Ukad pomiaru temperatury termoelementem typu K o duej szybkoci

Pawe Kowalczyk Micha Kotwica

Plan prezentacji

Fizyczne podstawy dziaania termopary Zalety wykorzystania termopar Waciwoci termoelementu K Zaoenia projektowe Schemat blokowy Realizacja ukadowa Layout

Kluczowe odkrycia

W 1921 T. Seebeck zaobserwowa, e w zamknitym obwodzie skadajcym si z dwch rnych metali, o ile miejsca ich styku znajduj si w rnych temperaturach przepywa prd W 1834 Peltier zaobserwowa nagrzewanie lub ochadzanie styku dwch metali w zalenoci od kierunku w ktrym pynie przez nie prd W 1854 Lord Kelvin (W. Thomson) odkry, e potencjay na kocach jednorodnego kawaka metalu rni si gdy koce maj inn temperatur

Podstawy dziaania termoelementu

Dziaanie termopary opiera si na dwch kluczowych zjawiskach:

Zjawisko Peltiera (wystpowanie siy termoelektrycznej STE w punkcie zczenia dwch metali) wynika z rnicy liczby swobodnych elektronw po obu stronach styku metali w okrelonej temperaturze Zjawisko Thomsona (wystpowanie STE na caej dugoci przewodnika) wynika z termicznych ruchw elektronw wzdu drutu o rnym gradiencie temperatury

Zasada dziaania

Oba powysze ukady generuj STE zalen od rnicy temperatury spoiny pomiarowej i temperatury odniesienia (w pierwszym przypadku temperatury zcza, w drugim temperatury spoiny odniesienia)

Zasada dziaania
Sia termoelektryczna termoelementu zbudowanego z metali A i B o temperaturach spoin T0 i T1 wyraa si wzorem: SEMAB(T0, T1) = eAB(T1) eAB(T0) gdzie: eAB(T) sia termoelektryczna metali A i B w temperaturze T (uwzgldniajca zarwno zjawisko Peltiera jak i Thomsona) W przypadku liniowej aproksymacji wzr upraszcza si do postaci: SEMAB(T0, T1) = SAB*(T1 T0) gdzie: SAB wspczynnik Seebecka metali A i B

Zalety wykorzystania termoelementw

Prostota budowy i dua niezawodno Nie wymagaj zewntrznej polaryzacji naley zapewni jedynie swobodny przepyw prdu Moliwo mierzenia wysokich temperatur Niewielkie rozmiary i co za tym idzie maa pojemno cieplna, maa bezwadno czasowa, mozliwo lokalnego pomiaru temperatury

Waciwoci termoelementu K (NiCr-NiAl)

NiCr elektroda dodatnia, NiAl elektroda ujemna (ulega szybszemu zuyciu ni dodatnia) Zakres temperatur: od -270C do 1370C (wg. PN-81/M-53854.06) Zakres krtkotrwaej stosowalnoci: powyej 1000C Prawie liniowa charakterystyka termometryczna Wspczynnik Seebecka wynosi ok. 42V/C

Waciwoci termoelementu K (NiCr-NiAl)

Materia: nikielchrom-nikielaluminium (85%Ni, 15% Cr 95% Ni, 2% Al, 2% Mn, 1% Si) lub Chromel-Alumel (90%Ni, 10% Cr 94% Ni, 3% Mn, 2% Al, 1% Si) Odporny na atmosfer utleniajc W wyszych temperaturach wraliwy na atmosfer redukujc i na obecno zwizkw siarki Domieszkowanie poprawia odporno na korozj

Charakterystyka termometryczna termoelementu K (NiCr-NiAl)

wg. PN-81/M-53854.06 w zakresie dugotrwaej stosowalnoci termoelementu
T[C] -270 -260 -250 -240 -230 -220 -210 -200 -190 -180 -170 -160 -150 -140 -130 -120 E[mV] -6,458 -6,44 -6,4 -6,34 -6,26 -6,14 -6,04 -5,89 -5,73 -5,55 -5,35 -5,14 -4,91 -4,67 -4,41 -4,14 T[C] -110 -100 -90 -80 -70 -60 -50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 E[mV] -3,85 -3,55 -3,24 -2,92 -2,59 -2,24 -1,89 -1,53 -1,16 -0,78 -0,39 0 0,4 0,8 1,2 1,61 T[C] 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 E[mV] 2,02 2,44 2,85 3,27 3,68 4,1 4,51 4,92 5,33 5,73 6,14 6,54 6,94 7,34 7,74 8,14 T[C] 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300 310 320 330 340 350 360 E[mV] 8,54 8,94 9,34 9,75 10,15 10,56 10,97 11,38 11,79 12,21 12,62 13,04 13,46 13,87 14,29 14,71

Charakterystyka termometryczna termoelementu K (NiCr-NiAl)

wg. PN-81/M-53854.06 w zakresie dugotrwaej stosowalnoci termoelementu
T[C] 370 380 390 400 410 420 430 440 450 460 470 480 490 500 510 520 E[mV] 15,13 15,55 15,97 16,4 16,82 17,24 17,66 18,09 18,51 18,94 19,36 19,79 20,21 20,64 21,07 21,49 T[C] 530 540 550 560 570 580 590 600 610 620 630 640 650 660 670 680 E[mV] 21,92 22,35 22,77 23,2 23,62 24,05 24,48 24,9 25,33 25,75 26,18 26,6 27,02 27,45 27,87 28,29 T[C] 690 700 710 720 730 740 750 760 770 780 790 800 810 820 830 840 E[mV] 28,71 29,13 29,55 29,97 30,38 30,8 31,21 31,63 32,04 32,46 32,87 33,28 33,69 34,1 34,5 34,91 T[C] 850 860 870 880 890 900 910 920 930 940 950 960 970 980 990 1000 E[mV] 35,31 35,72 36,12 36,52 36,93 37,33 37,72 38,12 38,52 38,92 39,31 39,7 40,1 40,49 40,88 41,27

Charakterystyka termometryczna termoelementu K (NiCr-NiAl)

wg. PN-81/M-53854.06 w zakresie dugotrwaej stosowalnoci termoelementu
50,000

40,000

30,000

STE [mV]

20,000

10,000

0,000

-10,000 -300 -250 -200 -150 -100 -50 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 700 750 800 850 900 950 1000

Temperatura [C]

Zaoenia projektowe:

Temperatura pracy od -20C do 300 C Dwa zakresy pomiarowe (w celu poprawy dokadnoci) Zasilanie z napicia 3,3V Przystosowanie do dziaania w niesprzyjajcych warunkach (temperatura odniesienia)

Schemat blokowy

Realizacja Ukadowa

Ukad kompensacji

Kompensacja zimnych kocw umoliwia prac termopary przy temperaturze odniesienia innej od tej podanej w nocie katalogowej Zmiana temperatury wpywa na sygna z termopary i generuje jednoczenie zaburzenie o tej samej wartoci przeciwnie skierowane w ukadzie kompensacji.

Sygna z LM19 trafia na dzielnik napicia R1 R2 , ktrego przekadnia jest rwna wspczynnikowi Seebeckea zastosowanej termopary. Napicie z R2 odejmowane jest od SEM uzyskanym na termoparze, a skompensowana warto (o charakterystyce temperaturowej malejcej) odejmowana jest od staego napicia, co w efekcie daje na wyjciu charakterystyk rosnc.

Wzmacniacz pomiarowy
Skompensowany sygna jest podawany na wzmacniacz AD8551. Zworka w torze sprzenia wzmacniacza odpowiada za zmian zakresu pracy. Po wybraniu zakresu za pomoc zworki, ostatecznej kalibracji wzmocnienia dokonuje si za pomoc potencjometru, tak aby dla grnego koca zakresu wzmacniacz by w nasyceniu. Wtedy pomiar max temp. zakresu bdzie skutkowa napiciem 3.3 V na wzmacniaczu.

Analiza dziaania ukadu

Pierwszy zakres pomiarowy od -20 do 100 C Na osi X temperatura jest zamodelowana napiciem Warunki idealne (25 C), ukad kompensacji nieaktywny Skalibrowany wzmacniacz pracuje w caym zakresie pracy

Analiza dziaania ukadu

Drugi zakres pomiarowy od 100 do 300 C Na osi X temperatura jest zamodelowana napiciem Warunki idealne (25 C), ukad kompensacji nieaktywny Skalibrowany wzmacniacz pracuje w caym zakresie pracy

Analiza ukadu kompensacji

W celu zbadania pracy ukadu kompensacji zasymulowane zostao jego zachowanie dla staej temperatury mierzonej przez czujnik w zakresie zaburze wprowadzanych przez zmian temperatury zimnych kocw. Przytoczono po jednym wyniku dla kadego zakresu pomiarowego, odpowiednio dla 0 i 180C

Analiza ukadu kompensacji

Ukad kompensacji dziaa jednak nie jest w stanie usun cakowicie efektu zimnych kocw, jest to konsekwencja nie do koca liniowej ch-ki termopary i bardzo duych wzmocnie w torze analogowym wymuszonych maymi wartociami sygnau z termopary.

Szacunek bdu

Zmiana temp odniesienia o 10C skutkuje szacunkowym bdem w granicach 0,05-0,7C Na bdu pomiaru wynikajca z kompensacji zimnych kocw zaley:

-temperatura mierzona (w jakim pkt. ch- ki termopary si znajduje) -warto i kierunek ( od temp katalogowej dla termopary) zmiany zimnych kocw temp

Leyout