LEKCJA DWUNASTA 1. A. Oba zwroty mona odda jako "wino Elfw".

Jednak zwrot dopeniaczowy i limp eldaron sugeruje "wino pochodzce od Elfw" tj. wino w jaki sposb wywodzce si lub zdobywane od Elfw. Z drugiej strony, zwrot possessivusowy i limp Eldaiva sugeruje "wino posiadane przez Elfw" w omawianym czasie, niezalenie od pochodzenia wina. B. Masz puchar ze zota (Yulma maltava "puchar ze zota": przypadek wasnociowo-przymiotnikowy
uywany z znaczeniu "skadnikowym", oznaczajcym z czego co si skada)

C. Ko Elfa wpad do gbokiego parowu. (I rocco i Eldava "ko Elfa": possessivus uywany w
odniesieniu do aktualnego posiadania. Mona by dyskutowa, czy Elfowie tolkienowscy nie s tak zwizani ze swoimi komi, e s one dla nich bardziej jak rodzina ni jak wasno; wtedy bardziej odpowiedni byby dopeniacz: i rocco i Eldo albo I Eldo rocco. Ale jak napisaem we Wstpie, "Elfowie" z tych wicze to niekoniecznie Elfowie tolkienowscy.)

D. Mczyni pokoju nie bd wojownikami (Neri sreva "mczyni pokoju": przypadek

wasnociowo-przymiotnikowy uywany do okrelenia staej cechy.)

E. Wielkie mury z kamienia kryy domy dziesiciu najbogatszych ludzi miasta.

(Rambar ondova "mury z kamienia": skadnikowy -va. I coar i cainen analy neriva "domy dziesiciu najbogatszych ludzi": possessivus uywany do okrelenia posiadania. [neri] i osto "[ludzie] miasta": dopeniacz miejsca, mczyni s w miecie. Zauwamy, e sowo osto jest tutaj odmienione dla dopeniacza, chocia kocwka -o jest niewidzialna, jako e ten rzeczownik koczy si ju na -o. Por. take przykady L i N niej.)

F. Dom siostry krla jest czerwony. (W zwrocie i coa i arano selerwa dopeniacz i arano "krla"
jest zaleny od selerwa "siostry", ktry to possessivus z kolei wskazuje na i coa "dom". Dopeniacz odnosi si do zwizkw rodzinnych, possessivus do aktualnego posiadania domu. I coa i selerwa arano byoby janiejszym szykiem wyrazw.)

G. Jeden z niewolnikw chwyci miecz krla. (Min i mlion "jeden z niewolnikw":

dopeniacz czstkowy; i macil aranwa "miecz krla": possessivus w znaczeniu aktualnego posiadania. Oczywicie jeli niewolnik ucieknie z mieczem, w kocu stanie si on i macil i arano, z dopeniaczem wskazujcym na poprzedniego waciciela. Jeli zbuntowany niewolnik natychmiast zabije krla, czynno ta wywoa ten efekt natychmiast, jako e krl natychmiast zmieni si w poprzedniego waciciela. I macil i aranwa zostaje wbity w pier krla, tyem wychodzi i macil i arano.)

H. Brat panny znalaz wszystkie skarby jedenastu Krasnoludw midzy czterema rogami biaych gr. ( I vendo toron "brat panny": dopeniacz zwizkw rodzinnych; i
harma i minque Naucoiva "skarby jedenastu Krasnoludw": possessivus oznaczajcy aktualne posiadanie. I canta rassi i ninqui orontion "cztery rogi biaych gr", albo dopeniacz czstkowy jeli rogi uwaamy za cz gr, ale dopeniacz miejsca, jeli rogi traktujemy jako znajdujce si w grach.)

2. I. Sri limpeva uller mir i nero anto [albo mir (i) anto i nero]. (Sri limpeva "rzeki
wina": skadnikowe -va. I nero anto "usta mczyzny": dopeniacz czstkowy, usta mczyzny s jego czci. Zauwamy rwnie uller, nie ulyaner, jako nieprzechodni czas przeszy od ulya- "la".)

J. I seldoron seler [albo (i) seler i seldoron] hostan (i) engwi i seldoiva ar lend mir (i) coa i triva. (Zwrot dopeniaczowy i seldoron seler "siostra chopca" odnosi si do
zwizkw rodzinnych; formy possessivusa seldoiva i triva dotycz aktualnego posiadania odpowiednio "rzeczy" i "domu".)

K. Jedna z moliwoci: (I) muil i nissiva varyan alta harma maltava. (W

zwrocie harma maltava "skarb ze zota", przypadek na -va uyty jest w tym samym znaczeniu, co w przykadzie powyej ale "dyskrecj kobiet" mona odda na rne sposoby. Gdy uyjemy przypadka wasnociowoprzymiotnikowego jak zasugerowaem, odnosi si to do "dyskrecji kobiet" jako do mniej lub bardziej staego ich atrybutu. Ale mona by rwnie uy dopeniacza, i nission muil albo (i) muil i nission, skupiajc si raczej

na "dyskrecji" kobiet w danym momencie w omawianej przeszoci. Mona by to nawet potraktowa jako swego rodzaju dopeniacz w funkcji przydawki, gdzie "kobiety" s dyskretne i s w ten sposb podmiotem dyskrecji.)

L. Jedna z moliwoci: I minqu ohtari mer pol varya (i) sr i osto [albo i osto sr], an alta morni lantan. (Oddanie "pokoju miasta" jako i sr i osto, z uyciem
dopeniacza kadzie nacisk na "pokj" tego "miasta" jako jego atrybut w okrelonym czasie - innymi sowy pokj promieniejcy z miasta. Mona by to rwnie interpretowa jako dopeniacz miejsca, pokj znajdujcy si w miecie. Z pewnoci mona rwnie powiedzie (i) sr i ostova, uywajc possessivusa, ale wtedy mwilibymy raczej o pokoju jako o staym atrybucie miasta, natomiast przesaniem tego zdania jest o, e pokj wcale nie okaza si tak stay. Ale mwicy w quenyi burmistrz wyraajc chwalebne yczenie "oby pokj tego miasta trwa wiecznie" mgby powiedzie tu ostova.)

M. Jedna z moliwoci: Lelyuvant ter nr alt aldaiva ar rimb ondoiva, an merint cen (i) osto i taura ohtarwa. (Nr alt aldaiva ar rimb ondoiva "kraj wielkich
drzew i wielu kamieni": przypadek wasnociowo-przymiotnikowy opisujcy charakterystyczne cechy "kraju. (I) osto i taura ohtarwa jest najnaturalniejszym tumaczeniem "miasta potnego wojownika", jeli uznajemy, ze on jeszcze yje i w jaki sposb "posiada" miasto, w ktrym mieszka. Ale oczywicie moemy rwnie mwi o dawno zmarym wojowniku, ktry przynis saw miastu, w ktrym niegdy mieszka i wtedy naturalniejsze byoby uycie dopeniacza, oznaczajcego poprzedniego: (i) osto i taura ohtaro albo i taura ohtaro osto. Ten dobr sw zdaj si by take bardziej odpowiedni, jeli wojownik" o ktrym mowa zaoy miasto, jako e dopeniacz moe oznacza inicjatora - ywego bd zmarego.

N. Jedna z moliwoci: Ramba muilva varyan (i) nurtaina malta i osto

[albo i osto nurtaina malta], ar men hiritas. (Ramba muilva "mur tajnoci":
przypadek na -va uyty w znaczeniu skadnikowym, metaforyczny mur" zrobiony jest" z tajnoci. Zauwamy wyduenie ostatniej samogoski w muil "tajno" kiedy dodaje si kocwk -va , co zdaje si by charakterystyczne dla wyrazw z ui w przedostatniej sylabie; por. potwierdzony przykad huinva "mroku". Jeli moemy przetumaczy "ukryte zoto miasta" z uyciem dopeniacza jak zasugerowaem (i) nurtaina malta i osto odnosioby si to prawdopodobnie do dopeniacza miejsca: "ukryte zoto" jest w "miecie". Ale jeli uznamy wyraz" miasto" za odnoszcy si przede wszystkim do ludzi z miasta, moemy uy possessivusa oznaczajcego aktualne posiadanie: i nurtaina malta i ostova.)

O. (I) nr (i) Eldaiva n nr rimb vany engwva; nr Eldaron n nr morniva, an i Atani i nro [albo i nro Atani] umir hlar (i) alya lamb (i) Eldaiva. (Prawdopodobnie Eldaiva powinno otrzymywa tu rodzajnik okrelony i w obu
miejscach, jako e moe ono nie odnosi si do "Elfw" jako rasy, ale do konkretnych Elfw yjcych w konkretnym kraju. W kadym razie te formy possessivusa odnosz si do posiadania kraju [nr] i jzyka [lamb]. W zwrotach nr rimb vany engwva "kraj wielu piknych rzeczy" i nr morniva "kraj ciemnoci", przypadek wanociowo-przymiotnikowy opisuje charakterystyczne cechy kraju; por. Przykad M powyej. Zauwamy dugie samogoski w engwva w morniva. Pierwsza z nich stanowi wczeniejsze engweiva [engw + -iva], w ktrej dyftong ei pniej zmieni si w dugie , podczas gdy w morniva kocowe - z morni "ciemno" jest wyduone poniewa wyraz ten koczy si na dwie krtkie sylaby. W zwrocie Eldaron "bez Elfw", przyimek rzdzi dopeniaczem. Zgodnie z zastosowaniem przez samego Tolkiena w pewnym pnym rdle, mona by uy rwnie dopeniacza w zwrocie "jzyk Elfw", czyli Eldaron zamiast Eldaiva, ale byoby to sprzeczne z innymi pismami Tolkiena.)

P. I arano sello hostal parmaiva Eldaron. (I arano sello "siostry krla": pierwszy
dopeniacz odnosi si do zwizkw rodzinnych, ale sello hostal "zbir siostry" jest przykadem dopeniacza okrelajcego podmiot: siostra krla jest podmiotem dokonujcy "zbierania". Parmaiva "ksiek": possessivus przyjmuje tu funkcj dopeniacza w funkcji dopenienia, "ksiki" s dopenieniem "zbioru". Eldaron "o Elfach": dopeniacz uyty w swoim najbardziej abstrakcyjnym znaczeniu "o" albo "na temat", jak w potwierdzonym przykadzie Quenta Silmarillion = "Historia Silmarilw".)