Mode l wa r s t wowy OSI i je go z na c z e nie w t e c hnologii s ie c i k om pute r owy c h

OSI (ang. Open System Interconnection) lub Model OSI to zdefiniowany przez organizacje ISO oraz ITU-T standard opisujcy struktur komunikacji sieciowej. Model OSI jest traktowany jako model odniesienia dla wikszoci rodzin protokow komunikacji. Najpopularniejszy to model OSI-RM (ang. OSI Reference Model). Podstawowym zaoeniem modelu jest podzia systemw sieciowych na 7 cakowicie niezalenych warstw (ang. layers). Dla Internetu sformuowano uproszczony Model DoD, ktry ma tylko 4 warstwy.

Warstwy Modelu ISO/OSI i ich funkcje

Model OSI definiuje jakie zadania oraz rodzaje informacji mog by przesyane midzy warstwami w cakowitym oderwaniu od ich fizycznej i algorytmicznej realizacji. Mimo i, kada z warstw sama nie jest funkcjonalna, to moliwe jest projektowanie warstwy w cakowitym oderwaniu od pozostaych. Jest to prawdziwe, jeeli wczeniej zdefiniuje si protokoy wymiany informacji pomidzy poszczeglnymi warstwami. Warstwy grne Wyrniamy trzy warstwy grne, czyli warstw aplikacji, prezentacji i sesji. Ich zadaniem jest wsppraca z oprogramowaniem realizujcym zadania zlecane przez uytkownika systemu komputerowego. Tworz one pewien interfejs, ktry pozwala na komunikacj z warstwami niszymi. Ta sama warstwa realizuje dokadnie odwrotne zadanie w zalenoci od kierunku przepywu informacji. Dla ustalenia uwagi zamy, e informacja porusza si w d Modelu OSI, kiedy pynie od uytkownika do urzdze sieciowych oraz w gr w przeciwnym wypadku.

Warstwa aplikacji Warstwa aplikacji jest warstw najwysz. Kiedy uytkownik korzystajc z oprogramowania chce przesa dane poprzez urzdzenia sieciowe, to trafiaj one wanie do warstwy aplikacji. W tej warstwie znajduj si oba te programy. Podczas ruchu informacji w gr, to warstwa aplikacji pozwala uytkownikowi na odebranie potrzebnej mu informacji. Warstwa prezentacji Podczas ruchu w d zadaniem warstwy prezentacji jest przetworzenie danych od aplikacji do postaci kanonicznej (ang. canonical representation) zgodnej ze specyfikacj OSI-RM, dziki czemu nisze warstwy zawsze otrzymuj dane w tym samym formacie. Kiedy informacje pyn w gr, warstwa prezentacji tumaczy format otrzymywanych danych na zgodny z wewntrzn reprezentacj systemu docelowego. Wynika to ze zrnicowania systemw komputerowych, ktre mog w rny sposb interpretowa te same dane. Dla przykadu bity w bajcie danych w niektrych procesorach s interpretowane w odwrotnej kolejnoci ni w innych. Warstwa sesji Warstwa sesji otrzymuje od rnych aplikacji dane, ktre musz zosta odpowiednio zsynchronizowane. Warstwa sesji "wie", ktra aplikacja czy si z ktr, dziki czemu moe zapewni waciwy kierunek przepywu informacji. W nowoczesnych systemach sieciowych moe rwnolegle pracowa kilkadziesit aplikacji. Wymieszanie si ze sob przesyanych przez nie informacji zakoczyoby si katastrof. Podczas ruchu w gr, wane jest zadbanie o waciw kolejno danych przesyanych do warstwy prezentacji. Dolne warstwy

czsto prowadz do fragmentacji oraz przemieszania danych wysyanych nie po kolei. Warstwa sesji jest ogniwem synchronizujcym aplikacje pracujce w warstwie najwyszej na rnych maszynach. Dziki posiadanemu przez warstw sesji zbiorowi danych zwanemu punktem synchronizacji (ang. synchronization point) warstwa sesji potrafi stwierdzi, czy jedna aplikacja dostarczya ju dane potrzebne dla drugiej. Warstwy dolne Najnisze warstwy zajmuj si odnajdywaniem odpowiedniej drogi do celu, gdzie ma by przekazana konkretna informacja. Dziel rwnie dane na odpowiednie dla urzdze sieciowych pakiety okrelane czsto skrtem PDU (ang. Protocol Data Unit). Dodatkowo zapewniaj weryfikacj bezbdnoci przesyanych informacji. Wan cech warstw dolnych jest cakowite ignorowanie sensu przesyanych informacji. Dla warstw dolnych aplikacje nie istniej. Jedynym ich zainteresowaniem ciesz si pakiety (ramki) danych, ktrymi to wanie one si zajmuj. Warstwy dolne to warstwa transportowa, sieciowa, cza danych oraz fizyczna. Warstwa transportowa Warstwa transportowa dba o poprawno przesyania danych. W tej warstwie standardowa paczka danych oznaczana jest jako TPDU (ang. Transport Protocol Data Unit). Aby informacje mogy zosta przesane w d, czsto musz zosta podzielone na mniejsze fragmenty. Jeeli informacji nie uda si przesa poprawnie za pierwszym razem, warstwa transportowa prbuje to zrobi, a do wyczerpania limitu przekazw. Wanym zadaniem warstwy transportowej jest szeregowanie przekazywanych informacji wedug priorytetw i przydzielanie im okrelonego pasma transmisji. Jeeli wydajno niszych warstw sieciowych jest zbyt maa w stosunku do iloci przekazywanych z gry informacji, to warstwa transportowa ukada je w okrelonych kolejkach wedug priorytetu. W ostatecznoci, kiedy kolejki si przepeniaj warstwa transportowa zwraca do gry komunikaty o ich zapenieniu i usuwa nadmiarowe dane. Warstwa transportowa rejestruje rwnie komunikaty o przerwaniu poczenia i pozwala na bezpieczne zakoczenie komunikacji..

Warstwa sieciowa Warstwa sieciowa jako jedyna dysponuje wiedz dotyczc fizycznej topologii sieci. Rozpoznaje jakie drogi cz poszczeglne komputery (ang. routing) i decyduje ile informacji naley przesa jednym z pocze a ile innym. Jeeli danych do przesania jest zbyt wiele, to warstwa sieciowa po prostu je ignoruje. Ona nie musi zapewnia pewnoci transmisji, wic w razie bdu pomija niepoprawne pakiety danych. Standardowa paczka danych w tej warstwie czasami oznaczana jest jako NPDU (ang. Network Protocol Data Unit). Nie znajduj si w nim adne uyteczne dla ludzi aplikacje. Jedyne jego zadanie, to zapewnienie sprawnej cznoci midzy bardzo odlegymi punktami sieci. Routery s podstaw budowy rozlegych sieci informatycznych takich jak Internet, bo potrafi odnale najlepsz drog do przekazania informacji. Warstwa sieciowa podczas ruchu w d umieszcza dane wewntrz pakietw zrozumiaych dla warstw niszych (enkapsulacja). Warstwa cza danych Warstwa cza danych jest czasami nazywana warstw liniow. Ma ona nadzorowa jako przekazywanych informacji. Nadzr ten dotyczy wycznie warstwy niszej. Warstwa cza danych ma moliwo zmiany parametrw pracy warstwy fizycznej, tak aby obniy ilo pojawiajcych si podczas przekazu bdw. Zajmuje si pakowaniem danych w ramki i wysyaniem do

warstwy fizycznej. Rozpoznaje bdy zwizane z niedotarciem pakietu oraz uszkodzeniem ramek i zajmuje si ich napraw. Podczas ruchu w d w warstwie cza danych zachodzi enkapsulacja pakietw z warstwy sieciowej tak, aby uzyska ramki zgodne ze standardem. Czasami s one oznaczane jako LPDU (ang. data Link Protocol Data Unit). Warstwa fizyczna Warstwa fizyczna to konkretny ukad elektroniczny tworzcy kana komunikacyjny poprzez medium fizyczne (kabel miedziany, wiatowd, fale radiowe, itd.) pozwalajcy na wymian informacji pomidzy urzdzeniami sieciowymi. Odbiera ramki od warstwy cza danych i wysya je - bit po bicie - do nonika (i odwrotnie), ktrego cze stanowi jej granic. Warstwa fizyczna posiada tylko informacje o waciwociach fizycznych / optycznych przesyanych bitw. Musi by tak skonstruowana, aby wikszo przesyanych ni danych bez znieksztace trafia do odbiorcw. Warstwa ta czsto posiada wasny system identyfikacji poszczeglnych uczestnikw komunikacji, cakowicie przezroczysty dla warstw wyszych. W niektrych zastosowaniach dodatkowym celem warstwy fizycznej jest ochrona informacji przed zmian lub podsuchem przez niepowoane osoby. Zwykle zabezpieczenia te maj charakter fizyczny, a nie algorytmiczny.

Komunikacja

Protokoem w sieci komputerowej nazywamy zbir powiza i pocze jej elementw funkcjonalnych. Tylko dziki nim urzdzenia tworzce sie mog si porozumiewa. Podstawowym zadaniem protokou jest identyfikacja procesu, z ktrym chce si komunikowa proces bazowy. Z uwagi na to, e zwykle w sieci pracuje wiele komputerw, konieczne jest podanie sposobu okrelania waciwego adresata, sposobu rozpoczynania i koczenia transmisji, a take sposobu przesyania danych. Przesyana informacja moe by porcjowana protok musi umie odtworzy informacj w postaci pierwotnej. Ponadto informacja moe z rnych powodw by przesana niepoprawnie - protok musi wykrywa i usuwa powstae w ten sposb bdy. Rnorodno urzdze pracujcych w sieci moe by przyczyn niedopasowania szybkoci pracy nadawcy i odbiorcy informacji - protok powinien zapewnia synchronizacj przesyania danych poprzez zrealizowanie sprzenia zwrotnego pomidzy urzdzeniami biorcymi udzia w transmisji. Ponadto z uwagi na moliwo realizacji poczenia midzy komputerami na rne sposoby, protok powinien zapewnia wybr optymalnej - z punktu widzenia transmisji - drogi. Protokoy komunikacyjne definiowane s w kontekcie konkretnej warstwowej architektury sieci. Kada z warstw okrela tu protok do obsugi funkcji lub podsystemu procesu komunikacyjnego. Najpopularniejsze protokoy komunikacyjne to: model OSI (Open System Interconnection) zdefiniowany przez ISO, SNA (System Network Architecture) firmy IBM, AppleTalk firmy Apple, DECnet firmy DEC oraz protokoy Internetu np. TCP/IP. Wszystkie te protokoy istniej na kadym poziomie i speniaj zadania suce zrealizowaniu komunikacji

pomidzy dwoma systemami, przez cay okres kiedy oba systemy wykorzystuj podobne protokoy. Zwykle stosy protokow skadaj si z okoo siedmiu warstw ktre mona podzieli na: protokoy aplikacji, transportowe oraz sieciowe.

Organizacje opracowujace model OSI

W celu uatwienia projektowanie sieci komputerowych oraz oprogramowania systemow sieciowych opracowano warstwow architekture sieci komputerowych. Wyrozniono w niej pewna liczbe poziomow hierarhii (warstw), usugi i funkcje

przypisane kazdemy z nich oraz protokowy komunikacyjne i jednostki danych uzywane na poszczegolnych poziomach. Przed rokiem 1978 nie bylo zadnego swiatowego standardu definiujacego ile warstw ma posiadac taka architektura oraz jakie usugi maj oferowac poszczegolne warstwy. Duze firmy opracowaly swoje architektury (modele zamkniete), wsrod ktorych byly m.in.: a) architektura SNA (System Network Architecture) firmy IBM, umozliwiajaca lczenie produktow tej firmy. Dotyczy duzych (mainframe) oraz srednich (midrange) systemow komputerowych. Okreslono w niej zbior protokolow oraz zdefniniowano sposob komunikowania sie maszyn. Architektura ta przeznaczona jest dla systemow komputerowych (sieci) z hostami; b) architektura DNA (Digital Network Architecture) frimy DEC. W ramach tej architektury zdefiniowano zbior protokolow, formy i mechanizmy wymiany komunikatow sterujacych w sieci. Model ten ma strukture siedmiowarstwowa. Rozwiazania takie byly niedogodne dla mniejszych producentow i sted w 1978 r. Zdecydowano sie na opracowanie w ramach miedzynarodowej organizacji standaryzacyjnej ISO jednego modelu, ktory umozliwialby komunikacje zgodna z jego zaleceniami produktow. Model OSI (Open Systems Interconnection) zostal opublikowany jako norma ISO 7498.

Mechanizm eknapsulacji w modelu OSI

Kapsukowanie polega na przesyaniu pakietu w okreslonym protokole wewntrz innego pakietu w innym protokole. Technika ta pozwala na przesyanie danych pomiedzy sieciami korzystajacymi z jednakowego protokolu za porednictwem sieci, ktora korzysta z innego protokolu. Kapsulkowanie wykorzystano w tachnice IP tunnellingu, pozwalajacej na przesyanie pakietow IPX wewntrz pakietw TCP/IP. Do aczenia odrbnych sieci i kapsukowania slu routery. W sieci docelowej struktura pakietu zostaje zmieniona i pakiet dostarczany jest do okrelonej stacji.

Aby zobaczy jak zachodzi proces enkapsulacji, przeledzimy sposb, w jaki dane podruj poprzez poszczeglne warstwy. Po wysaniu danych z miejsca przeznaczenia, rozpoczynaj one swoja drog poprzez warstw aplikacji w d, do pozostaych warstw. Opakowywanie i przepyw danych, ktre s wymieniane, zmieniaj si, gdy warstwy wykonuj swoje usugi. Dane, w postaci elektronicznych sygnaw, podruj wzdu przewodw do

waciwego komputera, bdcego ich przeznaczeniem, gdzie s konwertowane do swojej oryginalnej postaci, aby mogy by odczytane przez odbiorc. Jak atwo sobie wyobrazi, proces ten skada si z kilku etapw. Twrcy sprztu, oprogramowania i protokow, doszli wic do wnioskw, e najwydajniejszym sposobem realizacji komunikacji sieciowej jest proces wykorzystujcy warstwy. Aby przeprowadzi hermetyzacj danych sie musi wykona pi krokw: Krok 1 Skonstruowanie danych - Gdy uytkownik wyle wiadomo poczty elektronicznej, znaki alfanumeryczne s przeksztacane w dane, ktre mog by posane przez sie komputerow. Krok 2 Pakowanie danych w celu przesania ich pomidzy dwoma punktami w sieci Dane s pakowane w celu przesania ich po sieci. Stosujc segmenty, funkcja transportowa czuwa nad tym, aby hosty na obu kocach systemu poczty elektronicznej mogy komunikowa si niezawodnie. Krok 3 Doczenie adresu sieciowego do nagwka - Dane s wkadane w pakiet lub diagram, ktry zawiera nagwek warstwy sieciowej z logicznymi adresami rda i miejsca przeznaczenia. Adresy te pomagaj urzdzeniom sieciowym przesia pakiet po sieci wzdu wybranej cieki. Krok 4 Doczenie adresu lokalnego do nagwka warstwy cza danych - Kade urzdzenie sieciowe musi umieci pakiet w ramce, ktra umoliwia przesanie danych do nastpnego, bezporednio poczonego urzdzenia w czu. Kade urzdzenie w wybranej ciece sieciowej wymaga procesu ramkowania, aby mc poczy si z nastpnym urzdzeniem. Krok 5 Zamiana danych na bity do transmisji - Funkcja zegara pozwala urzdzeniom rozrnia bity w czasie, gdy s one przesyane przez medium sieciowe. Fizyczne medium transmisyjne, moe si rni w zalenoci od uywanej cieki. Na przykad, wiadomo poczty elektronicznej moe powsta w sieci LAN, nastpnie podrowa po kampusowej sieci szkieletowej, a nastpnie wyj poprzez cze WAN, a dotrze do miejsca swego przeznaczenie w innej, zdalnej sieci LAN- Gdy dane wdruj w d poprzez warstwy modelu OSI s do nich dodawane nagwki i stopki.

Przykady

Prace Przygotowali
ukasz Szewc Pawe Struzik Damian Sokoowski

Literatura: Akademia sieci Cisco : CCNA semestry 1 & 2 Akademia sieci Cisco : CCNA semestry 3 & 4 Sieci Komputerowe - Marc Sportack http://en.wikipedia.org/wiki/OSI_model http://pl.wikipedia.org/wiki/Model_OSI

Zezwala si na kopiowanie, dystrybucj, wywietlanie i uytkowanie dziea i wszelkich jego pochodnych

pod warunkiem umieszczenia informacji o twrcach.