ISSN 2082-7938

TORU

RODA, 7GRUDNIA 2011 r.

NR 3/2011 (9)

PISMO STUDENTW INFORMACJI NAUKOWEJ I BIBLIOTEKOZNAWSTWA

Spis treci
Sowo od redakcji Rola bibliotek w aktywizacji seniorw Co czytaj dzisiejsze dzieci Wywiad z absolwentk Marketing polityczny Angielskie sownictwo w grach towarzyskich Ksika jako forma promocji? Kinowe katharsis Spotkanie autorskie Manuela Gretkowska Koncert Julia Marcell Ciekawe brzmienia 2 3 5 7 10 12 15 16 18 19 20

Ni w pi, ni w dziewi
zwyko si mawia o czym nijak pasujcym do danej sytuacji. W nowym roku akademickim przyszo i nam, studentom Wydziau Nauk Historycznych, przystosowa si do nowej sytuacji, cilej rzec ujmujc lokalizacji. Collegium Humanisticum przywitao nas przestrzeni, zapachem wieoci i czyhajcymi na nasze ycie roletami. Jednak w tych jake (nie)sprzyjajcych warunkach skrzyknlimy ponownie skad redakcji i MIDZY REGAAMI ma szans kolejny raz trafi do Waszych rk. Numer dziewity charakteryzuje si szeroko rozpostartym wachlarzem tematw: od roli bibliotek w yciu seniorw, ksikach dla najmodszych, poprzez relacje ze spotka autorskich i koncertw po niewygodne politycznie zagadnienia i wpywie angielszczyzny na sownictwo polskie w grach towarzyskich. W ramach ciekawostki chcielibymy take poinformowa, e o MR w swoich pracach dyplomowych wspomniay dwie studentki naszego Wydziau Agnieszka Ceran w pracy pt. Czasopisma studenckie na Uniwersytecie Mikoaja Kopernika w Toruniu w latach 1995-2010 oraz aneta czkowska w Czasopismach Wydziau Nauk Historycznych 1993-2010. Czujemy si zauwaeni! Przyjemnej i lekkiej lektury w imieniu Redakcji ASIA EDWARCZYK

MIDZY REGAAMI
87-100 Toru, ul. Bojarskiego 1 tel. 724 860 160 e-mail: pkn_umk@stud.umk.pl http://pkn-umk.blogspot.com Joanna Edwarczyk, Anna Hoowko, Natalia Korytkowska, Piotr Rudera, Mikoaj Smolarz, Milena liwiska, Anna Urbanek

GRUDZIE 2011 (9)

Adres redakcji:

Pawe Jankowski, Karolina ernicka dr Dorota Degen Asia Edwarczyk Anna Urbanek

Gocinnie:

Projekt okadki:
Asia Edwarczyk

Opiekun koa: Korekta: Skad:

Nakad: 230 egz.

Zesp redakcyjny:

NAUKA MIDZY REGAAMI

ROLA BIBLIOTEK W AKTYWIZACJI OSB STARSZYCH

PIOTR RUDERA Wybr powyszej tematyki nie jest przypadkowy, gdy w swoim yciu nieustannie spotykamy si z problemem aktywizacji osb starszych, ktrzy s take czonkami naszych rodzin. Pojcie aktywizacji zgodnie z definicj proponowan w Sowniku jzyka polskiego oznacza: pobudzanie do jakiej aktywnoci, oywienie dziaa1. Obecnie problemy te s przedmiotem dziaa wielu instytucji, a na poziomie rzdowym okrelane s mianem polityki realizacji interesw osb starszych. Zagadnienia dotyczce analizowanej grupy osb, stanowi przedmiot bada gerontologii i geriatrii. Powszechne przygotowanie si do procesu starzenia stanowi nowe wyzwanie dla wspczesnych spoeczestw. Zasadnicze znaczenie w procesie edukacji dla dobrego przeywania staroci ma motywowanie ludzi do aktywnoci: tak fizycznej, jak i intelektualnej. Powszechno wystpowania problemw tej grupy i konieczno podejmowania walki w celu zahamowania procesom wykluczenia spoecznego osb starszych wynika take z niepokojcych tendencji majcych wspczenie miejsce w spoeczestwie polskim. Dane demograficzne wskazuj na bardzo widoczny wzrost populacji seniorw. Obecnie osoby starsze stanowi prawie 13% polskiego spoeczestwa, a prognozy mwi o zwikszeniu si liczby seniorw do 17% ogu ludnoci w Polsce w cigu 10 lat2. Ryzyko wykluczenia z ycia spoeczno-kulturalnego tej bardzo licznej grupy osb mona zmniejszy, dziki licznym inicjatywom podejmowanym przez specjalnie do tego uruchamiane organizacje, ale take wykorzystujc moliwoci kadrowo-lokalowe i ch pomagania
1 2

BIBLIOTEKA SPOSB NA MJ CZAS

innym do podejmowania dziaa w ramach instytucji, bezporednio do tego nie powoanych, czyli bibliotek. Aktywizacja ludzi starszych, to zesp najrozmaitszych dziaa zmierzajcych do opnienia i agodnego procesu starzenia si. Przystosowanie do staroci to odnajdowanie waciwych propozycji midzy konieczn rezygnacj z niektrych dziedzin dotychczasowej dziaalnoci a niepoddawaniem si i kontynuacj czynnego ycia. Aktywizacja musi przebiega wielokierunkowo, wywiera wpyw na sfer intelektualn i ruchow czowieka z rwnoczesnym zapewnieniem mu poczucia bezpieczestwa i wasnej uytecznoci oraz yczliwoci otoczenia. Zmianom zachodzcym w organizmie na skutek starzenia si mona przeciwdziaa w rnorodny sposb3. Dziaalno bibliotek publicznych skierowana jest gwnie do dzieci i modziey, w wikszych miastach rwnie do studentw. Stanowi oni 56% uytkownikw bibliotek. Jednake wrd pozostaych 44% znajduje si duy odsetek osb starszych. Jest to grupa wbrew pokutujcym stereotypom niesychanie zrnicowana, przede wszystkim wiekowo. Obecnie okrelenie senior dotyczy osb w wieku 50 i wicej lat, co oznacza, e w tej kategorii mieszcz si osoby w peni si, niejednokrotnie aktywne zawodowo. Po wtre, pokutuje stereotyp seniora jako osoby biednej. A przecie w tej grupie zrnicowanie finansowe ksztatuje si identyczne, jak wrd osb aktywnych zawodowo. I po trzecie co najwaniejsze wrd seniorw znajduj si osoby

Sownik jzyka polskiego PWN, oprac. Lidia Drabik. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 34. E. Skoczkowa, Koncepcja dziaa bibliotek publicznych na rzecz osb starszych i niepenosprawnych [on-line] [dostp 5 listopada 2011]. Dostpny w World Wide Web: http://www.znak.org.pl/biblioteka/?sciezka-seniorzy,19. 3 Aktywno umysowa [on-line] [dostp 5 listopada 2011]. Dostpny w World Wide Web: http://www.bestfamily.pl/ site/index.php?mod=content&parent=121&path=121.

NAUKA MIDZY REGAAMI

chtne do podjcia aktywnoci oraz nieobojtne na rne propozycje tak samo jak w przypadku innych populacji. Due znaczenie powinno si przywizywa do uwzgldniania skierowanych do tej grupy propozycji w ofercie bibliotek. Kada biblioteka moe pochwali si grup osb starszych regularnie wypoyczajcych ksiki. Podczas wizyty w bibliotece zapoznaj si rwnie z jej bogat ofert. Jeeli znajd dla siebie interesujc propozycj, to z pewnoci skorzystaj z dodatkowych, przygotowanych specjalnie dla nich udogodnie, ktre speni sw funkcj aktywizujc4. W chwili obecnej mona powiedzie, e problem dynamicznie rosncej grupy seniorw powoli przebija si do wiadomoci spoecznej. Nie na tyle jednak, aby przezwyciy obraz seniora wycznie jako szczliwego dziadka otoczonego rwnie szczliw, liczn rodzin. Taki obraz przekazuj nam czsto mass media, zapominajc, e w tej grupie jest bardzo wiele osb z rnych przyczyn samotnych, poszukujcych osb w podobnym wieku i o podobnych zainteresowaniach. Dowodem na to jest choby ogromne zainteresowanie i powstawanie wci nowych uniwersytetw trzeciego wieku. Znacznym zainteresowaniem wrd tej grupy osb ciesz si dziaania aktywizujce seniorw jak np.: kursy jzykowe, spotkania brydowe lub szachowe, spotkania autorskie, zajcia z biblioterapii, a take konkursy plastyczne, muzyczne i literackie. Kursy komputerowe skierowane do tej grupy, take ciesz si ogromn popularnoci. Wzrost redniej wieku spoeczestw pociga ze sob rosnc liczb seniorw korzystajcych z Internetu, ktrzy w globalnej sieci szukaj informacji, pomocy czy te kontaktw z innymi osobami. W cigu ostatnich kilku lat seniorzy stali si liczn i znaczc czci spoecznoci internetowej z myl o aktywnych i ciekawych wiata osobach powyej 50. roku ycia powstaje coraz wicej serwisw spoecznociowych, dziki ktrym mog oni nawizy4 5

wa nowe kontakty towarzyskie. Jednym z zada bibliotek moe by wykorzystanie zapotrzebowania na szkolenia komputerowe dla osb potrzebujcych pomocy wanie w tym zakresie. Seniorzy zaliczani s wprawdzie do najmniej licznej grupy wrd internautw w Polsce wedle najnowszych bada jedynie co trzydziesta osoba korzystajca z zasobw internetowych ma ponad 55 lat jednak rwnoczenie mamy do czynienia ze wzrostem liczby starszych internautw. Intencj serwisw skierowanych do osb starszych jest przeciwstawianie si wykluczeniu spoecznemu seniorw oraz udowodnienie, e ta grupa moe realizowa si zawodowo, y w szczliwych zwizkach czy spenia swoje marzenia5. Biblioteka wydaje si idealnym miejscem, w ktrym seniorzy mog realizowa swoje zainteresowania, ale niezbdne do realizacji tego celu jest odpowiednie przygotowanie instytucji w kwestiach kadrowych, infrastrukturalnych, technologicznych i finansowych. Aby wdroenie rnych programw aktywizacji osb starszych przebiego sprawnie, potrzebna jest identyfikacja grupy docelowej np. poprzez kontakt z organizacjami pozarzdowymi, parafiami, a take lokalnymi mediami.

E. Skoczkowa, dz. cyt. Tame.

Fot. Asia Edwarczyk

NAUKA MIDZY REGAAMI

PUCHATEK, MARTYNKA I INNYCH KLIKA

JAK CZYTAJ DZISIEJSZE DZIECI?
ANNA HOOWKO
Zapewne kady z nas, w wikszym bd w mniejszym stopniu, pamita okres swojego dziecistwa. Wspomnienia naszych ulubionych zabawek, bajek, sodyczy czy te innych ukochanych rzeczy powracaj wielokrotnie przez cae nasze dorose ycie. Pord tych naj przedmiotw znale take moemy wspomnienia ulubionych lektur z dziecistwa. Bo czy jest kto, kto nie posiada swojej ulubionej ksiki z najmodszych lat? Jako studentka z rocznika 91 do dobrze pamitam swoje ulubione pozycje ksikowe oraz te najbardziej poczytne w okresie mojego dziecistwa. Oczywicie jest to kwestia bardzo indywidualna, zalena od poszczeglnych jednostek, czasem take od regionu, ale myl, e tytuy takie jak np.: Kubu Puchatek, wiersze Tuwima i Brzechwy, Plastusiowy pamitnik, Dzieci z Bullerbyn czy Kozioek Matoek s wszystkim powszechnie znane. Ale czy dzisiejsze dzieci maj pojcie o istnieniu wyej wymienionych bajek? Miaam okazj przekona si o tym odbywajc w ostatnie wakacje 4-tygodniow praktyk zawodow, w filii miejskiej biblioteki dla dzieci i modziey. Faktem jest, e jedna taka biblioteka nie jest w stanie dostarczy dokadnego obrazu czytelnictwa dzieci, jednak potraktujmy j jako ogln reprezentacj. Pierwszym, najbardziej przykuwajcym uwag spostrzeeniem jest to, i bardzo niewiele pozostao starych klasykw dziecicej literatury, ktre ciesz si duym powodzeniem wrd dzisiejszych dzieci. Z wymienionych powyej przykadowych tytuw doskonale maj si Kubu Puchatek oraz Dzieci z Bullerbyn. O ile Dzieci z Bullerbyn Astrid Lindgren zawdziczaj swoje powodzenie kanonowi lektur klas I-III szkoy podstawowej (cho wiele dzieci bardzo chtnie siga po ow ksik wcale nie z przymusu szkolnego), to sza na Kubusia Puchatka, ktrego autorem jest Alan Alexander Milne, nie mija ju od bardzo wielu lat (jeszcze sama pamitam, jak bardzo popularny by wrd dzieci mojego rocznika). Nie sabnie te puchatkowy marketing nadal mona spotka w sklepach czy w internetowych ofertach, mnstwo zabawek, zeszytw, naklejek, artykuw szkolnych, plecakw, ubra i innych dziecicych przyrzdw z wizerunkami postaci wystpujcych w Kubusiu Puchatku. Jeli chodzi o inne kultowe niegdy ksieczki dla dzieci, to zdecydowanie na dzie dzisiejszy s one niepopularne i przestarzae tkwi na bibliotecznych pkach. Jest to troch smutne, ale wydawnictwa dziecice poszy do przodu z duchem czasu i ukazao si cae mnstwo ksiek, ktre s niesamowicie popularne w rodowisku dziecicym. O fenomenie Harryego Pottera nie trzeba zbyt wiele mwi, wiatowy bestseller wci ma si wietnie. Jego siedem ksikowych czci cigle znajduje si w ruchu, jednak trzeba przyzna, e nie jest ju to takie wariactwo, jakie byo jeszcze par lat temu. Nie ma chyba drugiej takiej ksiki, ktra oddaaby to, co miao miejsce w przypadku serii o modym czarodzieju. Jednak Harry Potter wchodzi ju w stref czytelnicz nastolatkw, a nawet i dorosych, dlatego wrmy do przedziau wiekowego dzieci. Kolejn popularn seri s ksiki o Koszmarnym Karolku, zwaszcza cenione wrd grona chopcw. Karolek zdecydowanie przebi synnego Mikoajka, jednak i ten urwis nie moe narzeka na brak swoich zwolennikw. A jeli ju mwimy o gustach mskich, nie mog zosta pominite gusta modych kobiet. W tym przypadku prawdziwym szaem okazuje si by seria pt.: Martynka, tumaczona przez Wand Chotomsk. Ma ona okoo 30 ksieczek, a niektre z nich s nie

NAUKA MIDZY REGAAMI

tylko opowiadaniami o dziewczynce, ale take edukacyjnymi zeszytami wicze dla poszczeglnych grup wiekowych. Kadego dnia w moich rkach pojawiay si przynajmniej trzy ksieczki z owej serii, wypoyczane lub oddawane, bdce w cigym ruchu. Bardzo popularne s take bajki serii pt. My Little Pony, jednak te zdecydowanie ciesz si atrakcyjnoci wrd dziewczynek cakiem najmodszych, tych nie czytajcych jeszcze samodzielnie. Innym mocno trzymajcym si tytuem, take wrd najniszych rang czytelnikw, jest seria bajek o Franklinie maym wiu, przeywajcym rne przygody ze swymi przyjacimi. Franklin, ktry nie naley do zbyt wieych bajek, take nie daje si wybi z czytelniczych upodoba dzieci. W wiecie dziecicych komiksw od wielu lat bezkonkurencyjnym po dzie dzisiejszy bohaterem jest doskonale znany wszystkim Kaczor Donald. Komiksy z serii Gigant (pniej Gigant Poleca) s bardzo popularne wrd dzieci uczszczajcych do klas szkoy podstawowej. Musz przyzna, e tu, w czytaniu komiksw, po raz kolejny lepiej spisali si modzi panowie ni panie. Jednak moj uwag przykuo jeszcze jedno bardzo interesujce zjawisko. Ot dzieci nad wyraz czsto czytaj wszelkie poradniki na temat zwierzt. Jak zaopiekowa si swoim chomikiem, jak pielgnowa swojego kotka,

jakie rasy psw wystpuj na wiecie to wszystko bardzo ciekawi modych czytelnikw. Wida te, e czsto przychodz do biblioteki ju z zamiarem zdobycia owych informacji, gdy w zdecydowanej wikszoci przypadkw pytay bibliotekarza o pomoc w doborze odpowiedniej ksiki na ten temat. Osobicie bardzo niewiele uwagi powicaam takim ksik w dziecistwie (zdecydowanie czciej zdarza mi si siga po nie obecnie), dlatego bardzo mio zaskoczyo mnie to, e dzisiejsze dzieci interesuj si opiek nad swymi domowymi pupilami czym bardzo wanym i poytecznym. Dzisiejsi dziecicy czytelnicy czytaj inaczej, ni dzieci za moich lat. Wniosek taki wydawa si z gry do przewidzenia. Nowi, ciekawsi bohaterowie, bardziej nowoczesne opowiadania, niezwykle barwne, drukowane na przernych papierach, z byszczcymi, wieccymi, wypukymi okadkami to wszystko zdecydowanie bardziej przyciga uwag ni starsze ksieczki. Pewnie wanie dlatego dzieci nie chc powraca do klasykw takich jak choby wiersze Brzechwy i Tuwima (jedynie raz przez okres czterech tygodni wypoyczyam pewnej mamie tomik wierszy Brzechwy). Ale tu wanie pomc mog rodzice. Dlatego drodzy rodzice, przyszli rodzice, rodzice chrzestni i wszelcy inni rodzice zachcajmy swoje dzieci do ksieczek dzisiejszych, ale take do starszych literackich cudw.

ROZMOWY MIDZY REGAAMI

ROZMOWA Z ABSOLWENTK INIB, DOROT FILIPEK

Rozmow przeprowadzia KAROLINA ERNICKA
Doroto, przeprowadzamy ten wywiad poprzez komunikator Skype, gdy od kilku lat na stae mieszkasz w Niemczech. Jak si tam znalaza? Po skoczonych studiach wyjechaam najpierw na blisko rok do Niemiec jako au-pair. Chciaam mie czas dla siebie, eby si zastanowi w jakim kierunku w ogle chc si dalej rozwija, gdzie pracowa itp. Nie chciaam jednak mie pustych miesicy i std ten pomys z wyjazdem. A praca jako au pair wydawaa mi si znakomit moliwoci (take finansow) nauki jzyka i dowiadczenia czego nowego. W tym czasie poznaam te wielu zagranicznych studentw, ktrzy w Niemczech studiowali i zaczam powaniej myle o moliwoci dalszej pracy naukowej wanie w Niemczech. Pomylaam o doktoracie. Na samym pocztku niewiele wiedziaam o systemie studiowania tutaj, ale postanowiam sprbowa. Promotora musiaam sobie oczywicie znale sama. Skontaktowaam si z profesorem, ktry kieruje Instytutem Informacji na Uniwersytecie w Dsseldorfie i po kilku osobistych rozmowach i sporej iloci maili doszlimy do porozumienia (umiech). Uzgodnilimy tematyk, ktra nas obydwoje interesowaa. Jaki by temat Twojej rozprawy doktorskiej? Umowy konsorcjalne pomidzy bibliotekami a wydawnictwami. Model, ktry odniesie sukces? To byy pocztki konsorcjw bibliotecznych w Niemczech, ale te i w Polsce. Ta tematyka bardzo mnie interesowaa. Jak przebiegaa procedura zwizana z uzyskaniem doktoratu? Czy tak jak w Polsce musiaa przedstawi gotow prac, a nastpnie podej do publicznej obrony? Tak, procedura jest podobna. Napisaam dysertacj, ktra bya oceniana przez dwch recenzentw. Przez kilka tygodni praca bya udostpniona do publicznego wgldu, po czym nastpia obrona. Obrona w Niemczech nie jest jednak publiczna, lecz odbywa si przed komisj. Komisja skada si z szeciu profesorw. Poza tym wstp na obron maj take inni doktoranci. Ocena kocowa jest sum ocen ze studiw doktoranckich, ocen recenzentw i oceny z obrony, przy czym ocena z obrony przewaa. Jakie korzyci daje stopie doktora w Niemczech? Czy atwiej dziki niemu znale prac, uzyska awans zawodowy? Tak, stopie doktora uatwia znalezienie pracy. Rwnie moliwoci awansowania w naszym zawodzie s w Niemczech cile zwizane ze stopniem wyksztacenia przede wszystkim w organizacjach pastwowych, ale te w prywatnych firmach. No wanie udao Ci si po uzyskaniu stopnia doktora dosta prac w zawodzie. Pracujesz w oddziale midzynarodowej korporacji doradczo-finansowej PricewaterhouseCoopers we Frankfurcie nad Menem. W jaki sposb znalaza prac w tak prestiowej firmie jak PwC? W bardzo starowiecki sposb (umiech): na jednym z portali internetowych znalazam ogoszenie PwC i wypeniam formularz z podaniem o prac. Po kilku dniach zaproszono mnie na rozmow. Jak przebiegaa rozmowa kwalifikacyjna? Jakie stawiano wymagania? Rozmowa trwaa godzin i bya skoncentrowana na sprawach zawodowych. Biblioteka PricewaterhouseCoopers we Frankfurcie to biblioteka instytucjonalna o niewielkim zakresie tematycznym, ale do

PRZEDE WSZYSTKIM NIE BA SI

ROZMOWY MIDZY REGAAMI

duych zasobach materiaw. Jak wspomniaa, PwC to firma doradczo-finansowa, pytania miay wic na celu m. in. ocen mojej znajomoci literatury prawniczej. Oczywicie nie wymagano ode mnie konkretnych tytuw, ale oglnej znajomoci tematyki, baz danych itp. Tu bardzo pomg mi dyplom ukoczenia studiw europejskich (w Centrum Studiw Europejskich im. Jeana Monneta UMK przyp. red.), podstawy ekonomii, prawoznawstwa itp. Oczywicie byy te pytania czysto zawodowej natury: katalogowanie, systemy biblioteczne, research, a wic tematyka z zakresu studiw. Zanim przejdziemy do kwestii studiw, chciaabym zapyta Ci o to, na czym polega Twoja praca w PwC? PricewaterhouseCoopers to dua korpora-

cja o midzynarodowym zasigu strona internetowa oddziau PwC we Frankfurcie podaje, e jest to najwikszy z 28 niemieckich oddziaw, zatrudniajcy ponad 2,5 tysica osb! Zgadza si, oddzia we Frankfurcie jest central PwC w Niemczech. Tutejsza biblioteka jest te bibliotek centraln, tzn. wykonujemy nie tylko prace biblioteczne, ale te administracyjne. Prowadz zakup literatury dla naszych pracownikw, kataloguj materiay, ktre znajduj si w naszej bibliotece, prowadz research do konkretnych tematw. Nasi pracownicy szukaj czsto literatury zwizanej z tematyk nowych projektw. Do moich obowizkw naley te obsuga baz danych on-line, dostp do zawodowych portali internetowych. Dodatkowo, jak ju wspomniaam, prowadzimy take prace czysto administracyjne: to my we Frankfurcie przejmujemy zarzdzanie innymi mniejszymi bibliotekami PwC. To wanie my otrzymujemy miesiczne i roczne rachunki, opracowujemy je, zajmujemy si reklamacjami itp. Jak nazywa si Twoje stanowisko? Jak wyglda przecitny dzie pracy w bibliotece frankfurckiego oddziau PwC? Jestem zatrudniona na stanowisku bibliotekarza czy te information professional w Niemczech przejmuje si w dziedzinie bibliotekarstwa i informacji bardzo wiele okrele z angielskiego. Jak wyglda mj dzie? Odpowiedz na to pytanie jest do trudna, bo nie mam staego schematu dnia. Jedynym dla mnie staym dniem jest poniedziaek: tego dnia rano dostaj od naszego ksigarza import danych dotyczcy wszystkich materiaw, ktre my (tj. PwC Niemcy) w minionym tygodniu zakupilimy. Kataloguj te materiay, ktre zakupilimy dla naszej biblioteki. W kolejnych dniach zajmuj si naszymi bazami danych, czsto pracuj wsplnie z naszymi informatykami, dodatkowo opracowuj rachunki, reklamacje Oczywicie cay czas obsugujemy naszych uytkownikw pracownikw PwC. Poniewa w firmie nie mamy maych 1-, 2-osobowych biur

ROZMOWY MIDZY REGAAMI

lecz due pomieszczenia, nie mog si odci od normalnego przebiegu dnia w bibliotece. Mam wic te kontakt z naszymi uytkownikami, ktrzy przychodz do nas przez cay dzie od wczesnego ranka do pnego wieczora. Co sprawio Ci najwiksz trudno w nowej pracy? Czego musiaa si nauczy, w czym podszkoli? Musiaam przyswoi sobie now terminologi. PwC to firma zajmujca si sprawami finansowymi, prawniczymi, audytem itp., w zwizku z czym zbiory biblioteczne zwizane s z tak terminologi. Musz przyzna, e nadal si ucz. Na szczcie pracuj z ludmi, ktrzy rozumiej moj sytuacj i su pomoc. I s to nie tylko pracownicy biblioteki, ale te nasi uytkownicy, ktrzy wprawdzie znaj temat i wiedz czego szukaj, ale nie wiedz gdzie te informacje s zamieszczone. Zrozumienie tych wszystkich prawniczych i finansowych zalenoci oraz terminologii w jzyku niemieckim i angielskim to jest due wyzwanie. A jak wspominasz studia na kierunku bibliotekoznawstwo i informacja naukowa (bo tak wtedy si nasz kierunek nazywa)? Ukoczya je w 2002 roku Nasze studia wspominam dobrze. Studia licencjackie wypeniay nam cay tydzie. W czasie studiw magisterskich uczszczaam te na zajcia na studiach europejskich, w ten sposb te dwa lata wspominam te jako studia full-time. Oczywicie, mona byo si przez nie te przelizgn z mniejszym nakadem energii i czasu Na naszym kierunku spotkay si bardzo rne osoby, z rnym nastawieniem, odmiennymi oczekiwaniami i celami, ale to jest ogromna zaleta tych studiw. Bylimy i pewnie nadal jestemy do wszechstronni i otwarci na co nowego. Ktre z przedmiotw realizowanych na studiach wykorzystujesz w swojej obecnej pracy? Jakie przedmioty okazay si najbardziej przydatne?

Nasze zajcia zawieray bardzo szeroki wachlarz tematyczny, wwczas mylaam nawet, e moe zbyt szeroki (umiech). Ale z perspektywy kilku lat mog powiedzie, e si myliam. Oto, co zawd bibliotekarza daje na konkurencyjnym rynku pracy: my mamy bardzo dobre oglne podstawy zawodowe, potrafimy znale si w klasycznej bibliotece, ale te w nowszych dziedzinach jak research, knowledge management itp. Na studiach uczymy si pracy z informacj, a to jest bardzo dobra podstawa do dalszej pracy zawodowej. Nie wiem jak te studia wygldaj dzisiaj, ale jak teraz patrz na nasze studia, to moe brakuje mi tam nieco wicej zagadnie z zakresu prawa, administracji itp., przynajmniej do wyboru. Z ca pewnoci brakowao nam te duszych praktyk. Co mogaby poradzi absolwentowi informacji naukowej, ktry chciaby rozpocz prac w swoim zawodzie za granic? Przede wszystkim nie ba si i sprbowa. Jeli kto myli o tym ju na studiach, radziabym wyjecha na semestr lub rok na stypendium. W ten sposb mona chyba najprociej nawiza kontakty, zorientowa si na obcym rynku pracy. W Niemczech mona czsto dosta sta prac przez praktyki, wic moe po studiach zdecydowa si najpierw na proczn praktyk w jakiej firmie albo w bibliotece. Trzeba wykaza si wasn inicjatyw i nie da si atwo zniechci. Dzikuj bardzo za rozmow. DOROTA FILIPEK pochodzi z Chemna. Studia na

kierunku bibliotekoznawstwo i informacja naukowa na UMK ukoczya w 2002 r. Skoczya te Europejskie Studia Specjalne w Centrum im. Jeana Monneta UMK. Od kilku lat mieszka w Bonn. W 2010 roku uzyskaa stopie doktora na Uniwersytecie w Dsseldorfie. Od prawie 2 lat pracuje jako specjalista informacji w oddziale midzynarodowej firmy doradczej PricewaterhouseCoopers we Frankfurcie nad Menem.

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI

PROGRAM WYBORCZY TANIO SPRZEDAM!

MARKETING POLITYCZNY
ASIA EDWARCZYK
yjemy w spoeczestwie konsumpcyjnym, w ktrym wszystko mona kupi, ale przede wszystkim wszystko sprzeda. Majc w pamici niedawno zakoczon kampani wyborcz, nie dziwi fakt, e produktem, ktry trzeba dobrze sprzeda s rwnie politycy. Zjawisko marketingu politycznego, bo tak fachowo si je nazywa, nieodzownie zwizane jest ze sterowaniem spoeczestwem. Mogo si ono rozwin dziki pojawieniu si mediw (pocztkowo tylko prasy) i sile, jak ze sob niosy. Od tej pory rzdzcy przestali rozkazywa, a zaczli manipulowa rzdzonymi. Pocztki marketingu politycznego to lata 50-te XX wieku1. Polska z jego technikami zapoznaa si w trakcie pierwszych wyborw demokratycznych w roku 19892. POLITYKA A MARKETING Podstawowym zaoeniem marketingu jest idea wymiany pewnych wartoci, dziki ktrej korzy osigaj zarwno nabywca jak i sprzedawca. Z sukcesem zostaa ona zaadoptowana do wiata polityki. Po pierwsze polityk potraktowa mona jako rynek. Podstawow transakcj rynku jest sprzeda kupno. W rozpatrywanym przypadku chodzi o sprzeda kupno wadzy politycznej. Strona poday (podmioty polityczne) w ramach tej transakcji przedstawia wyborcom nastpujce elementy: osoby, idee, organizacje, usugi polityczne. Gosowanie ujmowane jest natomiast jako jedna z postaci wymiany spoecznej. Oddajcy gos dokonuje wymiany w celu otrzymania nagrody przyszych usug, jakich spodziewa si od kandydata oraz jego stanowiska w okrelonych kwestiach. Po drugie polityk, partia i idea polityczna traktowane s w myl marketingu politycznego jako produkty, ktre trzeba korzystnie zaoferowa na rynku, pamitajc jednak o ich specyfice. S nimi bowiem nie towary, lecz osoby, organizmy i myli spoeczne. STRATEGIE MARKETINGOWE W POLITYCE Do sukcesu na rynku politycznym przyczyni si moe wykorzystanie strategii marketingowych, takich jak: strategia sprzeday programu politycznego (opracowanie i opublikowanie programu partii; przygotowanie gwnego hasa programowego, umieszczanego na plakatach i ulotkach reklamowych), strategia sprzeday partii politycznej (nadanie partii odpowiedniej nazwy, logo i skrtu; zapewnienie cigej obecnoci w rodkach masowego przekazu; odpowiedni dobr lidera partii jak i waciwie prowadzona kampania wyborcza) czy wreszcie strategia sprzeday polityka. W ostatniej strategii gwny nacisk kadzie si na wygld oraz odbir psychologiczny ubiegajcego si o gosy. Ksztatowany jest jego pozytywny wizerunek, ktrego istotny element stanowi odpowiednio przedstawiony yciorys (uwydatnianie pozytywnych, ukrywanie niewygodnych faktw z ycia kandydata; w tym celu stosuje si niedomwienia oraz odpowiedni selekcj informacji).

Zapocztkowano go w USA w wyborach prezydenckich z 1952 roku. W Europie natomiast posuono si nim po raz pierwszy podczas wyborw parlamentarnych w Wielkiej Brytanii w roku 1959. 2 Do prowadzenia kampanii politycznej Solidarno zaangaowaa wtedy specjalist od marketingu politycznego, Francuza Jacques Seguela.
1

10

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI

ZARZDZANIE WIZERUNKIEM Nieodzownym elementem strategii sprzeday polityka jest zarzdzanie wizerunkiem kandydata. Faktem jest, e ocena osobistego wizerunku wspczesnych politykw nie dotyczy tylko tego, co mwi i czyni, ale jak to mwi i czyni. Styl polityczny liczy si obecnie tak samo jak tre. Przykadem wybitnego zarzdcy wizerunku bya Margaret Thatcher. Gdy zostaa wybrana na przywdc Konserwatystw, zwracaa niewiele uwagi na swj wizerunek wygldaa tak, jak chciaa wyglda i mwia z nosowym, akcentem klasy wyszej. Za porad swojego doradcy do spraw public relation Gordona Reecea pozwolia na przerobienie samej siebie: braa lekcje poprawiajce gos, pogbiajce jego barw. Jej fryzury i ubrania wybierane byy z najwiksz starannoci. POPIERANIE PRODUKTU Wanym elementem marketingu politycznego z czysto konsumpcyjnego punktu widzenia jest tzw. popieranie produktu. Polega ono gwnie na usytuowaniu produktu razem z dobrze znan i popularn osobowoci, zwykle ze wiata rozrywki i sportu. W polityce zjawisko to zaczto wykorzystywa od lat 60-tych, kiedy to Harold Wilson podejmowa The Beatles na Downing Street 10. Bez wzgldu na to, czy Harold Wilson lubi ich muzyk czy nie, byo dla niego oczywiste, e wikszo elektoratu bya pod wpywem beatlemani. REKLAMA POLITYCZNA Nie jest tajemnic, e aden produkt nie sprzeda si bez odpowiedniej reklamy. Rwnie w wiecie polityki mamy do czynienia z reklam polityczn, gwnie wykorzystywan w gorcym okresie przedwyborczym. Tak jak w wiecie handlu, reklama nie tylko informuje jednostki w spoeczestwie o dostpnych im, jako konsumentom, wyborach. Reklama tworzona jest rwnie po to, aby przekonywa.

Wrd typologii reklamy politycznej wymieni mona: spoty z gadajcymi gowami (uwaga koncentruje si na problemie, a sam kandydat sprawia wraenie osoby, ktra jest w stanie upora si z tym problemem); reklam negatywn (skoncentrowana na domniemanych sabociach przeciwnika ni na pozytywnych cechach samego kandydata) oraz reklam prawdziwego kina (przedstawianie kandydatw w ich codziennym otoczeniu; moe by take uyta do pokazania bardziej nieformalnych sytuacji przechadzek czy scen z domowego/zawodowego ycia kandydata). Przed reklam polityczn stawia si nastpujce cele: zwikszenie identyfikacji spoeczestwa z kandydatem; przycignicie maego, ale kluczowego segmentu wyborcw, ktrzy dryfuj lub s niezdecydowani; wzmocnienie poparcia dla partii lub kandydata oraz atakowanie przeciwnikw. Wszystkim elementom wymienionym powyej su odpowiednio dobrane i wykorzystane narzdzia reklamy, takie jak: ulotki, plakaty, billboardy, listy do wyborcw, telemarketing, spoty reklamowe, reklamy w radio, strony WWW czy debaty. Wraz z coraz wiksz si oddziaywania mediw, marketing polityczny oraz stosowane w jego ramach strategie stay si bardziej agresywne, nachalne czy wrcz kontrowersyjne. Wszystko po to, by zainteresowa elektorat reklamowanym politykiem.

11

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI

WPYW ANGIELSKIEGO SOWNICTWA Z ZAKRESU

GIER TOWARZYSKICH NA SOWNICTWO POLSKIE
MIKOAJ SMOLARZ
Rynek gier planszowych w Polsce jest niewielki w porwnaniu z rynkiem na przykad niemieckim czy francuskim. Pozostaje on w dodatku pod silnym wpywem rynku zachodniego. Dopiero niedawno powstao na nim kilka produktw znaczcych i na rynku lokalnym, i za granic (na przykad wydane w 2009 roku przez rebel.pl, a w tym roku przez Heidelberger Spieleverlag K2). W Polsce w 2010 roku ukazao si wedug portalu gry-planszowe.pl tylko 81 nowych gier od 28 wydawcw, w tym zaledwie 34 gry polskie1. Organizatorzy imprez dla graczy w Polsce nie mog spodziewa si takiej liczby odwiedzajcych, jak ciesz si targi Spiel w Essen, przycigajce ok. 200 000 mionikw gier, albo francuski Festival de Jeux 20 0002. Duo wiksze rynki zachodnie musz wic mie wpyw na ksztatowanie si zarwno rynku jak i rodowiska planszwkowego w Polsce. Take sownictwo stosowane w rodowisku mionikw gier towarzyskich ulego zmianom pod wpywami zagranicznymi, cilej amerykaskimi3. Wybr omawianych sw opiera si gwnie na lekturze jedenastu (od 6/7 do 9 i od 12 do 19) numerw czasopisma wiat Gier Planszowych oraz forum gry-planszowe.pl. Ponadto trzeba bdzie kilka razy odwoa si do rnych stron internetowych powiconych grom. Kwartalnik wiat Gier Planszowych jest jednym z dwch ukazujcych si obecnie w Polsce czasopism o tematyce gier towarzyskich. Drugim jest Taktyka i Strategia, skierowana wycznie do mionikw gier wojennych i historii. Nie mona w Taktyce i Strategii znale wiele ciekawego materiau zwizanego z omawianym tematem4. Materia bdzie zrnicowany pod wzgldem stylistycznym. Podczas gdy jzyk forum internetowego przypomina czsto jzyk mwiony, teksty z prasy hobbystycznej charakteryzuj si bardziej przemylan konstrukcj i doborem sw, co nie znaczy, e nie brakuje w nich sformuowa czy wyrae potocznych. Niemiecki, cho jest jednym z popularniejszych jzykw w Polsce, pozostaje jednak daleko w tyle za angielskim. Moe dlatego niemieckojzyczne sownictwo zwizane z grami nie przenikno do jzyka polskiego, mimo e wiele popularnych w Polsce gier pochodzi z Niemiec. Angielski znowu jest na tyle powszechnie znany, e Amerykanie mogli stworzy w 2000 roku popularny na caym wiecie portal spoecznociowy poczony z baz danych powicony grom karcianym i planszowym Board Game Geek. Serwis ten mia wpyw na niektre z zapoycze z jzyka angielskiego podanych w dalszej czci tekstu. Ludzie, ktrzy rozmawiaj o grach planszowych, potrzebuj jakich nazw, eby mc je sklasyfikowa. Obok oczywistych typw gier, jak ekono-

Lista gier nowinowanych do konkursu Gra roku 2011 [online] [dostp 6 sierpnia 2011]. Dostpny w World Wide Web: http://nagroda.gry-planszowe.pl/x.php/2,152/Zakwalifikowane-gry.html. Lista nie uwzgldnia wszystkich gier, a tylko te zgodne z regulaminem konkursu. 2 R. Martin, Dlaczego naley zachca do grania w gry planszowe?, GP 2010, nr 16, s. 14. Liczba pewnie przesadzona. 3 Nie s to na pewno wpywy brytyjskie, poniewa gry planszowe w Wielkiej Brytanii nie s szczeglnie popularne. Por. R. Martin, dz. cyt., s. 14. 4 Zestaw sw uywany do opisywania gier wojennych by moe ksztatowa si pod wpywami zachodnimi. Nie s one w kocu zjawiskiem rdzennie polskim. Zasadniczo s to jednak sowa polskie. Nowym tworem jest chyba tylko heks (567 wystpie heksu i wyrazw pokrewnych na forum.gry-planszowe.pl; sowo pojawia si te w instrukcjach do gier wojennych, np. wydanej w 1992 Grunwald 1410). Gry wojenne w stylu opisywanym przez Taktyk i Strategi zaczy znajdowa w Polsce wiksze grupy zwolennikw w latach osiemdziesitych, a jeszcze wiksz w dziewidziesitych, kiedy dziaa Dragon. Wtedy te musiao ksztatowa si sownictwo.
1

12

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI

miczna, wojenna czy logiczna, pojawia si eurogra replika angielskiego eurogame5. Sklepy internetowe radz sobie jednak zasadniczo bez tej kategorii. W wybranych dziewiciu sklepach taka kategoria nie istniaa. W pewnym sensie przeciwiestwem eurogry jest ameritrash, uywany jednak troch rzadziej6. Gry z tego gatunku klasyfikowane s w wiecie Gier Planszowych jako gry przygodowe. Oznaczanie ich w ten sposb jest zupenie poprawne, jednak ameritrash, podobnie jak eurogra, oznacza pewien styl gier nie znany do niedawna w Polsce i nie ma dokadnego polskiego odpowiednika. W sklepach internetowych nie ma takiej kategorii. Gry klasyfikowane w pimie jako gry imprezowe czsto nazywa si party games7. W czterech ze sprawdzonych sklepw wystpuje dzia nazwany angielskim wyraeniem. Pi uywa nazw polskich. Angielskim terminem reklamuje swoje gry wydawnictwo Granna. Kalk jzykow jest gra abstrakcyjna8, ktra raczej nie wyprze

bardziej polskiej gry logicznej9. W sprawdzonych sklepach internetowych to tej drugiej nazwy uyto do kategoryzowania gier. Czasami mona trafi na okrelanie gier quizowych mianem trivia10. Nie zdarza si to czsto, bo i gry tego typu nie s szczeglnie popularne w rodowisku planszwkowym. Istnieje wreszcie sowo filler, ktre nie jest osobn kategori, ale uywane jest przy charakteryzowaniu najrniejszych gier11. Oprcz przypisywania gier do rnych kategorii do ich opisywania konieczne s tak zwane mechaniki albo mechanizmy. Mechanika i mechanizm to oczywicie neologizmy znaczeniowe, zapewne take powstae pod wpywem angielskiego. W serwisie BGG bardzo czsto uywa si sw mechanics lub mechanic. Mona w nim wyszukiwa gry wedug mechanik. Wiele z gier opiera si na podobnych zasadach. Kilka z nich ma nazwy angielskie na tyle proste i dokadne, e przyjy si prawie tak

Czstotliwo wystpowania niektrych sw i wyrae na forum.gry-planszowe.pl

1600 1371 1200 800 335 314 388 421 142 400 0
eu rog ra ash me am eri tr ga

878 836 28 192 381 46

ha te bo bo

440 377

238

fi ll er/ fi le r er pl a cem en t a re ac on t ro a re l a in f lu en ce kin gm aki ng do wn tim e

rdo: opracowanie wasne. Np. GP, nr 17 siedem gier oznaczono jako eurogry. Np. GP, nr 6/7, s. 14-15, nr 12, s. 17 i 64, nr 16, s.24, nr 17, s.32. 7 Np. GP, nr 8, s. 52, nr 9, s. 39, 63, nr 12, s. 64, nr 13, s. 30, nr 15, s. 30, nr 16, s. 64. Ponadto w numerze 14, na s. 64: party zabawa. 8 Np. w tekcie Historia Spiel des Jahres. Cz. 11, GP 2010, nr 13 A. Kaua pisze: Keltis to do abstrakcyjna gra rodzinna, Blox to tytu kompletnie abstrakcyjny oraz Fits to tytu abstrakcyjny o niemal zerowej interakcji. W nr 19, s. 15 I. Trzewiczek idzie dalej i nazywa Witchcraft abstract strategy. 9 28 wystpie gra abstrakcyjna i 291 wystpie gra logiczna na forum.gry-planszowe.pl. 10 GP, nr 14, s. 6, nr 16, s. 27. 18 wystpie na forum.gry-planszowe.pl, ale z tego 15 to cz tytuw gier. 11 GP, nr 8, s. 18, nr 15 (jako filer), s. 43, nr 19, s. 9, 15.
5 6

wo rk

ba l an s zba lan so w a g am es roo m

par

ty

kom

com

13

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI

samo dobrze jak same gry. Szczeglnie rozpowszechni si worker placement12. W wiecie Gier Planszowych pojawi si tekst13 powicony grom opartym na area control / area influence. Gwnym tematem numeru 18 pisma by deck building14. Po stylach gier i mechanikach powinny zosta jeszcze omwione pewne zjawiska zwizane z samym graniem, nastpnie ze rodowiskiem planszwkowym oraz sowa nie zwizane z grami, ale typowe dla tego rodowiska. Graczom zdarza si narzeka na kingmaking15 albo downtime16. Licz na jaki twist17. Rozstawiaj na planszy meeple18. Ukadaj komba albo combosy19. Rozwaaj, czy dany tytu nadaje si na gateway20. Mwi si te, e gra jest dobrze albo le zbalansowana21. Wida tu wpyw angielskiego, bo wiadomo, e balansowa znaczyo wczeniej zupenie co innego ni rwnoway. Na konwentach fantastycznych dziaa zazwyczaj games room22. Gracze, zapewne pod wpywem wspomnianego portalu spoecznociowego, nazywaj sami siebie geekami23. Zwikszon liczb zapoycze z angielskiego charakteryzuje si jzyk mionikw kolekcjonerskich gier karcianych. wiat Gier Planszowych
12

zawiera niewiele tekstw o grach kolekcjonerskich, ale czasami mona trafi w nim na sownictwo z nimi zwizane24. Internetowa dyskusja o Magic: The Gathering moe zawiera zdania w nastpujcym stylu: Mam taki dylemat: czy jeeli spell jest skontrowany to, e tak si wyra <is player>, Played jako czas dokonany nie, bo w kocu efekt <counter spell> sprawi, e nie udao si <dokona> tego play'a. Czyli efekty <Whenever you play...> s resolve'owane. Efekty <If you played...> nie, Aby uzna spell za zagrany wystarczy, e go ogosisz, zapacisz za niego i dasz mu legalny target (targety). Kontra usuwa tylko spell ze stacka, kiedy jest ju dawno po ptokach25. Nie ma w tym nic dziwnego, skoro najpopularniejsze kolekcjonerskie gry karciane nie s wydawane po polsku. Wyrazy, ktre wystpuj najczciej maj zasadniczo neutralne nacechowanie stylistyczne26. S to te, ktre pomagaj opisa zjawiska zupenie nowe w Polsce. Oprcz zapoycze w tekcie podano kilka przykadw wyrazw polskich, ktre zyskay niedawno nowe znaczenie. Uywa si ich take czsto. Nie brzmi tak sztucznie, jak wtrcanie w wypowied polskojzyczn sw angielskich. Wyrazy angielskie majce swoje polskie odpowiedniki, przenikny zazwyczaj tylko do jzyka potocznego.

GP, nr 13, s. 46-47 (tutaj take definicja terminu), nr 14, s. 38-39 (tu rwnie definicja), 64, nr 15, s. 25, 64, nr 16, s. 40, nr 19, s. 53. 13 A. wiech, System kontroli wiata, GP 2010, nr 15, s. 52. Autor, przytaczajc definicj mechaniki za BGG, przywouje w niej mechanik obstawiania. W nawiasie podaje angielski odpowiednik: Auction/Biding (!). Area control wystpuje take w nr 8, s. 63. 14 GP, nr 18, s. 8-19, nr 19, s. 5, 33, 55. Deck building po specjalnie powiconym materiale w numerze osiemnastym zostaje dodany do sownictwa stosowanego w czasopimie. Kiedy w nr 9 z 2008 r. pojawia si recenzja gry Dominion okrelenie nie jest jeszcze w uyciu. 15 GP, nr 6/7, s. 23, nr 8, s. 43, 57 , nr 12, s. 60. 16 GP, nr 9, s. 62 (w dziale z humorem). 17 GP, nr 19, s. 54. 18 GP, nr 19, s. 47. 19 GP, nr 13, s. 59, nr 18, s. 12, nr 19, s. 21, 47, 53. Combos, podobnie jak filler, do nru 18 pojawia si sporadycznie, by w 19 pojawi si kilka razy w rnych miejscach. 20 GP, nr 6/7, s. 57. 21 GP, nr 8, s. 39, nr 15, s. 28 (problemy z balansem ras, nie do koca udane zbalansowanie wystpujcych w grze ras), nr 17, s. 17, nr 19, s. 47. 22 GP, nr 12, s. 27, nr 13, s. 25, nr 14, s. 31, nr 15, s. 24, nr 16, s. 32, nr 19, s. 40. 23 GP, nr 14, s. 56. Ciko policzy, ile razy wystpuje na forum.gry-planszowe.pl. 24 GP, nr 12, s. 61 (uncommon, rare oba w kontekcie artobliwym), nr 15, s. 27 (decki, core set), nr 19, s. 52-53 (booster pack i booster). 25 Granie spelli [on-line], 25 czerwca 2009 [dostp 8 sierpnia 2001]. Dostpny w World Wide Web: http://www.mtgtorun.fora.pl/mechanika-pytania-dot-mtg,20/granie-spelli,128.html. 26 Nie jest jednak na odwrt. Area control wystpowao rzadko.

14

VARIA(CJE) MIDZY REGAAMI

Spord nich niektre wystpuj w miar czsto, np. downtime, ale wystpowanie pozostaych nie jest na tyle rzadkie, eby zjawisko nie nadawao si do odnotowania. Zdarza si, e w GP termin angielski jest uywany tylko w towarzystwie polskiego odpowiednika27. Fakt, e przenikajcym do polski z zachodu grom towarzyskim towarzyszy wprowadzanie do jzyka polskiego nowego sownictwa, nie powinien by zaskakujcy. Take tradycyjne gry jak bryd czy szachy nie s wynalazkami polskimi i polskimi sowami nie s blef, kier, pas ani pat. Podobnie jak te sowa z czasem by moe zadomowi si w jzyku polskim booster i ameritrash, zwaszcza e nie maj w jzyku polskim adnej konkurencji. Jednoczenie wiele wymienionych w tekcie sw i zwizkw wyrazowych moe zapoyczono tylko na jaki czas. Niewykluczone, e o modzie na nie wkrtce nikt nie bdzie pamita. Dotyczy to szczeglnie tych, ktre wpisuj si w coraz szerzej wystpujce w rnych dziedzinach ycia w Polsce zjawisko polegajce na tym, e wdrwk zastpuje trek, a zespoy z zachodu to westowe bandy28, a takiego przeksztacania jzyka nie wystrzegaj si nawet dziennikarze publicznych mediw29.
GP, nr 19, s. 53: mady do czynienia z mechanik rozmieszczenia robotnikw (worker placement), s. 5: opiera si na popularnym mechanizmie tworzenia talii (deck-building). 28 K. Kosiska, Fokusowa si na updacie [dokument dwikowy] [on-line], Warszawa 28 lipca 2011 [dostp 8 sierpnia 2001]. Dostpny w World Wide Web: http://www.polskieradio.pl/9/305/ Artykul/409719,Fokusowac-sie-na-updacie. 29 26 lipca 2011 w radiowej Trjce A. Gacek nazwaa siebie Pink Floyd haterem. Forum.gry-planszowe.pl byo przeszukiwane w dniach 6-8 lipca 2011. Przy powoywaniu si na wiat Gier Planszowych (w skrcie GP), gdy chodzio o wskazanie wystpienia sowa, a nie przywoanie jakich faktw, podane zostay tylko numer i strona. Wskazane wystpienia s przykadowe, ale wskazanie wikszej liczby przykadw ma suy podkreleniu, e sowo wystpuje czciej.
27

KSIKA JAKO FORMA PROMOCJI?

PAWE JANKOWSKI
Czy ksika moe by w jaki sposb materiaem promocyjnym innych produktw? Czy moliwe jest, aby ksika bya atrakcyjnym dodatkiem do innych przedmiotw, ktre s form spdzania wolnego czasu? Czy w ogle ksika moe by ciekawym narzdziem marketingowym? Okazuje si, e tak. Jak wiemy, badania pokazuj, e czytelnictwo w Polsce spada (chocia spadek ten jest niszy w porwnaniu z innymi krajami europejskimi). Dlatego niektrzy mog si dziwi jak osoby nie powizane z rynkiem wydawniczym mog by w jakikolwiek sposb zainteresowane ksikami. Okazuje si, e jednak s. Dzieje si tak, poniewa ksika moe si sta pewnego rodzaju zacht bd gratk dla wielu osb. S firmy, przedsibiorstwa bd osoby, ktre uwaaj, e dodanie ksiki do swojego produktu, np. do gry komputerowej czy pyty muzycznej, stanie si elementem zachcajcym do kupna. A wydawao by si, e ksika i gra komputerowa powinny si wyklucza nawzajem, by swego rodzaju konkurentami. Podobnie mona pomyle o zestawieniu ksiki z pyt muzyczn czy pyt zawierajc jaki film. Takie mylenie popiera fakt, e ksika, film czy suchanie muzyki jest form spdzania wolnego czasu. Jednake, gdy dodamy do tego, e ksiki dodawane do tych przedmiotw s w jaki sposb ze sob powizane, nasz tok mylenia si zmienia. Jeli ksika jest autorstwa wokalisty zespou, dodanie tej ksiki do pyty stanie si dodatkow zacht dla fanw tego artysty. Podobnie moe by w przypadku, gdy fabua filmu lub gry komputerowej jest powizana z fabu jakiej ksiki (bd serii ksiek). W Polsce nie ma jeszcze zbyt wielu takich inicjatyw, co jest strat dla wszystkich. Dla czytelnikw, gdy trac szans nabycia ciekawej pozycji, ktr mona doda do swojej kolekcji. Natomiast sprzedawcy trac moliwo dodatkowego zysku. Tak wic musimy mie nadziej, e ta tendencja si rozpowszechni, a ksika na stae stanie si form promocji, co uszczliwi nie tylko czytelnikw.

15

KULTURA MIDZY REGAAMI

KINOWE KATHARSIS
ASIA EDWARCZYK
Dlaczego chodzimy do kina? Dla rozrywki? Dla szeroko pojtego ukulturalniania? Dla zabicia czasu? Dla randek? Dla popcornu? Dla ciemnoci sal kinowych? Dla trjwymiarowych dozna? Dla zarobku? Dla bezpatnych toalet? Dla rodowych promocji u jednego z operatorw sieci komrkowych? Nie wiem. Zapewne tyle odpowiedzi, ile osb rzeczywicie uczszczajcych. Nie wiem take, czy kino ma nadal tak moc i klimat jak to wyaniajce si na przykad z kadrw rewelacyjnego Ciemna Paradiso. W filmie tym, w maym woskim miasteczku, wszyscy si znaj, a miejscem gromadzcym ca wsplnot jest budynek kina, znajdujcy si na rynku. Na pewno takiej atmosfery nie zapewni nam wielkie sieciowe multipleksy. Osobicie sama nie umiem udzieli jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, po co chodz do kina. Jest to raczej mieszanka wielu elementw. Skd w ogle pojawio si w mojej gowie to pytanie? Ot w krtkim odstpie czasu miaam okazj zobaczy na duym ekranie dwa diametralnie rne od siebie filmy. Dostarczyy mi one tak odmiennych przey, e zaczam si zastanawia: co daje mi kino? WSTRZNITA I ZMIESZANA Pedro Almodvar w moim mniemaniu ostatnio nieco spuci z tonu. Zarwno Volver, jak i Przerwane objcia to tytuy, ktre mogabym pokusi si o nazwanie lekkimi. Oczywicie lekkimi jak na Almodvara. Nie wiedziaam zatem czego spodziewa si po jego najnowszym tytule. Skra, w ktrej yj to pierwsza w dorobku reysera adaptacja fikcji literackiej, jednak w stylu, ktry bez wahania mona nazwa almodvarowym. Antonio Banderas wciela si w ekranizacji w posta chirurga plastycznego, ktrego obsesj po mierci ony w pomieniach staje si wynalezienie sztucznej skry odpornej na poparzenia. Jest na tyle zdeterminowany, e nie widzi nawet przeciwwskaza w eksperymentowaniu na ludziach. W jego domu poznajemy dwie tajemnicze kobiety: Ver zamknit w pokoju liczno oraz Marili wiernie oddan mu suc. Obie kobiety cz dziwne relacje z lekarzem. Jak dziwne i zaskakujce przekonujemy si z minuty na minut.

16

KULTURA MIDZY REGAAMI

Skra, w ktrej yj to przykad Almodvara, ktry szokuje, budzi kontrowersje, zahacza o tak dziwne sprawy, e pojawiaj si wtpliwoci co do realnoci przedstawionych zdarze. Skra, w ktrej yj to wreszcie ciki, psychologiczny film o ludzkich obsesjach, granicach, ktre okazuj si by cigle przesuwane, etyce, chorych zalenociach. Wspczynnik dziwnoci sigajcy maksimum czy wrcz go przekraczajcy. Po stu dwudziestu minutach wychodzi si z kina z bagaem przey bohaterw i i wanie nie wiadomo. Przytoczenie cikoci tematu nie pozwala w wyraeniu jednoznacznej opinii. Jedno jest pewne konkretne sceny pozostaj w pamici na dugo. POECHTANA PO PODNIEBIENIU Nie lubi komedii romantycznych. Z reguy. A e od kadej reguy powinien by wyjtek wyjtkiem s francuskie komedie romantyczne. Lubi take filmy o jedzeniu. Idealne poczenie dwch powyszych skadnikw znalazam w Przepisie na mio. Lekko, przyjemnie i sodko tak w skrcie mona opisa obraz francuskiego reysera. Przepis na mio to historia dwch nadwraliwcw. Jean-Ren jest wacicielem upadajcej fabryki czekolady na pierwszy rzut oka twardziel, na drugi rzut oka te twardziel (jak okreli go jedna z pracownic). To tylko pozory, gdy nasz bohater tak naprawd umiera ze strachu na myl o rozmowie z kim obcym. We wspomnianej fabryce czekolady prac znajduje Anglique, ktra zna jeden z najlepszych przepisw na czekoladki, ale jest zbyt niemiaa, eby swj sekret wyjawi. Ich nadwraliwo pokazana jest z przymrueniem oka, w ciepej atmosferze, jednak bez bagatelizowania. Dziki czemu ogldajc Przepis na mio szczerze si umiejemy. Par naszych nadwraliwcw poczya mio do czekolady. I moe o niej sw troch wicej. O czekoladzie. Jako widzowie jestemy wiadkami nie tylko samego aktu produkcji sodkich pralinek, ale uczestniczymy take w ich degustacji. Dla

osoby uzalenionej od czekolady sceny te byy istn katorg, tortur dla zmysw. A nie bya to zwyka czekolada. Jej tajemnica tkwi w dodatkach. Rowy pieprz, maliny, mita czy nawet cieniutko pokrojone borowiki(!). Miaam wraenie, e w trakcie tych scen unosi si w sali kinowej zapach czekolady. Sodkiej i chrupicej. Przepis na mio to zdecydowanie film do zjedzenia. Nie bdziemy mie po nim niestrawnoci, wrcz przeciwnie pozwoli nam si rozpyn (niczym czekolada w ustach) w bogiej przyjemnoci. Odprenie gwarantowane. POCZENIE IDEALNE Kino to dla mnie rnorodno. Nie wyobraam sobie skupienia si tylko na jednym, ulubionym gatunku. Takiego, prawd powiedziawszy, nawet nie posiadam. Nie chodz te do kina po konkretne doznania. Lubi jak mnie zaskakuje. Pozostawia w gbokim szoku lub porywa do bajkowego, wyidealizowanego wiata. Pozwala przey katharsis na rne sposoby.

17

KULTURA MIDZY REGAAMI

O POLSKOCI I KOBIETACH OCZAMI MANUELI GRETKOWSKIEJ

NATALIA KORYTKOWSKA
Gretkowska w wywiadzie wspomniaa take o Polskiej Partii Kobiet, ktr zaoya; o Polsce; o tym, czym dla niej jest demokracja. Prbowaa skomentowa obecn sytuacj w Polsce, podkrelia, jak mao mwi si w polskich szkoach o demokracji, prawie. Zaznaczya, e wspczesny Polak posiada niedostateczn wiedz o polskoci. Z ust Gretkowskiej pady rwnie sowa: Polacy nie s normalni. Autorka wnioskowaa to na podstawie mierci Jana Pawa II, kiedy nagle cay kraj opakiwa papiea. Jej zdaniem byo to co nienaturalnego. Stwierdzia jednak, e na histori patrzy pod ktem pisarza nie filozofa, socjologa czy polityka. Gretkowska w jednej z odpowiedzi podkrelia, e nie mona przesadza ze szczeroci, tak jak to ktry z dziennikarzy jej zarzuci. Zauwaya duy problem w spoeczestwie kobiety staj si ofiarami mczyzn, a mczyni s ofiarami samych siebie. Pisarka wyrazia opini, e ycie kobiet jest uzalenione od pienidzy. Na koniec spotkania prowadzca spotkanie dziennikarka Karina Obara pozwolia publicznoci zada kilka pyta do Manueli Gretkowskiej. Dotyczyy one rnych tematw. Zaczynajc od Kena Wilbera, ktrego notabene sama autorka bardzo lubi przy okazji tego pytania zapoznaa publiczno z jego czterema wiartkami rzeczywistoci. Koczc na tezie, ktr pewien pan z publicznoci, uj tak: Pani Manuelo, bardzo mnie pani zawioda, zreszt najprawdopodobniej nie tylko mnie. Przyszedem tu z myl, e spotkam aroganck skandalistk, a tu okazuje si, e jest pani przemi kobiet. Pani Manuelo, jestem zawiedziony. Po gorcych brawach autorka zreasumowaa: Przepraszam za moje zalety. Kiedy wychodziam z sali, miotay mn ambiwalentne uczucia.

POLACY NIE S NORMALNI

Feministka, skandalistka, polityk, a take pisarka tymi sowami mona okreli Manuel Gretkowsk, ktra w niedzielne, listopadowe popoudnie zagocia w Dworze Artusa w ramach festiwalu Forte Piano. Na spotkanie zjawia si cakiem spora grupa osb. W wikszoci (ku mojemu zdziwieniu) byy to osoby reprezentujce starsze pokolenie. Autorka zapytana na pocztku o to, czy denerwuje j obraz przedstawiany jej samej, jako skandalistki, odpowiedziaa take pytaniem: A czy pani denerwuje to, e przeprowadza pani wywiad ze skandalistk? Pisarka podkrelia, e skandalistk bya 20 lat temu. W dalszej czci spotkania Gretkowska wyrazia swoje zdanie na temat tego czemu suy jej literatura. Podkrelia, e swoje powieci kieruje do wszystkich, ktrzy nie s analfabetami (miech na sali). Stara si, aby kady by w stanie zrozumie to, co zawarte jest w jej publikacjach. Jak sama uwaa, mogaby, jako filozof, pisa w sposb niezrozumiay dla zwykego czytelnika, ale nie miaoby to najmniejszego sensu. Jej celem jest to, aby kada osoba, ktra przeczyta pierwsz stron ksiki, nie zamkna jej.

18

KULTURA MIDZY REGAAMI

BJRK, KATE BUSH, FLORENCE WELCH ?

PO PROSTU JULIA MARCELL!

NATAKUA KORYTKOWSKA
Julia Marcell zwrcia moj uwag jakie 4 lata temu, kiedy dziki fanom, za pomoc strony sellaband.com nagraa pierwszy krek It might like you. Od tego momentu czekaam z wielk niecierpliwoci na nastpny. A tu nagle 3 padziernika wesza na rynek kolejna, lepsza moim zdaniem, pyta June. Matrioszk piosenk promujc krek mona byo usysze oraz zobaczy do niej teledysk ju 27 sierpnia. Uwielbiana przeze mnie artystka przerosa moje oczekiwania, nie spodziewaam si tak cudownej pyty. W kadym utworze jest co innego, co co sprawia, e nie potrafi odej dopki kawaek si nie skoczy. Porwnujc nowe i stare utwory, mona dostrzec, i Julia potnie dojrzaa. It might like you to pyta o agodnym charakterze, natomiast June to krek z rytmem, jak sama artystka podkrela. Tego nam fanom byo trzeba. Wniosa w ycie swoich wielbicieli czstk akustyki. June uwraliwia mnie na dwik. Dziki niej zaczam wsuchiwa si w kad nutk zawart w utworach. Julia dopia wszystko na ostatni guzik przy pomocy artystw, z ktrymi wsppracuje. W kawakach usysze mona altwk, instrumenty klawiszowe, wiolonczel, geheimbass, skrzypce, kontrabas, a nawet dwie perkusje. Dziki bogatej orkiestrze jest tak kompletna. Julia zaskoczya swoich starych fanw oraz pozyskaa nowe rzesze suchaczy. Sama artystka podsumowuje swoj prac sowami: Chciaam uciec od dosownoci, od historii od A do B. Chciaam, aby teksty na tej pycie byy bardziej niedopowiedziane,

Fot. Iwona Bielecka

19

KULTURA MIDZY REGAAMI

abstrakcyjne, eby byy raczej nastrojem, uczuciem, obrazem" . Osobicie mogabym ogosi June pyt roku. W ramach festiwalu Forte Piano, ktry mia miejsce w Dworze Artusa, dnia 26 padziernika wystpia Julia Marcell. Jako zagorzaa fanka zjawiam si na nim, by usysze artystk na ywo. Koncert zaplanowany by na godzin 19. Wielka sala zapeniaa si z minuty na minut. Julia pojawia si z kwadransowym opnieniem. Mimo pocztkowych problemw ze sprztem wszystko przebiego zgodnie z planem. Artystka artowaa i bagatelizowaa kopot, dziki czemu atmosfera nie bya napita. Przy piosence Ctrl nawizaa kontakt z publicznoci, tum koysa si w rytm muzyki, klaska, a nawet powtarza dwiki, ktre artystka wypiewywaa. Nie zabrako miechu. Julia wykonaa takie utwory jak: Echo, June, Matrioszk, ale take piosenki z poprzedniego krka: Dancer czy Carousel. Po godzinie Julia przedstawia cay skad zespou, po czym zeszli

ze sceny. Na szczcie by to tylko niewinny art ze strony artystki. Na sam koniec Marcell zagraa Dancer. Koncert odby si w miej i magicznej atmosferze, dziki czemu poznaam Juli jako osob yw, otwart oraz posiadajc due poczucie humoru. Cudowny, magiczny tak fani oceniaj wystp artystki. Ja si pod tym podpisuj. 25 padziernika Julia Marcell otrzymaa nagrod imienia Ciechowskiego za hipnotyzujcy gos, ktry potrafi oddawa, ale i wyzwala w odbiorcy najbardziej intymne uczucia, za poszukiwania nowych rodkw wyrazu, za muzyczn erudycj, wszechstronno i perfekcyjn wrcz dbao nie tylko o kady dwik, ale i kady element tej wyjtkowej artystycznej wizji, za stworzenie opartej o rytm niezwykle oryginalnej przestrzeni muzycznej, ktra doprowadza odbiorcw w niemale pierwotny trans. 17 grudnia w Od Nowie zostanie wrczona owa nagroda w rce Julii. Bdzie mona take usysze artystk. Take nie pozostaje mi nic innego, jak wykrzykn: Przybywajcie!

CIEKAWE BRZMIENIA
FLORENCE & THE MACHINE Ceremonials JULIA MARCELL June BJRK Biophilia FEIST Metals NOSOWSKA 8 TORI AMOS Night Of Hunters FONETYKA Requiem dla Wojaczka COMA Coma DAGADANA Dlaczego nie COLDPLAY Mylo Xyloto

Wybr: NATALIA KORYTKOWSKA

20