Professional Documents
Culture Documents
Magorzata Kwasigroch Kierownik Dziau Marketingu Alicja Cwojdziska Specjalista ds. Marketingu 2006.02.24 ASTE, ul. Wielopole 7, 80-556 Gdask
Spis treci Cz I: Szkolenie 1. Uregulowania prawne dotyczce zabezpiecze w warunkach zagroenia wybuchem 2. Ocena zgodnoci z wymaganiami dyrektywy ATEX 3. Klasyfikacja stref zagroenia wybuchem 4. Grupy i kategorie urzdze w wykonaniu przeciwybuchowym 5. Podzia stref zagroenia wybuchem i kategorii wykona urzdze (dot. grupy II) 6. Klasyfikacja rodzajw zabezpiecze budowa urzdze 7. Klasy temperaturowe 8. Certyfikacja maszyn i urzdze do stosowania w strefach zagroonych wybuchem (w wykonaniach przeciwwybuchowych) 9. Miejsca montau urzdze iskrobezpiecznych z atestem ATEX i oznaczeniem znakiem 10. Oznaczenia stosowane w urzdzeniach przeznaczonych do pracy w strefach zagroonych wybuchem 11. Oferta ASTE dla stref zagroonych wybuchem 12. Bibliografia Cz II: Cz III: Analiza map rynku potencjalnych klientw na wyroby ATEX Zaczniki 1. Test 2. Przepisy prawne tre rozporzdze wprowadzajcych dyrektyw ATEX95 i ATEX137 3. Wykaz potencjalnych klientw producentw i projektantw urzdze w wykonaniu przeciwwybuchowym.
strona 2 3 4 5 6 7 7 7 8 13 14 16
Strona 2 z 14
Strona 3 z 14
2. Ocena zgodnoci z wymaganiami dyrektywy ATEX Pen odpowiedzialno za okrelenie czy dany wyrb podlega ocenie zgodnoci z wymaganiami dyrektywy ATEX oraz za spenianie tych wymaga ponosi jego producent lub podmiot, ktry wprowadza wyrb do obrotu na terenie Unii Europejskiej. Dotyczy to rwnie wyrobw wykonywanych na wasny uytek w firmie producenta. W tym bowiem przypadku producent traktowany jest jako podmiot wprowadzajcy wyrb do uytkowania na terenie Unii. W zakres dyrektywy ATEX wchodz zarwno urzdzenia elektryczne jak i te, ktre nie s zasilane prdem elektrycznym przeznaczone do stosowania w strefach zagroonych wybuchem. Strefa Wybuchowa EX W myl dyrektywy z sytuacj zagroenia mamy do czynienia w przestrzeniach, gdzie produkuje si, uytkuje lub przechowuje substancje mogce wytworzy z powietrzem (lub innymi utleniaczami) mieszaniny wybuchowe. Do takich substancji zaliczy naley: ciecze atwo zapalne i ich pary (np. benzyny, alkohole, etery, rozcieczalniki organiczne) gazy palne (np. propan butan, wodr, acetylen) pyy i wkna (np. py wglowy, py aluminiowy, py cynowy, py drzewny)
Wybuch moe mie miejsce przy jednoczesnym wystpieniu warunkw: atmosfery wybuchowej (mieszaniny palnych gazw, par, mgie lub pyw z powietrzem, w ktrej, po zainicjowaniu rdem zaponu, spalanie rozprzestrzenia si samorzutnie na ca mieszanin) oraz wyzwoleniu dostatecznej porcji energii pochodzcej od efektywnego rda zaponu.
Przepisy precyzuj 13 efektywnych rde zaponu: 1. gorce powietrze 2. pomienie i gorce gazy (w tym gorce czstki) 3. iskry wytwarzane mechanicznie 4. urzdzenia elektryczne 5. prdy bdzce oraz katodowa ochrona przed korozj
Strona 4 z 14
3. Klasyfikacja stref zagroenia wybuchem Klasyfikacja stref zostaa zdefiniowana w Zaczniku nr I dyrektywy 99/92/EC ATEX137 z 16 grudnia 1999 O minimalnych wymaganiach zwikszajcych bezpieczestwo i ochron zdrowia pracownikw potencjalnie naraonych przy pracy w obszarach z atmosfer wybuchow. Przestrzenie, w ktrych wystpuje zagroenie wybuchem dzielone s na strefy zagroenia. Za dokonanie tej oceny odpowiedzialny jest inwestor, projektant obiektu budowlanego oraz jego uytkownik kocowy.
Strona 5 z 14
strefa zagroenia wybuchem strefa 0 wystpuje cigle, utrzymuje si przez dugi czas wystpuje sporadycznie nie wystpuje podczas normalnej pracy, a jeeli wystpi, to utrzymuje si przez krtki czas wystpuje cigle, utrzymuje si przez dugi czas wystpuje sporadycznie nie wystpuje podczas normalnej pracy, a jeeli wystpi, to utrzymuje si przez krtki czas atmosfera wybuchowa...
strefa 21 strefa 22
4. Grupy i kategorie urzdze w wykonaniu przeciwwybuchowym a) Grupy urzdze w wykonaniu przeciwwybuchowym Dyrektywa ATEX dzieli wszystkie urzdzenia przeznaczone dla stref Ex na dwie zasadnicze grupy: grupa opis urzdzenia przeznaczone do pracy pod ziemi w kopalniach grupa I oraz w naziemnych obszarach kopal ale s zagroone wybuchem gazu lub pyu urzdzenia przeznaczone do stosowania na powierzchni w grupa II obszarach zagroonych wybuchem gazw, par. mgie lub pyw C B A grupa propanowa (np. aceton, alkohol metylowy i etylowy, aceton) grupa etylenowa (np. etylen, siarkowodr) grupa wodorowa (np. acetylen, wodr hydrazyna, dwusiarczek wgla) podgrupa opis
b) Kategorie urzdze w wykonaniu przeciwwybuchowym W ramach kadej grupy urzdzenia dzieli si dalej na kategorie. W grupie I (urzdzenia dla grnictwa) wyrnia si nastpujce kategorie urzdze: M1. urzdzenia przeznaczone do pracy w atmosferze zagroenia wybuchem metanu i/lub pyu wglowego, zapewniajce bardzo wysoki poziom zabezpieczenia, ktre s zdolne do dziaania nawet w przypadku rzadko wystpujcych awarii, o zabezpieczeniach takich, e: a) b) w przypadku defektu jednego ze rodkw zabezpieczajcych, przynajmniej drugi, niezaleny rodek zapewni wymagany poziom zabezpieczenia wymagany poziom zabezpieczenia bdzie zapewniony w przypadku wystpienia dwch, niezalenych
Strona 6 z 14
lub w przypadku gdy po uszkodzeniu jednego ze rodkw zabezpieczajcych drugi, niezaleny rodek zapewni wymagany poziom bezpieczestwa). Podsumowujc: w strefie Z0 i Z20 mona stosowa jedynie urzdzenia kategorii 1 w strefie Z1 i Z21 - urzdzenia kategorii 1 i 2 w strefie Z2 i Z22 - urzdzenia kategorii 1, 2, 3
Strona 7 z 14
7. Klasy temperaturowe Klasy temperaturowe wymieniane s w oznakowaniu urzdzenia tylko jeli zawiera ono liter G (do zastosowa w zagroeniu gazami, cieczami i ich parami). Jest to klasyfikacja materiaw atwopalnych w odniesieniu do ich temperatury zaponu klasa temperaturowa T1 T2 T3 T4 T5 T6 dopuszczalna temperatura obudowy [C] 450 300 200 135 100 85 temperatura zaponu gazu [C] >450 300-450 200-300 135-200 100-135 85-100
8. Certyfikacja maszyn i urzdze do stosowania w strefach zagroonych wybuchem (w wykonaniach przeciwwybuchowych) Ocena techniczna w celu dopuszczenia danego urzdzenia musi by wykonana przez jednostki notyfikowane (mianowane przez wadze w Krajach Czonkowskich UE). Minimalne kryteria, ktre musi spenia jednostka notyfikowana okrela dyrektywa ATEX (i za ni rozporzdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej). Certyfikaty wystawiane przez zachodnie instytucje s w wikszoci honorowane w Polsce. Wyjtek stanowi urzdzenia dla grnictwa, ktre wymagaj dodatkowej certyfikacji przez uprawniony do tego krajowy instytut Kopalni Dowiadczaln Barbara. W Polsce instytucjami prowadzcymi badania dla urzdze przeznaczonych do stref przeciwybuchowych oraz uprawnionymi do przyznawania deklaracji zgodnoci z dyrektyw ATEX s: Wyszy Urzd Grniczy www.wug.gov.pl Gwny Instytut Grnictwa Kopalnia Dowiadczalna Barbara www.gig.katowice.pl PROCHEM SA www.prochem.com.pl
Strona 8 z 14
9. Miejsca montau urzdze iskrobezpiecznych z atestem ATEX i oznaczeniem znakiem Dyrektywa ATEX dzieli wszystkie urzdzenia przeznaczone dla stref Ex na dwie zasadnicze grupy: Grupa I:
urzdzenia przeznaczone do pracy pod ziemi w kopalniach oraz w naziemnych obszarach kopal ale s zagroone wybuchem gazu lub pyu Grupa II urzdzenia przeznaczone do stosowania na powierzchni w obszarach zagroonych wybuchem gazw, par. mgie lub pyw W ofercie ASTE Sp. z o.o. znajduj si produkty przeznaczone dla grupy II. W zwizku z tym dokadniej zajmiemy si grup II urzdze. Grupa II Z przepisw zawartych w dyrektywie ATEX wynika, e gaziami przemysu, ktre wymagaj montau urzdze grupy II w wykonaniu iskrobezpiecznym s: a) przemys petrochemiczny: Urzdzenia iskrobezpieczne montowane s w rafineriach wszdzie tam gdzie produkty przetwrstwa naftowego mog tworzy zagroenie wybuchu gazw. S to przede wszystkim: czujniki pomiarowe, zawory rurocigw, zawory zbiornikw ukady sterowania instalacje wentylacyjne i owietleniowe.
b) przemys chemiczny: W zakadach chemicznych moe doj do wybuchu gazu. Do powstania atmosfery wybuchowej moe rwnie doj tam gdzie wystpuj drobne pyy pochodzenia organicznego oraz gazy i pary cieczy palnych. Do zakadw chemicznych zaliczamy rwnie przedsibiorstwa produkujce farby i lakiery. Mieszalniki do farb s wykonywane w wersji przeciwwybuchowej. Magazyny, gdzie przechowywane s produkty lakiernicze rwnie s uznawane za atmosfery wybuchowe. c) przemys drzewno papierniczy:
Strona 9 z 14
d) przemys rolniczy: Szczeglnie naraone na powstanie atmosfer wybuchowych s silosy, magazyny podw rolnych (ziarno) oraz suszarnie i magazyny przeznaczone do suszenia zb. W celu uniknicia powstania zagroenia wybuchowego stosuje si wentylatory. e) przemys spoywczy: Urzdzeniami iskrobezpiecznymi w tej gazi przemysu s pompy do transportu pynw i gazw niebezpiecznych powstajcych przy produkcji wielu produktw spoywczych, m.in.: browary, winiarnie, zakady tuszczowe.
W wykonaniu przeciwwybuchowym produkowane s rwnie mieszalniki i myny do rnych substancji spoywczych. Do okrelania poziomu cieczy, wielkoci cinienia czy temperatury s wykorzystywane mierniki czy sygnalizatory, ktre rwnie czsto musz by wykonane zgodnie z dyrektyw ATEX. Dyrektywa Atex dotyczy urzdze elektrycznych i mechanicznych instalowanych w strefach zagroonych wybuchem oraz urzdze instalowanych poza stref bezporednio poczonych z elementami umiejscowionymi w strefie niebezpiecznej. S to urzdzenia zabezpieczajce lub wspomagajce dziaanie systemw ochronnych np. bariery, separatory, przetworniki pomiarowe, zasilacze. Jeeli w danym miejscu wystpi strefa wybuchowa to dy si do jej ograniczenia. Realizuje si to przez zabudow w budynkach ognioszczelnych, zbiornikach przeciwwybuchowych. W takich przypadkach wymagana jest staa kontrola wielkoci fizycznych obiektw, ktre znajduj si w strefie niebezpiecznej. Ze wzgldu na to produkuje si gwnie nastpujce urzdzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym: czujniki pomiarowe rnego typu (temperatury, cinienia) oprawy owietleniowe, ukady sterowania (siowniki)
W wykonaniu iskrobezpiecznym produkowane s rwnie specjalistyczne urzdzenia wykorzystywane w kadej z wymienionych gazi przemysu, np.: obrabiarki, wentylatory, mieszalniki.
Bardzo du grup urzdze stanowi wentylatory. S powszechnie stosowane, gdy skutecznie zmniejszaj ryzyko powstania atmosfery wybuchowej.
Strona 10 z 14
kombajny do urabiania wgla, urzdzenia transportowe, urzdzenia zasilajce, systemy cznoci podziemnej, systemy sygnalizacyjne, kontrolno - pomiarowe systemy sterowania, instalacje podziemne.
Grupa wybuchowoci
Kategoria urzdzenia
Oznaczenie CE
Standard europejski
Ochrona przeciwwybuchowa
Dyrektywa ATEX jest dyrektyw znakowania CE, co oznacza, e wyroby oznakowane znakiem Ex, zanim wejd na rynek Unii Europejskiej musz zosta oznaczone rwnie znakiem CE.
Klasa temperaturowa
Podgrupa wybuchowoci
PRZEZNACZENIE II grupa wybuchowoci, tj. przeznaczone do urzdze pracujcych nad ziemi w atmosferze zagroenia wybuchem kategoria urzdzenia 2 wysoki stopie bezpieczestwa nawet w przypadku czstych zaburze pracy urzdzenia GD do stosowania w strefach zagroonych wybuchem 1 i 2 (gaz), 21 i 22 (pyy) e budowa wzmocniona II do wszystkich podgrup wybuchowoci
BUDOWA PMA Ex-System obejmuje rury ESX wykonane z modyfikowanego poliamidu PA11 oraz szereg akcesoriw z poliamidu PA12.
Strona 12 z 14
Rury ESX i akcesoria EEx wykonane s z poliamidw odprowadzajcych adunki elektryczne. S przeznaczone do stosowania wycznie z produktami PMA EEx w strefach 1 i 2 (gaz) oraz 21 i 22 (py, kurz), okrelonych zgodnie z ATEX137. Produkty PMA Ex System wykonane s zgodnie z Dyrektyw Europejsk 94/9/EC (ATEX 95) i posiadaj oznaczenie na kadym produkcie oprcz uszczelek i klipsw. b) Dawnice EEx (Bimed) II2G EEx eII T=-20+80C ZELM01ATEX0061X PRZEZNACZENIE grupa wybuchowoci, tj. przeznaczone do urzdze pracujcych nad ziemi w atmosferze zagroenia wybuchem kategoria urzdzenia 2 wysoki stopie bezpieczestwa nawet w przypadku czstych zaburze pracy urzdzenia G do stosowania w strefach zagroonych wybuchem gazu e budowa wzmocniona II do wszystkich podgrup wybuchowoci BUDOWA wykonane z modyfikowanego poliamidu odprowadzajcego adunki elektryczne wykonane zgodnie z Dyrektyw Europejsk 94/9/EC (ATEX 95) zalecane do stosowania w strefach zagroonych wybuchem gazu
Strona 13 z 14
12. Bibliografia: 1. Dyrektywa 94/9/WE (ATEX95) Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 23 marca 1994r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich dotyczcych urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem 2. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki (z dnia 22 grudnia 2005r.) w sprawie zasadniczych wymaga dla urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem 3. Dyrektywa 99/92/EC (ATEX137) (z dnia 16.12.1999r.) w sprawie minimalnych wymaga dotyczcych bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownikw zatrudnionych na stanowiskach pracy, na ktrych moe wystpi atmosfera wybuchowa 4. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymaga dotyczcych bezpieczestwa i higieny pracy pracownikw zatrudnionych na stanowiskach pracy, na ktrych moe wystpi atmosfera wybuchowa 5. dr. Wojciech Doliski Znak CE nowe podejcie do bezpieczestwa produktw w ramach wsplnego rynku Unii Europejskiej cz.V 6. Strona internetowa Ministerstwa Gospodarki http://www.mgip.gov.pl/GOSPODARKA/Przetworstwo+przemyslowe/przemysl+maszynowy/Dyrektywa+AT EX+949WE/ 7. Strony internetowe producentw urzdze o wykonaniu przeciwwybuchowym.
Strona 14 z 14