Jan Farot

Ekonomika i organizacja gastronomii

Klasyfikacja przedsibiorstw ze wzgldu na form organizacyjno-prawn.
Przedsibiorstwa ze wzgldu na form organizacyjno-prawn dzielimy na: Przedsibiorstwa pastwowe

Przedsibiorstwo pastwowe jest samodzielnym, samorzdnym i samofinansujcym si podmiotem gospodarczym posiadajcym osobowo prawn. Jako samodzielna jednostka przedsibiorstwo pastwowe jest wyodrbnione zarwno organizacyjnie, ekonomicznie jak i prawnie. Osobowo prawna zapewnia przedsibiorstwu moliwo samodzielnego dziaania. Jako osoba prawna przedsibiorstwo pastwowe moe dokonywa czynnoci w zakresie prawa cywilnego, a wic samodzielnie nabywa prawa i obowizki, kierujc sie wasnym interesem i podejmujc wasne decyzje. Jednoczenie przedsibiorstwo samo ponosi odpowiedzialno za swoje zobowizania. Utworzenie przedsibiorstwa pastwowego nastpuje w wyniku wydania aktu administracyjnego, jakim jest akt o utworzeniu przedsibiorstwa. Wydanie takiego aktu poprzedzone jest postpowaniem przygotowawczym, ktre ma na celu zbadanie i ocen potrzeby oraz warunkw utworzenia przedsibiorstwa. Mimo e przedsibiorstwa pastwowe tworzone s w drodze aktu administracyjnego swj byt prawny rozpoczynaj dopiero z chwil zarejestrowania z t bowiem chwil staj sie dopiero osob prawn. Rejestracj zajmuje si sd. Spdzielnie

Jest to zgodnie z obowizujc w Polsce ustaw, "dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osb" (nie mniejszej ni dziesiciu osb fizycznych lub nie mniej ni trzech osb prawnych), zwanych "czonkami spdzielni". Liczba czonkw moe by zmienna, nie moe jednak spa poniej ustawowych 10 osb fizycznych albo poniej trzech osb prawnych, w przypadku spdzielni zrzeszajcej osoby prawne. Jednake do istnienia spdzielni produkcji rolnej wystarczy, e zrzeszonych jest 5 osb. Spdzielnia powstaje z chwil wpisu do Krajowego Rejestru Sdowego. Kady czonek spdzielni musi zadeklarowa w niej co najmniej jeden udzia, chyba, e statut spdzielni przewiduje wiksz ich ilo; na podstawie postanowie statutu moe te by zastrzeona potrzeba wniesienia wkadu, np. rzeczowego (maszyny, grunt, zwierzta) do spdzielni. W odrnieniu od spek prawa handlowego ("kapitaowych") czonkowie zakadajcy spdzielni nie musz dysponowa adnym okrelonym przez prawo minimalnym kapitaem zaoycielskim (dla spki z ograniczon odpowiedzialnoci od roku 2009 jest to 5.000 zotych). Inn istotn rnic charakteryzujc spdzielni jest fakt, e zmiana liczby czonkw i zmiana funduszu udziaowego jest wewntrzn spraw spdzielni, realizowan na poziomie jej zarzdu lub rady nadzorczej, gdy tymczasem np. podwyszenie kapitau zakadowego

Jan Farot
spki akcyjnej wymaga skomplikowanej procedury publicznej emisji akcji, a w spkach z o.o. dodatkowo nawet sprzeda udziaw innej osobie musi - dla swej skutecznoci - zosta kadorazowo zgoszona do Krajowego Rejestru Sdowego. Przedsibiorstwa indywidualne

Indywidualne przedsibiorstwo nie ma osobowoci prawnej, a jego dziaalno oparta jest na majtku waciciela. W nazwie przedsibiorstwa musi take znajdowa si nazwisko jego waciciela. Ta forma dziaalnoci ma swoje zalety, ale te i wady. Niewtpliw zalet jest atwa procedura zoenia takiej dziaalnoci - rejestracja w gminie, bez potrzeby rejestracji w KRS. Wad tego rodzaju dziaalnoci jest jednak niemono rozdzielenia majtku osobistego od majtku przedsibiorstwa, a take trudnoci w pozyskaniu kapitau inwestycyjnego. Spki cywilne

W odrnieniu od spek prawa handlowego spka cywilna nie posiada osobowoci prawnej, nie stanowi jednostki organizacyjnej nieposiadajcej osobowoci prawnej jak spki osobowe, lecz jest konstrukcj regulowan przez prawo zobowiza (art. 860-875 Kodeksu cywilnego). Nie stanowi wic samodzielnego podmiotu prawa, podmiotami prawa pozostaj wsplnicy spki cywilnej. W zwizku z tym, spka cywilna nie ma wasnego mienia nabywane prawa i zacigane zobowizania wchodz do wsplnego majtku wsplnikw, stanowicego ich wspwasno (czy, bdc precyzyjnym, wsplno) czn. Take wsplnicy, nie spka, prowadz ewentualne przedsibiorstwo, ktre podlega rejestracji w Ewidencji Dziaalnoci Gospodarczej waciwego wjta, burmistrza, prezydenta miasta. To wsplnicy s przedsibiorcami i to oni maj firmy (oznaczenia indywidualizujce przedsibiorc). Spka cywilna nie moe mie firmy. Zawierajc umow, wsplnicy zobowizuj si dy do osignicia wsplnego celu gospodarczego, w sposb oznaczony, w szczeglnoci poprzez wniesienie wkadu, przy czym nie musi to by dziaalno zarobkowa dopuszczalne jest np. powoanie spki w celu wsplnej budowy drogi. Umowa spki powinna zosta zawarta na pimie dla celw dowodowych. Istot spki cywilnej jest stao jej skadu osobowego, wobec czego wsplnik nie moe rozporzdza udziaem w majtku wsplnym ani w jego skadnikach (przynajmniej do rozwizania spki), utrudnione jest take wystpienie ze spki. Spki prawa handlowego 1. Spki osobowe a) Spka jawna Kady ze wsplnikw ma prawo i obowizek prowadzenia spraw spki jawnej bez dodatkowego wynagrodzenia. Umow spki albo pniejsz uchwa wsplnikw mona powierzy prowadzenia spraw spki jednemu lub kilku wsplnikom. Pozostali wsplnicy s wwczas wyczeni od prowadzenia spraw spki. Za prowadzenie spraw spki wsplnik nie otrzymuje wynagrodzenia. Prowadzenie spraw spki nie moe zosta powierzone osobom trzecim z wyczeniem wsplnikw. Kady wsplnik bez uprzedniej uchway wsplnikw moe prowadzi sprawy spki nieprzekraczajce zakresu zwykych czynnoci spki. Jeeli jednak przed dokonaniem tej czynnoci sprzeciwi si jej przeprowadzeniu choby jeden z pozostaych wsplnikw,

Jan Farot
wymagana jest uprzednia uchwaa wsplnikw. W tym przypadku uchwaa podejmowana jest jednomylnie przez wsplnikw majcych prawo do prowadzenia spraw spki. W przypadku czynnoci przekraczajcych zakres zwykych czynnoci spki, wymagana jest jednomylna uchwaa wsplnikw, podejmowana przez wszystkich wsplnikw, take tych, ktrzy s wyczeni od prowadzenia spraw spki. Wyjtek dotyczy czynnoci nagych, ktrych zaniechanie narazioby spk na powan szkod. Wwczas kady ze wsplnikw majcych prawo do prowadzenia spraw spki moe bez uchway wsplnikw wykona tak czynno. Wsplnik moe zosta zwolniony od obowizku prowadzenia spraw spki, jak rwnie moe zosta pozbawiony prawa prowadzenia spraw spki. Nastpuje to tylko z wanych powodw na mocy prawomocnego orzeczenia sdu. b) Spka partnerska Spk partnersk tworz wsplnicy (partnerzy) w celu wykonywania wolnego zawodu w spce prowadzcej przedsibiorstwo pod wasn firm. Wobec czego niedopuszczalne jest tworzenie spek partnerskich w innym celu ni wykonywanie wolnego zawodu, a take w celu wykonywania jakiej dziaalnoci gospodarczej, np. produkcyjnej czy handlowej, obok wykonywania wolnego zawodu. c) Spka komandytowa Spka komandytowa jest odrbnym typem spki prawa handlowego. Zaliczana jest do kategorii spek osobowych, do ktrej nale rwnie spka jawna, spka partnerska oraz spka komandytowo-akcyjna. O jej osobowym charakterze przesdzaj takie cechy jak wzgldnie trway skad osobowy, due znaczenie osobistych cech poszczeglnych wsplnikw oraz brak wyodrbnionych organw prowadzcych sprawy spki. Spka komandytowa jest jednostk organizacyjn nieposiadajc osobowoci prawnej, ktrej Kodeks spek handlowych przyzna podmiotowo prawn. Spka moe zatem nabywa we wasnym imieniu prawa, w tym wasno nieruchomoci i inne prawa rzeczowe, zaciga zobowizania, pozywa oraz by pozywana. Spka komandytowa prowadzi przedsibiorstwo pod wasn firm. Celem spki komandytowej musi by wykonywanie dziaalnoci gospodarczej. Firma spki powinna zawiera nazwisko bd firm (nazw) jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spka komandytowa" (dopuszczalne jest uywanie w obrocie skrtu "sp.k."). Nazwisko komandytariusza nie moe by zamieszczone w firmie spki. Jeeli tak si stanie komandytariusz odpowiada wobec osb trzecich za zobowizania spki bez ogranicze. d) Spka komandytowo akcyjna Spka osobowa majca na celu prowadzenie przedsibiorstwa pod wasn firm, w ktrej za zobowizania spki wobec wierzycieli co najmniej jeden wsplnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wsplnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowizania spki. Komplementariuszem moe by osoba fizyczna lub prawna. Jeden lub kilku komplementariuszy powinno by ujawnionych w firmie spki wraz z uzupenieniem "spka

Jan Farot
komandytowo-akcyjna", ktre w obrocie mona zastpi skrtem "S.K.A.". W celu ograniczenia odpowiedzialnoci S.K.A. jako komplementariusza czsto dobiera si spk kapitaow, najczciej spk z ograniczon odpowiedzialnoci. Przykadem takiego rozwizania jest Maspex. 2. Spki kapitaowe Spka z ograniczon odpowiedzialnoci

Spk z o.o. moe zaoy jedna lub wicej osb fizycznych lub prawnych bd jednostek organizacyjnych bez osobowoci prawnej (np. spka jawna), z tym zastrzeeniem tylko, e zaoycielem jednoosobowej spki z o.o. nie moe by inna jednoosobowa spka z o.o. Wymagany kapita zakadowy to minimum 5000 z[1]. Wkady na pokrycie kapitau zakadowego mog by wniesione w formie gotwki lub aportw, minimalna warto udziau to 50 z[2]. Udziay musz zosta pokryte w caoci przed zoeniem wniosku do KRS. Umowa spki musi by zawarta w formie aktu notarialnego. Z chwil jej zawarcia powstaje spka z ograniczon odpowiedzialnoci w organizacji, ktra jest podmiotem praw i obowizkw (moe wic uzyska REGON, NIP oraz zaoy konto bankowe). Alternatywnie, od 1 stycznia 2012 ma by moliwa rejestracja sp. z o.o. przy uyciu wzorca umowy w systemie teleinformatycznym. Z chwil wpisu do KRS spka uzyskuje osobowo prawn. Kady wsplnik ma prawo kontroli, tj. wgldu do ksig i dokumentw spki, z tym zastrzeeniem, e w przypadku ustanowienia w spce Rady Nadzorczej albo Komisji Rewizyjnej prawo do indywidualnej kontroli przez wsplnika moe by wyczone lub ograniczone; Spka akcyjna

Wedug prawa polskiego spka kapitaowa utworzona w rezultacie zgromadzenia przez wsplnikw kapitau akcyjnego, pokrytego gotwk bd aportami, dzielcego si na akcje o rwnej wartoci nominalnej. Akcja stanowi podstaw nabycia praw wsplnika (akcjonariusza), moe mie charakter imienny lub na okaziciela, zwyky lub uprzywilejowany co do prawa gosu, dywidendy bd podziau majtku w razie likwidacji spki akcyjnej. Utworzenie spki akcyjnej wymaga ustanowienia jej statutu w formie aktu notarialnego. Spka nabywa osobowo prawn z chwil wpisania do rejestru handlowego i jako osoba prawna odpowiada za swoje zobowizania caym swoim majtkiem. Akcjonariusze osobicie nie odpowiadaj za zobowizania spki.