Hipoteza Eteru

Grzegorz Rossa.
Hipoteza eteru
Opis
Warszawa 2002
Grzegorz Rossa.
Hipoteza eteru
1

Spis treci
Spis treci ...............................................................................................................................2
Spostrzeenia ...................................................................................................................... 11
Spostrzeenie I ................................................................................................................. 11
Spostrzeenie II ............................................................................................................... 18
Oddziaywania dalekozasigowe ........................................................................................ 20
Oddziaywanie grawitacyjne ........................................................................................... 20
Prby wyjanienia wybranych zjawisk kosmicznych .................................................. 24
Precesja peryhelium orbity Merkurego..................................................................... 24
Wypyw eteru ............................................................................................................ 25
Struktura rozmieszczenia materii we Wszechwiecie ........................................... 25
Soczewkowanie grawitacyjne................................................................................ 28
Ukady zwizane grawitacyjnie ................................................................................ 30
Oddziaywanie elektryczne.............................................................................................. 31
Ciekawostka ................................................................................................................. 33
Oddziaywania krtkozasigowe ........................................................................................ 34
Relatywistyka i unifikacja oddziaywa ............................................................................. 35
Relatywistyka .................................................................................................................. 35
Przykad........................................................................................................................ 40
Unifikacja oddziaywa ................................................................................................... 40
Przykady...................................................................................................................... 41

1

1 Dzikuj: Ks. Pawowi Rossa, mojemu bratu, za pomoc w znalezieniu cytatw
2 Przemylenia Maxa Plancka bdce zaoeniami hipotezy eteru zawiera:
2.1 Die physikalische Realitt der Ligchtquanten, Naturwissenschaften
1927, Vol. 15. Komunikat wygoszony w Instytucie Franklina w Filadelfii
18 maja 1927 roku
2.2 Die Stellung der neuren Physic zur mechanischen Naturanchauung. Wykad wygo-
szony 23 wrzenia 1910 roku na 82 spotkaniu Towarzystwa Niemieckich Przyrodni-
kw i Lekarzy w Krlewcu.
Niestety, ta praca jest zbyt obszerna, by mona j byo tu zacytowa, polskie tumaczenie:
Max Planck, Nowe drogi poznania fizycznego a filozofia, wybra i przedmow opatrzy Sta-
nisaw Butryn, przeoy Kazimierz Napirkowski, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2003
Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa, luty AD 20014 grudnia AD 2006 ______ 3
Przykad I .................................................................................................................. 41
Przykad II................................................................................................................. 42
Teoria strun (M-teoria) ........................................................................................................ 42
Antymateria......................................................................................................................... 44
Klasyfikacja czstek materii ............................................................................................... 48
Pola oddziaywa ................................................................................................................ 50
Uwagi kocowe................................................................................................................... 50
Promieniowanie czarnej dziury ....................................................................................... 50
Przykady...................................................................................................................... 53
Przykad I .................................................................................................................. 53
Przykad II kwazary i mikrokwazary ........................................................................ 54
Teoria wielkiego wybuchu, a teoria stanu stacjonarnego ................................................ 58
Podsumowanie ................................................................................................................. 59
Prba ilociowego oszacowania efektu ........................................................................... 60

Motto I:
Faszywa teoria taka, ktrej faszywo mona dowie
jest lepsza ni adna, poniewa odrzucenie zej teorii jest z reguy ka-
mieniem milowym na drodze ku lepszej
R. Dahrendorf
2

Motto II:
Duch Boy unosi si nad wodami
Rodz 1, 2, w przekadzie polskim W. O. Jakuba Wujka S. J.
Motto III:
Niemiae s myli miertelnikw i przewidywania nasze zawodne,
bo miertelne ciao przygniata dusz i ziemski przybytek obcia lotny
umys.
Mozolnie odkrywamy rzeczy tej ziemi, z trudem znajdujemy, co mamy
pod rk, a kt wyledzi to, co jest na niebie?
Mdr 9,14-16
Motto IV:
Panta rhei
Heraklit (Herkleitos) z Efezu (ok. 540 480 przed Chr.)
Motto V:
Czym jest materia; czym jest grawitacja; czym jest eter i rozchodzce
si w nim promieniowanie; czym jest elektryczno i magnetyzm;
w jaki sposb s one ze sob poczone i jaki jest ich zwizek
z ciepem? Oto wielkie problemy Wszechwiata
Henryk A. Rowland

2
R. Dahrendorf, Aktualny stan teorii stratyfikacji, Studia Socjologiczno-polityczne
1968, nr 25, s. 79
Motto VI:
Wszystko ju byo
Jzef Ben Akiba (ok. 50 ok. 132)
Motto VII:
Teraz, zamiast mwi o nieodwracalnoci, e jest ona przyblieniem
i prawem wtrnym, mona traktowa j jako prawo podstawowe. eby
to zrobi, potrzebujemy duo nowej fizyki i duo nowej matematyki.
Wielu uczonych fascynuje si dzi teori wielkiej unifikacji. Nie wiemy
jednak do tej pory, jak mogaby ona zawrze tak istotny dla ludzkiego
dowiadczenia wymiar czasowy
Eliasz Prigogine
Motto VIII:
Przestrze w fizyce wspczesnej nie jest bezwadnym i jednorodnym
substratem, do ktrego odwoyway si teorie Newtona i Maxwella.
Niektre jej waciwoci przypominaj te, jakie niegdy przypisywano
eterowi; pewnego dnia dowiemy si by moe,
czym jest ruch adunkw elektrycznych
Tomasz Khun
3

Motto IX:
Energia prni pozostaje dla nauki jedn z najgbszych tajemnic.
Z fizyki kwantowej dowiedzielimy si, e prnia nie jest pusta. Wiele
jeszcze musimy si nauczy.
Micha Turner, Fermilab, 1997
Motto X:
Myl, e mog z du pewnoci powiedzie, i nikt nie rozumie me-
chaniki kwantowej
Ryszard P. Feynman
4

3
Kuhn Thomas S. , struktura rewolucji naukowych, PWN, Warszawa 1968, s. 69
Motto XI:
Mechanika kwantowa to tajemnicza, pena niespodzianek teoria, kt-
rej nikt z nas nie rozumie, cho wszyscy wiemy, jak si ni posugiwa.
Na ile mi wiadomo, doskonale opisuje rzeczywisto fizyczn
Murray Gell-Mann
5

Motto XII:
Typowa reakcja na problem interpretacji mechaniki kwantowej polega
na stwierdzeniu, e mechanika kwantowa dziaa i tylko to si liczy.
Kwestia znaczenia mechaniki kwantowej to sprawa, ktra nie powinna
interesowa fizykw. Jednak w innych okolicznociach nie jestemy
zadowoleni z takiej postawy. Gdy ucze pyta, jak rozwiza rwnanie
kwadratowe, przy czym chce zna tylko wzr, a nie obchodzi
go, jak go otrzyma i dlaczego jest poprawny, to oceniamy
go do krytycznie. Caa nauka oparta jest na odrzuceniu przekona-
nia, i wystarczy, aby teoria dziaaa
Jan Barrow
6

Motto XIII:
[] yjemy jednak w wiecie kwantowym. Tajemnic jest, dlaczego
w tak wielu aspektach stosuje si on do deterministycznych
praw starego porzdku
Jan M. Charap
7

4
Feynman Richard P., Charakter praw fizycznych (The Cheracter of Physical
Law, MIT Press, 1965), Prszyski i S-ka, Warszawa 2000, tumaczenie: Piotr Amsterdamski
5
Gell-Mann Murray, Questions for the Future, The Nature of Matter, red. J. H. Mulvey, Oxford
University Press, 1981
6
Barrow J. D., The World Within The World, Oxford University Press, 1988, [za:] Coveney
P., Highifield R., Strzaka czasu, Jak rozwiza najwiksz tajemnic nauki, Zysk i S-ka
Wydawnictwo, Pozna, s. 263, przekad Piotr Amsterdamski
7
Charap John M. , Objanianie wszechwiata. Fizyka w XXI w., Prszyski i S-ka, Warszawa
2006, tumaczenie: Piotr Rczka
Motto XIV:
Matematyka nie jest jednak nie tylko moim zdaniem metod
ledcz, zdoln prowadzi nas do ostatecznej prawdy
Stanisaw Lem
8

Motto XV:
Nic a nic nie dbam o robienie bdw, wyskakuj ze wszelkiego rodza-
ju niedojrzaymi pomysami w nadziei, e mog one pokierowa czy-
im myleniem i wie do pewnego postpu
Jerzy Franciszek FitzGerald
9

Motto XVI:
W artykule dla Scientific American [] [kwiecie AD 1950
przyp. G. R.] Einstein wskaza, e teorie, ktrych podstawowe pojcia
wykazuj bliski zwizek z naszym dowiadczeniem, maj wielk prze-
wag. W przypadku takich teorii istnieje duo mniejsze niebezpiecze-
stwo cakowitego pobdzenia, poniewa stosunkowo atwo mona
je sprawdzi. Niemniej pisa Einstein w poszukiwaniu logicznej
prostoty i jednoci w podstawach teorii fizycznej w coraz wikszym
stopniu musimy rezygnowa z tej zalety. W przypadku teorii wielkiej
unifikacji zaleta polegajca na pozostawaniu blisko codziennego
dowiadczenia zostaa cakowicie utracona
Allan H. Guth
10

8
Lem S. , Bomba megabitowa, Wydawnictwo Literackie, Krakw 1999, s. 215
9
FitzGerald G. F., list do O. Heavisidea, [za:] Wojciech Sady, O tym, jak G. F. Fitzgerald na-
ukow saw zdoby, Problemy, miesicznik popularno naukowy,
nr 1, (510), stycze 1989, ss. 34 i 35, Historia nauki
10
Guth Allan H., Wszechwiat inflacyjny, W poszukiwaniu nowej teorii pochodzenia kosmosu,
Prszyski i S-ka, Warszawa 2000, przeoyli Ewa L. okas i Bogumi Bieniok,
s. s. 202 i 203
Motto XVII:
Realizacja wszystkich idei w fizyce wymaga pewnej dozy zdrowego
rozsdku; idee fizyczne nie s ideami czysto matematycznymi
lub abstrakcjami
Ryszard Feynman
11

Motto XVIII:
[]
Musimy odrni struktur m a t e m a t y c z n
12
prawa
fizycznego od jego treci f i z y c z n e j
12
. Powodem wielu
nieporozumie jest fakt nieodrniania tych dwch wanych poj.
[] Struktura matematyczna rwnania nic nam nie mwi
o fragmencie rzeczywistoci, ktry opisuje, dopki wystpujcych
w tym rwnaniu symboli matematycznych nie zwiemy
z rzeczywistoci. Symbole wystpujce we wzorach matematycznych
reprezentuj pewne wielkoci w wiecie rzeczywistym. Dopki
tej reprezentacji nie ustalimy, teoria nasza jest teori abstrakcyjn
Ma okrelon struktur matematyczn, ale nie ma adnej treci fizycz-
nej. [] Rwnania matematyczne plus zwizanie ich z rzeczywistoci
daj nam teori fizyczn.
[] teori fizyczn naley sdzi tylko wtedy, kiedy struktura matema-
tyczna tej teorii jest powizana z rzeczywistoci, bo tylko wwczas
jest ona teori fizyczn
Leopold Infeld
13

11
R. Feynman, R. Leighton, M. Sands, Feynmana wykady z fizyki, t. 1, cz. 1, Warszawa 1974,
[za:] Albert Einstein, Pisma filozoficzne, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1999, wybra,
przedmow i przypisami opatrzy Stanisaw Butryn, przeoy Kazimierz Napirkowski,
s. XXII
11
Albert Einstein, Pisma filozoficzne, dz. cyt. , Przedmowa, s. XLVI
12
rozszerzenie oryg. przyp. G. R.
13
Leopold Infeld, Albert Einstein. Jego dzieo i rola w nauce, Pastwowe Wydawnictwo Na-
ukowe, 1956, ss. 8991
Motto XIX:
Pena teoria polowa moe obejmowa tylko pole, lecz nie czstki
i wielkoci charakteryzujce ich ruchy. Te ostatnie nie mog
wystpowa niezalenie od pola, lecz powinny by rozpatrywane jako
jego cz. Na podstawie opisania czstki bez osobliwoci, mona
da logicznie bardziej zadowalajce rozwizanie tego problemu:
przy tym problemy pola i ruchu pokrywaj si
14

A. Einstein i N. Rosen
Motto XX:
Mechanika kwantowa jest z pewnoci wspaniaa. Ale jaki
gos wewntrzny mwi mi, e nie jest to jeszcze to, o co rzeczywicie
chodzi. Teoria ta mwi wiele, ale w istocie nie przyblia
nas do tajemnicy Boga. W kadym razie ja jestem przekonany,
e On nie gra w koci
A. Einstein, list do M. Borna z 4 grudnia 1926 roku
15

Motto XXI:
Przypumy, e geometria, ktra chce opisywa rzeczywisto, przyj-
muje potwierdzon dowiadczalnie na okrelonym etapie rozwoju na-
uki idealizacj goszc, e w przyrodzie istniej niezmienne stae.
Idealizacja ta pozwala traktowa pooenia wzajemna cia staych,
tak jak pooenia wzajemne trjwymiarowych tworw geometrii eukli-
desowej. Jednake, zdaniem Einsteina, powinnimy pamita,
e idealizacja ta moe pniej w wietle nowych odkry okaza
si albo cakowicie niemoliwa do zastosowania, albo
te zastosowana tylko do pewnych okrelonych obszarw i zjawisk
przyrody. Na przykad oglna teoria wzgldnoci udowodnia
ju niestosowalno tej idealizacji do obszarw, ktre s dostatecznie
due z punktu widzenia astronomii. Einstein przypuszcza, e by moe
nawet teoria kwantw bdzie w stanie pokaza niestosowalno
tej idealizacji w sferze zjawisk atomowych
16

14
A. Einstein with N. Rosen, The Particle Problem in The General Theory of Relativity,
Phys. Rev. , 1935, 48, 73-77
15
The Born-Einstein letters, Glasgow 1971, s. 91, [za:] Albert Einstein, Pisma filozoficzne,
dz. cyt. , Przedmowa, s. XXII
16
Albert Einstein, Pisma filozoficzne, dz. cyt. , Przedmowa, s. XXII
Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa, luty AD 20014 grudnia AD 2006 _____ 10
Motto XXII:
Z przekonania o matematycznej prostocie przyrody Einstein wyprowa-
dza jeszcze inny wniosek dotyczcy wasnoci nauki. Uwaa,
e dziki tej prostocie prawa oglne lece u podstaw fizyki teoretycz-
nej maj charakter uniwersalny. Odnosz si do wszystkich zjawisk
przyrodniczych. Z praw tych mona wyprowadzi za pomoc czystej
dedukcji odwzorowanie, czyli teori kadego procesu przyrodniczego
wcznie ze zjawiskami biologicznymi. Trudnoci, jakie mog pojawi
si w toku realizacji przedstawionego wyej zadania, maj charakter
subiektywny, polegaj na tym, e moliwoci ludzkiego umysu
s ograniczone. Dlatego te najwaniejszym zadaniem fizykw
jest wykrywanie tych praw, gdy ich znajomo daje teoretyczn pod-
staw i moliwo stworzenia obrazu wiata za pomoc czystej deduk-
cji
17

Motto XXIII:
Dzisiaj zarzuty Einsteina przeciwko mechanice kwantowej nie straciy
nic na swej sile. Dzisiaj wydaje mi si byby on w pogldach
swych mniej odosobniony anieli w roku 1936
Leopold Infeld
18

Motto XXIV:
Phantasie ist wichtiger als Wissen, denn Wissen ist begrenzt
19

Albert Einstein

17
Albert Einstein, Pisma filozoficzne, dz. cyt. , Przedmowa, s. XL
18
L. Infeld, Moje wspomnienia o Einsteinie, Warszawa 1956, s. 91, [za:] Albert Einstein, Pisma
filozoficzne, dz. cyt., Przedmowa, s. XLVII
19
Phantasie ist wichtiger als Wissen, denn Wissen ist begrenzt (niem.) wyobrania
jest waniejsza od wiedzy, poniewa wiedza jest ograniczona
(zob. http://pl.wikiquote.org/wiki/Albert_Einstein)
Motto XXV:
Gdy ju zostanie przezwycione przeciwiestwo eteru i materii,
to jaki punkt widzenia w ostatecznej postaci znajdzie si u podstaw
podziau systemu fizyki? Wedug tego, co widzielimy powyej, pytanie
to jest zarazem charakterystyczne dla caej postaci dalszego rozwoju
naszej nauki
Max Palnck
20

Motto XXVI:
Biada te badaczowi, zamykajcemu oczy przed nowym faktem
nie pasujcym dobrze do jego wasnego krgu idei i skonnym
do uznania go za nieprawdziwy albo mao wany. Poznanie, ktre od-
rzuca on w tej chwili, w przyszoci bdzie musia okupi wielk cen
Max Palnck
21

Spostrzeenia
Spostrzeenie I
ednym z podstawowych zaoe oglnej teorii wzgldnoci Alberta Einsteina
jest zasada rwnowanoci, zakadajca rwno masy grawitacyjnej i bezwadnej.
Obserwator Fig. 1. 1 umieszczony w polu grawitacyjnym pochodzcym
od masy 2 ma obserwowa, wedug zasady rwnowanoci, te same zjawiska fizyczne,
co obserwator Fig. 2. 1 umieszczony w ukadzie przyspieszajcym 2 ze staym przy-
spieszeniem. Wedug zasady rwnowanoci pole grawitacyjne ma by rwnowane
polu bezwadnoci
22
.

20
Max Planck, Die Einheit des physikalischen Weltbildes. Wykad wygoszony na zebraniu
korporacji studenckiej Wydziau nauk przyrodniczych Uniwersytetu w Lejdzie
9 grudnia 1908 roku. Pierwszy wykad filozoficzny Plancka. Verlag von S. Hirzel
in Liepzig 1909. Przekad z: M. Planck, Wege zur physikalischen Erkenntnis, Band I, Verlag
von Hirzel in Liepzig 1943
21
Max Planck, Dynamische und statistische Gesztzmssigkeit. Przemwienie wygoszone
z okazji uroczystoci upamitniajcej zaoyciela Friedrich-Wilhelms-Uniwersitt w Berlinie
3 sierpnia 1914 roku
22
Einstein A. , Jahrb. Rad. Elektr. 4, 411 (1907), za: Pan Bg jest wyrafinowany,
dz. cyt. , s. s. 185 i nn.
J


W rzeczywistoci to jest suszne dla obserwatora punktowego. Pole bezwadnoci
jest jednorodne, a jednorodne pole grawitacyjne jest przypadkiem niefizycznym.
W szczeglnoci w polu bezwadnoci nie mona zaobserwowa zjawiska pyww.
Z tej rozbienoci zdawa sobie spraw Einstein, ale uzna rwnowano lokaln
za cakowicie wystarczajc.
Pen zgodno z polem grawitacyjnym mona uzyska umieszczajc obserwatora
Fig. 3. 1 w prdzie 2. Prd 2, w ktrym zosta umieszczony obserwator 1, powinien
by taki, aby oddziaywa nie tylko na powierzchni obserwatora 1, ale eby warto par-
cia prdu oddziaujcego na ciao masywne i warto prdu wytwarzanego przez to ciao
byy wprost proporcjonalne do masy tego ciaa. Prdowi mona nada dowoln niejedno-
rodno, w szczeglnoci niejednorodno odpowiadajc niejednorodnoci pola grawita-
cyjnego.

ak wic zasad rwnowanoci przyjmujc rwnowano (lokaln)
pl grawitacyjnego i bezwadnoci naley wczy do zasady rwnowanoci
przyjmujc rwnowano (cakowit) pl grawitacyjnego i prdu.
Einstein wyprowadzi ogln teori wzgldnoci rozwaajc obracajce
si ciao sztywne (dysk, karuzela)
23
. Przyspieszenie pozorne pojawiajce
si w ukadzie nieinercjalnym karuzeli jest rne ni grawitacyjne.
Jest wprost proporcjonalne do promienia r mierzonego od osi obrotu karuzeli do miejsca,
w ktrym przyspieszenie odrodkowe jest wyznaczane, i ma ten sam zwrot, co promie r .
Aby uzyska zgodno z przyspieszeniem grawitacyjnym naley, zamieniajc si odrod-
kow na grawitacyjn, zastpi argument r , argumentem
1
2
r
, a zamieniajc quasi pole od-
rodkowe na pole grawitacyjne r
2
na
1
r
. Oglnie r
n
przechodzi w r
n3
, gdzie n =1 2 , .
Ta zamiana moe by nazwana przenicowaniem karuzeli. Przenicowana karuzela
jest wirem Kartezjusza. Karuzel Einsteina, wyraon w aparacie pojciowym hipotezy
eteru, omwionym dalej, uwidacznia Fig. 4. 5. Jak wida, to nie obwd si powikszy,
a promie pozosta niezmieniony, tylko odwrotnie, obwd pozosta niezmieniony,
a promie si powikszy. Powikszenie promienia nastpio przez jego ukone, parabolo-
idalne poprowadzenie w przestrzeni powikszonej o wymiar odpowiadajcy oddziaywa-
niu grawitacyjnemu i masie. Obserwator przebywajcy w przestrzeni trjwymiarowej,
w ukadzie inercjalnym, niezwizanym z ruchem obrotowym karuzeli, postrzega karuzel
jako jej rzut na kierunki przestrzeni trjwymiarowej. Czyli stwierdza, e po wprawieniu
w ruch rozmiary karuzeli nie ulegy zmianie w porwnaniu z jej spoczynkiem.

23
Stachel John: Einstein and the Rigidly Rotating Disk. [W:] A. Held (red.): General Relativity
and Gravitation. Plenum, Nowy Jork 1980, s. 1, [za:] Greene B. , Pikno Wszechwiata, Su-
perstruny, ukryte wymiary i poszukiwania teorii ostatecznej, Prszyski i S-ka, Warszawa,
2001, s. s. 71 i nn.
T
Spostrzeenie II
ednym z podstawowych zaoe szczeglnej teorii wzgldnoci Alberta Einsteina
jest definicja czasu, utosamiajca pojcie czasu z tym, co mierzy zegar: Mogoby
si wydawa moliwym pokonanie wszystkich trudnoci zwizanych z definicj czasu
przez zastpienie sowa: czas okreleniem pozycja maej wskazwki mojego zegar-
ka.
24
. [] Pojcie ciaa mierniczego a take skoordynowane z nim w teorii wzgld-
noci pojcie zegara mierniczego nie ma w rzeczywistym wiecie adnego cile odpo-
wiadajcego mu obiektu. Jasne jest rwnie, e ciao stae i zegar w systemie pojcio-
wym fizyki nie odgrywaj roli elementw nieredukowalnych, lecz rol tworw zoonych,
ktre nie powinny odgrywa samodzielnej roli w budowaniu fizyki teoretycznej. Jestem
jednak przekonany, i pojcia te w obecnym stadium rozwoju fizyki teoretycznej trzeba
jeszcze traktowa jako samodzielne; jestemy bowiem zbyt daleko od tak pewnej znajomo-
ci teoretycznych podstaw atomistyki, abymy mogli poda cise teoretyczne konstrukcje
owych tworw.
[]
25
.
Definicj czasu tosam z definicj czasu Einsteina poda wczeniej w. Augustyn:
W tej zmiennoci mona rozpozna i mierzy czasy, poniewa czasy powstaj
przez zmian rzeczy, gdy si zmieniaj i obracaj ksztaty []
26
; Tak samo
i owa bezksztatno, ziemia niewidzialna i nieuksztatowana, nie zostaa zaliczona
do dzie powstaych w obrbie dni. Gdzie bowiem nie ma adnego ksztatu, adnego po-
rzdku, tam nic nie przychodzi ani przechodzi, a gdzie tego nie na, tam oczywicie
nie ma dni ani zmiany w okresach czasu.
27
; Chyba tylko czowiek, ktry bka
si po manowcach i miota pord uroje, moe twierdzi, e gdyby odjto i zniszczono

24
Einstein A. , O elektrodynamice cia w ruchu, Zur Elektrodynamik bewegter Krper, Anna-
len der Physik, 1905, 17, 891-921, [za:] Literatura rdowa do kursu Podstawy fizyki
na Politechnice Warszawskiej, redakcja naukowa i dydaktyczna Dr Witold Kruczek, Biblio-
teka Dydaktyczna Zespou Metodologii Dydaktyki Fizyki Instytutu Fizyki Politechniki War-
szawskiej, Warszawa, 1983, tom 1, Szczeglna teoria wzgldnoci, (wydanie drugie - popra-
wione i uzupenione), s. 26, (w przypisie: - zosta przetumaczony na jzyk polski przez stu-
dentw Wydz. Elektroniki pp. Zofi Tyfel, Zbigniewa Pojmaskiego i Jerzego Kalenika. Tu-
maczenie odbywao si pod kierunkiem p. lektora W. Wanackiego i zredagowane zostao
pod wzgldem merytorycznym przez dr W. Kruczka.)
25
Eistein A., Geomerie und Erfahrung. Erweiterte Fassung des Festvrtrages gehalten
an der Preussischen Akademie der Wissenschaften, Verlag Julius Springer, Berlin 1921.
[w przypisie:] Przekad z: A. Einstein,Mein Weltbild,
wyd. j. w., [w:] Einstein A. , Ernst Mach, Physikalische
Zetschrify 1916, Vol. 17, No. 7., [za:] Albert Einstein, Pisma Filozoficzne, Wydawnictwo
IFiS PAN, Warszawa 1999, przeoy Kazimierz Napirkowski, s. 54
26
w. Augustyn, Wyznania (ks. XII 8,8), PAX, Warszawa, 1955, wydanie drugie przejrzane,
tumaczy z jzyka aciskiego, wstpem i komentarzem opatrzy ks. dr Jan Czuj rektor Aka-
demii Teologii Katolickiej, s. 278
27
tame (ks. XII 9,9), s. 278
J
wszelk form i zostaaby tylko bezksztatno, na ktrej podou rzeczy zmieniaj
si i przeobraaj z ksztatu w ksztat, to ta bezksztatno mogaby wykazywa znamiona
upywu czasu. Byoby to zupenie niemoliwe; bez ruchu powodujcego zmian
nie ma czasu; a nie moe by ruchu i zmiany tam, gdzie aden ksztat nie istnieje.
28
;
Prawd jest, e bezksztatno, ktra jest prawie niczym, te kolejom czasu podlega
nie moe.
29
; [] czas zjawia si z ksztatami rzeczy []
30
; Z ca pewnoci
wiat zosta stworzony nie w czasie, ale wraz z czasem. Gdy to, co jest stworzone w czasie,
jest stworzone zarwno po, jak i przed pewnym czasem po tym, co jest przeszoci,
przed tym, co jest przyszoci. Ale wwczas nic nie mogo by przeszoci,
gdy nie istniao adne stworzenie, ktrego ruchy mogyby posuy za miar trwania.
wiat zosta zatem stworzony wraz z czasem.
31
.
Definicja czasu w. Augustyna
32
-Einsteina jest najlepsz ze znanych definicji czasu.
Definicj czasu w bliskim znaczeniu poda Ernest Mach. []Czas jest raczej abstrak-
cj, do ktrej dochodzimy przez zmian rzeczy, poniewa nie jestemy zdani na adn okre-
lon miar, bo wszystkie s powizane midzy sob.
33
.
Zegar jest urzdzeniem skadajcym si z wybranego arbitralnie, zwaszcza
ze wzgldu na regularno powtarzania si w czasie, zjawiska fizycznego, ktrego
czas trwania przyjmuje si za podstaw liczenia czasu, i z licznika. Regularno powtarza-
nia si w czasie jest ustalana przez porwnanie z innymi zjawiskami fizycznymi. Licznik
moe by rozwizany z do du dowolnoci. Miara upywu czasu jest wspczynnikiem
proporcjonalnoci midzy tempem zachodzenia badanego zjawiska fizycznego, a tempem
zachodzenia zjawiska fizycznego, ktre zostao uyte w zegarze, [] czas jako
ruch w dynamice[]
34
.
Zdarzanie si zjawiska fizycznego uytego w zegarze rozprasza energi
w otoczeniu. Pomiar czasu jest nierozerwalnie zwizany ze zwikszaniem entropii ukadu,
ktrego czas mierzy zegar. Jeeli ukad osign maksymaln entropi moliw
do osignicia w tym ukadzie, to: entropia tego ukadu ju dalej nie wzrasta, w ukadzie
zachodz wycznie cakowicie przypadkowe fluktuacje, nie zdarza si adne zjawisko fi-
zyczne mogce by podstaw do mierzenia czasu, czyli pomiar czasu w tym ukadzie

28
w. Augustyn, dz. cyt. (XII 11), Wydawnictwo Znak, Krakw, 1994, tumaczy oraz wstpem
i kalendarium opatrzy Zygmunt Kubiak, s. 290
29
tame (XII 19), s. 298
30
w. Augustyn, Wyznania, dz. cyt. (ks. XII 29,40), Warszawa, 1955, s. 301
31
w. Augustyn, [za:] Rees M. , Tylko sze liczb, Wydawnictwo CiS, Warszawa, 2000
32
por. http://www.arkiva.pl/artykul.php?id=79
33
[w przypisie:] Chodzi o ksik Macha Die Mechanik in ihrer Entwicklung histo-
risch-kritisch dargestellt (1883)., [w:] Einstein A. , Ernst Mach, Physikalische
Zetschrify 1916, Vol. 17, No. 7., [za:] Albert Einstein, Pisma Filozoficzne, dz. cyt., s. 36
34
Coveney P., Strzaka, dz. cyt. , s. 265
jest niemoliwy. W chwili osignicia przez ukad maksymalnej, moliwej do osignicia,
entropii nastpuje jednoczesne ustanie: wzrostu entropii i upywu czasu rozumianego we-
dug definicji w. Augustyna-Einsteina, [] Wiek ukadu mona uwaa za jego aspekt
termodynamiczny[]
35
.
oniewa to spostrzeenie dotyczy kadego ukadu, wybranego wedug dowolnego
kryterium, zwaszcza wedug kryterium skali rozmiaru, to wzrost entropii dotyczy
nie tylko ukadw, w ktrych obowizuje prawo wielkich liczb Bernoulliego, b-
dcych przedmiotem badania fizyki statystycznej, lecz jest waciwoci caej ma-
terii nie mniej fundamentaln ni upyw i zwrot, strzaka, czasu.
ntropia ukadu moe by utosamiona ze zoonoci tego ukadu. Miar entropii
ukadu moe by objto cakowitego, minimalnego opisu ukadu, wystarczaj-
cego do odtworzenia tego ukadu. Fraktale, wbrew Mandelbrotowi
36
,
nie s cakowicie wiernymi modelami obiektw wystpujcych w przyrodzie, po-
niewa objto opisu fraktali jest bardzo maa. Fraktale mog by dobrymi mo-
delami obiektw o wzgldnie maej wartoci entropii, a te w naturze wystpuj
raczej rzadko.
Rnica wartoci entropii obiektu z rnych chwil czasu i czas, jaki upy-
n pomidzy tymi chwilami w ukadzie tego obiektu, mog by podawane
w bitach.
Oddziaywania dalekozasigowe
Oddziaywanie grawitacyjne
rzestrze trjwymiarowa, przedstawiona w przekroju wzdu kierunku prostopa-
dego do przestrzeni trjwymiarowej, w wymiarze odpowiadajcym oddziaywa-
niu grawitacyjnemu, symbolicznie, w postaci linii Fig. 4. 1 jest trjwymiarow,
zewntrzn hiperpowierzchni brzegow tensorowego pola gstoci prawdopodo-
biestwa 2 (eter). Eter 2 jest substancj o waciwociach podobnych do cieczy.
Jest orodkiem idealnie cigym. Zaoenie ziarnistoci eteru 2 nie jest poznawczo
wartociowe. Jest ciecz kwantow, spjn, niepodzieln i spryst.
W eterze 2, poza ruchem falowym, nie zachodzi rozpraszanie energii, dyssypacja.
W eterze 2 obowizuj prawa: zachowania: energii, pdu, momentu pdu; Archi-
medesa, Pascala, Kirchhoffa i Bernoulliego.

35
tame, s. 281
36
Mandelbrot B., The Fractal Geometry of Nature, W. H. Freeman, Nowy
Jork 1983 oraz Science, 1967, 156, 636
P
E
P
Czstka fundamentalna 3 jest wirem Kartezjusza eteru 2 . W czstce fundamental-
nej 3 eter 2 odpywa z przestrzeni trjwymiarowej w kierunku odpowiadajcym oddziay-
waniu grawitacyjnemu, prostopadym do przestrzeni trjwymiarowej 1. Eter 2 porusza
si w wirze 3 wzdu krzywej rubowej, jednoczenie krc wok osi symetrii obrotowej
wiru 3, rwnolegej do kierunku odpowiadajcego oddziaywaniu grawitacyjnemu,
a prostopadej do przestrzeni trjwymiarowej 1. To, co jest postrzegane, jako masa czstki
fundamentalnej, jest sum energii kinetycznej prdu eteru 2, krcego w wirze 3 i energii
potencjalnej, wyporu, krzywizny przestrzeni trjwymiarowej 1, zawartej w czstce funda-
mentalnej 3.
Odwrcenie zwrotu kierunku biegu, strzaki, czasu jest niemoliwe,
gdy nie jest moliwe istnienie wiru wypywajcego. Nie jest moliwe istnienie negamasy.
Negamasa jest pojciem wprowadzonym przez analogi do adunkw elektrycznych. Ne-
gamasa jest waciwoci materii determinujc jej oddziaywanie grawitacyjne. Ciaa ne-
gamasywne przycigaj si nawzajem grawitacyjnie, tak jak ciaa masywne, natomiast cia-
o masywne i negamasywne grawitacyjnie odpychaj si nawzajem. Istnienie negamasy
jest niemoliwe, gdy nie jest moliwe istnienie wiru sterczcego.
Eter 2 wykazuje kwadrualizm przestrzenno-polowo-substancjalno-czasowy. Naley
uwaa to za oczywiste, e wsplna przyczyna sprawcza istnienia substancji
i pl przejawia cechy ich obydwu. W dualizmie polowo-substancjalnym ete-
ru 2 nie obowizuje zasada komplementarnoci. To czy eter 2 jest bardziej substancj,
czy polem zaley od prdkoci wzgldnej pomidzy prdami eteru 2. Im prdko
jest wiksza, tym eter 2 jest bardziej substancj, im prdko jest mniejsza,
tym eter 2 jest bardziej polem. Generalnie eter 2 jest substancj sam dla siebie, natomiast
dla swojego wiru 3, czyli czstki fundamentalnej jest polem. Oddziaywanie ete-
ru 2 na wir eteru 3, czyli na czstk fundamentaln jest anizotropowe. Wir eteru 3, czyli
czstka fundamentalna, porusza si wzdu linii czcej punkty o tej samej wartoci gsto-
ci prawdopodobiestwa (izoproba) nie doznajc oporu orodka, natomiast doznaje zno-
szenia przez prd eteru 2, przepywajcy z miejsca o wyszej wartoci gstoci prawdopo-
dobiestwa do miejsca o niszej wartoci gstoci prawdopodobiestwa.
dowiadczenia z interferometrem Michelsona i Morleya nie wynika,
ze nie naley przypisywa mu [eterowi] jakiego oznaczonego stanu ru-
chu
37
. Wynika natomiast, e obserwator, zwizany z ukadem inercjalnym, po-
strzega, e eter 2 jest w spoczynku wzgldem jego ukadu odniesienia, a inne
ukady poruszajce si wzgldem ukadu obserwatora poruszaj si take wzgl-
dem eteru 2. Postulowanie: naley przez proces abstrakcji pozbawi go [eter]
ostatniej cechy mechanicznej
38
nie tylko wzgldnie, lokalnie, wzgldem uka-
du inercjalnego obserwatora, ale take globalnie absolutnie, bezwzgldnie
jest nadinterpretacj, nie majc potwierdzenia w faktach dowiadczalnych i w teorii: Fi-
zykalna rwnorzdno K i K
1
w poczeniu z hipotez, e eter ze wzgldu na K spoczywa,
a ze wzgldu za na K
1
porusza si nie wydaje mi si absurdem logicznym, ale uwaam
j za niemoliw do przyjcia.
39
Staa prdko wiata wzgldem obserwatora w kadym
ukadzie, ze szczeglnej teorii wzgldnoci Einsteina wynika z tego, e obserwator
w kadym ukadzie inercjalnym postrzega, e eter 2 jest wzgldem niego nieruchomy.
Ruch jednego ukadu odniesienia wzgldem drugiego jest opisany prdkoci
wzgldn tych ukadw. W hipotezie eteru ruch ukadu wzgldem eteru 2 jest opisany
nie prdkoci tego ukadu, lecz jej pierwsz pochodn. Pierwsza zasada dynamiki Newto-
na jest tosama zasadzie lokalnoci. Nieistnienie absolutnego ukadu odniesienia
dla ukadw inercjalnych znaczy tyle, e przy braniu pochodnej staa si zeruje. Nieokre-
lono pooenia ukadu inercjalnego wzgldem eteru 2 wynika z nieokrelonoci staej
dopisywanej po cakowaniu. W hipotezie eteru pooenie ukadu wzgldem ete-
ru 2 nie ma sensu fizycznego. Druga zasada dynamiki Newtona jest tosama zasadzie rw-
nowanoci. Warto siy pozornej, pojawiajcej si w ukadzie nieinercjalnym
jest proporcjonalna do prdu eteru 2. A warto prdu eteru 2 jest proporcjonalna
do przyspieszenia tego ukadu. Oglnie: wzajemny ruch ukadw wzgldem siebie
jest opisywany pochodnymi po czasie przesunitymi o jeden rzd w d wzgldem po-
chodnych opisujcych ruch ukadu wzgldem eteru,

37
Einstein A. , Aether und Relativittstheorie, wykad wygoszony 5 maja 1920r.
w Uniwersytecie w Lejdzie z okazji mianowania A. Einsteina profesorem tego uniwersytetu,
[za:] Literatura rdowa, dz. cyt. , tom 1, s. 117, Eter a teoria wzgldnoci,
s. 121. Pais A. , Pan Bg jest wyrafinowany, dz. cyt. , s. 316, (w przypisie):
W wydrukowanej wersji wykadu [E39 {[s. 324 przyp. G. R.] A. Einstein, Ather
und Relativittstheorie. Springer, Berlin 1920.}] podana jest bdna data jego wygoszenia
[w/g Paisa waciw dat jest 27 padziernika przyp. G. R.]. Przez aether Einstein rozu-
mia pole grawitacyjne (mona si zastanawia, czy ta nazwa zostaa szczliwie wybrana).
Eter z oglnej teorii wzgldnoci to orodek bez waciwoci mechanicznych
i kinematycznych, ktry wspokrela zdarzenia mechaniczne i elektromagnetyczne.. Autor
nie moe si zgodzi z drug z uwag Paisa. Zbyt dua objto tekstu wykadu nie pozwala
na jego zacytowanie
38
tame
39
tame, s. 120
Z
n
n
n
n
t t
ukad wzgldem ukadu ukad wzgldem eteru
+
+
1
1
; dla n . Dlatego, o ile wszystkie ukady in-
ercjalne, poruszajce si wzgldem siebie ruchem jednostajnym prostoliniowym,
s wzajemnie rwnowane, o tyle ukady nieinercjalne, poruszajce si wzgldem siebie
ruchem prostoliniowym jednostajnie przyspieszonym, nie musz by wzajemnie rwno-
wane. Wraz z przyspieszeniem prdko ukadu wzgldem eteru staje si okrelona.
Pod nieobecno materii (ukad inercjalny) przestrze tworzona przez eter podlega
opisowi geometrii odpowiadajcej algebrze niekomutatywnej, pooenie
i czas nie s okrelone. W obecnoci materii (ukady nieinercjalne) przestrze tworzona
przez eter podlega opisowi geometrii odpowiadajcej algebrze komutatywnej, pooenie
i czas s okrelone. Podleganie opisowi geometrii odpowiadajcej algebrze komutatywnej
i niekomutatywnej s kwantowymi stanami wasnymi eteru. Obecno i nieobecno mate-
rii powoduje odpowiednie przejcia pomidzy tymi stanami. Pozostaje to w zwizku
z faktem, e wymiarem prdu eteru jest energia.
Zakrzywienie 4 przestrzeni trjwymiarowej 1, wywoane obecnoci
cia masywnych, jest lejem depresyjnym eteru 2. Zjawiska grawitacyjne, w tym take rela-
tywistyczne, s skutkiem wypadkowego oddziaywania krzywizny 4 przestrzeni trjwy-
miarowej 1 i prdu eteru 2.
Rwno masy bezwadnej i grawitacyjnej polega na rwnoci masy czstki fun-
damentalnej 3 i sumy energii kinetycznej eteru 2, dopywajcego do czstki fundamental-
nej 3 i energii potencjalnej zakrzywienia przestrzeni trjwymiarowej 1 (wyporu eteru) poza
czstk fundamentaln 3.
Zakrzywienie 4 przestrzeni trjwymiarowej 1, wywoane obecnoci
cia masywnych nie jest tak due, jak przewiduje oglna teoria wzgldnoci Einsteina.
Mniejsza krzywizna jest kompensowana prdem eteru 2.
Prd eteru 2 mona wykry powtarzajc dowiadczenie z interferometrem Michel-
sona i Morleya, obracanym nie wok osi pionowej, lecz poziomej (zob. Prba ilociowego
oszacowania efektu, s. 60).
Prby wyjanienia wybranych zjawisk kosmicznych
Precesja peryhelium orbity Merkurego
edug niektrych
40
oglna teoria wzgldnoci Einsteina ma nie cakowicie wyja-
nia przemieszczanie si peryhelium orbity Merkurego: Rwnanie (5)
[
=
2
2
2
2
1
16 h
c t
h GT

(5) przyp. G. R.] i podobne byy rzeczywicie

brane pod uwag przez Einsteina i innych
w latach 1900--1920. Nie jest ono cakiem tak zgodne z dowiadczeniem
jak to przedstawiono wyej. Np. przewiduje za due (o czynnik
4
3
) przesunicie peryhelium
Merkurego. Ostatecznie teoretycy czstek elementarnych wrcili do rwnania
(5) i pokazali, e po niewielkich, lecz drastycznych zmianach, koniecznych z pewnych po-
wodw, rwnanie staje si zgodne ze wszystkimi nowoczesnymi eksperymentami.
41
.
By moe lepsz zgodno przewidywa teoretycznych z danymi obserwacyjnymi
uda si uzyska uwzgldniajc przepyw eteru.

40

1. Dicke, za: Literatura rdowa, dz. cyt., s. 17, Grawitacja Newtona i grawitacja Einste-
ina w kursie Podstaw Fizyki (przedmowa dydaktyczna redaktora), Kruczek W.
2. Robert Dicke, Karol Brans, Marek Goldenberg, [za:] Hey T, Zwierciado Einsteina, Am-
ber, Warszawa, 2000, s. s. 203 i 204
3. [] Robert H. Dicke[] w 1961 roku wsppracowa z Carlem Bransem
nad stworzeniem nowej teorii grawitacji, zwanej obecnie teori Bransa-Dickeego. Cho-
cia oglna teoria wzgldnoci Einsteina cigle jest powszechnie akceptowan teori
grawitacji, w wikszoci ksiek jej powiconych znajduje si rwnie opis teorii Bran-
sa-Dickeego jako sensownej alternatywy, ktrej nie naley ignorowa.
[] (Guth Allan H. , Wszechwiat, dz. cyt. , s. 94)
41
Smarr Larry L., Press Wiliam H. , Nasza elastyczna czasoprzestrze: czarne dziury i fale gra-
witacyjne, [za:] Literatura rdowa, dz. cyt., tom 3, Grawitacja, s. 361, (w przypisie: Ar-
tyku ten zosta przetumaczony na jzyk polski przez studentw wydziau elektroniki Dariusza
Nowikowskiego i Magorzat Bugla. Artyku by sprawdzony pod wzgldem jzykowym
przez lektora mgr W. Wanackiego i ostatecznie zredagowany merytorycznie
przez p. Dr Janin Mikoajczyk.)
W
Wypyw eteru
Struktura rozmieszczenia materii we Wszechwiecie
jawiskiem odwrotnym do odpywu z przestrzeni trjwymiaro-
wej 1 eteru 2 w wirze 3 jest wypyw eteru w przestrzeni trjwymiaro-
wej 1 (led
42
Fig. 6. 2 ). led 2 ma znacznie wiksze rozmiary
ni wir Fig. 4. 3 eteru 2.

42
W trakcie trwania dziaa bojowych II wojny wiatowej alianccy lotnicy zwalczajcy U-boty
nazywali ledziem zjawisko hydrologiczne wywoywane przez wynurzajc
si d podwodn. Wynurzajca si d podwodna wypycha do gry wod znajdujc
si nad ni. Powierzchnia morza uwypukla si, a woda rozpywa si ze rodka wypukoci
na zewntrz. Kiedy lotnicy zauwaali led, czym prdzej rzucali w niego bomby gbinowe
Z
Materia we Wszechwiecie nie jest w najwikszej skali rozmieszczona rwnomier-
nie, lecz znajduje si w paskich cianach otaczajcych przestrzenie pustki. Budowa struk-
tury rozmieszczenia materii przypomina swoim wygldem pian mydlan. Powtarzalnymi
moduami budowy struktury rozmieszczenia materii s komrki w ksztacie
bry geometrycznych ograniczonych paskimi cianami. Dwie komrki stykaj si cian,
trzy krawdzi, a cztery wierzchokiem. Taka budowa struktury rozmieszczenia ma-
terii we Wszechwiecie spowodowana jest tym, e w centrum kadej komrki znajduje
si led Fig. 6. 2. Prd eteru wypywajcy ze ledzia uwypukla przestrze trjwymiarow
w kierunku odpowiadajcym oddziaywaniu grawitacyjnemu i masie, czym spycha materi
z caej objtoci komrki na ciany. Materia jest formowana w ciany pod wpywem cz-
ciowego rwnowaenia si prdw eteru pochodzcych z ssiadujcych le-
dzi 2. ledzie 2 oddziauj na siebie nawzajem, odpychaj si i odlegoci pomidzy nimi
zwikszaj si. Poniewa przestrze trjwymiarowa Fig. 4. 1 jest utworzona
przez trjwymiarow, zewntrzn hiperpowierzchni brzegow eteru 2, to dopyw ete-
ru 2 przez ledzie Fig. 6. 2 powoduje zwikszanie si przestrzeni trjwymiaro-
wej Fig. Fig. 4. i 6. 1. Wraz ze ledziami Fig. 6. 2 przemieszczaj si ciany materii. Zja-
wisko to jest postrzegane, jako ucieczka galaktyk i rozszerzanie si Wszechwiata.
Wypyw eteru Fig. 4. 2 w przestrzeni trjwymiaro-
wej Fig. Fig. 4. i 6. 1 przez ledzie Fig. 6. 2 jest odpowiednikiem oddziaywania kosmolo-
gicznego z pierwotnej, zarzuconej, wersji oglnej teorii wzgldnoci Einsteina.
Prdy eteru spychaj materi ze rodkw cian na krawdzie i ze rodkw krawdzi
do wierzchokw. W jzyku wspczesnej astronomii przestrze w otoczeniu ledzi, po-
zbawiona materii nazywana jest bblem i pustk, materia w paszczynie pomidzy
ssiednimi, rozpychajcymi si ledziami 2 cian, do tego pojcia zaliczany
jest take tzw. Wielki Mur; materia zepchnita na krawdzie wknami.
Otoczenia ledzi 2, czyli moduowe komrki budowy struktury rozmieszczenia ma-
terii w najwikszej skali Wszechwiata przypominaj komrki konwekcyjne Rayle-
igha-Bnarda, w wikszej liczbie wymiarw. Nie jest to jednoznaczne z twierdzeniem, ja-
koby przyczyn wypywu eteru Fig. 4. 2 w przestrzeni trjwymiarowej miaa
by konwekcja.
Odkryty niedawno ruch pewnych galaktyk, w tym take naszej Lokalnej Grupy Ga-
laktyk, w stron tzw. Wielkiego Atraktora, umiejscawianego w Pannie jest ruchem
wzdu krawdzi od jej rodka do wierzchoka. Na obecnym etapie ewolucji Wszechwiata
w wierzchokach nie zdya si jeszcze zebra dua ilo materii. W miejscu,
gdzie powinien si znajdowa Wielki Atraktor odnaleziono zaledwie zbiorowisko wielu
sabo wieccych galaktyk. Obserwowan materi z tych galaktyk prbuje si uzupeni
ciemn materi w iloci nie od dziesiciu do stu razy wikszej tak, jak gdzie indziej,
ale trzysta razy wikszej od materii widzialnej.
Soczewkowanie grawitacyjne
rzywizna przestrzeni trjwymiarowej powoduje ugicie drogi ruchu promieni
wietlnych. Obserwuje si zwielokrotnione obrazy odlegych cia niebieskich
w postaci ukw, a nawet penych piercieni. Zjawisko to zostao nazwane so-
czewkowaniem grawitacyjnym. Zakada si, e wyczn przyczyn soczewko-
wania grawitacyjnego jest oddziaywanie grawitacyjne. Im silniejsze soczew-
kowanie grawitacyjne, tym zakrzywienie przestrzeni trjwymiarowej, ktre
je wywoao musiao by wiksze. Niekiedy obserwowane zjawisko soczewko-
wania grawitacyjnego jest tak silne, e trudno jest znale przyczyn
tak wielkiego zakrzywienia przestrzeni trjwymiarowej. W obiekcie, zwaszcza
gromadzie galaktyk, podejrzewanym o bycie rdem pola grawitacyjnego wywoujcego
odchylenie drogi promieni wietlnych zinwentaryzowana, czyli obserwowana, masa
jest zbyt maa, niekiedy nawet dziesiciokrotnie, aby moga wywoa zakrzywienie prze-
strzeni trjwymiarowej adekwatne do wielkoci obserwowanego odchylenia. Przypuszcza
si, e oprcz masy obserwowanej w obiekcie istnieje jeszcze tzw. ciemna materia,
nie obserwowana przy udziale promieniowania elektromagnetycznego, ale majca mas,
bdc rdem brakujcej czci pola grawitacyjnego. Hipotetyczne istnienie ciemnej
materii nie jest jedynym moliwym wytumaczeniem obserwowanej wielkoci odchylenia
drogi promieni wietlnych.
Innym wytumaczeniem moe by przejcie promieni wietlnych przez jeden,
lub wicej ni jeden, ledzie. Mechanizm zjawiska wyjania Fig. 5. Przestrze trjwymia-
rowa przedstawiona jest symbolicznie jako powierzchnia 1. wiato emitowane
przez daleki obiekt kosmiczny 2 jest obserwowane na Ziemi 3. Drogi promieni wietl-
nych: 6 i 7, wysyanych przez obiekt 2 nie s prostoliniowe, ale zakrzywione.
O krzywoliniowoci drg promieni wietlnych: 6 i 7, wysyanych
przez obiekt 2 przekonuje nas piercienna forma obrazu obiektu 2, obserwowana
na Ziemi 3. O zakrzywianie drg promieni wietlnych: 6 i 7, wysyanych
przez obiekt 2 swoim polem grawitacyjnym niesusznie podejrzewany jest obiekt, zwasz-
cza gromada galaktyk 8. Faktycznie przyczyn zakrzywienia drg promieni wietl-
nych: 6 i 7, wysyanych przez obiekt 2, jest ich przejcie przez par ssiadujcych ze sob
ledzi: 4 i 5. Cieniowanie symbolizuje wypuko ledzi: 4 i 5, tak jak kade ssiadujce
ze sob ledzie napieraj na siebie nawzajem, skutkiem czego linie si pola grawitacyjnego
w obszarze pomidzy nimi tworz ksztat karo. Krzywizna przestrzeni trjwymiarowej
w obszarze pomidzy ledziami: 4 i 5 ma ksztat sioda. Jeeli soczewk grawitacyjn
utworzon przez wkls, pochodzc od masy, krzywizn przestrzeni trjwymiarowej
mona nazwa soczewk monopolow, to par ledzi: 4 i 5 soczewk dipolow.
K

Drogi optyczne promieni pozaosiowych 6 s dusze od drg optycznych promieni
wewntrznych 7, rwnie ze wzgldu na zakrzywienie przestrzeni trjwymiaro-
wej 1 w ledziach: 4 i 5, tym samym czas w jakim promienie pozaosiowe 6 przechodz
od obiektu 2 do Ziemi 3 jest duszy od czasu, w jakim promienie wewntrz-
ne 7 przechodz od obiektu 2 do Ziemi 3. Jeeli jasno wiata emitowanego przez daleki
obiekt kosmiczny 2 jest zmienna w czasie, to na skutek rnic w czasie przejcia zmiany
jasnoci, obserwowane na Ziemi 3, s rozmyte w czasie. Opnienie obserwowanych
zmian jasnoci jest zalene od kta i jest wiksze dla wikszych ktw. Oczywicie analo-
giczn zaleno opnienia od kta daje przejcie promieni wietlnych przez wkls
krzywizn przestrzeni trjwymiarowej, spowodowan przez mas, ale ze wzgldu
na rnice krzywizn charakterystyki s rne.
Jeeli Ziemia 3 nie ley w pobliu ogniska soczewki dipolowej, to obraz obiek-
tu 2 jest tworzony tylko przez jeden led i nie s widoczne pene piercienie, tylko uki
o kcie nie wikszym od 180 i obrazy zwielokrotnione. Jeeli Ziemia 3 ley w pobliu
miejsca, w ktrym powinien by widoczny peen piercie, a nie jest, to znaczy,
e brakujca cz piercienia zostaa pochonita albo odchylona przez inny obiekt.
Najlepsze warunki do obserwowania s wtedy, gdy o optyczna ley
w paszczynie kosmicznej ciany materii, a zwaszcza przechodzi przez krawd
i wierzchoek.
led 4 i 5, i Fig. 6. 2 przejawia waciwoci podobne do postulowanej, hipotetycz-
nej tzw. ciemnej energii.
Ukady zwizane grawitacyjnie
dpyw eteru Fig. 4. 2 z przestrzeni trjwymiarowej Fig. Fig. 4. i 6. 1 zachodzi
nie tylko w czstkach fundamentalnych Fig. 4. 3, ale rwnie w obszarach bardziej
rozlegych Fig. 6. 3. Obiekty skadowe ukadw zwizanych grawitacyjnie: gwiaz-
dy i py kosmiczny w galaktykach, oraz galaktyki w gromadach galak-
tyk 4, obserwowane w promieniowaniu elektromagnetycznym, maj zbyt ma ma-
s, aby wytworzone przez nie pole grawitacyjne powodowao takie ich ruchy, jakie
si obserwuje; w szczeglnoci, by w ogle byy zdolne do utworzenia ukadu
zwizanego grawitacyjnie. Niedobr masy, nawet dziesiciokrotny, tumaczy
si obecnoci tzw. ciemnej materii, nieobserwowanej w promieniowaniu elektromagne-
tycznym, ale wakiej. Wyjanieniem alternatywnym do ciemnej materii
jest odpyw 3 eteru z przestrzeni trjwymiarowej 1, ktry utrzymuje obiekt 4 w stanie
zwizanym grawitacyjnie. led 2 przesuwa odpyw 3 eteru wraz z zawartym
w nim obiektem 4.
Z obserwacji wynika, e gwiazdy na zewntrz naszej galaktyki poruszaj
si ze sta prdkoci liniow niezalenie od promienia. Oznacza to, e krzywizna prze-
O
strzeni trjwymiarowej i strumie wypywajcego z niej eteru, w miejscu poruszania
si omawianych gwiazd 3, s stae.
rawitacyjne zakrzywienie przestrzeni trjwymiarowej 1, wywoane odpy-
wem 3 eteru moe tumaczy niektre przypadki soczewkowania grawitacyjnego.
Przestrzeniotwrcza waciwo eteru Fig. 4. 2 sprawia, e led Fig. 6. 2 i odpyw
eteru 3 s geometrycznymi waciwociami samej przestrzeni trjwymiaro-
wej Fig. Fig. 4. i 6. 1. Metryka przestrzeni trjwymiaro-
wej Fig. Fig. 4. i 6. 1 w ledziu Fig. 6. 2 i w odpywie eteru 3 jest funkcj czasu
i pooenia wzgldem ledzia 2 i odpywu eteru 3. Metryka przestrzeni trjwy-
miarowej Fig. Fig. 4. i 6. 1 w ledziu Fig. 6. 2 jest rosnc funkcj czasu
( )
d t
x x
x ,x
, ,
1 2
1 2=const.
. Metryka przestrzeni trjwymiaro-
wej Fig. Fig. 4. i 6. 1 w odpywie eteru Fig. 6. 3 jest malejc funkcj czasu
( )
d t
x x
x ,x
, ,
1 2
1 2=const.
.
Oddziaywanie elektryczne
rzestrze trjwymiarowa, przedstawiona w przekroju wzdu kierunku prostopa-
dego do przestrzeni trjwymiarowej i kierunkw odpowiadajcych innym oddzia-
ywaniom, w wymiarze odpowiadajcym oddziaywaniu elektrycznemu, symbo-
licznie, w postaci linii Fig. 7. 1 jest trjwymiarow granic fazow
dwch faz eteru: 2 i 3, odpowiadajcych rnoimiennym adunkom elektrycznym.
Jednoimienne adunki elektryczne s wirami eteru w tej samej fa-
zie: 4 i 5. Rnoimienne adunki elektryczne s wirami eteru w rnych fa-
zach: 5 i 6. Z powodu granicy faz 1, inaczej ni w oddziaywaniu grawitacyjnym
adunki elektryczne: 4, 5 i 6 nie zakrzywiaj przestrzeni trjwymiarowej 1 poza
samymi wirami: 4, 5 i 6. Wntrze wiru: 4, 5 i 6 wypenia przeciwna faza ete-
ru: 2 i 3. Inaczej ni w oddziaywaniu grawitacyjnym wypyw eteru w przestrzeni trjwy-
miarowej 1 zachodzi nie w duej skali, lecz pomidzy kad par wirw eteru i jest o wiele
bardziej intensywny. Rozpywanie si eteru w przestrzeni trjwymiarowej 1 oddala
od siebie nawzajem adunki jednoimienne: 4 i 5, a zblia rnoimienne: 5 i 6.
G
P
stnienie monopoli magnetycznych jest niemoliwe, gdy w powyszym rozumieniu
adunkw elektrycznych: 4, 5 i 6 magnetyzm jest zjawiskiem bezwirowym.
Ciekawostka
achodzi bardzo interesujca zaleno. Stosunek odlegoci pomidzy ssiednimi
wypywami eteru do przestrzeni trjwymiarowej w kierunku odpowiadajcym
oddziaywaniom i adunkom elektrycznym do odlegoci pomidzy ssiednimi
ledziami jest rwny staej sprzenia oddziaywania grawitacyjnego:
R
R
el
gr
= ;
gdzie: R
odlego pomidzy ssiednimi ledziami Fig. 6. 2, R

el
odle-
go pomidzy ssiednimi dopywami eteru do przestrzeni trjwymiarowej w kierunku
odpowiadajcym oddziaywaniu i adunkom elektrycznym, | |
gr
= 5 9 39
10
staa
sprzenia oddziaywania grawitacyjnego
43

std:
R R
el gr
= ;
Mona przyj, e odlego pomidzy ssiednimi ledziami jest w przyblieniu
rwna dugoci moduu struktury periodycznej Wszechwiata w najwikszej skali hierar-
chii rozmiaru:
R
= 200mln l. .
44
( ) 9 46 17
10
cm r. .
45
= 1 892 24
10
m
std:
R
el
= 1 11628 14
10
m
co odpowiada rozmiarowi jdra atomowego, czyli odlegoci, na ktrej oddziaywanie
elektromagnetyczne traci swoje dominujce znaczenie. Oddalanie si od siebie
mas, rozsuwanych przez led Fig. 6. 2 i odpychanie si jednoimiennych adunkw elek-
trycznych Fig. 7. 4 i 5 jest powodowane przez ten sam mechanizm.

43
Encyklopedia Fizyki Wspczesnej, PWN, Warszawa, 1983, s. 87, Czstki elementarne
i ich oddziaywania, Biakowski G.
44
Rees M., Tylko sze liczb, dz. cyt., s. 89
45
Wielka Encyklopedia Powszechna, PWN, Warszawa, 1967, t. 10, s. 39
I
Z
Oddziaywania krtkozasigowe
rzeciwnie ni w oddziaywaniach dalekozasigowych wiry eteru odpowiedzialne
za oddziaywania krtkozasigowe oddziauj na siebie nawzajem nie swoimi cz-
ciami hiperpowierzchniowymi, pooonymi w przestrzeni trjwymiarowej,
lecz oddziauj na siebie nawzajem swoimi czciami gbinowymi, pooonymi
w eterze, w pewnej odlegoci od przestrzeni trjwymiarowej. Gbinowe odcinki
wirw eteru odpowiedzialnych za oddziaywania krtkozasigowe maj
w przyblieniu ksztat walca. Osie symetrii i obrotw wirw eteru czstek funda-
mentalnych oddziaujcych na siebie nawzajem oddziaywaniami krtkozasigo-
wymi s rwnolege do siebie nawzajem i do kierunku odpowiadajcego danemu
oddziaywaniu krtkozasigowemu, a prostopade do przestrzeni trjwymiarowej
i kierunkw odpowiadajcych pozostaym oddziaywaniom. Odlego pomidzy po-
wierzchniami bocznymi walcw wirw eteru czstek fundamentalnych oddziaujcych
na siebie nawzajem oddziaywaniami krtkozasigowymi jest niewielka. Na skutek szyb-
kiego ruchu obrotowego eteru w wirach eteru czstek fundamentalnych oddziaujcych
na siebie nawzajem oddziaywaniami krtkozasigowymi, zgodnie z prawem Bernoulliego
pomidzy wirami eteru czstek fundamentalnych oddziaujcych na siebie nawzajem od-
dziaywaniami krtkozasigowymi wytwarza si podcinienie. Zgodnie z prawem Pascala
rnica cinie eteru pomidzy wirami eteru czstek fundamentalnych oddziaujcych
na siebie nawzajem oddziaywaniami krtkozasigowymi, a eteru znajdujcego
si na zewntrz czstek fundamentalnych oddziaujcych na siebie nawzajem oddziaywa-
niami krtkozasigowymi wytwarza parcie dociskajce czstki fundamentalne oddziauj-
ce na siebie nawzajem oddziaywaniami krtkozasigowymi, do siebie nawzajem.
Po dostarczeniu z zewntrz energii czstkom fundamentalnym oddziaujcym
na siebie nawzajem oddziaywaniami krtkozasigowymi mona je odsun od siebie na-
wzajem. Dostarczona energia magazynowana jest w postaci energii parcia eteru.
Po przekroczeniu pewnej wartoci progowej energii energia rnicy cinie eteru kreuje
pomidzy wirami eteru czstek fundamentalnych oddziaujcych na siebie nawzajem od-
dziaywaniami krtkozasigowymi par wirw eteru o przeciwnej skrtnoci tworzc pa-
r: kwark antykwark. Kreacja pary kwark antykwark moe by opisywana przez teori
katastrof.
P
Hadrony dlatego s ukadami dwu- i trjkwarkowymi, poniewa tylko
w tych ukadach kady wir eteru ma styczno z kadym, co zapewnia odpowiednio wyso-
k stabilno.
hipotezie eteru niemoliwe jest istnienie oddziaywa redniozasigowych.
Relatywistyka i unifikacja oddziaywa
arametrem, ktrym mona okreli stan ukadu przedmiotowego wzgldem uka-
du obserwatora jest gsto energii cakowitej. Na energi cakowit skada
si suma energii kinetycznych wszystkich prdw eteru ukadu przedmiotowego
i energia potencjalna zakrzywienia przestrzeni trjwymiarowej, wyporu, wzgl-
dem ukadu obserwatora. Wymiar objtoci, w ktrej wyznacza si gsto energii
cakowitej zawiera trzy wymiary przestrzeni trjwymiarowej powikszony
o wszystkie wymiary odpowiadajce wszystkim oddziaywaniom, po jednym
na kade oddziaywanie. Jeeli obecnie znane cztery oddziaywania wyczerpuj
wszystkie oddziaywania wystpujce w przyrodzie, to wymiar objtoci, w ktrej
wyznacza si gsto energii cakowitej wynosi siedem. Jeeli zostan odkryte
nowe oddziaywania, zwizane z odpowiadajcymi im prostopadymi do wymiarw prze-
strzeni trjwymiarowej i do siebie nawzajem kierunkami, to wymiar objtoci, w ktrej
wyznacza si gsto energii cakowitej trzeba powikszy o te dodatkowe wymiary.
Relatywistyka
rdy eteru wystpujce w ukadzie dziel si zgodnie z prawem Kirchhoffa
na prdy eteru krce w wirach eteru, czyli tworzce czstki fundamentalne,
przenoszce oddziaywania midzy czstkami fundamentalnymi i prdy, ktrych
energia kinetyczna magazynuje energi dostarczon do ukadu z zewntrz.
Wraz ze wzrostem gstoci energii cakowitej ukadu przedmiotowego obserwo-
wanej w ukadzie obserwatora wzrastaj wartoci prdw eteru magazynujcych
energi kinetyczn. Zgodnie z prawem Bernoulliego zmniejsza si cinienie eteru
w ukadzie. Poniewa maksymalna prdko wzgldna eteru jest skoczona,
wzrost wartoci prdw eteru magazynujcych energi kinetyczn moe, zgodnie
z prawem Kirchhoffa, dokonywa si tylko przez zmniejszenie wartoci prdw eteru
przenoszcych oddziaywania w ukadzie. W ukadzie przedmiotowym zmniejsza
si intensywno oddziaywa, tempo zdarzania si zjawisk fizycznych i bieg czasu ob-
serwowane w ukadzie obserwatora. W magazynowaniu energii dostarczanej do ukadu
przedmiotowego bior take udzia prdy eteru tworzce czstki fundamentalne,
co w ukadzie obserwatora jest postrzegane jako wzrost masy i zmniejszenie si wymiarw
ukadu przedmiotowego.
W
P
P
rzyczyn zjawisk relatywistycznych s wszystkie oddziaywania, a nie tylko gra-
witacyjne. Wydaje si, e z niegrawitacyjnych najwczeniej uda si zaobserwowa
zjawiska relatywistyczne spowodowane polem elektrycznym jdra cikich pier-
wiastkw. Istota relatywistyki polega na transferze w ukadzie przedmiotowym,
obserwowanym w ukadzie obserwatora, energii oddziaywa do energii kinetycz-
nej prdu eteru krcego w wirze eteru czstki fundamentalnej.
bserwator zwizany z ukadem inercjalnym, obserwujcy ciao rozle-
ge Fig. 8. 3, poruszajce si wzgldem niego ruchem jednostajnym, prostolinio-
wym z prdkoci relatywistyczn, postrzega, e ciao 3 zagbia
si w eter 2, tworzc rw eteru 2, o osi wasnej prostopadej do kierunku ruchu cia-
a 3. W zagbieniu eteru 2, wywoanym ruchem ciaa 3 mona dopatrzy
si odlegego podobiestwa do kilwateru. Skrcenie FitzGeralda-Lorenza polega
na tym, e wprawdzie zakrzywione, na skutek ruchu, ciao 3 zachowuje swoj du-
go spoczynkow, w kierunku ruchu, wzdu zagbienia eteru 2, ale dugo cia-
a 3, postrzegana przez obserwatora jest rzutem tej dugoci na przeduenie kierun-
kw 4 przestrzeni trjwymiarowej 1. Skrcenie FitzGeralda-Lorenza jako ugicie ciaa
i zagbienie eteru tumaczy take ksztat wiru. rodkowa cz wiru jest gbsza ni cz
zewntrzna, bo poruszajcy si w niej eter ma wiksz prdko. Ciao osigajce prd-
ko wiata skada si na p. W najniszym, najbardziej zagbionym w eter punkcie wiru
czstki fundamentalnej, pooonym na osi wiru, prdy eteru osigaj najwiksz, moliw
do osignicia przez eter prdko, rwn prdkoci rozchodzenia si fal grawitacyjnych
i prdkoci wiata. Miejsce, w ktrym prdy eteru osigaj w wirze czstki fundamental-
nej prdko wiata ma zerowe wymiary. Spoisto, niepodzielno, integralno eteru
przejawia si w dnoci do minimalizowania hiperpowierzchni brzegowej eteru, czyli
do minimalizowania objtoci przestrzeni trjwymiarowej. Dlatego wiksze wiry eteru
czstek fundamentalnych rozpadaj si na mniejsze. Poniewa zbyt mae wiry, w ktrych
prdy eteru nie osigaj prdkoci wiata s nietrwae, a zasada zachowania momentu p-
du musi by speniona, to minimalne wiry eteru, w ktrych prdy eteru osigaj prdko
wiata s trwae. Na wyszych szczeblach hierarchii skali rozmiaru niepodzielno eteru
przejawia si w rozpraszaniu energii. Zagbienie eteru 2 jest take przyczyn relatywi-
stycznego wzrostu masy ciaa 3. Relatywistyczny wzrost masy w ukadach inercjalnych
dotyczy tylko masy bezwadnej, a nie grawitacyjnej. Relatywistyczny wzrost masy
w ukadach nieinercjalnych dotyczy masy bezwadnej i grawitacyjnej (por. karuzela Ein-
steina Spostrzeenie I, s. 11).
P
O
bserwator zwizany z ukadem inercjalnym, obserwujcy wir eteru czstki funda-
mentalnej postrzega, e w rnych miejscach tego wiru prdy tworzce
wir poruszaj si wzgldem niego z rnymi prdkociami. Obserwator postrzega,
e wir eteru nie ma ksztatu idealnie hiperboloidalnego, lecz na skutek wzgldnego
ruchu rne jego czci s powyginane i pozagbiane w eter. Zagbienia
te s interpretowane jako fale de Brogliea.
ady ukad mona podzieli na podukady. W hipotezie eteru sensown granic
podziau jest infinitezymalny prd eteru. Infinitezymalny prd eteru mona zde-
finiowa, jako prd eteru przepywajcy przez wydzielon cz przestrzeni,
w ktrej caej objtoci wartoci strumienia eteru nie odbiegaj od siebie nawza-
jem o wicej ni o pewn arbitralnie przyjt sta. Najprostszym zegarem
jest infinitezymalny prd eteru, ktry przepywa przez miejsce pooenia obser-
watora zwizanego z ukadem inercjalnym, oddala si od niego,
po czym zawraca. Obserwator zwizany z inercjalnym ukadem odniesienia
nie moe mierzy upywu czasu we wasnym ukadzie odniesienia, tylko
w ukadzie rnym od swojego. Upyw czasu nie zachodzi w ukadach inercjalnych, tylko
w ukadach nieinercjalnych. Postrzeenie przez obserwatora zwizanego z ukadem iner-
cjalnym upywu czasu w ukadzie przedmiotowym jest tosame z odrnieniem tego uka-
du od ukadu wasnego, czyli odrnienie go od eteru, gdy kady obserwator inercjalny
postrzega, e eter spoczywa wzgldem niego. Na poziomie infinitezymalnego prdu eteru
czas jest tosamy z przestrzeni. Czas wasny ukadu zwizanego z infinitezymalnym pr-
dem eteru jest moduem wektora przesunicia. Okrelono i stao zwrotu kierunku
upywu, strzaka, czasu, wynika z nie wyrnienia adnego z kierunkw przestrzeni trj-
wymiarowej i dowolnoci wyboru orientacji ukadu wsprzdnych, std konieczno
wzicia moduu z wektora przesunicia infinitezymalnego prdu eteru. Prdko ukadu
inercjalnego zwizanego z infinitezymalnym prdem eteru wzgldem eteru jest ilorazem
wektora przesunicia przez jego wasny modu. Iloraz ten jest rwny zestawowi wersorw
tworzcych baz rozpinajc przestrze wektorow:
( )
v
ukad inercjalny wzgldem eteru
= = = =
r
t
jds
jds
r
d r
r
r
r
r
r
r
S r
S
S
i
n
0 0
1
0
2
0
0
0
M
M

gdzie v prdko ukadu inercjalnego wzgldem eteru, r wektor pooenia ukadu
inercjalnego wzgldem eteru, j strumie eteru, ds
S
caka hiperpowierzchniowa, S
hiperpowierzchnia o wymiarze o jeden mniejszym od wymiaru tensora strumienia ete-
ru j , ds infinitezymalny element hiperpowierzchniowy, r wektor przesunicia
O
K
chwilowego, ( ) d r lokalna metryka przestrzeni, r
i
0
wersor lokalnego ukadu odnie-
sienia, n wymiar przestrzeni.
Tak wic prdko ukadu inercjalnego wzgldem eteru i, tym samym, jego pooenie
s nieokrelone, jest natomiast okrelona orientacja. Dlatego ukad obracajcy si nawet
ruchem jednostajnie obrotowym nie jest ukadem inercjalnym, [] mona przytoczy
bardzo wany argument na korzy hipotezy eterowej. Zaprzecza istnienie eteru znaczy
przyjmowa, e prnia nie posiada adnych waciwoci fizykalnych. Z tym pojmowaniem
s w sprzecznoci fundamentalne zjawiska z dziedziny mechaniki. Mechaniczne zachowa-
nie si ukadu cia swobodnie wiszcych w prni zaley mianowicie nie tylko
od wzajemnych pooe (odstpw) i od wzgldnych prdkoci, lecz take od stanu skrce-
nia, ktrego nie mona pojmowa jako cech ukadu jako takiego. Chcc umoliwi poj-
mowanie skrcenia ukadu przynajmniej jako co formalnie rzeczywistego, Newton uwaa
przestrze za samodzielnie istniejc. Przez to, e sw przestrze bezwzgldn zalicza
do jestestw rzeczywistych owo skrcenie w odniesieniu do przestrzeni bezwzgldnej
jest czym rzeczywistym. Newton mg sw przestrze bezwzgldn rwnie dobrze nazwa
eterem; istotnym jest tylko to, e obok przedmiotw dostrzegalnych musiao si przyj
istnienie innego przedmiotu niedostrzegalnego jako co rzeczywistego, aby mona byo
przypieszenie, wzgldnie ruch obrotowy uzna za co rzeczywistego. []
46
.
Przestrze Minkowskiego jest wykresem utworzonym przez dodanie do trzech kierunkw
przestrzeni trjwymiarowej czwartego kierunku, prostopadego do kadego
z nich, bdcego wektorem przesunicia infinitezymalnego prdu eteru. Przestrze Min-
kowskiego ma dobrze okrelon interpretacj fizyczn na poziomie infinitezymalnych pr-
dw eteru w hierarchii skali rozmiaru. Wraz ze zwikszaniem skali przestrze Minkow-
skiego traci sens fizyczny. Przestrze Minkowskiego odzyskuje znaczenie rzeczywiste
w duych skalach, w ktrych mona si posugiwa abstrakcyjnym pojciem punktu mate-
rialnego. Zegar wahadowy wskazuje drog przebyt przez rodek cikoci wahada. Tro-
ch jest to podobne do powtrzenia niektrych waciwoci eteru w cieczach makrosko-
powych.
Jak ju powiedziano w Spostrzeenie II (s. 18) kady poziom hierarchii skali roz-
miaru ma swj wasny czas. Czas ukadu zoonego ma si do czasw podukadw podob-
nie jak temperatura do energii kinetycznych moleku. O ile w przestrzeni Minkowskiego
o czasu jest prosta, to w hipotezie eteru osie czasw s zakrzywione wzdu trajektorii
prdw eteru wirw eteru czstek fundamentalnych.

46
Einstein A. , Aether und Relativittstheorie, dz. cyt. , s. s. 122 i 123
Przykad
eeli ukad przedmiotowy, zawierajcy czstki fundamentalne, porusza si ruchem pro-
stoliniowym wzgldem ukadu obserwatora, to obserwator postrzega, e p wiru eteru
czstki fundamentalnej porusza si zgodnie ze zwrotem prdkoci ukadu przedmioto-
wego, a drugie p z przeciwnym. Na gruncie fizyki klasycznej obserwator spostrzeg-
by, e niektre fragmenty poowy wiru eteru, zgodnej ze zwrotem prdkoci ukadu,
poruszaj si z szybkoci wiksz od najwikszej moliwej szybkoci prdu eteru,
a przeciwnej nieruchomiej wzgldem eteru. Jest to niemoliwe, gdy prd adnego
orodka, zwaszcza eteru, nie moe porusza si z szybkoci wiksz od szybkoci roz-
chodzenia si fal tego orodka
47
, zwaszcza fal grawitacyjnych i elektromagnetycznych.
Natomiast zatrzymanie si wiru eteru tworzcego czstk fundamentaln
jest rwnoznaczne ze zniszczeniem tej czstki. Obserwator widzi, e aby do tego
nie doszo ksztat wiru eteru zmienia si z osiowo symetrycznego na eliptyczny. O maa
skierowana jest wzdu kierunku ruchu ukadu przedmiotowego wzgldem ukadu obser-
watora, o wielka prostopadle. Dziki temu skraca si droga i czas przepywu eteru
w wirze czstki fundamentalnej rwnolegle do kierunku ruchu. Wraz ze skurczeniem
si czstek fundamentalnych w kierunku ruchu obserwator widzi skrcenie si ukadu
przedmiotowego w kierunku ruchu.
Unifikacja oddziaywa
miar przekraczania kolejnych, pewnych wartoci granicznych gstoci energii
cakowitej ukadu, w pewnych, okrelonych objtociach zachodzi zamiana cz-
stek fundamentalnych o mniejszej masie na czstki fundamentalne o wikszej
masie. W czstce fundamentalnej o wikszej masie czas przepywu eteru
jest krtszy. Innym mechanizmem oszczdzajcym czas przepywu eteru
wraz ze wzrostem gstoci energii cakowitej ukadu jest obracanie si kierunkw
odpowiadajcych oddziaywaniom. Wraz ze wzrostem gstoci energii cakowitej
ukadu kierunki odpowiadajce oddziaywaniom obracaj si, przestaj by do siebie wza-
jemnie prostopade, kty pomidzy nimi zmniejszaj si a do cakowitego pokrycia si.
Osi obrotu wirw eteru pozostaj rwnolege do kierunkw odpowiadajcych oddziaywa-
niom i wraz ze wzrostem gstoci energii ukadu obracaj si wraz z kierunkami odpowia-
dajcymi oddziaywaniom, a do cakowitego pokrycia si. Wiry eteru czstki fundamen-
talnej odpowiadajce jej poszczeglnym oddziaywaniom uwsplniaj si, a droga i okres
obiegu w nich eteru skracaj si. Wiry eteru czstki fundamentalnej odpowiadajce
jej poszczeglnym oddziaywaniom stopniowo zanikaj i cz si w jeden wypadkowy
wir eteru.

47
Wprawdzie znane s przykady przepyww poruszajcych si w danym orodku
z szybkoci wiksz od szybkoci rozchodzenia si fal w tym orodku, ale przyczynami po-
wstania tych przepyww nie s wytwory tego orodka
J
W
Kty pomidzy kierunkami odpowiadajcymi oddziaywaniom mog by miar
wartoci gstoci energii cakowitej ukadu. Kty maksymalne odpowiadaj minimalnej,
moliwej do osignicia przez ukad, gstoci energii cakowitej ukadu. Poniewa zerowa
warto gstoci energii cakowitej ukadu jest przypadkiem niefizycznym, mona przy-
puszcza, e w rzeczywistoci kty pomidzy kierunkami odpowiadajcymi oddziaywa-
niom nigdy nie s dokadnie proste, tylko s troch mniejsze, nawet na wierzchoku naj-
wikszego ledzia i przy nieobecnoci materii. Osignicie zerowych ktw pomidzy kie-
runkami odpowiadajcymi oddziaywaniom odpowiada najwyszej wartoci gstoci ener-
gii cakowitej ukadu, przy ktrej istnienie czstek fundamentalnych w ukadzie
jest jeszcze moliwe. Po wzrocie gstoci energii cakowitej ukadu ponad t warto kty
pomidzy kierunkami odpowiadajcymi oddziaywaniom wprawdzie nadal pozostaj ze-
rowe, ale istnienie czstek fundamentalnych w tym ukadzie nie jest ju moliwe, prdy
eteru wykonuj ruchy niebdce wirami. By moe ten stan eteru mona nazwa bozonem
Higgsa.
osinusy
podwojonych ktw pomidzy kierunkami odpowiadajcymi oddziaywa-
niom s polami Higgsa, z dokadnoci do staych.
( ) ( )
ij ij ij A a
= + cos 2 1

gdzie:
ij
A
pole Higgsa odpowiadajce unifikacji oddziaywa ij ; i j , = grawitacyjne,
elektromagnetyczne, silne, sabe;
ij
kt pomidzy kierunkami odpowiadajcymi od-

dziaywaniom ij ;
ij
a
staa.
Przykady
Przykad I
iedy wypalona gwiazda, o odpowiedniej masie zapada si i zamienia
si w gwiazd neutronow, warto gstoci jej energii cakowitej, pochodz-
cej gwnie od energii potencjalnej krzywizny przestrzeni trjwymiarowej,
wyporu, jest tak dua, e zachodzi endotermiczna reakcja fuzji protonw
i elektronw:
p+e+E n
G e
+
gdzie: E
G
jest energi pola grawitacyjnego.
Cz energii pola grawitacyjnego gwiazdy jest przetwarzana na energi wizania neutro-
nw. Oddziaywaniem odpowiedzialnym za zajcie reakcji fuzji, opisanej powyszym
C
K
wzorem, jest zunifikowane oddziaywanie sabe i grawitacyjne, ktre mona by nazwa
oddziaywaniem grawitosabym. Oddziaywanie grawitacyjne nie tylko dostarcza energi
niezbd do zajcia reakcji, ale jest warunkiem jej zaistnienia. Gdyby do zajcia reakcji po-
le grawitacyjne nie byo niezbdne, a wystarczyaby tylko sama energia, ktrej pochodze-
nie byoby bez znaczenia, to mona by byo w warunkach laboratoryjnych produkowa
neutrony bombardujc tarcz zawierajc protony, zwaszcza wodorow (prot), wizk
elektronw przyspieszonych w akceleratorze. Z dowiadczenia wynika, e przekrj czynny
na t reakcj, zachodzc w warunkach laboratoryjnych jest o wiele niszy
ni w zapadajcej si gwiedzie i to nawet dla energii ukadu proton-elektron odpowiada-
jcej maksimum przekroju czynnego.
Przykad II
rzykadem obiektu, w ktrym zachodzi unifikacja oddziaywa moe by czarna
dziura. Energi, ktra podnosi gsto energii cakowitej do wartoci, w ktrej za-
chodzi unifikacja oddziaywa jest przede wszystkim energia potencjalna krzywi-
zny przestrzeni trjwymiarowej, wyporu. Z definicji horyzontu czarnej dziury wy-
nika, e jest on miejscem w ktrym zachodzi unifikacja oddziaywania elektroma-
gnetycznego z grawitacyjnym. Gsto energii cakowitej w czarnej dziurze
jest tak dua, e cz si ze sob nie tylko wiry eteru odpowiedzialne za rne
oddziaywania w jednej czstce fundamentalnej, ale take wiry eteru z rnych
czstek fundamentalnych. Czarna dziura jest jednym wielkim wypadkowym wi-
rem eteru powstaym z poczenia, w procesie powstawania czarnej dziury, wirw eteru
czstek fundamentalnych, z ktrych czarna dziura powstaa. Czarna dziura, pod swoim ho-
ryzontem, oddziaywuje wypadkowym, zunifikowanym oddziaywaniem. Zwracana
jest uwaga na podobiestwo czarnej dziury do czstki. Poza unifikacj oddziaywa czarna
dziura rni si od czstki tym, e prdy eteru osigaj prdko wiata nie w punkcie,
tylko na okrgu, ktry jest horyzontem czarnej dziury
48
.
Teoria strun (M-teoria)
iperpowierzchnia brzegowa eteru jest podobna do duej i rozcigej trjbrany.
Ruch okrny eteru w wirze mona rozoy na dwa wzajemnie prostopade
drgania harmoniczne o fazie przesunitej wzgldem siebie o 90
o
. Gbinowe
odcinki wirw eteru czstek fundamentalnych odpowiedzialnych
za oddziaywania krtkozasigowe s strunami otwartymi, a przekrj poprzecz-
ny wiru eteru w paszczynie prostopadej do osi wiru eteru jest strun zamkni-
t, jednobrany. Szersze, zwrcone w stron przestrzeni trjwymiarowej czci
kompletu wirw eteru czstki fundamentalnej s membran, czci hiperpo-
wierzchniowe wirw eteru tworzcych czstk fundamentaln s workiem, dwubrany.
Tor ruchu eteru w wirze jest strun nawinit na ciasno zwinity wymiar. W teorii

48
por. tame, s. 201
P
H
strun struna o skrtnoci nawinicia przeciwnej do danej reprezentuje antyczstk.
W hipotezie eteru antyczstka jest wirem eteru o skrtnoci przeciwnej do wiru eteru
czstki (zob. Antymateria, s. 44). Na tyle, na ile struny otwarte, nawinite rubowo
na ciasno zwinity wymiar s trajektoriami prdw eteru w wirach eteru czstek funda-
mentalnych, to s osiami czasw ze wiatw Minkowskiego.
Teoria strun posuguje si przestrzeni o wikszej liczbie wymiarw, ni cztery
wymiary czasoprzestrzeni. Dodatkowo wprowadzone wymiary su wyraeniu oddziay-
wa. Aby nie mogy zosta dostrzeone przez obserwatora makroskopowego,
co jest sprzeczne z dowiadczeniem potocznym, s ciasno zwinite wok promieni
o rozmiarach rzdu tzw. odlegoci Plancka ( )
10
35
~
m , skompaktyfikowane.
Podobnie w hipotezie eteru przestrze trjwymiarowa jest rozszerzona
o dodatkowe wymiary, te suce do wyraenia oddziaywa. Jednak inaczej ni w teorii
strun kademu oddziaywaniu odpowiada jeden wymiar. W teorii strun przestrze
jest powikszona o wiksz liczb wymiarw ni w hipotezie eteru. Dodatkowe wymiary
su do zapewnienia strunom odpowiedniej iloci stopni swobody.
Hipoteza eteru nie potrzebuje dodatkowych wymiarw w liczbie wikszej od liczby
oddziaywa. Potrzebne stopnie swobody s zapewnione w inny sposb. Wiry eteru mog
drga osiowo, transwersalnie i radialnie. Poniewa w hipotezie eteru materia
jest zjawiskiem hiperpowierzchniowym, dodatkowe wymiary odpowiadajce oddziaywa-
niom nie musz by zwinite, aby byy niedostpne dla materii i poznania obserwatora
makroskopowego. Hipoteza eteru dopuszcza zwinicie wymiaru odpowiadajcego oddzia-
ywaniu grawitacyjnemu o obwodzie okoo 200mln l. . i zwinicie wymiaru odpowiadaj-
cego adunkom elektrycznym i oddziaywaniu elektrycznemu o obwodzie rz-
du 1 11628 14m
10
. Zakrzywienie i zamknicie, zaptlenie kierunkw przestrzeni odpo-
wiedzialnych za oddziaywania moe mie zwizek z cyrkulacj eteru w obiegu zamkni-
tym. Zwinicie i zamknicie wymiaru odpowiadajcego adunkom elektrycznym
i oddziaywaniu elektrycznemu moe oznacza, e przestrze trjwymiarowa, bdca gra-
nic fazow dwch faz eteru odpowiadajcych rnoimiennym adunkom elektrycznym
jest miejscem styku wierzchu eteru z jego wasnym spodem.
W hipotezie eteru niemoliwe jest istnienie supersymetrii.
Niewykluczone, e by moe przestrzenie Calabiego- Yau s rnymi stadiami zde-
rze i rozpadw czstek.
Szczeglnym przypadkiem struny jest horyzont zdarze czarnej dziury.
Antymateria
omidzy materi i antymateri nie ma symetrii ilociowej, ani jakociowej. Przyj-
muje si, e we Wszechwiecie materia moe mie tak du przewag ilociow
nad antymateri, e praktycznie wystpuje wycznie materia. Z antymaterii poja-
wiaj si wycznie pojedyncze antyczstki powstae wycznie w reakcjach natu-
ralnych i w sztucznych i po relatywnie krtkim czasie istnienia anihiluj.
Nie ma ostatecznego wyjanienia, dlaczego materia powstaa wycznie sama,
bd w takiej przewadze ilociowej nad antymateri, e po anihilacji Wszechwiat
pozosta wycznie materialny.
Pomidzy materi i antymateri nie ma rwnie symetrii jakociowej. Jest to o tyle
nieoczekiwane, bo gdyby rozmieci czstki i antyczstki pod wzgldem waciwoci,
to w centrum znajduje si foton , ktry sam dla siebie jest swoj wasn antyczstk.
Zdawaoby si, e przez foton , powinna by rwnie przeprowadzona paszczyzna sy-
metrii, bdca jednoczenie zwierciadem waciwoci fizycznych, a czstki i antyczstki
powinny by swoimi zwierciadlanymi odbiciami. Jednakowo czstki materii
i odpowiadajce im antyczstki maj rne waciwoci fizyczne, zwaszcza inaczej
si rozpadaj. Jako przykad mona poda odkryte w 1964r. zamanie parzystoci kombi-
nowanej CP w rozpadach kaonw K i antykaonw K , gdzie: C -- parzysto adunkowa
--- zmiana znaku funkcji falowej przy przejciu do antyczstki, P zmiana znaku funkcji
falowej ze zmian znaku wsprzdnej przestrzennej.
49

ntyczstka fundamentalna jest takim samym zestawem wirw eteru
jak odpowiadajca jej czstka fundamentalna, z tym, e jeeli czstka fundamental-
na ma adunek elektryczny, to odpowiadajca jej antyczstka fundamentalna
ma wir eteru odpowiedzialny za adunek elektryczny w fazie eteru odpowiadajcej
przeciwnemu adunkowi elektrycznemu. Wszystkie wiry eteru antyczstki funda-
mentalnej maj skrtno przeciwn do skrtnoci wirw eteru odpowiadajcej
jej czstki fundamentalnej.
Eter obraca si
50
. Wiry eteru czstek fundamentalnych materii maj skrtno
zgodn ze skrtnoci przyspieszenia Coriolisa, wiry eteru antyczstek fundamentalnych
maj skrtno przeciwn do skrtnoci przyspieszenia Coriolisa. Podczas tworzenia
si czstek fundamentalnych przyspieszenie Coriolisa zwikszyo warto prawdopodo-
biestwa powstawania czstek fundamentalnych materii ponad warto prawdopodobie-
stwa tworzenia si antyczstek. Przyspieszenie Coriolisa sprawia, e eter w wirach anty-
czstek fundamentalnych kry pod prd. Oddziaywania pomidzy czstkami fundamen-
talnymi materii, pomidzy czstk fundamentaln materii i odpowiadajc jej antyczstk
oraz pomidzy antyczstkami fundamentalnymi s rne. Tym samym masy, wartoci

49
EFW, dz. cyt., s. s. 83 i nn. , Czstki elementarne i ich oddziaywania, Biakowski G.
50
por. http://www.arkiva.pl/artykul.php?id=75
P
A
bezwzgldne adunkw elektrycznych, adunki oddziaywa krtkozasigowych, czasy y-
cia czstki materii i odpowiadajcej jej antyczstki s rne. W hipotezie eteru
nie jest zachowana symetria CPT.
amanie parzystoci CP zostao zaobserwowane po raz pierwszy w rozpadzie ka-
onw K K , dlatego, e kwarki (kwark antykwark) tworzce kaon K K , maj
najmniejsz rnic mas. Rnice mas kwarkw przedstawiaj: Tabela 1.:
Zapach
kwarku

u

d

s

c

b

t

krotno
masy pro-
tonu

0047

0074

16

1 6

5 2 189
u

0047 0

0027 1553 1 5953 5 1953 188 9953
d

0074 0

1526 1 5926 5 1926
188 9926
s

16 0

1 44 5 04 188 84
c

1 6 0

3 6 187 4
b

5 2 0

183 8
t

189

0
Tabela 1. Rnice mas kwarkw w mezonach. Masy wyraone w krotnociach masy pro-
tonu.
i Wykres 1. Masy kwarkw zostay wyraone w krotnociach masy protonu
51
. Nie zostay
uwzgldnione rnice mas pomidzy kwarkiem i odpowiadajcym mu anytkwarkiem wy-
nikajce z przyspieszenia Coriolisa. Im rnica mas kwarkw tworzcych mezon
jest mniejsza, tym bardziej znaczca jest rnica mas powodowana przez przyspieszenie
Coriolisa i tym atwiejsze jest do zaobserwowania amanie symetrii CP. Wprawdzie rni-
ca mas kwarkw w pionach

i w mezonach zbudowanych z kwarkw o tym samym za-
pachu (antyzapachu) jest jeszcze mniejsza ni rnica mas kwarkw w kaonie, ale mezony
zbudowane z kwarkw o tym samym zapachu rozpadaj si przez anihilacj, a piony

, bdc zbudowane z najlejszych kwarkw nie mog si rozpada na hadrony oddziay-
waniem sabym z jednoczesn zmian zapachu. Kaony K K , s mezonami o najmniejszej
rnicy mas tworzcych je kwarkw, jednoczenie rozpadajcymi si na hadrony oddzia-

51
Green B., Pikno, dz. cyt., s. 21, Tab. 1. 1. i przypis 1. do Rozdziau 1, s. 381

ywaniem sabym z jednoczesn zmian zapachu kwarku. amanie symetrii CP mona za-
obserwowa w rozpadach wszystkich ciszych mezonw, z tym, e im rnica
mas kwarkw jest wiksza, tym amanie symetrii CP bdzie trudniejsze
do zaobserwowania.

Wykres 1 Rnice mas kwarkw w mezonach wyraone w krotnociach masy protonu.

u d s c b t
u
d
s
c
b
t
188.9953188.9926188.8400187.4000
183.8000
0.0000
5.1953 5.1926 5.0400 3.6000
0.0000
1.5953 1.5926 1.4400 0.0000
0.1553 0.1526 0.0000
0.0027 0.0000
0.0000
0.0000
20.0000
40.0000
60.0000
80.0000
100.0000
120.0000
140.0000
160.0000
180.0000
200.0000
m
a
s
a
u d s c b t
u
d
s
c
b
t
zapach kwarku
zapach kwarku
Rnice mas kwarkw w mezonach
Inn przyczyn amania symetrii CP moe by precesja wirw eteru opisana
w Klasyfikacja czstek materii (s. 48).
Poniewa czarna dziura dziedziczy swoj skrtno od czstek, z ktrych powstaa
istniej czarne dziury materialne i antymaterialne o przeciwnych skrtnociach.
W zetkniciu ze sob nawzajem anihiluj. Niemoliwe jest powstanie czarnej dziury
z rwnych iloci materii i antymaterii.
Klasyfikacja czstek materii
Czstki fundamentalne s dynamicznymi, stabilnymi formacjami eteru. Foton
jest fal drga torsyjnych granicy fazowej faz eteru odpowiadajcych rnoimiennym a-
dunkom elektrycznym. Para przekoszonych wychyle granicy fazowej w kierunku odpo-
wiadajcemu oddziaywaniu elektrycznemu w przeciwne strony faz eteru odpowiadajcym
rnoimiennym adunkom elektrycznym jest skadow elektryczn. Para przekoszonych
wychyle granicy fazowej w kierunku odpowiadajcemu oddziaywaniu elektrycznemu
w przeciwne strony faz eteru odpowiadajcym rnoimiennym adunkom elektrycznym
jest podobna do pary wirtualnej czstki i odpowiadajcej jej wirtualnej antyczstki naa-
dowanych rnoimiennymi adunkami elektrycznymi. Para antyrwnolegych prdw ete-
ru pyncych rwnolegle do granicy fazowej eteru, w fazach eteru odpowiadajcych rno-
imiennym adunkom elektrycznym, w kierunku prostopadym do kierunku rozchodzenia
si fali elektromagnetycznej jest skadow magnetyczn.
ermiony rzeczywiste s zestawami nieparzystej liczby wirw ete-
ru: 1 i 3. Neutrina
e, ,
s pojedynczymi wirami eteru w kierunku odpowiadaj-
cemu oddziaywaniu sabemu. Leptony naadowane: elektron e , mion i taon
, i kwarki s zestawami trzech wirw eteru: masy, adunku elektrycznego
i zwizanego z oddziaywaniem krtkozasigowym. Leptony maj wir eteru
w kierunku zwizanym z liczb leptonow i oddziaywaniem sabym. Kwarki ma-
j wir eteru w kierunku zwizanym z liczb barionow i oddziaywaniem gluono-
wym. Liczby kwantowe charakteryzujce generacje (pokolenia) czstek funda-
mentalnych, czyli liczby leptonowe: elektronowa, mionowa, taonowa i zapachy kwarkw
s modami drga wzbudzonymi na wirach eteru zwizanych z oddziaywaniami krtkoza-
sigowymi. Kolor kwarku jest modem innych drga wzbudzonych na wirze eteru
w kierunku odpowiadajcym liczbie barionowej i oddziaywaniu gluonowemu lub faz
drga. Jeeli kolor kwarku jest faz drga wzbudzonych na wirze eteru w kierunku odpo-
wiadajcym liczbie barionowej i oddziaywaniu gluonowemu, to zmiana koloru kwarku
podczas zajcia oddziaywania gluonowego znaczy, e drgania wzbudzone na wirach eteru
w kierunku odpowiadajcym liczbie barionowej i oddziaywaniu gluonowemu rnych
kwarkw zwizanych w jednym hadronie s zsynchronizowane w fazie.
F
aley jeszcze tylko odpowiedzie sobie na pytanie, jak to jest moliwe,
e w danym oddziaywaniu bior udzia czstki, ktre nie maj wiru eteru od-
powiadajcego temu oddziaywaniu. Wiry eteru czstki fundamentalnej wyko-
nuj ruchy precesyjne. Warto rzutu momentu pdu wirw eteru, a tym samym
adunku siy na kierunek odpowiadajcy temu oddziaywaniu jest zmienna. Nie-
zerowe skadowe adunku siy pojawiaj si w kierunku, w ktrym czstka
nie ma wiru eteru. Zmiany wartoci rzutu momentu pdu na kierunek odpowia-
dajcy masie i oddziaywaniu grawitacyjnemu s interpretowane jako zasada
nieoznaczonoci Heisenberga. Odpowiednik zasady nieoznaczonoci Heisenberga dotyczy
kadego adunku siy. Udzia czstki, niemajcej wiru eteru odpowiadajcego danemu od-
dziaywaniu, w tym oddziaywaniu zachodzi analogicznie do tunelowania przez barier po-
tencjau.
ody drga i ruchy precesyjne wirw eteru, tworzcych czstk fundamentaln
dziaaj jak pompa przetaczajca eter. Dlatego czstki fundamentalne nale-
ce do rnych generacji, pokole, maj rne masy.

m I
i ijkl
j k l
l l
=
= =
=
, ,
max
0 0
(1.)
gdzie: m
i
--- masa czstki fundamentalnej; i indeks czstki fundamental-
nej, i u d s c b t e
e
= , , , , , , , , , , ,

; I
ijkl
--- prd eteru; j indeks wiru, j =grawita-
cyjne, elektromagnetyczne, silne, sabe; k rodzaj drga, k = osiowe, radialne, transwer-
salne, precesyjne; l mod drga.
(1.) nie uwzgldnia rnic mas pomidzy czstk fundamentaln i odpowiadajc
jej antyczstk spowodowanych przyspieszeniem Coriolisa (zob. Antymateria, s. 44).
Ze wzgldu na wypyw eteru do przestrzeni trjwymiarowej w kierunku odpowiadajcym
adunkom elektrycznym i oddziaywaniu elektrycznemu bilans cyrkulacji eteru w kierunku
odpowiadajcym adunkom elektrycznym i oddziaywaniu elektrycznemu moe
by zerowy.
ir eteru czstki fundamentalnej wykonujc ruchy precesyjne czerpie
eter z przestrzeni trjwymiarowej tylko jedn swoj stron. Wywoany
tym deficyt eteru ukada si w wirze eteru i polu oddziaywania czstki w bruzdy
zwinite w ksztat heikoidalno-spiralno-hiperboloidalny. Bruzdy pola oddziay-
wania czstki s interpretowane, jako kwantowo tego pola. Interferencja
bruzd pl czstek oddziaujcych ze sob jest interpretowana, jako wirtualne bo-
zony poredniczce w oddziaywaniu.
N
M
W
Pola oddziaywa
ole elektryczne jest polem prdowym, akcyjnym. Pola krtkozasigowe s polami
prdowo-cinieniowymi, reakcyjnymi. Pole grawitacyjne jest polem krzywizno-
wo-prdowym. Cz krzywiznowa jest skutkiem czci prdowej. Cz prdowa
jest akcyjna. Cz krzywiznowa wnosi przewaajcy wkad w oddziaywanie
grawitacyjne. Z dowiadczenia Pounda i Snidera
52
wynika, e na powierzchni
Ziemi udzia energii czci prdowej ziemskiego pola grawitacyjnego w sumie
energii czci krzywiznowej i prdowej jest nie wiksza ni 2%.
Stosunek energii czci prdowej pola grawitacyjnego do energii czci
krzywiznowej jest rwny tangensowi kta odchylenia stoka wiata od kierunku prostopa-
dego do kierunkw przestrzeni trjwymiarowej:
I
c
E
E
tg = ,
gdzie:
I E
energia czci prdowej pola grawitacyjnego,
c E
energia czci krzy-
wiznowej pola grawitacyjnego, kt odchylenia stoka wiata od kierunku prostopa-
dego do kierunkw przestrzeni trjwymiarowej;
2
kt nachylenia stoka wiata
do przestrzeni trjwymiarowej.
Cz prdowa nabiera wikszego, bezporedniego znaczenia w czarnej dziurze.
Uwagi kocowe
Promieniowanie czarnej dziury
iao Fig. 9 4, ktre przeszo przez horyzont, nie pokazany na rysunku, czarnej dziu-
ry 3, na skutek unifikacji oddziaywa, zamienia si w pojedynczy
wir eteru 2. Dla wikszej czytelnoci opisu pominito ewentualny rozpad cia-
a 4. Wzajemne wzgldne ruchy ciaa 4 i czarnej dziury 3, a zwaszcza
ich poczenie si wytwarza fale eteru 5. Fala eteru 5 nie jest fal grawitacyjn,
lecz fal zunifikowanych, wszystkich oddziaywa. Fala eteru 5 wydostaje
si z czarnej dziury 3 ponad jej horyzont. Po przejciu fali eteru 5 przez horyzont
czarnej dziury 3 oddziaywania si rozdzielaj. Na skutek rozdzielenia si oddziaywa fa-

52
Pound, Snider,:
1. Phys. Rev. Lett., t. 13, 1964, s. 539
2. Phys. Rev. B, t. 140, 1965, s. 788
P
C
la eteru 5 zamienia si w fal grawitacyjn, a pojawienie si innych, niezunifikowanych
oddziaywa, rnych od grawitacyjnego jest przyczyn kreacji czstek. Cz nowo po-
wstaych czstek moe wpa do czarnej dziury 3, a cz moe si od niej oddali. Kre-
acja czstek materii na skutek wpadnicia ciaa 4 do czarnej dziury 3 zachodzi analogicz-
nie do kreacji czstek w zderzeniach czstek elementarnych z tym, e przebiega
na odlegociach makroskopowych i w duszym czasie.
Oglnej teorii wzgldnoci Alberta Einsteina, jako narzdziu do opisywania czarnej
dziury mona zarzuci mankamenty. Przeprowadmy dowiadczenie mylowe. Nad czarn
dziur zawieszamy obserwatora. Obserwator nie zmienia swojego pooenia wzgldem
czarnej dziury, ani nie dostrzega jej pola grawitacyjnego. Od obserwatora oddalaj
si dwa ciaa. Jedno spada swobodnie do czarnej dziury. Drugie ciao oddala
si na zewntrz z przyspieszeniem rwnym, co do wartoci, przyspieszeniu pierwszego
ciaa, wpadajcego do czarnej dziury, o przeciwnym zwrocie. Obserwator utrzymuje
z ciaami kontakt wymieniajc sygnay. Obserwator nie jest w stanie odrni, ktre
z cia wpada do czarnej dziury, a ktre oddala si do nieskoczonoci. W opisie
OTW czarna dziura jest przenicowan nieskoczonoci.
W/g OTW dla obserwatora zewntrznego czas spadania ciaa masywnego
na horyzont zdarze czarnej dziury jest nieskoczony. Rwnie nieskoczony
jest czas tworzenia si nowej czarnej dziury z mas nie bdcymi czarnymi dziurami. Wy-
nika z tego, e wspczenie mog istnie tylko te czarne dziury, ktre powstay
wraz ze Wszechwiatem. Ale nawet masy tych czarnych dziur nie mog wzrosn w czasie
skoczonym50 (s. 44).
OTW zostaa wyprowadzona ze szczeglnej teorii wzgldnoci Alberta Einsteina.
A STW zostaa wyprowadzona z rwna Maxwella. Z definicji horyzont zdarze
jest miejscem, w ktrym rwnania Maxwella nie s spenione. Znika podstawa
STW i OTW. Z waciwoci czarnej dziury wynika, e nie moe by ona opisywana
z nieskoczon dokadnoci przez OTW. Definicja horyzontu zdarze czarnej dziury
jest wczeniejsza ni teorii Einsteina. Problem horyzontu zdarze czarnej dziury
jest problemem unifikacji oddziaywa, a OTW unifikacj oddziaywa si nie zajmuje.
O ile mona powiedzie, e OTW jest wystarczajco zgeometryzowana,
to jest niewystarczajco zdynamizowana.
Przykady
Przykad I
Stosunek masy czarnej dziury, znajdujcej si w centrum galaktyki do masy galak-
tyki jest stay i wynosi 006. W przypadku galaktyki eliptycznej do stosunku wchodzi caa
masa, w przypadku galaktyki spiralnej masa zgrubienia centralnego. Stosunek jest stay
niezalenie od wieku galaktyki. Uwaa si, e galaktyki eliptyczne s starsze
od spiralnych.
Bardzo trudno jest wyjani stao stosunku na gruncie OTW. Jeeli przepyw ma-
sy do czarnej dziury jest jednokierunkowy (promieniowanie Hawkinga jest zaniedbywanie
nieistotne), to bardzo trudno jest wyobrazi sobie inn przyczyn staego stosunku,
ni przerwanie dopywu masy do czarnej dziury. Trudno te jest sobie wyobrazi powd,
dla ktrego przepyw materii z galaktyki do czarnej dziury miaby usta. Pole grawitacyjne
czarnej dziury i strumie dopywajcej do niej materii s powizane ze sob sprzeniem
zwrotnym dodatnim.
W hipotezie eteru stay stosunek jest punktem, w ktrym strumie masy wpywaj-
cej do czarnej dziury rwnoway si ze strumieniem masy wypywajcym.
Ostatnio zaobserwowano strumie masy wypywajcej z czarnej dziury o energii
wikszej od przewidywanej teoretycznie
53
.
Przykad II kwazary i mikrokwazary
Porwnanie kwazarw i mikrokwazarw przedstawia Tabela 1.:
L. p. Wielko Kwazar Mikrokwazar
1. Masa obiektu zwartego
Ziemi 10 10
9 8 M
Ziemi
20 3 M
2. Temperatura dysku
10
5K
10
7K
3. Skala czasowa zmiennoci ~lata ~minuty
4. Zasig detu
10
7lat w. ~kilka lat w.
Tabela 1. Porwnanie kwazarw z mikrokwazarami.
54

Z kolei za w samych mikrokwazarach obiektem zwartym moe by czarna dziura
lub gwiazda neutronowa Tabela 2.:
L. p.
Obiekt zwarty
Czarna dziura Gwiazda neutronowa
rdo
int V

rdo
[c]
1. V4641 Sgr 0.99 0.45 SCORPIO X-1
2. GRS 1915+105 0.92 0.43 LS I 61303
3. GRO J1655--40 0.92 0.4 LS 5039
4. XTE J1550--564 0.83 0.26 SS 433
5. CYNGUS X-3 0.81 0.15 CI CAM
6. XTE J1748--288 0.73 0.1 CIRCINUS X-1
7.
rednia
arytmetyczna 0.866666667 0.298333333
Stosunek
0.344230769
8. geometryczna 0.862348482 0.259000694 0.300343422

53
Steve Allen (np. http://space.newscientist.com/article/dn9050-high-efficiency-of-black-hole-
engines-revealed.html)
54
Urania Postpy Astronomii, 3/2002 (699), tom LXXIII, maj czerwiec,
s. 105, Mikrokwazary, Janiuk A.
Tabela 2. rda relatywistycznych detw w naszej Galaktyce.
int V
oznacza (rzeczywi-
st) prdko w decie.
55

Wykres. 1. i Wykres. 2. Na Wykresie Udziaowym prdkoci poszczeglnych detw zo-
stay przedstawione, jako udzia w prdkoci wiata. Prdkoci wiata odpowiada
kt peny. Wartoci prdkoci detw wzrastaj zgodnie ze skrtnoci ukadu kartezja-
skiego od najwyszego punktu koa. Pominite zostay te rda, dla ktrych nie zostay
podane wartoci liczbowe: 1E1740.7--2942, GRS 1758--258, SGR A
*
(Sgr A
*
jest czarn
dziur o masie okoo miliona 5 2 mas Soca, znajdujc si w centrum naszej Galaktyki).

55
tame, s. 108.

Wykres. 1. Prdkoci detw.

Prdkoci detw
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
V4641 Sgr
GRS
1915+105
GRO
J165540
XTE
J1550564
CYNGUS X-
3
XTE
J1748288
SCORPIO X-
1
LS I 61303
LS 5039
SS 433
CI CAM
CIRCINUS
X-1
o
Prdko [c]

Wykres. 2. Prdkoci detw Wykres Udziaowy. 19992006Copyright by Grzegorz
Rossa. Typ wykresu: Wykres Udziaowy jest dzieem Grzegorza Rossa i jest chroniony
prawami autorskimi na rzecz Grzegorza Rossa. Wszelkie prawa zastrzeone.
Analogicznie jest w przypadku kwazarw. Dety osigaj prdkoci relatywistycz-
ne. S bardzo dobrze skolimowane. Rozbieno wizki detu jest rzdu pojedynczych
stopni. Zasig detu jest ograniczony wycznie czasem trwania emisji kwazaru i moe do-
chodzi do 10mln. lat w. Z dokadnoci do bdu pomiarowego dety unosz ca energi
dysku akrecyjnego kwazaru.
Czynnikiem decydujcym o prdkoci detu jest typ obiektu zwartego, znajdujce-
go si w centrum kwazaru i mikrokwazaru. Dety emitowane przez mikrokwazary, ktrych
obiektami zwartymi s gwiazdy neutronowe s rednio trzy razy wolniejsze od detw
emitowanych przez kwazary i mikrokwazary, ktrych obiektami zwartymi s czarne dziu-
ry. Rnica masy pomidzy gwiazd neutronow i czarn dziur w mikrokwazarach rzdu
uamka masy Soca ma wikszy wpyw na rnice prdkoci detw, ni rnica
mas czarnych dziur w kwazarach i mikrokwazarach dziewiciu rzdw wielkoci. Wida
z tego, e to nie wielko pola grawitacyjnego ma wpyw na prdko detu.
Za przyczyny powstawania detw przyjmuje si pole magnetyczne
i ruch obrotowy. Wydawa by si mogo, e to gwiazda neutronowa jest bardziej predesty-
nowana do generowania szybszych detw. Czarna dziura nie ma wasnego pola magne-

Wykres Udziaowy - udzia prdkoci detu w prdkoci wiata
CIRCINUS X-1
CI CAM
SS 433
LS 5039
LS I 61303
SCORPIO X-1
XTE J1748288
CYNGUS X-3
XTE J1550564
GRO J165540
GRS 1915+105
V4641 Sgr c
c
V4641 Sgr
GRS
1915+105
GRO
J165540
XTE
J1550564
CYNGUS X-3
XTE
J1748288
SCORPIO X-1
LS I 61303
LS 5039
SS 433
CI CAM
CIRCINUS X-
1
tycznego, ani odpowiednika twardej powierzchni, na ktrej moe zachodzi wymiana pdu
i zosta zainicjowana reakcja termojdrowa. Ruch obrotowy czarnej dziury najefektywniej
oddziaywuje w ergosferze, z dala od wewntrznej krawdzi dysku akrecyjnego. Tempera
dysku akrecyjnego mikrokwazara jest o dwa rzdy wielkoci wysza od temperatury dysku
akrecyjnego kwazara.
Przyczyny powstawania detw w mikrokwazarach z gwiazd neutronow
i w kwazarach i mikrokwazarach z czarn dziur s rne.
Przestrze na zewntrz horyzontu zdarze czarnej dziury jest dla fali eteru zunifi-
kowanych oddziaywa orodkiem reaktywnym. Po wyjciu poza horyzont fala eteru zani-
ka eksponencjalnie na odlegoci rzdu dugoci fali. Przestrze wewntrz horyzontu
jest dla fali eteru orodkiem dyspersyjnym. Horyzont jest dla fali eteru granic
dwch rnych orodkw, a jednoczenie lustrem pprzeroczystym. Fala eteru czciowo
przez horyzont przechodzi, a czciowo si od niego odbija. Wewntrz horyzontu fala eteru
jest fal stojc. Horyzont zawierajcy fal eteru nie ma staego pooenia w ukadzie od-
niesienia czarnej dziury. Grzbiet fali eteru cofa horyzont do wewntrz, dolina przesuwa
na zewntrz. Materia wpadajca do czarnej dziury zawierajcej fal eteru unifikuje oddzia-
ywania i zamienia si w fal eteru w dolinie fali eteru, czym j jeszcze bardziej pogbia.
Jest to zjawisko analogiczne do emisji wymuszonej.
Pole grawitacyjne dysku akrecyjnego deformuje ksztat horyzontu czarnej dziury.
Horyzont traci symetri sferyczn. Wraz z horyzontem symetri sferyczn traci stojca fala
eteru. W fali eteru wytwarzaj si mody. Dety kwazarw i mikrokwazarw z czarn dziu-
r s produkowane przez mody biegunowe fali eteru.
Teoria wielkiego wybuchu, a teoria stanu stacjonarnego
ipoteza eteru nie rozstrzyga pomidzy teoriami wielkiego wybuchu i stanu sta-
cjonarnego. Dostarcza argumentw na rzecz obu i modyfikuje je. W hipotezie
eteru model powstania wszechwiata jest podobny do ekpyrotycznego. Wszech-
wiat mg powsta z rozpynicia si supa eteru sterczcego nad przestrzeni
trjwymiarow. Energia krzywizny przestrzeni trjwymiarowej w ledziach
moe by rdem kreacji czstek fundamentalnych potrzebnych w teorii stanu
stacjonarnego.
W kosmologii wynikajcej z hipotezy eteru Wszechwiat moe
by jednoczenie inflacyjny i stacjonarny. ledzie na przemian rosn i si dziel. Rne
wyniki pomiaru dugoci moduu struktury periodycznej rozmieszczenia materii
we Wszechwiecie w najwikszej skali od 200 do 150mln. lat w. mog by spowodowane
pomiarami ledzi przed i w trakcie podziau. Energia krzywizny zboczy ledzi tworzy
czstki. Przyspieszenie Coriolisa powoduje powstawanie materii w nadmiarze
nad antymateri. Poniewa zwikszanie si objtoci Wszechwiata i powstawanie nowej
H
materii jest spowodowane t sam przyczyn wypywem eteru w przestrzeni trjwymia-
rowej i uwypuklaniem jej, gsto materii we Wszechwiecie jest staa. Przetwarzanie ma-
terii w czarnych dziurach utrzymuje stay skad izotopowy.
Podsumowanie
eeli hipoteza eteru jest suszna, to mechanik kwantow, teori czstki i teori pola
mona wyprowadzi ze szczeglnej teorii wzgldnoci. W hipotezie eteru mechanika
kwantowa, teoria czstki i teoria pola s relatywistyczn mechanik orodkw ci-
gych. adunki si s momentami pdu. Caa fizyczna rzeczywisto moe by opisana
ukadem nieliniowych rwna rniczkowych wysokich rzdw szeregw potgowych
siedmiowymiarowych tensorw. Jeeli oprcz znanych istniej jeszcze inne oddziay-
wania, z ktrymi zwizane s wymiary przestrzeni, to wymiar tensorw naley zwik-
szy o te nowoodkryte wymiary. Waciwoci eteru, zwaszcza dualizm substancjalno po-
lowy i anizotropia oddziaywania eteru na czstki s zobrazowane potgami odpowiednich
wyrazw szeregw. Najoglniejsze rwnanie moe by wyraone w postaci:

( ) 2
1
4 9
3
2
1
17
1
4
15
15
5
16
16
6
3 15 16
0
17
8 9
1 2 4 9
10 14
0
i
i
i i
i
i i
i
A
x t
X
i
i
i
i
i
i
i
i i i
i
i i i
i
b
K
K
K
K
K

|
\
|
|
\
|
=
+ =
, ,
(1.)
gdzie:
1 3 i i
indeksy wymiaru przestrzeni,
4 14 8 9 15 16 K K K i i i
W , { { } 0 }
,
17 i
R j P = , , ,
2
1
2
1 i i
i R i
X R
= tensor pooenia,
2
1 2
1
i
i
i j
i
X
j
= tensor strumienia,
2
1
2
1 i i
i P i
X P
= tensor cinienia,
2
1
4 9 i
i i
A
b
K
, stae.
Tensor pooenia
2
1
i i
R
opisuje czstki fundamentalne i krzywiznow
cz oddziaywania grawitacyjnego, tensory strumienia
2
1
i i
j i cinienia
2
1
i i
P
opisuj od-
dziaywania, w tym prdow cz oddziaywania grawitacyjnego.
Mona zasadnie spodziewa si, e wikszo wyrazw
2
1
4 9 i
i i
A
K
si zeruje, a
8 9 K i
i
10 14 K i
nie osigaj duych wartoci.
J
Czciowym rozwizaniem (1.) jest:

R
t
a jds
S
=

(2.)
gdzie: R jest tensorem pooenia (ksztatu eteru), j jest tensorem strumienia eteru,
ds
S
jest cak hipersferyczn, S jest hipersfer o wymiarze o jeden mniejszym

od wymiaru przestrzeni ograniczonej przez hipersfer S , ds jest infinitezymalnym
elementem hipersfery S , a jest sta.
(2.) oznacza, e zmiana ksztatu eteru R w czasie
R
t
, w objtoci ograniczonej hipersfe-
r S jest rwna nie zbilansowaniu si strumienia eteru j w tej objtoci. (2.) obowizuje
tylko w tych objtociach eteru, ktre zawieraj przestrze trjwymiarow. W czciach
gbinowych eteru, nie zawierajcych przestrzeni trjwymiarowej (2.) nie obowizuje
z powodu nieciliwoci eteru.
Jeeli podana w hipotezie eteru definicja czasu jest suszna
(zob. Relatywistyka s. 35), to wyrazy przy
t
si zeruj, lub
( )

t d x x x
x o

+ ,
,
gdzie ( ) d x x x , + jest lokaln metryk przestrzeni. Metryka ( ) d x x x , + moe wyraa
obracanie si i skadanie si kierunkw odpowiadajcych oddziaywaniom podczas unifi-
kowania si oddziaywa (zob. Unifikacja oddziaywa s. 40).
Wydaje si zasadne, aby podejmowanie prb rozwizania rwnania (1.) rozpocz
od wykorzystania elektronicznych ukadw analogowych, chociaby po to, aby uzyska
wstpne, przyblione dane, ktre bd mogy pniej by uyte przy rozwizywania rw-
nania (1.) metodami numerycznymi, oraz w celu wizualizacji wynikw oblicze. Posugi-
wanie si elektronicznymi ukadami analogowymi przy rozwizywaniu rwnania (1.) moe
by porwnane do uczenia sieci neuronowej, albo do strojenia radia.
hipotezie eteru wystpowanie partonw ani osobliwoci nie jest moliwe.
Prba ilociowego oszacowania efektu
Istnienie prdowej skadowej pola grawitacyjnego mona wykaza prze-
prowadzajc dowiadczanie z interferometrem Michelsona Morleya. Przyjmuje
si zaoenie, e warto prdkoci prdu eteru pochodzcego od pola grawitacyjnego ciaa
masywnego w danym punkcie przestrzeni jest rwna, co do wartoci najmniejszej prdko-
ci pocztkowej wystarczajcej do przeniesienia prbnego ciaa masywnego ruchem bez-
W
wadnym z tego punktu przestrzeni do najbliszego punktu przestrzeni o polu zerowym
pod nieobecno innych pl.
Ponisze warunki nie s obligatoryjne. Zostay przyjte, poniewa zapewniaj naj-
silniejszy efekt i najwiksz prostot oblicze. Dowiadczenie przeprowadza si podczas
rwnonocy wiosennej lub jesiennej, przy nowiu Ksiyca na Rwniku ziemskim
o pnocy. Paszczyzna interferometru ustawiona jest zgodnie z kierunkiem lokalnego pio-
nu w paszczynie ekliptyki, ktra w przesileniu pokrywa si z paszczyzn Rwnika
ziemskiego, interferometr obraca si wok osi lecej wzdu kierunku pnoc poudnie,
czyli prostopadle do paszczyzny ekliptyki (lokalny poziom), drogi optyczne w ramionach
interferometru s rwne i wynosz l . Jedno z ramion interferometru jest skierowane pio-
nowo. Dowiadczenie mona przeprowadzi w innych warunkach,
lecz nie s one tak korzystne, efekt jest sabszy, a obliczenia bardziej skomplikowane.
Opnienie wzgldne wiata w ramionach interferometru po obrceniu
go o kt
2
= wynosi
m
s
10 1,16793
2 1 1
2
16 -
= |
\
|

+
+
=
c v c v c l
t
,
gdzie:
s
m
299792458 = c prdko wiata w prni,
s
m
1 28048,4308 = v ,
KZ II III
v v v v + + = , gdzie:
s
m
16700 =
III
v trzecia prdko kosmiczna,
s
m
11190 =
II
v
druga prdko kosmiczna,
s
m
158,430807 =
KZ
v prdko ucieczki z pola grawita-
cyjnego Ksiyca z miejsca pomiaru,
R
GM
v
K
KZ
2
= , gdzie:
2
2
11 -
kg
Nm
10 59 6,672 = G
staa grawitacji, kg 10 7,35
22
=
K
M masa Ksiyca, 390780160m = R ,
R ZK
R R R + = ,
gdzie: 384402000m =
ZK
R rednia odlego Ksiyca od Ziemi, 6378160m =
R
R
promie rwnikowy Ziemi.
Efekt bdzie najlepiej widoczny, jeeli na skutek obrcenia interferometru
o kt
2
= , w miejscu, gdzie przed obrotem byy ciemne prki interferencyjne pojawi

si jasne i vice versa, opnieniu wzgldnemu wiata w ramionach interferometru bdzie
odpowiadao przesunicie fazy fali wiata o
2
, gdzie: dugo fali wiata.

Dla wiata czerwonego o dugoci fali m 0,00000067 =
R
(np. laserowy wskanik
celu) minimalna dugo drogi optycznej w ramieniu interferometru wynosi
m 9,56773381
min
=
R
l , a dla wiata niebieskiego o dugoci fali 5m 0,00000040 =
B

(np. jeden z laserw w napdzie DVD) minimalna dugo drogi optycznej w ramieniu in-
terferometru wynosi 5m 5,78348088
min
=
B
l .
Najniekorzystniejsze warunki pomiaru s w poudnie na Rwniku podczas rwno-
nocy wiosennej (jesiennej) i peni Ksiyca. 8m 262,697971
max
=
R
l ,
7m 158,795042
max
=
B
l .
Pod innymi szerokociami geograficznymi, o innych porach roku i doby paszczy-
zna interferometru powinna zawiera punkt Lagrangea (L1). Na pocztku pomiaru
o optyczna jednego z ramion interferometru powinna przebiega wzdu prostej przecho-
dzcej przez L1.
Warszawa, luty 20014 grudnia 2006r.
Grzegorz Rossa.

Aneks
Opinia o hipotezie eteru
Dr Zdzisaw Odrzygd
Instytut Matematyki Politechniki Warszawskiej
Pl. Politechniki 2
Zakad Geometrii Rniczkowej
Tel 0 22 234-72-26
Opinia o hipotezie eteru
Niniejszy tekst jest opini o opracowaniu pt. hipoteza eteru, ktrego autorem
jest Grzegorz Rossa. Opracowanie, bdce przedmiotem niniejszej opinii jest prac interdyscypli-
narn obejmujc swoim zakresem filozofi i fizyk. Opiniowane opracowanie jest pretendentem
do przeksztacenia si w teori wszystkiego. W zakresie fizyki dotyczy: bada podstawowych, uni-
fikacji oddziaywa, teorii czstki fundamentalnej, fizycznej interpretacji teorii strun Podejmuje
take prby wyjanienia pewnych zjawisk fizycznych: struktury rozmieszczenia materii
we Wszechwiecie, soczewkowania grawitacyjnego, promieniowania czarnej dziury, detw emi-
towanych przez kwazary i mikrokwazary, ktrych obiektami zwartymi s czarne dziury
Przedmiotowa hipoteza eteru jest propozycj skonstruowania mechanicznego modelu, cz-
ciowo zrealizowan. Proponuje uycie do matematycznego opisu tego modelu narzdzi matema-
tycznych z relatywistycznej mechaniki orodkw cigych.
Kierunek wnioskowania w hipotezie eteru przebiega odwrotnie ni w obecnie uprawianej
fizyce teoretycznej. W fizyce teoretycznej od kilkudziesiciu lat zaprzestano wyprowadzania mo-
deli matematycznych z modeli mechanicznych. W teorii strun postpiono odwrotnie. Wyprowa-
dzono model mechaniczny z modelu matematycznego. Powszechnie uwaa si, e przedmiot
wspczesnej nauki jest tak odlegy od codziennego dowiadczenia, e skonstruowanie modelu me-
chanicznego, bez wczeniejszego wsparcia ze strony modelu matematycznego, jest niemoliwe.
Hipoteza eteru twierdzi, e przedmiot bada wspczesnej nauki nie jest tak odlegy
od codziennego dowiadczenia, jak si to powszechnie sdzi i postuluje powrt fizyki teoretycznej
do zarzuconego wyprowadzania modeli matematycznych z modeli mechanicznych.
Wedug przedmiotowego opracowania z tak skonstruowanego i opisanego matematycznie
modelu powinno by moliwe wyprowadzenie: oglnej teorii wzgldnoci, teorii czstki funda-
mentalnej, teorii pola, teorii strun, mechaniki kwantowej Z hipotezy eteru mona rwnie wy-
prowadzi kosmologi, bdc syntez: teorii inflacji Allana H. Gutha, teorii wielkiego wybuchu
i teorii stanu stacjonarnego; przy czym teoria wielkiego wybuchu i teoria stanu stacjonarnego
w hipotezie eteru nie s ze sob sprzeczne.
W porwnaniu z dotychczas znanymi opracowaniami posugujcymi si eterem i wirami
hipoteza eteru stara si obj najrozleglejsz dziedzin zagadnie.
W przedstawionym do oceny opisie nie dao si wykry sprzecznoci z dotychczasowymi
teoriami i danymi dowiadczalnymi. Przeciwnie mona zauway starania poczenia ich w spjn
cao.
Wnikliwszej uwagi wymagaj dwa aspekty. Po pierwsze, hipoteza eteru podaje inn posta
promieniowania czarnej dziury ni promieniowanie Hawkinga. Naley zauway,
e promieniowanie czarnej dziury Hawkinga te jest opracowaniem teoretycznym, jeszcze niepo-
twierdzonym dowiadczalnie. Pracujc nad promieniowaniem czarnej dziury Hawking posugiwa
si opracowanym przez siebie czciowym poczeniem oglnej teorii wzgldnoci i mechaniki
kwantowej. Ta propozycja nie bya pniej zbyt intensywnie pogbiana. Obecnie konkurencyjn
do niej jest teoria strun. Moliwe jest, e oba promieniowania czarnej dziury Hawkinga
i zaproponowane przez hipotez eteru nie wykluczaj si, tylko mog istnie niezalenie
obok siebie.
Po drugie, hipoteza eteru dokonuje filozoficznej reinterpretacji mechaniki kwantowej.
M. in. hipoteza eteru opowiada si po stronie determinizmu, z tym, e ten determinizm
nie jest dostpny poznaniu. Filozoficzna interpretacja mechaniki kwantowej zawsze by-
a przedmiotem kontrowersji. Nawet, jeeli w przyszoci zdarzy si, e mechanika kwantowa zo-
stanie sprowadzona tylko do sprawnego narzdzia obliczeniowego, w niczym nie umniejszy
to jej dotychczasowych zasug, ani uytecznoci w przyszoci. Hipoteza eteru nie wymaga rezy-
gnacji z zasad zachowania: energii i pdu.
Hipoteza eteru jest prb urzeczywistnienia programu naukowego Alberta Einsteina, postu-
luje wyprowadzenie mechaniki kwantowej ze szczeglnej teorii wzgldnoci.
Na hipotez eteru mona rwnie spojrze, jako na program przyszych bada fizycznych.
W pierwszej kolejnoci naley dokoczy konstruowanie mechanicznego modelu, zwaszcza: od-
dziaywania elektromagnetycznego, spinu i oddziaywania sabego. Nastpnie naley skonstruowa
model matematyczny przez dokonanie opisu modelu mechanicznego aparatem matematycznym
przeniesionym i zaadaptowanym z mechaniki orodkw cigych. Przetumaczy dotychczasow
wiedz fizyczn zawart w innych teoriach i wynikach dowiadcze na jzyk fizyki eteru. Okrela
waciwoci fizyczne eteru. Wyprowadzi rwnania. Zaprojektowa i przeprowadzi nastpne do-
wiadczenia weryfikujce.
Dr. Zdzisaw Odrzygd

Hipoteza Eteru

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hipoteza Eteru

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Grzegorz Rossa.

(5) przyp. G. R.] i podobne byy rzeczywicie

odlego pomidzy ssiednimi ledziami Fig. 6. 2, R

kt pomidzy kierunkami odpowiadajcymi od-

jest cak hipersferyczn, S jest hipersfer o wymiarze o jeden mniejszym

= , w miejscu, gdzie przed obrotem byy ciemne prki interferencyjne pojawi

, gdzie: dugo fali wiata.

You might also like