ETAG 009 Ost 1

C z l o n e k E u r o p e j s k i e j U n i i A k c e p t a c j i T e c h n i c z n e j w B u d o w n i c t w i e U E A t c
C z l o n e k E u r o p e j s k i e j O r g a n i z a c j i d s . A p r o b a t T e c h n i c z n y c h E O T A

INSTYTUT TECHNIKI BUDOWLANEJ
P L 0 0 - 6 1 1 W A R S Z A W A , u I . F I L T R O W A 1
teI.: (48 22) 825 04 71; (48 22) 825 76 55 - fax: (48 22) 825 52 86
Seria: DOKUMENTY EOTA
WYTYCZNE DO EUROPEJSKICH APROBAT TECHNICZNYCH
EUROPEAN TECHNICAL APPROVAL GUIDELINES

ETAG nr 009
Wersja - czerwiec 2002 r.

Tlumaczenie z listopada 2004 r.

EUROPEAN ORGANSATON FOR TECHNCAL APPROVALS
Kunstlaan 40 Avenue des Arts
B 1040 Brussels
SYSTEMY SZALUNKW TRACONYCH Z
PUSTAKW, PLYT Z MATERIALW
IZOLACYJNYCH LUB Z BETONU
ETAG nr 009

2/80

ETAG nr 009

3/80
SPIS TRESCI

PRZEDMOWA..................................................................................................................................................................................7
NFORMACJE OGLNE.........................................................................................................................................................................7
SEKCJA PERWSZ: WSTEP ...........................................................................................................................................................9
1. NFORMACJE WSTEPNE..............................................................................................................................................................9
1.1. Podstawa prawna ......................................................................................................................................................9
1.2. Status Wytycznych do europejskich aprobat technicznych .......................................................................................9
2. ZAKRES RODZAJE..................................................................................................................................................................10
2.1. Zakres ......................................................................................................................................................................10
2.2. Rodzaje....................................................................................................................................................................11
2.3. Zalozenia .................................................................................................................................................................13
3. TERMNOLOGA .......................................................................................................................................................................14
3.1. Terminologia oglna i skrty (zob. zalqcznik a) .......................................................................................................14
3.2. Terminologia specjalistyczna i skrty stosowane w niniejszych wytycznych...........................................................14
SEKCJA DRUGA: WYTYCZNE OCENY PRZYDATNOSC DO STOSOWANA ..........................................................................16
UWAG OGLNE................................................................................................................................................................................16
4. WYMAGANA ...........................................................................................................................................................................18
4.1. Nosnosc i statecznosc .............................................................................................................................................21
4.1.1. Uzyskany schemat konstrukcyjny.........................................................................................................................21
4.1.2. Efektywnosc wypelnienia......................................................................................................................................22
4.1.3. Mozliwosc ulozenia zbrojenia ...............................................................................................................................22
4.2. Bezpieczenstwo pozarowe ......................................................................................................................................22
4.2.1. Reakcja na ogien ..................................................................................................................................................22
4.2.2. Odpornosc ogniowa..............................................................................................................................................23
4.3. Higiena, zdrowie i srodowisko..................................................................................................................................23
4.3.1. Substancje niebezpieczne ....................................................................................................................................23
4.3.2. Przepuszczalnosc pary wodnej.............................................................................................................................23
4.3.3. Absorpcja wody.....................................................................................................................................................23
4.3.4. Wodoszczelnosc...................................................................................................................................................24
4.4. Bezpieczenstwo uzytkowania ..................................................................................................................................24
4.4.1. Przyczepnosc i odpornosc na uderzenie ..............................................................................................................24
4.4.2. Odpornosc na napr wypelnienia .........................................................................................................................25
4.4.3. Bezpieczenstwo osb narazonych na urazy przez kontakt ..................................................................................25
4.5. Ochrona przed halasem...........................................................................................................................................25
4.5.1. zolacyjnosc od dzwikw powietrznych...............................................................................................................25
4.5.2. Pochlanianie dzwiku ...........................................................................................................................................25
4.6. Oszczdnosc energii i ochrona cieplna ...................................................................................................................26
4.6.1. Opr cieplny..........................................................................................................................................................26
4.6.2. Wplyw przenoszenia wilgoci na izolacyjne wlasciwosci sciany ............................................................................26
4.6.3. Bezwladnosc cieplna ............................................................................................................................................26
4.7. Aspekty trwalosci i przydatnosci uzytkowej .............................................................................................................26
ETAG nr 009

4/80

4.7.1. Odpornosc na zniszczenie....................................................................................................................................26
4.7.2. Odpornosc na uszkodzenia podczas normalnego uzytkowania...........................................................................28
5. METODY SPRAWDZANA WLASCWOSC UZYTKOWYCH ...............................................................................................................28
5.1.3. Mozliwosc ulozenia zbrojenia ...............................................................................................................................32
5.2.1. Reakcja na ogien ..................................................................................................................................................32
5.3.3. Absorpcja wody.....................................................................................................................................................35
5.3.4. Wodoszczelnosc...................................................................................................................................................35
5.4.2. Wytrzymalosc na napr wypelniania.....................................................................................................................38
5.4.3. Zabezpieczenie przed odniesieniem obrazen.......................................................................................................39
5.6.1. Opr cieplny..........................................................................................................................................................40
5.6.2. Wplyw przenoszenia wilgoci na izolacyjne wlasciwosci sciany ............................................................................40
5.7.2. Odpornosc na uszkodzenia podczas normalnego uzytkowania...........................................................................42
6. OCENA STWERDZENE PRZYDATNOSC WYROBU DO ZAMERZONEGO STOSOWANA ..................................................................43
6.1.3. Mozliwosc ulozenia zbrojenia stalowego ..............................................................................................................45
6.2.1. Reakcja na ogien ..................................................................................................................................................45
6.3.3. Absorpcja wody.....................................................................................................................................................48
6.3.4. Wodoszczelnosc...................................................................................................................................................48
ETAG nr 009

5/80

6.4.2. Odpornosc na napr wypelniania .........................................................................................................................49
6.4.3. Zabezpieczenie przed mozliwosciq odniesienia obrazen.....................................................................................49
6.6.1. Opr cieplny..........................................................................................................................................................50
6.6.2. Wplyw przenoszenia wilgoci na wlasciwosci izolacyjne sciany ............................................................................50
6.7.2. Odpornosc na uszkodzenia w trakcie normalnego uzytkowania ..........................................................................51
6.8. dentyfikacja wyrobu ................................................................................................................................................52
7. ZALOZENA ZALECENA ZGODNE, Z KTRYM OCENA SE PRZYDATNOSC WYROBW DO ZAMERZONEGO STOSOWANA...............52
7.1. Postanowienia oglne..............................................................................................................................................52
7.2. Projektowanie obiektw...........................................................................................................................................53
7.2.1. Postanowienia oglne...........................................................................................................................................53
7.2.2. Aspekty mechaniczne...........................................................................................................................................54
7.2.3. Aspekty cieplno-wilgotnosciowe ...........................................................................................................................55
7.2.4. zolacyjnosc akustyczna .......................................................................................................................................55
7.2.5. Oszczdnosc energii i ochrona cieplna ................................................................................................................55
7.2.6. Postanowienia dotyczqce instalacji.......................................................................................................................56
7.2.7. Mocowanie przedmiotw ......................................................................................................................................56
7.3. Pakowanie, transport i magazynowanie ..................................................................................................................56
7.4. Wykonanie prac .......................................................................................................................................................56
7.5. Konserwacja i naprawy............................................................................................................................................57
SEKCJA TRZECA : ATESTACJA OCENA ZGODNOSC ..........................................................................................................58
8. ATESTACJA OCENA ZGODNOSC.............................................................................................................................................58
8.1. Decyzja Komisji Europejskiej ...................................................................................................................................58
8.2. Podzial odpowiedzialnosci .......................................................................................................................................59
8.2.1. Zadania producenta..............................................................................................................................................59
8.2.2. Zadania producenta lub upowaznionej jednostki ..................................................................................................60
8.2.3. Zadania upowaznionej jednostki...........................................................................................................................60
8.3. Dokumentacja..........................................................................................................................................................61
8.4. Oznakowanie CE i informacje..................................................................................................................................62
9. ZAWARTOSC EUROPEJSKEJ APROBATY TECHNCZNEJ ..............................................................................................................64
9.1. Zawartosc europejskiej aprobaty technicznej ..........................................................................................................64
9.1.1. Uklad europejskiej aprobaty technicznej...............................................................................................................64
9.1.2. Lista sprawdzen dla jednostki aprobujqcej ...........................................................................................................64
9.2. nformacje dodatkowe..............................................................................................................................................65
ZALACZNK A: TERMNOLOGA OGLNA SKRTY ................................................................................................................66
ZALACZNK B: METODY PROJEKTOWANA DLA SCNANYCH SCAN RUSZTOWYCH..........................................................71
ETAG nr 009

6/80

ZALACZNK C: ODPORNOSC OGNOWA....................................................................................................................................75
ZALACZNK D: LSTA DOKUMENTW ZWAZANYCH ...............................................................................................................78

ETAG nr 009

7/80
PRZEDMOWA
Informacje ogIne
Niniejsze Wytyczne do europejskich aprobat technicznych zostaly przygotowane przez Grup
Roboczq EOTA 03.05/05 Systemy szalunkw traconych z pustakw, plyt z materialw izolacyjnych
lub z betonu. W sklad grupy roboczej wchodzili czlonkowie z dziewiciu krajw UE (Austrii, Belgii,
Finlandii, Francji, Niemiec, Portugalii, Szwecji, Wloch i Zjednoczonego Krlestwa).
Niniejsze wytyczne ustalajq wymagane wlasciwosci uzytkowe, metody weryfikacji stosowane w
badaniu rznych aspektw wlasciwosci uzytkowych oraz kryteria oceny wlasciwosci uzytkowych w
odniesieniu do zamierzonego stosowania. Wzito takze uwag dokument ETAG 003 ,Zestawy
wyrobw do wykonywania scian dzialowych oraz dokument ETAG 004 ,Zlozone systemy izolacji
cieplnej z wyprawami tynkarskimi.
Oglne podejscie do oceny w niniejszych wytycznych opiera si na istniejqcej wiedzy i doswiadczeniu
badawczym.
Poniewaz w wikszosci panstw czlonkowskich i w Dokumencie interpretacyjnym: ,Bezpieczenstwo
pozarowe stosuje si klasy do okreslenia odpornosci ogniowej i reakcji na ogien, niniejsze wytyczne
rwniez je wykorzystujq. W innych przypadkach, w niniejszych wytycznych nie stosuje si klas. Na
ogl wszystkie pozostale wlasciwosci wyrobw wyrazane sq wartosciami liczbowymi. Takie podejscie
jest zgodne z filozofiq dyrektywy dotyczqcej wyrobw budowlanych, polegajqcej na tym, ze
wymagania podstawowe odnoszq si do obiektw budowlanych, a europejska aprobata techniczna
stanowi pozytywnq ocen technicznq wyrobu budowlanego pod kqtem zamierzonego stosowania, tj.
wbudowania go do obiektw. Europejska aprobata techniczna zajmuje si tylko wyrobem i podaje
klasy lub po prostu wlasciwosci wyrobu wykorzystywane pzniej do projektowania obiektw.
DOKUMENTY ZWIAZANE
Dokumenty zwiqzane przytaczane sq w tresci niniejszych wytycznych i podlegajq specjalnym
warunkom tam wymienionym.
Wykaz dokumentw zwiqzanych (z podanym rokiem wydania) do niniejszych wytycznych znajduje
si w Zalqczniku D. Jezeli w pzniejszym terminie zostanq opracowane dodatkowe czsci niniejszych
wytycznych, mogq one zawierac zmiany wykazu dokumentw zwiqzanych, majqcych zastosowanie do
tychze nowopowstalych czsci.
WARUNKI AKTUALIZACJI
Rok wydania dokumentu zwiqzanego, ktry zostal przyjty przez EOTA do okreslonych zastosowan
podany jest w wykazie dokumentw zwiqzanych.
ETAG nr 009

8/80

Po opublikowaniu nowego wydania dokumentu zwiqzanego zastpuje ono wydanie dokumentu
umieszczone w wykazie tylko w przypadku zweryfikowania lub ponownego ustalenia przez EOTA
(ewentualnie z odpowiednim odniesieniem) zgodnosci nowego wydania z niniejszymi wytycznymi.
Raporty Techniczne EOTA dotyczq pewnych szczeglowych aspektw i jako takie nie stanowiq
czsci Wytycznych do europejskich aprobat technicznych, lecz sq wyrazajq wsplnq wykladni
wynikajqcq z nagromadzonej wiedzy i doswiadczenia jednostek EOTA w danej chwili. Wraz z
rozwojem wiedzy i nabywaniem doswiadczen, zwlaszcza w wyniku prac aprobacyjnych, raporty te
mogq byc zmieniane i uzupelniane.
Dokumenty wykIadni EOTA sq nieustannie poszerzane o wszystkie uzyteczne informacje na temat
oglnego rozumienia niniejszych wytycznych w miar ich rozwoju, wraz z osiqganiem jednomyslnosci
przez czlonkw EOTA przy wydawaniu europejskich aprobat technicznych. Czytelnikom i
uzytkownikom niniejszych wytycznych doradza si sprawdzanie aktualnego statusu tych dokumentw
u czlonka EOTA.
W przypadku kiedy EOTA bdzie musiala wprowadzic zmiany lub korekty do niniejszych wytycznych
w okresie ich obowiqzywania, to zmiany takie zostanq wlqczone do oficjalnej wersji na stronie
internetowej EOTA www.eota.be, a dzialania bdq katalogowane i datowane w PIiku archiwaInym.
Czytelnikom i uzytkownikom niniejszych wytycznych zaleca si sprawdzenie aktualnego stanu
niniejszego dokumentu poprzez porwnanie go z dokumentem zamieszczonym na stronie
internetowej EOTA. Na stronie tytulowej bdzie podana informacja o wprowadzeniu ewentualnej
zmiany wraz z datq jej wprowadzenia.
ETAG nr 009

9/80
Sekcja pierwsza : WSTP

1. Informacje wstpne
1.1. Podstawa prawna
Niniejsze Wytyczne do europejskich aprobat technicznych zostaly opracowane z zachowaniem
zgodnosci z postanowieniami dyrektywy Rady nr 89/106/EWG dotyczqcej wyrobw budowlanych i
przy uwzgldnieniu nastpujqcych dzialan:
wydania ostatecznego mandatu przez Komisj Europejskq w dniu 25.06.1997r.,
wydania ostatecznego mandatu przez EFTA w dniu 25.06.1997 r.,
przyjcia niniejszych wytycznych przez Komisj Wykonawczq EOTA w dniu 21.02.2001 r.,
uzyskania opinii Stalego Komitetu Budownictwa w dniach 22 - 23.05.2001 r.,
zatwierdzenia dokumentu przez Komisj Europejskq w dniu 28.05.2002 r.
Niniejszy dokument jest publikowany przez panstwa czlonkowskie w ich urzdowych jzykach,
zgodnie z art. 11, ust. 3 dyrektywy dotyczqcej wyrobw budowlanych.
Niniejszy dokument nie zastpuje zadnego istniejqcego dokumentu Wytycznych do europejskich
aprobat technicznych.
1.2. Status Wytycznych do europejskich aprobat technicznych
1.2.1. Europejska aprobata techniczna (ETA) jest jednym z dwch rodzajw specyfikacji
technicznych w rozumieniu dyrektywy 89/106/EWG dotyczqcej wyrobw budowlanych. Oznacza to, ze
panstwa czlonkowskie majq przyjqc, ze zaaprobowane zestawy szalunkw traconych sq przydatne do
zamierzonego stosowania, tzn. umozliwiajq spelnienie wymagan podstawowych przez obiekty, w
ktrych sq zastosowane w ekonomicznie uzasadnionym okresie uzytkowania, pod warunkiem, ze:
obiekty sq wlasciwie zaprojektowane i wykonane;
zastosowano wlasciwq atestacj zgodnosci
1
wyrobw z ETA.
1.2.2 Niniejsze Wytyczne do europejskich aprobat technicznych stanowiq podstaw
europejskich aprobat technicznych, tj. podstaw technicznej oceny przydatnosci systemw
szalunkw traconych do zamierzonego stosowania. Same wytyczne nie sq ustaleniem technicznym w
rozumieniu dyrektywy 89/106/EWG dotyczqcej wyrobw budowlanych.
1
Dokumenty UE odrzniajq pojcie ,attestation of conformity atestacja, zaswiadczanie o zgodnosci (czynnosc prawna) od
,assessment of conformity ocena zgodnosci (czynnosc techniczna). W tlumaczeniu zgodnie z kontekstem stosowane sq
zatem obydwa pojcia: atestacja i ocena zgodnosci

ETAG nr 009

10/80

Niniejsze wytyczne wyrazajq wsplnq wykladni, przyjtq przez dzialajqce wsplnie w ramach EOTA
jednostki aprobujqce w stosunku do postanowien dyrektywy 89/106/EWG oraz Dokumentw
interpretacyjnych, w odniesieniu do zestaww szalunkw traconych i ich zastosowan, ustalonych w
ramach mandatu przyznanego przez Komisj Wsplnot Europejskich i Sekretariat EFTA, po
konsultacji ze Stalym Komitetem Budownictwa.
1.2.3. Niniejsze Wytyczne do europejskich aprobat technicznych, po zaakceptowaniu ich przez
Komisj Europejskq, po konsultacji ze Stalym Komitetem Budownictwa obowiqzujq przy wydawaniu
europejskich aprobat technicznych na zestawy szalunkw traconych o wskazanym przeznaczeniu.
Stosowanie i spelnienie postanowien wytycznych (metody sprawdzen, badan i ocen) prowadzi do
wydania europejskiej aprobaty technicznej i zalozenia przydatnosci do stosowania wyrobw jedynie w
drodze kazdorazowego procesu oceny i akceptacji oraz wydania aprobaty, po ktrej nastpuje
atestacja zgodnosci. Powyzsze odrznia Wytyczne do europejskich aprobat technicznych od
zharmonizowanej normy europejskiej, ktra stanowi bezposredniq podstaw atestacji zgodnosci.
Tam gdzie ma to zastosowanie, zestawy szalunkw traconych wykraczajqce poza zakres niniejszych
wytycznych mogq byc rozpatrywane w procedurze udzielania aprobaty bez wytycznych, zgodnie z art.
9 ust. 2 dyrektywy 89/106/EWG.
Wymagania w niniejszych wytycznych sq przedstawione jako cele i stosowne dzialania, ktre nalezy
wziqc pod uwag. Zgodnosc z wartosciami i cechami podanymi w wytycznych prowadzi do zalozenia,
ze spelnione sq postawione wymagania, jezeli tylko aktualny stan wiedzy na to pozwala oraz po
potwierdzeniu przez wydanie ETA, ze postawione wymagania sq wlasciwe dla danego wyrobu.

2. Zakres i rodzaje
2.1. Zakres
Niniejsze Wytyczne do europejskich aprobat technicznych zajmujq si nienosnymi systemowymi
zestawami szalunkw traconych z pustakw, plyt z materialw izolacyjnych lub z betonu, do
wznoszenia scian zewntrznych, scian wewntrznych ponad lub pod poziomem gruntu oraz scian
dzialowych w budynkach.
Do celw niniejszych wytycznych, przez zestaw rozumie si komponenty szalunkw traconych, ktre
w trakcie wznoszenia scian wypelniane sq swiezym betonem. Zmontowany system jest to zestaw
wbudowany jako czsc sciany wraz z ewentualnie wskazanym wykonczeniem. Wymagania dotyczqce
wlasciwosci uzytkowych wewntrznego rdzenia (ze zbrojonego lub niezbrojonego betonu) nie sq
przedmiotem niniejszych wytycznych.
Pustaki lub plyty mogq skladac si z nastpujqcych materialw: beton, beton z kruszywem
polistyrenowym, autoklawizowany beton komrkowy, gips, ceramika, metal, izolacje z tworzyw
sztucznych, szklo spienione, wlkna organiczne, wlkna nieorganiczne, drewno, welna drzewna ze
ETAG nr 009

11/80
spoiwem cementowym, welna drzewna ze spoiwem mineralnym, wiry drewniane ze spoiwem

mineralnym, korek ekspandowany. Po zamontowaniu, bloki lub plyty wypelniane sq in situ betonem,
ktry moze byc zbrojony lub niezbrojony. Gotowa sciana moze byc nosna (konstrukcyjna) lub
nienosna (niekonstrukcyjna).
Stosowane powszechnie wykonczenia scian takie jak wyprawy, okladziny, tynki lub okladanie plytami
sciennymi zazwyczaj nie stanowiq czsci zestawu. Niemniej jednak niektre z powyzszych wyrobw
(wyprawa, tynk) mogq stanowic czsc zestawu lub zostac wskazane przez wnioskodawc
europejskiej aprobaty technicznej. W obu przypadkach stanowiq przedmiot niniejszej oceny.
Zestawy szalunkw traconych wbudowywane sq zgodnie z projektem i instrukcjq montazu
wnioskodawcy ETA. Komponenty produkowane sq fabrycznie jako czsc zestawu przez samego
wnioskodawc lub przez innych producentw na mocy umowy z wnioskodawcq ETA. Przed
wypelnieniem betonem zostajq zmontowane na placu budowy, a nastpnie wbudowane jako czsc
obiektu.
Zestawy szalunkw na ogl skladajq si z elementw do montowania rcznego, z co najmniej dwoma
elementami szalunkowymi polqczonymi za pomocq przewiqzek dystansowych, zapewniajqcych
odpornosc na obciqzenie rozciqgajqce wywolane wylewaniem swiezego betonu.
Co najmniej jeden z elementw szalunkowych zaprojektowany jest tak aby zapewnic podstawowa
czsc wlasciwosci izolacyjnych sciany, lecz nie przyczyniaja si do jej nosnosci. Mogq one byc
wykonane z rznych materialw, lecz przynajmniej jeden element szalunkowy musi w sobie zawierac
material izolacyjny. Elementy szalunkowe mogq takze zawierac rzne profile (metalowe, z tworzyw
sztucznych, .) W kompletnym zestawie niektre elementy szalunku, np. przeznaczone do scian
wewntrznych, mogq nie zawierac materialu izolacyjnego.
Przewiqzki dystansowe mogq byc wykonane z tego samego materialu co elementy szalunkowe lub z
innych materialw.
Glwne zagadnienia projektowe to udzial procentowy i uklad pustych przestrzeni do wypelnienia
betonem. W tym wzgldzie mozna wyrznic rzne rodzaje systemw, od takich, w ktrych wystpuje
prawie ciqgle wypelnienie betonem, do takich, w ktrych wystpuje jedynie siatka wolnych przestrzeni
wypelnionych betonem.

2.2. Rodzaje
Ponizsze rodzaje stosowane sq do okreslenia obszaru zastosowania i ustalenia wlasciwosci
uzytkowych wyrobw jakie nalezy rozpatrywac. Niezaleznie od klasyfikacji, wszystkie zestawy
szalunkw powinny byc poddane tym samym metodom oceny.
Wnioskodawca ETA wybierze, ktre wlasnosci zostanq poddane ocenie i zadeklarowane w ETA.
Wybr wnioskodawcy ETA zalezec bdzie od zamierzonego zastosowania sciany (rynku
ETAG nr 009

12/80

przeznaczenia, uwzgldnienia rznic krajowych). Konkretny zestaw moze nie obejmowac wszystkich
ponizszych zamierzonych zastosowan.
Rodzaje szaIunkw, w zaIeznosci od zamierzonego zastosowania:
Sciany nosne (konstrukcyjne): sciany, ktre zapewniajq statecznosc konstrukcji, przez przeniesienie
obciqzen pionowych (na ogl przykladanych ze stropu lub dachu) i/lub obciqzen poziomych
przenoszonych na plaszczyzn sciany przez strop lub dach, a takze ewentualnych obciqzen
bocznych.
Sciany nienosne (niekonstrukcyjne): sciany nie zapewniajqce statecznosci konstrukcji, ktre
przenoszq na konstrukcj swj wlasny cizar (sciana samonosna), a takze ewentualne obciqzenie
wiatrem prostopadle do ich plaszczyzny.
Sciany wewntrzne: konstrukcyjne lub niekonstrukcyjne sciany przeznaczone do oddzielenia
identycznych lub rznych srodowisk wewntrznych; sciany dzialowe sq scianami wewntrznymi.
Sciany zewntrzne: konstrukcyjne lub niekonstrukcyjne sciany przeznaczone do oddzielenia wntrza
od podlegajqcego zmianom otoczenia zewntrznego; sciany zewntrzne, znane takze jako ,fasady
majq za zadanie ochron wntrza przed czynnikami atmosferycznymi.
Rodzaje w zaIeznosci od rodzaju konstrukcyjnego schematu wypeInienia betonem:
1. Wypelnienie ciqgle:
Schemat konstrukcyjny rodzaju ciqglego jest to sciana z betonu, ktra jest tylko punktowo
perforowana przez przewiqzki dystansowe. Przewiqzki dystansowe, na ogl, sq rozmieszczone
regularnie. Suma przekrojw przewiqzek dystansowych stanowi tylko kilka procent powierzchni
sciany.
2. Wypelnienie rusztowe :
Schemat konstrukcyjny typu rusztowego sklada si z betonowych slupw polqczonych poziomymi
zebrami betonowymi. Slupy i zebra tworzq si przez wypelnienie betonem pustych przestrzeni w
pustakach lub plytach. Slupy pionowe wypelniajq calq wysokosc sciany, bez przerw ani zmniejszania
przekroju.
3. Wypelnienie slupowe
Schemat konstrukcyjny slupowy sklada si z rwnomiernie rozmieszczonych betonowych slupw,
ewentualnie z betonowymi belkami, ktre nie sq polqczone z nimi konstrukcyjnie. Slupy tworzy si
przez wypelnienie betonem pustych pionowych przestrzeni w blokach lub plytach. Wysokosc slupw
jest rwna calej wysokosci sciany, bez przerw ani zmniejszania przekroju.
4. nne rodzaje wypelnienia:
Wszelkie rodzaje, ktre nie sq okreslone powyzej.

ETAG nr 009

13/80
Rodzaje w zaIeznosci od podstawowego eIementu szaIunkowego

Pustaki
Elementy szalunku, ktrych wymiary - bez wprowadzonego materialu izolacyjnego - sq bliskie
wymiarom betonowych bloczkw szalunkowych, wykonane jako elementy monolityczne lub lqczone
na placu budowy z elementw szalunkowych i przewiqzek dystansowych.
Plyty:
Wstpnie zmontowane elementy szalunku, na ogl o wysokosci jednej kondygnacji.

2.3. ZaIozenia
Niniejsze wytyczne dotyczq zestaww szalunkw przeznaczonych do wznoszenia budynkw z
betonu zbrojonego lub niezbrojonego.
Dodatkowe wymagania, nie uwzgldnione w niniejszych wytycznych mogq byc konieczne dla
zastosowan specjalnych (chlodnie, zastosowania przemyslowe,.).
W odniesieniu do wykonczen, ktre nie wchodzq w sklad zestawu (wyprawy, okladziny, tynk itp.) w
niniejszych wytycznych rozpatruje si jedynie ich mozliwy wplyw na oglne wlasciwosci uzytkowe
szalunku traconego, a nie wlasciwosci uzytkowe samych wykonczen.
Obecny stan rozwoju wiedzy nie pozwala na opracowanie w rozsqdnym przedziale czasowym pelnych
i szczeglowych metod sprawdzania i odpowiadajqcych im kryteriw akceptacji okreslonych aspektw
pewnych wlasciwosci lub wyrobw. Niniejsze wytyczne zawierajq zalozenia uwzgldniajqce obecny
stan rozwoju wiedzy oraz wprowadzajq warunki odpowiednich, dodatkowych, indywidualnych metod
rozpatrywania wnioskw o wydanie europejskich aprobat technicznych w oglnych ramach
Wytycznych do europejskich aprobat technicznych i zgodnie z procedurq uzyskiwania jednomyslnosci
czlonkw EOTA, zawartq w dyrektywie dotyczqcej wyrobw budowlanych.
Powyzsze podejscie pozostaje w mocy dla innych przypadkw, ktre nie rzniq si znaczqco od
wczesniej rozpatrywanych. Oglne podejscie Wytycznych do europejskich aprobat technicznych
pozostaje wazne, natomiast warunki muszq byc stosowane w kazdym przypadku w odpowiedni
sposb. Za takie zastosowanie wytycznych odpowiada europejska jednostka aprobujqca, ktra
otrzymuje konkretny wniosek i jest ono uwarunkowane uzyskaniem jednomyslnosci w ramach EOTA.
Doswiadczenie w tym wzgldzie, po zatwierdzeniu przez Rad Technicznq EOTA, jest gromadzone w
dokumencie wykladni EOTA.
ETAG nr 009

14/80

3. TerminoIogia
3.1. TerminoIogia ogIna i skrty (zob. zaIqcznik a)
3.2. TerminoIogia specjaIistyczna i skrty stosowane w niniejszych wytycznych
AutokIawizowany beton komrkowy (AutocIaved aerated concrete-AAC):
Autoklawizowany beton napowietrzony wykonany jest ze spoiw hydraulicznych takich jak cement i/lub
wapno polqczonych z drobnym materialem na bazie krzemianw, materialem porotwrczym i wodq.
Surowce sq mieszane razem i wylewane do form, gdzie mieszanka rosnie i zamienia si w twardq
mas. Po tej czsci procesu z masy wycina si zqdane wymiary elementw i poddaje obrbce w
autoklawach przy wysokim cisnieniu pary.
Komponent:
Komponent jest to pojedyncza czsc zestawu szalunkowego lub na potrzeby badan, konfiguracja
niektrych czsci zestawu szalunkowego.
ETCS (External thermal insulation composite systems):
Zlozone systemy izolacji cieplnej z wyprawami tynkarskimi (patrz. ETAG 004)
Warunki koncowego zastosowania:
Warunki koncowego zastosowania sq to specyficzne konfiguracje do badan, okreslone przez
producenta i zaakceptowane przez jednostk aprobujqcq. Na ogl warunki koncowego zastosowania
to wbudowany i wypelniony betonem zestaw szalunkowy, po stwardnieniu betonu. Zawiera gotowe
wykonczenia. Jezeli wymaga tego wnioskodawca o europejskq aprobat technicznq, zestaw
szalunkowy moze byc polqczony z innymi stosowanymi wykonczeniami okreslonymi za pomocq
precyzyjnej specyfikacji lub rodzajem klasyfikacyjnym (okladziny, wyprawy, tynki), ktre uwzgldnia
si w warunkach koncowego zastosowania.
Beton z kruszywem ze spienionego polistyrenu:
Beton w ktrym jako kruszywo wystpujq spienione ziarna polistyrenu. Beton z kruszywem ze
spienionego polistyrenu moze ponadto zawierac kruszywa drobne, domieszki i inne dodatki. Sklad
mieszanki powinien umozliwiac calkowite pokrycie powierzchni wszystkich ziaren polistyrenu
stwardnialym zaczynem cementowym.
ntegralne wykonczenie :
Wykonczenie sciany dostpne na rynku i wmontowane na placu budowy jako eksponowana czsc
zestawu szalunkowego.
PS (nternal Partition Kit)
Zestawy wyrobw do wykonywania scian dzialowych (patrz ETAG 003).
ETAG nr 009

15/80
Beton lekki:
Beton o zwartej strukturze i gstosci w stanie suchym nie mniejszej niz 800 kg/m
3
i nie wikszej niz
2100 kg/m
3
, wykonany calkowicie lub czsciowo przy uzyciu kruszyw lekkich o strukturze porowatej i
gstosci ziaren nie mniejszej niz 2000 kg/m
3
.
Szalunek nienosny:
Szalunek, ktry nie ma znaczqcej nosnosci lub ktrego nosnosc nie jest uwzgldniana przy
wymiarowaniu sciany ze wzgldu na przenoszone obciqzenia.
Beton zwykly:
Beton o gstosci w stanie suchym wikszej niz 2100 kg/m
3
, a nie przekraczajqcej 2600 kg/m
3

Uzyskany schemat konstrukcyjny:
Szalunek wypelniony betonem tworzy form konstrukcyjnq, ktrej geometria definiowana jest jako
schemat konstrukcyjny. Forma konstrukcyjna z betonu moze byc zbrojona lub niezbrojona.
Zestaw szalunkowy:
Nienosny zestaw szalunkw traconych oparty na pustakach lub plytach zawierajqcych material
izolacyjny, wypelniany betonem na miejscu budowy, pozostajqcy na stale jako czsc sciany.
Przewiqzki dystansowe:
Elementy wlqczone do szalunku, w fabryce lub na miejscu budowy, w celu polqczenia elementw
szalunkowych oraz przeciwstawienia si naporowi betonu podczas wypelniania i twardnienia.
Przewiqzki dystansowe mogq byc wykonane z tego samego materialu co elementy szalunkowe lub z
innych, scisle okreslonych materialw, jak na przyklad metal lub tworzywo sztuczne.
zolacyjnosc cieplna zestawu szalunkowego:
Biorqc pod uwag szeroki wachlarz zastosowan (typy budynkw i warunki klimatyczne) limit liczbowy
izolacyjnosci cieplnej wymaganej przy stalym szalunku moze byc ustalony tylko po okresleniu
konkretnego zastosowania. Niemniej jednak wsplczynnik przewodzenia ciepla wlqczonego materialu
izolacyjnego (wartosc ) nie powinien przekroczyc 0,5 W/mK.
ETAG nr 009

16/80

Sekcja druga: WYTYCZNE OCENY PRZYDATNOSCI
DO STOSOWANIA

Uwagi ogIne
a) Stosowanie niniejszych wytycznych
Niniejsze Wytyczne do europejskich aprobat technicznych stanowiq zasady oceny zestaww
szalunkw traconych i ich zamierzonych zastosowan. To producent definiuje zestaw szalunkowy, dla
ktrego chce uzyskac europejskq aprobat technicznq, sposb zastosowania tego zestawu w
obiektach i w konsekwencji zakres oceny.
Jest zatem mozliwe, ze w przypadku niektrych, tradycyjnych zestaww szalunkowych, do ustalenia
ich przydatnosci do stosowania wystarczq tylko niektre badania i odpowiednie kryteria. W innych
przypadkach, np. specjalnych lub innowacyjnych zestaww szalunkowych lub materialw, lub szeregu
zastosowan, moze byc potrzebny caly zestaw badan i kryteriw oceny.
b) OgIny ukIad niniejszej czsci
Ocena przydatnosci do zamierzonego stosowania zestaww szalunkowych w obiektach budowlanych
jest procesem obejmujqcym 3 glwne etapy:
W rozdziale 4 wyjasnione sq szczegIowe wymagania dotyczqce obiektw, majqce zwiqzek
z zestawami szalunkowymi i ich zamierzonymi zastosowaniami, przy czym podane sq
wymagania podstawowe dla obiektw (art. 11, ust. 2 dyrektywy 89/106/EWG), a nastpnie
odpowiadajqce im wlasciwosci wyrobw.
W rozdziale 5 rozszerzono list z rozdzialu 4 o bardziej precyzyjne definicje i dostpne metody
sprawdzania wlasciwosci wyrobu oraz podano sposb przedstawiania wymagan i konkretnych
wlasciwosci wyrobu. Uzyskuje si to poprzez metody badan, metody obliczen i sprawdzen itd.
W rozdziale 6 podano wskazwki dotyczqce metod oceny w celu potwierdzenia przydatnosci
zestaww szalunkowych do zamierzonego zastosowania.
Podane w rozdziale 7 zaIozenia i zaIecenia majq znaczenie tylko w zakresie dotyczqcym
podstaw dokonywania oceny przydatnosci zestawu szalunkw do zamierzonego stosowania.
c) Poziomy Iub kIasy Iub minimaIne wymagania zwiqzane z wymaganiami podstawowymi i
wlasciwosciami uzytkowymi zestawu szalunkowego (patrz punkt 1.2 D). Zgodnie z dyrektywq
89/106/EWG ,klasy w niniejszych Wytycznych do europejskich aprobat technicznych odnoszq
si tylko do obowiqzkowych poziomw lub klas ustalonych w mandacie Komisji Europejskiej.
Niniejsze Wytyczne do europejskich aprobat technicznych ustalajq jednak obowiqzkowy sposb
przedstawiania wlasciwosci uzytkowych zestaww szalunkowych. Jesli co najmniej jedno panstwo
ETAG nr 009

17/80
czlonkowskie nie ma przepisw dotyczqcych niektrych zastosowan wyrobu, producent ma zawsze

prawo nie stosowac jednego lub kilku z nich. W takim przypadku ETA zawierac bdzie informacj, ze
danej ,wlasciwosci uzytkowej nie oznaczono. Nie dotyczy to jednak tych wlasciwosci szalunkw,
ktrych okreslenie jest niezbdne, aby zestaw byl objty zakresem niniejszych wytycznych.
d) Okres uzytkowania (trwaIosc) i przydatnosc uzytkowa
Postanowienia, metody badan i metody oceny zawarte lub powolywane w niniejszych wytycznych
oparte sq na zalozeniu przewidywanego okresu uzytkowania wyrobu zgodnie z jego przeznaczeniem
przez co najmniej 50 lat pod warunkiem, ze zestaw szalunkowy jest wlasciwie uzytkowany i
konserwowany (patrz rozdz. 7). Postanowienia te oparte sq na aktualnym stanie wiedzy i dostpnym
doswiadczeniu.
Okreslenie ,przewidywany okres uzytkowania oznacza przypuszczenie, ze po ocenie dokonanej
zgodnie z postanowieniami wytycznych i po uplywie zalozonego okresu uzytkowania, rzeczywisty
okres uzytkowania w normalnych warunkach moze byc znacznie dluzszy i ze nie nastqpi powazne
pogorszenie wlasciwosci majqcych wplyw na wymagania podstawowe.
Zalozenia dotyczqcego okresu uzytkowania zestawu szalunkowego nie mozna interpretowac jako
gwarancji udzielonej przez producenta lub jednostk aprobujqcq. Powinno ono byc traktowane
wylqcznie jako wskazwka dla inwestora i projektanta, sluzqca ustaleniu odpowiednich kryteriw
wyboru wyrobw w odniesieniu do przewidywanego, ekonomicznie uzasadnionego okresu
uzytkowania konstrukcji (na podstawie D, punkt 5.2.2).
e) Przydatnosc do zamierzonego zastosowania
Zgodnie z dyrektywq dot. wyrobw budowlanych nalezy rozumiec, ze wedlug niniejszych wytycznych
zestawy szalunkowe powinny wykazywac takie wlasciwosci, zeby obiekty budowlane, w ktrych
wyroby te majq zostac wbudowane, zamontowane, zastosowane lub zainstalowane mogly spelniac
wymagania podstawowe, jesli zostanq prawidlowo zaprojektowane i zbudowane (art. 2 ust.1
dyrektywy 89/106/EWG).
Stqd, zestawy szalunkowe muszq nadawac si do zastosowania w obiektach budowlanych, ktre (w
calosci i w oddzielnych czsciach) nadajq si do zamierzonego zastosowania, przy uwzgldnieniu
ekonomiki i spelnieniu wymagan podstawowych. Wymagania te, pod warunkiem normalnej
konserwacji, muszq byc spelnione w ciqgu ekonomicznie uzasadnionego okresu uzytkowania.
Wymagania te oglnie dotyczq, oddzialywan, ktre dadzq si przewidziec (Zalqcznika 1 do dyrektywy
89/106/EWG, przedmowa).
ETAG nr 009

18/80

4. Wymagania
W niniejszym rozdziale okresla si aspekty wlasciwosci uzytkowych ocenianych w celu spelnienia
stosownych wymagan podstawowych stawianych zestawom szalunkowym w wyniku:
bardziej szczeglowego wyrazenia, zgodnie z zakresem niniejszych wytycznych, odpowiednich
wymagan podstawowych dyrektywy dotyczqcej wyrobw budowlanych, zawartych w
Dokumentach interpretacyjnych i mandacie w odniesieniu do obiektw lub czsci obiektw, biorqc
pod uwag trwalosc i przydatnosc uzytkowq obiektw.
zastosowania wymagan podstawowych do zakresu niniejszych wytycznych (wyrb/ ewentualnie
jego czsci skladowe, komponenty i zamierzone zastosowania) oraz podanie listy odpowiednich
cech wyrobu lub innych wlasciwosci majqcych zastosowanie.
Jesli cecha wyrobu lub inna wlasciwosc jest charakterystyczna dla jednego wymagania
podstawowego, wwczas omwiona jest w odpowiednim miejscu. Jesli jednak, cecha lub wlasciwosc
dotyczy wicej niz jednego wymagania podstawowego, wwczas jest adresowana do najwazniejszego
z nich, z odsylaczami do innych. Jest to szczeglnie wazne tam gdzie producent deklaruje
,wlasciwosc uzytkowq nie oznaczonq w przypadku cechy lub wlasciwosci dotyczqcej jednego
wymagania podstawowego, a jest ona krytyczna do oceny wedlug innego wymagania podstawowego.
Podobnie, cechy i wlasciwosci, ktre majq zwiqzek z ocenq trwalosci mogq byc omwione przy
wymaganiach podstawowych od 1 do 6 z powolaniem na punkt 4.7. W przypadku gdy cecha odnosi
si tylko do trwalosci, jest ona omwiona w punkcie 4.7.
Niniejszy rozdzial uwzgldnia takze ewentualne dalsze wymagania (np. wynikajqce z innych dyrektyw
UE) i okresla aspekty okresu uzytkowania, lqcznie z cechami potrzebnymi do identyfikacji wyrobu (por.
Format ETA p. .2)
Kazde wymaganie podstawowe jest rozwazane po kolei.
W tablicy 1 podano wymagania podstawowe, stosowane punkty odpowiednich Dokumentw
interpretacyjnych (D), cechy wyrobu podane w mandacie oraz wlasciwosci uzytkowe podane w
niniejszych wytycznych, z odpowiednimi punktami.

ETAG nr 009

19/80
TabIica 1: Zwiqzek pomidzy ustaleniami Dokumentw interpretacyjnych (D) dotyczqcymi obiektw i

wlasciwosci uzytkowych wyrobu, wlasciwosciami wyrobu ujtymi w mandacie i
wlasciwosciami uzytkowymi wyrobu w odpowiednich punktach niniejszych wytycznych.
W.p
Odpowiedni punkt ID
dotyczqcy obiektw
Odpowiedni
punkt ID
dotyczqcy
wIasciwosci
uzytkowych
wyrobu
WIasciwosci wyrobu. wg
zaIqcznika 2 mandatu
WIasciwosci
uzytkowe
wyrobw w
wytycznych

Punkt
wytycznych
Schemat konstrukcyjny Schemat
konstrukcyjny
4.1.1
Efektywnosc wypelnienia
(System szalunkowy musi
pozwalac na wznoszenie
bezpiecznych scian betonowych,
pozbawionych pustek, o
dostatecznie niskich stratach
wody, bez segregacji)

Efektywnosc
wypelnienia
4.1.2
1
4.2 Postanowienia
dotyczqce obiektw i
ich czsci
4.3
Postanowienia
dotyczqce
wyrobw
Mozliwosc zbrojenia (szalunki
muszq pozwalac na zbrojenie
betonu)

Mozliwosc
zbrojenia
4.1.3
4.2.2.2.a
Nosnosc scian z
funkcjq oddzielenia
pozarowego lub bez
4.3.1.3.2 i 3
Element nosne/
wypelnienie
betonowe
Reakcja na ogien ( w warunkach
zastosowania koncowego)
(dotyczy systemu/ zestawu
szalunkw do scian
podlegajqcych przepisom
ogniowym)

Reakcja na ogien 4.2.1
4.2.3.3.2.a
Ograniczanie
powstawania i
rozprzestrzeniania
ognia i dymu w miejscu
powstawania
4.2.3.1.1
Wyroby
podlegajqce
wymaganiom
ze wzgldu na
reakcje na
ogien dla scian
4.2.3.4.2.a i b
Ograniczanie
rozprzestrzeniania
ognia i dymu w miejscu
powstawania:
Eksponowane
powierzchnie i sciany
4.3.1.3.5.2a i b
Fasady/ sciany
zewntrzne-
aspekty
rozprzestrzenia
nia ognia
2
Ograniczenie
rozprzestrzeniania
ognia na sqsiednie
obiekty budowlane:
oddzielenia pozarowe,
sciany zewntrzne i
fasady
4.3.1.1 Wyroby
podlegajqce
wymaganiom
ze wzgldu na
reakcj na
ogien dla fasad/
scian
zewntrznych

Odpornosc ogniowa (w
warunkach zastosowania
koncowego) (dotyczy systemu/
zestawu szalunkw do scian
podlegajqcych przepisom
ogniowym)
Odpornosc
ogniowa scian:
E, , R, M, W 4.2.2
ETAG nr 009

20/80

W.p
Odpowiedni punkt ID
dotyczqcy obiektw
Odpowiedni
punkt ID
dotyczqcy
wIasciwosci
uzytkowych
wyrobu
WIasciwosci
uzytkowe
wyrobw w
wytycznych

Punkt
wytycznych
Substancje niebezpieczne Substancje
niebezpieczne

4.3.1 3.3.1 Srodowisko
wewntrzne

3.3.1.1 Jakosc
powietrza

3.3.1.2 Wilgoc
Przepuszczalnosc pary wodnej
Absorpcja wody

Przepuszczalnos
c pary wodnej
Absorpcja wody
Kapilarnosc
powierzchni
szalunku
4.3.2

4.3.3
3
4.4.5
3.3.1.1.3.2.a
Emisja i
uwalnianie
zanieczyszczen
3.3.1.2.3.2.e1
kontrola
wilgoci: sciany,
materialy
scienne

3.3.5.3
Wodoszczelnosc Wodoszczelnosc
wykonczen
4.3.4
Przyczepnosc kompozytw
(bloczki i plyty)
Przyczepnosc i
odpornosc na
uderzenie
4. 4.1
3.3.2.1
Uderzenia
-bezposrednie:
uderzenia od
spadajqcych na
uzytkownikw
przedmiotw,
zamocowanych lub
stanowiqcych czsc
obiektu
-uderzenie/ kolizja
pomidzy
uzytkownikami a
czsciq obiektu w
wyniku wypadku
3.3.2.3
Nosnosc i
statecznosc
Definicja
geometrii
Wytrzymalosc na napr
wypelnienia ( Wytrzymalosc na
napr wypelnienia odnosi si do
wlasciwego zachowania
elementw szalunku
(statecznosc, nacisk
wewntrzny,...) gdy oddzialuje na
nie wylewany beton)

Wytrzymalosc na
zginanie,
scinanie
powierzchni
czolowych
szalunku

Wytrzymalosc i
kotwienie
przekladek

Statecznosc
szalunku

4.4.2
4
3.3.2.2
Geometria:
-obecnosc ostrych lub
tnqcych krawdzi
-charakter powierzchni
Bezpieczenstwo
osb narazonych
na urazy przez
kontakt
4.4.3
zolacja od dzwikw
powietrznych
( w warunkach zastosowania
koncowego)
zolacja od
dzwikw
powietrznych 4.5.1
5
4.2.1
Postanowienia
dotyczqce scian
-izolacja od halasu
zewntrznego
-izolacja od halasu z
innej przestrzeni
- halas uderzeniowy
4.3.2.1
4.3.4.1
Akustyczne
wlasciwosci
wyrobw
Pochlanianie dzwiku Pochlanianie
dzwiku
4.5.2
ETAG nr 009

21/80
W.p
Odpowiedni punkt ID
dotyczqcy obiektw
Odpowiedni
punkt ID
dotyczqcy
wIasciwosci
uzytkowych
wyrobu
WIasciwosci
uzytkowe
wyrobw w
wytycznych

Punkt
wytycznych
6
4.2
Ograniczenie zuzycia
energii
4.3.2.1
Materialy prod.
fabrycznie
Tablica 4.1
Wlasciwosci
4.3.2.2
Komponenty
prod.
fabrycznie
Tablica 4.2
Wlasciwosci
komponentw
Opr cieplny Opr cieplny.
Wplyw
przemieszczania
wilgoci na
zdolnosc
izolacyjnq sciany.
Bezwladnosc
cieplna
4.6.1

4.6.2.

4.6.3
Aspekty trwalosci i przydatnosci uzytkowej
Odpornosc na
zniszczenie
4.7.1
D
stotne czynniki zniszczenia takie
jak zamrazanie i rozmrazanie
Odpornosc na
uszkodzenie
podczas
zwyklego
uzytkowania
4.7.2

4.1. Nosnosc i statecznosc
Wymaganie podstawowe zawarte w dyrektywie 89/106/EWG brzmi nastpujqco:
Obiekty budowlane powinny byc zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby obciqzenia mogqce
na nie dzialac w trakcie wznoszenia i uzytkowania nie prowadzily do:
zniszczenia calosci lub czsci obiektu;
znacznych odksztalcen o niedopuszczalnej wielkosci;
uszkodzenia czsci obiektw, polqczen lub zainstalowanego wyposazenia w wyniku znacznych
odksztalcen nosnych elementw konstrukcji;
uszkodzenia na skutek wypadku w stopniu nieproporcjonalnym do wywolujqcej go przyczyny.
Z omawianym wymaganiem podstawowym zwiqzane sq nastpujqce aspekty wlasciwosci uzytkowych
zestaww elementw szalunkowych/systemw.
4.1.1. Uzyskany schemat konstrukcyjny
Geometria pustych przestrzeni wewnqtrz szalunku powinna byc taka, aby umozliwic zaprojektowanie i
wykonanie sciany betonowej, ktra spelni wymagania stosownych czsci niniejszego wymagania
podstawowego, zgodnie z prawem, przepisami i postanowieniami administracyjnymi. Uzyskany
ETAG nr 009

22/80

schemat konstrukcyjny ma wplyw na metody projektowania stosowane w miejscu wbudowania wyrobu
w obiekty.
Od uzyskanej pionowosci wypelnionej sciany betonowej zalezy zachowanie elementw
konstrukcyjnych i calkowita wytrzymalosc konstrukcji. Kazdy defekt ma wplyw na oglnq statecznosc.
Wedlug okreslenia w p. 2.2 mozliwe jest rozrznienie 4 rodzajw schematw konstrukcyjnych: ciqgly,
rusztowy, slupowy i pozostale.
O rodzaju decyduje ksztalt i wymiary blokw, elementw, przewiqzek dystansowych i plyt, prawidlowo
zestawionych na miejscu.
4.1.2. Efektywnosc wypelnienia
System szalunkw traconych powinien pozwalac na wznoszenie bezpiecznych scian betonowych,
pozbawionych pustek, o dostatecznie niskich stratach wody na zlqczach lub przez powierzchnie
czolowe szalunku i bez segregacji.
Z tego wzgldu powinno byc mozliwe wlasciwe wypelnienie szalunku i jesli to konieczne zagszczenie
betonu, zgodnie z metodq wbudowania podanq przez wnioskodawc ETA. W szczeglnosci szalunek
powinien byc dostatecznie szczelnie wypelniony, aby uniknqc dyspersji wypelnienia drobnoziarnistego
i dostatecznie mocny, aby zapobiec uszkodzeniu przy wypelnianiu betonem.
4.1.3. Mozliwosc ulozenia zbrojenia
Zaleca si, aby geometria pustych przestrzeni i uklad przewiqzek dystansowych umozliwialy
prawidlowe ulozenie i zapewnialy wlasciwe otulenie zbrojenia.
Zaleca si stosowanie pewnego minimalnego zbrojenia betonu wypelniajqcego.
4.2. Bezpieczenstwo pozarowe
Wymaganie podstawowe zawarte w dyrektywie 89/106 EWG brzmi nastpujqco:
Obiekty budowlane powinny byc zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby w przypadku pozaru:
byla zapewniona nosnosc konstrukcji przez zalozony okres czasu;
powstawanie i rozprzestrzenianie ognia i dymu w obiektach bylo ograniczone;
rozprzestrzenianie ognia na obiekty sqsiednie bylo ograniczone;
mieszkancy mogli opuscic obiekt lub byc uratowani w inny sposb;
uwzgldnione bylo bezpieczenstwo ekip ratowniczych.
4.2.1. Reakcja na ogien
Wymagania dotyczqce reakcji na ogien powinny byc zgodne z prawem, przepisami i postanowieniami
administracyjnymi wlasciwymi dla koncowego zastosowania sciany. Odpowiednie wlasciwosci
uzytkowe powinny byc okreslone na podstawie dokumentw klasyfikacyjnych CEN.
ETAG nr 009

23/80
4.2.2. Odpornosc ogniowa

Wymagania dotyczqce odpornosci ogniowej powinny byc zgodne z prawem, przepisami i
postanowieniami administracyjnymi wlasciwymi dla koncowego zastosowania sciany. Odpowiednie
wlasciwosci uzytkowe powinny byc okreslone na podstawie dokumentw klasyfikacyjnych CEN.
4.3. Higiena, zdrowie i srodowisko
Obiekty budowlane powinny byc zaprojektowane i zbudowane w taki sposb, aby nie stanowily
zagrozenia dla higieny lub zdrowia mieszkancw lub sqsiadw, w szczeglnosci w wyniku:
wydzielania gazw toksycznych;
obecnosci szkodliwych czqstek lub gazw w powietrzu;
emisji niebezpiecznego promieniowania;
zanieczyszczenia lub zatrucia wody lub gleby;
nieprawidlowego usuwania sciekw, dymu, odpadw w postaci stalej lub cieklej;
obecnosci wilgoci w czsciach obiektw lub na powierzchniach wewntrznych obiektw.
4.3.1. Substancje niebezpieczne
Wyrb/zestaw musi byc taki, aby po wbudowaniu zgodnie z wlasciwymi postanowieniami panstw
czlonkowskich pozwalal na spelnienie wymagania podstawowego nr 3 dyrektywy 89/106/EWG,
wyrazonego w przepisach krajowych panstw czlonkowskich, a w szczeglnosci aby nie powodowal
szkodliwej emisji toksycznych gazw, niebezpiecznych czqstek lub promieniowania do srodowiska
wewntrznego, ani zanieczyszczenia srodowiska zewntrznego (powietrza, gruntu lub wody).
4.3.2. Przepuszczalnosc pary wodnej
Zestaw szalunkw powinien byc zaprojektowany i wbudowany w taki sposb, aby przenoszenie
wilgoci przez scian nie powodowalo kondensacji pary wodnej wewnqtrz sciany lub na jej powierzchni
w stopniu niekorzystnie wplywajqcym na wlasciwosci sciany.
4.3.3. Absorpcja wody
Zestaw szalunkw powinien byc zaprojektowany i wbudowany w taki sposb, aby elementy szalunku
nie powodowaly odsysania wody ze swiezego betonu, co moglo by niekorzystnie wplywac na jakosc
stwardnialego betonu. Czsci zestawu, ktre sq bezposrednio eksponowane na dzialanie wody,
powinny charakteryzowac si dostatecznie ograniczonq wielkosciq absorpcji wody, aby nie wplywala
ona na wlasciwosci sciany, ani nie wywolywala korozji przewiqzek metalowych lub zbrojenia.
Aspekty niniejszego wymagania sq zwiqzane z punktem 4.1.2 ze wzgldu na kapilarne podciqganie
wody odsysanej ze swiezego betonu i z punktem 4.3.4 ze wzgldu na wilgoc z gruntu itp.
ETAG nr 009

24/80

4.3.4. Wodoszczelnosc
Wymagania dotyczqce wodoszczelnosci scian sq istotne tylko tam, gdzie sciany sq stosowane w
srodowisku oddzialywania wody zewntrznej (np. deszcz, snieg, wody gruntowe) lub wody
wewntrznej (np. lazienki, toalety) i gdzie istnieje ryzyko szkodliwej akumulacji lub kondensacji. W
wikszosci przypadkw wymagania zwiqzane sq z wlasciwosciami uzytkowymi wykonczen lub
zabezpieczen wodochronnych. Celem jest ochrona przed przenikaniem deszczu, sniegu, albo wilgoci
z gruntu do wntrza budynku.

4.4. Bezpieczenstwo uzytkowania
Obiekty budowlane powinny byc zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby nie stwarzaly w
trakcie uzytkowania niemozliwego do zaakceptowania ryzyka wypadkw, takich jak: poslizgnicia,
upadki, zderzenia, oparzenia, porazenia prqdem elektrycznym, obrazenia w wyniku eksplozji.
4.4.1. Przyczepnosc i odpornosc na uderzenie
Okladziny szalunkw powinny byc stabilne pod dzialaniem cizaru wlasnego, parcia wiatru i ssania,
jak rwniez pod obciqzeniem udarowym w normalnym uzytkowaniu i przy normalnym ruchu.
Cizar wykonczen
Zestaw szalunkowy powinien przeniesc cizar wprowadzonych i zastosowanych wykonczen bez
szkodliwych odksztalcen.
Wplyw oddzialywania wiatru
Zestaw szalunkowy powinien miec wystarczajqcq wytrzymalosc mechanicznq na dzialanie sily parcia,
ssania i wibracji wywolanej wiatrem.
Obciqzenia udarowe w normalnym uzytkowaniu
Zestaw szalunkowy powinien byc tak zaprojektowany, aby w warunkach koncowego zastosowania,
wplyw obciqzenia udarowego spowodowanego normalnym uzytkowaniem i normalnym ruchem nie
narazal statecznosci i szczelnosci szalunku.
Przyczepnosc pomidzy zewntrznq okladzinq zestawu szalunkowego a wewntrznq konstrukcjq
betonowq powinna pozwalac na oparcie standardowego wyposazenia konserwacyjnego, takiego jak
drabina, bez uszkodzenia i odksztalcenia.

ETAG nr 009

25/80
4.4.2. Odpornosc na napr wypelnienia

Zestaw szalunkowy powinien przeciwstawiac si cisnieniu swiezego betonu podczas jego wylewania i
zagszczania, w granicach okreslonych przez wnioskodawc ETA.
Wytrzymalosc na napr wypelnienia odnosi si do wymaganego zachowania elementw szalunku
(statecznosc, cisnienie wewntrzne,.) poddanych dzialaniu wylewanego betonu.
4.4.3. Bezpieczenstwo osb narazonych na urazy przez kontakt
Zestaw szalunkowy z wykonczeniem powinien byc zaprojektowany i wbudowany z nalezytq troskq o
bezpieczenstwo mieszkancw w normalnych warunkach lub gdy osoba przypadkowo upadnie na
scian. Wlasciwosci zestawu szalunku wplywajqce na poziom ryzyka obejmujq:
obecnosc ostrych lub tnqcych krawdzi, szczeglnie na polqczeniach pomidzy wykonczeniem,
komponentami i ramami otworw, ktre mogq byc stosowane wraz z zestawem,
charakter powierzchni ( np. ryzyko scierania na szorstkich powierzchniach) i tekstura.

4.5. Ochrona przed haIasem
Obiekty budowlane powinny byc zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby halas, na ktry sq
narazeni mieszkancy lub ludzie znajdujqcy si w poblizu obiektw nie przekraczal poziomu
stanowiqcego zagrozenie dla ich zdrowia oraz pozwalal im spac, wypoczywac i pracowac w
zadawalajqcych warunkach.
zestaww elementw szalunkowych/ systemw.
4.5.1. zolacyjnosc od dzwikw powietrznych
Przenikanie dzwikw powietrznych przez scian z szalunkiem traconym powinno byc zmniejszone,
zgodnie z prawem, przepisami i postanowieniami administracyjnymi stosowanymi w miejscu
wbudowania zestawu w obiekty.
Nalezy przeanalizowac wplyw scian szczytowych, scian z zamocowanymi elementami
konstrukcyjnymi i scian o ukladzie schodkowym na spelnienie okreslonego wyzej wymagania.
4.5.2. Pochlanianie dzwiku
Pochlaniania dzwiku zazwyczaj nie rozpatruje si w przypadku wyrobw z przewidzianym
dodatkowym wykonczeniem powierzchni wewntrznej. Powinna ona byc brana pod uwag w
przypadku zestawu szalunkw z wykonczeniem fabrycznym.
Akustyczne cechy powierzchni szalunku powinny spelniac wszystkie wymagania dotyczqce czasu
poglosu.
ETAG nr 009

26/80

4.6. Oszczdnosc energii i ochrona ciepIna
Obiekty budowlane i ich instalacje grzewcze, chlodzqce i wentylacyjne powinny byc zaprojektowane i
wykonane w taki sposb, aby utrzymac na niskim poziomie ilosc energii wymaganej do ich
uzytkowania, przy uwzgldnieniu miejscowych warunkw klimatycznych i potrzeb uzytkownikw.
zestaww elementw szalunkowych / systemw.
W przypadku kiedy elementy szalunkowe sq stosowane pomidzy przestrzeniami o rznych
warunkach cieplno-wilgotnosciowych, powinny wykazywac odpowiedniq izolacyjnosc cieplnq, aby:
- ograniczyc zuzycie energii
- zapobiec dyskomfortowi spowodowanemu promieniowaniem lub konwekcjq (przeciqg),
- zapobiec kondensacji pary wodnej wewnqtrz sciany lub na jej powierzchni.
4.6.1. Opr ciepIny
Wsplczynnik przenikania ciepla lub opr cieplny elementu szalunkowego powinny byc ustalone
zgodnie z prawem, przepisami i postanowieniami administracyjnymi stosowanymi w miejscu
wbudowania wyrobu w obiekty.
Nalezy uwzgldnic wplyw mostkw cieplnych.
4.6.2. Wplyw przenoszenia wilgoci na izolacyjne wlasciwosci sciany
Tracone elementy szalunkowe powinny byc zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby warunki i
stopien kondensacji wilgoci nie mialy znaczqco ujemnego wplywu na izolacyjne wlasciwosci
wykonczonej sciany.
4.6.3. Bezwladnosc cieplna
Wplyw ukladu zestawu elementw szalunkowych na bezwladnosc cieplnq scian, zarwno
wewntrznych, jak i zewntrznych, powinien byc ustalany w przypadkach, gdy cecha ta jest
wymagana do okreslenia zuzycia energii w obiektach (na cele ogrzewania lub chlodzenia).
4.7. Aspekty trwaIosci i przydatnosci uzytkowej
Ponizsze wymagania majq oglny zwiqzek z wymaganiami podstawowymi, lecz nie sq zwiqzane
konkretnie z zadnym z nich. Z tego wzgldu niespelnienie tych wymagan moze prowadzic do
niespelnienia jednego lub kilku wymagan podstawowych.
4.7.1. Odpornosc na zniszczenie
Wszystkie komponenty zestawu elementw szalunkowych powinny zachowac swoje wlasciwosci
podczas calego okresu przydatnosci uzytkowej wbudowanego systemu, w warunkach normalnego
ETAG nr 009

27/80
uzytkowania i konserwacji, tak aby utrzymac jakosc wbudowanego systemu. Wymaga to spelnienia
nastpujqcych warunkw:
- wszystkie komponenty powinny wykazywac racjonalnie przewidywanq trwalosc fizyko-chemicznq.
Wskazane jest, aby tam gdzie majq miejsce reakcje pomidzy kontaktujqcymi si materialami,
nastpowaly one powoli,
- wszystkie materialy powinny wykazywac naturalnq odpornosc lub powinny byc zabezpieczone
przed korozjq lub zniszczeniem biologicznym,
- wszystkie materialy powinny byc wzajemnie kompatybilne.
Czynniki niszczqce obejmujq:
4.7.1.1. Czynniki fizyczne

Zewntrzne elementy szalunkowe i przewiqzki dystansowe nie powinny podlegac niekorzystnemu
dzialaniu (np. niszczenie, odksztalcanie, korozja) czynnikw fizycznych (np. zamrazaniu
rozmrazaniu, wilgoci, temperaturze i promieniowaniu slonecznemu, ani ruchom konstrukcji betonowej.
Niska temperatura powietrza rzdu -20 C i wysoka temperatura powietrza rzdu + 50 C sq, na
ogl, traktowane jako ekstremalne zmiany temperatur. Jednak, w krajach Europy plnocnej
temperatura powietrza moze spasc do 40 C. Promieniowanie sloneczne zwiksza temperatur na
eksponowanej zewntrznej powierzchni wykonczenia. Wzrost zalezy od dawki promieniowania i
powierzchniowej absorpcji energii (kolor). Oglnie przyjmuje si, ze maksymalna temperatura na
powierzchni dowolnego wykonczenia wynosi + 80 C.
Zarwno niskie jak i wysokie temperatury zewntrznego wykonczenia nie powinny spowodowac
niszczqcego ani nieodwracalnego odksztalcenia szalunku.
Zmiany temperatury na powierzchni nie powinny spowodowac zadnych uszkodzen (np. zmiana
sredniej zewntrznej temperatury pomidzy latem i zimq, nagla zmiana na skutek dlugiej ekspozycji
slonecznej, a nastpnie intensywnego deszczu lub zmiana temperatury pomidzy powierzchniq
naslonecznionq i zacienionq).
Wewntrzne elementy szalunku nie powinny podlegac niekorzystnemu oddzialywaniu miejscowemu
ciepla od blisko zamocowanych plyt grzejnych lub kaloryferw.
Wytrzymalosc zaprawy spoin zestawu szalunkowego nie powinna byc obnizona w wyniku naprzen
wywolanych przez normalne ruchy konstrukcji betonowej: skurcz i pelzanie betonu oraz ruchy na
skutek zmiennosci naprzen, jakim podlega konstrukcja.
4.7.1.2. Czynniki chemiczne

Woda, dwutlenek wgla, tlen (mozliwosc korozji) i inne czynniki zwyklego chemicznego ryzyka,
mogqce znalezc si w kontakcie z szalunkiem w wyniku np. uzycia materialw czyszczqcych do
elementw wykonczenia, nie powinny wywolywac niekorzystnych skutkw.
ETAG nr 009

28/80

4.7.1.3. Czynniki biologiczne

Zestawy elementw szalunkowych nie powinny podlegac dzialaniu grzybw, bakterii, alg ani owadw.
Zestawy elementw szalunkowych powinny byc zaprojektowane w taki sposb, aby uniknqc ataku
owadw i szkodnikw.
4.7.2. Odpornosc na uszkodzenia podczas normalnego uzytkowania
W przypadku kiedy wykonczenia i elementy podparcia wykonczenia nie sq wykonane z tradycyjnych
materialw (lecz np. z materialw kruchych), to istnieje ryzyko uszkodzenia zestawu szalunkowego w
trakcie uzytkowania podczas mocowania przedmiotw lub wprowadzania do nich przewodw, albo
podczas zwyklego uderzenia. Nalezy zatem dokonac oceny zapisw w tym zakresie w instrukcji
montazu (patrz punkty 7.2.6 i 7.2.7).
5. Metody sprawdzania wIasciwosci uzytkowych
W niniejszym rozdziale omawia si metody sprawdzania zastosowane do okreslania rznych
aspektw wlasciwosci uzytkowych wyrobw zwiqzanych z wymaganiami stawianymi obiektom
(obliczenia, badania, wiedza inzynierska, doswiadczenia praktyczne itd.). Jest mozliwosc
wykorzystania istniejqcych danych zgodnie z Dokumentem EOTA nr 004 ,Wykorzystanie istniejqcych
danych do oceny w procedurze ETA.
Tam gdzie w niniejszych wytycznych cytowane sq metody sprawdzania pewnych cech wyrobu podane
w Eurokodach, to ich zastosowanie w niniejszych wytycznych, jak rwniez w kolejnych wydaniach
europejskich aprobat technicznych wydanych zgodnie z wytycznymi, powinno byc zgodne z zasadami
ustanowionymi w Dokumencie informacyjnym Komisji Europejskiej w sprawie stosowania Eurokodw
w zharmonizowanych europejskich specyfikacjach technicznych.
W tablicy 2 podano stosowne wymagania podstawowe, zwiqzane z nimi wymagania dotyczqce
wlasciwosci uzytkowych wyrobw (podane w rozdziale 4), odpowiadajqce im wlasciwosci wyrobw
podlegajqce ocenie oraz odpowiednie metody sprawdzen.

TabIica 2. Zwiqzek pomidzy zapisami wytycznych dotyczqcymi wlasciwosci uzytkowych wyrobu,
cechami wyrobu i punktami wytycznych dotyczqcymi metod sprawdzania
Wyma-
ganie
podsta-
wowe
Punkt wytycznych
dotyczqcy
wIasciwosci
uzytkowych
WIasciwosci wyrobu Punkt wytycznych dotyczqcy
metod sprawdzania
1 4.1.1. Schemat
konstrukcyjny

Geometria pustych przestrzeni szalunku 5.1.1 . Schemat
konstrukcyjny
Dokumenty i konstrukcja
prbna
ETAG nr 009

29/80
Wyma-
ganie
podsta-
wowe
Punkt wytycznych
dotyczqcy
wIasciwosci
uzytkowych
metod sprawdzania
4.1.2 Efektywnosc
wypelnienia
Zdolnosc do dobrego wypelnienia betonem
Kapilarne podciqganie wody
Szczelnosc szalunku
5.1.2 Efektywnosc
wypelnienia
Konstrukcja prbna

4.1.3 Mozliwosc
ulozenia zbrojenia
Kompatybilnosc szalunku z prawidlowym
zbrojeniem
5.1.3 Mozliwosc ulozenia
zbrojenia
Rysunki testy praktyczne
4.2.1 Reakcja na
ogien
Zapalnosc
Szybkosc wydzielania ciepla
Szybkosc rozprzestrzeniania plomieni
Szybkosc wytwarzania dymu
Plonqce krople/ czqstki
5.2.1 Badanie reakcji na
ogien
2
4.2.2 Odpornosc
ogniowa
Nosnosc
Szczelnosc
zolacyjnosc
Dzialania mechaniczne
Promieniowanie
5.2.2 Badanie odpornosci
ogniowej
4.3.1 Wydzielanie
si substancji
niebezpiecznych
Zawartosc
Szybkosc wydzielania si substancji
niebezpiecznych
5.3.1 Sprawdzenie deklaracji 3
.4.3.2
Przepuszczalnosc
pary wodnej
4.3.3 Absorpcja
wody

Przepuszczalnosc pary wodnej

Kapilarnosc szalunku
5.3.2 Badanie i ocena
przepuszczalnosci pary
wodnej
5.3.3 Ocena absorpcji wody
4.4.1
Przyczepnosc i
wytrzymalosc na
uderzenie
Przyczepnosc i wytrzymalosc na uderzenie 5.4.1 Badanie, obliczenia i
ocena
4.4.2 Badanie na
napr wypelnienia
Mechaniczne wlasciwosci szalunku 5.4.2 Badanie i/ lub
obliczenia
4
4.4.3
Bezpieczenstwo
osb narazonych na
urazy
Bezpieczenstwo osb narazonych na urazy
przy kontakcie
-brak ostrych lub tnqcych krawdzi
-charakter powierzchni
5.4.3 Badanie oglne
4.5.1.zolacyjnosc
od dzwikw
powietrznych
zolacyjnosc od dzwikw powietrznych 5.5.1Badanie izolacyjnosci
od dzwikw powietrznych
5
4.5.2
Dzwikochlonnosc
Wsplczynnik pochlaniania dzwiku 5.5.2 Badanie wsplczynnika
pochlaniania dzwiku
6
4.6.1 Opr cieplny Opr cieplny 5.6.1 Obliczenie lub badanie
przewodzenia ciepla
ETAG nr 009

30/80

Wyma-
ganie
podsta-
wowe
Punkt wytycznych
dotyczqcy
wIasciwosci
uzytkowych
metod sprawdzania

4.6.2 Bezwladnosc
cieplna
Bezwladnosc cieplna 5.6.2 nformacja lub
odpowiednie dane
Aspekty
trwalosci
i
przydatn
osci
uzytkow
ej
4.7.1 Odpornosc
na
czynniki niszczqce

Odpornosc na
zniszczenie w
normalnym
uzytkowaniu
Odpornosc na czynniki niszczqce

Odpornosc na zniszczenie w normalnym
uzytkowaniu

5.7.1 Obliczenie odpornosci
na zniszczenie przez:
-czynniki fizyczne
-czynniki chemiczne
-czynniki biologiczne
5.7.2 Obliczenie
odpornosci na uszkodzenie w
normalnym uzytkowaniu przez:
-uderzenia w normalnym
uzytkowaniu
-wprowadzanie przewodw
-mocowanie przedmiotw

Rodzaj i wymiary pustych przestrzeni okreslajqce schemat konstrukcyjny do wypelnienia betonem
powinny byc okreslone na podstawie rysunkw blokw lub plyt i tolerancji okreslonych przez
wnioskodawc ETA. Nalezy okreslic wymiary i ksztalty blokw lub elementw.
Nalezy sprawdzic kompatybilnosc rznych rodzajw blokw (np. elementy polwkowe, narozniki), aby
upewnic si, ze pozwalajq na zachowanie schematu konstrukcyjnego.
Uzyskanq pionowosc sciany nalezy sprawdzic w badaniu wypelnienia (patrz ponizej).
Wbudowanie powinno byc zgodne z instrukcjq wnioskodawcy ETA, zawierajqcq metod betonowania i
maksymalnq wysokosciq wylewania.
W celach kontrolnych, efektywnosc wypelnienia powinna byc okreslona na konstrukcji prbnej,
wzniesionej zgodnie z instrukcjq wnioskodawcy ETA, najlepiej na miejscu budowy.
Jezeli jest to wlasciwe dla zestawu, konstrukcja prbna powinna zawierac tyle typowych detali ile jest
mozliwe, np.:
- otwory okienne i/ lub drzwiowe,
- naroza,
- polqczenia ze scianami wewntrznymi,
- nadproza, jak przewidziano dla zestaww,
ETAG nr 009

31/80
- polqczenia stropu i dachu (np. drewno, beton prefabrykowany lub wylewany na miejscu, jak
przewidziano dla zestaww),
- wprowadzenie poziomego i pionowego zbrojenia do maksymalnej zawartosci procentowej
przewidzianej dla zestaww,
- wykonane na miejscu cicia i lqczenia blokw lub plyt,
- instalacje przechodzqce przez scian.
Konstrukcja prbna powinna byc sprawdzana pod wzgldem:
- szczelnosci: polqczenia i detale powinny byc sprawdzone w celu okreslenia jakiejkolwiek straty
frakcji drobnoziarnistych,
- calkowitego wypelnienia:
wykazanie calkowitego wypelnienia mozna uzyskac stwierdzajqc obecnosc mleczka
cementowego w zlqczach.
Nalezy usunqc elementy szalunku, aby stwierdzic prawidlowq jakosc stwardnialego betonu i
ewentualne niekorzystne reakcje spowodowane kapilarnosciq powierzchni szalunku. Miejsca do
sprawdzenia obejmujq:
- powierzchnie nosne nadprozy,
- naroza, poniewaz schemat geometryczny moze byc rzny,
- miejsca wokl otworw,
- powierzchnie nosne stropw i dachw,
- zbrojenie,
- przewiqzki dystansowe.
Beton powinien byc sprawdzony z uwagi na wlasciwe zagszczenie, puste przestrzenie lub
segregacj. W celu zbadania prawidlowosci zagszczenia mogq takze byc pobrane rdzenie, co jest
niezbdne tam gdzie usunity szalunek pozostawia niedostatecznie dobrq powierzchni oraz w
przewiqzkach dystansowych. Wytrzymalosc na sciskanie betonu w takich miejscach mozna oznaczyc
zgodnie z prEN 206-1
2
i porwnac z wytrzymalosciq betonu gladkich, prawidlowo zagszczonych
powierzchni sciany, aby okreslic ewentualny wplyw zmiany wlasciwosci.
- prawidlowe wiqzanie i twardnienie
Beton nalezy sprawdzic z uwagi na prawidlowe wiqzanie i twardnienie, ktre moze np. podlegac
wplywom kapilarnosci szalunku.
2
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-EN 206-1:2003

ETAG nr 009

32/80

Wybierajqc prbki szalunku do powyzszych badan nalezy uwzgldnic tolerancje produkcyjne. Aby
zapewnic kompatybilnosc, wyroby z rznych partii i linii produkcyjnych nalezy wymieszac.
Nalezy wziqc pod uwag doswiadczenie wnioskodawcy ETA.
5.1.3. Mozliwosc ulozenia zbrojenia
Mozliwosc ulozenia zaprojektowanego stalowego zbrojenia w przypadku scian z betonu zbrojonego i
co najmniej minimalnego wymaganego zbrojenia w przypadku scian z betonu nie zbrojonego nalezy
ocenic przez analiz rysunkw, lub tam gdzie to konieczne, na podstawie testw praktycznych,
wykonanych najlepiej na miejscu budowy. Minimalne zbrojenie do zbadania to:
- wieniec w poblizu stropw lub sufitw,
- zbrojenie nadprozy, o ile zestawy obejmujq takq mozliwosc,
- zbrojenie pasm podokiennych,
- wzajemne polqczenia scian
Nalezy sprawdzic rwniez otulin zbrojenia.
Dodatkowe zbrojenie, wymagane szczeglnie na terenach sejsmicznych (posrednie polqczenia
pionowe i poziome) powinno byc oceniane zgodnie z zamierzonym stosowaniem podanym przez
wnioskodawc ETA. Jezeli zestaw szalunkowy zapewnia otulin przewiqzek dystansowych, nalezy
ocenic czy zestaw efektywnie utrzymuje zbrojenie na miejscu i zapewnia mu trwalq otulin.
Nalezy wziqc pod uwag doswiadczenie wnioskodawcy ETA.
We wszystkich przypadkach wlasciwosci ogniowe mozna okreslic na podstawie badan zgodnych z
wymienionymi nizej normami.
Badania reakcji na ogien zestaww z wykonczeniem lub bez obejmujqce zapalnosc, szybkosc
wydzielania ciepla, szybkosc rozprzestrzeniania plomieni, szybkosc powstawania dymu oraz badanie
plonqcych kropli/ czqstek sq wykonywane na podstawie normy klasyfikacyjnej EN 13501-1
3
(metody
badan dla Euroklas A1-E). Gdy wlasciwosc jest nie okreslana wyroby zalicza si do klasy F bez
badan.
Zestawy szalunkowe, ktre skladajq si z materialw objtych Decyzjq Komisji 2000/605/WE mozna
uwazac za nalezqce do klasy A1, bez badan.
W celu ustalenia klasyfikacji nalezy badac we wszystkich przypadkach warstwy mogqce brac udzial w
pozarze.

ETAG nr 009

33/80

Badanie jest wykonywane na podstawie normy klasyfikacyjnej EN 13501-2
4
. W niektrych
przypadkach schematw rusztowych i slupowych z wykonczeniem mocowanym mechanicznie,
notyfikowane laboratorium ogniowe moze dokonac oceny bez badan. Taka ocena na ogl nie jest
mozliwa w przypadku wykonczen zwiqzanych adhezyjnie z szalunkiem. W takim przypadku mozna
dokonac doswiadczalnej weryfikacji stabilnosci wykonczen w warunkach pozarowych, stosujqc prbki
( co najmniej 1m
2
) o reprezentatywnym schemacie konstrukcyjnym.
5.2.2.1. Sciany nosne

Ekspozycja/ oddzialywanie:
a) normowa krzywa temperatura/ czas
b) uderzenie, przedstawiajqce uszkodzenie innych elementw w warunkach pozaru
Kryteria oceny wlasciwosci uzytkowych
a) nosnosc R
b) nosnosc i szczelnosc RE
c) nosnosc, szczelnosc i izolacyjnosc RE
d) nosnosc, szczelnosc, izolacyjnosc i oddzialywanie mechaniczne RE-M
e) dla czsci z niedostatecznq izolacyjnosciq, nosnosc, szczelnosc i promieniowanie REW
Badanie scian nosnych wykonuje si zgodnie z normami:
EN 1363-1 :1999
5
Badanie odpornosci ogniowej. Czsc 1: Wymagania oglne
EN 1363-2 :1999
6
Badanie odpornosci ogniowe. Czsc 2: Procedury alternatywne i dodatkowe
EN 1365-1 :1999
7
Badanie odpornosci ogniowej elementw nosnych. Czsc1: Sciany.

5.2.2.2. Sciany nienosne

a)normowa krzywa temperatura/ czas
b) uderzenie, imitujqce uszkodzenie innych elementw w warunkach pozaru
a) szczelnosc E
b) szczelnosc i izolacyjnosc E
3
4
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-EN 13501-2:2004(U)
5
6
ETAG nr 009

34/80

c) szczelnosc, izolacyjnosc i reakcja mechaniczna E-M
d) szczelnosc i promieniowanie (dla elementw z niedostatecznq ) EW
Badanie scian nienosnych wykonuje si zgodnie z normami:
EN 1363-1:1999
5
Badanie odpornosci ogniowej czsc 1: Wymagania oglne
EN 1363-2:1999
6
Badanie odpornosci ogniowej Czsc 2: Procedury alternatywne i dodatkowe
EN 1364-1:1999
8
Badanie odpornosci ogniowej elementw nienosnych Czsc1: Sciany
5.2.2.3. Sciany elewacyjne (fasady) i sciany zewntrzne

a) normowa krzywa temperatura/ czas (od srodka)
b) krzywa ekspozycji na ogien zewntrzny
a) szczelnosc E
b) szczelnosc i izolacyjnosc E
c) statecznosc mechaniczna
Ewentualna wymagana statecznosc mechaniczna oznacza, ze nie ma spadajqcych czsci mogqcych
spowodowac zranienie ludzi w czasie wynikajqcym z klasyfikacji E lub E.
Badanie scian zewntrznych wykonuje si zgodnie z normq klasyfikacyjnq PrEN 13501-2
9
.
5.3.1.1. Obecnosc substancji niebezpiecznych w wyrobie
Wnioskodawca powinien przedlozyc pisemnq deklaracj stwierdzajqcq czy wyrb/ zestaw zawiera
substancje niebezpieczne wedlug przepisw europejskich i krajowych, wlasciwych dla panstwa
czlonkowskiego w miejscu przeznaczenia i powinien wymienic te substancje.
5.3.1.2. Zgodnosc ze stosownymi przepisami
Jezeli wyrb/ zestaw zawiera niebezpieczne substancje jak zadeklarowano powyzej, wwczas
europejska aprobata techniczna okresli metod stosowanq do wykazania zgodnosci z majqcymi
zastosowanie przepisami panstwa czlonkowskiego w miejscu przeznaczenia, zgodnie z datowanq
bazq danych UE (odpowiednia metoda oceny zawartosci lub emisji).

7
8
9
patrz przypis nr 4
ETAG nr 009

35/80
5.3.1.3. Stosowanie zasady ostroznosci

Czlonek EOTA ma mozliwosc dostarczenia innym czlonkom, poprzez Generalny Sekretariat,
ostrzezenia o substancjach niebezpiecznych, ktre zgodnie z wladzami resortu zdrowia danego kraju,
na podstawie solidnych dowodw naukowych sq traktowane jako niebezpieczne, ale nie podlegajq
jeszcze kontroli. Dostarczone bdq powolania na te dowody.
nformacja taka po uzgodnieniu bdzie przechowywana w bazie danych EOTA i bdzie przekazana
sluzbom Komisji.
nformacja w bazie danych EOTA bdzie takze przekazywana kazdemu wnioskodawcy ETA. Na
podstawie takiej informacji protokl oceny wyrobu w odniesieniu do tej substancji moze byc
opracowany na zyczenie producenta z udzialem jednostki aprobujqcej, ktra podniosla ten problem.
Charakterystyka i wlasciwosci uzytkowe wyrobu powinny byc analizowane ze wzgldu na
oddzialywanie wilgoci i oceniane na podstawie znanych wlasciwosci materialw (EN 12524 : 2000
10
),
szczeglw projektu oraz zamierzonego stosowania. W sytuacjach gdzie takie wlasciwosci jak
przepuszczalnosc pary wodnej nie sq znane, powinny one zostac okreslone w badaniach.
Badanie przepuszczalnosci pary wodnej materialw wykonuje si zgodnie z EN 12086:1997
11
Wyroby
do izolacji cieplnej w budownictwie. Okreslanie wlasciwosci przy przenikaniu pary wodnej
Alternatywnq metodq moze byc opisana w prEN SO 12572
12
Cieplno wilgotnosciowe wlasciwosci
wyrobw budowlanych. Okreslanie wlasciwosci zwiqzanych z transportem pary wodnej.
Aspekty tego sprawdzenia sq podane w punkcie 5.1.2, w odniesieniu do kapilarnosci powierzchni
szalunku i w punkcie 5.3.4 w odniesieniu do zabezpieczen przeciwwilgociowych. Przydatnosc zestawu
szalunkowego pod tym wzgldem bdzie oceniana na podstawie metod powolanych we wlasciwych
punktach.
Osiqgnicie przez scian wlasciwej wodoszczelnosci (w przypadku integralnego wykonczenia)
powinno byc oceniane na podstawie cech technicznych wykonczenia i jego stosowania (np. sposb
osiqgnicia wodoszczelnosci zlqczy pomidzy komponentami wykonczenia zgodnie z instrukcjq
montazu). Gdy konieczna jest specjalna ochrona srodowiska wewntrznego (np. pomieszczenie z
rozpryskujqcq si wodq i/ lub wysokq wilgotnosciq) nalezy ocenic, czy mozna zastosowac
wykonczenia zapewniajqce wlasciwq wodoszczelnosc.
Jezeli instrukcja wbudowania podaje mozliwosc stosowania w scianach podziemnych, nalezy ocenic
czy integralne wykonczenie i jego polqczenia mogq same zapewnic wlasciwq wodoszczelnosc, lub czy
10
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-EN 12524:2003
11
12
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-EN SO 12572:2004
ETAG nr 009

36/80

umozliwia zastosowanie zwyklych srodkw zabezpieczajqcych przed wilgociq, jezeli wodoszczelnosc
jest wymagana.
Tam gdzie to istotne, nalezy ocenic wbudowany system pod kqtem praktycznego wprowadzenia
tradycyjnych sposobw zabezpieczenia przed wilgociq.

Nalezy ocenic statecznosc okladziny szalunku pod obciqzeniem cizarem wlasnym, parciem wiatru,
ssaniem oraz obciqzeniem udarowym.
Statecznosc okladziny szalunku moze zalezec od:
- przyczepnosci pomidzy wykonczeniem a jego bezposredniq podporq,
- przyczepnosci pomidzy warstwami w elemencie wielowarstwowym i wytrzymalosciq na zginanie
prostopadle do powierzchni czolowej warstw materialw.
Zaklada si, ze cisnienie spowodowane wypelnieniem szalunku przez beton, wylewany z
maksymalnej wysokosci zalecanej w instrukcji wnioskodawcy ETA jest wyzsze niz mozliwe
podcisnienie spowodowane przez ssanie wiatru. Zatem nie jest, na ogl, potrzebna przyczepnosc
pomidzy elementami szalunku i betonem. Niemniej jednak, w szczeglnych przypadkach falistych
okladzin izolacyjnych, wnioskodawca ETA moze zqdac okreslenia przyczepnosci pomidzy
elementem szalunku a stwardnialym betonem.
Odpowiednie metody badan podano ponizej.
Ocena i/ lub badanie zwiqzane z przyczepnosciq powinno w miar mozliwosci uwzgldniac rodzaj
wykonczenia. Wyrznia si cztery rodzaje wewntrznego i zewntrznego wykonczenia, przy czym 3
pierwsze nie sq zazwyczaj czsciq zestawu:
- stosowane na miejscu budowy np. wyprawa, tynk
- samonosne mocowane mechanicznie np. mur,
- mocowane mechanicznie np. okladzina,
- stanowiqce integralnq czsc zestawu szalunkowego.
5.4.1.1. Przyczepnosc pomidzy wykonczeniem a bezposrednim podlozem

Niniejsza czsc stosuje si do zestaww szalunkw z integralnym wykonczeniem.
(a) Gotowe wykonczenie typu wyprawa na elemencie izolacyjnym:
ETAG nr 009

37/80
W celu okreslenia przyczepnosci pomidzy wykonczeniem a materialem izolacyjnym nalezy

zastosowac wlasciwe metody badan podane w ETAG 004 ETCS (zlozone systemy izolacji cieplnej z
wyprawami tynkarskimi) przystosowane do specyficznych potrzeb.
(b) Wykonczenie typu zaprawa na podlozu murowym:
W przypadku wykonczenia z zaprawy na podlozu ceramicznym, betonowym, z betonu lekkiego lub z
autoklawizowanego betonu napowietrzonego, wlasciwq metodq badan jest metoda wedlug EN 1015
12: 2000
13
Metody badan zapraw do murw. Czsc 12: Okreslenie przyczepnosci do podloza
stwardnialych zapraw na obrzutk i do tynkowania
(c) nne rodzaje gotowego wykonczenia
W zaleznosci od charakteru wykonczenia i sposobu jego mocowania (klejenie lub mocowanie
mechaniczne) jego przyczepnosc do podloza nalezy okreslic na podstawie odpowiedniej metody
badania opisanej w ETAG 004 ETCS lub, o ile to niezbdne, innq wlasciwq metodq badan.
5.4.1.2. Przyczepnosc pomidzy warstwami elementu szalunkowego

Niniejsza czsc stosuje si do wielowarstwowych zestaww szalunkowych zwiqzanych lub
polqczonych mechanicznie, przy czym zewntrzne warstwy sluzq jako podloze pod wykonczenie.
Nalezy ocenic przyczepnosc pomidzy warstwami w elemencie wielowarstwowym i wytrzymalosc na
zginanie prostopadle do powierzchni czolowych komponentw elementu:
- poprzez badanie z uzyciem odpowiedniej aparatury (patrz badania powolane ponizej), na
pojedynczych elementach (pustaki) lub na prbkach wycitych z plyt w przypadku czystej
przyczepnosci,
- na podstawie obliczen w przypadku lqczenia poprzez czysto mechaniczne mocowanie dobrze
znanych materialw, przyjmujqc na podstawie certyfikacji ich wytrzymalosc na rozciqganie.
Zaleca si, aby przynajmniej sposb zniszczenia zostal zweryfikowany przez badanie.
Powolania w zakresie badania wytrzymalosci na rozciqganie : EN 1607:1996/AC: 1997
14
Wyroby do
izolacji cieplnej w budownictwie. Okreslanie wytrzymalosci na rozciqganie prostopadle do powierzchni
czolowych i PrEN 13168
15
Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby z welny drzewnej
(WW) produkowane fabrycznie. Specyfikacja.

5.4.1.3. Przyczepnosc pomidzy elementem szalunkowym a betonem

Niniejsza czsc stosuje si do zestaww szalunkowych, dla ktrych w dokumentacji posiadanej przez
jednostk aprobujqcq deklarowana jest wartosc przyczepnosci pomidzy elementem szalunkowym a
stwardnialym betonem
W takim przypadku wartosc przyczepnosci nalezy ocenic:
13
ETAG nr 009

38/80

- w przypadku zwyklej przyczepnosci w badaniu z wykorzystaniem wlasciwej aparatury (patrz
p.5.4.1.2) na prbkach wycitych z konstrukcji prbnej (patrz p.5.1.2)
- w przypadku wiqzania poprzez mocowanie mechaniczne, przez obliczenie na podstawie geometrii
lqczonych czsci i wytrzymalosci materialu rdzenia betonowego (ta ostatnia wzita z ENV 1992-1-
1-1001). Zaleca si, aby przynajmniej sposb zniszczenia zostal zweryfikowany w badaniu.
5.4.1.4. Odpornosc na uderzenie
Bezpieczna odpornosc na uderzenie sciany zalezy glwnie od zaprojektowanego wypelnienia
betonem (przekroje betonu, wytrzymalosc betonu, zbrojenie, odleglosc pomidzy elementami rusztu
lub slupw). Zaklada si, ze prawidlowo zaprojektowane wypelnienie betonem zapewnia bezpiecznq
odpornosc wypelnionej sciany na obciqzenia od uderzenia. Jedynym zagrozeniem jest odlqczanie si i
odpadanie fragmentw szalunku pod wplywem uderzenia cialem twardym i mikkim. Odpornosc na
ten rodzaj obciqzenia jest oceniana tylko w przypadku integralnych, gotowych wykonczen.
Badanie systemw szalunkowych w warunkach koncowego stosowania z uwagi na uderzenia malymi,
twardymi i malymi mikkimi cialami wykonuje si zgodnie z opisem podanym w MOAT 43: 1987
UEAtc, Directives for Impact Testing Opoque Vertical Building Components.
Mozliwa jest ocena bez badan, wwczas gdy gotowe wykonczenie lub jego podloze w zestawie sq
wykonane z nie kruchych materialw o dobrze znanych, pozytywnych wlasciwosciach (np. metalowe
wykonczenie betonowego szalunku).
5.4.2. Wytrzymalosc na napr wypelniania
Uszkodzenie szalunku moze miec miejsce na skutek:
- niewlasciwej wytrzymalosci na rozciqganie przewiqzek dystansowych,
- niewlasciwej wytrzymalosci na zginanie elementu szalunku,
- defektu polqczenia przewiqzki z szalunkiem
wytrzymalosc na przeciqganie/ wyrywanie przewiqzki przy polqczeniu z elementem
wytrzymalosc na scinanie zakotwienia przewiqzki (gdy zakotwienie jest w pozycji wspornika)
Poniewaz na rynku istnieje duza rznorodnosc zestaww szalunkowych, nie jest mozliwe podanie
oglnych metod badania. Wlasciwa forma zniszczenia szalunku powinna byc okreslona przy
zastosowaniu odpowiednich metod.
Mozna zastosowac trzy metody:
- badanie kompletnego szalunku,
- obliczenia oparte na wytrzymalosci
14
15
ETAG nr 009

39/80
materialw,
- obliczenia (np. wytrzymalosci metalowych przewiqzek) i czsciowe badanie (np. zakotwienia
metalowych przewiqzek w elementach szalunkowych).
5.4.3. Zabezpieczenie przed odniesieniem obrazen
Zestawy szalunkowe z gotowymi wykonczeniami powinny byc oceniane nastpujqco:
- Obecnosc ostrych lub tnqcych krawdzi:
Do oceny obecnosci ostrych lub tnqcych krawdzi nie sq konieczne zadne badania. Nalezy sprawdzic
wyrb, jego specyfikacj i prbne wbudowanie w celu potwierdzenia, ze np. w naroznikach,
wypuklosciach, polqczeniach lub opaskach nie wystpujq ostre i tnqce krawdzie.
- Rodzaj powierzchni:
Do oceny rodzaju powierzchni nie sq konieczne zadne badania do oceny rodzaju powierzchni. Nalezy
sprawdzic wyrb i jego specyfikacj, w celu okreslenia tekstury powierzchni i jakiegokolwiek ryzyka
otarcia lub skaleczenia ludzi.
Badanie izolacyjnosci od dzwikw powietrznych wykonuje si w warunkach zastosowania
koncowego zgodnie z EN-SO 1403:1995
16
Akustyka. Pomiary izolacyjnosci akustycznej w
budynkach i izolacyjnosci akustycznej elementw budowlanych. Pomiary laboratoryjne izolacyjnosci
od dzwikw powietrznych elementw budowlanych.
Alternatywnie mozna wykonac obliczenia zgodnie z EN 12354:2000
17
Akustyka budowlana.
Okreslenie wlasciwosci akustycznych budynkw na podstawie wlasciwosci elementw. Czsc 1:
Izolacyjnosc od dzwikw powietrznych midzy pomieszczeniami, Czsc 2: Izolacyjnosc od dzwikw
uderzeniowych midzy pomieszczeniami, Czsc 3: Izolacyjnosc od dzwikw powietrznych
przenikajqcych z zewnqtrz.
Badanie wsplczynnika pochlaniania dzwiku materialw wykonuje si w warunkach koncowego
zastosowania zgodnie z normami:
EN SO 354:1993
18
Akustyka. Pomiar pochlaniania dzwiku w komorze poglosowej oraz EN SO
354/A1:1997
19
Akustyka. Pomiar pochlaniania dzwiku w komorze poglosowej. Sposoby montazu
prbek do pomiaru pochlaniania dzwiku (Zmiana A1).
16
17
W zbiorze Polskich Norm znajdujq si PN-EN 12354-1:2002, PN-EN 12354-2:2002, PN-EN 12354-3:2002,
18
19
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-EN 20354:2000/A1:2000
ETAG nr 009

40/80

5.6.1. Opr cieplny
Wsplczynniki przewodzenia ciepla nalezy okreslic przez obliczenie lub badanie.
Badanie jest konieczne w przypadkach gdy zaklada si, ze na przewodzenie ciepla materialu wplywa
swiezy beton (np. scisnicie elementu izolacyjnego lub przeniknicie betonu do pustych przestrzeni
izolacyjnych).
Obliczenie cech zwiqzanych z izolacyjnosciq cieplnq wykonuje si zgodnie z nastpujqcymi normami:
EN 12524:2000
20
Materialy i wyroby budowlane. Wlasciwosci cieplno-wilgotnosciowe. Tabelaryczne
wartosci obliczeniowe
EN SO 6946:1996
21
Komponenty budowlane i elementy budynku. Opr cieplny i wsplczynnik
przenikania ciepla. Metoda obliczania (ISO 6946 : 1996)
Badanie i okreslanie wlasciwosci cieplnych wykonuje si zgodnie z nastpujqcymi normami:
EN SO 8990:1996
22
Izolacja cieplna. Okreslanie oporu cieplnego i wlasciwosci z nim zwiqzanych w
stanie ustalonym. Metoda kalibrowanej i oslonitej skrzynki grzejnej (ISO 8990 : 1994).
SO 8301:1991
23
Izolacja cieplna. Okreslanie oporu cieplnego i wlasciwosci z nim zwiqzanych w stanie
ustalonym. Aparat plytowy z czujnikami gstosci strumienia cieplnego.
SO 8302:1991
24
Izolacja cieplna. Okreslanie oporu cieplnego i wlasciwosci z nim zwiqzanych w stanie
ustalonym. Aparat plytowy z oslonitq plytq grzejnq
EN SO 10456:1999
25
Materialy i wyroby budowlane. Procedury okreslania deklarowanych i
obliczeniowych wartosci cieplnych.
5.6.2. Wplyw przenoszenia wilgoci na izolacyjne wlasciwosci sciany
Mozliwy wplyw przenoszenia wilgoci na izolacyjne wlasciwosci sciany na skutek kondensacji
powierzchniowej i wewntrznej nalezy obliczyc zgodnie z prEN SO 13788
26
Cieplno-wilgotnosciowe
wlasciwosci komponentw budowlanych i elementw budynku. Temperatura powierzchni wewntrznej
konieczna do uniknicia krytycznej wilgotnosci powierzchni i kondensacja midzywarstwowa. Metody
obliczania.
Do obliczenia bezwladnosci cieplnej sciany wymagane sq nastpujqce informacje:
20
21
22
w zbiorze polskich norm znajduje si PN-EN SO 8990:1998
23
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-SO 8301:1998
24
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-SO 8302:1999
25
26

ETAG nr 009

41/80
calkowita masa na jednostk powierzchni (w kg/m

2
) wewntrznej czsci sciany, w stosunku do
warstwy izolacyjnej
gstosc uzytych materialw (w kg/m
3
)
pojemnosc cieplna uzytych materialw (w J/ kg K)
przenikanie ciepla uzytych materialw (w W/ m
2
K).
Ocena odpornosci na zniszczenie ma zastosowanie glwnie do zestaww szalunkowych
zawierajqcych elementy wykonczeniowe.
5.7.1.1. Czynniki fizyczne

Wlasciwie zaprojektowane wypelnienie betonem zapewnia wlasciwq odpornosc na czynniki fizyczne.
Przy tym zalozeniu mozna uwazac, ze w warunkach koncowego zastosowania, ryzyko zniszczenia lub
odksztalcenia szalunku przez okreslone czynniki fizyczne zalezy tylko od wrazliwosci materialowych
komponentw zestawu (np. kruchosc w warunkach bardzo niskich temperatur).
Ocena zachowania komponentw szalunku powinna byc przeprowadzona przy uzyciu odpowiednich
zaleznosci wlasciwosci komponentw materialowych od odpowiednich czynnikw (glwnie
temperatury), przy uwzgldnieniu wartosci ekstremalnych zadeklarowanych przez wnioskodawc
ETA.
Oceny mozna dokonac bez badan w przypadku komponentw wykonanych z materialw o znanym
skladzie i znanym pozytywnym zachowaniu podczas dlugotrwalego uzytkowania, w warunkach
ekspozycji zadeklarowanych przez wnioskodawc ETA.
W przypadku materialw szalunku, ktre mogq byc narazone na wzrost temperatury spowodowany
miejscowym oddzialywaniem plyt grzejnych, prbka sciany doswiadczalnej powinna byc poddana na
jednej powierzchni zlokalizowanemu promieniowaniu, umozliwiajqcemu osiqgnicie temperatury okolo
50C przez 6 godzin.
Po badaniu nalezy zmierzyc odksztalcenie szalunku.
5.7.1.2. Czynniki chemiczne

- Korozja
Nalezy przeanalizowac cechy techniczne wyrobu, zarwno w odniesieniu do elementw szalunkowych
jak przewiqzek dystansowych, w aspekcie wlasciwego zabezpieczenia antykorozyjnego w zaleznosci
od zamierzonego stosowania.

ETAG nr 009

42/80

- Srodki czyszczqce
Nalezy przeanalizowac cechy techniczne wyrobu dotyczqce charakteru powierzchni.
W przypadku zastosowania materialw o znanym skladzie i wlasciwosciach, oceny mozna dokonac
bez badan.
W przypadku zastosowania materialw o nie znanym skladzie i wlasciwosciach lub gdy producent
deklaruje szczeglne wlasciwosci albo tam gdzie latwosc czyszczenia stanowi istotne wymaganie, ze
wzgldu na miejsce zastosowania wykonczenia szalunku, nalezy wykonac badanie zgodnie z EN
423:1993
27
Elastyczne pokrycia podlogowe. Wyznaczanie odpornosci na zabrudzenie, w celu
sprawdzenia reakcji wykonczenia na spotykane w praktyce substancje.

Nalezy przeanalizowac specyfikacje wyrobu, a stosowane materialy ocenic pod kqtem odpowiedniej
do zamierzonego stosowania ochrony przeciw grzybom, bakteriom i owadom oraz ze wzgldu na
ewentualnq mozliwosc, ze bdq one stanowily pokarm lub zawieraly puste przestrzenie do
zamieszkiwania przez szkodniki. Jest to szczeglnie wazne gdy zamierzone stosowanie dotyczy
pomieszczen zwiqzanych z przygotowaniem zywnosci.
5.7.2. Odpornosc na uszkodzenia podczas normalnego uzytkowania
Odpornosc na uszkodzenia podczas normalnego uzytkowania nalezy oceniac w przypadku
wykonczen na podstawie opinii inzynierskiej lub badan.

5.7.2.1. Uderzenia podczas normalnego uzytkowania

Ocena bez badan jest mozliwa wtedy, gdy zastosowane wykonczenie i/ lub jego podloze w zestawie
nie sq wykonane z materialw kruchych, lecz o znanym pozytywnym zachowaniu (np. sciana z
bloczkw betonowych).
Badanie systemu szalunkowego w warunkach koncowego zastosowania wykonuje si zgodnie z tymi
samymi dokumentami odniesienia jak w punkcie 5.4.1.4, uzupelnionymi wartosciami energii podanymi
w punkcie 6.4.1.4.
5.7.2.2. Wprowadzanie kanalw do prowadzenia przewodw

Jezeli instrukcja montazu ustala, ze czsci komponentw zestawu sq fabrycznie przystosowane lub
mogq byc przystosowane na budowie do wykonania kanalw instalacyjnych, wwczas nalezy ocenic
czy geometria pustych przestrzeni nie naruszy zadnego komponentu zestawu, w takim stopniu, aby w
sposb istotny pogorszyc jego parametry izolacyjne albo zmniejszyc jego przydatnosc jako
wykonczenie lub podloze pod wykonczenie.

27
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-EN 423:2002 (U)
ETAG nr 009

43/80
5.7.2.3. Mocowanie przedmiotw

Na podstawie danych z instrukcji montazu (patrz punkt 7.2.7) nalezy ocenic, czy zakres obciqzen i
powszechne rodzaje lqcznikw zadeklarowane w instrukcji jako mozliwe do zastosowania w zestawie
szalunkowym nie spowodujq uszkodzenia zadnego komponentu zestawu w takim stopniu, aby w
sposb istotny pogorszyc jego parametry izolacyjne albo zmniejszyc jego przydatnosc jako
wykonczenie lub podloze pod wykonczenie.
6. Ocena i stwierdzenie przydatnosci wyrobu do zamierzonego stosowania
Niniejszy rozdzial uszczeglawia wymagania dotyczqce wlasciwosci uzytkowych (rozdzial 4)
zwiqzanych z samym wyrobem i jego zamierzonym stosowaniem, ktre powinien spelniac system
szalunkowy. Wlasciwosci uzytkowe okreslone sq precyzyjnie i ilosciowo (w miar mozliwosci i
proporcjonalnie do stopnia ryzyka) lub jakosciowo, przy zastosowaniu okreslonych metod badan
(rozdzial 5).
Mozliwe sposoby przedstawienia wynikw oceny obowiqzkowych wymagan dotyczqcych wlasciwosci
uzytkowych podano w ponizszej tablicy:
TabIica 3. Zwiqzek pomidzy wlasciwosciami uzytkowymi wyrobu podlegajqcymi ocenie a sposobem
przedstawienia klasyfikacji, kategorii i deklaracji
Wymaganie
podstawowe
Punkt wytycznych dotyczqcy ocenianej
wIasciwosci uzytkowej
KIasa
Kategoria uzytkowa
Wartosc Iiczbowa
wypelnienia betonem
rodzaj schematu konstrukcyjnego
6.1.2 Efektywnosc wypelnienia Zadawalajqca
1
6.1.3 Mozliwosc stalowego zbrojenia Zadawalajqca
6.2.1 Reakcja na ogien Euroklasy A
1
do F
2
6.2.2 Odpornosc ogniowa
R 15-240 RE 20-120
RE 15-240 REM 30-120 REW 20-240 E
20-120 EM 30-120
E 15-240 EW 20-120
Wlasciwosc uzytkowa nie oznaczona
6.3.1 Wydzielanie si substancji
niebezpiecznych
Klasa wydzielania formaldehydu (plyty
drewnopochodne)
nformacja o zawartosci azbestu
nformacja o zawartosci innych
niebezpiecznych materialw
Brak niebezpiecznych materialw
3
.6.3.2 Przepuszczalnosc pary wodnej
Odpornosc materialw na par wodnq
6.3.3 Absorpcja wody Zadawalajqca
6.3.4 Wodoszczelnosc
Zadawalajqca
4
6.4.1 Przyczepnosc i wytrzymalosc na
uderzenie
Zadawalajqca
ETAG nr 009

44/80

Wymaganie
podstawowe
Punkt wytycznych dotyczqcy ocenianej
wIasciwosci uzytkowej
KIasa
Kategoria uzytkowa
Wartosc Iiczbowa
6.4.2 Odpornosc na napr wypelnienia Zadawalajqca
6.4.3 Zabezpieczenie przed mozliwosciq
odniesienia obrazen
Opis
6.5.1.zolacja od dzwikw powietrznych
Wskaznik jednoliczbowy
5
6.5.2 Dzwikochlonnosc
Wskaznik jednoliczbowy
6.6.1 Opr cieplny
Wartosc R
6
6.6.2 Bezwladnosc cieplna
nformacja na temat stosownych danych
6.7.1 Odpornosc na czynniki niszczqce
powodowane przez:
- czynniki fizyczne
- czynniki chemiczne
- czynniki biologiczne

Zadawalajqca
Zadawalajqca
Zadawalajqca
Aspekty
trwalosci i
przydatnosci
uzytkowej
6.7.2 Odpornosc na zniszczenie w
normalnym uzytkowaniu:
- uderzenia w normalnym uzytkowaniu
- wprowadzanie przewodw
- mocowanie przedmiotw

Zadawalajqca
Zadawalajqca
Zadawalajqca

Wyniki oceny cech technicznych powinny posluzyc do zdefiniowania rodzaju schematu
konstrukcyjnego np. ciqgly, rusztowy, slupowy itp. oraz do okreslenia wlasciwosci i wszelkich
ograniczen dotyczqcych pustych przestrzeni, ktre nalezy podac w europejskiej aprobacie technicznej,
aby umozliwic projektantowi budynku zaprojektowanie betonu zgodnie z prEN 206-1, a budynku wg
ENV1992-1-1:1991 Eurokod 2 lub na podstawie wynikw badan.
Dokumentacj producenta nalezy oceniac ze wzgldu na wlasciwosci betonu (minimalna
wytrzymalosc, konsystencja, rozmiar kruszywa, .) i metody jego wylewania (wysokosc zalewania,
maksymalna wysokosc wypelnienia, metoda wypelniania,.) oraz ich adekwatnosci do okreslonej
geometrii pustych przestrzeni, przeznaczonych do wypelnienia (minimalna grubosc sciany przy
schemacie ciqglym lub minimalne przekroje w schematach rusztowym i slupowym).
Nalezy dokonac oceny konstrukcji prbnej, aby potwierdzic, ze szalunek zostal skutecznie wypelniony
betonem, bez pknic, pustych przestrzeni, odkrytego zbrojenia lub odksztalcen elementw
betonowych.

ETAG nr 009

45/80

6.1.3. Mozliwosc ulozenia zbrojenia stalowego
Nalezy ocenic mozliwe uklady zbrojenia. Zaleca si, aby ocena objla przynajmniej minimalne
wymagane zbrojenie.
Minimalne zbrojenie ktre podlega ocenie to:
wieniec na kazdym stropie,
zbrojenie nadprozy, jesli wystpuje,
zbrojenie pasm podokiennych,
polqczenie wzajemne scian.
Nalezy ocenic mozliwosc rozmieszczenia zbrojenia z dostatecznq otulinq i utrzymanie go we
wlasciwym miejscu w czasie wylewania betonu.
Jezeli rozmieszczenie wymaganego minimalnego zbrojenia jest trudne, nalezy dostarczyc informacji
pomocniczych w tym wzgldzie.
Europejska aprobata techniczna podaje klasyfikacj scian na podstawie badan.

Klasyfikacj scian z uwagi na reakcj na ogien podaje si zgodnie z:
EN 13501-1
28
Klasyfikacja ogniowa wyrobw budowlanych i elementw budynkw.
Czsc 1: Klasyfikacja na podstawie badan reakcji na ogien
Stosuje si nastpujqcy zakres Euroklas: A
1
do F
Klasyfikacj scian z uwagi na odpornosc ogniowq podaje si zgodnie z:
EN 13501-2
29
Czsc 2: Klasyfikacja na podstawie badan odpornosci wylqczajqc
instalacj uzytkowq
Kryteria wlasciwosci uzytkowych nalezy czerpac z listy podanej ponizej.
W przypadku braku danych z badan odpornosci ogniowej, klasyfikacj scian opartq na geometrii
wypelnienia betonem mozna zaczerpnqc z ENV 1992-1-2: 1995. Z tego wzgldu, ze transpozycja
28
29
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-EN 13501-2:2004(U)
ETAG nr 009

46/80

tablic podanych w tym dokumencie odniesienia wymaga pewnej interpretacji, do wiadomosci
jednostek aprobujqcych zaproponowano w Zalqczniku C wsplne podejscie.
6.2.2.1.Klasyfikacja scian nosnych

a) z funkcjq oddzielajqcq:
RE 20 30 60 90 120
RE 15 20 30 45 60 90 120 180 240
RE-M 30 60 90 120
REW 20 30 60 90 120 180 240
gdzie
RE Klasyfikacja z uwagi na nosnosc i szczelnosc
RE Klasyfikacja z uwagi na nosnosc, szczelnosc i izolacyjnosc
RE-M Klasyfikacja z uwagi na nosnosc, szczelnosc i izolacyjnosc przy rozpatrywaniu
poszczeglnych oddzialywan mechanicznych (np. obciqzen dynamicznych)
REW Klasyfikacja z uwagi na nosnosc, szczelnosc i maksymalny poziom promieniowania

b) bez funkcji oddzielajqcej:
R 15 20 30 45 60 90 120 180 240 360
gdzie:
R Klasyfikacja z uwagi na nosnosc
6.2.2.2. Klasyfikacja scian nienosnych:

E 20 30 60 90 120
E 15 20 30 45 60 90 120 180 240
E-M 30 60 90 120
EW 20 30 60 90 120
gdzie:
E Klasyfikacja z uwagi na szczelnosc
E Klasyfikacja z uwagi na szczelnosc i izolacyjnosc
E-M Klasyfikacja z uwagi na szczelnosc i izolacyjnosc i oddzialywanie mechaniczne
EW Klasyfikacja z uwagi na szczelnosc i maksymalny poziom promieniowania

ETAG nr 009

47/80
6.2.2.3. Klasyfikacja fasad i scian zewntrznych:

E 15 30 60 90 120
E 15 30 60 90 120
EW 20 30 60
gdzie
E Klasyfikacja z uwagi na szczelnosc
E Klasyfikacja z uwagi na szczelnosc i izolacyjnosc
EW Klasyfikacja z uwagi na szczelnosc i maksymalny poziom promieniowania
Badanie i klasyfikacja mogq rwniez byc przeprowadzone tylko z jednej strony. W zaleznosci od
rodzaju przeprowadzanych badan lub okreslanej klasyfikacji, klasy identyfikuje si nastpujqcymi
indeksami:
,i o gdy badanie przeprowadzono od wewnqtrz do zewnqtrz
,o i gdy badanie przeprowadzono od zewnqtrz do wewnqtrz
,o i gdy badanie przeprowadzono od wewnqtrz do zewnqtrz i od zewnqtrz do wewnqtrz.

Wyrb/zestaw powinien byc zgodny z wszystkimi europejskimi i krajowymi postanowieniami
dotyczqcymi zastosowan, dla ktrych umieszcza si go na rynku. Nalezy zwrcic uwag
wnioskodawcy na fakt, ze w przypadku innych zastosowan lub innych krajw czlonkowskich mogq
istniec inne wymagania, ktrych nalezy przestrzegac. W przypadku niebezpiecznych substancji
zawartych w wyrobie, a nie objtych przez europejskq aprobat technicznq stosuje si opcj NPD
(wlasciwosc uzytkowa nie oznaczona).
Nalezy przeanalizowac dokumentacj wyrobu i ocenic wlasciwosci uzytkowe przy ekspozycji na
wilgoc, na podstawie znanych wlasciwosci materialw, szczeglw projektowych i zamierzonego
zastosowania. Tam gdzie wlasciwosci takie jak przepuszczalnosc pary wodnej nie sq znane, nalezy je
okreslic w badaniach.
Nalezy ustalic, czy w wyniku dyfuzji nie bdzie wystpowac kondensacja pary wodnej w scianie lub
czy wystqpi tylko w zakresie nie powodujqcym uszkodzen w okresie kondensacji i pozwalajqcym na
ponowne osuszenie sciany w okresie odparowania.
ETAG nr 009

48/80

Nalezy sprawdzic dokumentacj wyrobu oraz, na podstawie znanych wlasnosci materialw,
szczeglw projektowych i zamierzonego zastosowania ocenic wlasciwosci uzytkowe pod wzgldem
ekspozycji na wilgoc.
Nalezy ustalic, czy nie nastqpi absorpcja wody przez szalunek w kontakcie ze swiezym betonem lub z
innych zrdel wewntrznych lub zewntrznych lub, ze wystqpi ona jedynie w takim miejscu i takim
stopniu, ze nie spowoduje zniszczenia i, ze szalunek ponownie wyschnie w okresie odparowania.
Niniejsze kryterium jest szczeglnie istotne w przypadku szalunkw z gotowymi wykonczeniami.
Nalezy przeanalizowac dokumentacj wyrobu i ocenic wlasciwosci uzytkowe w zakresie
wodoszczelnosci w warunkach koncowego zastosowania, na podstawie znanych wlasciwosci
materialw, szczeglw projektowych (zwlaszcza ukladu sciany warstwowej w odniesieniu do
kategorii schematu konstrukcyjnego, sposobw osiqgnicia wodoszczelnosci w zlqczach pomidzy
komponentami wykonczenia, mozliwosci zapewnienia wlasciwego podloza dla powszechnie
stosowanych zabezpieczen wodochronnych) i zamierzonych zastosowan, tak jak ustalono w instrukcji
wbudowania, przy odpowiednich ekspozycjach na snieg, deszcz oraz wody gruntowe, w przypadku
scian podziemnych lub piwnicznych.

6.4.1.1.Przyczepnosc pomidzy wykonczeniem i jego bezposrednim podlozem:

(a) W przypadku wykonczen typu wypraw tynkarskich na elementach izolacyjnych, przyczepnosc
powinna byc zgodna z wytycznymi dotyczqcymi ETCS. W szczeglnosci wytrzymalosc na
rozciqganie tej czsci zestawu, ktra pelni role podloza zbrojonej warstwy ETCS powinna byc
zgodna z wymaganiami wytycznych EOTA dotyczqcych ETCS.
(b) nne rodzaje gotowych wykonczen.
Nalezy udowodnic, ze przyczepnosc spelnia wymaganie okreslone w p. 6.4.1.2
6.4.1.2. Przyczepnosc pomidzy warstwami elementu szalunkowego

Wymagana minimalna wytrzymalosc na rozciqganie prostopadle do powierzchni czolowej szalunku,
ktrq powinny osiqgac polqczenia pomidzy komponentami zestawu wynosi 0,02 N/mm
2
.

Powyzszq wartosc nalezy udowodnic wynikami badania lub obliczeniami zgodnymi z p. 5.4.1.2.
6.4.1.3.Przyczepnosc pomidzy elementem szalunku i betonem.

Tam gdzie to jest wymagane, wartosc nalezy okreslic w ETA.
ETAG nr 009

49/80
6.4.1.4.Odpornosc na uderzenie zwiqzana z bezpieczenstwem

W przypadku, gdy oceny odpornosci na uderzenia dokonuje si w badaniu zgodnym z p. 5.4.1.4,
energia, ktrq nalezy przylozyc wynosi 60 Nm w przypadku malego ciala mikkiego i 10 Nm w
przypadku ciala twardego. Kryteria akceptacji sq w obu przypadkach takie same: nie powinno
nastpowac odpadanie ani wystpowania szkodliwych odlamkw.
6.4.2. Odpornosc na napr wypelniania
Szalunek powinien zapewnic odpowiedniq odpornosc przy najbardziej ekstremalnych warunkach
wypelniania okreslonych przez producenta (na przyklad maksymalna szybkosc wypelniania,
maksymalna wysokosc wylewania, itp.,.). W zwiqzku z tym nalezy spelnic nastpujqce kryteria:
brak pknic lub zniszczenia w okreslonym polozeniu oraz na zlqczach,
brak znaczqcych nieodwracalnych ugic (bezwzgldna wartosc ugicia nie przekraczajqca 5 mm).
6.4.3. Zabezpieczenie przed mozliwosciq odniesienia obrazen
Charakter powierzchni nalezy okreslic w kategoriach jakosciowych, pod wzgldem potencjalnego
zagrozenia zranieniem (np. otarcia, ostre lub tnqce krawdzie).

Zmierzona wartosc izolacyjnosci od dzwikw powietrznych wyrazana jest za pomocq wskaznika
jednoliczbowego, R
w
, zgodnie z EN SO 717-1:1996
30
, Akustyka. Ocena izolacyjnosci akustycznej w
budynkach i izolacyjnosci akustycznej elementw budowlanych. Czsc 1: Izolacyjnosc od dzwikw
powietrznych (ISO 717-1:1996).
Pochlanianie dzwiku rozpatruje si wylqcznie w przypadku scian z wykonczeniem wykonanym
fabrycznie.
Zmierzona wartosc pochlaniania dzwiku wyrazana jest za pomocq jednoliczbowej wartosci, zgodnie z
EN SO 11654:1997
31
, Akustyka. Wyroby dzwikochlonne uzywane w budownictwie. Wskaznik
pochlaniania dzwiku.

30
31

ETAG nr 009

50/80

6.6.1. Opr cieplny
W ETA powinna byc podana zmierzona lub obliczona wartosc oporu cieplnego szalunku (wartosc R) w
m
2
K/W. Wplyw jakichkolwiek powierzchni z mostkami cieplnymi powinien zostac uwzgldniony jako
wazona powierzchnia wypadkowa dla calego systemu w odniesieniu do jego wartosci R.
6.6.2. Wplyw przenoszenia wilgoci na wlasciwosci izolacyjne sciany
Analiza konstrukcji sciany wraz z mozliwymi wykonczeniami, przeprowadzona zgodnie z metodami
podanymi w czsci 5, powinna wykazac, ze w skrajnych zimowych warunkach klimatycznych,
akumulacja wilgoci w scianie wewntrznej nie bdzie w znaczqcym stopniu pogarszac wlasciwosci
izolacyjnych sciany.
Jezeli jakas czsc sciany znajduje si ponizej sredniego zimowego punktu rosy to musi zostac
oceniona pod kqtem trwalosci i przydatnosci, na podstawie stopnia akumulacji wilgoci ustalonego
metodami podanymi w czsci 5.
Szczeglnq uwag nalezy poswicic zlqczom i umiejscowieniu mostkw.
W europejskiej aprobacie technicznej nalezy podac informacje wymagane do obliczenia bezwladnosci
cieplnej gotowej sciany: polozenie warstw izolacyjnych o okreslonej masie, ktre nalezy uwzgldnic,
wartosc tych mas na jednostk powierzchni oraz pojemnosc cieplnq materialw specjalnych.
Zagrozenie przedwczesnym starzeniem elementw zwiqzane z okresem przydatnosci i uzytkowania
zestawu szalunkowego (zob. sekcja 2, uwaga oglna d) nalezy oceniac glwnie na podstawie opinii
inzynierskiej, opartej na udokumentowanych wlasciwosciach materialw w ekstremalnych warunkach
otoczenia, zadeklarowanych przez wnioskodawc europejskiej aprobaty technicznej w dokumentacji
sluzqcej wydaniu europejskiej aprobaty technicznej.
W dokumentacji pomocniczej nalezy podac dowody, ktre mogq odnosic si do znacznego
doswiadczenia w stosowaniu materialw lub elementw w danych warunkach srodowiskowych.
Tam gdzie to istotne, nalezy si odniesc do kompatybilnosci materialw.
6.7.1.1.Czynniki fizyczne

Na dowd zadowalajqcego zachowania czsci zestaww poddanych dzialaniu czynnikw fizycznych
powinny zasadniczo skladac si wyniki badan wlasciwosci uzytkowych materialw lub elementw w
warunkach skrajnych (temperatura, cykle zamrazania/odmrazania,.)
ETAG nr 009

51/80
W badaniu zgodnym z p. 5.7.1.1, odnoszqcym si do wplywu promieniowania, nalezy sprawdzic czy

wlasciwosci gotowego wykonczenia nie pogorszyly si przez utrat przyczepnosci, spkanie lub
deformacj. Bezwzgldna wartosc ugic nie powinna przekraczac 5 mm.
6.7.1.2.Czynniki chemiczne

- Korozja metalowych wykonczen i przewiqzek dystansowych
Ocena powinna potwierdzic adekwatnosc wymagan dotyczqcych ochrony przed korozjq w/w
elementw do zamierzonego zastosowania zestawu szalunkowego. Niniejsze wymaganie dotyczy
zewntrznych czsci przewiqzek dystansowych, co do ktrych istnieje prawdopodobienstwo
zniszczenia na skutek warunkw srodowiskowych (np. czsci przewiqzek dystansowych nie pokryte
wypelnieniem z betonu i nie w pelni chronione przez wykonczenie zewntrzne przed penetracjq
deszczu). W tym przypadku nalezy si odwolac do klas ekspozycji zwiqzanych z warunkami
srodowiskowymi wg prEN 206-1:2000 punkt 4.1.
- Srodki czyszczqce
Oceny powierzchni o znanym skladzie i wlasciwosciach uzytkowych nalezy dokonywac w kategoriach
jakosciowych.

Analizuje si wynik oceny i okresla srodki zapobiegawcze oraz ograniczenia stosowania. Nalezy
okreslic podatnosc na masowy atak owadw i szkodnikw.
Warunki ataku biologicznego na zestaw szalunkowy zawierajqcy drewno lub komponenty
drewnopochodne, przy zamierzonym zastosowaniu do scian wewntrznych, mozna traktowac jako
zagrozenie w klasie 1, jak okreslono w EN 335-1:1992
32
Trwalosc drewna i materialw
drewnopochodnych. Definicja klas zagrozenia ataku biologicznego. Postanowienia oglne. Dlatego
nie jest konieczna ich obrbka. Przy zamierzonym zastosowaniu jako wewntrzna czsc sciany
zewntrznej lub zewntrznie w takim rodzaju sciany, warunki ekspozycji mieszczq si w klasie
zagrozenia 2 i dlatego zaleca si poddac je stosownej obrbce.
6.7.2. Odpornosc na uszkodzenia w trakcie normalnego uzytkowania
Ocena ryzyka niewystarczajqcej odpornosci komponentw zestawu na zniszczenia w normalnym
uzytkowaniu powinna byc dokonana na podstawie opinii inzynierskiej, opartej na udokumentowanych
wlasciwosciach materialw. W przypadku wykonczen lub podlozy kruchych moze byc konieczne
przeprowadzenie badan.
6.7.2.1. Uderzenia w trakcie normalnego uzytkowania

Odpornosc na uderzenia przy zachowaniu wlasciwosci uzytkowych powinna byc oceniana w takich
samych przypadkach jak przy ocenie bezpiecznej odpornosci na uderzenie (patrz p. 5.4.1.4). Oprcz
32
ETAG nr 009

52/80

cial i wartosci energii podanych w p. 6.4.1.4, energia, jakq nalezy tutaj zastosowac wynosi 400 Nm
przy ciele duzym mikkim, a kryteria akceptacji sq takie jak podano w M.O.A.T. nr 43:1987.
6.7.2.2. Prowadzenie kanalw na przewody

Ocena ,zadawalajqca, odpowiadajqca kategorii ,brak niedopuszczalnych uszkodzen przy
prowadzeniu kanalw w komponentach zestawu ,na budowie, powinna byc wykonana na podstawie
instrukcji wbudowania dostarczonej przez wnioskodawc europejskiej aprobaty technicznej.
Maksymalne wymiary kanalw wykonywanych na budowie powinny byc podane w europejskiej
aprobacie technicznej.
6.7.2.3. Mocowanie przedmiotw

Ocena ,zadawalajqcej zdolnosci zestawu do przeniesienia okreslonego zakresu obciqzen, bez
uszkodzenia i bez potrzeby kotwienia w betonie, przy zastosowaniu powszechnych rodzajw
mocowania (gwozdzie, sruby, kotwy...) powinna byc dokonana na podstawie rodzaju i wytrzymalosci
charakterystycznej komponentw wykonczenia oraz przyczepnosci ocenianej w p. 6.4.1.
6.8. Identyfikacja wyrobu
Wszystkie komponenty zestawu szalunkowego powinny byc wyraznie zidentyfikowane. Tam gdzie to
mozliwe, nalezy powolac si na zharmonizowane normy europejskie.
Tam, gdzie komponenty nie sq objte zharmonizowanq normq europejskq, ich materialy powinny byc
opisane za pomocq jednoznacznego skladu chemicznego i zidentyfikowane przez standardowe
badania (badania ustalajqce wzorzec odniesienia, tzw. ,linie papilarne wyrobu) Wszystkie
komponenty/ilosci powinny byc okreslone przez mas, objtosc lub udzial procentowy, z
odpowiednimi tolerancjami. Powinny byc one okreslone precyzyjnie przez powolanie si na
wlasciwosci fizyczne, takie jak geometria, gstosc, wytrzymalosc mechaniczna itp.
Okreslenie wlasciwosci wyrobu powinno byc oparte na badaniach zgodnych z odpowiednimi
metodami badan okreslonymi przez CEN lub EOTA, jesli takie istniejq.
7. ZaIozenia i zaIecenia zgodnie, z ktrymi ocenia si przydatnosc wyrobw do
zamierzonego stosowania

7.1. Postanowienia ogIne
Niniejszy rozdzial podaje warunki wstpne do projektowania, wykonywania, konserwacji i napraw,
ktre stanowiq zalozenia przy ocenie przydatnosci zgodnie z niniejszymi wytycznymi (dotyczy to tylko
warunkw koniecznych, w zakresie majqcym znaczenie dla procesu oceny lub dla samego wyrobu).

ETAG nr 009

53/80
7.2. Projektowanie obiektw

7.2.1. Postanowienia oglne
Nalezy zastosowac warunki projektowania i wbudowywania zestaww szalunkw traconych w obiekty
wzite z instrukcji producenta i ocenic adekwatnosc tej instrukcji.
Ponizej podano glwne punkty oceny:
Zmniejszenie ryzyka kondensacji powierzchniowej i kondensacji midzywarstwowej w obiektach:
- Ten rodzaj ryzyka zalezy glwnie od klasycznego stosowania urzqdzen grzewczych i
wentylacyjnych (na ogl nie stanowiqcych czsci zestawu) oraz od ewentualnej potrzebnej
warstwy paroszczelnej (moze byc ona czsciq zestawu).
Wodoszczelnosc:
- Szczegly rozwiqzan projektowych, ustalajqce sposoby osiqgnicia wodoszczelnosci
polqczen pomidzy komponentami wykonczenia, tam gdzie to zasadne, w zwiqzku z
zamierzonq ekspozycjq na deszcz, snieg lub na wody gruntowe, w przypadku stosowania do
scian podziemnych lub suteryn.
Opr cieplny
- mostki cieplne
zolacyjnosc akustyczna
- sciezki powietrzne przez szczeliny, pknicia i otwory,
- przenoszenie boczne dzwiku,
- rodzaj zamocowan.
Atak szkodnikw
- uszczelnienie pustych przestrzeni,
- zamknicie malych otworw.
nstrukcje wbudowywania stanowiq dokumenty pomocnicze do europejskiej aprobaty technicznej i
dlatego powinny zawsze towarzyszyc dostarczonemu zestawowi.
Zestaw szalunkw traconych sam w sobie nie wyznacza wszystkich wlasciwosci sciany w warunkach
koncowego zastosowania. W szczeglnosci dotyczy to wykonczenia, ktre nie zawsze jest czsciq
zestawu, poniewaz wnioskodawca europejskiej aprobaty technicznej ma dwie mozliwosci:
1) dokumenty pomocnicze do europejskiej aprobaty technicznej wymieniajq dokladne dane
dotyczqce wykonczen zespolonych z zestawem. W tym przypadku wykonczenie jest czsciq
zestawu.
ETAG nr 009

54/80

2) dokumenty pomocnicze do europejskiej aprobaty technicznej okreslajq jedynie rodzaje
wykonczen jakie mogq byc stosowane z zestawem (patrz p. 5.4.1). W tym przypadku
wykonczenia nie sq czsciq zestawu, ale wnioskodawca europejskiej aprobaty technicznej
powinien udowodnic, ze jego zestaw stanowi odpowiednie podloze pod takie rodzaje wykonczen i
ze wbudowany system ma wystarczajqcq odpornosc na uderzenie.
W kazdej z tych mozliwosci, dokumenty pomocnicze powinny okreslic wymagane niezbdne
przygotowanie powierzchni zapewniajqce, ze szalunek bdzie odpowiednim podlozem (np.
obrbka powierzchni przed wyprawq lub tynkowaniem lub metoda mocowania zakotwien
samonosnych murw lub okladzin).
W przypadku kiedy wykonczenie zestawu stanowi warstwa zewntrzna ocieplenia ETCS (Zlozone
systemy izolacji cieplnej z wyprawami tynkarskimi), sposb jej zastosowania powinien byc zgodny z
odpowiedniq europejskq aprobatq technicznq i wytycznymi ETAG 004 oraz wynikac z porozumienia z
wlasciwym wnioskodawcq europejskiej aprobaty technicznej.
7.2.2. Aspekty mechaniczne
Podstawowym zalozeniem jest, aby zestaw szalunkowy byl kompatybilny z betonowym schematem
konstrukcyjnym (schemat ciqgly, rusztowy i slupowy) projektowanym zgodnie z ENV 1992-1-1: 1991 i
ENV 1992-1-6;1994 lub krajowymi normami projektowania w miejscu stosowania. W innym przypadku
zaleca si, aby schemat konstrukcyjny zostal oceniony w badaniach, ktrych wyniki powinny byc
przedstawione przez wnioskodawc europejskiej aprobaty technicznej.
W obu przypadkach projektant bierze odpowiedzialnosc za sprawdzenie prawidlowosci przyjtych
zalozen.
Zaklada si, ze przy schemacie rusztowym minimalne wymiary czsci wypelnianej betonem i jego
odpowiednie wlasciwosci powinny byc zgodne z nastpujqcq tablicq:
MinimaIne wymiary czsci wypeInianej
betonem
WIasciwosci betonu
< 12 cm
Beton zgodny z EN 206
Maksymalny wymiar kruszywa 8 mm, klasa
konsystencji F5
12 cm ..... < 14 cm
konsystencji F3
14 cm
konsystencji F2

ETAG nr 009

55/80
Zaklada si, ze dla wszystkich rodzajw schematw maksymalny wymiar kruszywa wynosi 8 mm.
W przypadku scian betonowych rodzaju rusztowego norma ENV 1992 (Czsci 1-1 i 1-6) nie dostarcza
metod projektowania sil scinajqcych w plaszczyznie. Z tego powodu, zalqcznik B podaje propozycje,
ktre mozna zastosowac przy braku metod krajowych lub zharmonizowanych.
7.2.3. Aspekty cieplno-wilgotnosciowe
Nalezy ustalic poprzez obliczenia, ze kondensacja pary wodnej w scianie w wyniku dyfuzji nie bdzie
wystpowac wcale lub wystqpi tylko w takim zakresie, ze nie spowoduje uszkodzenia podczas okresu
kondensacji a sciana wyschnie ponownie w okresie odparowywania.
Obliczenie wlasciwosci cieplno-wilgotnosciowych sciany przeprowadza si jak opisano w normach:
prEN SO 13788
33
Cieplno-wilgotnosciowe wlasciwosci komponentw budowlanych i elementw
budynku. Temperatura powierzchni wewntrznej konieczna do uniknicia krytycznej wilgotnosci
powierzchni i kondensacja midzywarstwowa. Metody obliczania (ISO/DIS 13788 : 1997) lub za
pomocq oglniejszych metod.
EN SO 10211-1:1995
34
Mostki cieplne w budynkach. Strumien cieplny i temperatura powierzchni.
Oglne metody obliczania (ISO 10211-1:1995)
EN SO 10211-2:1995
35
Mostki cieplne w budynkach. Obliczanie strumieni cieplnych i temperatury
powierzchni. Czsc 2: Liniowe mostki cieplne.
7.2.4. zolacyjnosc akustyczna
Wlasciwosci akustyczne dowolnej sciany wewntrznej lub zewntrznej albo fasady sq zasadniczo
narzucone przez element o najnizszej izolacyjnosci akustycznej, praktycznie bez wzgldu na jego
udzial w calkowitej powierzchni. Fasady i sciany, zawierajq na ogl takie elementy jak okna i drzwi,
dlatego z zalozenia mozna si spodziewac, ze izolacyjnosc akustyczna dowolnego elementu
sciennego bdzie miala mniejsze znaczenie w spelnieniu wymagania podstawowego, o ile w projekcie
nie zostanq podjte specjalne srodki ostroznosci.
7.2.5. Oszczdnosc energii i ochrona cieplna
Na wlasciwosci cieplne wielu materialw izolacyjnych i betonu niekorzystny wplyw ma obecnosc
malych ilosci wilgoci, dlatego nalezy zalozyc, ze podstawowa konstrukcja scienna powinna byc
wykonczona i zabezpieczona przed wilgociq z gruntu, z atmosfery oraz powstajqcq wewnqtrz. Nalezy
takze zalozyc, ze jakakolwiek wilgoc, ktra wnika w scian jest tylko tymczasowa, a to oznacza jej
obecnosc w formie najwikszego rozproszenia.
33
34
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-EN SO 10211-1:1998
35
W zbiorze Polskich Norm znajduje si PN-EN SO 10211-2:2002

ETAG nr 009

56/80

7.2.6. Postanowienia dotyczqce instalacji
nstalacje wprowadzone w sciany nie sq rozpatrywane, a postanowienia dotyczqce wbudowania
instalacji rozwaza si tylko z punktu widzenia ich ewentualnego negatywnego wplywu na wlasciwosci i
zachowanie sciany. Tak wic, instrukcja wbudowania powinna ustalac czy zestaw szalunkowy
pozwala na prowadzanie instalacji, i jezeli tak, czsc komponentw zestawu, ktre mogq sluzyc za
przejscia kanalw.
7.2.7. Mocowanie przedmiotw
nstrukcja wbudowania powinna ustalac zakres obciqzen, jaki zestaw szalunkowy jest w stanie
wytrzymac bez uszkodzenia i bez potrzeby kotwienia w betonie, przy zastosowaniu powszechnych
rodzajw mocowania (gwozdzie, sruby, kotwy...).
7.3. Pakowanie, transport i magazynowanie
Z materialami nalezy obchodzic si i magazynowac ostroznie, chroniqc przed przypadkowym
zniszczeniem.
Dostawca materialw jest odpowiedzialny za podanie specjalnych postanowien do jakich majq
stosowac si zainteresowani.
7.4. Wykonanie prac
Prace powinny byc przeprowadzane przez wykwalifikowanych wykonawcw.
Europejska aprobata techniczna i dokumenty pomocnicze powinny zawierac szczeglowy opis
montazu systemu, okreslajqc wymagane procedury (np. przygotowanie fundamentu, montowanie
elementw zestawu, wprowadzanie zbrojenia, betonowanie, montaz wykonczen, gdy nie sq
fragmentem elementw szalunku) kolejnosc i czas trwania operacji (np. dopuszczalny czas pomidzy
kolejnymi betonowaniami), metody betonowania (proces pompowania odpowiedni do wymiaru ziaren
kruszywa), zuzycie materialw oraz granice temperatur w czasie montazu.
Za okreslenie maksymalnego wymiaru kruszywa w betonie, konsystencji betonu (ktre sq scisle
zwiqzane z geometriq pustych przestrzeni w zestawie szalunkowym) i maksymalnq wysokosc
wylewania (od ktrej zalezy maksymalny nacisk betonu na elementy szalunku) odpowiedzialny jest
wnioskodawca europejskiej aprobaty technicznej. Dane te powinny byc podane w dokumentach
pomocniczych i w europejskiej aprobacie technicznej.
Zaleca si, aby dla uniknicia niedopuszczalnych odksztalcen spowodowanych ruchem wilgoci w
wyrobach i przedluzonym okresem wysychania, zawartosc wilgoci w bloczkach lub plytach szalunku,
przed zastosowaniem wykonczenia, nie przekraczala znacznie stanu rwnowagi.

ETAG nr 009

57/80

7.5. Konserwacja i naprawy
Ocena przydatnosci do stosowania zestawu szalunkowego jest oparta na zalozeniu, ze wykonczenia
sq konserwowane. W szczeglnosci zadrapania i niewielkie uszkodzenia od uderzen sq nieuniknione i
powinny byc latwe do naprawy bez powodowania negatywnych skutkw.
Konserwacja obejmuje:
- naprawy spowodowanych przypadkowo miejscowych uszkodzen,
- stosowanie rznych wyrobw i farb do stosowania po zmyciu powierzchni lub do bezposredniego
stosowania.
Zaleca si, aby potrzebne naprawy byly dokonywane szybko.
Jest wazne, aby konserwacja odbywala si, w miar mozliwosci przy uzyciu latwo dostpnych
wyrobw i przyrzqdw, bez szkody dla wyglqdu. Zaleca si ostroznosc i nie stosowanie wyrobw,
ktre nie sq kompatybilne z zestawem szalunkowym.

ETAG nr 009

58/80

Sekcja trzecia : ATESTACJA I OCENA ZGODNOSCI
36

8. Atestacja i ocena zgodnosci
W zaleznosci od specyficznych okolicznosci za producenta uwaza si wlasciciela ETA lub producenta
komponentu lub producenta zestawu.
8.1. Decyzja Komisji Europejskiej
Systemy atestacji zgodnosci wskazane przez Komisj Europejskq w decyzji 98/279/WE z 5/12/1997
(Dziennik Urzdowy 127 z 24/4/1998) ze zmianami okreslonymi w mandacie CONSTRUCT 97/209
wersja 1- sq nastpujqce:
System 1 w przypadku systemw szalunkowych, dla ktrych:
- zamierzone zastosowanie w budynkach obejmuje wykonywanie scian zewntrznych i
wewntrznych podlegajqcych przepisom ogniowym,
- wyroby/ materialy charakteryzujq si klasq reakcji na ogien A
1
, A
2
B lub C,

w przypadku kiedy
jednoznacznie zidentyfikowany etap procesu produkcyjnego prowadzi do poprawy klasyfikacji w
zakresie reakcji na ogien (np. dodanie srodkw uniepalniajqcych lub ograniczenie materialw
organicznych).
System 2+ w przypadku systemw szalunkowych, dla ktrych;
- zamierzone zastosowanie w budynkach obejmuje wykonywanie scian zewntrznych i
wewntrznych podlegajqcych przepisom ogniowym,
1
, A
2
B lub C,

w przypadku kiedy
proces produkcyjny nie spelnia wyzej podanego kryterium,
1
do E, kiedy nie wymaga si badania
reakcji na ogien. (np. wyroby/ materialy klas A
1
, zgodnie z Decyzjq 2000/605/WE),
- klas reakcji na ogien D, E, F
oraz do wykonywania scian zewntrznych i wewntrznych nie podlegajqcych przepisom ogniowym.
Systemy wskazane w p. 2 (i) zalqcznika do dyrektywy Rady nr 89/106/EWG sq uszczeglowione w
nastpujqcy sposb:
System 1
(a) Zadania producenta
zakladowa kontrola produkcji
36
patrz przypis nr 1
ETAG nr 009

59/80
dalsze badanie pobranych przez producenta w zakladzie prbek prowadzone zgodnie z

ustalonym planem badan
(b) Zadania upowaznionej jednostki wykonujqcej wstpne badanie typu wyrobu (patrz p. 8.2.2.1)
wstpny audit zakladu i zakladowej kontroli produkcji
ciqgly nadzr i ocena zakladowej kontroli produkcji
(badania sondazowe prbek nie sq wymagane)
System 2+
(a) Zadania producenta
zakladowa kontrola produkcji
wstpne badanie typu wyrobu
37
(patrz p. 8.2.2.1)
badanie pobranych w zakladzie prbek prowadzone zgodnie z ustalonym planem badan
(b) Zadania upowaznionej jednostki
wstpny audit zakladu i zakladowej kontroli produkcji
ciqgly nadzr i ocena zakladowej kontroli produkcji.

8.2. PodziaI odpowiedziaInosci
8.2.1. Zadania producenta
8.2.1.1. Zakladowa kontrola produkcji

Producent powinien prowadzic stalq zakladowq kontrol produkcji. Wszystkie przyjte przez
producenta elementy, wymagania i postanowienia powinny byc udokumentowane w sposb
systematyczny w postaci procedur postpowania oraz polityki jakosci. Taki system kontroli powinien
zapewniac zgodnosc wyrobu z europejskq aprobatq technicznq.
Uwaza si, ze producenci posiadajqcy system zakladowej kontroli produkcji, zgodny z seriq norm EN
SO 9000, ktry odnosi si do wymagan europejskiej aprobaty technicznej, spelniajq wymagania
dyrektywy w tym zakresie.
8.2.1.2. Badania prbek pobranych w zakladzie produkcyjnym

Ze wzgldu na to, ze niniejsze wyroby produkujq duze i male firmy, istnieje szerokie zrznicowanie
stosowanych materialw. Plan badan mozna dokladnie okreslic jedynie indywidualnie dla danego
zakladu.
37
w praktyce stosuje si termin ,badanie typu
ETAG nr 009

60/80

Na ogl, nie jest konieczne przeprowadzanie badan na kompletnych systemach szalunkw traconych.
Wystarczajqce sq zazwyczaj posrednie metody np. kontrola materialw, procesu produkcyjnego i
wlasciwosci komponentw.
8.2.1.3. Deklaracja zgodnosci

Gdy wszystkie kryteria atestacji zgodnosci sq spelnione, producent powinien sporzqdzic deklaracj
zgodnosci.
8.2.2. Zadania producenta lub upowaznionej jednostki
8.2.2.1. Wstpne badanie typu

Badania aprobacyjne zostanq przeprowadzone przez jednostk aprobujqcq lub pod jej nadzorem
zgodnie z rozdzialem 5 niniejszych wytycznych (mogq one obejmowac czsc badan prowadzonych w
upowaznionym laboratorium a czsc przez producenta). W ramach procedury udzielania europejskiej
aprobaty technicznej jednostka aprobujqca dokona oceny wynikw tych badan zgodnie z rozdzialem 6
niniejszych wytycznych.
Badania te powinny byc wykorzystane w celu wstpnego badania typu. W zwiqzku z tym jednostki
aprobujqce powinny miec ustalenia z odpowiednimi jednostkami upowaznionymi, pozwalajqce na
uniknicie powielania zadan, przy wzajemnym respektowaniu zakresu odpowiedzialnosci tych
jednostek.
System 1:
Zadanie dla upowaznionej jednostki bdzie ograniczone do nastpujqcych cech:
Euroklasy dotyczqce reakcji na ogien wskazane w decyzji Komisji 2000/147/WE (gdzie to wlasciwe).
Zaleca si, aby praca wykonana przez jednostk aprobujqcq w zwiqzku z wydaniem europejskiej
aprobaty technicznej zostala zwalidowana przez jednostk upowaznionq dla celw certyfikatu
zgodnosci.
System 2+:
Zaleca si, aby praca wykonana przez jednostk aprobujqcq w zwiqzku z wydaniem europejskiej
aprobaty technicznej zostala wykorzystana przez producenta w celach deklaracji zgodnosci.
8.2.3. Zadania upowaznionej jednostki
8.2.3.1. Ocena systemu zakladowej kontroli produkcji wstpny audit

System 1 i 2+:
Za dokonanie oceny zakladowej kontroli produkcji odpowiedzialna jest upowazniona jednostka.
W celu wykazania zgodnosci zakladowej kontroli produkcji z europejskq aprobatq technicznq i
dodatkowymi wymaganiami, ocen nalezy przeprowadzic w kazdym zakladzie produkcyjnym.
Podstawq tej oceny powinien byc audit wstpny zakladu.
ETAG nr 009

61/80
8.2.3.2. Ocena systemu zakladowej kontroli produkcji - ciqgly nadzr nad zakladowq kontrolq
produkcji.

System 1 i 2+:
Za ciqgly nadzr i ocen zakladowego systemu kontroli produkcji odpowiedzialna jest jednostka
upowazniona.
Zgodnie z mandatem, przedmiotem zainteresowania jednostki upowaznionej powinny byc parametry
zwiqzane z nastpujqcymi cechami:
Euroklasy dotyczqce reakcji na ogien wskazane w decyzji Komisji 2000/147/WE (gdzie to
wlasciwe),
Odpornosc ogniowa (w warunkach koncowego zastosowania) (dotyczy systemu/ zestawu
szalunkw traconych z pustakw).
Odpornosc na napr wypelnienia
Zaleca si, aby w ramach nadzoru audit prowadzony byl nie rzadziej niz dwa razy w roku. Powinien on
byc przeprowadzony przynajmniej raz w roku.
8.2.3.3. Certyfikacja zgodnosci i certyfikacja zakladowej kontroli produkcji

Jednostka upowazniona powinna wydac:
Certyfikat zgodnosci wyrobu ( przy systemie 1)
Certyfikat zakladowej kontroli produkcji (przy systemie 2+).
8.3. Dokumentacja
Jednostka aprobujqca, wydajqca europejskq aprobat technicznq powinna przekazac wymienione
nizej informacje upowaznionej jednostce przeprowadzajqcej ocen zgodnosci. nformacje te, wraz z
wymaganiami podanymi w Dokumencie informacyjnym B bdq w przypadku systemu 1 i 2+ stanowic
podstaw oceny zakladowej kontroli produkcji przeprowadzonej przez upowaznionq jednostk.
nformacje te powinny byc przygotowane lub zebrane przez jednostk aprobujqcq i powinny byc
uzgodnione z producentem. Ponizej podano rodzaj wymaganych informacji:
(1) Europejska aprobata techniczna.
Patrz rozdzial 9 niniejszych wytycznych. W europejskiej aprobacie technicznej powinien byc
zadeklarowany rodzaj informacji dodatkowych (poufnych).
(2) Podstawowy proces produkcyjny.
Podstawowy proces produkcyjny powinien byc opisany na tyle szczeglowo, aby stanowil podstaw
okreslenia sposobu prowadzenia zakladowej kontroli produkcji.
ETAG nr 009

62/80

Komponenty systemw nienosnych traconych elementw szalunkowych zazwyczaj sq produkowane
przy zastosowaniu technik tradycyjnych. Nalezy zwrcic uwag na kazdy proces lub obrbk, ktre
majq wplyw na wlasciwosci uzytkowe.
(3) Opis techniczny wyrobu i materialw
Opisy techniczne mogq miec postac:
- szczeglowych rysunkw (lqcznie z tolerancjami produkcyjnymi),
- specyfikacji technicznej surowcw i dotyczqcych ich deklaracji,
- powolania norm krajowych, europejskich i/ lub midzynarodowych lub wlasciwych specyfikacji,
- danych producenta.
(4) Plan badan
Producent oraz jednostka aprobujqca wydajqca europejskq aprobat technicznq powinni uzgodnic
plan badan w ramach zakladowej kontroli produkcji.
Uzgodniony plan badan jest konieczny, poniewaz obecne normy odnoszqce si do systemw
zarzqdzania jakosciq (seria EN SO 9000
38
,itp.) nie mogq zapewnic niezmiennosci specyfikacji wyrobu
i nie mogq zajmowac si technicznq walidacjq rodzajw i czstotliwosci sprawdzen/ badan.
Rodzaj i czstotliwosc sprawdzen oraz badan przeprowadzonych w trakcie produkcji oraz badan
wyrobu finalnego nalezy dobierac odpowiednio do procesu produkcji. Obejmujq one prowadzone w
trakcie produkcji sprawdzenia tych wlasciwosci, ktre nie mogq byc skontrolowane na pzniejszym
etapie oraz sprawdzenie wyrobu finalnego. Dotyczy to zazwyczaj:
- skladu,
- wymiarw,
- wlasciwosci fizycznych,
- wlasciwosci mechanicznych.
Jezeli materialy lub komponenty nie sq produkowane i badane przez dostawc zgodnie z
uzgodnionymi metodami badan, to, tam gdzie to wlasciwe, przed odbiorem powinny one byc poddane
przez producenta sprawdzeniom lub badaniom odbiorczym.
8.4. Oznakowanie CE i informacje
Europejska aprobata techniczna powinna wskazac informacje towarzyszqce oznakowaniu CE i
sposb umieszczenia oznakowania CE i informacji towarzyszqcej (zestaw/ komponent, dolqczona
etykieta, opakowanie lub towarzyszqce dokumenty handlowe). Zgodnie z Dokumentem informacyjnym
dotyczqcym oznakowania CE niezbdnymi informacjami towarzyszqcymi symbolowi ,CE sq:
38
Systemw zarzqdzania jakosciq dotyczy norma EN SO 9001:2000, ktra znajduje si w zbiorze Polskich Norm
jako PN-EN SO 9001:2001
ETAG nr 009

63/80
- numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej,

- nazwa lub znak identyfikacyjny producenta,
- dwie ostatnie cyfry roku, w ktrym dokonano oznakowania,
- numer certyfikatu zgodnosci WE,
- numer europejskiej aprobaty technicznej (jako wskazanie do identyfikacji cech systemw
nienosnych szalunkw traconych oraz cech w przypadku, gdy stosowana jest opcja , wlasciwosc
uzytkowa na oznaczona).
ETAG nr 009

64/80

Sekcja czwarta: ZAWARTOSC EUROPEJSKIEJ
APROBATY TECHNICZNEJ

9. Zawartosc europejskiej aprobaty technicznej
9.1. Zawartosc europejskiej aprobaty technicznej
9.1.1. Uklad europejskiej aprobaty technicznej
Uklad tresci europejskiej aprobaty technicznej powinien si opierac na decyzji Komisji Europejskiej
97/571/WE z dnia 22 lipca 1997 roku opublikowanej w Dzienniku Urzdowym Wsplnot Europejskich
L.236 z dnia 27 sierpnia 1997 roku.
9.1.2. Lista sprawdzen dla jednostki aprobujqcej
Czsc techniczna europejskiej aprobaty technicznej powinna zawierac informacje dotyczqce nizej
wymienionych pozycji, w kolejnosci i w odniesieniu do 6 wymagan podstawowych. W przypadku
kazdej z wymienionych nizej pozycji, europejska aprobata techniczna powinna podawac wskazanie,
klasyfikacj, opini lub opis albo stwierdzenie, ze sprawdzenia lub oceny danej pozycji nie wykonano.
Pozycje podane ponizej odnoszq si do odpowiedniego punktu niniejszych wytycznych:
Wskazanie zalozonego okresu przydatnosci ( rozdzial drugi, uwagi oglne)
- Wskazanie rodzaju schematu konstrukcyjnego, skutecznosci wypelnienia, mozliwosci zbrojenia
(punkty 6.1.1, 6.1.2, 6.1.3)
- Klasyfikacja scian ze wzgldu na reakcj na ogien, lqcznie z zastosowanq metodq badan, tam
gdzie to istotne (punkt 6.2.1)
- Klasyfikacja scian ze wzgldu na odpornosc ogniowq, lqcznie z zastosowanq metodq badan, tam
gdzie to istotne; wlasciwosci materialu w odniesieniu do zastosowania Zalqcznika C, tam gdzie to
istotne (punkt 6.2.2)
- Stwierdzenie obecnosci i stzenia/ emisji /itp. formaldehydu, azbestu i innych niebezpiecznych
substancji lub oswiadczenie potwierdzajqce brak obecnosci niebezpiecznych materialw (punkt
6.3.1).
W p. 2 rozdzialu ,Wlasciwosci wyrobw i metody sprawdzania europejska aprobata techniczna
powinna zawierac nastpujqcq uwag:
,W uzupelnieniu okreslonych punktw odnoszqcych si do substancji niebezpiecznych, zawartych w
niniejszej europejskiej aprobacie technicznej, mogq istniec rwniez inne wymagania majqce
zastosowanie do wyrobw objtych jej zakresem (np. wprowadzone przez prawodawstwo europejskie
ETAG nr 009

65/80
i prawa krajowe, przepisy i postanowienia administracyjne). W celu spelnienia postanowien dyrektywy

UE dot. wyrobw budowlanych, wymagania te nalezy takze spelnic, tam gdzie majq zastosowanie
- Wskazanie przepuszczalnosci pary wodnej materialw (punkt 6.3.2)
- Stwierdzenie, ze kondensacja pary wodnej w scianie w wyniku dyfuzji nie bdzie wystpowac lub
wystqpi tylko w takim zakresie, ze nie spowoduje to uszkodzenia w okresie kondensacji i ze
sciana osuszy si ponownie (punkt 6.3.3)
- Opis charakteru wprowadzonych wykonczen z podaniem dokladnych specyfikacji lub ustaleniem
kompatybilnych rodzajw (punkt 6.7).
- Wskazanie zmierzonej izolacyjnosci od dzwikw powietrznych, lqcznie z zastosowanq metodq
badan, tam gdzie to istotne (punkt 6.5.1).
- Wskazanie zmierzonego wsplczynnika pochlaniania dzwiku, lqcznie z zastosowanq metodq
badan, tam gdzie to istotne (punkt 6.5.2).
- Wskazanie obliczonego lub zmierzonego oporu cieplnego, lqcznie z obliczeniami lub
zastosowanq metodq badan (punkt 6.6.1)
- Wskazanie, ze ewentualna akumulacja wilgoci w scianie nie jest szkodliwa (punkt 6.6.2)
- Wskazanie wlasciwych danych do obliczenia udzialu w bezwladnosci cieplnej obiektw (punkt
6.6.3)
- Wskazanie odpornosci na zniszczenie (punkt 6.7.1) lqcznie z metodq badan, jesli jq
zastosowano, pod dzialaniem czynnikw fizycznych ze wskazaniem zakresu temperatury, w
ktrej zestaw byl oceniany (punkt 6.7.1.1), pod dzialaniem czynnikw chemicznych (korozja,
srodki czystosci, punkt 6.7.1.2) i czynnikw biologicznych (punkt 6.7.1.3) oraz odpornosci na
uszkodzenia podczas zwyklego uzytkowania (punkt 6.7.2).
9.2. Informacje dodatkowe
W europejskiej aprobacie technicznej nalezy stwierdzic, ze instrukcja wbudowania producenta stanowi
dokument pomocniczy do europejskiej aprobaty technicznej, patrz punkt 7.2. niniejszych wytycznych.
W europejskiej aprobacie technicznej nalezy rwniez ustalic czy jednostce upowaznionej powinny byc
dostarczone dodatkowe informacje (ewentualnie poufne) w celu oceny zgodnosci, patrz punkt 8.3
niniejszych wytycznych.
ETAG nr 009

66/80

ZaIqcznik A:
TERMINOLOGIA OGLNA I SKRTY

A.1 OBIEKTY I WYROBY
A.1.1 Obiekty budowIane (oraz ich czsci) (czsto nazywane po prostu ,obiektami")
(Dokument interpretacyjny, p. 1.3.1)
Wszystko co jest budowane lub jest wynikiem dzialalnosci budowlanej i jest posadowione na gruncie.
(Okreslenie to obejmuje zarwno budynki jak i budowle inzynierskie oraz zarwno elementy
konstrukcyjne jak i niekonstrukcyjne).
A.1.2 Wyroby budowIane (czsto nazywane po prostu ,wyrobami") (ID p. 1.3.2)
Wyroby wytwarzane w celu wbudowania w obiekty na stale i jako takie wprowadzane na rynek.
(Termin ten obejmuje materialy, elementy budowlane i komponenty systemw prefabrykowanych lub
instalacji).
A.1.3 Wbudowanie (wyrobu w obiekt) (ID, p. 1.3.2)
Wbudowanie wyrobu w obiekt na stale oznacza, ze jego usunicie obniza potencjalne wlasciwosci
uzytkowe obiektu, oraz demontaz lub wymiana wyrobu sq czynnosciami z zakresu robt budowlanych.
A.1.4 Zamierzone stosowanie (ID, p. 1.3.4)
Funkcja, jakq wyrb ma pelnic przy spelnianiu wymagan podstawowych.
A.1.5 Wykonanie (Format ETAG)
Termin uzywany w niniejszym dokumencie, odnoszqcy si do wszystkich technik wbudowania, takich
jak instalacja, montaz, wbudowanie itd.
A.1.6 System (Informacja EOTA/TB)
Czsci obiektw powstale w wyniku szczeglnej kombinacji zestawu okreslonych wyrobw i
szczeglnych metod projektowania dla systemu i/lub szczeglnych procedur wykonawczych.
A.2 WLASCIWOSCI UZYTKOWE
A.2.1 Przydatnosc wyrobw do zamierzonego stosowania (CPD, art.2, ust.1)
Wyroby posiadajq takie cechy, ze obiekty w ktrych majq byc wbudowane, wmontowane, stosowane
lub instalowane mogq, o ile obiekty te sq prawidlowo zaprojektowane i wykonane, spelniac wymagania
podstawowe.
ETAG nr 009

67/80
A.2.2 Przydatnosc (obiektu) do uzytkowania

Mozliwosc uzytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, w szczeglnosci zdolnosc obiektu do
spelniania wymagan podstawowych, majqcych zastosowanie dla tego przeznaczenia.
Wyroby budowlane powinny pozwalac na wznoszenie obiektw, ktre w ekonomicznie uzasadnionym
okresie sq odpowiednie do zamierzonego uzytkowania (jako calosc oraz w podziale na czsci), pod
warunkiem normalnej konserwacji. Wymagania dotyczq z reguly oddzialywan dajqcych si
przewidziec. (Dyrektywa 89/106/EWG, Zalqcznik , preambula).
A.2.3 Wymagania podstawowe (dIa obiektw)
Wymagania odnoszqce si do obiektw i mogqce wplywac na charakterystyk technicznq wyrobu
zestawione sq w postaci celw w Zalqczniku do dyrektywy 89/106/EWG. (dyrektywa 89/106/EWG,
art. 3.1).
A.2.4 WIasciwosci uzytkowe (obiektw, czsci obiektw Iub wyrobw) (ID, p. 1.3.7)
Wyrazajq w sposb ilosciowy (wartosc, stopien, klasa lub poziom) zachowanie si calego obiektu,
jego czsci lub wyrobu na skutek oddzialywania, ktremu on podlega, lub ktre wywoluje w
warunkach przewidywanego uzytkowania (w przypadku obiektw lub czsci obiektw) lub w
warunkach zamierzonego stosowania (w przypadku wyrobw).
A.2.5 OddziaIywania (na obiekty Iub ich czsci) (ID, p. 1.3.6)
Warunki eksploatacji obiektu, ktre mogq miec wplyw na spelnienie przez obiekty wymagan
podstawowych dyrektywy, wywolywane przez czynniki dzialajqce na obiekty budowlane lub ich czsci.
Nalezq do nich czynniki mechaniczne, chemiczne, biologiczne, termiczne i elektromagnetyczne.
A.2.6 KIasy Iub poziomy (wymagan podstawowych i zwiqzanych z nimi wIasciwosci
uzytkowych wyrobu) (ID, p. 1.2.1)
Klasyfikacja wlasciwosci uzytkowych wyrobw wyrazona jako zakres poziomw wymagan
dotyczqcych obiektu, okreslona w Dokumentach interpretacyjnych albo zgodnie z procedurq podanq w
art. 20 ust. 2a dyrektywy 89/106/EWG.
A.3 FORMAT WYTYCZNYCH
A.3.1 Wymagania (stawiane obiektom) (Format ETAG, p. 4)
Wyrazenie i zastosowanie, bardziej szczeglowo i w wartosciach odpowiednich do zakresu
wytycznych, odpowiednich wymagan dyrektywy dotyczqcych obiektw lub ich czsci przy
uwzgldnieniu trwalosci i przydatnosci obiektw do uzytkowania. Konkretnq form wymaganiom
nadajq Dokumenty interpretacyjne, ktre uszczeglowione sq w mandacie.
ETAG nr 009

68/80

A.3.2 Metody sprawdzania (dIa wyrobw) (Format ETAG, p. 5)
Metody sprawdzania uzywane do okreslania wlasciwosci uzytkowych wyrobw, zwiqzanych z
wymaganiami stawianymi obiektom (obliczenia, badania, wiedza techniczna, ocena dotychczasowych
zastosowan na budowie itd.).
A.3.3 Wymagania techniczne (dIa wyrobw) (Format ETAG, p. 6)
Wymagania odnoszqce si do wyrobw i ich zamierzonego stosowania (tak dalece jak jest to mozliwe
oraz proporcjonalnie do stopnia ryzyka) przedstawione w kategoriach precyzyjnych i wymiernych lub w
kategoriach jakosciowych.
A.4 OKRES UZYTKOWANIA
A.4.1 Okres uzytkowania (obiektw Iub ich czsci) (D, p. 1.3.5 (1))
Okres, podczas ktrego wlasciwosci uzytkowe obiektu sq utrzymywane w ramach odpowiednich
warunkw uzytkowania na poziomie odpowiadajqcym warunkom jego zamierzonego stosowania.
A.4.2 Okres uzytkowania (wyrobw)
Okres, podczas ktrego wlasciwosci uzytkowe wyrobu sq utrzymywane w ramach odpowiednich
warunkw uzytkowania na poziomie odpowiadajqcym warunkom jego zamierzonego stosowania.
A.4.3 Ekonomicznie uzasadniony okres uzytkowania (ID, p.1.3.5 (2))
Ekonomicznie uzasadniony okres uzytkowania ustala si z uwzgldnieniem wszystkich istotnych
czynnikw, takich jak: koszty projektowania, budowy i uzytkowania, koszty wynikajqce z niemoznosci
uzytkowania, ryzyko i konsekwencje zniszczenia obiektu w okresie jego uzytkowania i koszty
ubezpieczenia zwiqzane z tym ryzykiem, planowane renowacje czsciowe, koszty przeglqdw
technicznych, konserwacji i napraw obiektu, koszty obslugi i administracji, rozbirka, wzgldy
srodowiskowe.
A.4.4 Konserwacja (obiektu) (ID, p. 1.3.3 (1))
Zespl srodkw zapobiegawczych i innych czynnosci podejmowanych po to, aby umozliwic spelnianie
przez obiekt budowlany wszystkich jego funkcji przez caly okres uzytkowania. Do dzialan tych nalezy
czyszczenie, drobne naprawy, roboty malarskie, reperacje a takze wymiana, w razie potrzeby,
niektrych czsci obiektu.
A.4.5 NormaIna konserwacja (obiektu) (ID, p. 1.3.3 (2))
Normalna konserwacja jest na ogl wynikiem przeglqdw technicznych i ma miejsce wtedy, gdy
koszty niezbdnych prac, z uwzgldnieniem kosztw posrednich (np. eksploatacja) nie sq nadmiernie
duze w porwnaniu do wartosci czsci obiektu, ktrej prace te dotyczq.

ETAG nr 009

69/80
A.4.6 TrwaIosc (wyrobw)

Zdolnosc wyrobu do wniesienia wkladu w okres uzytkowania obiektu przez zachowanie swoich
wlasciwosci uzytkowych w istniejqcych warunkach eksploatacyjnych, na poziomie pozwalajqcym na
spelnienie wymagan podstawowych przez obiekty
39
.
A.5 ZGODNOSC
A.5.1 Atestacja zgodnosci (wyrobw)
Postanowienia i procedury zawarte w dyrektywie 89/106/EWG oraz ustalone zgodnie z niq,
zmierzajqce do zapewnienia uzyskania zadeklarowanych wlasciwosci uzytkowych wyrobu w ciqglej
produkcji przy zalozeniu prawdopodobienstwa, ktre jest do przyjcia.
A.5.2 Identyfikacja (wyrobu)
Wlasciwosci wyrobw i metody ich sprawdzania pozwalajqce porwnywac dany wyrb z wyrobem
opisanym w specyfikacji technicznej.
A.6 JEDNOSTKI APROBUJACE I JEDNOSTKI UPOWAZNIONE
A.6.1 Jednostka aprobujqca
Jednostka upowazniona zgodnie z art. 10 dyrektywy 89/106/EWG przez panstwo czlonkowskie UE lub
przez panstwo EFTA (strona umowy EEA) do wydawania europejskich aprobat technicznych w
okreslonych dziedzinach wyrobw budowlanych. Wszystkie takie jednostki muszq byc czlonkami
Europejskiej Organizacji ds. Aprobat Technicznych, ustanowionej zgodnie z p. 2 Zalqcznika do
dyrektywy 89/106/EWG.
A.6.2 Jednostka upowazniona(*)
Jednostka desygnowana zgodnie z art. 18 dyrektywy 89/106/EWG przez panstwo czlonkowskie UE
lub przez panstwo EFTA (strona umowy EEA) do wykonywania okreslonych zadan w ramach decyzji o
atestacji zgodnosci dla okreslonych wyrobw budowlanych (certyfikacja, kontrole lub badania).
Wszystkie takie jednostki sq automatycznie czlonkami Grupy Jednostek Notyfikowanych.
(*) zwana takze jednostkq notyfikowanq
A.7 SKRTY
A.7.1 Skrty wystpujqce w dyrektywie 89/106/EWG:
AC: Atestacja zgodnosci
CEC: Komisja Wsplnot Europejskich
39
Zdolnosc wyrobu do utrzymania wymaganych wlasciwosci uzytkowych w czasie, pod wplywem mozliwych do
przewidzenia oddzialywan. Przy normalnej konserwacji wyrb powinien umozliwic prawidlowo zaprojektowanym i
wykonanym obiektom spelnienie wymagan podstawowych w ekonomicznie uzasadnionym przedziale czasu
(okresie uzytkowania wyrobu), wg Dokumentu informacyjnego F
ETAG nr 009

70/80

CEN: Europejski Komitet Normalizacji
CPD: Dyrektywa dot. wyrobw budowlanych (89/106/EWG)
EC: Komisja Europejska
EFTA: Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu
EN: Normy europejskie
FPC: Zakladowa kontrola produkcji
D: Dokumenty interpretacyjne do dyrektywy 89/106/EWG
SO: Midzynarodowa Organizacja Normalizacyjna
SCC: Staly Komitet Budownictwa
A.7.2 Skrty dotyczqce aprobat:
EOTA: Europejska Organizacja ds. Aprobat Technicznych
ETA: Europejska Aprobata Techniczna
ETAG: Wytyczne do europejskich aprobat technicznych
TB: Rada Techniczna EOTA
UEAtc: Europejska Unia ds. Akceptacji Technicznej w budownictwie
A.7.3 Skrty ogIne:
WG: Grupa robocza.
ETAG nr 009

71/80
ZaIqcznik B:
METODY PROJEKTOWANIA
DLA SCINANYCH SCIAN RUSZTOWYCH

UWAGA:
Przypomina si, ze ocena zestawu/systemu szalunkowego nie obejmuje oceny konstrukcji betonowej,
co nalezy do projektanta. Podstawowym zalozeniem przy udzielaniu ETA jest kompatybilnosc
zestawu/systemu z projektem schematu konstrukcyjnego wypelniania betonem zgodnym z ENV-
1992-1-1 : 1991 i ENV 1992 1-1 : 1994 (zob. 7.2.2)
Poniewaz w przypadku scian betonowych rodzaju rusztowego norma ENV 1992 (Czsci 1-1 i 1-6) nie
dostarcza metod projektowania sil scinajqcych w plaszczyznie, zalqcznik B podaje propozycj,
zaczerpnitq z zasad ENV, z wylqczeniem zalecanego wsplczynnika bezpieczenstwa.
Z drugiej strony nalezy podkreslic, ze metoda projektowa zawarta w punkcie A nie moze byc
wykorzystana przy zastosowaniach w strefach sejsmicznych, gdzie postanowienia krajowe nie
zezwalajq brac pod uwag wytrzymalosci betonu na rozciqganie. Przy takich zastosowaniach,
elementy rozciqgane powinny byc oceniane zgodnie z ENV 1998 (konstrukcje odporne na trzsienia
ziemi) lub zgodnie z aktualnym zbiorem krajowych zasad projektowania.
Mozna zastosowac trzy modele nosne, zgodnie z rys. 1:
model ramowy (beton zwykly)
model z ciqglymi zastrzalami (beton zwykly)
model belkowy (beton zbrojony)

Modele nosne dla poziomych sil scinajqcych H
Sd

Wytrzymalosc obliczeniowq proponowanych modeli projektowych mozna okreslic zgodnie z
nastpujqcym podejsciem:
ETAG nr 009

72/80

A. ModeI ramowy
Wytrzymalosc obliczeniowa H
Rd,1
modelu ramowego zalezy od wytrzymalosci na rozciqganie belek
lqczqcych (lqcznikw). Zakladajqc, zgodnie z teoriq belek, paraboliczny rozklad naprzen na dlugosci
sciany L i przyjmujqc zerowy punkt momentu w polowie rozpitosci lqcznikw, nosnosc belki lqczqcej
zostaje osiqgnita, gdy naprzenie rozciqgajqce spowodowane przez maksymalny moment zginajqcy
na przekroju lqcznika/slupa przekroczy wytrzymalosc betonu na rozciqganie przy zginaniu.
Maksymalna wartosc naprzenia scinajqcego H'
Sd
jest podana w rwnaniu (1):
maks. H'
Sd
=
L
H
2
3
Sd
(1)
prowadzqc do maksymalnego naprzenia scinajqcego V
Sd,r
w lqczniku
s
Sd
s Sd r Sd,
h
L
H
2
3
h H' max V = (2)
Przylegly maksymalny moment zginajqcy maks. M
Sd,r
w lqczniku wynosi:
r s
Sd r
r Sd,
r Sd, h
L
H
4
3
2
V maks M maks. = = (3)

Przy danym module przekroju Z
r
lqcznika i danej wytrzymalosci na rozciqganie przy zginaniu f
ctk,fl
,
wytrzymalosc obliczeniowa sciany osiqga:
ct
ctk,fl
r
r
s
Rd,1
f
Z
h
L
3
4
H
y
= (4)
Do rwnania (4) stosujq si nastpujqce oznaczenia (porwnaj z rys.2):
H
Rd,1
obliczeniowa wytrzymalosc na scinanie zgodnie z modelem ramowym
L dlugosc sciany
h
s
odleglosc pomidzy osiami lqcznikw
r
szerokosc lqcznika
Z
r
modul przekroju lqcznika
] [MN/m 0.42f f
2
3
2
ck ctk,fl
=

f
ctk,fl
charakterystyczna wytrzymalosc na rozciqganie przy zginaniu betonu
f
ck
charakterystyczna wytrzymalosc betonu na sciskanie (na prbkach walcowych)
ct
wsplczynnik bezpieczenstwa wytrzymalosci na rozciqganie betonu.

ETAG nr 009

73/80
Zaleca si zastosowanie
ct
= 3.00

Oznaczenia.

B. ModeI z ciqgIymi zastrzaIami
Wytrzymalosc obliczeniowa H
Rd,2
modelu z ciqglymi zastrzalami zalezy od wytrzymalosci n zastrzalw
(rozprek) przebiegajqcych w sposb ciqgly przez scian od jednej kondygnacji do nastpnej
(porwnaj rys. 1 i 3)

Glbokosc d
c
ciqglych zastrzalw.
Obliczeniowq wytrzymalosc zastrzalw okresla si zgodnie z ENV 1992-1-1:1991, punkt 4.3.2, gdzie
nalezy wziqc pod uwag wsplczynnik redukcji . Kqt nachylenia zastrzalw wynika z rys. 3
Obliczeniowa wytrzymalosc H
Rd,2

ETAG nr 009

74/80

H
Rd,2
= n*
cd
b
c
d
c
cos (6)
H
Rd,2
= obliczeniowa wytrzymalosc na scinanie zgodnie z modelem ciqglym
n* = ilosc zastrzalw (rozprek) w scianie
f
cd
= obliczeniowa wytrzymalosc betonu na sciskanie
= 0.70 f
ck
[MN/m
2
]/200 0.50 (rwnanie 4.2.1 w ENV 1992-1-1:1991)
b
c
= szerokosc zastrzalu
d
c
= wysokosc zastrzalu (min. 7 cm)
= kqt nachylenia zastrzalu 30 60
.

C. ModeI beIkowy
Obliczeniowq wytrzymalosc H
Rd,3
wedlug modelu belkowego mozna okreslic za pomocq regul
projektowania obowiqzujqcych dla zbrojonych belek betonowych; polqczenia stanowiq poziome prty
przechodzqce wzdluz lqcznikw. Odpowiednie dlugosci zakotwienia prtw poziomych , np. przez
zbrojenie odginane nalezy sprawdzac zgodnie z ENV 1992-1-1:1991, punkt 5.2.
Obliczeniowa wytrzymalosc H
Rd,3
H
Rd,3
= A
sh,r
f
yd
(7)
H
Rd,3 =
obliczeniowa wytrzymalosc na scinanie wedlug modelu belkowego
A
sh,r
= przekrj prtw zbrojeniowych (polqczen)
f
yd
= obliczeniowa wytrzymalosc stali
Statecznosc pod wplywem poprzecznych sil scinajqcych jest podana gdy:
H
Sd
H
Rd
(8)
Pod dzialaniem poprzecznych i pionowych obciqzen slupy muszq pozostac w fazie , tj. nie powinno
wystqpic naprzenie rozciqgajqce. W innym wypadku projektant musi zastosowac w slupach pionowe
prty zbrojeniowe.
ETAG nr 009

75/80
ZaIqcznik C:
ODPORNOSC OGNIOWA

Niniejszy zalqcznik zostal zaczerpnity z normy ENV 1992-1-2:1995 Eurokod 2: Podstawy
projektowania i oddzialywania na konstrukcje. Czsc 1-2. Reguly oglne. Projektowanie z uwagi na
warunki pozaru.
Jest to propozycja do rozwazenia przez jednostki aprobujqce, w przypadku braku danych z badania
odpornosci ogniowej, ktre mozna zamiescic w europejskiej aprobacie technicznej, sluzqca
wsplnemu podejsciu do wstpnej klasyfikacji scian, ktrych schemat spelnia pewne szczeglne
wymagania i jest oparty na geometrii konstrukcji wypelnionej betonem.
Odpornosc ogniowa sciany, minimalne wymiary wypelnienia betonem odpowiadajqce kryteriom trwalej
odpornosci ogniowej, podano w tablicach 1 i 2 w odniesieniu do oglnego przypadku sciany
eksponowanej z jednej strony.
Muszq byc spelnione nastpujqce warunki wstpne:
- Projekt
W projekcie budynku muszq byc uwzgldnione wtrne skutki pozaru. Zwlaszcza ograniczenia
wywolane przez odksztalcenie termiczne powinny byc dostatecznie male nalezy przewidziec wlasciwe
zlqcza. Majq zastosowanie przepisy lokalne obowiqzujqce w miejscu stosowania.
Wymagania konstrukcyjne dla obiektu obowiqzujqce w normalnych warunkach w miejscu stosowania
mogq wymagac wikszych wymiarw. Nalezy przestrzegac wymagan dotyczqcych betonowej otuliny
zbrojenia, zgodnie z zasadami obowiqzujqcymi w miejscu zastosowania.
- Beton
Nalezy stosowac beton zwykly, zgodny z prEN 206-1-2000
40
Beton. Czsc 1: Wymagania,
wlasciwosci, produkcja i zgodnosc lub ENV 1992-1-1:1991 Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji
betonowych Czsc 1: Oglne reguly i reguly dla budynkw. Tak dlugo jak normy europejskie EN 206
lub EN 1992-1-1 nie sq obligatoryjne, dopuszczalny jest rwnorzdny beton, zgodny z normami
krajowymi, obowiqzujqcymi w miejscu zastosowania.
- WytrzymaIosc betonu
Wytrzymalosc betonu powinna wynosic pomidzy C16/20 i C50/60, zgodnie z prEN-206. Wobec braku
dostpnosci normy europejskiej EN 206, za wlasciwy uwaza si alternatywnie beton zgodny z
normami krajowymi, obowiqzujqcymi w miejscu zastosowania, o wytrzymalosci na sciskanie
mieszczqcej si w przedziale podanym wyzej.
40
patrz przypis nr 2
ETAG nr 009

76/80

- Ruszt i sIup
Pustaki powinny byc po obu stronach wyprawiane/tynkowane lub przynajmniej polqczenia po obu
stronach powinny byc uszczelnione zaprawq do wyprawiania/tynkowania Zaprawa do
wyprawiania/tynkowania lub uszczelniania powinna byc oparta na kruszywach nieorganicznych,
gipsie, cemencie lub wapnie, bqdz na odpowiedniej kombinacji tych trzech spoiw.
- Specyfikacja materiaIw szaIunku dIa sciany rusztowej i sIupowej warunkujqca
zastosowanie tabIicy 1
Zalozenie, ze sciana jest eksponowana na ogien z jednej strony ma zastosowanie jedynie w
przypadku, gdy jest spelniony jeden z nastpujqcych warunkw:
przewiqzki dystansowe sq wykonane z materialu o reakcji na ogien klasy A bez badania, (patrz
decyzja Komisji 965/603/WE) bqdz klasy A1 lub A2 i nie ulegajq stopieniu w temperaturze
mniejszej niz 1000C.
przewiqzki dystansowe wykonane sq z materialw klasy B i C, a betonowy ruszt pokryty jest w
warunkach koncowego uzytkowania materialami klasy A1, A2, B lub C, a ponadto o materialach
przewiqzek i pokrycia wiadomo, ze zachowujq si wlasciwie w warunkach pozarowych, co
oznacza, ze materialy te nie topiq si w temperaturze mniejszej niz 1000C i nie majq wysokiego
stopnia zwglania (wicej niz 0,7 mm na minut). Ponadto, jezeli przewodnosc cieplna
przewiqzek jest wiksza niz przewodnosc cieplna betonu zwyklego, zaleca si obliczenie
przenikania ciepla w celu oceny temperatury na stronie przeciwleglej do pozaru.

TabIica 1: Minimalna grubosc wypelnienia betonem w przypadku sciany eksponowanej po jednej
stronie

Sciana nosna typu
ciqgIego
Sciana nienosna typu
ciqgIego
Sciana nosna typu
rusztowego i sIupowego
Kryteria RE E RE
Czas trwania
(minuty)
Minimalna grubosc wypelnienia betonem (mm) Minimalne wymiary slupw
betonowych (mm)
30 100 90 100
60 110 90 120
90 120 100 150
120 150 120 170

ETAG nr 009

77/80
- Specyfikacja materiaIw szaIunku dIa sciany rusztowej i sIupowej warunkujqca

zastosowanie tabIicy 2
W przypadku, gdy nie sq spelnione warunki do zastosowania tablicy 1 (topliwy lub latwopalny material
szalunku) uwaza si, ze slupy sq eksponowane z wicej niz jednej strony. Minimalny wymiar slupa
podano w tablicy 2.
TabIica 2: Sciany nosne rodzaju rusztowego lub slupowego, minimalny wymiar slupw pionowych
Kryteria R
Czas trwania (minuty) Minimalny wymiar slupw betonowych (mm)
30 150
60 200
90 240
120 280

Ograniczenia
a) sciana nienosna
Stosunek wysokosci w swietle sciany l
w
do grubosci betonu t nie powinien przekroczyc:
40 w przypadku sciany nienosnej i przy kryterium czasu trwania E mniejszym lub rwnym 60 minut
i,
25 w przypadku kryterium czasu trwania dluzszego lub rwnego 90 minut.
b) sciana nosna
Wartosc
fi
, zgodnie z ENV 1992-1-1 : 1991-, nie moze przekroczyc 0,7.
Smuklosc wypelnienia betonowego nie moze przekroczyc 50.
ETAG nr 009

78/80

ZaIqcznik D:
LISTA DOKUMENTW ZWIAZANYCH

ETAG 003:1999

Zestawy wyrobw do wykonywania scian dzialowych
ETAG 004:Marzec 2000

Zlozone systemy izolacji cieplnej z wyprawami tynkarskimi
prEN 206-1:2000
(PN-EN 206-1:2003)

Beton. Czsc 1: Wymagania, wlasciwosci, produkcja i zgodnosc
ENV 1992-1-1:1991 Eurokod 2 : Projektowanie konstrukcji betonowych. Czsc 1-1: Reguly
oglne i reguly dla budynkw

ENV 1992-1-6:1994 Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji betonowych. Czsc 1-6: Reguly
oglne. Konstrukcje z betonu zwyklego

ENV 1995-1-2:1995 Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji betonowych Czsc 1-2: Reguly
oglne i projektowanie konstrukcji z uwagi na warunki pozaru

EN 1363-1:1999
(PN-EN 1363-1: 2001)

Badania odpornosci ogniowej. Czsc 1: Wymagania oglne
EN 1363-2:1999
(PN-EN 1363-2: 2001)
Badania odpornosci ogniowej. Czsc 2 : Procedury alternatywne i
dodatkowe

EN 1365-1:1999
(PN-EN 1365-1: 2001)

Badania odpornosci ogniowej elementw nosnych. Czsc 1: Sciany
EN 1364-1:1999
(PN-EN 1364-1:2001)

Badania odpornosci ogniowej elementw nienosnych. Czsc 1: Sciany
prEN 1364-3:1999 Fire resistance tests for non-loadbearing elements Part 3: Curtain
walling, full configuration

EN 12086:1997
(PN-EN 12086: 2001)

Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Okreslanie wlasciwosci
przy przenikaniu pary wodnej

prEN SO 12572
(PN-EN ISO 12572: 2004)

Cieplno- wilgotnosciowe wlasciwosci wyrobw budowlanych.
Okreslanie wlasciwosci zwiqzanych z transportem pary wodnej

EN 1015-12:2000
(PN-EN 1015-12:2002)

Metody badan zapraw do murw. Czsc 12: Okreslenie przyczepnosci
do podloza stwardnialych zapraw na obrzutk i do tynkowania
EN 1607:1996/AC:1997
(PN-EN 1607:1999)
Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Okreslenie wytrzymalosci
na rozciqganie prostopadle do powierzchni czolowych

prEN 13168
(PN-EN 13168:2003)
Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby z welny drzewnej
(WW) produkowane fabrycznie. Specyfikacja

M.O.A.T 43:1987 UEAtc Directives for mpact Testing Opaque Vertical Building
Components
ETAG nr 009

79/80
EN SO 140-3:1995
(PN-EN 20140-3:1999)
Akustyka. Pomiary izolacyjnosci akustycznej w budynkach i
izolacyjnosci akustycznej elementw budowlanych. Pomiary
laboratoryjne izolacyjnosci od dzwikw powietrznych elementw
budowlanych

EN 12354:2000 (cz. 1-3)

(PN-EN 12354-1:2002)

(PN-EN 12354-2:2002)

(PN-EN 12354-3:2003)
Akustyka budowlana. Okreslenie wlasciwosci akustycznych budynkw
na podstawie wlasciwosci elementw.
Czsc 1: zolacyjnosc od dzwikw powietrznych midzy
pomieszczeniami.
Czsc 2: zolacyjnosc od dzwikw uderzeniowych midzy
pomieszczeniami
Czsc 3: zolacyjnosc od dzwikw powietrznych przenikajqcych z
zewnqtrz

EN SO 354:1993
(PN-EN 20354:2000)

Akustyka. Pomiar pochlaniania dzwiku w komorze poglosowej
EN SO 354/A1:1997
(PN-EN 20354:2000
/A1:2000)

Akustyka. Pomiar pochlaniania dzwiku w komorze poglosowej.
Sposoby montazu prbek do pomiaru pochlaniania dzwiku (Zmiana
A1)
EN 12524:2000
(PN-EN 12524:2003)
Materialy i wyroby budowlane. Wlasciwosci cieplno-wilgotnosciowe.
Tabelaryczne wartosci obliczeniowe

EN SO 6946:1996
(PN-EN ISO 6946:1999)
Komponenty budowlane i elementy budynku. Opr cieplny i
wsplczynnik przenikania ciepla. Metoda obliczania

EN SO 8990:1996
(PN-EN ISO 8990:1998)
zolacja cieplna. Okreslanie wlasciwosci zwiqzanych z przenikaniem
ciepla w stanie ustalonym. Metoda kalibrowanej i oslonitej skrzynki
grzejnej

SO 8301:1991
(PN-ISO 8301:1998)
zolacja cieplna. Okreslanie oporu cieplnego i wlasciwosci z nim
zwiqzanych w stanie ustalony. Aparat plytowy z czujnikami gstosci
strumienia cieplnego

SO 8302:1991
(PN-ISO 8302:1999)
zolacja cieplna. Okreslanie oporu cieplnego i wlasciwosci z nim
zwiqzanych w stanie ustalonym. Aparat plytowy z oslonitq plytq
grzejnq

EN SO 10456:1999
(PN-EN ISO 10456:2004)

Materialy i wyroby budowlane. Procedury okreslania deklarowanych i
obliczeniowych wartosci cieplnych

prEN SO 13788
(PN-EN ISO 13788:2003)

Cieplno-wilgotnosciowe wlasciwosci komponentw budowlanych i
elementw budynku. Temperatura powierzchni wewntrznej konieczna
do uniknicia krytycznej wilgotnosci powierzchni i kondensacja
midzywarstwowa. Metody obliczania

EN 423:1993
(PN-EN 423: 2002 (U))
Elastyczne pokrycia podlogowe. Wyznaczanie odpornosci na
zabrudzenie

EN 13501-1
(PN-EN 13501-1:2004)
Czsc 1: Klasyfikacja na podstawie badan reakcji na ogien

EN 13501-2
(PN-EN 13501-2:2004(U))
Czsc 2: Klasyfikacja na podstawie badan odpornosci wylqczajqc
instalacj uzytkowq
ETAG nr 009

80/80

EN SO 717-1:1996
(PN-EN ISO 717-1:1999)
Akustyka. Ocena izolacyjnosci akustycznej w budynkach i
izolacyjnosci akustycznej elementw budowlanych. Czsc 1:
zolacyjnosc od dzwikw powietrznych

EN SO 11654: 1997
(PN-EN ISO 11654:1999)
Akustyka. Wyroby dzwikochlonne uzywane w budownictwie.
Wskaznik pochlaniania dzwiku

EN 335-1:1992
(PN-EN 335-1:1996)
Trwalosc drewna i materialw drewnopochodnych. Definicja klas
zagrozenia ataku biologicznego. Postanowienia oglne

EN SO 10211-1:1995
(PN- EN ISO 10211-1:1998)
Mostki cieplne w budynkach. Strumien cieplny i temperatura
powierzchni. Oglne metody obliczania

EN SO 10211-2:1995
(PN-EN ISO 10211-2:2002)
Mostki cieplne w budynkach. Obliczanie strumieni cieplnych i
temperatury powierzchni. Czsc 2: Liniowe mostki cieplne.

ETAG 009 Ost 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ETAG 009 Ost 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

C z l o n e k E u r o p e j s k i e j U n i i A k c e p t a c j i T e c h n i c z n e j w B u d o w n i c t w i e U E A t c

6.4.1. Przyczepnosc i odpornosc na uderzenie ..............................................................................................................48

Sekcja pierwsza : WSTP

spoiwem cementowym, welna drzewna ze spoiwem mineralnym, wiry drewniane ze spoiwem

Rodzaje w zaIeznosci od podstawowego eIementu szaIunkowego

czlonkowskie nie ma przepisw dotyczqcych niektrych zastosowan wyrobu, producent ma zawsze

TabIica 1: Zwiqzek pomidzy ustaleniami Dokumentw interpretacyjnych (D) dotyczqcymi obiektw i

4.2.2. Odpornosc ogniowa

4.4.2. Odpornosc na napr wypelnienia

5.2.2. Odpornosc ogniowa

5.3.1.3. Stosowanie zasady ostroznosci

W celu okreslenia przyczepnosci pomidzy wykonczeniem a materialem izolacyjnym nalezy

calkowita masa na jednostk powierzchni (w kg/m

5.7.2.3. Mocowanie przedmiotw

6.2.2.3. Klasyfikacja fasad i scian zewntrznych:

6.4.1.4.Odpornosc na uderzenie zwiqzana z bezpieczenstwem

W badaniu zgodnym z p. 5.7.1.1, odnoszqcym si do wplywu promieniowania, nalezy sprawdzic czy

7.2. Projektowanie obiektw

dalsze badanie pobranych przez producenta w zakladzie prbek prowadzone zgodnie z

- numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej,

i prawa krajowe, przepisy i postanowienia administracyjne). W celu spelnienia postanowien dyrektywy

A.2.2 Przydatnosc (obiektu) do uzytkowania

A.4.6 TrwaIosc (wyrobw)

V maks M maks. = = (3)

- Specyfikacja materiaIw szaIunku dIa sciany rusztowej i sIupowej warunkujqca

You might also like