POMOCE DYDAKTYCZNE

WYBRANE ZAGADNIENIA PROJEKTOWANIA

CIAN OPOROWYCH
Autor opracownia:
Dr in. Adam Krasiski

Kierownik Katedry Geotechniki:
Prof. dr hab. in. Bohdan Zadroga
Gdask, 2004
2
5. CIANY OPOROWE
ciany oporowe s to konstrukcje, ktrych gwnym zadaniem jest podpieranie uskokw
naziomu gruntw rodzimych lub nasypowych, a gwnym obcieniem jest parcie podpieranego
gruntu.
Do konstrukcji oporowych zaliczamy:
1) ciany lub mury oporowe
2) cianki szczelne i szczelinowe
3) Obudowy wykopw
CIANY OPOROWE
Podzia cian oporowych
Ze wzgldu na materia:
- murowane (z cegy lub kamienia)
- betonowe
- elbetowe
Ze wzgldu na konstrukcj i ksztat przekroju poprzecznego:
- masywne (najczciej murowane lub betonowe) ciany tego typu utrzymuj stateczno
(przejmuj parcie gruntu) dziki swojej duej masie. Ksztaty: prostoktny, schodkowy, trapezowy,
zoony (rys. 5.1)

Rys. 5.1. Rodzaje ksztatw cian oporowych masywnych.
- pmasywne z elementami odciajcymi (betonowe lub elbetowe) ciany tego typu
utrzymuj stateczno czciowo dziki masie, czciowo dziki redukcji parcia gruntu przez
elementy odciajce. Konstrukcje: ciany z jednym lub dwoma wspornikami, ciany z pyt
odciajac (rys. 5.2).
B=(0.50.7)H
H H
n

2
.
5
m

B=(0.50.7)H
H H
n

4

m

B=(0.50.7)H
H H
n

4

m

B=(0.50.7)H
H H
n

4

m

B=(0.50.7)H
H H
n

4

m

3

Rys. 5.2. Rodzaje cian oporowych pmasywnych z elementami odciajcymi.
- lekkie (wycznie elbetowe) ciany te zachowuj stateczno dziki ciarowi gruntu
zalegajcego na wewntrznej odsadzce fundamentowej. Konstrukcje: ciany pytowo-ktowe,
ciany pytowo-ebrowe, pytowe z elementami kotwicymi (rys. 5.3).

Rys. 5.3. Rodzaje cian oporowych lekkich.
Zastosowanie cian oporowych:
- podparcie tarasw pod zabudow lub parkingi
- podparcie nasypw drogowych lub kolejowych na zboczach i dojazdach do wiaduktw
- podparcie skarp przy wjazdach do tuneli
- inne
Obliczanie i projektowanie cian oporowych
Zbieranie obcie pionowych i poziomych
Na ciany oporowe dziaaj rnorakie obcienia, ktre rozdziela si na obcienia pionowe
i poziome. Gwnym obcieniem jakie oddziaywuje na ciany oporowe jest parcie gruntu, ktre
w zalenoci od sposobu liczenia moe by ukone lub poziome. Ponadto na cian dziaaj
obcienia pionowe od ciaru wasnego jej elementw, ciaru gruntu zasypowego
spoczywajcego na odsadzkach fundamentowych oraz od dodatkowego obcienia naziomu p.
A) Sposb I B) Sposb II C) Sposb III (uproszczony)
Rys. 5.4. Sposoby zbierania obcie na ciany oporowe masywne i lekkie.
B=0.5H
H H
n

6

m

B=(0.50.7)H
H H
n

6

m

B=0.5H
H H
n

6

m

0.8
B=0.5H
H H
n

6

m

0.8
0.8
B=0.60.7H
H H
n

4

m

B=0.60.7H
H H
n

8

m

B=0.60.7H
H H
n

8

m

B=0.4H
H H
n

6

m

G
2

G
1

G
3

E
0
p
P
G
2

G
1

G
3

E
1

E
2
v

a2
=
E
3

a1
=/2
0
p
E
2

E
2
h

.
.
45+/2

a3
=/2
G
2
G
1
G
3
E
1
E
1
v
E
1
h

a1
=
E
2

a2
=/2
0
p
.
4

Rys. 5.5. Przyjmowanie obcie dziaajcych na ciany oporowe z elementami odciajcymi.
Zagadnienie parcia gruntu na ciany oporowe
Parcie i odpr gruntu jest oddziaywaniem, ktrego warto zaley od przemieszcze
i odksztacalnoci konstrukcji oporowej. Zaleno parcia i odporu gruntu od przemieszcze
konstrukcji oporowej mona przedstawi graficznie, jak na rysunku poniej.
Rys. 5.6. Zaleno parcia i odporu gruntu od przemieszcze ciany oporowej.
Przyjcie odpowiedniej wartoci parcia w przypadku cian oporowych nie jest spraw oczywist,
gdy warto ta zaley od przemieszcze ciany, a przemieszczenia te z kolei s wynikiem miedzy
innymi parcia gruntu. Projektowanie cian oporowych na parcie spoczynkowe (E
0
) jest zbyt
asekuracyjne i raczej niewaciwe. Parcie takie przyjmuje si dla konstrukcji, ktre nie ulegaj
adnym przemieszczeniom np. ciany tuneli lub duych kolektorw i rurocigw. Projektowanie
z kolei na parcie graniczne (E
a
) moe by zbyt ryzykowne, gdy jest ono najmniejsze ze wszystkich
par i wystpuje dopiero przy znacznych i nieskrpowanych przemieszczeniach ciany.
ciany oporowe powinno si projektowa na parcie porednie, przyjmowane w przyblieniu
E
I
= (E
a
+ E
0
)/2 lub E
I
= (2E
a
+ E
0
)/3, bd ustalane dokadniej na podstawie oblicze iteracyjnych.
Ustalanie wartoci parcia poredniego wedug normy PN-83/B-03010
Warto parcia poredniego dziaajcego na cian oporow ustala si w zalenoci od
przemieszcze uoglnionych ciany z wykorzystaniem przyblionego wykresu, podanego poniej.

Rys. 5.7. Uproszczona zaleno parcia i odporu gruntu od przemieszcze uogolnionych.
G
2

G
1

G
3

E
1

0
p
P
G
5

G
4


=45+/2
E
2
G
2
G
1
G
4
E
1

0
p
P
G
5
G
3
=45+/2
E
2

R
p
R
p
= (G
4
+G
5
+P)/2
E
E
p

E
a

E
0

0
p

(do gruntu)

II

E
II

I

E
I

strefa parcia strefa odporu
(od gruntu)
E
0
parcie spoczynkowe gdy =0 (przem. zablokowane)
E
a
parcie graniczne gdy
a
(ruch od gruntu)
E
p
odpr graniczny gdy
p
(ruch do gruntu)
E
I
parcie porednie gdy 0 <
I
<
a

E
II
odpr poredni gdy 0 <
II
<
p

E
E
p

E
a

E
0

0
p

(do gruntu)

II

E
II

I

E
I

strefa parcia strefa odporu
(od gruntu)
E
0
, E
a
, E
p
, E
I
, E
II
jak na rys. 6
0.5
a
0.5
p
5
Przemieszczenia uoglnione oblicza si na podstawie przemieszcze rzeczywistych ciany
oporowej: osiada i przechyki fundamentu oraz przesuni poziomych (patrz rys. 5.8 poniej).

Rys. 5.8. Wyznaczanie przemieszcze uoglnionych ciany oporowej.
Przemieszczenia uoglnione oblicza si wedug wzorw:

H
f
B
A
= [rad]
H
f
A
B
= [rad] (1)
a cakowite przemieszczenie uoglnione jest sum obu katw:

B A I
+ = [rad] (2)
Gdy przemieszczenie uoglnione
I
jest wiksze od poowy wartoci przemieszczenia granicznego
(
I
0.5
a
), to przyjmuje si, e dziaa parcie graniczne: E = E
a
.
Natomiast w przypadku gdy 0 <
I
< 0.5
a
to wystpuje parcie porednie, ktre oblicza si
nastpujco:

a
a
I I
E E
E E

5 . 0
0
0

= (3)
W bardzo podobny sposb naley wyznacza odpr poredni gruntu, jeli zachodzi taka potrzeba.
Wartoci uoglnionych przemieszcze granicznych dla parcia
a
oraz dla odporu
p
odczytuje si
z nomogramw przedstawionych poniej na rys. 5.9.

Rys. 5.9. Nomogramy do wyznaczania przemieszcze granicznych
a
i
p
.
Mona na nich zauway, e wartoci
p
s okoo 10-krotnie wiksze od wartoci
a
.
s
1

s
2
s
0

f
2
f
1

+ =
f
B
=f
1
+f
2
B
A
B
A
f
A
=f
1
H
f
B

B
A
B
A
f
A

B

H
0.012
0.010
0.008
0.006
0.004
0.002
0.000
0 5 10 15 20 25
H [m]
a

(n)
=10

(n)
=20

(n)
=30

(n)
=40
0.12
0.10
0.08
0.06
0.04
0.02
0.00
0 5 10 15 20 25
H [m]
p

(n)
=10

(n)
=20

(n)
=30

(n)
=40
6
Warto jednostkow parcia spoczynkowego gruntu wyznacza si ze wzoru:

0 0 0
) ( K z p K e
z
+ = = [kPa] (4)
Wspczynnik K
0
oblicza si ze wzorw:
a) dla gruntw rodzimych:
) 5 . 0 1 ( ) sin 1 (
3 2 1 0
tg K + = (5)
b) dla gruntw zasypowych:
| | ) 5 . 0 1 ( ) 15 . 4 5 )( 2 1 . 0 ( 5 . 0
5 4 4 0
tg I K
s
+ + + = (6)
W powyszych wzorach:

1

5
wspczynniki odczytywane z tablic 5 do 9 normy PN-83/B-03010
kt nachylenia naziomu za cian (dla naziomu poziomego = 0)
I
s
wskanik zagszczenia gruntu zasypowego.
Dla piaskw drobnych i rednich mona wykorzysta przyblion, empiryczn formu na I
s

w stosunku do I
D
, opracowan przez Borowczyka i Frankowskiego (1981):

D s
I I + = 188 . 0 845 . 0 (7)
Parcie spoczynkowe dziaa zawsze poziomo i jego rozkad oraz wypadkow E
0
wyznacza si jak
pokazano na rys. 5.11b.
Warto jednostkow parcia granicznego gruntu wyznacza si ze wzoru:

a a a a z a
K c K z p K c K z e 2 ) ( 2 ) ( + = = [kPa] (8)
Wspczynnik K
a
dla przypadku oglnego oblicza si ze wzoru:

2
2
2
) cos( ) cos(
) sin( ) sin(
1 ) cos( cos
) ( cos
(

+
+
+ +

=




a
a
a
a
K (9)
Wielkoci (kty) podane we wzorze (9) wraz z odpowiednimi znakami podano poniej na rys. 10.

Rys. 5.10. Oznaczenia ktw wystpujcych we wzorze (9) wraz z przyjt konwencj znakw.
W przypadku ciany pionowej i gadkiej oraz poziomego naziomu (
a
= = = 0) wzr (9)
sprowadza si do duo prostszej i oglnie znanej postaci:

|
.
|

\
|
=
2
45
2

o
tg K
a
(10)
W cianach oporowych do zasypu najczciej stosuje si grunty niespoiste, dla ktrych warto
spjnoci c, wystpujcej we wzorze (8) rwna jest zero (c = 0).
E
a

a
(+)
.
(+)

(+)
7
W przypadkach, w ktrych parcie graniczne przyjmowane jest jako poziome (rys. 4c i 5),
wyznaczenie parcia poredniego nie sprawia kopotu. Problem pojawia si, gdy parcie graniczne
przyjmuje si ukone (
a
> 0) (rys. 5.4a,b). Wwczas skadow poziom parcia poredniego E
I
h

wyznaczamy ze wzoru (3), w ktrym w miejsce E
a
wstawia si skadow poziom E
a
h
, natomiast
skadow pionow E
I
v
mona obliczy ze wzoru:

a
v
a
I
v
I
E P G
P G E

5 . 0
) ( +
+ = (11)
w ktrym G jest ciarem bryy gruntu zasypowego, pokazanej na rys. 11b.
W przypadku parcia ukonego dziaajcego na pionow cian pyty fundamentowej, skadow
pionow parcia poredniego dla
I
< 0.5
a
wyznaczymy ze wzoru:

v
a
a
I v
I
E E
2 2
5 . 0
=

(12)

Rys. 5.11. Rozkady i wypadkowe parcia gruntu na cian oporow: a) parcie graniczne, b) parcie spoczynkowe,
c) parcie porednie.
Proponuje si nastpujcy iteracyjny tok postpowania przy ustalaniu wartoci parcia poredniego
dziaajcego na cian oporow:
1) Zebranie obcie dziaajcych na cian oporow z wstpnym przyjciem parcia granicznego
gruntu (E
a
).
2) Obliczenie przemieszcze ciany oporowej (osiada, przechyki i przesunicia poziomego
rys. 15) i okrelenie przemieszcze uoglnionych.
3) Okrelenie wartoci parcia poredniego E
I
. W przypadku, gdy parcie porednie wyjdzie rwne
parciu granicznemu bdzie to koniec iteracji. Jeli nie - przechodzimy do pkt. 4.
4) Ponowne obliczenie przemieszcze ciany oporowej i przemieszcze uoglnionych dla nowego
ukadu obcie (z parciem porednim z pkt. 3)
5) Okrelenie nowej wartoci parcia poredniego. W przypadku gdy parcie to bdzie rnio si
mniej ni o np. 2% w stosunku do parcia ustalonego w pkt. 3 koczymy iteracj.
Zestawienie obcie dziaajcych na cian oporow
Po okreleniu wszystkich obcie dziaajcych na cian oporow naley je zestawi wraz
z promieniami dziaania i momentami wzgldem rodka podstawy fundamentu 0. Naley
oddzielnie zestawi obcienia pionowe i oddzielnie poziome. W obcieniach pionowych naley
policzy 3 warianty: obcienia charakterystyczne, obliczeniowe minimalne i obliczeniowe
maksymalne (tabl. 5.1), a w obcieniach poziomych 2 warianty: obcienia charakterystyczne
i obliczeniowe maksymalne (tabl. 5.2).
G
E
01
p
P
G
E
a1
E
a1
v

E
a1
h

a1
=
E
a2

p
E
a1
h

E
a2
v

G
E
02
G
E
I1 E
I1
v

E
I1
h
E
I2
p
E
I1
h
E
I2
v
a) b) c)
8
Tabl. 5.1. Obcienia pionowe na 1 mb ciany
Obc. W. charakt. V
k
r
0
M
0
(V
k
)
fmin
V
min
M
0
(V
min
)
fmax
V
max
M
0
(V
max
)
[kN] [m] [kNm] [kN] [kNm] [kN] [kNm]
G
1

G
2

...
(E
v
)
P

V
k
- M
0
(V
k
) - V
min
M
0
(V
min
) - V
max
M
0
(V
max
)
Tabl. 5.2. Obcienia poziome na 1 mb ciany
Obc. W. charakt. H
k
r
0
M
0
(H
k
)
fmax
H
max
M
0
(H
max
)
[kN] [m] [kNm] [kN] [kNm]
(E
h
)
H
k
- M
0
(H
k
) H
max
M
0
(H
max
)
W powyszych tablicach naley rwnie uwzgldni ewentualne obcienia zewntrzne dziaajce
na cian (np. gdy ciana jest jednoczenie przyczkiem mostowym, to naley uwzgldni
obcienia pionowe i poziome przekazywane z przsa i z innych elementw).
Sprawdzenie pooenia wypadkowej obcie w podstawie fundamentu i naciskw na grunt
Rys. 6.12. Sprowadzenie obcie dziaajcych na cian oporow do poziomu podstawy fundamentowej.
Naley przygotowa nastpujce kombinacje obcie:
1. Obcienia charakterystyczne - Komb. 1 : V
k
, H
k
, M
0k
= M
0
(V
k
) + M
0
(H
k
)
2. Obcienia obliczeniowe
- Komb. 2: V
max
, H
max
, M
0odp
= M
0
(V
max
) + M
0
(H
max
)
- Komb. 3: V
min
, H
max
, M
0odp
= M
0
(V
min
) + M
0
(H
max
)
Naciski na podoe gruntowe
Rys. 6.13. Rozkad naciskw na grunt przekazywanych przez podstaw ciany oporowej.
Warunki jakie powinny spenia mimord wypadkowej E
B
i naciski q:
- dla obcie charakterystycznych: Komb. 1: E
Bk
B/6 oraz q
1
/q
2
3 4
- dla obcie obliczeniowych: Komb. 2: E
B
B/6, Komb. 3 : E
B
= E
Bmax
B/4
G
2

G
1

G
3
E
0
V
0
p
H
M
0
Q
0
lub
E
B
= M
0
/V
P
Q
0
E
B

V
H
Q V
H
q
1

q
2

t
1

t
2

q
1
= V/B(1 + 6E
B
/B)
q
2
= V/B(1 - 6E
B
/B)
9
Sprawdzenie stanw granicznych nonoci (SGN):
a) sprawdzenie statecznoci na obrt (rwnowaga momentw) (rys. 5.14a):
M
OA
m
0
M
UA
, m
0
= 0.8 0.9 (13)
najbardziej niekorzystny wariant obcie Komb. 3
b) sprawdzenie nonoci pionowej podoa gruntowego (rwnowaga si pionowych) (rys. 5.14b):
N
r
mQ
fNB
, m = 0.8 0.9 (14)
naley sprawdzi Komb. 2 i Komb. 3 obcie, bo nie wiadomo, ktra z nich jest bardziej
niekorzystna. W Komb. 2 mamy maksymalne obcienia pionowe N
rmax
, ale stosunkowo may
mimord E
B
, natomiast w Komb. 3 mamy mniejsze obcienia pionowe N
rmin
, ale duy
mimord E
B
, ktry moe wpyn na znaczne obnienie nonoci podoa Q
fNB
.
c) sprawdzenie nonoci poziomej podoa gruntowego (stateczno na przesuw lub rwnowaga
si poziomych) (rys. 5.14c):
T
r
m
t
Q
tf
, m
t
= 0.9 0.95, Q
tf
= N
r
+ aB, gdzie a = (0.2 0.5) c
(r)

adhezja (15)
najbardziej niekorzystny wariant obcie Komb. 3
tg
(r)
- wspczynnik tarcia gruntu o podstaw fundamentu (wg normy - tabl. 3); w przypadku
fundamentw monolitycznych betonowanych wprost na nienaruszonym podou gruntowym
mona przyjmowa = tg
(r)
. W przypadku nie spenienia warunku mona zastosowa ostrog
lub wymieni grunt.
d) sprawdzenie statecznoci oglnej metod Felleniusa (lub Bishopa) (rys. 5.14d)
M
o
mM
u
, (16)
M
o
,M
u
odpowiednio suma momentw obracajcych i utrzymujcych
m wspczynnik korekcyjny, m = 0.6 0.85 dla charakterystycznych obcie i parametrw,
m = 0.80 1.0 dla obliczeniowych obcie i parametrw


Rys. 5.14. Schematy do sprawdzania warunkw stanw granicznych nonoci (SGN).
0
d)
R
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11
12
13
14
15
16
17
y 0.25H
n

x 0.25H
n

H
n


p
R
p

i
(+)

i

W
i
N
i
B
i
T
i
b
i
= 0.1R
l
i
N
i
= W
i
cos
i

B
i
= W
i
sin
i

T
i
= N
i
tg
i
+ c
i
l
i
, l
i
= b
i
/cos
i

i
(-)
R B R T M
n
i
i
n
i
i u
+ =

=1
dla
i
(-)

=
=
n
i
i o
R B M
1
dla
i
(+)
M
O

M
u

Metoda Felleniusa
A
Q
0
N
r
=V
T
r
=H
Q
0
N
r
=V
T
r
=H
M
OA

M
UA

0
Q
fNB

Q
tf
= N
r
+ aB
a) b) c)
Q
N
r

T
r
Q
tf
= N
r
tg
(r)
+ c
(r)
B
ostroga
10
Obliczanie przemieszcze i sprawdzenie stanw granicznych uytkowalnoci (SGU):
a) obliczenie osiada i przechyki ciany oporowej
Obliczenia osiada i przechyki ciany oporowej proponuje si wykona metod odksztace
jednoosiowych. W tym celu trapezowy rozkad naciskw na grunt pod fundamentem ciany naley
rozoy na sum rozkadu prostoktnego p
1
i trjktnego p
2
. Nastpnie po podzieleniu podoa
gruntowego na warstwy obliczeniowe o miszoci h
i
0.5B naley obliczy wartoci osiada
punktw 0, 1 i 2, korzystajc ze wzorw podanych na rys. 15a oraz wspczynnikw k
j
i k
j
z tabl.
5.3. Obliczenia proponuje si wykona tabelarycznie (tabl. 5.4), poprzez sumowanie osiada
poszczeglnych warstw obliczeniowych do gbokoci z
i
, na ktrej speniony jest warunek:
jzi

0.3
zi
. Wielko z
i
odmierzamy zawsze od poziomu posadowienia do rodka warstwy i.

Rys. 5.15. Schematy do obliczania przemieszcze cian oporowej.



Tablica 5.3. Wartoci wspczynnikw k
j
i k
j
(wg PN-83/B-03010-tabl. Z4-1)
z/B k
0
k
1
k
0
k
1
k
2
z/B k
0
k
1
k
0
k
1
k
2

0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.50
1.000
0.960
0.820
0.668
0.542
0.396
0.500
0.496
0.481
0.450
0.410
0.332
0.50
0.48
0.41
0.33
0.28
0.20
0.50
0.42
0.35
0.29
0.25
0.19
0.00
0.08
0.13
0.15
0.16
0.15
2.00
2.50
3.00
4.00
5.00
0.306
0.245
0.208
0.160
0.126
0.275
0.231
0.198
0.153
0.124
0.15
0.13
0.11
0.08
0.06
0.15
0.12
0.10
0.08
0.06
0.14
0.13
0.10
0.08
0.06

Tablica 5.4. Obliczenia osiada ciany oporowej
Profil
geotechn.

i
(

)
h
i
z
i

zi
0.3
zi
z
i
/B k
0i
k
0i
k
1i
k
1i
k
2i

0zi

1zi

2zi
M
0i
s
0i
s
1i
s
2i

[kN/m
3
] [m] [m] [kPa] [kPa] - - - - - - [kPa] [kPa] [kPa] [MPa] [mm] [mm] [mm]




q
1
(n)

q
2
(n)

p
1
p
1
p
2

2 , 1 , 0 j ;
M
h
s
i 0
i jzi
j
=

=

2 i 0 1 i 0 zi 0
p k p k + =
2 i 1 1 i 1 zi 1
p k p k + =
2 i 2 1 i 1 zi 2
p k p k + =
B
s s
2 1

=
H f
2
=
a)
s
1
s
2
s
0

f
2

H
N
n
=V
k

0 1
Hn
1
E l 2
Q
f

=
- podoe jednorodne

=
i 0
1 i i
1
Hn
1
E l 2
Q
f
- podoe uwarstwione
strefa odksztace w
podou gruntowym
0
Q
Hn
=H
k
b)
f
1
h
w
l
1
= 1.0 mb
,
i
wspczynniki
wpywu wedug
normy
k, k wspczynniki wpywu
wedug normy
Warunki SGU:
s < s
dop

<
dop

f = f
1
+ f
2
< f
dop

D
B
h
w
= 0.4(B+l
a
)
l
a
dugo wyparcia
strefy odporu
l
a
= Dtg(45+/2)
z
11
b) obliczenie przemieszcze poziomych ciany oporowej
Przemieszczenia poziome ciany oporowej nie s efektem polizgu ciany po gruncie, gdy do tego
nie mona dopuci, lecz wynikaj z odksztace postaciowych bryy gruntowej, znajdujcej si
pod fundamentem i sigajcej do gbokoci h
w
.
Podstawowe wzory do obliczenia przemieszczenia poziomego f
1
ciany oporowej przedstawiono na
rys. 15b. Wystpujce w tych wzorach wspczynniki oblicza si ze wzoru:

(

+ + + =

m
arctg m m
1
) 2 3 ( ) 1 ln( ) 1 (
2
) 1 (
2

(17)
We wzorze tym jest wspczynnikiem Poissona dla gruntu. Naley pamita, eby wyraenie

m
arctg
1
podawa w radianach.
W przypadku gdy wielko h
w
zawiera si w jednej warstwie gruntowej, to mamy do czynienia
z podoem jednorodnym i wwczas:
B
h
m
w
2
=

.
W przypadku gdy w zasigu h
w
zawieraj si dwie lub wicej warstw, to mamy do czynienia
z podoem uwarstwionym i wwczas dla kadej warstwy obliczamy oddzielny wspczynnik
i

dla
B
h
m
i
i
2
=

. Wielko h
i
jest zagbieniem spodu danej warstwy i w stosunku do spodu
fundamentu (nie myli z miszoci tej warstwy). Dla ostatniej warstwy: h
i
= h
w
.

Posadowienie cian oporowych na palach
W przypadku sabononego podoa gruntowego z wystpowaniem np. warstw gruntw
organicznych (torfy, namuy) o znacznej miszoci, cian oporow naley posadowi na palach,
ktrych zadaniem bdzie przekazanie obcie na warstwy none znajdujce si na znacznej
gbokoci. Posadowienie bezporednie w takich warunkach mogoby doprowadzi do znacznych
i nierwno-miernych osiada ciany, co w konsekwencji mogoby doprowadzi do jej zarysowania,
uszkodzenia, a nawet gronej awarii.
ciany oporowe posadawia si na palach o umiarkowanych rednicach (300 500 mm) lub na
mikropalach (150 200 mm). Pali wielkorednicowych pod cianami oporowymi z reguy si nie
stosuje.
Moliwe s do zastosowania niemale wszystkie technologie pali od wbijanych
prefabrykowanych, przez wbijane monolityczne, wiercone, wkrcane, iniekcyjne itd. Rodzaj pali
naley dobra w zalenoci od warunkw gruntowych i terenowych. Np. w przypadku podoa
z piaskami redniozagszczonymi (warstwy none) powinno si stosowa pale wbijane, a w terenie
zabudowanym pale wkrcane. W przypadku piaskw zagszczonych i gruntw spoistych
zwartych i pzwartych powinno si stosowa pale wiercone.
Ze wzgldu na znaczne obcienia poziome cian oporowych, naley stosowa ukady pali
ukonych (tzw. ukady kozowe). Takie ukady zapewniaj odpowiedni sztywno poziom
posadowienia. W przypadku tylko pali pionowych mogyby wystpi zbyt due przemieszczenia
poziome ciany i due momenty zginajce w palach. Przykady moliwych wariantw ukadw pali
przedstawiono na rys. 5.16 do 5.18.
12

Rys. 5.16. Posadowienie ciany oporowej na palach Wariant I. Geometria i metody oblicze si w palach.
G
pyl

T+Nm
Pd
Ps/Pr
7:1 4:1 7:1 4:1
drena
(1)
(2)
(3)
zasyp
PRZEKRJ POPRZECZNY
(1)
(2)
(3)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(2)
(2)
(2)
(2)
(2)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
(3)
PLAN PALOWANIA
D/2+1015cm D/2+1015cm
dylatacja
dylatacja

(1) (2) (3)
EB
Q
r

Z
S3
S2
S1
Obliczenia si w palach
Q
r
S1
S2
S3
Z
Metoda graficzna
Metoda analityczna
X = 0
Y = 0
M = 0
S1, S2, S3
13

Rys. 5.17. Posadowienie ciany oporowej na palach Wariant II. Geometria i metody oblicze si w palach.
G
pyl

T+Nm
Pd
Ps/Pr
7:14:1 7:14:1
drena
(1) (2)
(3)
zasyp
PRZEKRJ POPRZECZNY
7:14:1
(1)
(2) (3)
PLAN PALOWANIA
D/2+1015cm D/2+1015cm
(2) (3) (1)
(2) (3) (1)
(2) (3) (1)
(2) (3) (1)
(2) (3) (1)
(2) (3) (1)
dylatacja
dylatacja
(1) (2) (3)
EB
Q
r

Z
S3
S2
S1
Obliczenia si w palach
Q
r
S1
S2
S3
Z
Metoda graficzna Metoda analityczna
X = 0
Y = 0
M = 0
S1, S2, S3
14

Rys. 5.18. Posadowienie ciany oporowej na palach Wariant III. Geometria i metody oblicze si w palach.
G
pyl

T+Nm
Pd
Ps/Pr
7:14:1
drena
(1) (2)
zasyp
PRZEKRJ POPRZECZNY
7:14:1
(1) (2)
PLAN PALOWANIA
D/2+1015cm D/2+1015cm
(2) (1)
(2) (1)
(2) (1)
(2) (1)
(2) (1)
(2) (1)
dylatacja
dylatacja
(1)
(2)
E
B

Q
r

Obliczenia si w palach
Metoda numeryczna
Q
r

k
xi

k
z
k
z

k
xi

EJ, EA EJ, EA
Wyniki oblicze
Q
r

N
1

(1)
(2)
N
2

M
1p

M
1g

M
2g
M
2p
S
1
= N
1

S
2
= N
2

15
Najbardziej popularny jest wariant I posadowienia cian oporowych na palach (rys. 5.16).
W przypadku znacznych obcie poziomych i duych si w palach wyciganych (pale (3)), mona
zastosowa wariant II posadowienia (rys. 5.17), w ktrym poprzez zastosowanie wszystkich pali
ukonych uzyskuje si redukcj si wycigajcych w palach. W wariantach I i II obliczenia si
w palach mona wykona metod sztywnego oczepu (graficzn Culmanna lub analityczn),
wykorzystujc rwnania rwnowagi ukadu si niezbienych (3 rwnania 3 niewiadome).
W przypadku nieduej miszoci warstw gruntw sabych i zalegania ich nie bezporednio pod
fundamentem ciany moliwy jest do zastosowania wariant III na dwch rzdach pali ukonych
(rys. 5.18). W takim rozwizaniu konieczne jest zastosowaniu metody numerycznej oblicze,
w ktrej pale modeluje si jako prty wsppracujce ze sprystym (sprysto-plastycznym)
orodkiem gruntowym. W wynikach otrzymuje si siy i momenty w palach oraz przemieszczenia
ukadu. Jeeli przemieszczenia przekraczaj wartoci dopuszczalne, to naley zastosowa wariant I
lub wariant II.
Dla otrzymanych si w palach dobiera si rednice i dugoci pali na podstawie oblicze nonoci
pali w gruncie (patrz rozdzia 6).

Odwodnienie i izolacja cian oporowych
ciany oporowe wymagaj odwodnienia, ktrego celem jest odprowadzenie wody opadowej lub
napywajcej ze zbocza, i nie dopuszczenie do napenienia si zasypu wod. Wypenienie to
mogoby doprowadzi do znacznego wzrostu obcie poziomych ciany (doszoby parcie wody)
i jej awarii.
Odwodnienie wykonuje si w postaci drenau, umieszczonego za cian oporow (rys. 5.19).
Wanym elementem drenau jest tzw. filtr odwrotny (rys. 5.20), ktry ma zabezpieczy przed
wypukiwaniem drobnych frakcji z zasypu i przed zakolmatowaniem si drenu. Drena odprowadza
wod do studzienek kanalizacji burzowej lub do studni chonnych.

Rys. 5.19. Odwodnienie i izolacja cian oporowych.
drena
A
zasyp z gruntu
przepuszczalnego
2 x emulsja
asfaltowa
2 x emulsja
asfaltowa
drena
A
zasyp z gruntu
sabo przepusz-
czalnego
warstwa filtracyjna
2 x emulsja
asfaltowa
a) b)
16

Rys. 5.19 c.d. Odwodnienie ciany pytowo-ktowej. Rys. 5.20. Szczeg filtra odwrotnego.
Izolacja cian oporowych polega gwnie na pokryciu powierzchni ciany stykajcych si
z gruntem 2 warstwami emulsji asfaltowej. Zastosowanie emulsji pozwala na pokrywanie ciany
bez koniecznoci jej wysuszenia, gdy emulsja, jak wiadomo, jest roztworem wodnym asfaltu.
W przypadku intensywnego napywu wd lub wd agresywnych moe zaistnie konieczno
zastosowania ciszej formy izolacji, np. oklejenie pap termozgrzewaln (1 lub 2 warstwy).
Zbrojenie cian oporowych
ciany oporowe masywne generalnie projektuje si tak, eby nie wymagay zbrojenia. Wyjtek
moe stanowi zbrojenie pyty fundamentowej, w ktrej moe zaistnie konieczno zbrojenia przy
znacznej jej szerokoci i kcie > 45(rys. 5.21).

Rys. 5.21. Zbrojenie cian masywnych: a) bez zbrojenia, b) ze zbrojeniem pyty fundamentowej.
W cianach z elementami odciajcymi zbrojenia wymagaj gwnie owe elementy odciajce
(rys. 5.22), wzgldnie pyta fundamentowa, podobnie jak w cianach masywnych.
otwory
przelotowe
zasyp z gruntu
przepuszczalnego
filtr odwrotny
drena
2 x emulsja
asfaltowa
w drenarski
100 150mm
podkad z chud.
betonu
geowknina
wirek 2/8mm
wir 4/16mm
wir 8/32mm
Szczeg A
filtr odwrotny
>45
c)
a)
b)
<45
zbrojenie gwne zbrojenie
pomocnicze
17

Rys. 5.22. Zbrojenie cian oporowych z elementami odciajcymi.
ciany lekkie s z definicji elbetowe i wymagaj zbrojenia w caym swoim korpusie (rys. 5.23).

Rys. 5.23. Zbrojenie cian oporowych lekkich pytowo-ktowej i pytowo-ebrowej.

Opracowanie:
dr in. Adam Krasiski
(Katedra Geotechniki, Geologii i Bud. Morskiego PG)
>45
zbrojenie gwne
zbrojenie
pomocnicze
>45
zbrojenie gwne
zbrojenie
pomocnicze

zbrojenie gwne
zbrojenie
pomocnicze
zbrojenie gwne
zbrojenie
pomocnicze
zbrojenie
gwne
A A
A A
18
Zacznik Zalecenia dotyczce przyjmowania wstpnego wymiarw cian oporowych
1. Minimalna gboko posadowienia cian oporowych
D 0.5 m grunty niewysadzinowe (grunty niespoiste)
D h
z
grunty wysadzinowe (grunty spoiste)
h
z
gboko przemarzania gruntu (wg PN-81/B-03020)
2. ciany masywne 3. ciany pmasywne ze wspornikiem

4. ciany pmasywne z pyt odciajc 5. ciany lekkie pytowo-ktowe

5. ciany lekkie pytowo-ebrowe


B=(0.50.7)H
h0.25B
H
n

4

m

a 0.3m (beton)
a 0.5m (mur)
D
H

45 (beton)
60 (mur)
B=(0.50.6)H
H
n

6

m

D
H
h0.2B
l
w
=0.81.2m
0.3l
w

5% 1/3H
a 0.25m
b1/3B
B=0.5H
H
H
n

6

m

0.8
D
5%
l
p
=2.53.5m
g
p
=(0.10.15)l
p
h0.25B

45
a 0.3m

1
/
3
H

B=0.60.7H
H
H
n

4

m

D
1/4B 3/4B
a0.15m
b0.12H
s

H
s
hb
5%
B=0.60.7H
H
H
n

8

m

D
1/4B 3/4B
a0.20m
H
s
h0.12B
5%
ebra gr. 0.30.4m
co 2.03.0 m