Hin nay, c nhiu gii php cho vic t ng ho v ang c nghin cu phc v cho mc ch nng cao hiu qu kinh t, c th l nng cao cht lng phc v v gim chi ph vn hnh v bo dng. Rt nhiu gii php c a ra xoay quanh cc vn iu khin, gim st, v cc h tr v mt thng tin,.. ti u ho kh nng em li li nhun cho mt gii php t ng ho, c s h tng v hin trng phi c thc y v nng cp, gim n mc ti thiu gi cc trang thit b s dng. Trong nhiu trng hp, cc chc nng t ng phi t c mc ch li nhun sao cho b p c cc chi ph thc hin.
S sp t cc mc ch t ng ho nhm tho mn cc mc tiu chin lc v cc i hi v mt li nhun l mt nhim v nng n, phi lun c quan tm v iu chnh nh k theo kp cc bc tin ca cng ngh mi. Chng ta cn xc nh mt phng php, m hnh, cu trc t ng ho sao cho c th cung cp cng c v thng tin cho tt c ngi s dng trong h thng. M hnh ny c th a n nhng bi ton quy hoch ngn hn v nhng quyt nh kp thi t c mc tiu ton din. y l mc ch ca bi vit ny khi cng nhn nhn li cc xu hng t ng ho trm bin p, chng minh s ng n ca chng trong vic ti u ho cc mc tiu chin lc.
Cc vn in hnh
Ngy nay, tim nng li nhun t vic p dng t ng ho trong vn hnh lun c ch . Li nhun y c chia lm 2 loi chnh, v hai kha cnh: chin lc v hu hnh. Li ch v mt chin lc l kt qu t vic nng cao nhn thc ca khch hng v cht lng, tin cy. Li ch hu hnh c c xut pht t vic nng cao kh nng t chc lm vic tt hn, nhanh hn, v chi ph thp hn. Bng di y cho ta v d minh ho v li ch chin lc v hu hnh.
Li ch chin lc Li ch hu hnh Ci thin cht lng phc v Gim chi ph nhn cng Nng cao tin cy Gim chi ph thc hin h thng Bo dng/m rng phm vi khch hng Gim chi ph vn hnh Cung cp dch v cht lng cao Gim chi ph bo dng Cc dch v ph tr Kh nng tr hon cc d n pht sinh
2 Cung cp thng tin cho khch hng Nng cao thng tin cho cc quyt nh k thut nh hng v mt uy tn ca nh cung cp dch v Nng cao thng tin cho cc tnh ton quy hoch Cc chnh sch linh hot v qung co Gim thi gian mt in khch hng
Nhiu n v sn xut u tin tng rng vic p dng ng cng ngh t ng ho trong khu phn phi s lm tng tin cy dch v, ng thi gim chi ph vn hnh v bo dng. i vi trng hp u t cho mt d n trm bin p, cc tiu ch sau y cn c quan tm ch :
1. Chin lc: D n t ng ha phi ci thin c cht lng in nng, tin cy cht lng phc v v kh nng sn sng cung cp thng tin cho nhng ph ti thng mi v cng nghip ln v y l nhm ph ti c s vn ng k nht. Kh nng kinh doanh thnh cng trong tng lai ph thuc rt nhiu vo s duy tr v tin tng ca khch hng trong nn kinh t cnh tranh. 2. Hu hnh: Li nhun hu hnh do vic t ng ho mang li bao gm: tr hon hoc chm u t ngun in, gim chi ph vn hnh v bo dng, nng cao cc chc nng thc hin, ta c th d dng nhn ra chng khi so snh vi trng hp t ng ho khng c p dng.
T ng ho trm bin p
Trong nhng nm va qua, vic t ng ho trm bin p ng ngha vi s c mt ca h thng SCADA v RTU. Mt cuc kho st gn y ch ra rng c n 54% cho rng h thng RTU m ng tt nhim v thng tin h thng. 35% cho rng mt h thng x l thng tin ring bit cn thit hn mt h thng RTU, 15% li tin dng h thng PLC v 15% cho rng nn dng kt hp c hai. Khong 30% trong s ngi c hi ni rng h cha c tp hun cho vic p dng t ng ho trong trm. Vi mc ch ca tc gi, vic t ng ho trong trm c hiu tng ng nh mt b vi x l, c th kt hp v thc hin cc chc nng iu khin, giao tip thng qua h thng thng tin ti ch hoc t xa.
Trn thc t, kh nng ca thit b nu hiu theo ngha trn, l hon ton khc nhau. Mt h thng t ng ho trong trm c th t b phn n gin nht nh RTU cho n h thng my tnh ni mng LAN/WAN, c th cung cp nhiu chc nng khc nhau cho vic vn hnh trm.
Tn dng kh nng hin thi ca trm
Cc tram truyn ti in cha ng mt s lng rt ln cc thit b t ng bi tm quan trng ca vai tr trm trong vn hnh. Cc thit b t ng trong
3 trm bao gm RTU, b ghi cc s kin, ghi s c, t bng iu khin, v cc b vi x l trong h thng r le bo v. Cc u vo v ra (I/O) ca cc thit b ny hon ton c kt ni bng dy, cc tip im trng thi, h thng r le bo v v qua s mimic. i vi h thng thng tin, ngoi vic s dng ng dy in thoi, cn c c vic lin kt bng vi sng (micro wave), cp quang, ng dy in thoi chuyn dng, vi mc ch truyn d liu vi tc 1200 n 9600 baud.
Hu nh cc trm phn phi ngy nay s dng s lng c hn cc thit b in t thng minh IEDs. Rt nhiu trm c RTU, nhng cng t trm c trang b b ghi s kin, ghi s c v r le s.
Vic bo dng nhng trm ny thng i hi nhn cng lm vic ti ch. Nhng thit b trong trm nh l my ct, MBA, b iu chnh in p thng c bo dng trong khi khng bit r chi tit hin trng thit b.
C hi v s khng nh
C rt nhiu c hi v tim nng trong vic thit k, vn hnh v bo dng trm bin p nhm s dng hiu qu hn, nhanh hn, chi ph thp hn v kh nng cung cp dch v phong ph hn. Nhng hiu qu ny c th t c khi loi b nhng phn khng cn thit v s dng cc b vi x l trong cc b iu khin qun l tt cc thng tin cung cp bng cc thit b in t thng minh (IEDs).
Ni chung, mt qu trnh t ng ho trm bin p cn t c cc tiu chun nh sau:
1. Cu trc mi - s tham gia ca cc b phn: RTU, bng iu khin mimic, bng tn hiu, cc b ghi s kin, ghi s c, h thng cp dn, v mt lng ng k khng gian trng. T ng ho trm bin p nhm gim gi thnh xy dng m vn ci thin thm c nhiu chc nng cho trm. 2. Trang b nhng b phn mi theo hin trng ca trm - cc d n m rng trm, tng s lng thanh ci, MBA hay cc thit b ng ct c th d dng tch hp cho vic lp rp cc b phn t ng ho. Tnh trng hin ti ca trm c th c thay th hoc tch hp vi mt cu trc t ng ho mi. 3. Nng cp mng din rng WAN tng tc truyn thng tin (nh l T1 hoc Ethernet). Cu trc ca RTU thng lin kt vi SCADA vi tc 1200 baud s khng tng thch vi tc cao khi truyn bng mng WAN hin i. 4. Mua mi hoc thay th RTU, bng tn hiu, cc b ghi s kin, ghi s c hay r le c in - nn tng ca vic t ng ha trm bin p l s a
4 cc thit b ny vo vn hnh cng vi mt s b phn c bit khc nhm nng cao thm cc tnh nng cho trm, ng thi gim gi thnh.
Nhng li ch ca vic tch hp t ng ho trm bin p
Vic tch hp h thng t ng ho trm bin p s cho ta li ch trn nhiu kha cnh nh: tnh nng s dng, thit k, vn hnh, bo dng v tin cy ca mi trng vn hnh. Nn tng cho hu ht cc gii php t ng ho trm bin p thay i rt nhanh, nhng vn bao gm cc h thng RTU, cc b phn theo nguyn l hp en, v cc gii php m cho mng WAN/LAN phc v cho h thng PC v PLC. Danh mc di y s phn loi v tng hp nhng li ch tim tng t gii php tch hp t ng ho trm bng vic s dng PC MMI, mng LAN cc b, cc rle in t thng minh (IED) v modem truy cp t xa.
Nhng li ch v mt thit k
1. Tiu chun ho giao din s dng v ci thin vic truy cp cho ngi s dng. 2. Tiu chun ho cu trc h thng thng nht vic xy dng, vn hnh v nng cp cc phn khc nhau ca t ng ho. 3. Loi b cc thit b khng cn thit. 4. Gim nh c s h tng trong trm (gm cc hng mc: i dy, ri cp, t bng iu khin v bo v v kch thc phng iu khin). 5. Hin i ho, to iu kin thun li v hiu qu cho vic m rng trm trong tng lai. 6. D dng nng cp cc phn cng v phn mm chuyn dng. 7. Giao thc c lp. 8. Phn phi cc hub thng tin n gin ho vic tch hp cc chc nng t ng ho.
Nhng li ch v mt vn hnh
1. ng nht h thng MMI truy cp d liu 2. Khai thc kh nng ca cc thit b in t thng minh (IEDs) 3. Tch hp cc tn hiu cnh bo v phi hp vi bo co s kin.
Bng 2 - c lng hiu qu ca vic t ng ho trm bin p
5 Mc S lng n v n gi $/n v Chi ph vt liu Gi LV /n v Chi ph nhn lc Tng cng Gim bt s t bng iu khin 6 Ci $8000 $48000 50 $12000 $60000 Gim bt s t bng bo v 4 Ci $5000 $20000 50 $8000 $28000 Gim s rle Txmsn 2 Ci $3500 $7000 20 $1600 $8600 Gim s rle cc l 10 Ci $2500 $25000 20 $8000 $33000 Gim cp ri 660 m $3.03 $2000 0.2 $16000 $18000 Gim i dy 1980 m $12.12 $24000 0.1 $24000 $48000 Gim kch thc phng iu khin 15 m 2 $160 $2400 5 $32000 $34000 Gim RTU 1 Ci $18000 $18000 750 $30000 $48000 Gim s b ghi s c 1 Ci $25000 $25000 100 $4000 $29000 Gim s b ghi s kin 1 Ci $18000 $18000 100 $4000 $22000 Gim b bng tn hiu ch th 2 Ci $3000 $6000 20 $1600 $7600
c tnh li nhun tng cng $195400 $141200 $336600
cung cp cho mt h thng t ng ho trm bin p cn mt khong chi ph t $ 100000 n $200000, bao gm:
1. My tnh vi giao din MMI, tc 133 MHz Pentium, i km cc phn mm cn thit, cc driver iu khin, cc phn mm ng dng v qun l h thng. 2. Mng cc b LAN vi giao din v cc thit b in t thng minh (IEDs) 3. B iu khin c th lp trnh c v cc modul u vo/ra t xa. 4. Gn kt cc thit b in t thng minh (IEDs) vi cc s bo v nht th v nh th cho cc thit b quan trng. ti u ho chi ph kinh t, cc thit b in t thng minh (IEDs) nn c t gn nht c th vi thit b cn bo v. 5. Cc b cm bin v phn mm phc v cho vic gim st MBA. 6. Cc bn v thit k v in, xy dng,.. Cc bn v ny nn c lu tr di dng file v lu tr trong my tnh v c th d dng truy cp qua mng. 7. Cu hnh ca ton h thng, thit b th nghim, ti liu k thut lin quan.
Ngi ta nhn ra rng li ch mang li thng ln hn chi ph cho vic thc hin mt trm mi. Chi ph thc hin c th bin i tu thuc vo hin trng ca trm, vo s tin tng ca ngi s dng vi thit b t ng mi so vi s mimic truyn thng. Ta ch c th ti u ho chi ph khi t cc thit b in t thng minh (IEDs) gn nht c th vi thit b cn bo v v ch dng duy nht mt MMI (mt PC).
6
Bng 3 cho ta bit li nhun v gi thnh cho vic thc hin t ng ho trm bin p ca mt n v cp trung bnh, vi 116 trm bin p, 16 trm bin p ln, 40 trm bin p phn phi c trung bnh v 60 trm bin p phn phi c nh.
Bng 3 - c lng gi thnh v li nhun cho mt d n t ng ha cho mt n v qun l in c trung bnh.
Mc Li nhun D tnh $ Mc Chi ph D tnh $ Gim thi gian tm v khc phc s c 2,250,000 Trm nh vi cc TB in t thng minh 4,800,000 Gim chi ph O&M h thng SCADA 34,800 Trm trung bnh vi cc TB in t thng minh 4,000,000 Gim chi ph O&M cc thit b o 46,400 Trm ln vi cc TB in t thng minh 1,920,000 Gim chi ph O&M h thng Rle bo v 232,000 H thng gim st MBA 1,320,000 Gim chi ph O&M cc b ghi s kin v s c 11,600 Vn hnh t xa thng qua Modem 174,000 Chi ph tng cng $ 12,040,000 Bo dng theo d bo 718,504 Ti u ho ti MBA 1,437,008 Gim chi ph gim st ng dy v ct s c 153,100
Gim chi ph o to 50,000 # s trm BA nh 60 Qun l bn v k thut 116,000 # s trm BA trung bnh 40 # s trm BA ln 16 Li nhun tng cng $ 5,223,413 Tng cng s trm BA 116
Phng thc nhm t li nhun
Vic tnh ton v thng mi cho mt phng n thc hin t ng ha trm bin p da trn cc li nhun v mt chin lc cng nh hu hnh ( c nu trn). iu c ngha l mt phn ln nhng li nhun ny c c l do gim chi ph O&M, l kt qu ca vic gim chi ph cho nhn cng v cc qu trnh thng mi khc. thu tm nhng li nhun ny, cn c mt s thay i trong vic t chc cng nh cc chc nng t ng, v nng cp ci thin cc qu trnh thng mi.
7 Sp xp v t chc li cng vic
i vi cc n v qun l lin quan, nhng cng vic cn chuyn i t trm khng c t ng (theo kiu truyn thng) sang trm vi vic thc hin t ng ho hon ton gm c: h thng thit b o, bo v, SCADA v vic bo dng chng. Nhm thit b ny c th hot ng c lp tu theo nhng mc ch ring bit, v cng vic ny i hi ngi s dng phi c tp hun trc khi vn hnh thit b. Vi h thng trm c p dng cc gii php t ng ho, thit b s c kt hp gia qu trnh s ho, cng ngh thng tin vi h thng thit b c.
Ngi thc hin cng vic o lng s khng cn phi thit k v bo dng h thng vi nhng ng h o kiu c. Cc chc nng o s c thc hin bi cc thit b in t thng minh IEDs v cc d liu o thi gian thc s c a ln mng, ngi s dng c th truy cp d liu bt c khi no. Vi h thngs t ng ho nh th ny, d liu c lu tr phc v cho cc mc ch khc nhau nh hin th, nh hng chung cng nh phn tch trng thi.
Cc k s lm vic vi h thng thit b bo v s tn dng kh nng truy cp t xa xc nh trng thi li, cc d liu k thut v HT s c thng qua h thng mng hay c th truy cp bng modem. Thi gian cho vic thu thp, x l v truyn tin s c ti u ho mc nhanh nht, hoc coi nh c b qua. Nhng ti liu h tr s c kt hp cng vi cc d liu tch hp. Thng qua h thng cc my tnh ni mng, ngi s dng c th xem, sa cha cc vn bn, ti liu hoc cc bn v ngay trn mng.
Lc ny, h thng SCADA & RTUs s khng cn cn thit na. H thng t ng ho trm BA s chn lc cc thng tin tng t (analog) v thng tin trng thi t mng v cng tranh ua vi giao thc ca h thng qun l nng lng EMS thng qua modul giao din, hot ng tng ng nh mt RTU. Vic iu khin bng gii php s dng t ng ha s c thc hin trc tip thng ti EMS.
Cng tc bo dng cng s c ti u ho. Cc thit b quan trng trong trm s c gim st v cnh bo khi tnh trng vn hnh vt qu ngng cho php. Nhiu thit b in t thng minh IEDs v thit b thng tin c kh nng t gim st. V th, qu trnh bo dng thit b c th c d bo trc, ch khng cn thc hin theo nh k nh trc y.
Lc lng nhn cng vn hnh cng nh bo dng trm s c gim bt qun s ng k.
8 Tng hp v kt lun
Ngy nay, vic p dng cc gii php t ng ho cho trm BA c th em li mt lng li nhun ng k. T nhng khi nim chung, c th em li cho ngi s dng nhng gii php thng mi mi cho hin ti v nh hng cho tng lai nhm t li nhun cao nht. S cng c cho cc gii php v t ng ho trn kha cnh tnh ton v thng tin c th cho kh nng a ra cc cu trc li mt cch a dng, phc v cho mc ch tnh ton m rng t ng ho phn phi in. Cui cng, cc qu trnh c thc hin trong trm s cho kh nng phong ph v iu khin v gim st cc ng dng.
Cc cng ty iu hnh ang nghin cu, kho st cc gii php khc nhau h tr cho cc hot ng thng mi nhm mc ch nng cao tin cy v gim chi ph vn hnh v bo dng. Hng trm chc nng t ng c xem xt v p dng trn nhiu kha cnh khc nhau v iu khin, gim st v cc h tr v mt thng tin. ti u ho kh nng em li li nhun ca mt d n t ng ho trm BA, hin trng ca trm cn c thc y nng cp, gim thiu chi ph cho cc thit b trm, v cn lu thc hin cc bc trung gian thc hin chuyn i t chc cng vic. Trong nhiu trng hp, cc chc nng t ng t ra vi mc ch b p cc chi ph thc hin.
S sp xp cc chc nng t ng nhm tho mn mc tiu chin lc, cc yu cu v t l li nhun l mt nhim v ht sc kh khn, i hi phi c nghin cu, iu chnh kp thi theo kp c tin b ca cng ngh mi. V pha ngi iu hnh, cn phi xc nh c mt m hnh v gii php c th v t ng ho ph hp c th cung cp c cho khch hng s dng sn phm in nng vi cht lng tt nht c th. M hnh t ng ho trm c th coi nh y l nh hng cho vic quy hoch ngn hn. Mc ch ca bi vit ny l cng tho lun v cc xu th t ng ha trm, vi mc tiu ti u ho li nhun, gim ti thiu chi ph v chng minh s ng n ca chng trong vic p dng cc gii php t ng ho cho trm bin p tho mn mc tiu chin lc chung.