MOJE DZIECKO IDZIE DO PIERWSZEJ KLASY

W ostatnich latach toczy si spoeczna dyskusja na temat wieku w ktrym dziecko powinno rozpoczyna nauk w szkole. Z jednej strony cywilizacyjny postp, dostp do technologii informatycznych, objcie obowizkow opieka przedszkola sprzyja temu ,by prg szkolny mogy przekracza coraz modsze dzieci. Jest to tendencja powszechna, obecna nie tylko w Polsce ale take w innych krajach. Z drugiej za strony psycholodzy bij na alarm w zwizku z nasileniem si nerwic szkolnych i innych objaww psychosomatycznych zwizanych z tym, e wspczesny ucze jest mniej odporny na stres ni jego rwienicy sprzed kilku lat. Tak oto obserwujemy konflikt pomidzy ustawodawcami kierujcymi si wzgldami racjonalnymi i ekonomicznymi a rodzicami ktrzy pisz kolejne protesty starajc sie oddali perspektyw posania 6-letniego dziecka do szkoy. Zrozumienie tych dylematw wymaga ponownego przyjrzenia si tematowi od wielu lat poruszanemu w literaturze psychologiczno- pedagogicznej oraz w wielu artykuach czy dyskusjach. Chodzi oczywicie o dojrzao szkoln. Obecne byy na przestrzeni historii przekonania niektrych psychologw, e rozwj czowieka ubogacaj kryzysy czy trudne chwile podczas ktrych zyskujemy nowe zasoby, umiejtnoci czy kompetencje. Kiedy rodzi si dziecko dowiadcza stresu zwizanego z opuszczeniem dobrze sobie znanego prenatalnego rodowiska. Zyskuje jednak umiejtno oddychania, sygnalizowania braku zaspokojenia jakiej potrzeby. W pniejszym okresie uczy si kontaktu spoecznego-reaguje na umiech matki. Rozstrzygajc dylemat odpowiedniego wieku do rozpoczynania nauki trzeba zdoby si na refleksj jakie warunki bytowe i psychiczne towarzyszyy ciy, jak przebiega pord. Najwaniejsze jednak w tym wszystkim jest znalezienie odpowiedzi na pytanie jaki wpyw na dziecko miay te w/w czynniki. Liczne opracowania dowodz, e niedoywienie matki w ciy, uywki, stresujce sytuacje, choroby i przyjmowane lekarstwa mog powodowa pniejsze kopoty w nauce czy codziennym funkcjonowaniu maego czowieka. Powszechna dostpno do opieki medycznej, szczepie ochronnych, sprztu ratujcego ycie sprawia, e zmalaa miertelno noworodkw, wiele chorb udaje sie wyleczy. By nie zachysn si eufori postpu cywilizacyjnego i medycznego niezbdna jest refleksja nad konsekwencjami ktre ponosimy z tego powodu. Natury nie da si oszuka. Wyczeniaki, dzieci z niedowag czy chorobami wrodzonymi maj do przebycia trudniejsz drog rozwoju ni ich zdrowi rwienicy. Kiedy maluch od najwczeniejszych lat ycia czsto choruje dowiadcza dziaania skutkw ubocznych przyjmowanych lekarstw czy zabiegw medycznych. W caej tej dyskusji nad obnieniem wieku szkolnego potrzebna jest gruntowna analiza wielu specjalistw w przypadku gdy nie ma dwch identycznych przypadkw. Nie znaczy to jednak, e naley generalizowa i przyjmowa za pewnik, e dzieci z tzw. trudnej ciy ,porodu z komplikacjami, przedwczenie urodzone czy czsto chorujce nie powinny rozpoczyna wczeniej nauki. Potrzebna jest tu wiadomo rodziny, odpowiednia stymulacja(przemylana a nie z przypadku)czy wreszcie opinia specjalisty. Waciwy rozwj fizyczny sprzyja sukcesom szkolnym. Od pocztku ycia niemowl reaguje na otaczajce rodowisko. Jeeli rodzice zapewni mu atrakcyjne bodce wzrokowe a przede wszystkim suchowe, dotykowe, zapachowe i smakowe, twrcz zabaw to zwikszaj tym samym jego szans na prawidowy rozwj a w perspektywie sukcesy w szkole. Bdzie ona tym wiksza im wczeniej rozpoznaj i zaspokoj indywidualne potrzeby noworodka. Znany to obraz gdy zmczona matka marzy o chwili wytchnienia po kolejnej nocy bez snu. Zudnie wic moe

zinterpretowa to, e jej dziecko ley cigle spokojnie i nie sygnalizuje paczem czy niepokojem swoich oczekiwa. Czsto widzimy te pokoik malucha zapeniony zabawkami w iloci pozwalajcej obdarowa kilkanacie rodzin. W tym miejscu zdobdmy si na refleksj. Wnioski nasuwaj si same. Wana jest jako stymulowania dziecka-przemylane zabawy, dostosowane do etapu rozwoju. Zastanawiajce jest to jak czsto w obecnoci tak wielkiej liczby zabawek dziecko staje si niespokojne, pobudzone. Waciw kondycj psychiczn zapewnia nam rwnowaga procesw pobudzania i hamowania. Pamitajmy o tym i nie fundujmy dzieciom bombardowania bodcami(ani wzrokowymi ani suchowymi czy innymi). Niech rozsdek i rozwaga zwyci nad powszechn dostpnoci maskotek, grzechotek czy telewizora. Ostatnio na portalach czy forach internetowych obserwujemy trend lansujcy warto dotyku rodzicielskiej mioci. Modne stao si noszenie dziecka w specjalnych chustach blisko swojego serca, masowanie maluszka czy wsplna gimnastyka w formie zabawy. To godna pochway postawa i sposb na zaspokojenie potrzeby bliskoci, bezpieczestwa. Proponuj w tym okresie oswajanie dziecka z muzyk klasyczn barokow(60-taktow) Bethowena, Bacha, Vivaldiego czy Mozarta. Moe ona cicho gra gdy dziecko pi, bawi si. Od najmodszych lat powinno te stac si tradycj czytanie, zabawa kreatywna(wymylamy zabawy wykorzystujc gazety, robimy kukieki z patyczkw po lodach itp.) Gdy dziecko nie oswaja si z obrazem czytajcych rodzicw trudno bdzie zachci go do czytania w przyszoci w szkole. Obserwujmy rozwj ruchowy, zapewniajmy warunki do spacerw i zabaw na wieym powietrzu. Moemy ju z kilkumiesicznym dzieckiem bawi si w dotykanie lew doni prawej pity(tzw. Ruchy naprzemienne zapewniajce waciw koordynacj ruchow niezbdn pniej do nauki czytania i pisania). Dziecko dorasta, cieszymy si, e nasz mdry trzylatek potrafi obsugiwa pilota, komputer ale zabraniamy mu stukania krzesem, skakania po kauach czy malowania. Zadziwia mnie naturalna mdro maluchw. Czsto same wiedz intuicyjnie czego potrzebuj i uparcie mimo naszej dezaprobaty przesuwaj, stukaj czy dotykaj wszystkiego co jest w ich zasigu. Oczywicie daleka jestem od gloryfikowania bezstresowego wychowania pozwalajcego dziecku na wszystko. wiadoma rodzina usunie z pola dziaania niebezpieczne przedmioty jednak nie bdzie okazywa zniecierpliwienia gdy dziecko dotykiem czy suchem poznaje wiat. W ostatnich latach kiedy rozpoczynam diagnozowanie dzieci rozpoczynajcych nauk w szkole notorycznie zauwaam, e za mao jest stymulowania bodcami suchowymi, dotykowymi, zapachowymi, smakowymi a za duo bodcami wzrokowymi. Dostpno komputerw, telewizorw, dvd powoduje, e wyksztaca si ikoniczna percepcja(dziecko reaguje uwag tylko na szybko zmieniajce si obrazy). Zastanawiajce, e obecnie nie musimy zapisywa si na ksiki, sta po nie w kolejce a tak trudno skupi uwag przedszkolaka na czytanej treci bani. Dziecko przyjmuje to co zna, jeli rodzic nie czyta bajek nauczyciel bdzie potrzebowa czasu by dziecko do tego wdroy. W przedszkolu kady ma swoje obowizki. Jeeli w domu mama ubiera, karmi, sprzta zabawki a w grupie pani wymaga by kady odkada po zabawie na miejsce to co wzi powstaje dylemat. Przedszkolak nie wie jak sobie z tym poradzi-brak jednolitego frontu wychowawczego w domu i przedszkolu powoduje zaburzenie potrzeby bezpieczestwa(i obojtnie czy dotyczy to obowizkw czy przekazywanych wartoci). Aktualne wydaje si by pytanie czy w chaosie wspczesnego wiata przepenionego pospiechem i wartociami mie moliwe jest wychowanie dziecka zrwnowaonego emocjonalnie i psychicznie? Z pewnoci sprzyja temu bd mdre granice(jasne okrelenie co wolno a czego absolutnie nie) i nierozerwalnie zwizana z nimi konsekwencja(nie mona raz pozwala i ulega a kiedy indziej zabrania czy karci za to samo zachowanie). May czowiek uczy si przez naladowanie. Jeeli dowiadcza empatii, spokoju, prawdomwnoci przyjmie to i zaadoptuje jako swoje w kontaktach spoecznych. Kiedy rodzice

dbaj o rodzin jednoczenie akceptujc i realizujc wasne potrzeby(posiadania hobby, znajomych itp.), znaj sposoby radzenia sobie ze stresem, maja wysoka samoocen to z pewnoci ich syn czy crka w przyszoci nie bd potrzebowa konsultacji specjalisty w zakresie depresji. Do czsto zdarza si u przedszkolakw czy uczniw klas modszych bl brzucha, gowy czy inne choroby psychosomatyczne ju w pierwszych dniach pobytu w szkole czy przedszkolu. Obserwuj 1 wrzenia z jakim niepokojem rodzice przyprowadzaj dzieci do szkoy, potem jak je rozpakowuj, wchodz do klasy przebiera w strj sportowy. Przecie wikszo tych czynnoci dziecko jest gotowe zrobi samo. Brakuje tu jednak spokoju mamy, jej zaufania do dziecka, zauwaenia i pochwalenia jego samodzielnoci. Ceni warto rodzicielskiej troski i opieki jednak nie mog by obojtna na to jak przez nadmiern ochron dziecka przed jego wasn samodzielnoci projektowany na dziecko jest lk wywoujcy w konsekwencji choroby psychosomatyczne. Jeeli przedszkolak widzi e mama si niepokoi na czym ma zbudowa swoje poczucie bezpieczestwa w nowym miejscu? Czsto te projektujemy lk gdy mamy niepenosprawne czy chorowite dziecko. Powstaje bdne koo. Im bardziej sie boimy tym bardziej boi si ono i tym czciej choruje. Kolejny aspekt dojrzaoci szkolnej to motywacja. Jeeli dla rodzica szkoa jest wana bdzie te wana dla dziecka. Pochwaa, zainteresowanie, sprawdzanie zeszytw, pomoc w pakowaniu przyborw i zeszytw(zamiast pakowania dziecka), zachcanie do przezwyciania trudnoci i rozwijania swoich zdolnoci gwarantuj w znacznej mierze sukcesy w szkole. Ostania kwestia nad ktr chc si zatrzyma to wypieranie komunikatw z otoczenia. Gdy notorycznie nasze dziecko w piaskownicy zabiera zabawki, jest agresywne, gdy stroni od ukadanek, reaguje histeri na odmow kupna zabawki, gdy nie przestrzega zasad spoecznych w kontaktach mamy na to wiele odpowiedzi. Najczciej: jest jeszcze may(maa), to nie jego wina, pani si uwzia, w domu to on jest grzeczny itp. Rozgrzeszamy si w ten sposb uciekajc od prawdy. Dowodzi to, e sami nie radzimy sobie z problemem, uciekamy wypierajc go. Dziecku bardziej pomoe gdy poobserwujemy, wycigniemy wnioski i zaproponujemy mu poszukanie wsplnie rozwiza. Ulubion odpowiedzi jest ...to co ja mam zrobi, on taki jest. Zaskakujce jest to pytanie gdy w rzeczywistoci nie oczekujemy odpowiedzi(gdzie jako rodzice sami j znamy) a jedynie przyzwolenia na to, e nie ma wyjcia. W tym miejscu wnikliwy czytelnik pokusi si o refleksj dlaczego w tym materiale nie przytaczam wykazu umiejtnoci, wiadomoci ktre s niezbdne do rozpoczcia nauki w szkole. Pominam je celowo gdy wielokrotnie cytowane s w artykuach, ksikach, na stronach internetowych. Dotrze do nich mona bez problemu. Jako nauczyciel z dug praktyk spotykam rodzicw ktrzy angauj si w rozwj dzieci, otwieraj przede mn serca, zwierzaj si ze swoich wtpliwoci i serdecznie przyjmuj rady. To kontakt z nimi zainspirowa mnie do zasygnalizowania, e problem nie ley w tym czy nauk rozpoczyna dziecko szecioletnie czy siedmioletnie. By podj szkolne decyzje trzeba obiektywnie przyjrze si wasnemu dziecku, jego ograniczeniom i mocnym stronom. Najlepszym drogowskazem jest rodzicielska mio. mgr Magorzata Lisiecka nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej specjalista d/s terapii pedagogicznej