Przeksztacenia liniowe Zadania

1. Ktre z nastpujcych przeksztace s liniowe? (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) T T T T T T T T T : : : : : : : : : R2 R2 , R2 R2 , R2 R, R3 R, R3 R2 , R3 R2 , R4 R3 , R3 R3 , R6 R6 , T (x1 , x2 ) = (2x1 , x1 x2 ) , T (x1 , x2 ) = (4x1 + 3x2 , x2 ) , 1 T (x1 , x2 ) = |4x1 + 3x2 | , T (x1 , x2 , x3 ) = 2 x1 x2 + 3x3 , T (x1 , x2, x3 ) = (2x3 , x1 + 4x2 x3 ) , T (x1 , x2, x3 ) = (2x3 , x1 +) , T (x1 , x2 , x3 , x4 ) = (2x1 , x1 x2 + 3x3, x2 4x4 ) , T (x1 , x2 , x3 ) = (4x1 + 3x2 , x2 , x2 4x3 ) , 1 T (x1 , x2 , x3 , x4, x5, x6 ) = (0, 2 x1 x2 + 3x3 , x2 4x5 , 0, x1 + x3 , 0) .

2. Zbada liniowo przeksztacenia T

a b b a

= a + b, a, b R.

3. Zbada liniowo podanych przeksztace: (a) (b) (c) (d) T T T T : R3 R3 , T : R2 R2 , T : R2 R2 , T : R2 R2 , T jest rzutem prostoktnym na paszczyzn x0y, jest rzutem prostoktnym na prost o rwnaniu x+y = 0, jest obrotem o kt wok punktu (0, 0). 4 jest przesuniciem o wektor v = [4, 2] .

4. Wykaza, e kade przeksztacenie liniowe przeksztaca ukad wektorw liniowo zalenych w ukad wektorw liniowo zalenych. Czy prawdziwe jest analogicznie sformuowanie twierdzenie dla wektorw liniowo niezalenych?

Obraz i jdro przeksztacenia liniowego 5. Znale baz i wymiar jdra oraz baz i wymiar obrazu przeksztacenia liniowego T : R4 R4 , danego wzorem T (x, y, z, t) = (x + y + z + 2t, x y + z + 6t, x + y z 4t, 2x + 2y 2z) .

6. Wyznaczy baz jdra i baz obrazu przeksztacenia liniowego T : R4 R3 danego wzorem T (x, y, z, t) = (x + 2z + t, 2x + y 3z 5t, x y + z + 4t) .

7. Wyznaczy jdro, obraz i rzd przeksztacenia liniowego T : M22 P2 danego wzorem T a b c d = (2a + b c + 3d) + (a + 3c + d) x + (2b + c) x2 ,

gdzie M22 oznacza przestrze liniow macierzy stopnia 2, a P2 oznacza przestrze wielomianw stopnia n. 8. Wyznaczy jdro, rzd i obraz przeksztacenia liniowego T : P3 M22 a 2c 2a b 2d danego wzorem T : (ax3 + bx2 + cx + d) = . b + 2d cd 9. Niech T : R4 R3 bdzie przeksztaceniem liniowym, ktre dowolnemu wektorowi (x1 , x2 , x3 , x4 ) R4 przypisuje wektor (x1 + x2 , x1 x2 , 2x3 ) . Znale baz jdra i rzd przeksztacenia T. 10. Sprawdzi, czy wektory (1, 1, 1, 1) , (1, 1, 1, 3) generuj jdro przeksztacenia liniowego T : R4 R4 danego wzorem T (x, y, z, u) = (x + y + 3z + u, 2x y 4z u, y + 2z + u, x + 2y + 3z) .

11. Sprawdzi, czy wektory (1, 1, 2, 0, 1) , (2, 0, 0, 1, 1) generuj jdro przeksztacenia liniowego T : R5 R4 danego wzorem T (x, y, z, u, v) = (x 2y + u + v, x y + z + 2v, 3x 4y + 2z + u + 5v, x 3y z + 2u) .

12. Znale dwie rne bazy obrazu przeksztacenia liniowego T : R5 R4 danego wzorem T (x, y, z, u, v) = (x + y z, x + 2y + 3z u, 3y + 2z u v, 2v) . 13. Napisa wzr przeksztacenia liniowego T : R4 R3 takiego, e T (1, 1, 1, 1) = (0, 2, 1), T (1, 0, 1, 0) = (1, 1, 2) oraz KerT = {(x, 0, 0, t) ; x, t R}.

Reprezentacja macierzowa przeksztacenia liniowego 14. Napisa macierze podanych przeksztace w bazach standardowych rozwaanych przestrzeni liniowych: (a) (b) (c) (d) T T T T : R3 R3 , : R2 R3 , : R3 R2 , : R2 R2 , T T T T (x, y, z) = (2x + y z, x 5z, y + 4z) , (x, y) = (x + 2y, x y, y) , (x, y, z) = (2x + y z, x 5z) , (x, y) = (2x + 4y, 5x 3y) .

15. Przeksztacenia liniowe L1 : R2 R2 , L2 : R2 R2 , L3 : R2 R okrelone s wzorami: L1 (x, y) = (6x 2y, x 3y) , L2 (x, y) = (2x y, x) , L3 (x, y) = 4x + y. Napisa macierze tych przeksztace w bazach standardowych odpowiednich przestrzeni oraz poda macierze nastpujcych przeksztace liniowych (w odpowiednich bazach standardowych): (a) 3L1 ; (b) L1 + L2 ; (c) 3L1 4L2 ; (d) L3 (L1 + L2 ) .

16. Przeksztacenia liniowe L1 : R2 R3 , L2 : R3 R2 , L3 : R2 R okrelone s wzorami: L1 (x, y) = (x + 2y, 3x 4y, x + y) , L2 (x, y, z) = (y z, x + y + z) , L3 (x, y) = 5x 2y. Napisa macierze tych przeksztace w bazach standardowych odpowiednich przestrzeni oraz poda wzory nastpujcych przeksztace liniowych: (a) L2 L1 ; (b) L3 L2 ; (c) L1 L2 L3 .

17. Spord przeksztace liniowych wybra przeksztacenia odwracalne i napisa macierze przeksztace odwrotnych do nich w bazach standardowych rozwaanych przestrzeni liniowych. Ponadto napisa wzory przeksztace odwrotnych, jeeli: (a) (b) (c) (d) L : R2 R2 , L : R2 R2 , L : R3 R3 , L : R3 R3 , L (x, y) = (x y, 2x + y) , L (x, y) = (x y, 2x 2y) , L (x, y, z) = (x y + z, 2x + y, y z) , L (x, y, z) = (x y + z, 2x + y, 3x + z) .

18. Sprawdzi, czy istnieje przeksztacenie odwrotne do przeksztacenia liniowego T : M22 R4 okrelonego wzorem T [aij ]i,j=1,2 = (a11 + a12 + a21 , a11 a12 , a21 , a21 a22 ) .

Przykady
19. Pokaza, e przeksztacenie T : R2 R2 , postaci T (x, y) = (x + 4y, x 6y) jest przeksztaceniem liniowym. Rozwizanie Sprawdzimy najpierw addytywno przeksztacenia T . Niech v = (x1 , y1 ), w = (x2 , y2 ) R2 . Obliczmy T (v + w) = = = = = = T ((x1 , y1 ) + (x2 , y2 )) = T (x1 + x2 , y1 + y2 ) = (x1 + x2 + 4 (y1 + y2 ) , x1 + x2 6 (y1 + y2 )) = ((x1 + 4y1 ) + (x2 + 4y2 ) , (x1 6y1 ) + (x2 6y2 )) = (x1 + 4y1 , x1 6y1 ) + (x2 + 4y2 , x2 6y2 )) = T (x1 , y1 ) + T (x2 , y2 ) = T (v) + T (w) .

Zatem T (v + w) = T (v)+T (w), a wic T jest przeksztaceniem addytywnym. Sprawdzimy teraz jednorodno przeksztacenia T . Niech a R. Obliczmy T (av) = T (a (x1 , y1 )) = T (ax1 , ay1 ) = (ax1 + 4ay1 , ax1 6ay1 ) = = a (x1 + 4y1 , x1 6y1 ) = a T (x1 , y1 ) = a T (v) Zatem T (av) = a T (v) , co oznacza, e T jest przeksztaceniem jednorodnym. Skoro T jest przeksztaceniem addytywnym i jednorodnym, to jest przeksztaceniem liniowym. 20. Wyznaczy baz jdra i baz obrazu przeksztacenia liniowego T : R4 R3 danego wzorem T (x, y, z, t) = (x + 2y + z + t, x + y 2z 2t, 0) . Poda wymiary jdra i obrazu tego przeksztacenia. Rozwizanie Wyznaczymy najpierw baz jdra przeksztacenia T. Z denicji jdra wynika, e nale do niego te wektory przestrzeni R4 , ktrych wsprzdne speniaj ukad rwna x + 2y + z + t = 0, x + y 2z 2t = 0. Przyjmujc y = , t = , otrzymujemy x = 5, z = 3 . Zatem dowolny wektor nalecy do jdra ma posta (5, , 3 , ) . Wektor ten mona przedstawi w postaci (5, , 3 , ) = (5, 1, 3, 0) + (0, 0, 1, 1) . 4

Z denicji bazy wynika, e ukad ((5, 1, 3, 0) , (0, 0, 1, 1)) stanowi baz jdra, a z denicji wymiaru wynika, e wymiar jdra jest rwny 2. Poniewa wymiar dziedziny przeksztacenia liniowego jest rwny sumie wymiarw jdra i obrazu, to wymiar obrazu naszego przeksztacenia jest rwny 2. Wyznaczymy teraz baz obrazu przeksztalcenia T. Oznaczmy T (x, y, z, t) = (y1 , y2 , y3 ) . Wtedy (y1 , y2 , y3 ) = (x + 2y + z + t, x + y 2z 2t, 0) = = x (1, 1, 0) + y (2, 1, 0) + z (1, 2, 0) + t (1, 2, 0) = = x (1, 1, 0) + y (2, 1, 0) + (z + t) (1, 2, 0) . 1 1 0 2 1 0 utworzony z wektorw (1, 1, 0) , (2, 1, 0) , (1, 2, 0) 1 2 0 jest rwny 0. Widzimy wic, e te trzy wektory s liniowo zalene i w zwizku z tym nie mog stanowi bazy. Liniowo niezalene s np. wektory (1, 1, 0) , (2, 1, 0) . Zatem ukad ((1, 1, 0) , (2, 1, 0)) stanowi baz obrazu naszego przeksztacenia, gdy wektory (1, 1, 0) , (2, 1, 0) stanowi uklad liniowo niezaleny generujcy obraz. Wyznacznik 21. Przeksztacenia liniowe L1 : R3 R3 , L2 : R3 R3 okrelone s wzorami: L1 (x, y) = (x 2y z, x 3y + z, y z) , L2 (x, y) = (2x 4y, x + z, x + y + z) . Znale macierze tych przeksztace w bazach standardowych odpowiednich przestrzeni oraz poda macierze nastpujcych przeksztace liniowych (w odpowiednich bazach standardowych tych przestrzeni): (a) 5L1 ; (b) L1 L2 ; (c) 3L1 + 2L2 .

Rozwizanie Macierze przeksztace L1 L2 w bazach standardowych przestrzeni R3 maj odpowiednio posta 1 2 1 1 , L1 : 1 3 0 1 1 2 4 0 L2 : 1 0 1 . 1 1 1

Macierz przeksztalcenia 5L1 w bazach standardowych ma posta 1 2 1 5 10 5 1 = 5 15 5 . 5 5 1 3 0 1 1 0 5 5 Macierz przeksztacenia L1 L2 w bazach standardowych ma posta 1 2 1 2 4 0 3 6 1 1 3 1 1 0 1 = 2 3 0 . 0 1 1 1 1 1 1 0 2 5

Macierz przeksztacenia 3L1 + 2L2 w bazach standardowych ma posta 1 2 1 2 4 0 1 2 3 1 + 2 1 0 1 = 1 9 5 3 1 3 0 1 1 1 1 1 2 5 1 22. Przeksztacenia liniowe L1 : R2 R3 , L2 : R3 R2 , okrelone s wzorami: L1 (x, y) = (6x 2y, x 3y, y) , L2 (x, y) = (2x y + z, x + 2y) . Znale macierze tych przeksztace w bazach standardowych odpowiednich przestrzeni oraz poda macierze nastpujcych przeksztace liniowych (w odpowiednich bazach standardowych tych przestrzeni): (a) L2 L1 ; Rozwizanie Macierze przeksztace L1 oraz L2 w bazach standardowych maj odpowiednio posta 6 2 L1 : 1 3 , 0 1 2 1 1 1 2 0 (b) L1 L2 .

L2 :

Zatem szukane macierze L2 L1 oraz L1 L2 w bazach standardowych maj posta 6 2 1 3 = 0 1

macierz L2 L1 :

macierz L1 L2 :

2 1 1 1 2 0 6 2 2 1 1 1 3 1 2 0 0 1

11 2 4 4

14 10 6 = 5 7 1 . 1 2 0

23. Poda wzory przeksztace L2 L1 oraz L1 L2 z przykadu 9. Rozwizanie L2 L1 : R2 R2 , L1 L2 : R3 R3 , (L2 L1 ) (x, y) = (11x 2y, 4x 4y) , (L1 L2 ) (x, y, z) = (14x 10y + 6z, 5x 7y + z, x 2y) .

24. Sprawdzi, czy dane przeksztacenia s odwracalne. Jeli tak, to napisa macierze przeksztace odwrotnych do nich w bazach standardowych rozwaanych przestrzeni liniowych. Ponadto ( dla przeksztace odwracalnych) napisa wzory przeksztace odwrotnych, jeeli: (a) L : R2 R2 , L (x, y) = (x 2y, x + y) , 6

(b) L : R2 R2 , (c) L : R3 R3 ,

L (x, y) = (x y, 2x 2y) , L (x, y, z) = (x y + z, 2x + y, y z) .

Rozwizanie (a) Macierz przeksztacenia w bazach standardowych L ma posta A= 1 2 1 1 .

Wyznacznik tej macierzy jest rwny 1 = 0. Macierz A jest odwracalna. Zatem nasze przeksztacenie moa odwrci. Macierz odwrotna do macierzy A, ma posta 1 2 A1 = . 1 1 Zatem przeksztacenie L1 , odwrotne do L, dane jest wzorem L1 (x, y) = (x + 2y, x y) .

(b) Macierz przeksztacenia w bazach standardowych L ma posta A= 1 1 1 2 .

Wyznacznik tej macierzy jest rwny 0. Macierz A nie jest odwracalna. Zatem i nasze przeksztacenie jest nie jest odwracalne. (c) Macierz przeksztacenia w bazach standardowych L ma posta 1 1 1 1 0 . A= 2 1 0 1 Wyznacznik tej macierzy jest rwny 4 = 0. Macierz A jest wic odwracalna. Zatem i nasze przeksztacenie moa odwrci. Macierz odwrotna do macierzy A, ma posta A1 =
1 4 1 2 1 4 1 4 1 2 1 4 1 4 1 2 3 4

Zatem przeksztacenie L1 , odwrotne do L, dane jest wzorem L1 (x, y, z) = x + y + z x + y z x + y 3z , , 4 2 4 .