16.

Trzy skadniki neopozytywizmu: empiryzm, pozytywizm, fizykalizm [to mwiono na zajciach] Empiryzm logiczny ma wykorzystywa logik indukcji, by wychodzc od zda szczegowych do stworzenia jakiej oglnej reguy musz spenia kryterium intersubiektywnoci. Fakt, ktrego nie mona zaobserwowa nie moe by rdem wiedzy pewnej. Zdarzenia musz by powtarzalne, intersubiektywnie sprawdzalne oraz musz odwoywa si do faktw. [Tatarkiewicz] Empiryzm moe: Uzna dowiadczenie za rdo wiedzy logicznej i matematycznej Uzna dowiadczenie za rdo wiedzy o wiecie realnym Empiryzm nie uznaje wiedzy, ktra zwiksza wiedz o wiecie a nie jest oparta na dowiadczeniu. Dla neopozytywistw logika i matematyka byy zbiorem tautologii, ktre s jedynie wskazwkami do przeksztacania znanych prawd. Wg neopozytywistw wiedz realn s twierdzenia empiryczne stwierdzajce bezporednio fakty. Zawiera wycznie twierdzenia i tezy z nich wynikajce. Waciwa wiedza zaczyna i koczy si na twierdzeniach sprawozdawczych. Zdania sprawozdawcze powinny by intersubiektywnie sprawdzalne. [Tatarkiewicz] Pozytywizm wg neopozytywistw jest postaw metafizyczn. Uwaaj, e tezy metafizyczne pozbawione s sensu. Tezy jedynie maj sens kiedy mog by sprawdzone (moliwa weryfikacja). Nie ma zda faszywych, tylko s zdania pozbawione sensu. Dzieje si tak ze wzgldu na: Niemono techniczn Pytania tej natury maj sens, mimo tego e nie mamy narzdzi do ich weryfikacji Niemono fundamentaln Pytania te pozbawione s sensu poniewa metodologia pozytywistyczna nie moe na nie odpowiedzie np. czy Bg istnieje? lub czy ycie ma sens? Mona uprawia jedynie socjologi moralnoci, etyk opisow, nie mona natomiast wyjania czy co jest dobre czy ze. W psychologii dopuszczalny tylko behawioryzm. Wg neopozytywistw nie ma metafizyki jest tylko bd metafizyczny. Polega on na tym, e metafizyka posugujc si wyraeniami o sensie emocjonalnym nie ma sensu faktycznego. Emocje nie s poyteczne dla metafizyki. Dlatego rozrnia si 3 kategorie twierdze: Twierdzenia majce sens faktyczny Twierdzenia majce tylko sens formalny, czyli nie dotycz rzeczywistoci Twierdzenia bez poznawczego sensu, np. nakazy, pytania, oceny, zdania, ktre nie zawieraj empirycznej definicji

Bezsensowne s take twierdzenia o wartociach etycznych, ktre funkcjonuj tylko dziki temu, e nie zostay poddane analizie logicznej. Zy, dobry, suszny to nic rzeczywistego a jedynie regua postpowania. Nie s wyprowadzone z wiedzy o faktach, nie s prawdziwe ani faszywe. [Tatarkiewicz] Fizykalizm Neopozytywici chcieli ujednolicenia jzyka nauki. Mwili, e jedno jzyka doprowadzi moe do jednoci nauki. Stwierdzili, e najdoskonalszym i najobszerniejszym bdzie jzyk fizyki. Jzyk fizyki dotyczy faktw czasowo przestrzennych, czy s one mierzalne i intersubiektywnie dowiadczalne. Do nauki naley tylko to, co moe by przedmiotem dowiadczenia wsplnego. [z zaj chocia nie wiem o co w tym chodzio :P] Wg Poppera przyjmuje si jak hipotez naukow jeeli da si j sfalsyfikowa. Utrzymana jest w mocy jeeli fakty s zgodne psychoanaliza nie jest nauk, nie da si nawet hipotetycznie wskaza przykadu, ktry podwayby jej moc istnienia. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych, paradygmat teorie wiodce, ktre wyjaniaj zjawiska w wiecie, nawet jeeli nie odpowiadaj na wszystkie pytania to utrzymywane s w mocy bo nie mamy adnej lepszej teorii, ktra wyjaniaaby wicej. Czasem dzieje si tak z poza naukowych przyczyn paradygmat si nie zmienia. Paradygmaty zmieniaj si w trakcie rewolucji, a nie ewolucji. 17. Ontologia fundamentalna M. Heideggera Fundamentalna ontologia Heideggera jako hermeneutyka filozoficzna ukazuje konstytucj czowieka i bycia tak, i ani bycie, ani czowiek nie s w niej odrbnymi rzeczywistociami, ale buduj fundamentaln jedno, ktra jest punktem wyjcia dla ich kadej pniejszej, teoretycznej (np. psychologicznej lub fizykalnej) interpretacji. Sposb ujcia czowieka i wiata przez Heideggera jako nierozdzielnej caoci Bycia-w-wiecie (In-der-Welt-sein) odsania hermeneutyczny charakter wewntrzwiatowej rzeczywistoci wszelkich bytw i bycia czowieka jako ich umoliwienia. Myl Heideggera ukazuje struktur Bycia-w-wiecie jako warunek wgldu w to, co jest tematem kadej formy wyjaniania wiata i czowieka; sam czowiek jawi si w strukturze Bycia-w-wiecie w postaci Bycia-tam (Dasein) nie jako zmysowo postrzegajce i rozumujce animal rationale, lecz jako miejsce, w ktrym otwiera si horyzont wszelkich bytw i ich znaczenia. Bycie-tam jest momentem struktury Bycia-wwiecie, w ktrej wiat jako cao wszelkich moliwych znacze stanowi drugi, wspkonstytuujcy moment. Dlatego filozofia w cisym hermeneutycznym sensie nie ma charakteru ani idealizmu jako pierwszestwa myli przed rzeczywistoci obiektywn, ani realizmu rozumianego jako ontologiczne pierwszestwo czasoprzestrzennie egzystujcych bytw przed faktem ludzkiej myli. H. filozoficzna jest prb wycofania si z kadej formy myli, ktra, chcc uatwi rozumienie wiata i czowieka, konstruuje ich odrbne teoretyczne modele, przesaniajce fundamentaln tosamo Bycia-w-wiecie.

Heidegger a problem metafizyki. Podejmuje klasyczn problematyk metafizyki, rozwijajc jej wntrze i wzbogacajc aparatur pojciow. Tworzy ontologi fundamentaln, ktra zajmowa ma si bytem dochodzcym do gosu, bytem szczeglnym, posiadajcym wiadomo swego bytowania. Takim bytem jest byt ludzki. Ma moc odnoszenia si do wasnego bycia, jak i do bytw innych. Stosunek taki pozwala na okrelenie egzystencji. Ontologia w tej myli za swj przedmiot obiera badanie nad sensem ludzkim, analiz bytu czowieka. Tak widziana ontologia, staje si podstaw metafizyki. Daje pocztek tym samym, jej reinterpretacji. Dotychczasowa metafizyka, badaa byt, ale nie pytaa czym on jest. Gosi e byt jest konieczny. Wystpuj dwie wizje metafizyki u Heideggera: 1. Ktra myli byt, nie zdajc sobie sprawy z tego, co jest jego podstaw. 2. Ktra myli o bycie. Aby metafizyka staa si sob, pierwsza, musi si podporzdkowa drugiej wizji. Jest to moliwe poprzez analiz rozpatrywanego bytu. Analiz natomiast wysuwa ontologia fundamentalna. Ontologia fundamentalna Dotychczasowa metafizyka: czym jest byt? Nie jest to pytanie podstawowe, bo zakada ono istnienie bytu. Bardziej fundamentalne pytanie: Co to znaczy, e byt jest? Czym jest bycie? Chodzi o dotarcie do tego, co najbardziej podstawowe w ludzkim myleniu znaczy, e byt jest? Czym jest bycie bytu? Odpowied nie jest prosta! Zdefiniowa bycia nie moemy, bo kada definicja zaczynaaby si od bycie jest. Musimy poprzesta na jego zrozumieniu, ktre jest nam dane, gdy napotykamy jaki byt. Jest on dany ze swoim byciem. Jest to pierwotne, przedpojciowe wraenie bytu. 18. Dwa nurty egzystencjalizmu, gwne zaoenia i przedstawiciele

Egzystencjalizm religijny Gabriel Marcel i Karl Jaspers

Egzystencjalizm ateistyczny Jean Paul Sartre, Albert Camus, Heidegger

Wedug egzystencjalizmu ateistycznego czowiek pojawia si na wiecie bez adnego konkretnego celu, co wicej nie ma niczego, co uzasadniao by jego bytno. Std bierze si tragizm istnienia ludzkiego konieczno wzicia cakowitej odpowiedzialnoci za wasne ycie. Nie jest to jednak takie proste, poniewa istnienie jest niezwykle kruche i niepewne, dlatego te czowiek odczuwa lk przed yciem. Analogicznie odczuwa rwnie lk przed mierci. Std te bierze si jeden z gwnych pogldw egzystencjalistw ycie to absurd. Egzystencjalni ateici przekonywali, e czowiek jest pozostawiony sam sobie, dlatego musi robi wszystko, by zabezpieczy swoj wasn egzystencj. Nie moe liczy ani na innych ludzi, ani tym bardziej na Boga, poniewa go nie ma. Nie wierzyli oni w aden transcendentny byt. Obecno innych ludzi jest tylko zagroeniem dla jednostki, dlatego te wszyscy dymy do zapanowania nad innymi. Tragizm ludzki wyraa si rwnie w egzystencjalnej idei nieograniczonej wolnoci. Wolno totalna najzwyczajniej nas

przerasta i jest rdem frustracji, poniewa nie potrafimy si ni poprawnie posugiwa. Cige dokonywanie wyborw jest czynnoci bardzo trudn, z ktr na dobr spraw nikt nie jest w stanie sobie poradzi. Albert Camus przekonywa w Dumie, e obowizkiem kadego czowieka jest bunt, czyli heroiczne tworzenie siebie w wiecie poraonym przez absurd, jak pisze Joanna Lupas-Rutkowska. Tylko na drodze buntu jestemy w stanie zjednoczy si z innymi, aby w ten sposb przezwyciy egoizm i osamotnienie. Zupenie inaczej przedstawia si z kolei egzystencjalizm teistyczny. Filozofia ta zakadaa, e istnieje droga umoliwiajca przejcie od absurdalnej egzystencji do egzystencji autentycznej. Cel ten mona osign dziki dwm wartociom mioci i wierze. Agnieszka Krawczy, autorka opracowania epoki wyjania to nastpujco: Mio okazywana drugiemu czowiekowi powoduje odrzucenie ja na korzy my, daje sposobno odczuwania wizi z innymi ludmi. Mio jest nierozerwalnie zwizana z wiar. Wiara obecna w kontaktach midzyludzkich to zawierzenie siebie komu ten rodzaj wiary moe by naduyty. Nie zdarzy si to na pewno w przypadku wiary w Boga. Bg jest dla czowieka gwarancj, nigdy go nie zawiedzie. Wiara w istot najwysz pozwala czowiekowi na cakowite zaangaowanie si w wiat. Egzystencjalizm ateistyczny gosi, e poza doczesnym istnieniem nie ma nic, wszystko inne, co uwaa si za byt (np. Bg) jest abstrakcj, ludzkim wymysem. Egzystencjalizm religijny uwaa wiar za absurdalny, irracjonalny dar Boga dany czowiekowi w darze przez owiecenie.