Rozdzia 1

Elementy kombinatoryki
1. Obliczy:
a) 5!!
b)
10!8!
11!10!!7!!
2. Obliczy ile jest liczb czterocyfrowych, w ktrych nie powtarza si adna cyfra.
3. W wagonie awki ustawione s naprzeciw siebie. Na I awce siedz trzy osoby A,B,C, a na drugiej 2 D,E.
Iloma rnymi sposobami mog usi pasaerowie, tak aby zawsze dwie osoby siedziay naprzeciwko
dwch osb?
4. Ile mona utworzy liczb parzystych czterocyfrowych o nie powtarzajcych si cyfrach i przy zaoeniu,
e 0 nie wystpuje na pierwszym miejscu? (D)
5. Sze osb ma do dyspozycji 5 rnokolorowych kieliszkw i 2 gatunki wina. Iloma sposobami mog
si napi?
6. Alfabet Morsea skada si z kropek i kresek. Ile znakw pisarskich mona utworzy z tych elementw,
jeli kady znak nie moe posiada wicej ni k miejsc? Przyj do oblicze k = 5.
7. Ile mona utworzy liczb czterocyfrowych, w ktrych na pierwszym miejscu i na ostatnim wystpuje
ta sama cyfra. Cyfry mog si powtarza. (D)
8. Ile mona utworzy liczb parzystych czterocyfrowych, takich e 0 nie wystpuje na pierwszym miejscu.
Cyfry mog si powtarza. (D)
9. Ile jest permutacji liczb 1, 2, . . . , n, w ktrych
liczby 1,2 nie ssiaduj ze sob,
liczby 1,2,3 nie tworz trzech kolejnych wyrazw.
10. Trzech panw i cztery panie id na wycieczk gsiego. Iloma sposobami nog si ustawi jeeli panie
nie mog ssiadowa z paniami, a panowie z panami?
11. Pi biaych ponumerowanych kul i pi czarnych rwnie ponumerowanych ukadamy obok siebie,
tak aby ich barwy zmieniay si kolejno. Iloma sposobami mona to zrobi? (D)
12. Cztery kule biae, 4 czarne i 4 zielone numerujemy i ukadamy, tak aby trzy kolejne kule byy rnych
kolorw. Na ile sposobw mona to zrobi?
13. W urnie s dwie kule oznaczone numerem 1, jedna numerem 2 i dwie oznaczone 3. Wycigamy kolejno
5 kul. Ile w ten sposb mona otrzyma rnych liczb?
14. Ile rnych wyrazw mona utworzy ze sowa MATEMATYKA (musz zawiera wszystkie litery)?
15. Obliczy iloma sposobami mona rozmieci na n numerowanych miejscach k orw i n k reszek.
Wykona obliczenia dla n = 8 i k = 3.
16. Ile nastpi powita jeli spotka si jednoczenie 6 znajomych?
Rozdzia 1. Elementy kombinatoryki 2
17. Ile rnych paszczyzn mona poprowadzi w R
3
przez 4 punkty nie lece w jednej paszczynie?
18. Iloma sposobami mona pooy 12 ksiek na trzech pkach, tak aby na pierwszej pce byo 6
ksiek, na drugiej 4, a na trzeciej reszta?
19. Przy grze w preferensa kady z trzech graczy otrzymuje 10 kart a dwie karty zostaj do tzw. kupna
(w banku). Iloma sposobami mona rozda karty graczom siedzcym na ustalonych miejscach?
20. Iloma sposobami mona rozdzieli 4 rne nagrody midzy trzech pracownikw, jeeli kady z nich
otrzyma co najmniej jedn nagrod?
21. W cigu roku pewien klient ma wpaca do kasy 10 rat miesicznych. Iloma sposobami moe to
uczyni?
22. Mamy 4 rodzaje owocw: jabka, gruszki, morele i pomaracze. Tworzymy paczki po 5 owocw w
kadej. Ile moemy otrzyma w ten sposb paczek?
23. Malarz ma pomalowa trzy przedmioty, majc do dyspozycji farby w piciu kolorach. Ile ukadw
kolorw farb moe otrzyma malarz, jeli kady przedmiot malowany jest tylko jednym kolorem?
24. Koci do gry w domino s oznaczone dwiema liczbami. Ile rnych koci mona utworzy z liczb
0, 1, 2, . . . , n?
25. Iloma sposobami mona przydzieli piciu robotnikom sze prac, tak aby kady robotnik mia do-
kadnie jedno zajcie? (D)
26. Ilu zawodnikw brao udzia w turnieju szachowym, jeli wiadomo, e rozegrano 10 partii i kady gra
z kadym dokadnie jeden raz? (D)
27. Iloma sposobami mog wej do wagonu tramwajowego cztery osoby (wchodz tylko tylnym pomo-
stem)? (D)
28. Mamy 7 korali czarnych i 3 biae. Ile rodzajw sznurkw mona z nich uoy, jeli ustalimy pocztek
i koniec sznurka? (D)
29. Iloma sposobami mona rozda 13 kart z talii 52 jednemu graczowi? (D)
30. Grupa liczca 6 studentek i 9 studentw organizuje szecioosobowy kolektyw, w skad ktrego wchodz
3 studentki i 3 studentw. Iloma sposobami mona utworzy taki kolektyw? (D)
31. Ile jest liczb czterocyfrowych, w ktrych powtarza si mog dwukrotnie jedynie cyfry 1 i 2? (D)
Rozdzia 2
Klasyczna denicja prawdopodobiestwa
1. Rzucamy dwiema kostkami do gry. Niech zdarzenie A polega na tym, e suma oczek jest liczb
nieparzyst, zdarzenie B na trzymaniu jedynki na co najmniej jednej kostce.
a) opisa zdarzenia A B, A B, A B

,
b) obliczy ich prawdopodobiestwa.
2. Dokonujemy trzech rzutw monet. Obliczy prawdopodobiestwo:
a) zdarzenia A, e orze pojawi si dwa razy,
b) zdarzenia B, e orze pojawi si co najmniej dwa razy,
c) zdarzenia C, e orze pojawi si co najwyej dwa razy.
3. Cyfry 1, 2, 3, 4, 5 s napisane na piciu kartkach, tak e kadej cyfrze odpowiada jedna kartka. Po-
bieramy losowo jednoczenie trzy kartki. Jakie jest prawdopodobiestwo, e suma otrzymanych cyfr
bdzie liczb parzyst?
4. Obliczy prawdopodobiestwo tego, e losujc z talii 52 kart jedn kart otrzymamy pika lub asa.
5. Wykaza, e
P(A B C) = P(A) +P(B) +P(C) P(A B) P(A C) P(B C) +P(A B C).
6. Dwaj myliwi jednoczenie ujrzeli zajca i jednoczenie strzelili do niego. Zakadamy, e dla kadego
z myliwych prawdopodobiestwo zabicia zajca jednym strzaem wynosi
1
3
.
a) Jakie jest prawdopodobiestwo zabicia zajca?
b) Obliczy prawdopodobiestwo zabicia zajca dla trzech myliwych. (D)
7. Strzelec strzela do tarczy. Obliczy prawdopodobiestwo traenia w cile okrelony punkt.
8. Strzelec strzela do tarczy. Tarcz stanowi dwa prostokty o wymiarach 1 2 nachodzce na siebie w
poowie dugoci. Ile wynosi prawdopodobiestwo, e strzelec tra w pole A, jeli wiadomo, e tra
w pole B?
9. (Paradoks Bertranda) Obliczy prawdopodobiestwo, e dowolnie obrana ciciwa koa o promieniu R
bdzie wiksza od boku trjkta rwnobocznego wpisane w to koo. (D)
10. Dwie osoby X i Y umwiy si na spotkanie w okrelonym miejscu midzy godzin 12 i 12 w ten
sposb, e osoba ktra przyjdzie pierwsza czeka jedynie 20 minut, po czym odchodzi. Obliczy prawdo-
podobiestwo, e osoby X i Y spotkaj si, jeli kada z nich przychodzi w losowo wybranym punkcie
czasowym i niezalenie do siebie.
11. Dany odcinek podzielono dwoma punktami na trzy czci. Jakie jest prawdopodobiestwo, e z tych
czci da si zbudowa trjkt?
12. Rzucamy dwiema kostkami do gry. Obliczy prawdopodobiestwo zdarzenia polegajcego na tym,
Rozdzia 2. Klasyczna denicja prawdopodobiestwa 4
e suma oczek otrzymanych na obu kostkach bdzie nie wiksza od czterech, jeli wiadomo, e co
najmniej na jednej kostce otrzymano dwa oczka.
13. W pudeku s owki: 10 czerwono niebieskich, 2 niebieskie, 7 zielonych, 1 zielono czerwony.
Losujemy jedne owek.
a) Jakie jest prawdopodobiestwo zdarzenia A
C
polegajcego na tym, e wylosowanym owkiem
mona kreli na czerwono.
b) Jakie jest prawdopodobiestwo krelenia otrzymanym owkiem w kolorze czerwonym, jeli wia-
domo, e owek ten rysuje:
i. na niebiesko - A
N
,
ii. na zielono - A
Z
.
14. W urnie znajduj si 3 kule biae i 4 czarne. Jakie jest prawdopodobiestwo zajcia zdarzenia B
polegajcego na otrzymaniu dwch kul biaych, przy zaoeniu, e losujemy z urny dwa razy bez
zwracania?
15. Losujemy jedn kul z 4 urn typu A
1
oraz 16 urn typu A
2
. W kadej z urn A
1
znajduje si 7 kul
biaych i 3 czarne, natomiast w kadej z urn typu A
2
znajduj si 4 kule biae i 6 kul czarnych. Jakie
jest prawdopodobiestwo wylosowania kuli biaej?
16. Przeprowadzamy seri dowiadcze tak, e w wyniku kadego z nich moe zaj zdarzenie A lub
zdarzenie przeciwne A

. Oznaczmy zajcie zdarzenia A w n - tym kroku przez A

n
i zdarzenie przeciwne
przez A

n
oraz przez p
n
prawdopodobiestwo zajcia zdarzenia A
n
, a przez q
n
zdarzenia A

n
. Niech teraz
w przypadku zajcia zdarzenia A w n - tym dowiadczeniu prawdopodobiestwo zajcia zdarzenia A
w n + 1 - szym dowiadczeniu rwna si a. W przypadku za nie zajcia zdarzenia A w n - tym
dowiadczeniu, prawdopodobiestwo jego zajcia w n +1 - szym dowiadczeniu rwna si b. Obliczy
p
n
znajc p
1
, a, b.
17. Niech prawdopodobiestwo, e po wyjedzie z domu napotkamy na pierwszym skrzyowaniu zielo-
ny sygna wietlny bdzie rwne 0, 5. Sygnalizacja jest tak ustawiona, e w przypadku zatrzymania
si na dowolnym skrzyowaniu przy wietle czerwonym prawdopodobiestwo tego, e na nastpnym
skrzyowaniu zastaniemy wiato zielone wynosi 0, 95. Natomiast prawdopodobiestwo tego, e jeli
na dowolnym skrzyowaniu bdziemy mieli zielone, to nastpnym zielone wynosi 0, 3.
a) Obliczy prawdopodobiestwo, e na trzecim skrzyowaniu bdziemy mieli zielone wiato.
b) Obliczy prawdopodobiestwo graniczne.
18. Dwaj zawodnicy A i B graj w warcaby. Umwiono si, e pierwszy ruch w kadej rozgrywce naley
do zwycizcy w poprzedniej. W kadej grze szanse wygrania s
k
k+1
na korzy rozpoczynajcego.
Obliczy, e A wygra w n - tej rozgrywce.
19. Mamy dwie urny z kulami: I urna zawiera 6 kul biaych i 3 czarne, II zawiera 4 kule biae i 6 czarnych.
Zakadajc, e po kadym losowaniu kul
A) zwracamy do urny,
B) nie zwracamy do urny
obliczy prawdopodobiestwo wylosowania:
a) dwch kul biaych oraz dwch kul czarnych jeli losujemy z I urny
b) trzech kul biaych oraz trzech kul czarnych jeli losujemy z II urny,
c) dwch kul biaych i jednej czarnej, jeli losujemy trzy kule z I urny,
Rozdzia 2. Klasyczna denicja prawdopodobiestwa 5
d) jednej biaej i jednej czarnej, jeli losujemy po jednej kuli z kadej urny,
e) jednej biaej i jednej czarnej, jeli losujemy z jednej z urn, ale nie wiemy z ktrej,
f) jednej biaej i dwch czarnych jeli
jeli losujemy wedug sposobu losowania z punktu c),
jeli losujemy wedug sposobu losowania z punktu e).
20. Z urny, w ktrej jest b kul biaych i c czarnych wyjto losowo kul. Jakie jest teraz prawdopodobie-
stwo wylosowania kuli biaej, jeli nie znamy koloru kuli poprzednio wylosowanej?
21. Z urny, w ktrej znajduje si 20 kul biaych i 2 kule czarne wyjmujemy kolejno n kul
a) ze zwracaniem,
b) bez zwracania.
Znale najmniejsz warto n, przy ktrej prawdopodobiestwo wylosowania chocia raz kuli czarnej
jest wiksze od 0, 5.
22. Obliczy prawdopodobiestwo, e wrd 13 kart pobranych losowo z 52 kart bdzie dokadnie k
czerwonych kart, gdzie k = 0, 1, 2, . . . 13.
23. Obliczy prawdopodobiestwo tego, e spord grajcych w bryda pierwszy gracz otrzyma a drugi
b, trzeci c, a czwarty d asw.
24. Z talii 52 kart losujemy jednoczenie 6 kart. Jakie jest prawdopodobiestwo tego, e wrd nich bd
karty wszystkich czterech kolorw?
25. Produkcja pewnych detali moe by przeprowadzona dwoma sposobami. Pierwszy polega na trzech
operacjach technologicznych i prawdopodobiestwo otrzymania braku w poszczeglnych operacjach
jest rwne odpowiednio 0, 05, 0, 1, 0, 3. Drugi sposb polega na dwch operacjach i prawdopodobie-
stwo otrzymania braku w poszczeglnych operacjach jest rwne 0, 25.
a) Ktry sposb jest lepszy?
b) Podjto losowo sposb produkcji detalu. Jakie jest prawdopodobiestwo wyprodukowania popraw-
nego detalu?
26. Pobrano prbk o liczebnoci n z populacji generalnej skadajcej si z N n elementw. Obliczy
prawdopodobiestwo, e ani jeden z wyrnionych k elementw nie dostanie si do prbki, jeeli
prbka zostanie pobrana:
a) bez zwracania,
b) ze zwracaniem.
Wykona obliczenia dla N = 50 i n = k = 4.
27. (Paradoks kawalera de Mere) Wykaza, e bardziej prawdopodobne jest przy rzucie czterema komi
otrzymanie choby jednej jedynki, ni przy 24 rzutach dwch koci otrzymanie przynajmniej jeden
raz dwch jedynek. (D)
28. W dwch urnach znajduj si kule biae i czarne, w urnie A 15 biaych i 5 czarnych, a w urnie B 16
biaych i 24 czarne. Losujemy po jednej kuli z kadej urny. Obliczy prawdopodobiestwo, e:
a) obie kule bd czarne,
b) kula z urny A bdzie czarna, a z urny B biaa,
c) kule bd rnych kolorw. (D)
29. Obliczy prawdopodobiestwo, e kady z graczy w bryda ma jednego asa. (D)
Rozdzia 2. Klasyczna denicja prawdopodobiestwa 6
30. Z talii 52 kart losujemy jednoczenie 13 kart. Obliczy prawdopodobiestwo, e w wybranej trzynastce
karty maj trzynacie rnych wartoci. (D)
31. Mamy do dyspozycji 5 prtw o dugociach odpowiednio 1, 3, 4, 5, 6. Obliczy prawdopodobiestwo,
e z losowo wybranych trzech prtw mona zbudowa:
a) dowolny trjkt,
b) trjkt prostoktny. (D)
32. Dowdca baterii ma do dyspozycji dwie armaty I i II oraz dwa cele A i B. Do armaty I zosta jeden
pocisk, a do II dwa. Prawdopodobiestwa trae wynosz:
P
I
(A) = 0, 8,
P
I
(B) = 0, 75,
P
I
I(A) = 0, 5,
P
I
I(B) = 0, 35.
Jeli kula tra w cel to prawdopodobiestwa zniszczenia celu s rwne:
P
I
(A) = 0, 4,
P
I
(B) = 0, 5,
P
I
I(A) = 0, 5,
P
I
I(B) = 0, 6.
Jakie jest najlepsze ustawienie armat, aby uzyska jak najwiksz szans zniszczenia obu celw? (D)
33. Wykaza, e jeli zdarzenia A i B s niezalene, to rwnie niezalene s zdarzenia A i B

oraz A

i
B

. (D)
34. W kwadrat wpisano trjkt tak, e podstawa trjkta jest podstaw kwadratu, natomiast trzeci
wierzchoek trjkta dzieli przeciwlegy bok kwadratu na poowy. W tak powstay trjkt wpisano
koo. We wntrzu kwadratu pojawia si losowy punkt.
a) Obliczy prawdopodobiestwo, e pojawi si on w kole.
b) Obliczy prawdopodobiestwo, e pojawi si w kole jeli wiemy, e pojawi si w trjkcie. (D)
35. (Zadania Banacha) Pewien matematyk kupi dwa pudeka po N zapaek. Za kadym razem, gdy po-
trzebuje zapaki wybiera pudeko losowo. Obliczy prawdopodobiestwo, e w chwili gdy w I pudeku
nie ma ju zapaek w drugim jest ich jeszcze k. (D)
36. (Zagadnienie Buona) Na ukad prostych rwnolegych lecych na paszczynie w odlegoci 2a >
2l rzucamy ig o dugoci 2l. Obliczy prawdopodobiestwo tego, e iga przetnie (lub dotknie)
ktrkolwiek z prostych. (D)
Rozdzia 3
Schematy rachunku prawdopodobiestwa
1. Co jest bardziej prawdopodobne u zawodnika rozgrywajcego parti z przeciwnikiem o rwnej mu sile
gry:
a) wygranie 3 partii z 4 czy 5 z 8,
b) wygranie nie mniej ni 3 partii z 4, czy nie mniej ni 5 z 8,
c) wygranie nie wicej ni n z 2n partii, czy wicej ni n z 2n,
d) wygranie nie wicej ni n z 2n + 1, czy wicej ni n z 2n + 1.
2. Dana jest urna, w ktrej jest 6 kul czarnych i 9 biaych. Losujemy 5 razy ze zwracaniem po jednej
kuli. Jakie jest prawdopodobiestwo, e otrzymamy co najmniej 3 razy kul bia?
3. Mamy 4 urny typu A
1
zawierajce 2 kule biae i 8 czarnych oraz 6 urn typu A
2
z 3 kulami biaymi i 7
czarnymi. Losujemy 4 razy ze zwracaniem po jednej kuli. Obliczy najbardziej prawdopodobn liczb
kul biaych i prawdopodobiestwo otrzymania tej liczby kul.
4. Dziao nr 1 wyrzuca 70 pociskw na minut z prawdopodobiestwem traenia 0, 8 dla pojedynczego
strzau, a dziao nr 2 wyrzuca 60 pociskw i traa z prawdopodobiestwem 0, 9. Dla ktrego z nich
najbardziej prawdopodobna liczba trae jest wiksza?
5. Czsto wystpowania brakw przy produkcji pewnych narzdzi wynosi 0, 002. Jakie jest prawdo-
podobiestwo, e w partii liczcej 2000 sztuk bdzie brakw nie wicej ni 2? Jaki bd popeniamy
szacujc to prawdopodobiestwo za pomoc rozkadu Poissona?
6. Sklep otrzyma towar w 6 skrzyniach od dostawcy A i w 4 od dostawcy B. Jako towaru dostawcy
A jest jednakowa we wszystkich skrzyniach (60% - I gatunek, 30% - II gatunek, 10% - braki). Jako
towarw od dostawcy B jest rwnie jednakowa we wszystkich skrzyniach (50% - I gatunek, 40% - II
gatunek, 10% - braki). Przyjmujcy towar w sklepie pobra losowo 5 razy po jednej sztuce zwracajc
za kadym razem do odpowiedniej skrzyni. Obliczy prawdopodobiestwo, e otrzyma on w takim
losowaniu 2 sztuki I gatunku, 2 II gatunku i 1 brak.
7. Gracz wykonuje rzuty monet tak dugo a otrzyma ora. Obliczy prawdopodobiestwo zdarzenia E
polegajcego na tym, e liczba rzutw nie przekroczy 4.
8. Z urny o skadzie 7 kul biaych i 3 czarne losujemy kolejno trzy razy zwracajc po kadym losowaniu
kul wraz z dwiema kulami koloru wylosowanej uprzednio kuli. Obliczy prawdopodobiestwo, e
dokadnie dwa razy wylosujemy kul bia.
9. Dane s dwie urny z kulami. Urna A
1
zawiera 6 kul czarnych i 9 biaych, a urna A
2
5 czarnych i 15
biaych. Wylosowano kul bia. Jakie jest prawdopodobiestwo, e pochodzi ona z urny A
1
?
10. W pewnym miecie s trzy lotniska A
1
, A
2
, A
3
posiadajce samoloty sanitarne. Prawdopodobiestwo,
e jest do dyspozycji samolot A
1
wynosi
1
5
, A
2

2
5
, A
3

4
5
. Prawdopodobiestwo otrzymania poczenia
Rozdzia 3. Schematy rachunku prawdopodobiestwa 8
telefonicznego z lotniskiem A
1

3
5
, A
2

1
5
, A
3

1
5
. Uzyskano samolot sanitarny po pierwszym wezwaniu
telefonicznym. Z ktrego lotniska najprawdopodobniej przyby samolot?
11. Jeeli prawdopodobiestwo traenia do celu jest rwne
1
5
i oddano 6 strzaw, to jakie jest prawdo-
podobiestwo, e cel zosta traony co najmniej 2 razy? (D)
12. Suba sanitarna rozporzdza trzema samochodami. Prawdopodobiestwo, e midzy 8.00, a 9.00
dany samochd bdzie w bazie jest dla kadego samochodu jednakowe i rwne 0, 2.
a) Obliczy prawdopodobiestwo, e w danym czasie
i. dwa samochody bd w bazie,
ii. co najmniej jeden bdzie w bazie.
b) Jaka powinna by najmniejsza liczba samochodw, aby przy nie zmienionych warunkach zadania
prawdopodobiestwo, e przynajmniej jeden samochd bdzie w bazie, byo nie mniejsze od 0, 95?
(D)
13. W pewnym przedsibiorstwie 96% wyrobw uznawanych jest jako zdatne do uytku, a wrd nich 75%
jest I gatunku. Obliczy prawdopodobiestwo, e na trzy losowo pobrane sztuki dwie bd pierwszego
gatunku. (D)
14. W wyniku wieloletnich obserwacji ustalono, e w pewnej miejscowoci prawdopodobiestwo opadu
nienego w dniu 6 grudnia wynosi
4
15
. Jaka jest najbardziej prawdopodobna liczba nienych dni 6
grudnia w cigu najbliszych 44 lat? (D)
15. W pewnej miejscowoci rodzi si rednio 520 chopcw i 480 dziewczt na 1000 niemowlt. Obliczy
prawdopodobiestwo, e w pewnej rodzinie na picioro dzieci liczba dziewczt jest nie wiksza od
dwch. (D)
16. Do n szuad wrzucono r przedmiotw. Obliczy prawdopodobiestwo, e w losowo otwartej szuadzie
znajdziemy 0 k r przedmiotw zakadajc, e kady przedmiot ma tak sam szans znalezienia
si w kadej z szuad. (D)
17. Przypumy, e piciu mczyzn na 100 i 25 kobiet na 10000 nie rozrnia kolorw. Obliczy prawdo-
podobiestwo, e pierwszy spotkany czowiek, u ktrego zaobserwowano daltonizm bdzie mczyzn
zakadajc, e liczba kobiet i mczyzn jest jednakowa.
18. W urnie znajduje si 25 kul biaych i 45 czarnych. Losujemy 20 razy wedug schematu Polya dodajc
po kadym losowaniu 2 kule. (D) Obliczy prawdopodobiestwo, e otrzymamy 7 razy kul bia.
19. Armaty nr 1 i nr 2 strzelaj do tego samego celu. Ustalono, e armata nr 1 wyrzuca 9 pociskw w
czasie gdy armata nr 2 10. (D) Przecitnie na 10 pociskw wyrzuconych z armaty nr 1 do celu traa 8,
a przez armat nr 2 tylko 7. Obie armaty zaczynaj strzela do celu w tym samym czasie i cel zostaje
traony. Jakie jest prawdopodobiestwo, e pocisk pochodzi z armaty nr 2. (D)
Rozdzia 4
Zmienna losowa jednowymiarowa
1. Poda rozkad zmiennej losowej, ktra przyjmuje wartoci rwne sumie oczek na dwch symetrycznych
kostkach. Obliczy P(5 X < 8) i wykreli dystrybuant i funkcj prawdopodobiestwa.
2. Zorganizowano gr: rzucamy dwiema kostkami, jeeli suma oczek jest rwna 2 otrzymujemy 10z,
jeeli suma oczek jest rwna 3, otrzymujemy 5z, a w pozostaych przypadkach pacimy 1z. Poda
rozkad zmiennej losowej okrelajcej wysoko wygranej.
3. Zmienna losowa X przyjmuje wartoci rwne liczbom naturalnym k z prawdopodobiestwem P(X =
k) =
c
3
k
. Wyznaczy sta c oraz obliczy P(X = 4).
4. Dystrybuanta zmiennej losowej X dana jest wzorem:
F(x) =
_

_
0 dla x 1
1/7 dla 1 < x 2
3/7 dla 2 < x 5
6/7 dla 5 < x 10
1 dla 10 < x
a) Obliczy P(5 X 8).
b) Okreli funkcj prawdopodobiestwa tej zmiennej.
5. Sprawdzi z denicji, czy funkcja P(X
n
= k) = e

k
k!
, k = 0, 1, 2, . . . okrela rozkad.
6. Zmienna losowa X podlega rozkadowi wedug gstoci danej wzorem:
f(x) =
_

_
0 dla x < 0
Cx dla 0 x 4
0 dla x > 4
a) Obliczy sta C.
b) Poda dystrybuant i narysowa jej wykres.
c) Obliczy P(1 x 2).
7. Zmienna losowa X podlega rozkadowi wedug gstoci danej wzorem:
f(x) =
_

_
0 dla x < 0
C sin x dla 0 x
1
3

0 dla x >
1
3

a) Obliczy sta C.
Rozdzia 4. Zmienna losowa jednowymiarowa 10
b) Poda dystrybuant i narysowa jej wykres.
c) Obliczy P(
1
6
x
1
4
).
8. Zmienna losowa X przyjmuje dowoln warto z przedziau < 1, 3 > z takim samym prawdopodo-
biestwem. Poda jej gsto, dystrybuant oraz obliczy P(1, 4 X 2). (D)
9. Zmienna losowa X przyjmuje wartoci z przedziau < 1, 7 >. Przy czym prawdopodobiestwo przyjcia
przez ni wartoci z przedziau < 3, 4 > jest pi razy wiksze od prawdopodobiestwa przyjcia
wartoci z przedziau < 1, 3), a take z przedziau (4, 7 >. Poda gsto, dystrybuant oraz obliczy
P(2, 3 X 4, 7).
10. Zmienna losowa X podlega rozkadowi wedug trjkta utworzonego przez o OX i proste y = ax+a
i y = x + 4. Dobra a i znale gsto.
11. Zmienna losowa X podlega rozkadowi wedug trjkta utworzonego przez o OX i proste y = ax
(a > 0) i y = 2a
2
x + 4

5. Dobra a i znale gsto. (D)

12. Zmienna losowa X podlega rozkadowi (3, 2). Obliczy prawdopodobiestwo, e zmienna losowa
przyjmie wartoci mniejsze od 0, 1.
13. Zmienna losowa X podlega rozkadowi podanemu w tablicy
x
i
-3 -1 0 1 2 3
P(X = x
i
) 0,08 0,16 0,25 0,36 0,1 0,05
Wyznaczy rozkad zmiennej Y = X
2
.
14. Zmienna losowa X podlega rozkadowi danemu wzorem P(X = n) = 2
n
(n = 1, 2, . . .). Wyznaczy
rozkad zmiennej Y = sin
1
2
x.
15. Znajc gsto prawdopodobiestwa f(x) zmiennej losowej X wyznaczy rozkad zmiennej losowej
Y = aX +b przy zaoeniu, e a = 0.
16. Zmienna losowa X podlega rozkadowi f(x) =
1

2
exp{
1
2
x
2
}, < x < . Wyznaczy rozkad
zmiennej Y = 2X 3.
17. Zmienna losowa X podlega rozkadowi f(x) =
1

2
exp{
1
2
x
2
}, < x < . Wyznaczy funkcj
gstoci oraz dystrybuant zmiennej Y = X
2
.
18. Zmienna losowa X podlega rozkadowi (1, 2). Wyznaczy rozkad zmiennej Y = ln X. (D)
Rozdzia 5
Momenty
1. Znale warto oczekiwan w nastpujcym rozkadzie
P(X = x
k
) = p
k
, k = 1, 2, . . . ,
p
k
=
2
3
k
,
x
k
=
(1)
k
3
k
k
.
2. Obliczy E(X) w rozkadzie Cauchyego.
3. Zorganizowano loteri: rzucamy trzema kostkami i w przypadku trzech szstek wygrywamy 100z plus
stawk, w przypadku dwch szstek wygrywamy 10z plus stawk. Ile powinna wynosi stawka, aby
gra bya sprawiedliwa?
4. W urnie mamy 6 kul biaych i 4 czarne. Cigniemy z urny kule ze zwracaniem, a do otrzymania kuli
biaej, lecz co najwyej 3 razy. Obliczy przecitn ilo cignie. (D)
5. Obliczy E(X) w rozkadzie jednostajnym.
6. Obliczy E(X) w rozkadzie Bernoulliego. (D)
7. Obliczy E(X) w rozkadzie Poissona.
8. Obliczy wariancj rozkadu jednostajnego.
9. Obliczy wariancj rozkadu Bernoulliego. (D)
10. Obliczy wariancj rozkadu Poissona.
11. Wyznaczy median i mod nastpujcego rozkadu:
x
i
2 5 7 10
P(X = x
i
)
1
9
2
9
5
9
1
9
12. Wyznaczy median i mod zmiennej losowej o rozkadzie wykadniczym.
13. X N(5, 4). Obliczy P(X < 3, 6).
14. X N(2, 16). Obliczy P(|X| > 6).
15. X N(3, 25). Obliczy P(|X 1| 1). (D)
16. Wyznaczy warto oczekiwan i wariancj w rozkadzie wykadniczym. (D)
17. Wyznaczy warto oczekiwan i wariancj rozkadu:
F(x) =
_

_
0 dla < x 0
x
2
dla 0 < x 1
1 dla 1 < x <
.(D)
Rozdzia 5. Momenty 12
18. Zmienna losowa X podlega rozkadowi wedug funkcji gstoci danej wzorem
f(x) =
ak(x x
0
)
a1
[1 +k(x x
0
)
a
]
2
, k > 0, a > 1, x
0
x.
Obliczy median i dominant. (D)
19. X N(4, 81). Obliczy:
a) P(X > 13),
b) P(|X 2| < 14),
c) P(|X 3| > 11). (D)
Rozdzia 6
Zmienna losowa wielowymiarowa
1. Dana jest funkcja
f(x, y) =
_
_
_
1
8
(x
2
y
2
)e
x
dla |y| x
0 w pozostaych przypadkach
.
Czy ta funkcja jest gstoci pewnego rozkadu dwuwymiarowego?
2. Zmienna losowa (X, Y ) podlega rozkadowi o gstoci:
f(x, y) =
_
_
_
1
2

xy
dla 0 < x y < 1
0 w pozostaych przypadkach
.
Wyznaczy dystrybuant tej zmiennej losowej.
3. Funkcja
f(x, y) =
_
_
_
e
y
dla 0 x < , x y <
0 w pozostaych przypadkach
.
okrela rozkad zmiennej (X, Y ). Znale dystrybuant tej zmiennej. (D)
4. Dana jest funkcja
f(x, y) =
_
_
_
Cxy dla 1 x 2, 2 y 4
0 w pozostaych przypadkach.
a) Wyznaczy sta C,
b) Poda rozkady brzegowe,
c) Znale dystrybuant.
5. Wyznaczy dystrybuant F(x, y), gstoci brzegowe, dystrybuanty brzegowe dwuwymiarowej zmiennej
losowej (X, Y ) o gstoci:
f(x, y) =
_
_
_
1 dla 0 x 1, x y 2 x
0 w pozostaych przypadkach.
6. Mamy dwie urny, w ktrych s kartki z numerami. Urna I zawiera kartki z numerami 1, 2, 3, 4, a
urna II z numerami 1, 3. Zmienn losow okrelamy nastpujco: losujemy jedn kartk z urny I.
Zmienna losowa X przyjmuje warto rwn liczbie otrzymanej na wylosowanej kartce. Jeli jest to
liczba parzysta, to zmienna losowa Y przyjmuje t warto co zmienna X. Jeli jednak z urny I
Rozdzia 6. Zmienna losowa wielowymiarowa 14
wylosujemy kartk o numerze nieparzystym, to losujemy jedn kartk z urny II i zmienna Y przyj-
muje warto rwn sumie wylosowanych kartek. Poda funkcj prawdopodobiestwa i dystrybuant
zmiennej losowej (X, Y ) oraz rozkady brzegowe i warunkowe.
7. Znale rozkady warunkowe, gdy dany jest rozkad dwuwymiarowy:
f(x, y) =
_
_
_
1
9
xy dla 1 x 2, 2 y 4
0 w pozostaych przypadkach.
8. Dana jest gsto dwuwymiarowej zmiennej losowej (X, Y )
f(x, y) =
_
_
_
24x
2
y(1 x) dla 0 x 1, 0 y 1
0 w pozostaych przypadkach.
Zbada czy zmienne losowe X i Y s niezalene.
9. Zmienna losowa (X, Y ) ma gsto okrelon wzorem:
f(x, y) =
_
_
_
24x(1 y) dla 0 x 1, x y 1
0 w pozostaych przypadkach.
Zbada czy zmienne losowe X i Y s niezalene. (D)
10. Zmienna losowa (X, Y ) ma rozkad okrelony gstoci:
f(x, y) =
_
_
_
4
xy
3
dla 1 < x < y <
0 w pozostaych przypadkach.
a) sprawdzi czy podana funkcja jest gstoci,
b) znale F(x, y),
c) sprawdzi czy spenione s warunki graniczne dla dystrybuanty,
d) znale gsto rozkadw brzegowych,
e) sprawdzi czy zmienne X i Y s niezalene,
f) obliczy wartoci oczekiwane rozkadw brzegowych.
11. Niech Z = X +Y . Znale rozkad zmiennej losowej Z gdy dany jest rozkad (X, Y ).
12. Niech Z = XY , X = 0. Znale rozkad zmiennej losowej Z gdy dany jest rozkad (X, Y ).
13. Niech Z =
Y
X
, Y = 0. Znale rozkad zmiennej losowej Z gdy dany jest rozkad (X, Y ). (D)
14. Zmienne losowe X i Y s niezalene i maj rozkady prawdopodobiestwa odpowiednio o gstociach
f
1
(x) i f
2
(y). Znale dystrybuant zmiennej losowej Z = aX +bY (a > 0, b > 0).
15. Niech U = X +Y , V =
Y
X
. Znale rozkad zmiennej (U, V ) gdy dany jest rozkad zmiennej (X, Y ).
16. Niech Z =
Y
X+Y
. Znale rozkad zmiennej losowej Z gdy dany jest rozkad (X, Y ).
17. Niech Z =
Y

X
. Znale rozkad zmiennej losowej Z gdy dany jest rozkad (X, Y ).
Rozdzia 7
Funkcja charakterystyczna
1. Zmienna losowa przyjmuje wartoci rwne liczbie oczek na kostce. Wyznaczy funkcj charaktery-
styczn tej zmiennej.
2. Znale funkcj charakterystyczn rozkadu dwupunktowego.
3. Wyznaczy funkcj charakterystyczn rozkadu Poissona.
4. Wyznaczy funkcj charakterystyczn rozkadu jednostajnego. (D)
5. Wyznaczy funkcj charakterystyczn rozkadu normalnego.
6. Obliczy pierwszy i drugi moment zwyky w rozkadzie Poissona oraz wariancj za pomoc funkcji
charakterystycznych.
7. Obliczy warto oczekiwan oraz wariancj w rozkadzie o nastpujcej funkcji charakterystycznej:
(t) =
_
_
_
1 dla, t = 0
_
sin
1
2
at
1
2
at
_
dla, t = 0,
a > 0.
8. Znale funkcj charakterystyczn zmiennej losowej X o gstoci:
f(x) =
_

_
0 dla x < 1
x + 1 dla 1 x 0
x + 1 dla 0 x 1
0 dla x > 1.(D)
9. Wyznaczy funkcj charakterystyczn zmiennej losowej o gstoci f(x) = Ce
|x|
. Za pomoc tej
funkcji wyznaczy warto oczekiwan i wariancj. (D)
Rozdzia 8
Twierdzenia graniczne
1. Rzucamy kostk 144 razy. Obliczy prawdopodobiestwo, e otrzymamy 25 razy pitk.
2. Zmienne losowe X
i
(i = 1, 2, . . .) s niezalene i maj jednakowy rozkad:
P(X
i
= k) = 0, 2 dla k = 1, 2, 3, 4, 5.
Znale prawdopodobiestwo, e zmienna losowa Y
100
=

100
i=1
X
i
przyjmie warto wiksz od 320.
3. Zmienne losowe X
i
(i = 1, 2, . . .) s niezalene i maj jednakowy rozkad o gstoci:
f(x) =
_
_
_
1
2
dla 0 x 2
0 w p.p.
Obliczy prawdopodobiestwo, e zmienna losowa Y
48
=

48
i=1
X
i
przyjmie warto mniejsz od 40.
(D)
4. Rzucono 720 razy kostk. Jakie jest prawdopodobiestwo, e liczba wyrzuconych czwrek bdzie
zawarta w granicach od 100 do 150?
5. Partia towaru ma wadliwo 5%. Ilu elementow prb naley pobra, aby z prawdopodobiestwem
0,99 mona byo twierdzi, e ilo sztuk wadliwych w prbce bdzie zawarta w granicach od 4% do
6%?
6. Pewien towar ma wadliwo 10%. Zakupiono 900 sztuk tego towaru. Obliczy prawdopodobiestwo,
e ilo znalezionych sztuk wadliwych bdzie zawiera si w granicach od 9% do 12%. (D)
7. Fabryka produkuje gwodzie. Znana jest ich rednia dugo rwna 20mm. Nie jest natomiast znany
rozkad dugoci gwodzi. Obliczy prawdopodobiestwo, e dugo pobranego losowo gwodzia nie
przekroczy 30mm.
8. Strzelamy 1200 razy, przy czym prawdopodobiestwo traenia do celu za kadym razem jest rw-
ne
1
3
. Obliczy prawdopodobiestwo, e ilo celnych strzaw bdzie si rni od najbardziej ich
prawdopodobnej liczby nie wicej ni
1
60
oglne liczby strzaw.
9. Aby stwierdzi, jak wielu wyborcw popiera obecnie parti A, losujemy spord nich reprezentatywn
prbk i na niej przeprowadzamy badanie. Jak dua powinna by ta prbka, aby uzyskany wynik
rni si od rzeczywistego poparcia dla partii A nie wicej ni o b = 3%, z prawdopodobiestwem co
najmniej 1 = 0,95?
Rozdzia 9
acuchy Markowa
1. Przeprowadzi klasykacj stanw acucha Markowa o nastpujcej macierzy przejcia:
a)
_
_
_
_
_
_
_
_
_
0 1/2 1/2 0 0
1/2 0 0 1/2 0
0 0 3/4 1/4 0
0 0 1/2 1/2 0
1 0 0 0 0
_
_
_
_
_
_
_
_
_
b)
_
_
_
_
_
_
_
_
_
1/3 2/3 0 0 0
2/3 1/3 0 0 0
0 0 1/4 0 3/4
0 0 1/4 1/4 1/2
0 0 1/2 0 1/2
_
_
_
_
_
_
_
_
_
c)
_
_
_
_
_
_
1/4 1/4 1/4 1/4
1/4 1/2 1/4 0
1/2 1/2 0 0
1/4 1/4 1/4 1/4
_
_
_
_
_
_
2. Czy acuch Markowa o macierzy przejcia
a)
_
_
_
_
0 0 1
1 0 0
0 1 0
_
_
_
_
b)
_
_
_
_
_
_
0 1/4 0 3/4
0 1/3 2/3 0
1 0 0 0
0 0 1 0
_
_
_
_
_
_
jest okresowy?
Rozdzia 9. acuchy Markowa 18
3. Macierz przejcia ma posta:
P =
_

_
q p 0
q 0 p
0 q p
_

_
, gdzie p +q = 1.
Wyznaczy prawdopodobiestwa graniczne.
4. Macierz przejcia jednorodnego acucha Markowa ma posta:
a)
_
_
_
_
_
_
1/4 1/2 0 1/4
1/5 0 1/3 7/15
0 2/3 1/3 0
1/4 1/4 1/4 1/4
_
_
_
_
_
_
b)
_
_
_
_
_
_
1/3 2/3 0 0
3/4 1/8 1/8 0
0 0 1/2 1/2
0 0 1/3 2/3
_
_
_
_
_
_
poklasykowa stany,
sprawdzi czy zachodzi twierdzenie ergodyczne,
znale prawdopodobiestwa ergodyczne.
5. Rozwamy spacer losowy po okrgu. Zamy, e czsteczka moe si znajdowa w punktach odpowia-
dajcym ktom
2k
n
, gdzie n jest ustalon liczb naturaln, natomiast k = 0, 1, . . . , n 1. Czsteczka
porusza si zgodnie z ruchem wskazwek zegara z prawdopodobiestwem p, przeciwnie do ruchu
wskazwek zegara - z prawdopodobiestwem q i nie zmienia pooenia z prawdopodobiestwem r
(p +q +r = 1). Wska macierz przejcia odpowiedniego acucha Markowa.
6. Zamy, e dwaj gracze, powiedzmy Antoni i Bolesaw, maj kapita, odpowiednio, A i B zotych.
Powtarzaj oni t sam gr (moe, na przykad, graj w szachy), przy czym przegrywajcy paci
wygrywajcemu zotwk. Gra koczy si wtedy, gdy jednemu z graczy skocz si pienidze. Zamy,
e w kadej grze prawdopodobiestwo wygrania przez Antoniego wynosi p, za prawdopodobiestwo
wygrania przez Bolesawa wynosi q. Zakadamy, e p+q 1 i oznaczamy przez r prawdopodobiestwo
remisu, czyli r = 1pq. Oznaczmy kapita Antoniego po zakoczeniu n-tej gry przez X
n
. Zauwamy,
e opisana sytuacja jest faktycznie spacerem losowym, startujcym w punkcie A i majcym bariery
pochaniajce w punktach 0 oraz A+B. Przyjmiemy nastpujce zaoenia:
A = 8, B = 5, p = 0,2, q = 0,4,
ktre oznaczaj, e Antoni ma wikszy kapita, ale Bolesaw jest lepszym graczem. Wyznaczy macierz
P oraz rozkad pocztkowy. Obliczy oczekiwan ilo gotwki Antoniego po jednej grze oraz po
dwch, jak prawdopodobnie skoczy si gra?