BOB FINGERBILD

Samoleczenie wzroku metod dr Batesa

(-) (Tum. Jerzy Wnuk) WSTP
Mamy przyjemno odda na Pastwa rce wyjtkow ksik, ktra pozwolia wielu osobom na polepszenie jakoci wzroku, a take w przewaajcej liczbie przypadkw, na cakowite wyleczenie wzroku, czy te, co jest bardziej waciwym okreleniem, przywrcenia stanu normalnego widzenia. O powodzeniu i skutecznoci tej metody moe zawiadczy, niezbyt moe chlubny przykad przedwojennych Niemiec, gdzie poborowych z wad wzroku kierowano najpierw do orodkw reedukacji wzroku stosujcych metod Batesa, a ewentualnie pniej do optyka dla doboru odpowiednich szkie. Innym synnym przykadem jest przypadek wiatowej sawy filozofa i pisarza A. Huxley'a, ktry pod kierownictwem uczennicy Batesa, M. Corbett, ze stanu graniczcego ze lepot, po kilku miesicach doszed do moliwo czytania bez okularw.

Metoda reedukacji wzroku dr Batesa, znana i stosowana w Stanach Zjednoczonych i w zach. Europie od blisko 100 lat, u nas w Polsce stosowana od niedawna pod nazw Sztuka wiadomego widzenia", oparta jest na zaoeniu, e narzd wzroku, podobnie jak inne narzdy czowieka (ruchu, krenia itd.) posiada zdolnoci adaptacyjne, regeneracyjne i podlega skutecznej rehabilitacji. chorb i Wzrok mona wiczy, doskonali, jednake w doprowadza do stanu normalnego widzenia w wypadku wad wzroku, niektrych koniecznoci noszenia okularw, przypadkach powanych wad wzroku, chorb oczu, przed przystpieniem do wicze opisanych w niniejszej ksice, naley si skonsultowa z prowadzcym lekarzem okulist. Jednym z podstawowych zaoe dr Batesa byo stwierdzenie, e podobnie jak zamana koczyna w wyniku wicze i zabiegw rehabilitacyjnych moe by doprowadzona do stanu penej sprawnoci, tak i narzd wzroku mona, w wyniku wicze i zabiegw rehabilitacyjnych, doprowadzi do stanu penej sprawnoci, czyli ostroci widzenia, bez koniecznoci uywania okularw. Zgodnie z zaoeniami dr Bates, okulary i sztuczne soczewki s tym samym dla oczu, czym kule dla osoby ze zronit po zamaniu nog. Osoba, ktra nie odrzuci kuli i nie zacznie normalnie chodzi (czsto za pomoc zabiegw rehabilitacyjnych i usprawniajcych), nigdy nie odzyska sprawnoci w niegdy zamanej koczynie. Podobnie osoba z wad wzroku, jeeli nie odrzuci swoistych ku dla oczu czyli sztucznych soczewek okularw i nie podejmie zabiegw rehabilitacyjnych, czyli reedukacji i usprawniania narzdu wzroku, poprzez stosowanie systematycznych wicze opisanych w niniejszej ksice, nigdy nie uzyska efektu poprawy wzroku, a wrcz przeciwnie moe liczy jedynie na pogorszenie jakoci widzenia i noszenie co raz to mocniejszych szkie przepisanych przez okulist. Trzeba objaww zatem stwierdzi z ca jasnoci do tego faktu, e przepisywanie okularw w wypadku wad wzroku, jest jedynie agodzeniem choroby porwnywalnym podawania rodkw przeciwblowych w wypadku zamania rki, zamiast jej nastawienia i unieruchomienia w opatrunku gipsowym.

Zatem oczy poprzez zaopatrzenie w par dodatkowych soczewek, mog widzie z pierwotn ostroci, lecz nie jest to w adnym przypadku oddziaywanie na przyczyn wady wzroku, czy schorzenia. Jest to krtko mwic oszukiwanie receptorw wzrokowych w mzgu za pomoc odpowiednio wygitego szkieka. Okulici i optycy proponujcy tego rodzaju pomoc osobom z wad wzroku dalecy s od maksymy medicus curat, natura sanat, czyli: lekarz leczy natura uzdrawia". W tym wypadku trudno mwi o leczeniu (chyba e protez uznamy za lekarstwo), a szklanej soczewce w plastikowej obudowie niezmiernie jest daleko do natury, a tym samym do jej uzdrawiajcej mocy. Te vis medicatrix naturae, to siy naturalne organizmu, ktre s obecne w kadym i s pobudzane bd to poprzez wiczenia i zabiegi rehabilitacyjne stymulujce naturalne siy obronne organizmu i mechanizmy samoregulacji, bd to poprzez zastosowanie odpowiedniego lekarstwa. Okulary i odpowiednio dobrane soczewki koryguj konkretne odchylenia refrakcji, ktr uwaa si za przyczyn danej wady. W Wikszoci przypadkw nastpuje natychmiastowa poprawa moliwoci widzenia. Jednake czy wskutek tego narzd wzroku ulega poprawie? Czy zostaje wyeliminowana przyczyna wady wzroku? Dziaanie sztucznych soczewek to dziaanie objawowe. Oczy wspomagane okularami staj si coraz sabsze i z upywem lat bd potrzeboway coraz silniejszych szkie dla zwalczania symptomw.

ROZDZIA L LECZMY PRZYCZYNY, A NIE OBJAWY!

Jeeli mona mwi o spojrzeniu na wady wzroku, to naley rozpozna dwie postawy: Pierwsza pesymistyczna, zakada, e organy wzroku nie s w stanie samoistnie si uzdrowi, brakuje im vis medicatrix naturae, a wic wadliwy wzrok jest praktycznie rzecz biorc nieuleczalny. Mona go jedynie wspomc okularami. Powysze stwierdzenie przeczy naszemu dowiadczeniu yciowemu, albowiem kady organ ciaa, po spenieniu odpowiednich warunkw; jak podanie odpowiednich lekarstw, zabiegi lecznicze, lepsze odywianie,

waciwa

terapia

itd.,

jest

uleczalny.

Wynikaoby

zatem

tego

pesymistycznego" punktu widzenia, e jedynie wzrok jest jakim dziwadem i odstaje od reszty naszego ciaa w sposb niespodziewanie negatywny. Drugi sposb widzenia sformuowany po raz pierwszy przez dr Batesa jest optymistyczny i zakada, e podobnie jak choroby i nabyte wady naszych wszystkich narzdw, take narzd wzroku jest uleczalny, moliwe jest wic uleczenie przyczyn wad wzroku dziki vis medicatrix naturae, pobudzonych przez odpowiednie wiczenia reedukacji wzroku. Metoda dr Batesa zakada, e czowiek poprzez ze uywanie narzdu wzroku, doprowadza ten delikatny narzd do rozstroju i wad. Dlatego te podstawowym dziaaniem zmierzajcym do poprawy jakoci widzenia, jest ponowna nauka wiadomego widzenia, czyli reedukacja. Mona zauway, e czowiek kulejcy na jedn nog, spowoduje po kilku tygodniach skurcz mini, przez co nie bdzie mg wyprostowa nogi i dopiero dugotrwae wiczenia i zabiegi rehabilitacyjne pozwol mu na pene wyprostowanie przykurczonej nogi oraz ponown nauk prawidowego chodzenia czyli reedukacj. Dr Bates doszed do wniosku, e wikszo wad wzroku spowodowana jest nieprawidowym uywaniem narzdu wzroku. Ze nawyki uywania oczu s zawsze cile powizane ze stanem ich nadwyrenia i napicia. To napicie oddziaywuje w rwnym stopniu na ciao, jak i na ducha. Organizm czowieka stanowi jedn cao. Napicie nerwowe spowodowane np. lkiem, powoduje napicie mini w rejonie szyi, tak jakbymy chcieli ochroni gow od uderzenia z tyu (oczywicie w odpowiednio mniejszym stopniu). Sprzenie i powizanie napicianerwowego z napiciem miniowym jest tak due, e terapeuci leczcy znerwicowanych pacjentw, o duym poziomie lku zaobserwowali dwie prawidowoci. Pierwsza to ble miniowe w okolicach szyi spowodowane staym napiciem, czasami przerost mini karku i spowodowany tym lekki garb u gry krgosupa, druga za prawidowo to zauwaalne zmniejszenie si poziomu lku, jeeli w wyniku masau, relaksu, zabiegw fizykoterapeutycznych udao si doprowadzi do rozlunienia mini karku,

szyi i ramion. Dr Bates odkry, e poprzez przyswojenie sobie technik edukacyjnych stan napicia w organie wzroku, jak rwnie w caym organizmie ulega zmniejszeniu. Nastpowao to po przyswojeniu sobie przez jego pacjentw metod relaksowania oczu i umysu, co bezporednio powodowao popraw wzroku i odchylenia refrakcji. Aldous dobrego Huxley w swojej ksice The majcych zastpi art of seeing" pisze: przyzwyczajenia Praktykowanie technik reedukacji suy wyrobieniu sobie nawykw widzenia, niepoprawne odpowiedzialne za wadliwy stan wzroku i w wielu przypadkach powrotowi funkcji doprowadzajcych do kompletnej i staej normalizacji. Jest oglnie przyjt zasad fizjologiczn, e poprawa funkcjonowania idzie w parze z popraw stanu napicia tkanek. Oko, jak stwierdza dr Bates, nie stanowi adnego wyjtku od tej zasady. Kady pacjent po nauczeniu si sposobw relaksowania napitego wzroku i przyswojeniu sobie prawidowego nawyku widzenia, otwiera przed sob moliwo sprawdzenia w praktyce vis medicatnx naturae. W wielu przypadkach wraz z polepszeniem funkcjonowania nastpuje kompletny powrt si zdrowotnych i organiczna integracja chorego oka. Dr Bates zmar w 1931 r. i do momentu swej mierci pracowa nad udoskonaleniem swojej metody. Ponadto jego uczniowie rozsiani po caym wiecie opracowali mas nowych zastosowa sformuowanych przez niego zasad. Poprzez przyswojenie sobie tych technik wszelkiego rodzaju cierpienia u wielu kobiet, mczyzn i dzieci zostay z powodzeniem zredukowane do normalnoci lub przynajmniej do tego stanu zblione. Dla kadego, kto przestudiowa selekcj tych przypadkw, lub osobicie przeszed przez proces reedukacji wizualnej, niemoliwe jest, aby jeszcze powtpiewa w istnienie metody leczenia wadliwego wzroku, ktra jest nie tylko symptomatyczna, lecz prawdziwie etiologiczna. Metody, ktra nie poprzestaje na neutralizowaniu wad, lecz dy do cakowitego usunicia psychologicznych i fizycznych przyczyn choroby. Jednake, pomimo tak dugiego okresu czasu, jaki upyn odkd poznano techniki dr Batesa, pozostaj one nie uznane przez profesjonalnych optometrw i

lekarzy."

CZ L TROCH TEORII
W staroytnych Indiach ju 2000 lat p.n.e. znano i doceniano wzajemne powizania zmysu wzroku i umysu, czego przykadem s jantry i mandale. Wpatrywanie si w centralny punkt tej mandali przez 3-7 minut, powoduje znakomity relaks dla oczu i umysu.

ROZDZIA 2 PATRZE TO JESZCZE NIE ZNACZY WIDZIE, CZYLI CZYM JEST PROCES WIDZENIA
W czasach dr Batesa powszechnie akceptowan hipotez tumaczc zdolno akomodacji oczu do widzenia bliskiego i dalekiego, bya hipoteza Helmholtza, ktra t zdolno wyjaniaa dziaaniem minia (obwdki) rzskowego otaczajcego soczewk oka. Jednake ta hipoteza nie wyjaniaa wszystkich okolicznoci wad wzroku, dlatego te Bates doszed do wniosku, e gwnym narzdziem akomodacji jest nie soczewka, ale zewntrzne minie gaki ocznej. Eksperymenty przeprowadzone przez Batesa wykazay, e akomo-dacja gaki ocznej i ostro widzenia jest prawidowa, jak rwnie jej ogniskowa

zarwno dla bliskich jak i oddalonych obiektw obserwacji dziki skracaniu i wyduaniu osi gaki ocznej jako caoci. Poniewa ta ksika zajmuje si praktyczn stron zastosowania sztuki wiadomego widzenia dr Batesa i ma na celu przedstawienie metody skutecznie poprawiajcej dziaanie zmysu wzroku, nie ma gbszej potrzeby teoretycznego uzasadniania tego co funkcjonuje i zdaje egzamin w praktyce, podobnie jak nie ma potrzeby poznawania zasad dziaania telewizora, eby go wczy i obejrze film. To na co Bates jako pierwszy zwrci uwag, by fakt, e w procesie widzenia wspdziaaj na rwnorzdnych zasadach partnerstwa oczy, system nerwowy i umys. Jakiekolwiek zakcenia ktrego z tych elementw powoduj zakcenia w ostroci widzenia, lub nawet utrat wzroku w powaniejszych zaburzeniach. Tak wic poczwszy od pierwszego elementu, czyli oka, atwo mona zauway, e zmczenie oczu, obce ciao w oku, lub inne fizyczne uszkodzenia powoduj utrat penej ostroci widzenia. Kolejnym elementem jest ukad nerwowy, ktrego komrki przekazuj obraz powstay na siatkwce do odpowiednich obszarw mzgu. Jeeli jestemy zmczeni, albo jestemy pod wpywem silnego stresu, wzruszenia, czy rodkw dziaajcych na ukad nerwowy, atwo moemy zauway zaburzenia w procesie widzenia, takie jak: plamy (czerwone lub czarne), falowanie obrazu, brak ostroci widzenia. Umys chocia jest niemoliwy do oddzielenia od ukadu nerwowego, zosta tutaj wyodrbniony, poniewa jest tym elementem na ktry moemy wiadomie wpywa i poprzez ktry moemy oddziaywa zarwno porednio na ukad nerwowy, jak i bezporednio na narzd wzroku. Take i tutaj s moliwe zaburzenia, czego najlepszym przykadem niech bdzie utrata wzroku na skutek wstrzsajcego przeycia, czy uderzenia w gow, pomimo sprawnego ukadu nerwowego, jak rwnie oczu. W znacznym uproszczeniu mona powiedzie, e proces widzenia rozpoczyna si pojawieniem si obrazu na siatkwce oka (przy udziale odpowiedniej iloci wiata widzialnego). Lecz nie jest to jeszcze widzenie, poniewa na siatkwce pojawia si jedynie zbir rnokolorowych plam i t

cz procesu widzenia mona okreli jako postrzeganie. Po postrzeganiu nastpuje grupowanie plam, gdzie poszczeglne ich zbiory podlegaj rozrnieniu i selekcji. Pogrupowane plamy zaczynaj przybiera posta przedmiotw. To na co skierowany jest wzrok usytuowane jest z reguy w centralnym punkcie siatkwki, w okolicy plamki tej i fovea centralis, gdzie znajduje si okolica najostrzejszego widzenia i jest to zarazem przedmiot, czy posta, ktra skupia nasz uwag i odrnia si od pozostaego pola widzenia. Po spostrzeeniu i selekcji kolorowych plam na te bardziej i mniej wane nastpuje kocowy etap procesu widzenia rozpoznawanie. W tym miejscu wkracza nasz potny komputer, czyli umys, ktry poszczeglnym bardziej i mniej wanym zbiorom kolorowych plamek nada znaczenie i nazw. Podzieli grupy plam na przedmioty bliej i dalej oddalone, o takich czy innych kolorach. Zatem, aby do naszej wiadomoci dotar, w jakiej sensownej formie, obraz tego co widzimy, umys musi zinterpretowa oka. Te wszystkie trzy procesy, a wic postrzeganie, selekcjonowanie i rozpoznawanie przebiegaj praktycznie jednoczenie i bezustannie (o ile mamy otwarte oczy). Zatem proces widzenia jest cig kooperacj oka i umysu przy wspudziale i przewodnictwie ukadu nerwowego. Kade dziaanie poprawiajce umysow cz procesu widzenia, poprawi automatycznie cz postrzegania i selekcjonowania widzianego obrazu. Na tej regule nierozerwalnoci i zwrotnego sprzenia oczu i umysu oparta jest zasada metody dr Batesa. Mona zatem stwierdzi za cytowanym ju A. Huxley'em, e: Wyranie widzenie jest efektem waciwego postrzegania i poprawnego moliwoci towarzyszcej rozpoznawania. rozpoznawania sile postrzegania, Jakiekolwiek si do produktu usprawnienie usprawnienia i postrzegania przyczyni i przetworzy, zgodnie z dowiadczeniem jakie przechowujemy w pamici, zbir kolorowych plamek odbity na siatkwce naszego

rozpoznawania, ktre razem stanowi widzenie. Irydiologia, to dziedzina medycyny, ktra pozwala odczyta ze zmian w wygldzie tczwki oka, jakie organy czowieka zostay zaatakowane

przez chorob. Organizm stanowi jedn nierozerwaln cao, gdzie niedomagania jednego narzdu mog znale odbicie w zmianie funkcjonowania, albo wygldzie innego organu. Tak wic caociowy, holistyczny sposb patrzenia na zdrowie czowieka, wskazuje na fakt, e gorsze funkcjonowanie organizmu moe by take przyczyn pogorszenia si jakoci widzenia. Wszyscy dobrze wiemy, e czasami rzecz, czy wydarzenie, ktre w normalnych warunkach wydawaoby si bez znaczenia, potrafi czasami wyprowadzi nas z rwnowagi i doprowadzi do wybuchu zoci czy chwilowej depresji. Podobnie jest z organem wzroku, czasami bez uwiadomionej przyczyny funkcjonuje po prostu gorzej. O ile u osb prawidowo uywajcych tego organu zmiany jakoci widzenia s niemal niezauwaalne, o tyle osoby wysilajce swj wzrok, odczuwaj pogorszenie jakoci widzenia w sposb wyrany. Jeeli w takich przypadkach ten stan si przedua, kieruj si do okulisty, ktry przepisuje okulary nie badajc przyczyn choroby, ktra moe mie miejsce w np. zwikszonej iloci sresw dnia codziennego. Po krtkiej adaptacji do sztucznych soczewek, widzialno jest rzeczywicie lepsza, ale wada wzroku zostaje utrwalona na dugi okres czasu z tendencj do pogarszania si tego stanu. Szczeglnie u dzieci spotykamy si z atwoci przeniesienia napi psychicznych, emocjonalnych zaburze, dugotrwaych napi na organy ciaa. Mwimy wwczas o zaburzeniach psychosomatycznych. Bardzo czsto te zaburzenia objawiaj si wanie wadami wzroku. Wwczas najgorszym z moliwych rozwiza jest przepisanie okularw. Takim czstym przykadem s trudnoci z czytaniem i nauk czytania. Niewaciwe uywanie wzroku powoduje napicia, wytrzeszczanie i zmczenie oczu, a co za tym idzie irytacj dziecka, niemono skupienia uwagi i ca seri narastajcych skutkw powodujcych pogarszanie si wynikw w nauce czytania i brak postpw, a nawet czasami widoczny regres. W takich przypadkach trudnoci w widzeniu to jedyna informacja jak rodzice i naucyciele otrzymuj od dziecka, po czym wyruszaj do okulisty, aby ten problem zaatwi.

Poza omwionymi przypadkami zaburze psychicznych, napi emocjonalnych, aspektw psychosomatycznych, na uwag zasuguj rwnie czsto nie zauwaane przyczyny lece w chorobach nerek, trzustki czy migdaw, a nawet u osb wraliwych meteopatw, zmiany pogodowe. Wiele agodnych chronicznych zaburze, stanw chorobowych, czy nawet wad postawy, nie powodujc organicznych uszkodze oczu, przyczynia si do ich wadliwego funkcjonowania, co na dusz met skutkuje wad wzroku. Jak zauway F.M. Aleksander wikszo krtkowzrocznych pacjentw, ktrzy poddawali si jego leczeniu poprzez korekt wad postawy ciaa, charakteryzowao si przygarbieniem oraz wysuniciem i pochyleniem gowy ku przodowi. Tak wic krtkowzroczno moe by przyczyn, ale take i skutkiem nieprawidowej sylwetki. Aleksander notowa przypadki (niestety jedynie wrd dzieci), w ktrych poprzez nauk prawidowego trzymania gowy i szyi w stosunku do caego tuowia, dzieciom krtkowzrocznym powraca prawidowy wzrok. Warto przy tym podkreli fakt, e techniki Aleksandra s stosowane gwnie w celu wyeliminowania napi psychicznych poprzez redukcj napi w ukadzie miniowoszkieletowym czowieka. Tak wic rozlunienie mini, a co za tym idzie usunicie napi psychicznych i relaksacja umysu, powoduje take usunicie napi w miniach gaki ocznej. W metodzie dr Batesa umiejtno pasywnego i dynamicznego relaksu zarwno oczu jak i umysu jest pierwsz i podstawow technik pozwalajc na stosowanie wicze przynoszcych popraw widzenia. Zatem oglna umiejtno rozluniania mini, oraz relaks umysu, plus przyjcie prawidowej postawy gdy ciaa, byo musiao przynie korzy u krtkowzrocznych dzieci, niewiadomym zastosowaniem

podstawowych technik metody dr Batesa. Jak wykaza w dziesitkach tysicy przypadkw osobistej praktyki dr Bates, a pniej w przypadkach liczonych w setkach tysicy jego nastpcy, wzrok zarwno prawidowy jak i cechujcy si wadami moe zosta usprawniony. W Stanach Zjednoczonych piloci si zbrojnych, i linii

lotniczych przechodz kursy wiadomego widzenia w celu poprawy wzroku. Wyleczenie wad wzroku w znaczcej wikszoci przypadkw jest cakowicie moliwe. Przypadoci takie jak krtkowzroczno, astygmatyzm i nadwzroczno (dalekowzroczno) mog by w peni skorygowane, lub przynajmniej mona osign znaczc popraw, jest to uzalenione od warunkw indywidualnych, motywacji, oraz wrodzonych zdolnoci przystosowawczych procesw postrzegania wzrokowego. Liczba wicze i technik usprawniajcych wadliwy wzrok moe by rwna iloci ludzi z wadami wzroku i niemal w kadym przypadku konieczne okazuj si niewielkie modyfikacje stosowanego wiczenia. W wielu przypadkach okazuje si, e pacjenci znajc ogln zasad sami opracowuj najkorzystniejsze dla siebie techniki. Ponadto jak stwierdzi Bates, jeeli ktre z wykonywanych wicze sprawia trudnoci, czy kopoty w realizacji, tak e podczas jego wykonywania moe wystpi mniej lub bardziej wiadomy stres (stan napicia) naley zarzuci wykonywanie tego wiczenia i przej do nastpnego wykonywanego swobodnie i w stanie rozlunienia (co nie znaczy, e bdzie to od razu komfortowa i rekreacyjna przejadka). Pomimo tego co zostao tutaj powiedziane, prosimy nie bra niczego na wiar". Wszystko naley weryfikowa za pomoc wasnego umysu, rozumu, dowiadcze i docieka. Praktyka systemu reedukacji wzroku wizjonetyki, jak zwyko si okrela ostatnimi czasy ten coraz bardziej rozbudowany i skuteczny system, jest kwesti rozwinicia prawidowych nawykw widzenia i zintegrowania ich z normalnym codziennym yciem, co powoduje wyparcie i zastpienie szkodliwych wzorcw patrzenia zestresowanym okiem. Leczenie wzroku nie jest wic spraw wykonywania codziennych pgodzinnych wicze, a nastpnie powrotu do starego szkodliwego rodzaju percepcji. Skuteczna terapia polega na uwiadomieniu sobie zych nawykw, przeksztacenia ich w taki sposb, aby stay si prawidowymi przyzwyczajeniami poprzez powtarzanie ich na tyle dugo, a stan si one podwiadome.

Innymi sowy terapia wzroku polega na wyksztaceniu trwaego nawyku naturalnego sposobu patrzenia, ktry staje si samoleczc aktywnoci pozwalajc na wytworzenie i rozszerzenie nowych cieek neuronowych w mzgu.

ROZDZIA 3 DLACZEGO LE WIDZIMY CZYLI O PRZYCZYNACH

Jak to zostao stwierdzone w poprzednim rozdziale, proces widzenia jest zaleny w gwnej mierze od naszego umysu. Dlatego te dziki odpowiedniemu uywaniu naszego umysu jestemy w stanie opanowa sztuk wiadomego widzenia i poprzez to wpyn na popraw jakoci naszego widzenia, oraz na stan naszego wzroku. Napicie psychiczne, stany nerwicowe, lkowe i stresy powoduj napicie naszych mini, w tym take mini gaki ocznej, odpowiedzialnych za jako i ostro widzenia. Jak stwierdzi dr Bates dopiero powtrnie nabyta umiejtno zrelaksowanego widzenia przy uyciu rozlunionego wzroku (t umiejtno posiadaj wszystkie niemowlta), pozwala na korekt wad wzroku. Jednake jest prawie niemoliwe nabycie umiejtnoci rozluniania mini gaki ocznej, bez nabycia podstawowych technik oglnej relaksacji ciaa i umysu. Z drugiej strony techniki metody dr Batesa, jakkolwiek przewidziane dla zmysu wzroku, si nierozerwalnej caociowej natury czowieka, oddziaywu-j na cay organizm, w tym take na system nerwowy, uspokajajc go i nauczajc rozluniania nie tylko mini gaki ocznej, lecz take caego ciaa. Zatem zastosowanie metod dr Batesa ma zbawienny wpyw nie tylko na narzd wzroku, ale na cay organizm, ze szczeglnym uwzgldnieniem systemu nerwowego. Z drugiej strony naley zauway, e u osb mocno znerwicowanych, o duym poziomie lku, nauka rozluniania mini i oglnego relaksu jest bardzo utrudniona, a czasami nawet niemoliwa. Warto zwrci uwag na dostrzegalne sprzenie pomidzy napiciem nerwowym, a napiciem organu wzroku. Niemono dostrzeenia jakiego obiektu powoduje zdenerwowanie i irytacj, ktra z kolei jest przyczyn zwikszonego napicia mini gaki ocznej, co w konsekwencji powoduje wtrne

obnienie jakoci widzenia i tak dalej, w formie niekoczcego si koa cigle wzrastajcego napicia. W tym kole wzajemnie napdzajcego si napicia, charakterystycznego szczeglnie dla dalekowidzw i osb z rozbienym zezem, trudno po pewnym czasie zorientowa si co jest przyczyn, a co skutkiem takiego stanu. O wpywie stanw psychicznych na jako widzenia mwi takie powiedzenia jak: by lepym z wciekoci", pociemniao w oczach", czy, e wiat sta si szary i ponury". Negatywne stany psychiczne jak al, smutek, zo, wybujaa ambicja, zawi, powoduj nie tylko wrzody odka, czy choroby serca, ale take upoledzenie wzroku, poniewa wzrok jak aden inny organ jest zwizany z umysem i od niego zaleny. Nie ma moliwoci widzenia, czyli kocowego etapu tj. rozpoznawania bez udziau umysu. Stan psychiczny w jakim si znajdujemy oddziaywuje nie tylko na funkcjonowanie mini gaki ocznej, ale rwnie na kocow faz procesu widzenia, czyli rozpoznawanie. W rozpoznawaniu gwn rol gra pami, ktra okrelonym postrzeganym i wyselekcjonowanym obiektom przypisuje odlego, barw i znaczenie, ale take wan rol odgrywaj w prawidowym widzeniu nasze emocje, ktre pozwalaj w niedostatecznie owietlonych miejscach zauwaa nieistniejcych bandziorw, pajki czy we w sposb realny, niemale namacalny i rzeczywisty. Kolejnym czynnikiem, ktry wpywa na z jako widzenia i jest zarazem zaleny od naszego umysu, a tym samym jestemy w stanie nad nim panowa to uwaga, a waciwie jej brak i rozproszenie. Uwaga jest elementem niezbdnym w procesie widzenia. To uwaga pozwala wyodrbni i wyselekcjonowa przedmiot widzenia, oraz okreli zakres pola widzenia. Uwaga pozwala wyselekcjonowa i odseparow okrelone przedmioty (zjawiska, osoby) w polu widzenia, odnale je w pamici, nada im odlego, wielko, sens i znaczenie. Dla potrzeb sztuki wiadomego widzenia uwag mona podzieli na uwag spontaniczn i uwag wiadom. Uwag spontaniczn dysponujemy od czasw dziecistwa i jest ona wsplna dla caego krlestwa zwierzt. Ten rodzaj uwagi pozwala nam

podnosi nog przy przechodzeniu ulicy i wkraczaniu na chodnik, bez potrzeby koncentrowania si na tym, e krawnik poioony jest wyej od jezdni. Ten sam rodzaj uwagi spontanicznej pozwala lwu czatowa u wodopoju, na niewiadome jego obecnoci zwierzta. Uwaga wiadoma pozwala nam skupi si na okrelonej czynnoci; jak nawlekanie nitki na ig, szycie na maszynie, rozwizywanie krzywek, czy nauka. Dziecko uczce si wiersza na pami bdzie wykazywa uwag wiadom, ale to samo dziecko bawice si na podwrku wykazuje uwag spontaniczn. Psychologowie stwierdzili, e stan uwagi jest stanem dynamicznym, umys i myli kr wok tematu w nieustannym, aczkolwiek niewielkim ruchu. T wanie waciwo umysu i oka zauway w swoich badaniach dr Bates, ktry stwierdzi, e podczas prawidowego widzenia, gaka oczna podlega cigym minimalnym ruchom, zgodnym z tym na co aktualnie nakierowana jest uwaga umysu. Zatem cigy ruch oczu przy powstrzymywaniu poruszaniem ciaa jest zasad prawidowej uwagi w sztuce wiadomego widzenia. Prba powstrzymywania tych minimalnych ruchw oka, powoduje nienaturaln prac oczu i jest sprzeczna zarwno z naturalnym procesem widzenia jak i z naturalnym stanem uwagi.Takie zatrzymanie oczu powoduje ich napicie, zmruenie powiek, uczucie napicia psychicznego, wytrzeszczenie oczu, pogorszenie krenia krwi w nieprawidowo uytkowanym organie ciaa. Ch lepszego widzenia poprzez wytanie i unieruchomienie wzroku powoduje jedynie pogorszenie sytuacji. Napite minie gaki ocznej nie s w stanie prawidowo zadziaa, a stan wytania si i zwizanego z tym psychicznego napicia powoduje dodatkowe napicie mini pogarszajce i tak ju nie najlepsz sytuacj. To co jest istotne w wiczeniu wiadomego widzenia, to jakby nieobecno wiadomego Ja". Zatem widzenie powinno odbywa si spontanicznie, bez napi wynikajcych z naszej chci, czy te koniecznoci ujrzenia kogo, czy czego. Na tym poziomie sztuk wiadomego widzenia mona porwna do innych sztuk, jak na przykad do sztuk walki, a zwaszcza japoskiej sztuki strzelania z uku, gdzie ucznik

dopiero wtedy ma szans oddania celnego strzau, gdy zapomina o swojej osobie, o swoim ja" i w sposb spontaniczny pod koniec dugiego wydechu wypuszcza strza, tak jakby to ona sama odleciaa w kierunku niewiadomego, a zarazem skutecznie trafionego celu. Inny przykad to chiski, taoistyczny termin wu-wei, ktry oznacza dziaanie bez dziaania, a wic czyn, ktry nie jest poprzedzany myl, czy jakim planem. W praktyce moe to by na przykad uchwycenie spadajcego ze stou przedmiotu (szklanki lub butelki z drogocennym pynem). Tak spadajc rzecz uda si schwyta, gdy czyn nie bdzie poprzedzony wiadomym zamiarem, analiz dziaania w stylu: o, leci butelka,
wiec

Ja" powinienem

ruszy si do przodu, wycign rk, otworzy do i j pochwyci. Jeli rozpoczniemy taki proces mylowy, to nie zdymy si nawet ruszy, a butelka w tym czasie rozbije si o podog. Zatem nie jest to niedziaanie", w znaczeniu bezczynnoci, tylko akcja, ktra wyprzedza myl, i pomimo tego (a moe wanie z tego powodu) jest waciwa i skuteczna. Na tym prostym przykadzie mona zauway, e gdy nasze wiadome ja" nie jest zaangaowane.nie powstaje intencja, ch zadziaania i cay skomplikowany proces mylenia, proste czynnoci mog by wykonywane w sposb naturalny i bezbdny. dza widzenia, zauwaenia czego na czym zaley naszemu ja", powoduje zarwno napicie psychiczne jak i napicie narzdu wzroku i w znacznym stopniu uniemoliwia, oraz upoledza proces widzenia. Mona zauway, e podobnie rzeczy si maj z procesem przypominania sobie faktw, czy zdarze. Dopki wysilamy swj umys i czynimy wysiek aby sobie co przypomnie, dopty nasze starania s bezowocne. Gdy jednak wysiek naszego ja" ulegnie rozproszeniu i przestajemy wysila si w pocie czoa, nagle po takim odpuszczeniu sobie", przypominamy sobie t pozornie niemoliw do przypomnienia rzecz. Sztuka widzenia jest wic porwnywalna na tym poziomie do szeregu innych dziedzin szeroko pojmowanej odczuwanej zatem sztuki, chci gdzie czynnik tzw. ja", wiadomej i mocno ktre osignicia celu, powoduje uwagi, przy napicia,

uniemoliwiaj zrealizowanie celu. Sztuka wiadomego widzenia wymaga wiadomej, nierozproszonej jednoczesnym

dynamicznym rozlunieniu zmysu wzroku i jednoczesnym optymalnym napiciu systemu nerwowego. To w jaki sposb taki stan osign jest przedmiotem i treci drugiej praktycznej czci tej ksiki. Sztuka wiadomego widzenia jest czsto nazywana metod reedukacji wzroku i tego te terminu bardzo czsto uywa twrca tej metody, twierdzc, e reedukacja jest jedynie sposobem powrotu do stanu normalnoci, przywrceniem normalnego funkcjonowania zmysu wzroku w organizmie. Nie ma powodw dla ktrych organ wzroku jakim jest oko, mia by czym innym dla organizmu ni organ trawienia jakim s np. jelita. W ten sposb wyleczenie jelit z kolki, czy uporczywych zapar za pomoc lekarstw czy innych zabiegw jest jedynie powrotem do stanu normalnego funkcjonowania. Dlaczego wic w leczeniu wad wzroku nie dy si do przywrcenia stanu normalnego oka, lecz zamiast tego przepisuje si czowiekowi okulary? Przecie to tak jakby czowiekowi cierpicemu na zaparcia, zamiast leczenia wstawi jak rur w miejsce jelit z ewentualnie podczonym na kocu odkurzaczem, w celu rozwizania tego problemu. Okulary jak ju zauwaylimy nie lecz wzroku. Okulary jedynie stanowi rodzaj zewntrznej pomocy, protezy, czy inwalidzkiego wzka, ktry uatwia doranie widzenie, utrwalajc jednake stan wady wzroku i nie pozwalajc na jego popraw, czyli powrt do normalnoci. Z tego te powodu, osoby, ktre podejmuj wiczenia wg metody dr.Batesa, musz zrezygnowa z noszenia okularw, na czas podjcia prby poprawy widzenia poprzez zastosowanie tych wicze. Wzrok stymulowany dodatkow szklan soczewk okularu, ma tendencj do dostosowywania si do zmienionej przez t sztuczn soczewk perspektywy widzenia. Tak wic wykonywane protezy, wiczenia, nie przy jednoczesnym wzroku do cigym noszeniu stanu sztucznej doprowadz pierwotnego

naturalnego. Dlatego dobrze jest rozpocz wiczenia w trakcie urlopu, gdy uywanie okularw nie jest niezbdne do wykonywania np. zawodu. Osoby o duej wadzie wzroku, mog si posikowa szkami o zmniejszonej (np. o 1-2) liczbie dioptrii. Warto take podkreli w tym miejscu, e jakakolwiek ksika z instrukcjami nie zastpi dowiadczonego instruktora,

zwaszcza w przypadku powanych wad wzroku1. Zawsze bezporedni kontakt dowiadczonego lekarza, czy instruktora bdzie lepszy od najlepiej napisanej ksiki, jednake ksika wydaje si by czym lepszym od niczego i mam nadziej bdzie stanowi zacht do samodzielnej pracy, doskonalonej nastpnie pod okiem instruktora. Opisane tutaj wiczenia w adnym wypadku nie mog pogorszy wad wzroku, a mog poprawi jako widzenia, a do osignicia stanu normalnego i na pewno spowoduj popraw samopoczucia osb stosujcych metod dr Batesa. Techniki metody dr Batesa s poyteczne we wszystkich przypadkach zego funkcjonowania zmysu wzroku i przyniosy popraw widzenia dziesitkom tysicy osb na caym wiecie. Najbardziej znanym przykadem jest historia wybitnego pisarza, filozofa A. Huxley'a, ktry w wyniku dugotrwaej i cigle pogarszajcej si wady wzroku, pomimo stosowania coraz mocniejszych szkie, doszed do stanu, gdy jego podstawowe zajcie czytanie, w wieku 46 lat stao si niemoliwe. Jego jedno oko byo w stanie rozrni jedynie wiato i ciemno, drugie za przy pomocy bardzo silnych okularw i cigym zakrapianiu atropiny pozwalao rozrnia znaki wielkoci 25 centymetrw z odlegoci niecaych 3 metrw. Przy czym widzenie powodowao bezustanne zmczenie i napicie. W 1939 r. Huxley po kilku miesicach intensywnych wicze reedukacji wizualnej, mg czyta bez okularw, za niemal niewidzce oko rozpoznawao na tablicy Snella liter wielkoci 3 centymetrw z odlegoci 30 cm.

CZ II TROCH PRAKTYKI

ROZDZIA 4 WICEJ WIATA!

W naszych czasach, pomijajc fobi spowodowan opowieciami o zagroeniu dziur ozonow, daje si zauway strach przed wiatem. Ten strach mona zaobserwowa tylko w tzw. cywilizowanych, wysoko uprzemysowionych krajach, wycznie wrd gatunku ludzkiego i przejawia si od lat szedziesiciu noszeniem ciemnych plastikowych zasaniaczy, czyli tzw. okularw przeciwsonecznych. Trudno znale racjonalne uzasadnienie dla koniecznoci noszenia ciemnych szkieek na

nosie w soneczne dni. Od tysicy lat soneczne dni nie stanowiy dla gatunku ludzkiego adnej przeszkody, a i dzisiaj w wielu krajach czowiek za ciemnymi szkiekami wzbudza powszechne zdziwienie, jeli nie miech i politowanie. Nie czas i miejsce na doszukiwanie si przyczyn tej nienaturalnej mody. Mona sobie tylko zada szereg pyta; czy jest to efekt kampanii reklamowych sprytnie przeprowadzonych przez firmy okularnicze, czy te lk przed spojrzeniem drugiemu czowiekowi prosto w oczy, a moe atawistyczny lk przed zym" spojrzeniem, czy te tsknota do ukrycia si w mrok bezpiecznej jaskini. Bez wzgldu na to jaka jest prawdziwa przyczyna tego stanu rzeczy, mona miao stwierdzi, e jest to objaw i manifestacja powszechnego lku przed wiatem, ktry mona take zauway u wielu osb charakteryzujcych si grymasami twarzy, przymykaniem powiek, mrueniem oczu, krtko mwic zwikszonym napiciem narzdw wzroku. Odzwyczajone od normalnego natenia wiata oczy, reaguj w sposb nienaturalny i ulegaj napiciu i nateniu, ktre jest przyczyn dolegliwoci odbieranych przez czowiekajako zy wpyw dziaania wiata sonecznego na oczy. W tym miejscu zostaje bdnie zdiagnozowana przyczyna1. Z drugiej strony wiele osb wskutek niewaciwego uywania narzdu wzroku ma stae napite minie gaki ocznej (by moe cierpi ju na lekk 0,5-1 dioptrii wad wzroku), ktre s przemczone i uszkodzone i z tego powodu oczy i umys nie potrafi waciwie reagowa na silne wiato, ktre w takich warunkach sprawia bl napitym i przemczonym narzdom wzroku. Takie dowiadczenie blu powoduje lk przed wiatem, za stan lkowy przekazywany jest do mini gaki ocznej i powoduje efekt wzmocnienia napicia i niedogodnoci.

JAK POZBY SI LKU PRZED WIATEM?

Proces przyswojenia sobie prawidowych reakcji na wiato, jest jednym z podstawowych sposobw postpowania w sztuce wiadomego widzenia. Tak jak wyeliminowanie lkw natury psychicznej mona przeprowadzi stresujcych, poprzez najpierw nauk poprzez rozluniania wyobraenie mini sobie w sytuacjach sytuacji, takiej

zaobserwowanie napi i rozlunienie mini, a potem poprzez stopniowe

przyblianie si do takiej stresujcej sytuacji (np. jazda wind) z cigym zwrceniem uwagi na rozluniony tonus mini. Tak samo postpujemy w przypadku zwalczania lku zwizanego z obaw przed zbyt silnym wiatem. Istot wicze ze wiatem sonecznym jest wanie nabycie umiejtnoci biernego relaksu zmysu wzroku w obliczu wieccego soca i nastpne pynne przeniesienie tego stanu w stan dynamicznego relaksu narzdu wzroku, ktry jest warunkiem koniecznym do uzyskania idealnego widzenia. Tak wic osoba obawiajca si wiata sonecznego i uzaleniona od ciemnych okularw nie bdzie w stanie doprowadzi swojego wzroku do normalnego widzenia, dopki nie pozbdzie si lku przed wiatem, ktry to lk uniemoliwi jej dynamiczne odprenie warunek niezbdny zdrowego widzenia. Historia yska z pokadu Idy" z powieci Gustawa Morcinka, a take jego wsptowarzyszy koni eksploatowanych w kopalniach, bez dostpu do naturalnego wiata jest przykadem na to, jak bardzo szkodliwy jest dla wzroku brak wiata i niedostateczne owietlenie. Konie pocigowe nie wychodzce na powierzchni ziemi po pewnym czasie po prostu traciy wzrok. wiato nie jest szkodliwe
1

Osoby o odmiennej opinii, nawet wyraanej niewiadomie poprzez mruenie oczu, czy noszenie sonecznych okularw, bd musiay przekona si o tym w sposb stopniowy. Nawietlanie Przyzwyczajenie do wiata sonecznego rozpoczynamy od wicze przy oczach zamknitych. Usid wygodnie na krzele, lub na leaku, twarz do soca. Postaraj si rozluni (wiczenia relaksacyjne), zamknij oczy i kierujc si odczuciem zwikszajcego si ciepa i coraz wikszej jasnoci, skieruj twarz i oczy w kierunku soca odchylajc gow do tyu2. Poruszaj lekko gow w prawo i w lewo, wykonujc niewielkie, ale dosy szybkie ruchy. Poruszaj gow swobodnie i lekko, starajc si utrzyma efekt rozlunienie mini i relaksu w caym ciele, ze szczeglnym uwzgldnieniem mini twarzy, szyi i barkw. Pamitaj, e powieki s

bardzo cikie i same opadaj, a gaki oczne to kulki wody, ktre zupenie swobodnie sobie pywaj w zagbieniach oczodou. Nieustanny ruch gowy jest bardzo wany, aby nie dopuci do zbyt dugiego nawietlenia jednej tylko czci siatkwki. Dla osb zbyt wraliwych na wiato soneczne zaleca si rozpoczynanie kpieli sonecznych od skierowania twarzy na niebo zamiast bezporednio na tarcz soca. Dopiero po pewnym czasie, gdy uda si ju wykona kilka kpieli bez napinania mini i mruenia powiek, czy innych skurczw bdcych objawem napicia, mona skierowa twarz na krtki czas do soca. W wypadku odczucia jakichkolwiek dolegliwoci, naley gow odwrci od soca, za oczy zasoni na chwil domi. Po czym mona kontynuowa wiczenie. Te wiczenia mona take przeprowadza przed lampreflektorkiem (skupiona wizka wiata, a nie yrandol) z arwk o mocy 150 W, w odlegoci maximum 2 m, umieszczon na wysokoci wzroku. W ostatnich latach, t metod, z uyciem specjalnych lamp (i
2

oczywicie Soca) stosuje si w leczeniu depresji nasilajcej si w okresach zimowych. Hipotetycznie jest to spowodowane wanie brakiem wiata i wynikajcym std niedoborem wytwarzanej w szyszynce melatoniny. wiczenie mona wykonywa do 3 minut, z ewentualnymi przerwami na zasanianie oczu domi w razie potrzeby. Powtarza kilka razy (3-6) w cigu dnia. Osoby, ktre stwierdz, e potrafi wykonywa kpiel soneczn z zamknitymi powiekami bez jakichkolwiek napi miniowych, mog sprbowa kpieli w wariancie z jednym okiem otwartym. Przy zachowaniu moliwie penego relaksu i rozlunienia, zakrywamy jedno oko doni, drugie pozostawiajc otwarte, krcc gow tak jak poprzednio, przejedamy okiem tam i z powrotem przez tarcz soca, mrugajc przy tym szybko i swobodnie powiekami. Po minucie powtarzamy wiczenie z drugim okiem, zakrywajc to, ktre przed chwil byo poddawane kpieli sonecznej. Zmieniamy i zasaniamy kolejno oczy co ok. minut, a do momentu gdy nie ustpi powiata, nie przekraczajc piciu minut na jedno oko.

Staramy si przy tym pamita o swobodzie, relaksie i rozlunieniu caego ciaa, a zwaszcza mini gaki ocznej.

Zdaniem dr Batesa, kpiele soneczne, dziki bakteriobjczym waciwociom promieni sonecznych, dziaaj leczniczo na rne stany zapalne oczu i powiek. Powoduj ponadto rozlunienie szkodliwego napicia mini gaki ocznej, spadek czuoci na olepiajce i jaskrawe owietlenie, likwiduj lk przed wiatem, konieczno marszczenia brwi, mruenia oczu i noszenia okularw sonecznych. Stanowi take wstpny etap nauki relaksacji pasywnej i dynamicznej oczu, co jest jak ju powiedzielimy, niezbdnym warunkiem reedukacji wzroku. wiczenia takie jak nawietlanie, nasonecznianie przy zamknitych i potwartych oczach skutecznie eliminuj napicie i stres wynikajcy z lku przed wiatem, powodujcym mruenie oczu. Oczywicie dotyczy to normalnych warunkw sonecznego dnia i nie odnosi si do specyficznych warunkw lodowo-niegowych przestrzeni, odbijajcych w kadym krysztale lodu promienie soca. Zwikszona wraliwo na wiato bardzo czsto jest spowodowana spoytymi substancjami, jak np. lekarstwa, szczeglnie za leki psycho- tropowe, barbiturany i niektre krople do oczu (atropina). W takiej sytuacji nie naley nawietla oczu. Uwaga: nigdy nie patrze unieruchomionym wzrokiem bezporednio w soce. Naley przesuwa wzrok poniej lub powyej tarczy soca.

ROZDZIA 5 FOCUSING, CZYLI ZERODKOWANIA, ALBO CENTRALNA FIKSACJA

Bates stwierdzi, e ze wzgldu na budow oka, przy dobrym

owietleniu, idealnie wyrany obraz rejestrowany jest tylko w centralnej czci siatkwki macula lutea w punkcie najostrzejszego widzenia fovea centralis. Obrazy zarejestrowane zewntrzn czci siatkwki, maj mniej wyrane ksztaty i mniej intensywne kolory od tych zarejestrowanych w czci centralnej fovea centralis i musz by w zwizku z tym dodatkowo obrabiane przez umys, ktry jakby dodaje" brakujce elementy ostroci i kolorystyki czerpic z zasobw pamici. W nocy przy minimalnym owietleniu, najlepsze postrzeganie mona odnotowa, na zewntrznych stronach siatkwki, gdy ilo wiata jest niedostateczna, by zogniskowa si w fovea centralis. Dlatego te, w nocy lepsze jet widzenie peryferyjne", a wic, to co dostrzegamy ktem oka", ni to na co bezporednio patrzymy. Patrzc na kartk papieru z odlegoci 30 centymetrw, moemy zarejestrowa i zauway wzrokiem ca stron, ale to co bdzie widziane z zadowalajc ostroci, bdzie stanowi okrg o rednicy jednego centymetra. Jeeli kartka stanowi zadrukowan stron, to najbardziej precyzyjnie widoczna bdzie sylaba zoona z co najwyej trzech liter, a przy wikszych literach, tylko jedna litera. Okrg o rednicy jednego centymetra w tym przykadzie, to obszar widzenia, obraz padajcy na macula lutea, za najostrzej widziana litera, to obraz padajcy na punkt fovea centralis. Pozostaa cz widzianej kartki, to widzenie peryferyjne, nie rejestrowane przez nasz wiadom uwag. Opisane zjawisko jest rnie okrelane w literaturze, np. w niektrych pozycjach stosuje si nazw: focusing", czyli zogniskowanie, zerodkowanie, ale take skupienie uwagi, czy promieni wiata. Jak ju to zostao powiedziane, wiadoma uwaga ma charakter dynamiczny i jest powizana z mikroruchami oka. Podobnie wzrok i naturalny sposb patrzenia ma charakter dynamiczny i polega na cigych mniejszych, lub wikszych ruchach oka i zwizanym z tym faktem wiadomej uwagi. Poniewa umys przemieszcza nieustannie swoj uwag na poszczeglne czci obserwowanego obiektu, oczy podaj automatycznie za wskazaniami umysu, tak e nastpuje nieuwiadomiony focusing oczu na obserwowanym detalu, czyli promienie wiata odbijane przez obserwowany w danym momencie element obrazu padaj

bezporednio na macula i fovea centralis. Ten stan mona take dla naszych potrzeb okreli nazw centralnej fiksacji. Aby obserwowa obiekt z maksymaln wyrazistoci, czyli z centraln fiksacj, oko musi wykonywa nieustanne, minialne i trudne do okrelenia pod wzgldem iloci i kierunkw ruchy, przesuwajce spojrzenie z jednego na drugi punkt obserwowanego przedmiotu, czy obiektu. Gdy wystpuje brak takich przesuni, staje si niemoliwe widzenie poszczeglnych czci przedmiotu z centraln fiksacj, co powoduje nieostro widzenia caoci obrazu. Swobodny ruch oka jest jego naturalnym stanem i jest niezbdny dla prawidowo funkcjonujcego zmysu wzroku. Bez tej swobody wystpuje napicie i usztywnienie mini gaki ocznej, co moe by przyczyn wady wzroku. Naturalny stan ruchu jest spontanicznie wykazywany przez mae dzieci i niemowlta, niemniej w pniejszym okresie ycia czowieka, ta wrodzona umiejtno centralnej fiksacji, zostaje zagubiona przez dorastajcego i dorosego czowieka, co wywouje napicia w narzdzie wzroku, zmczenie, niewaciwe jego uywanie, w kocu znieksztacenia tego narzdu zmysu, z bdami refrakcji wcznie. Nieprzypadkowo sowa: gapienie si", czy wytrzeszczanie oczu", s odpowiednikiem stanu w ktrym patrzymy, ba nawet si intensywnie wpatrujemy w co, lub kogo, a nie widzimy. Gapienie si i wytrzeszczanie oczu, to stan w ktrym nasze przystosowane do nieustannych minimalnych ruchw gaki oczne s unieruchomione! Unieruchomienie oczu musi by nierozerwalnie zwizane ze stanem napicia i pogorszenia si wizji, jest zaprzeczeniem stanu normalnego czucia i prawidowego widzenia. To tak jakbymy prbowali zje hot-doga za pomoc nosa. Bez zmiennoci i opanowania (czy te niezagubienia) centralnej fiksacji niemoliwe jest prawidowe widzenie. wiczenie usprawniajce centraln fiksacj Patrzc na szczyt najwikszej litery na tablicy, jej dolna cz powinna by gorzej widoczna od szczytu. Przy problemach ze wzrokiem, pacjentom nader rzadko udaje si odnotowa takie spostrzeenie. Patrz dookoa litery i znajd taki punkt widzenia, z ktrego dostrzeesz, e szczyt najwikszej litery widziany jest najostrzej. Niektrzy

osigaj to poprzez patrzenie si w jedno miejsce i rwnoczesne obracanie gow. Inni stwierdzaj, e ich punkt centralnej fiksacji przy oddaleniu 20 stp od tablicy umiejscowiony jest kilka stp od niej! Zdobycie wiadomoci tego co si widzi jest podstawowym narzdziem prowadzcym do odzyskania prawidowego wzroku. Niektrzy uwaaj, e wszystko co widz jest w rwnym stopniu niewyrane, co nie moe by prawd. Dostrzeenie delikatnych rnic w polu widzenia wymaga intymnego i bliskiego kontaktu z wasnym umysem. W takich przypadkach pomocne jest nauczenie si w pierwszym rzdzie rozwijania zdolnoci widzenia umysem (wizualizacji). Po zlokalizowaniu punktu najwikszej ostroci przesuwaj pynnie wzrok w d i w gr litery do miejsca najlepiej widzianego. Wykonaj to wiczenie sze razy i zastosuj palming przez minut. Powtarzaj ten cykl tak dugo jak dugo nie bdzie to dla ciebie mczce. Stopniowo dystans pomidzy tym na co patrzysz i punktem o najlepszej ostroci stanie si coraz krtszy i zacznie si ogniskowa na plamce tej. Bardzo wanym aspektem centralnej fiksacji jest paradoksalne zjawisko polegajce na tym, e dopuszczamy do wiadomoci fakt, i wikszo dostrzeganego pola widzenia moe by niewyrana. To z kolei powoduje wiksz relaksacj, skutkujc powrotem lepszego wzroku w caym polu widzenia. W niektrych trudniejszych przypadkach Bates stosowa punkty wietlne zamiast liter w celu zwikszenia efektu przycignicia uwagi umysu. Jeeli widzisz wszystko rozmazane w takim samym stopniu i nie udao ci si osign wikszych sukcesw w odnalezieniu twojego punktu o najwikszej ostroci, moesz sprbowa tej wanie metody. Przy wysokim stopniu bliskowzrocznoci, lepiej jest czasami podj prb odnalezienia punktu najostrzejszego widzenia z bliska poprzez patrzenie na zadrukowan stron. Gdy patrzysz prosto na dan liter, moesz spostrzec, e ktra z innych liter wykonuje podskoki w twoim kierunku.

ROZDZIA 6

TECHNIKI URUCHAMIAJCE OCZY I UMYS

Techniki, ktre nauczaj centralnej fiksacji, w sposb bezporedni pozwalaj na zauwaenie i dowiadczenie faktu, e niemoliwe jest na przykad postrzeganie kadej czci, jakiej paszczyzny z t sam dokadnoci i ostroci widzenia. Techniki porednie pozwalaj oczom i umysowi przyswoi nawyk ruchu, metodami przesuwania obszaru najostrzejszego widzenia, z jednego elementu na kolejny, tego samego obserwowanego obiektu. Pocztkowo naley skoncentrowa si, nie na prbie osignicia efektu centralnej fiksacji, gdy takie prby jeeli bd nieskuteczne (a w wikszoci wypadkw pocztkowo takie wanie s), spowoduj dodatkowe zbdne napicie oczu, ale na metodach porednich majcych za zadanie zwikszenie ruchliwoci oczu i umysu. Bujanie si Kilka poniej przedstawionych technik dr Bates nazwa bujaniem si", maj one na celu przekonanie uczcych si sztuki widzenia, o pozornym ruchu obiektw wiata zewntrznego, a poprzez to uatwienie odczucia i zrozumienia istoty ruchu, co pomaga rwnie odczuwa stan znieruchomienia oka. Bujanie krtkie Naley wybra sobie dwa przedmioty w polu widzenia, najlepiej pionowe i niezbyt szerokie (np. stojc w oknie moe to by framugai oddalone drzewo w ogrodzie, czy rg naprzeciwlegej kamienicy lub bloku), jeden przedmiot blisko, drugi za w oddaleniu. Stajemy w szerokim rozkroku, ok. l m przed oknem, opuszczamy ramiona, barki i szyja rozlunione i zaczynamy agodnie koysa ciaem, przerzucajc ciar ciaa z jednej nogi na drug, rytmicznie i niezbyt szybko. Gowa pozostaje nieruchoma w stosunku do ramion i wraz z nimi wykonuje ruch podobny do wahada zegara. Zakres ruchu - szeroko balansu gowy nie powinien by wikszy ni trzydzieci centymetrw. Patrzymy prosto przed siebie nie starajc si widzie ostro ani przedmiotu bliskiego (np. okienna framuga), ani przedmiotu oddalonego (np. drzewo).

Staramy si rozluni, patrze, ale nie widzie. Przy przechyleniu w prawo przedmiot bliski (framuga) przesuwa si w lewo w stosunku do przedmiotu odlegego (np. drzewa), przy przechyle w lewo przedmiot bliszy pozornie wdruje na tle oddalonego w stron praw. Po kilkunastu takich przechyleniach, naley nie przerywajc bujania, zamkn oczy i wyobrazi sobie ten pozorny ruch framugi okiennej w poprzek drzewa. Nastpnie otwieramy oczy i ponawiamy obserwacj ruchu bliszego przedmiotu w naszym przypadku framugi, przez kilkanacie buj-ni, po czym znowu zamykamy oczy i bujajc si oczyma wyobrani obserwujemy pozorny ruch framugi. wiczenie naley wykonywa od 1-5 minut podczas jednej sesji. Bujanie owkowe Bujanie owkowe jest odmian bujania krtkiego i moe by praktykowane w maym pomieszczeniu podczas siedzenia, czy w przerwach w pracy. Przy tym bujaniu obiektem bliskim moe by owek, piro, dugopis, czy te wasny palec, trzymany owka pionowo w w odlegoci bardziej pitnastu oddalonych centymetrw przed nosem. Bujajc gow z jednej strony na drug, mona obserwowa przedmiotw. Oczy naley co pewien czas zamyka i kontynuowa ten pozorny ruch wewntrznym okiem wyobrani. pozorny ruch poprzek

Podczas otwarcia oczu mona spoglda kolejno na owek, jak i na bardziej oddalone przedmioty w poprzek ktrych owek odbywa pozorn drog. Bujanie dugie Stajemy w lekkim rozkroku, rce na biodrach i wykonujemy peny skrt bioder, tuowia i gowy, najpierw w lewo, a potem z powrotem w prawo. Przy skrcie w lewo ciar ciaa zostaje przesunity na lew stop, za prawa pita zostaje lekko uniesiona do gry. I odwrotnie przy skrcie w prawo lewa pita zostaje lekko uniesiona do gry.

Ruch rozpoczynamy oczami, po czym poda tuw, biodra i cae ciao. Po rozpoczciu ruchu wzrok pozostaje nieruchomy, dodajemy jedynie swobodne mruganie oczami. Nie naley zwraca uwagi na jakiekolwiek rzeczy, w poruszajcym si polu widzenia wzroku. Oczy wykonuj wdrwk po okrgu i naley cakowicie biernie pozwoli przesuwa si obrazom, bez najmniejszych prb zobaczenia tego co si aktualnie przesuwa. W ten sposb pozwalamy wypocz umysowi, pozwalajc oczom na patrzenie si, dla samego aktu patrzenia. Dowiadczamy wwczas faktu, e mona patrze, a nie widzie, bez szkody dla naszego samopoczucia, co pozwala odetchn naszej psychice i zrelaksowa umys. Dzieci bawice si w bka", a wic krcce si w koo, czyni to nie tylko po to, aby odczu zawroty gowy, ale w ten sposb instynktownie

pozwalaj wypocz zmysom wzroku. onglowanie onglowanie mona wykona jedn, a jeszcze lepiej dwoma pieczkami, lub na przykad pudekami zapaek. Trzymajc po jednej pice w kadej rce, podrzucamy jedn z nich do gry i w tym czasie przekadamy drug do pustej rki i tak dalej. W tym wiczeniu nie chodzi bynajmniej o sprawno rk, ale o popraw ruchliwoci wzroku i centralnej fiksacji. Siedzc nieruchomo, ledzimy tor lotu pieczki, podajc za ni wzrokiem. Nie wolno patrze w gr oczekujc pojawienia si pieczki w polu widzenia. Oczy podaj swym ruchem za ruchem pieczki. wiczenie to mona te wykorzysta w plenerze, dla poprawienia tolerancji wzroku na obecno wiata sonecznego. Zaczynajc podrzucanie i obserwacj lotu piek na ciemnym tle np. drzew, szybko mrugajc powiekami, stopniowo skierowujemy si w stron bardziej owietlonej czci nieba, koczc podrzucanie krtk sekwencj przy twarzy zwrconej do soca. W ten sposb moliwe jest poczenie dynamicznego relaksu, wiczenia centralnej fiksacji i kpieli sonecznej zarazem. Kostki Kostki mog suy nie tylko do gry, ale take jak si okazuje do wicze usprawniajcych nasze widzenie, a zwaszcza do wyksztacenia poprawnego nawyku centralnej fiksacji. Naley wzi trzy, lub cztery koci, rzuci je na st, przerzuci szybko wzrokiem z jednej na drug, po sekundzie spojrze w bok, lub zamkn oczy i wypowiedzie liczby zauwaone na grnym boku. Jeeli zabaw wykonuje dwoje lub wicej osb (np. nauczyciel i dzieci), to rzucajcy powinien po sekundzie zakry kostki i pyta o te liczby. Ta technika udoskonala szybki ruch oczu i uwag.

ROZDZIA 7 ODPOCZYNEK DLA OCZU, CZYLI PODWJNY RELAKS

Dla potrzeb sztuki widzenia relaks, czyli odprenie, rozlunienie si

mona podzieli na dwa rodzaje: relaks (odprenie) pasywny i relaks (odprenie) dynamiczny. Aby opisa stan relaksu pasywnego oczu wg metody Batesa, trzeba najpierw wspomnie o sposobie relaksacji i odprenia caego organizmu, gdy trudno da odpoczynek oczom poprzez rozlunienie ich mini, jeli cae ciao pozostanie napite. Relaks to stan organizmu, w ktrym minie czowieka ulegaj rozlunieniu, oddech jest zwolniony i pogbiony, czstotliwo skurczw serca ulega spowolnieniu, zmienia si oporno skry, itd. Istnieje cay szereg innych objaww, ktre charakteryzuj ten stan, ale nie ma to dla nas praktycznego zastosowania. W trakcie gbokiego relaksu organizm wypoczywa na tyle mocno, e 15 minut relaksu zastpuje z powodzeniem 3-godzinn drzemk. Aby wiczenie: Relaksacja oglna Kadziemy si na plecach, na niezbyt mikkim (i nie zapadnitym) ku, lub materacu. Pod gow niewielka poduszka (ideaem jest twarde podoe, kilka ksiek pod gow i gruby waek np. z koca, pod kolanami). Zamykamy oczy i oddychamy swobodnie, rce wzdu tuowia lub oparte na kolcach biodrowych. Wyobraamy sobie, e cae ciao staje si coraz to bardziej cikie, e powoli od tego ciaru zaczynamy zapada si lekko w materac, staramy si odczu kontakt i dotyk caego naszego ciaa, kadego centymetra powierzchni z podoem na ktrym leymy. Wyobraamy sabie, e nasza lewa noga staje si coraz bardziej mikka i cika. Jakby bya zrobiona z mikkiego oowiu, tak e praktycznie nie jestemy w stanie jej unie. To samo powtarzamy z nog praw i z rkami. Nastpnie staramy si zaobserwowa wewntrznym okiem, stan rozlunienia mini naszych koczyn i to samo prbujemy zrobi z najtrudniejszym miejscem do rozlunienia, czyli okolic barkw, szyi i karku. Jeli nam si to udaje chociaby czciowo, co moemy sprawdzi w ten sposb, e w ogle poczulimy istnienie naszych mini i koczyn (co w codziennym yciu jest jakby niezauwaalne, chyba e przy uderzeniu dowiadczy stanu relaksu naley wykona nastpujce

si), to ju jest dobrze i moe by tylko lepiej. Nastpnie przechodzimy naszym wewntrznym okiem w rejon naszej twarzy, na ktrej znajduje si wielka ilo prawie zawsze napitych mini mimicznych. Prbujemy rozluni te minie, pozwalamy opa cikim policzkom, zauwaamy czy mamy zacinite szczki, czy te zby jedynie lekko si dotykaj. Nastpnie prbujemy zaobserwowa co dzieje si wok naszych oczu, czy brwi s cignite, czy podniesione w zdziwieniu, pozwalamy, aby powieki staway si coraz to cisze i swoim wasnym ciarem opaday na d. Nastpnie zaczynamy obserwowa co robi nasz oddech. Chodzi o to, aby nie twierdzi, e to ja oddycham, ale e oddech, jakby wasnym istnieniem sam dla siebie wydycha powietrze, ktre potem w oprnione puca samo wpada. Aby zaj czym umys zaczynamy liczy oddechy, l wdech, 2 wydech, 3 wdech, 4 wydech, i tak dalej do 10. Nieparzysta wdech, parzysta liczba wydech. Powoli staramy si przeduy wydech przy liczbie parzystej. Wydech powinien by dugi rwny i mocny. Po takim wydechu powietrza nie trzeba wdycha ono samo wpada do puc. Powietrze po pewnym czasie powinno nawet dochodzi dalej, jakby omijajc, czy te przelatujc przez puca, powinno wpa do brzucha, a nawet do ng. Przy wyduonym wydechu, wydychamy powietrze wanie z brzucha. Nie musimy rusza klatk piersiow. Oddychanie to praca przepony, ktra znajduje si poniej klatki piersiowej, a wic dla naszych potrzeb powiedzmy w brzuchu. Po kilku dziesitkach, o ile nie zapomnielimy o liczeniu, koczymy nasz relaks poprzez powolne i jak najbardziej wiadome tego ruchu, otwarcie powiek. Akt ruchu i wstawania powinien by bardzo powolny, pozwalajcy na uwiadomienie sobie pracy szkieletu i mini.
Po kilku tego rodzaju sesjach bdziemy mniej wicej wiedzieli, co to znaczy odprenie, rozlunienie si, relaks.

Palming albo zasanianie odprania

Najwaniejsz

technik

pasywnego,

jest

technika

nazwana przez Batesa zasanianiem.

Usid przy stole (biurku), oprzyj na nim okcie i zaso oczy domi, tak, aby nie naciska gaek ocznych i eby byo umoliwione mruganie. Palce powinny spoczywa na czole, dolna cz doni oparta na koci policzkowej, krawdzie za stykaj si bez nacisku z nosem. Caa rzecz w tym, aby do otwartych oczu uniemoliwi dostp wiata. Zasanianie mona rwnie wykona siedzc na krzele, opierajc okcie na kolanach. Osoby o wypocztym organie wzroku, przy braku dostpu wiata, stwierdz, e ich obszar widzenia jest w caoci wypeniony jednolit czerni. Osoby u ktrych funkcjonowanie wzroku jest nieprawidowe bd miay z pocztku powane trudnoci z osigniciem efektu penej czerni przed oczyma. Pole widzenia wskutek napi w obrbie gaki ocznej, oraz zwizanych z tym napi psychicznych, bdzie wypenione szarymi chmurami, ciemnoci w wietliste prki, ruchem wiate i kolorw. Wraz z osigniciem pasywnego odprenia oczu, te niekorzystne wraenia

ulegn zanikowi. Aby jednake tego dokona naley w takim przypadku postpi nastpujco: nie staraj si na si" zobaczy czerni (ani czegokolwiek), przypomnij sobie wiczenie relaksacyjne i sprbuj rozluni minie, ze szczeglnym uwzgldnieniem karku, barkw, szyi, oraz okolic oczu, a zwaszcza powiek, ktre powinny swobodnie opada i podnosi si; patrzc przed siebie, ani daleko, ani zbyt blisko, nie starajc si niczego zobaczy, zacznij liczy oddech od jeden do dziesiciu, tak jak to zostao opisane w technice relaksu; po pewnej liczbie prb (a nawet przy pierwszej) odczucie widzenia czerni przyjdzie samo z siebie i bdzie oznaczao nabycie umiejtnoci pasywnego relaksu. wiczenie pasywnego relaksu wzroku stosujemy przez ok. 5 minut i mona je zastosowa tak czsto jak to jest nam potrzebne, gdy jest to najlepszy spord znanych sposobw odpoczynku dla zmczonych oczu. Dwie sesje relaksu, plus krtka kpiel soneczna na godzin, pozwala przeduy niemal dwukrotnie czas pracy przy ekranie komputera! Oddychanie Bates, oraz pniejsi badacze tematu zauwayli, e osoby z wadami wzroku cechuj si podwyszonym stopniem napicia nerwowego, a co za tym idzie miniowego. W tym acuchu wzajemnych powiza rnych napi, trudno czasami jest dociec co jest przyczyn, a co skutkiem. Dla nas najwaniejszy jest fakt, e jeeli usunie si skutecznie jedno z tych napi, wpynie to bez wtpienia korzystnie na pozostae upoledzone funkcje organizmu w tym take na proces widzenia. U osoby u ktrej minie gaki ocznej, system nerwowy, oraz minie np. obrczy barkowej s nieustannie napite, ma prawo bez najmniejszych wtpliwoci wystpi wada wzroku, oraz nieprawidowy sposb oddychania. A zatem jako i sposb oddychania s cile powizane z jakoci widzenia. Osoba wytajca wzrok, czyli wytrzeszczajca oczy, bezwiednie wstrzymuje oddech powodujc utrat naturalnego rytmu oddychania i pogorszenie krenia w miniach gaki ocznej, tworzy

jeszcze gorsze warunki widzenia i wpada w bdne koo osoby wysilajcej wzrok. Oczy zuywaj 1/3 iloci tlenu, jaka jest potrzebna do pracy serca. Z drugiej strony patrzc, poprawa jakoci oddychania i nawet sama wiadomo oddechu, zmniejsza stany napicia zarwno miniowego jak i nerwowego, oraz samego narzdu wzroku, co jest warunkiem niezbdnym do uzyskania poprawy widzenia. Jako widzenia zaley w duej mierze od jakoci krenia, a ta z kolei jest uzaleniona od pracy serca i wanie od oddychania. O ile na prac serca nie mamy bezporedniego wpywu, o tyle poprawne oddychanie moemy uzyska i z powodzeniem stosowa. Jest godne zauwaenia, e jeeli podczas czytania tego tekstu wemiemy gbszy wdech, a potem zrobimy dugi i pogbiony wydech to podczas wydechu litery tego tekstu bd wyraniej widoczne. Jest to skutek chwilowej poprawy jakoci krenia w gowie wskutek wikszej iloci tlenu w krwi i nieznacznego skurczu y szyjnych podczas wydechu. By lepiej oddycha, wystarczy sama wiadomo oddechu. To znaczy obserwacja wewntrznym okiem jak dziaaj nasze puca i przepona. Znajdujc si na wieym powietrzu sta w lekkim rozkroku i zacznij wydycha powietrze. Gdy wydech bdzie si mia ku kocowi i w pucach pozostanie niewiele powietrza, zrb lekki skon, oprzyj donie o uda i za pomoc przepony i mini brzucha wypchnij z siebie reszt powietrza. Powoli prostujc si, pozwl, aby powietrze samo wpado do twoich puc. Postaraj si, aby doszo a do brzucha, tak jakby wypeniao nie klatk piersiow, ale wanie brzuch. Powtrz to wiczenie trzy razy. Nastpnie w pozycji stojcej wicz sam wiadomo oddychania, staraj si oddycha brzuchem czyli przeponowe, obserwujc wewntrznym okiem drog oddechu a w okolice ppka. Wydech powinien by dugi i mocny, a wdech krtki. Po gbokim wydechu powietrze samo wpada" do puc i nie ma potrzeby bra" wdechu. W tym czasie obserwuj krajobraz, nie koncentrujc si na adnym z

jego elementw, gdy gwnie zwracasz uwag na to, jak twj organizm oddycha, jednoczenie w sposb automatyczny (zwaszcza w otoczeniu zieleni) dokonuje si odprenie dynamiczne zmysu wzroku. Oddychamy zawsze przez nos. wiczenie wiadomego oddychania trzeba wykonywa co najmniej przez pi minut dziennie, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby je wykonywa przez 24 godziny na dob, gdy dobre oddychanie jest podstaw nie tylko waciwego widzenia, ale gwnie jest podstaw dobrego zdrowia. Mruganie Mrugn do kogo okiem, czy puci oko", jest jednoznaczne z uwiadomieniem sobie, e mamy powieki. Wbrew pozorom wiele osb o tym nie wie i zamiast mruga powiekami, naciera oczy piciami tylko z tego powodu, e w wyniku nienaturalnego uywania wzroku napinali wytrzeszczone oczy, nie dopuszczajc powiek do speniania ich funkcji. Funkcje i zadania mrugania to: nasmarowanie i oczyszczenie zami oczu oraz chwilowy odpoczynek pasywny (zasanianie) poprzez odgrodzenie od rda wiata. Obecne w powietrzu tony kurzu osadzaj si nie tylko na szybach, ale take na powierzchni naszych oczu, dlatego czste i swobodne mruganie jest niezbdne do oczyszczania i nawilania powierzchni oczu. Osoby uywajce wzroku w sposb naturalny mrugaj czsto i bez trudu. Niestety, tam gdzie wystpuje napicie, a wic u osb z wad wzroku, istnieje tendencja do zbyt rzadkiego mrugania i do pracy powiek w napreniu. Motyl Osoby mrugajce zbyt rzadko i ze zbyt duym napiciem, musz wiadomie przyswoi sobie nawyk czstego i swobodnego mrugania. wiczenie jest bardzo proste, nie wymaga wysiku i stanowi jednoczenie form dynamicznego relaksu narzdu wzroku. Naley wykona 6-10 szybkich swobodnych mrugni, po czym wykona kilkusekundowe zasanianie zamknitych lekko oczu, nastpnie 10-20 mrugni i ponowne kilkusekundowe zasanianie. Cao

wykonujemy przez ok. l minut. Aby naby nawyku prawidowego mrugania, warto powtarza to krtkie wiczenie co godzin. Ta technika podobnie jak zasanianie jest szczeglnie cenna dla relaksu zmczonych oczu np. przy pracy z komputerem. W poczeniu z zasanianiem, daje potny efekt relaksu i odpoczynku dla zmczonych oczu. Bysk Zwikszenie nazwana przez dr ruchliwoci Batesa oraz moliwoci Bysk jest rozpoznajcych i analizujcych umysu, jak rwnie caego zmysu wzroku rozwija technika byskiem". przeciwiestwem wytrzeszczania oczu, jest to stan w ktrym widzimy, nie zdajc sobie z tego sprawy. Rozpoznawanie i caa praca analityczna umysu jest w znacznej mierze ograniczone i wyczone, za narzd wzroku w tym sposobie widzenia jest bardziej wiadomy od rozpoznajcego umysu. " Bysk" to sposb nauczenia si i wykorzystywania w praktyce nieuwiadomionego widzenia. Widzenie nieuwiadomione to stan w ktrym nasze i ciao, a waciwie mylenia. jego Tak minie wic idc reaguj ulic bezporednio nasz wzrok na zaobserwowan sytuacj, bez udziau procesu rozpoznawania przez umys analitycznego moe zaobserwowa niebezpieczestwo w postaci np. spadajcej dachwki i w tym samym czasie nasze ciao wykonuje ruch, ktry pozwala nam unikn obrae. Gdybymy w tym czasie wczyli do dziaania wiadomy, rozpoznajcy i analizujcy umys, w typie np.. o leci dachwka, moe mnie stukn, trzebaby si uchyli", nie zdylibymy wykona adnego ruchu i otrzymalibymy cios w czaszk. Inny, niewykorzystywany powszechnie rodzaj nieuwiadomionego widzenia, to obrazy mijane za szyb samochodu (gdy kieowca patrzy gwnie na drog przed sob), czy nawet mijane wystawy sklepw, ktre nie przycigny naszej uwagi. Jednak w chwili w ktrej podnosimy nog, aby wej na stopie, czy chodnik, korzystamy w sposb automatyczny" z naszego nieuwiadomionego widzenia. Fakt, e na co nie zwracamy uwagi, nie znaczy e tego nie widzimy. Czasami jest nam dane

przypomnie sobie co czego nie widzielimy" w sposb wiadomy. Osoby z wadami wzroku patrzc na rne obiekty, czsto po prostu ich nie widz, lub odbieraj ich obraz jako niewyran, mniej lub bardziej kolorow plam. Jednake obraz postrzeganego przedmiotu, po odwrceniu si, lub zamkniciu oczu moe pojawi si spontanicznie w wyobrani. Jest to czstokro bardzo saby i niewyrany obraz, a nawet tylko i wycznie przypuszczenie i wyobraenie tego co mogoby by zobaczone. Jeeli takie osoby nie bd na si" prboway sobie wyobrazi obserwowanego przedmiotu, lecz po prostu z zamknitymi oczami rozluni si i okiem wyobrani zmaterializuj" w umyle ten przedmiot, to w wielu przypadkach okae si, e ich przypuszczenia byy trafne i zgodne z rzeczywistoci. Przy nabytej wadzie wzroku, krtkie i szybkie spojrzenie, przy szybkim i swobodnym mruganiu, a wic w stanie dynamicznej relaksacji wzroku, bez angaowania rozpoznajcego umysu, pozwala ku zdumieniu patrzcego rozpozna i odtworzy normalnie niewidziane przedmioty w stanie pasywnego odprenia, przy zasanianiu", ktre nastpuje chwil potem. wiadczy to o moliwociach naturalnego widzenia przez organy wzroku i o moliwociach poprawy kadej wady wzroku. wiczenie bysku" Domino Naley zaopatrzy si w kostki domina lub karty do gry (gorszy wariant, wybieramy karty bez figur) i rozsypa w zasigu rki. Wykonaj 2-5 minutowe zasanianie ( str ...) Nie otwierajc oczu wybierz losowo ktr z kostek domina i trzymajc j pionowo w wycignitej, wyprostowanej rce, rzu na ni byskawiczne spojrzenie (tylko jedno). Nastpnie natychmiast zamknij oczy. Przy zamknitych oczach powiedz sobie co widziae w grnej czci domina, a nastpnie co w dolnej. Nastpnie otwrz oczy i sprawd trafno odczytu. Jeli trafie i wynik jest prawidowy, to wietnie. Jeli si pomylie, to te doskonale. Przede wszystkim nie wolno si wysila i poprzez to napina i

wytrzeszcza oczu. Nie gramy o pienidze, ale bawimy si w zgadujzgadul. Prbuj dalej, pamitaj chodzi o relaks zarwno twj jak i (tym samym) twoich oczu. wicz 5-10 minut, co 10 losw" wykonaj krtkie zasanianie. Dla naszych celw domino mona wykona samemu z biaego kartonu. Mona domina. Wariant dla dzieci (plus ewentualna nauka liter 5-7 lat) Z takiej odlegoci, z ktrej dziecko nie widzi wyranie, poka dziecku liter (domino, krtki wyraz np. dom", kot") na krtkie otwarcie oczu. (Dziecko powinno ju zna alfabet, lub cz liter, tzn. te ktre s pokazywane). Niech zaraz zamknie oczy i w wyobrani chwyci ten przedmiot (liter) rczk w powietrzu. Nastpnie wykonujc ruch rk i apic" w zamknit do, niech przybliy zamknit rczk ze zapan" np. liter do twarzy, otworzy oczy i do i niech przeczyta" liter z otwartej doni, tak jak by tam bya napisana, jak na biaej kartce. Czasami wynik moe pojawi si nawet po kilku sekundach. W miar, jak czas rozpoznawania bdzie coraz krtszy, moemy rozpocz prby widzenia na odlego, (pocztkowo graniczn) z jakiej dziecko dotychczas w ogle nie rozpoznawao liter. Rezultaty s zdumiewajce ! Przede wszystkim jednake naley pamita: adnych stresw, to nie jest nauka, ani zawody! Zy wynik to te jest dobry wynik! Naley traktowa to wiczenie jako zabaw, jak zgaduj-zgadul. Jako rodzice te powinnimy si podda atmosferze zabawy, musimy uwolni si od jakichkolwiek napi i oczekiwania na wynik. Zabawa powinna by wartoci sama dla siebie. Pamitajmy, zy wynik to te dobry wynik. I jeszcze jedna wana uwaga. W tej zabawie z dzieckiem naley powstrzyma si nie tylko od wyraania naszego zawodu, gdy co nie wyjdzie (zy wynik to te dobry wynik"), ale take od naszego entuzjazmu, eksperymentowa z odlegoci patrzenia i wielkoci

nadmiernej Boe kar)

radoci,

oklaskw, u

czy

jakiejkolwiek efekt i

formy

nagradzania przeniesiony

(czekoladki, cukierki, zabawki), gdy oczekiwanie na nagrod (czy nie daj spowoduje do dziecka wzroku napicia cel automatycznie wiczenia. Dla dziecka sama wiadomo, e dorosy doskonale si razem z nim bawi, jest wystarczajc nagrod i radoci. Pamitajmy, e wikszo wad wzroku jest wynikiem napi psychofizycznych przeniesionych do narzdu wzroku. wiczenie bysku" moemy przeprowadza w kadej chwili i o kadej porze (pominwszy prowadzenie samochodu), w ten sposb, e rzucamy spojrzenie na jaki przedmiot bdcy poza zasigiem naszego wzroku, nastpnie zamykamy oczy i sprawdzamy, czy obraz przedmiotu pojawi si, czy te nie pojawi si w naszej wyobrani. To krtkie spojrzenie musi by bezwiedne, bez intencji zobaczenia tego przedmiotu, bez wysilania si, czy te wytrzeszczania oczu, po prostu tyle ile trzeba, eby podnie i opuci powieki. Nie rozpamitujmy tego bysku", ot bysno, zobaczyo si przy zamknitych oczach, czy te nie, to zupenie niewane. Idmy dalej. Fizjologiczny proces widzenia nie jest do koca zbadany. Prawdopodobnie widzimy i pamitamy absolutnie wszystko, ale poniewa nie jest to nam potrzebne, to nie korzystamy z tych absolutnych moliwoci naszego umysu. To co jest pewne to fakt, e jeeli bdziemy pracowa nad procesem widzenia w wyobrani, to orodki odpowiedzialne w mzgu za widzenie, bd pracowa tak, jakby obraz wyobraony" by rzeczywicie widziany przez oczy. Daje to automatyczne sprzenie zwrotne takie, e nasze oczy zaczynaj pracowa tak jak chce tego nasza wyobrania i nasz umys, tak jakby oczy rzeczywicie widziay. Proces wizualizacji dziaa take w drug stron; osobom z wad wzroku trudniej przychodzi precyzyjne zbudowanie w wyobrani" danego obiektu. Jednak z czasem proces wizualizacji ulega stopniowej (czasem radykalnej) poprawie. narzdu zniweczy wykonywanego

Najprostszym tego przykadem jest nastpujce wiczenie: Odpywajcy statek Usid wygodnie w fotelu, rozlunij si, zamknij oczy. Wyobra sobie, e stoisz na nabrzeu portu, naprzeciw przycumowanego wielkiego transatlantyka w poowie jego dugoci. eby zobaczy jego ruf, musisz skrci gow w prawo, eby zobaczy dzib, musisz skrci gow w lew stron. Na kilku pokadach widzisz rozmawiajcych pasaerw. Niektrzy trzymaj nerwowo w rkach papierosa, inni pij ze szklanek i butelek napoje chodzce, niektrzy stoj patrzc na ld, inni przechadzaj si po pokadach. Na mostku kapitaskim wydano rozkazy do odpynicia. Powoli ogromny statek odbija od brzegu. W miar jak si oddala widzisz coraz mniej szczegw na pokadach. Okna i postacie ludzi s coraz mniejsze. Wok statku zaczyna rozpociera si coraz wiksza przestrze zajta przez morze. wieci soce. Statek stopniowo coraz bardziej si oddala. Staje si coraz mniejszy i wida coraz wicej morza. Na koniec statek jest ju bardzo daleko, znajduje si na penym morzu, powoli staje si malutkim punkcikiem na horyzoncie, w miejscu, gdzie wielka niebieska przestrze nieba czy si z zielon powierzchni morza. Teraz sprbuj odwrci kierunek zdarze i niech statek powoli przypynie z daleka w twoim kierunku, stajc si coraz wikszym. Powtrz w mylach kilka razy oddalanie si i zblianie statku. Stopniowo przyspieszaj ten proces. Za kadym razem statek musi dopyn do linii horyzontu i sta si ledwie dostrzegalnym, malutkim punkcikiem. Nie przerywajc wyobraenia odpywajcego i przybliajcego si statku, sprbuj zaobserwowa jak ta wizualizacja wpywa na twoje gaki oczne i na ich faktyczny ruch. To wiczenie, chocia odbywa si przy zamknitych oczach wpywa znakomicie na minie i refrakcj gaki ocznej. Stanowi take znakomity relaks. wicz przez 5 minut. Oczywicie statek" moe by zastpiony jakimkolwiek obiektem w ruchu, a ilo szczegw w miar powtrze moe stopniowo narasta.

Regu jest wyobraanie sobie obiektw i scen przynoszcych nam przyjemne odczucia (byle nie za bardzo gdy wywoamy niepodane napicie).

ROZDZIA 8 RUCH I JESZCZE RAZ RUCH

Ruch jest nierozerwalnie zwizany z yciem. Jest niemale jego synonimem. Przeciwiestwem ruchu jest bezruch, std powiada si: zamar w bezruchu". Bez ruchu nie ma ycia. Bez ruchu nie ma widzenia. Stan bezruchu gaki ocznej, narzdu wzroku, to wybauszone gay", gapiowato, zazawiony i mtny wzrok, niemono poprawnego widzenia. Jak ju zostao powiedziane, proces poprawnego widzenia i uwagi skada si z minimalnych, bezustannych aktw ruchu. Ludzie o prawidowym wzroku, podczas uwanej obserwacji jakiego obiektu, utrzymuj oczy w takim pooeniu, e te przesuwaj si w sposb cigy, minimalny i niewiadomy z jednego punktu tego obiektu na kolejny punkt (z szybkoci do 70 razy na sekund). Osoby z wadami wzroku, czyli ze wzrokiem uszkodzonym, uywanym w sposb nienaturalny, doprowadzaj do ograniczenia takich ruchw i zaczynaj przez to wytrzeszcze oczy. Std staje si w takim przypadku niezbdne przyswojenie sobie nawyku drobnych przesuni wzroku, zagubionego w trakcie ycia czowieka. Ten tak potrzebny i niezbdny do prawidowego widzenia ruch oczu, mona i naley wiczy podobnie jak i inne elementy sztuki wiadomego widzenia. Jednym z najlepszych wicze majcych na celu usprawnienie przesuwania spojrzenia zostao wymylone i opisane przez Margaret D. Corbett w jej ksice pt. How To Improve Yours Eyes" i zostao nazwane: Kalendarz z uwagi na fakt, e do wykonywania tego wiczenia znakomicie nadaje si kalendarz, ktry posiada cyfry i litery o rnej wielkoci. Tak wic podana byaby kartka z kalendarza, na ktrej jednoczenie mieciyby si oznaczenia literowe dni tygodnia (wt., r., czw., itd), oraz dni od 1-30 (31) poprzedzajcego miesica maymi literami i cyframi (np. u

gry kartki kalendarza), podobnie zapisany byby miesic biecy, ale wikszymi (najlepiej dwukrotnie) cyframi i literami, oraz miesic nastpny o wielkoci czcionek jak ubiegy u dou kartki kalendarza. Taki arkusz z rnej wielkoci literami i cyframi odpowiada z wygldu tablicy Snella, do testowania wzroku u okulistw. Jednak zawieszenie tablicy Snella na cianie we wasnym mieszkaniu mogoby powodowa niepotrzebne napicia, wywoane wspomnieniem stresu zwizanego z kadorazow wizyt u okulisty. Naley jednake doda, e tablica Snella, przy zaoeniu e nie wywouje najmniejszych stresw u wiczcego, oraz e wiczcy bardzo dobrze zapozna si ze wszystkimi znakami na tablicy, moe speni bardzo dobrze funkcje kalendarza w wiczeniach przesuwania spojrzenia. Przy braku odpowiedniego kalendarza, czy te tablicy Snella, moemy wykona przyrzd pomocny w naszych wiczeniach wedug poniej przedstawionego rysunku. Litery i cyfry (oczywicie po powikszeniu) najlepiej wykona z gotowych i dostpnych liter do naklejania na kartce formatu A3, lub poziomej A4. Bardzo wane jest aby byy naklejone (lub namalowane) rwno i nie rniy si odcieniami, czy stopniem nasycenia koloru. Wiksze powinny mie ok. 1,2-2,5 cm wysokoci (jest to uzalenione od moliwoci wzrokowych wiczcego), mniejsze o poow mniejsze, tego samego kroju czcionki. Prac z kalendarzem rozpoczynamy od relaksu, czyli od zasaniania, podobnie jak przed wiczeniami z dominem. Kalendarz naley zawiesi w dobrze owietlonym miejscu (nawet bezporednio w wietle soca). Zwyke wiato arwki zawieszonej u sufitu nie wystarczy, dlatego naley na skierowa dodatkowe bezporednie rdo wiata. Dla osoby siedzcej, kalendarz powinien znajdowa si na wysokoci oczu, w odlegoci takiej, aby mona byo bez trudu dojrze najwiksze cyfry.

Po wstpnym 3-5 minutowym zasanianiu oczu, wicz w nastpujcy sposb: Przekr gow w lewo, tak jakby chcia spoglda przez swoje lewe rami, po czym przekr gow z powrotem, delikatnie i niezbyt szybko, a do momentu gdy wzrok napotka cyfr l" duych liter kalendarza". Zapamitaj widok tej cyfry. Nastpnie zamknij oczy. Oddychaj spokojnie i gboko, bujajc jednoczenie miarowo gow, tak aby nie wypa z rytmu. Po kilku sekundach przekr gow, a zobaczysz swoje prawe rami,

otwrz oczy i przekrcaj z powrotem gow (oczy przesuwaj si rwno z gow), a do momentu, gdy wzrok napotka cyfr 2". Zamknij ponownie oczy, przekr gow w lewo i nastpnie z powrotem do 3" i tak dalej wedug podanego wzoru. Gdy dojdziesz spojrzeniami do ostatniej cyfry w dolnym rzdzie, nie przerywaj, lecz pynnym ruchem oczu obserwuj biay obszar tu pod lini druku, przez trzy, cztery wahnicia gowy. Nastpnie zaso oczy na jedn minut. Prosz zwrci uwag na sposb oddychania. W czasie wszystkich wicze zwracaj uwag na oddychanie. Nie musi by perfekcyjne. Jeli tylko zwraca si na uwag oddychanie samo si poprawia, pogbia, ustala swj rwny rytm, za narzd wzroku i cae ciao ulega rozlunieniu pamitaj o oddechu. Teraz zwr oczy na cyfr l" drukowan duymi literami, nastpnie skieruj wzrok w d na lewo na ma l". Popatrz tylko przez chwil i zamknij oczy. Odpr si, jak oddychasz? Ponownie otwrz oczy na duej cyfrze l" i zjed na d w prawo do maej l". Ponownie zamknij oczy, zrelaksuj si, cay czas rwnomiernie oddychaj . Teraz otwrz oczy na duej 2", nastpnie popatrz na ma 2" po lewej stronie. Zamknij oczy, oddech. Ponownie spjrz na du 2" i przesu wzrok na mae 2" po prawej stronie. Znowu zamknij oczy, odpr si. Powtarzaj wiczenie z kolejnymi liczbami w ten sam sposb. Jeli wiczenie byoby zbyt mczce, wicz do 10, potem do 20, a nastpnie do 30. Po krtkiej przerwie biernego relaksu-zasanianie, mona przystpi do nastpnej fazy tego wiczenia. Z zamknitymi oczyma, pomyl sobie o jakiej liczbie od jeden do trzydziestu jeden. Zamy, e pomylae sobie o liczbie numer siedemnacie". Otwrz wic oczy tak szybko, jak tylko to potrafisz, zlokalizuj swoj siedemnastk" wpierw na kalendarzu drukowanym duymi cyframi, a nastpnie na kalendarzu z maymi

cyframi po lewej stronie". Po czym rwno, spokojnie oddychajc, zamknij oczy. Otwrz je ponownie na duej siedemnastce" i spu wzrok na odpowiedni ma cyfr po prawej stronie. Jeszcze raz zamknij oczy, oddychaj rwnomiernie, pomyl sobie o jakiej innej liczbie i powtrz z ni to samo wiczenie. Po dziesiciu lub dwunastu powtrzeniach moesz przej do kolejnego etapu tego cyklu wicze. W tym wiczeniu powracamy do drobnych przesuni spojrzenia, ktrych uczymy si poprzez wykonywanie systematycznych i krtkich, rytmicznych ruchw wahadowych oczu, skierowanych na litery i cyfry. Spjrz na wielk jedynk". Na pocztku zwr uwag na jej szczyt, potem na podstaw, po czym skieruj wzrok jeszcze raz na szczyt i ponownie na podstaw przez cay czas natajc umys. W gr i w d, w gr i w d, dwa lub trzy razy. Po zrobieniu tego zamknij oczy, rozlunij si i oddychaj gboko, ale agodnie. Nastpnie otwrz ponownie oczy i powtrz cae wiczenie na wielkiej dwjce". Po przejciu w ten sposb przez p miesica", skieruj wzrok na cyfr drobno drukowanego kalendarza" i zacznij od pocztku, jeli zaistnieje potrzeba przysu bliej krzeso. Metod t naley urozmaica ruchem poziomym, przerzucajc wzrok z jednej strony danej liczby na drug, zamiast w gr i w d, w pionie. Poza tym, nie ograniczaj si wycznie do liczb. wicz rwnie z takimi oznaczeniami skrtw dni i tygodni jak - Pon., Wt., r. i tak dalej. Wykonaj drobne, pionowe przesunicia wzroku od szczytw do podstaw tych liter i z jednej na drug ich stron w poziomie, a w przypadku szerszych i bardziej kanciastych znakw przektnie, z rogu do rogu. Litery i liczby nale do najbardziej znanych nam obiektw w naszym sztucznym wiecie, oraz do przedmiotw o najwikszym dla nas znaczeniu i dlatego te musimy je wyranie widzie. Z tego te powodu jest szczeglnie wskazane, abymy nabyli nawyk drobnych przesuni wzroku podczas obserwacji. wiadome praktykowanie tych wanie opisanych wahadowych przesuni doprowadzi do automatyzmu w postrzeganiu, co jest wane w yciu. Kiedykolwiek bdziemy patrze na litery lub cyfry, bdziemy niewiadomie i automatycznie zmierzali do wykonywania drobnych przesuni spojrzenia, te przesunicia skoni oczy i umys do wykonywania swych

zada z centraln fiksacj i w ten sposb doprowadz do poprawy naszego spostrzegania i rozpoznawania, co z kolei wpywa na jako efektu kocowego naszego widzenia. Dobrym uzupenieniem wicze z kalendarzem jest sposb patrzenia analitycznego". Ten sposb patrzenia jest moliwy do przeprowadzania w dowolnej chwili, czasie i miejscu. Mona wiczy zarwno na duych obiektach jak na przykad budynki, oraz na maych elementach jakimi s np. litery. Kada prba obejrzenia duego budynku we wszystkich jego szczegach, jako caoci, z rwn wyrazistoci takich jest skazana na niepowodzenie. Zamiast podejmowania nieudanych prb,

powinnimy w tym samym czasie trenowa zdolnoci ruchu naszego zmysu wzroku. Mona tego dokona w nastpujcy sposb: ogldajc budynek kieruj swj wzrok kolejno na jego okna, prbuj obrysowywa" wzrokiem zewntrzne Krawdzi okien, popatrz jak jest uoona dachwka, ile ma kominw, drzwi, przesu wzrokiem po obrysie zewntrznym caego budynku, wzdu, rynny, piorunochrona itd. Po takiej szczegowej analizie sprbuj ponownie popatrze na cao budowli bez wytania wzroku. Zastanw si, czy zauwaasz rnic w postrzeganiu. Podobnie moemy postpowa z mniejszymi od domu obiektami otaczajcej nas rzeczywistoci, wcznie z mijajcymi nas osobami. Przy bliszym kontakcie patrzc analitycznie na twarz swojego rozmwcy, obserwuj kolejno elementy twarzy przerzucajc wzrok z jednego punktu na inny. Twarz nie jest wielkim obiektem, twoje oczy nie bd sprawiay wraenia rozbieganych", przy przesuwaniu spojrzenia z np. grnej prawej powieki na lewe ucho, z ucha na podbrdek, z podbrdka na czoo, z czoa na drugie oko itd. Po takim analitycznym" obejrzeniu twarzy twojego rozmwcy, ponownie spojrzyj rozlunionym wzrokiem na cao twarzy i sprbuj uchwyci rnic w ostroci widzenia. Takie czste patrzenie uruchomionym" naturalnego wzrokiem cigych spowoduje powrt zmysu wzroku oraz do do stanu mikroruchw gaki ocznej,

prawidowego widzenia z centraln fiksacj". Inne wiczenie, ktre moemy bardzo czsto wykonywa jako np.

przerw w czytaniu, to analityczne patrzenie na znane litery. Podczas patrzenia na litery i cyfry mona przejecha wzrokiem po konturach litery, czy cyfry, zaobserwowa jak przestrze wypeniaj sob te litery, jak jest zagospodarowana pozostaa powierzchnia, poza literami i naokoo nich, ile i jakich jest w danej literze ktw, itp. wiczenie z liter Dobrym wiczeniem nie tylko na ruchliwo wzroku, ale i na poznanie alfabetu, jest analityczny rozbir" liter, ktry nie tylko usprawnia nasz wzrok, ale powoduje dodatkowe zakodowanie ksztatu litery w pamici, a poprzez to lepsze rozpoznawanie" w umyle, co wydatnie usprawnia proces widzenia liter, tekstu i czytania. Wybierz moliwie du liter, np. H" z nagwka gazety. Popatrz najpierw na lew pionow kresk, najpierw na caej jej dugoci, pniej w jej dolnej czci, rodkowej i grnej, nastpnie rzu okiem ponownie na podstaw tej kreski i znowu na ca jej dugo. Zauwa, e lewa kreska sprawia wraenie wyraniejszej i ciemniejszej od prawej. Teraz powtrz to samo wiczenie z praw kresk litery H". Nastpnie wybierz rwnie due H", ale z nieco mniejszego nagwka i powtrz cay proces raz jeszcze. To samo mona robi z innymi literami i cyframi jak np. E", B", 3", z ich poziomymi, grnymi i dolnymi kreskami i brzuszkami. Po pewnym czasie dojdziesz do zaskakujcego wniosku, e widzisz bez okularw poow litery, ktrej normalnie w caoci nie widziae w sposb dostatecznie ostry i wyrany. W stanach relaksu wzroku i dynamicznego odprenia moe przejawia si spontaniczny przejaw ostrego widzenia bez okularw. Takie przebyski normalnej wizji mog trwa pocztkowo tylko kilka, kilkanacie sekund. Pniej wyduaj si do kilku minut. Zdarza si to nawet na wczesnym etapie nauki relaksacji, a zwaszcza po osigniciu pewnego stopnia dynamicznego odprenia wzroku. Notowane s nieliczne przypadki, e ju po kilku dniach wstpnych wicze rozluniajcych, powraca pierwotna, spontaniczna zdolno

widzenia rozlunionym zmysem wzroku, a wraz z nim ostro widzenia. Jednake w wikszoci przypadkw te przebyski" normalnego widzenia trwaj na tyle krtko, na ile pacjent potrafi utrzyma stan dynamicznego relaksu. Nie naley jednak lekceway doniosej roli takich przypadkw dla powodzenia terapeutycznego w procesie reedukacji wzroku, gdy wanie te przebyski" daj wiar w powodzenie stosowania metody i wicze oraz pozwalaj na wytrwa i systematyczn prac. Czasami takie przebyski mog wywoa eufori i stan wzruszenia poczonego z paczem. Mog take, niestety wywoa nadziej na osignicie byskawicznych efektw i jeeli praktykujcy sztuk wiadomego widzenia, bdzie zanadto pazerny" na osignicie szybkiegi o trwaego rezultatu, moe wytworzy w sobie niewiadomie stan podwyszonego napicia, ktry zniweczy jego wysiki. Tym niemniej naley stwierdzi ze spokojem, i wraz z opanowywaniem umiejtnoci dynamicznego relaksu wzroku, przebyski wyranego widzenia bd wystpoway coraz czciej i bd staway si coraz dusze, a do naturalnego cigego stanu poprawnego widzenia. Takie przebyski s czstym i bardzo cennym dowiadczeniem osb praktykujcych sztuk wiadomego widzenia, za fakt e przedmioty, ktre normalnie pozostaj zamglone, lub zgoa niewidoczne, mog zosta w sposb ostry i wyrany zobaczone, zawiadcza o tym, e jakkolwiek z pocztku krtkotrway i tymczasowy stan relaksu psychofizycznego, miniowego, redukujcy napicia w zmyle wzroku i w samym oku, wpywa w efekcie na popraw funkcjonowania oczu i tymczasow popraw refrakcji. Jak z tego wynika, wady wzroku nie s stanem nieodwracalnym. Oto kolejne proste wiczenie suce poprawie ruchliwoci wzroku. Prosz podnie do gry wskazujce palce obu doni w odlegoci ok. 60 cm od twarzy. Odstp pomidzy palcami powinien wynosi ok. 40 cm. Spjrz na prawy palec. Bdzie on widoczny wyraniej od lewego, objtego wycznie widzeniem peryferyjnym.

Odwr gow i popatrz na lewy palec, powinien by wyraniej i ostrzej widoczny od palca prawego w tej chwili. Powoli zbliaj palce do siebie. W trakcie zbliania spjrz po sze razy na kady palec, a do momentu (wcznie), w ktrym si zetkn. Palec na ktry aktualnie spogldasz (nawet po zetkniciu si), powinien by za kadym razem wyraniej widoczny od tego drugiego. Powtrz wiczenie 10 razy.

ROZDZIA 9 TECHNIKI POPRAWIAJCE RUCHLIWO WZROKU POPRZEZ PRAC WYOBRANI

Poniewa wzrok i jego sprawno zale w rwnej mierze od oczu jak i od stanu umysu, wszystkie wiczenia ktre bd usprawnia nasze wyobraenie widzenia, automatycznie wpywaj na popraw funkcjonowania i sprawno narzdu wzroku, a take na jego funkcjonalne i organiczne niedomagania. Warto w tym miejscu zwrci uwag na fakt, e proces widzenia koczy si aktem rozpoznawania przedmiotu przez umys. Tak wic doskonalenie widzenia w wyobrani i w pamici powoduje polepszenie samej funkcji rozpoznawania. Znakomite wiczenie wpywajce na usprawnienie czynnoci gaki ocznej poprzez prac w sferze wyobrani zaproponowa ucze dr Batesa, dr R. Arnau. Jest to rodzaj przesuwania spojrzenia za pomoc umysu wpywajcy na fizyczny narzd akomodacji, w sposb ktry nie wystpuje w przypadku wahadowego przesuwania wzroku. wiczenie dr. Arnau Wyobra sobie, e trzymasz elastyczny gumowy krek, ktry mona zgina tak, e atwo przyjmuje form elipsy (wyduonego jajowego" kka) po jego ciniciu, oraz e po zaprzestaniu nacisku natychmiast wraca do swojej postaci okrgu. Zaniknij oczy i obserwuj swj wymylony krek, przebiegajc wewntrznym okiem wok jego formy. Nastpnie w wyobrani nacinij palcem wskazujcym i kciukiem na boki krka, tak aby uformowaa si pionowo uoona elipsa. Spjrz przez chwil na t elips, nastpnie rozlunij rk i pozwl krkowi powrci do

swojej poprzedniej formy. Teraz przesu kciuk i palec wskazujcy z bokw krka na jego gr i d i nacinij tak, aby przeksztaci si w elips uoon poziomo. Zwolnij rk z ucisku i patrz na boki krka powracajce do swojej pierwotnej formy okrgu. Nastpnie znowu zmie uoenie swojej rki, nacinij, rozlunij do, zmie uoenie i tak dalej 10-15 razy cykl zmian. Prosz nie rezygnowa z wyobraenia sobie naciskajcej rki, to pozorne uproszczenie wiczenia, chocia wydaje si logiczne, psuje znaczn cz terapeutycznego aspektu tego wiczenia. To wiczenie pozwala nam dodatkowo uzmysowi sobie, jak silne i nieprzerwane s ruchy mini podczas trwania cyklu uzmysawiania" sobie. Chocia oczy s zamknite i nie widz", wszystkie minie odpowiedzialne za refrakcj i akomodacj dziaaj i to dziaaj w sposb prawidowy w stanie dynamicznego relaksu. wiczenie dr R. Arnau jest odpowiednie do stosowania we wszystkich wadach wzroku, a w szczeglnoci w przypadkach krtkowzrocznoci. Pisanie i rysowanie z zamknitymi oczami wiczenia pisania i rysowania przeprowadzane w wyobrani z zamknitymi oczami, moemy rozpocz od faktycznego pisania z zamknitymi oczami. Przygotuj sobie du (A4) bia kartk i piro, albo cienkopis. Usid przy stole, lub biurku. Zamknij oczy i napisz dowolne krtkie zdanie u gry strony. Na przykad Ala ma kota". Staraj si napisa pod spodem to samo zdanie cigle pomniejszajc litery, a do najmniejszych mikroskopijnych rozmiarw, (dlatego najlepszy jest rysik, lub cienkopis), cay czas nie otwierajc oczu trzy-cztery razy (oprcz pierwszego). Nastpnie, w dalszym cigu nie otwierajc oczu, napisz pod spodem to samo zdanie trzy-cztery razy, stopniowo powikszajc litery, a do normalnie pisanych rozmiarw, lub jeszcze wikszych. Powtrz wiczenie na nowej czystej kartce, 3-4 razy.

Zauwa, e stopniowo pismo staje si coraz wyraniejsze, oraz e potrafisz pisa literki, ktrych normalnie, ze wzgldu na ich may rozmiar, nie potrafisz odczyta bez okularw. To samo wiczenie mona wykonywa poprzez rysowanie jakiego powtarzanego tego samego wzoru, znaku, czy kka. Teraz moemy odoy nasze przybory do pisania i rozpocz pisanie i rysowanie wycznie w sferze wyobrani. Wyobra sobie, e siedzisz przy biurku, masz przygotowany papier do pisania, piro, lub cienki pdzelek i w swojej wyobrani, majc zamknite oczy na rodku pierwszej kartki papieru narysuj okrg czarn kropk. Skoncentruj si na biaym tle przylegajcym do lewej strony kropki, teraz przesu (w wyobrani) spojrzenie na praw stron kropki. Przesuwaj rytmicznie spojrzenie tam i z powrotem. Zauwa, e kropka, podobnie jakby to miao miejsce w rzeczywistoci, sprawia wraenie ruchu przesuwania si. W lewo, gdy przesuwasz wzrok w prawo i w prawo, gdy przesuwasz wzrok w lewo. Nastpne wiczenie umysowego uruchamiania zmysu wzroku wyglda nastpujco: Wyobra sobie, e na czystej kartce papieru namalowae dwie kropki oddalone o ok. 10 cm jedna od drugiej, pomidzy nimi, ale ok. 2-3 cm poniej, namalowae okrg o rednicy ok 1,5 cm. Okrg w twojej wyobrani powinien by bardzo mocno czarny, za biaa przestrze w rodku intensywnie nieno-biaa. Teraz swoim okiem wyobrani przesu spojrzenie z kropki po lewej stronie do kropki po prawej stronie okrgu. Powtarzaj rytmicznie przesunicia kilkanacie razy. Zauwa, e okrg bdzie si przesuwa" w kierunku przeciwnym do ruchu twojej uwagi. Kolejne wiczenie przypomina nieco wyobraenie kamicego Pinokia. Wyobra sobie, e twj nos uleg przedueniu o okoo 20-25 cm. Zakoczeniem twojego nowego nosa jest owek. Tak wic twj nos (w

wyobrani) przybra form dwudziestocentymetrowego owka. Sprbuj teraz twoim nowym piszcym organem, rozpocz rysowanie okrgw na wyobraonej kartce papieru. Na pewno szyja nie jest tak sprawna jak piszca rka, wic pocztkowo rysowane kka bd lekko kanciaste. Sprbuj to (moliwie due) koo obrysowa 6-10 razy. Na pewno kolejne kka bd coraz bardziej okrge, a obwd po ktrym rysujesz coraz grubszy. Nastpnie, nie odrywajc owkonosa" od rysunku, przejed kilka razy lini prost przez rodek okrgu zaczynajc od prawej strony do lewej i z powrotem. Potem przejed po obwodzie \ okrgu i zrb tak sam lini z gry do dou i z dou do gry. Dojed do rodka okrgu miejsca przecicia si tych dwch linii i po skosie poprowad do gry kolejn lini do granic okrgu, a potem z powrotem, przez rodek na d po przektnej. Pniej wyprowad odpowiedni lini w lewo do gry i na d, w prawo i kilka razy po niej przecignij. Gdy masz ju podzielone kko na osiem czci przez cztery rednice, zakocz rysunek wbiciem owka w miejsce przecicia si tych czterech linii. Nie otwierajc oczu i nie rezygnujc z tworzenia dzie swoim nowym instrumentem do rysowania, we (w wyobrani) kolejn czyst kartk, moliwie jak najwiksz (jak tablica szkolna) i narysuj olbrzymi lec na boku semk znak nieskoczonoci. Pynnie przekrcaj gow od jednego do drugiego ramienia i przejed po tym znaku 10-15 razy, sprawd czy czubek owkonosa" przesuwa si po narysowanych liniach, czy te nie. Doskonale sprawdza si rysowanie nosem klucza wiolinowego, limaka, czy sprali. Te wiczenia mona i naley kontynuowa poprzez wiczenie pisania rnych liter, sw, swojego podpisu, stosujc utrudnienia poprzez stopniowe zmniejszanie wielkoci liter. Chocia to wiczenie moe si wyda zabawne i dziecinne, jest wbrew pozorom niezwykle skuteczne w metodzie reedukacji wizualnej.

Zakocz wiczenia kilkuminutowym zasanianiem. Ksiki i gazety wiczenie opracowane przez Meir Schneider. Odwr ksik odwrotnie ni normalnie przy czytaniu i led wzrokiem krawdzie liter. Nie prbuj rozpoznawa liter, tylko podaj wzrokiem za ich obrysem, oddychaj czsto i jeszcze czciej mrugaj.

ROZDZIA 10
KRTKOWZROCZNO
Techniki i wiczenia, ktre zostay ju w tej ksice opisane, mog i powinny by stosowane przy wszystkich wadach wzroku. Poniej zostanie podane to, na co naley zwrci szczegln uwag przy reedukacji wzroku, ze szczeglnym uwzgldnieniem krtkowzrocznoci. Fizjologia tego zjawiska polega na tym, e wytworzony w oku obraz zostaje zogniskowany przed siatkwk, pozostawiajc zamazany widok padajcy na plamk t (macula). Przyczyny tego zjawiska mog by rne: wyduona o gaki ocznej na linii pomidzy soczewk, a siatkwk (najczciej rogwki, wymieniana soczewki. przyczyna), Same soczewka mog moe ulec wykazywa nadmiern akomodacj, lub moe by zmieniony stopie zakrzywienia albo soczewki nieznacznemu przemieszczeniu, co bywa spowodowane take zbyt wielkim cinieniem w oku. Znanym powodem jest cukrzyca i oglnie zy stan zdrowia. Powane stresy i problemy emocjonalne mog by przyczyn przejciowego pogorszenia si wzroku w tym zakresie. Nieliczne przypadki s spowodowane genetycznymi wadami pigmentacji siatkwki. W kategoriach emocjonalnych krtkowzroczno jest rodzajem zamknicia si w sobie i wycofaniem si. Jest wyrazem niedowierzania w to co si widzi i sposobem patrzenia na wiat wypenionym lkiem (mniej lub bardziej uwiadomionym). Krtkowzroczno czsto wskazuje na utrat poczucia bezpieczestwa i uoglnionym zbyt wielkim deniu do zobaczenia. Krtkowzroczno wskazuje take na umys krytyczny, analityczny, osdzajcy i majcy zbyt wielk skonno do przywizywania wagi do szczegw. Soczewki krtkowidzw maj warto ujemn i tak te pozwalaj im si czu. Koncentruj ponadto wiato na plamce tej

pozbawiajc pozosta cz siatkwki udziau w procesie widzenia. Widzenie peryferyjne jest stosowane do umiejscowienia siebie w czasie i w przestrzeni. Dzieci w przypadku porzucenia i odrzucenia maj tendencj do rozwijania wysokiego stopnia krtkowzrocznoci. Krtkowzroczno, to prawie zawsze stan nabyty, z reguy w okresie dziecistwa. Ta wada wzroku u dzieci ma swoje przyczyny w kilku niekorzystnych zjawiskach, ktre w krtkim okresie czasu wystpuj niemal jednoczenie. Gwnym elementem wydaje si by czynnik psychologiczny stresu zwizanego zarwno z nauk, przyswajaniem wrd wiedzy, elementem chci wspzawodnictwa wystpujcym uczniw, oraz

otrzymywania dobrych ocen (bd unikania zych), jak i (w gwnej mierze) z faktem nauki czytania i pisania oraz przyswajania w zwizku z tym zupenie nowych w duej mierze abstrakcyjnych elementw wizualnych jakimi s litery i cyfry. Te elementy nie wystpuj w przyrodzie jako naturalny skadnik otoczenia, dlatego te, dziecko jest zmuszone zaprzc nie tylko spostrzeganie, ale take w procesie rozpoznawania pami i techniki skojarze. Ten proces nauczenia si nowych, nienaturalnych i wysoce abstrakcyjnych, oraz umownych obiektw musi wytwarza stan napicia psychicznego, ktry z kolei w atwy i bezporedni sposb moe si przeksztaci w wad wzroku, gdy to wanie tym narzdem w gwnej mierze, dziecko pracuje w szkole. Do tego mona doda czstokro niedostateczne owietlenie sal lekcyjnych, jak rwnie le zaprojektowane dla narzdu wzroku podrczniki, gdy to nie wielko liter decyduje o komforcie pracy wzroku, ale ich rozstawienie, grubo, stopie zaczernienia i kontrast. Bez wtpienia najbardziej efektywna praca reedukacyjna wzroku, szczeglnie w skomplikowanych przypadkach, zostanie przeprowadzona pod kontrol dowiadczonego instruktora sztuki wiadomego widzenia, ale nie ulega wtpliwoci, e kady moe czerpa korzyci z zaprezentowanych tutaj wicze i technik. Dla krtkowidza oglnie i powszechnie stosowana technika zasaniania, po pewnym okresie wpatrywania si w intensywne zaczernienie powinna

by poczona z wyobraaniem sobie oddalajcych si obiektw (np. wiczenie Statek"). Zatem mona sobie wyobraa sytuacj, gdy stoimy na wiadukcie i obserwujemy przejedajcy pod nami i pniej oddalajcy si pocig, suncy po nieskoczenie dugich szynach a do granic horyzontu, niezmiernie may punkcik na samym kocu wizualizacji, nawet znikajcy za horyzontem. Dla krtkowidzcego pocztkowo jest w to czstokro jedyna droga do uruchomienia, ograniczonym zakresie, akomodacji

prawidowej dla normalnie widzcego oka, oraz jest to sposb na pozbycie si barier i ogranicze narzuconych przez dotychczasowy upoledzony ogld wiata. Ten rodzaj wyobraonego widzenia oddalajcych si i przybliajcych si przedmiotw, czy osb mona modyfikowa na rne sposoby np.: zawody sportowe biegacze, pywacy, znikajcy za horyzontem tabun koni, rybacy na odziach wyruszajcy na pow itd. Po kilku minutach takiej pracy wizualizacyjnej, naley (jeeli jest to akurat moliwe) przeprowadzi krtk kpiel soneczn i przej do wicze okrelonych w poprzedniej czci pozycji jako bujanie (zarwno krtkie jak i dugie). wiczenia analitycznego patrzenia, jak i wiczenia usprawniajce ruch oka, oraz nawyk centralnej fiksacji (focusingu), mona stosowa bez modyfikacji dla tej wady wzroku. wiczenia z kalendarzem wymagaj niewielkiego dostosowania, dla tej wady wzroku. Naley zacz od takiej odlegoci, z ktrej bez specjalnego wysiku bd widoczne due cyfry. wiczenia naley rozpoczyna obydwoma oczami, tak jak to zostao opisane w wiczeniach z kalendarzem. Po krtkim czasie (2-3 min.), naley zakry jedno oko opask lub chustk i rozpocz wiczenie od nowa kadym okiem osobno. To oko, ktre widzi gorzej wymaga wicej pracy i odpowiednio duszego okresu wicze. Nie naley jednake zapomina o odpoczywaniu poprzez

zasanianie. Im wiksze wydaje si zmczenie, tym dusze powinny by okresy odpoczynku. Przypominam te o nie noszeniu okularw po rozpoczciu regularnych wicze, chyba e tego wymaga wyjtkowo sytuacji jak np. prowadzenie samochodu, chodzenie po zatoczonych ulicach itp. Po kilku dniach regularnych (5-10 razy dziennie) wicze, oraz przyzwyczajania oczu i umysu do widzenia bez pomocy okularw, przesu swoje miejsce siedzenia o 30-60 centymetrw od kalendarza i kontynuuj wiczenia z tej zwikszonej odlegoci. Po kilku tygodniach powinno by moliwe wiczenie z jeszcze wikszej odlegoci. Oczy krtkowidza wymagaj czstych wicze pozwalajcych na zmian ogniskowej z bliskiej na dalek. Z tego powodu naley wykona, lub zakupi may model naszego kalendarza", gdzie due litery i cyfry bd wielkoci cyferek na rcznym mskim zegarku, za mae proporcjonalnie mniejsze. W ostatecznoci moemy zaopatrzy si w may reklamowy kalendarzyk wielkoci i tej strony ksiki. Niezbdne stanie si bardzo dobre zapoznanie si z graficznym uoeniem cyfr poszczeglnych 12 miesicy. To zapoznawanie zostanie poczone z wiczeniem ruchliwoci narzdu wzroku. Taka forma kalendarza jest nam znana podobnie jak cyfry na nim wydrukowane, dlatego te, ku naszemu zdziwieniu bardzo atwe stanie si rozpoznawanie cyferek z odlegoci, z ktrej przy pierwszej prbie wydawaoby si niemoliwe dostrzeenie czegokolwiek na tak maym kawaku kartonika. Jednake nasz umys i nasza pami podpowiadaj nam ksztat poszukiwanych cyferek, przez co nasz wzrok nie wyta si i pozostaje rozluniony, co pozwala nam na zobaczenie na wp w wyobrani, na wp w rzeczywistoci cyferek normalnie niedostrzegalnych. Nie ma tutaj znaczenia fakt, czy ten obraz jest podpowiadany przez umys, gdy wyostrzone widzenie wczeniej, czy pniej zostanie i tak przyswojone przez wzrok. W celu zapoznania si z maym kalendarzykiem przy zachowaniu jednoczesnego dynamicznego relaksu wzroku wykonaj nastpujce

wiczenie: Postaw kalendarzyk na podwyszeniu, w dobrze owietlonym miejscu na wysokoci oczu, w takiej odlegoci, eby cyferki oznaczajce kolejne dni miesica stay si lekko rozmazane i nieostre. Sprbuj zobaczy cyfr l" w pierwszym miesicu np. w styczniu. W takich kalendarzykach jedynk jest z reguy najatwiej odnale, gdy usytuowana jest po lewej stronie na pocztku supkw z dniami miesica. Dziki temu, e wiesz jak wyglda l" pomimo niewyranego obrazu bdzie to stosunkowo proste zadanie. Nastpnie zacznij przerzuca spojrzenie po jedynkach kolejnych miesicy. Najpierw jak najdalej po przektnych, potem po prostych moliwie daleko, a potem po coraz bliej od siebie lecych miesicach. To samo powtrz z cyfr 30 i 31, gdy jest rwnie atwa do zlokalizowania na kocu supka. To e nie widzisz, czy to jest 30, czy 31 (29-28) nie ma najmniejszego znaczenia, chodzi o ruch oczu. Ku twojemu zdziwieniu moe si okaza, e jednak zauwaasz, ktra cyfra to 30, a ktra 31. Wykonaj relaks przez zasanianie, a nastpnie przybli si do kalendarzyka, tak aby widzie cyferki na granicy ostroci. Teraz wicz przerzucanie spojrzenia z dowolnie wybranej cyfry miesica, odszukujc j w kolejnych supkach (np. 7, 16 itd.), nie zatrzymujc wzroku na adnej z nich na duej ni i sekundy. Co pewien czas wykonuj przerw na zasanianie, a co dwie, trzy przerwy spjrz na nazw miesica i dokonaj analitycznego patrzenia np. na liter E" w kadym z miesicy, w ktrym si ona znajduje (podobnie z innymi literami). Mona take stosowa odpowiednie wiczenia z tablic Snella (np. zamieszczonej w ksice Naturalne leczenie wzroku".). wiczenie na dwa kalendarze wiczenie na dwa kalendarze ma na celu usprawnienie akomodacji oka krtkowidzcego i zmiany ogniskowej. Naley je wykonywa zarwno dwojgiem oczu, jak i z jednym zasonitym. Zakadamy, e masz "kalendarz" zarwno duy, jak i may. Usid na przeciw kalendarza duego", ktry powinien znajdowa

si na wysokoci oczu w odlegoci bdcej granic ostrego" widzenia. May kalendarzyk trzymaj na tyle blisko oczu, aby cyfry byy wyranie widoczne. Popatrz na due l" na maym kalendarzu, a nastpnie spjrz na du jedynk z duego kalendarza". Zamknij oczy i odpr si, pamitaj o prawidowym oddychaniu. Powtarzaj to wiczenie z kolejnymi cyframi, zarwno rwnoczenie dwojgiem oczu, jak i z jednym okiem zasonitym (na zmian). Stopniowo zwikszaj odlego od duego kalendarza. Przy pierwszych objawach zmczenia i napicia w oczach, naley zrobi przerw na zasanianie, a gdy to ju nie pomaga, zakoczy wiczenie. Naley wiczy tak czsto jak to jest moliwe (3-10 razy dziennie), jednake bez przesadnego forsowania si, gdy techniki stosowane przy napitym i zmczonym wzroku nie s skuteczne. Korzystnym urozmaiceniem w rekonwalescencji krtkowidzw, mog by prby czytania podejmowane z wikszej ni zazwyczaj odlegoci (i bez okularw), przy zachowanym stanie dynamicznego odprenia, praktykowanie techniki Bysku", take w warunkach codziennego ycia, a wic z okien autobusu, czy tramwaju. Mona take zastosowa metod kilkukrotnego obejrzenia tego samego filmu w kinie, przy stopniowym (co kolejny seans) przesuwaniu si o kilka rzdw krzese do tyu. Swobodne patrzenie Do wykonania tego wiczenia1 potrzebne s dwie kartki papieru formatu A5, z wymalowanym czarnym flamastrem znakiem X na rodku kadej znich, oraz czarna kartka papieru formatu A4, Czarn kartk przypinamy do ciany i na jej rodku mocujemy jedn z biaych kartek ze znakiem X. Tekst tego wiczenia warto nagra sobie na tam. Jeeli nie jest to moliwe naley kogo poprosi, by w trakcie jego wykonywania odczytywa nam pomau zamieszczony poniej opis do czasu, a dokadnie opanujemy jego wykonanie. Jeli adna z tych moliwoci nie wchodzi w rachub, warto przed rozpoczciem wiczenia nauczy si go na pami. wiczenie to bowiem skada si z wielu szczegowych instrukcji i jedynie dokadne ich wykonanie moe zagwarantowa sukces.

Wielu ludziom wiczenie to moe wydawa si przesadnie dokadne i z tego powodu osoby te odczuwaj przed nim podwiadomy opr. Pocztkowo przezwycienie tego oporu wydaje si niemoliwe i lepiej jest zdoby si na cierpliwo i przerwa wiczenie, ni kontynuowa je czujc wzrastajce napicie i zo. Przy kadym nastpnym wykonaniu z pewnoci uda si posun o krok naprzd. Korzystnie jest wprowadzi element odprajcy w trakcie wykonywania tego wiczenia, na przkad zastosowa podkad muzyczny w tle - spokojne odprajce utwory na harf, gitar klasyczn lub muzyk barokow. Zmieszczona poniej szczegowa instrukcja jest pomylana dla krtkowidzw. Jeli jeste dalekowidzem przeczytaj szczegowy aneks zamieszczony na kocu opisu, gdy dalekowidze wykonuj to wiczenie dokadnie odwrotnie. wiczenie mona wykonywa stojc lub siedzc. Na cianie na wysokoci oczu mamy kartk czarnego papieru na ktrej centralnie jest usytuowana biaa kartka z czarnym znakiem X. Drug kartk papieru ze znakiem X trzymamy w rku. Oddalamy si od kartki na cianie dokadnie na odlego granicy ostroci naszego wzroku, tak aby znak X wydawa si ju lekko rozmyty. Nastpnie unosimy rk z drug kartk papieru nieco poniej linii oczu. Oddychamy gboko i mrugamy oczkami. Koncentrujemy wzrok na literze X znajdujcej si na kartce trzymanej w rku, odsuwamy j od siebie maksymalnie, a do penego wyprostu rki, a nastpnie, nie odrywajc wzroku od znaku X, szybkim ruchem przywodzimy j do samego nosa. wiczenie powtarzamy dziesi razy, nastpnie gboko oddychamy i mrugamy. Nastpnie ustawiamy kartk trzyman w rku tak by widzie ostro znak X (normalny wzrok: ca 35 cm.) i poruszamy gow lekko w gr i w d, przy czym wzrok powinien przesuwa si po lewej krawdzi kartki. Powinno si przy tym wydawa, e kartka przesuwa si pionowo w przeciwn stron. wiczenie z przesuwaniem powtarzamy rwnie dziesiciokrotnie. Utrzymujc rytmiczny ruch gowy przenosimy wzrok na lew krawd biaej kartki umocowanej na czarnym tle na cianie. Czubkiem nosa zakrelamy dziesiciokrotnie jej lew krawd. Rwnie kartka na cianie powinna sprawia wraenie jakby poruszaa si w

kierunku przeciwnym do ruchw gowy. Teraz widzimy to, co rwnie powinnimy dostrzec przy omiataniu wzrokiem kartki trzymanej w rku. Wydaje si, e na krawdzi kartki powstaje bardzo jasna pionowa kreska. Jest to dowd na prawidowe wykonanie wiczenia. Utrzymujemy ruch gowy. Powtarzamy cae wiczenie w pamici przy zamknitych oczach. Kartka w rce, lewa krawd dziesi razy krawd si rozjania. Nastpnie kartka na cianie powtrzenie dziesi razy krawd si rozjania. Teraz otwieramy oczy i rozpoczynamy wiczenie z grn krawdzi. Prowadzimy czubek nosa delikatnie z lewa na prawo i z prawa na lewo wzdu poziomej krawdzi. Ponownie widzimy bia kresk. Krcimy dziesi razy gow i wydaje si, e kartka przesuwa si w przeciwnym kierunku. Teraz kierujemy wzrok na kartk na cianie i powtarzamy ledzenie grnej krawdzi krcc agodnie dziesi razy gow w efekcie krawd si rozjania. Nastpnie zamykamy oczy i powtarzamy to w pamici, utrzymujc jednak skrty gowy w lewo i w prawo. Nie zapominamy przy tym o gbokim, spokojnym oddychaniu. Otwieramy oczy i kilka razy mrugamy. Powtarzamy cao omiatajc wzrokiem doln krawd kartki trzymanej w rku. Nastpnie to samo wykonujemy z doln krawdzi kartki umocowanej na cianie. Potem znowu powtarzamy to wiczenie w pamici przy zamknitych oczach i utrzymanych ruchach gowy. Otwieramy oczy i omiatamy wzrokiem (i kocem nosa) wszystkie cztery krawdzie kartki trzymanej w rku przez cay czas utrzymujc ruch gowy z prawa na lewo i z powrotem. Powinno si wydawa, e obramowana janiejszymi liniami kartka papieru kadorazowo przesuwa si w przeciwnym kierunku. Powtarzamy dziesi razy. Nastpnie w identyczny sposb postpujemy z kartk na cianie, by na koniec odtworzy to wiczenie przy zamknitych oczach. Nastpnie otwieramy, oczy rzucajc przelotne spojrzenie na znak X znajdujcy si na kartce trzymanej w rku. Zamknij oczy i wyobra sobie ten znak z tak dokadnoci, na jak jeste w stanie si zdoby, krcc przy tym dalej gow. Jeli mamy kopoty z przypomnieniem sobie dokadnego obrazu znaku X, otwieramy ponownie na krtko oczy, spogldajc na znak trzymany w rku. Zamykamy oczy i kocem nosa rysujemy czarny znak w

powietrzu. Teraz otwieramy oczy, by spojrze na znak X trzymany w rku. Zamykamy oczy i wyobraamy sobie znak X znajdujcy si na cianie i w mylach sprowadzamy go bliej. Znak widziany przed zamknitymi oczyma powinien by intensywnie czarny. Jeli w tym momencie nie moemy sobie wyobrazi ostrego, wyranego, gboko czarnego znaku X przed oczyma, lepiej wiczenie przerwa. Nie naley si jednak denerwowa stosujemy krtki relaks na przykad wiczymy krtkie koysanie i jeli mamy ochot, moemy zacz od pocztku lub przeoy wykonanie tego wiczenia na nastpny dzie. Jeeli jednak udao si ostro i wyranie wyobrazi sobie gboko czarny znak X przed oczami, otwieramy je i przelotnie patrzymy na znak na cianie. Powinnimy go zobaczy rwnie ostro i wyranie. Wane jest przy tym, by nie koncentrowa spojrzenia bezporednio na znaku, lecz raczej na biaej krawdzi lub poniej. Zazwyczaj ostre widzenie znaku X na cianie osiga si na mniej ni jedn sekund, z rzadka duej ni kilka sekund. Niektrzy widz ostro jedynie fragmenty ostrego obrazu. Te mianowicie, jest to ktre poprzednio na przy zamknitych oczach byli sobie w stanie wyobrazi. Jeli udao si osign przebysk widzenia, dowodem skuteczne przeprowadzenie wiczenia i jednoczenie podstaw do wycignicia wniosku, e jestemy w stanie ponownie nauczy si odpronego i swobodnego patrzenia, przechytrzajc tym samym dotychczasowe, nieprawidowe nawyki wiadomego postrzegania (i niepostrzegania). Aneks dla dalekowidzw Dla dalekowidzw sposb wykonywania tego wiczenia jest zasadniczo identyczny, jednak z jedn wan rnic: dalekowidz ustawia si w takiej odlegoci od ciany, by znak X widzie ostro i wyranie, natomiast znak X trzymany w rku przyblia do granicy ostroci wzroku tak, aby by rozmyty i niewyrany. Na koniec wiczenia naley spojrze na kartk trzyman w rku ostry i wyrany znak X jest dowodem, e wiczenie si powiodo.

ROZDZIA 11 DALEKOWZROCZNO
Hipermetropia, albo nadwzroczno. Jest to wada, w ktrej oko

wykazuje tendencj do ogniskowania obrazu poza siatkwk. Z reguy nie stanowi problemu przy niewielkich wadach i moe by przezwyciona za pomoc akomodacji. Wikszo ludzi rodzi si dalekowzrocznymi. Przyczyny powstawania tej wady nie s dobrze zrozumiane, podobnie jak wszystkie inne zagadnienia zwizane z problemami widzenia. Najczciej wymienian przyczyn jest niedostateczna dugo gaki ocznej, inne moliwoci to odklejenie siatkwki, niedostateczna akomodacja itd. itd. W wymiarze psychicznym nadwzroczno jest rodzajem zdystansowania si od czasu teraniejszego i kwestii wanych tu i teraz. Dalekowzroczno moe by take rodzajem patrzenia poprzez filtr lku. Uwaga dalekowzrocznych jest kierowana w przyszo i na zewntrz. Wad dalekowzrocznoci mona podzieli na dwa rodzaje: Hiperopia, ktra wystpuje u modych ludzi i trwa do pnej staroci, oraz presbiopia inaczej zwana starczowzrocznoci, wystpujc i ujawniajc si u ludzi po czterdziestce, a nawet pniej. Zgodnie z dowiadczeniami i pozytywnymi wynikami stosowania sztuki wiadomego widzenia przez dr Batesa i jego nastpcw mona stwierdzi, e wszystkie formy dalekowzrocznoci mona czciowo, lub cakowicie doprowadzi do stanu normalnego widzenia. O tym jak bardzo wady wzroku mog wpywa na cay organizm czowieka, niech wiadczy fakt, e hiperopia (daekowzroczno) bardzo czsto wywouje ze samopoczucie i ble w okolicy skroniowej, za gdy jest poczona z chociaby minimalnym zezem rozbienym np. w jednym oku, staje si przyczyn blw i zawrotw gowy oraz nudno-ci. Sztuczne soczewki i lekarstwa mog czasami zmniejszy powysze dolegliwoci, ale notowane s przypadki wieloletniego wystpowania wymienionych objaww, ktre zostay usunite dopiero wraz z przyczyn tzn. po skutecznym zastosowaniu metody reedukacji wzroku dr Batesa. Presbiopia, czyli starczowzroczno jak sama nazwa wskazuje, zwyko si uwaa za jeden ze skutkw ubocznych oglnego starzenia si organizmu i postpujcego pogorszenia si funkcjonowania wszystkich organw czowieka. Z drugiej strony rzecz ujmujc, yje znaczna liczba

osb w podeszym wieku, ktre nie zgaszajc potrzeby noszenia okularw, przecz tezie nieuchronnego pogarszania si wzroku, wraz z postpujcym wiekiem. Jakkolwiek trudno zaprzeczy tezie, e w podeszym wieku nastpuje w mniejszym, lub wikszym stopniu utwardzenie si i zmtnienie soczewki oka, jak rwnie pogorszenie stanu mini gaki ocznej, to naley stwierdzi, e techniki metody dr Batesa stanowi skuteczne antidotum, na te niekorzystne zmiany. W reedukacji stanu dalekowzrocznoci, w tym przypadku hipero-pii, pomocne s wszystkie techniki i wiczenia, ktre wprowadzaj oczy i umys w stan dynamicznego relaksu, a wic: zasanianie, bujanie, wiczenia zwikszajce ruchliwo wzroku, wiczenie bysku" na blisk odlego. Do tych wymienionych i opisywanych ju wicze konieczne jest doczenie wicze w wyobrani, oraz technik usprawniajcych refrakcj i focusing" (czyli centraln fiksacj). Techniki usprawniajce refrakcj s analogiczne do tych, ktre zostay opisane w rozdziale o krtkowzrocznoci, tylko jakby odwrcone" w drug stron. Na przykad: spogldamy na duy kalendarz" z duej odlegoci, tak e jest wyranie widoczny, a nastpnie przerzucamy spojrzenie na may kalendarzyk trzymany na granicy nieostrego widzenia. Oczywicie w obu przypadkach chodzi o odnalezienie tej samej cyfry. Wikszo wicze z kalendarzem opisanych w rozdziaach o usprawnieniu ruchu oka, oraz o krtkowzrocznoci mona wykonywa z powodzeniem, z tym, e te dotyczce krtkowzrocznoci naley niejako przestawi o 180 stopni dla potrzeb dalekowidza. Jak naley przestawia wiczenia Tak przedstawi jak na pierwszym stojcy si na po przykadzie wiczenia wyobrani. krtkowidz,

wyobraonym

wiadukcie

kolejowym

obserwowa

oddalajce

niekoczcym si torze pocigi, znikajce za horyzontem, tak dalekowidz powinien obserwowa nadjedajcy i zbliajcy si do niego z bardzo daleka pocig, ktry w miar jak si przyblia ujawnia coraz wicej szczegw, wcznie z tymi najdrobniejszymi. Na przykad: jednym ze

szczegw moe by coraz wyraniej i bliej widoczny reflektor pocigu, ktry najpierw jest bia (nie zapalon) plamk, pniej daje si w nim wyrni metalowe obramowanie i paskie okrge szko, pniej mona dostrzec za szkem arwk, a w tej arwce wyrni druciki podtrzymywane przez bardziej sztywne prciki. I tak dalej, ze wszystkimi dostrzegalnymi elementami. Wane, eby pocig si zblia, a w miar jego zbliania si nie zmniejszaa si ostro i wyrazisto widzenia". Sposb widzenia dalekowidza powoduje, e czytany przez niego tekst, sprawia wraenie szarego i niewyranego. W wyniku stosowania podstawowych metod sztuki wiadomego widzenia takich jak zasanianie, soneczne kpiele, bujanie, wiczenia usprawniajce ruchomo wzroku, w sposb poredni ten stan rzeczy ulega zmianie. Na popraw tej wady w sposb bezporedni wpywamy poprzez zastosowanie technik wiczenia w pamici i w wyobrani. Metoda pracy z kalendarzami" dalekowidza powinna wyglda nastpujco: Wybierz jedn z duych cyfr, lub liter duego kalendarza, zamknij oczy i rozlunij si. Zwr uwag na intensywno czerni druku i zauwa, e ten sam kolor, z tak sam intensywnoci, zosta zastosowany przy druku maego kalendarza", ktre s widzialne jako szare i niewyrane. Teraz wyobra sobie ktr z maych liter, lub cyfr, maego kalendarza" i postaw na szczycie tej dotychczasowo szarej literki (lub cyferki) czarn kropk, na dole tego znaku umie tak sam, a moe (jeli to moliwe) jeszcze czarniejsz kropk. Przejed swoim wewntrznym okiem wyobrani po tej literce z gry na d i z dou do gry kilkakrotnie. Czarne kropki na dole i na grze powinny rozmazywa si po ksztacie litery, powodujc jej coraz gbsze zaczernienie. Po pewnym czasie maa literka (cyferka) w wyobrani powinna by wyranie widoczna, przeksztaci si z szarej i rozmazanej w kontrastujcy z biaym tem czarny symbol, przy nie zmienianiu swej wielkoci. To wiczenie w wyobrani sprbuj powtrzy w rzeczywistoci z jedn z literek, lub cyfr maego kalendarza". By moe bdziesz widzia wyranie tylko przez krtki moment, po czym widok cyfry ulegnie

ponownemu rozmazaniu. Wtedy powtrz wiczenie w pamici i wyobrani. wicz 10-20 razy. Nastpne wiczenie jest w pewnym sensie odwrotnoci poprzedniego i polega na wyobraeniu biaej przestrzeni, ktra pozostaje pomidzy czarno odwzorowanymi formami liter. Sprbuj na chwil, w wyobrani skoncentrowa si na czerni liter, czy cyferek maego kalendarza", nastpnie przerzu wzrok twojej wyobrani na bia przestrze, ktra znajduje si wewntrz litery, czy cyfry, a take zaobserwuj biae to pomidzy, oraz pod i ponad literami. Staraj si wyobrazi te biae przestrzenie jako coraz bielsze i coraz janiejsze. Bielsze ni mog by w rzeczywistoci. Po krtkiej koncentracji na efekcie pogbionego dostrzegania bieli ta pomidzy i wewntrz liter, otwrz oczy i kontynuuj wiczenie postrzegania biaego ta na maym kalendarzu" pomidzy, wewntrz, ponad i pod cyframi, czy literami. Zauwa, czy podczas tego wiczenia pogbia si automatycznie czer niejako pomijanych liter i cyfr, oraz czy dostrzegasz kontrast na granicy czarnego druku i biaego ta. wiczenia polegajce na dostosowywaniu umysu i oczu do zmiany refrakcji, ogniskowej przy ogldaniu przedmiotw z bliskiej i dalekiej odlegoci s przydatne i poyteczne zarwno dla krtko- jak i dla dalekowidzw i zostay opisane w poprzedniej czci powiconej wiczeniom na krtkowzroczno. Starczowzroczno, jak wynika z dowiadcze osb stosujcych metod dr Batesa, jest uleczalna i wikszo osb stosujcych t metod zanotowao znaczn popraw jakoci widzenia, a do uzyskania stanu normalnego niemono widzenia. wyranego Starczowzroczno, i dokadnego ktrej przejawem jest widzenia blisko ustawionych

przedmiotw, powinna by reedukowana poprzez stosowanie niemale wszystkich technik sztuki wiadomego widzenia, dobieranych wedug indywidualnych potrzeb i upodoba (oprcz tych na krtkowzroczno). Oprcz technik opisanych powyej, poprawiajcych jako widzenia w przypadku dalekowzrocznoci, warto w tym przypadku pooy nacisk na

wiczenia polepszajce warunki i moliwoci czytania. W warunkach uzyskania (poprzez odpowiednie wiczenia) umiejtnoci osignicia i utrzymania stanu dynamicznego odprenia zmysu wzroku, staje si moliwe (pocztkowo przez krtki okres czasu) rozpoznawanie i czytanie liter bez pomocy okularw. Poniewa takie czytanie moe szybko okaza si mczce, gdy tylko pojawi si napicie, naley natychmiast przerwa wiczenie i wykona relaks poprzez zasanianie. Uwaga! Nigdy nie naley wykonywa wicze w stanach napicia zmysu wzroku i zmczenia. Niezbdnym warunkiem skutecznoci wicze jest wykonywanie ich w stanie dynamicznego odprenia! Prby czytania tekstu poprzez wysilanie" wzroku, jego wytanie i napicie mog spowodowa nawet pogorszenie si wady. Tak wic podczas prb czytania tekstu bez okularw, naley robi czste przerwy w celu zasaniania, nasoneczniania i bujania. wiczenie czytania naley wykona w nastpujcy sposb: Przeprowadzamy seri wicze relaksujcych narzd wzroku, po czym umieszczamy ksik z drobnym drukiem, w bardzo dobrze owietlonym miejscu. Patrz na stron spokojnie, bez najmniejszego wysiku, rwnomiernie oddychajc i nie zapominajc o mruganiu oczyma. Pozwl oczom wdrowa wzdu biaej przestrzeni pomidzy liniami druku. Nie prbuj widzie liter czy sw. Przebiegaj wzrokiem po biaych pasach tak jakby czyta te linie. Pocztkowo trzymaj ksik w wyprostowanych rkach i stopniowo j przybliaj do odlegoci ok. 30 cm. Co pewien czas rb przerwy na zasanianie i kpiel soneczn. Jeeli w trakcie tego wiczenia litery, lub sowa stay si bardziej widoczne, nie prbuj ich jeszcze czyta! Jeeli w trakcie wiczenia jakie sowo staje si bardziej widoczne, we ksik z duymi literami (np. czytanki dla dzieci) i starajc si zachowa sposb widzenia w stanie dynamicznego odprenia przeczytaj jeden-dwa wersy. Stopniowo zwikszaj skal trudnoci, nie zapominajc o podstawowych warunkach, jak oddech, mruganie, odprenie.

ROZDZIA 12 ASTYGMATYZM
Astygmatyzm wystpuje wtedy, gdy promie krzywizny rogwki nie jest rwny we wszystkich poudnikach. Promienie wietlne przechodzce przez to znieksztacone rodowisko skupiaj si w sposb nieprawidowy. Stan ten w wielu przypadkach nie jest stay i podlega wahaniom. Okulary usztywniaj rogwk w takim akurat zmienionym stanie w jakim znajdowaa si w chwili badania u okulisty. Dla astygmatyka nauczenie si sztuki pasywnego i dynamicznego relaksu wzroku i takiego wanie sposobu widzenia, po odoeniu na bok okularw, wydaje si by jedyn alternatywn drog prowadzc do poprawy stanu narzdu wzroku. Dla osb astygmatycznych najlepsze s wiczenia z zakresu wicze poprawiajcych ruchliwo wzroku, za w tym przedziale wiczenia z dominem. Oprcz wiczenia, ktre ju zostao opisane, godne polecenia s nastpujce techniki, wymagajce zaopatrzenia si w komplet domina o moliwie najwikszym zestawie kostek. Ustaw na wysokoci wzroku (np. na brzegu stou) trzy poziome rzdy domina po 8-10 sztuk w rzdzie, mona je do czego prowizorycznie przymocowa, albo przyklei. Obok w odlegoci ok. 30 cm postaw luzem dwie kostki, wszystkie tak, by byy widoczne. Nastpnie oddal si od kostek domina, patrzc na te dwie oddzielone na odlego granicy ostrego widzenia. Wykonaj krtkie zasanianie, po czym tak szybko, jak to jest moliwe, wymawiaj liczby w grnych powkach pierwszego rzdu domina, a nastpnie w dolnych, po czym w grnych i dolnych powkach na przemian, a nastpnie w kolejnych rzdach. Naley pamita, e nie s to zawody sportowe, ani aden inny rodzaj wyczynu, dlatego trzeba zachowa zrelaksowany umys i wzrok. Oczy swobodnie przesuwaj si z jednej kostki domina na drug, oddychamy rwno i swobodnie i rwnie swobodnie mrugamy. Po kadym rzdzie wykonaj zasanianie. Zastosuj modyfikacje polegajce na spogldaniu na kostki po

przektnej, to na grne powki, to na dolne, policz ilo kropek w 3, 6, 12 kolejnych powkach domin itd. Trudniejsza wersja tego wiczenia wymaga przytwierdzenia rzdw domina do jakiego podoa (np. karton), tak aby mona byo je trzyma i porusza w powietrzu. Trzymajc kartonik 8-10 cm przed oczami, poruszaj nim poziomo tam i z powrotem w zakresie ruchu 15-20 cm. W czasie, gdy kartonik z dominem przesuwa si w prawo, przekr gow w lew stron i na odwrt. W ten sposb przesuwajce si kropki domina tworz przed oczami mniej lub bardziej nieprzerwan lini. Nie naley stara si dostrzega pojedynczych kropek, praktycznie jest to niemoliwe, po prostu naley rozluni wzrok i podda si widokowi jaki si sam ukazuje. Po jednej-dwch minutach naley zmieni kierunek na pionowy. Trzymajc kostki domina w dogodny sposb przed oczami, w odlegoci 8-10 cm, tym razem pionowo, rozpoczynamy pionowy ruch kostkami domina, w gr i w d, odpowiednio poruszajc gow take w gr i w d, ale w rytmie przeciwnym tzn. kartonik w gr gowa w d. By moe to wiczenie jest mieszne, zabawne, moe sprawia wraenie niepowanego, a wraliwe osoby z powanym astygmatyzmem przyprawia o chwilowe nudnoci, lub zawroty gowy, ale wbrew pozorom wymienione tutaj wiczenia pomogy wielu osobom dotknitym astygmatyzmem. A oto jeszcze jedno proste wiczenie wpywajce na popraw ruchliwoci wzroku, tak upoledzon u osb astygmatycznych. 12 kostek domina ustawiamy na krawdzi stou. Siadamy naprzeciwko w zasigu naszego widzenia i rozpoczynamy bujanie" oczami, tak szybko jak to jest moliwe z lewej strony rzdu na praw, od koca do koca. Naley sprbowa podczas tego ruchu policzy liczby grnych powek, najlepiej jest to wykona w jednym przejedzie". Pomyki nie maj istotnego znaczenia. Nastpnie robimy to samo z dolnymi powkami. Jaka jest suma grnych powek? A jaka dolnych?

Teraz popatrz na pierwsz kostk i sprbuj przypomnie sobie jakie liczby s na grnych powkach kostek nastpnych. Sprawd. Przejed teraz wzrokiem jeszcze trzy razy i sprawd w pamici jakie s kolejne liczby w dolnych powkach kostek patrzc na pierwsz kostk w rzdzie. Powtrz to samo z dolnymi i grnymi powkami na raz. Nie przejmuj si bdnymi wynikami, nie chodzi tutaj o pami, czy o stopie z matematyki, ale o twj wzrok.

LUSTRO DO LECZENIA ASTYGMATYZMU

Lustro" jest niezastpionym narzdziem pomocnym w leczeniu przypadkw astygmatyzmu. Rysunek nr 3 naley dwukrotnie powikszy na dobrej jakoci kserografie i pokolorowa fluoryzujcymi pisakami sucymi do podkrelania tekstu. Kolory nie s najwaniejsze, mona nawet zostawi rysunek czarno-biay, ale my proponujemy uycie koloru jasno tego i jasno pomaraczowego. Podkrel kad szprych" koa pomaraczowym pisakiem i wypenij przestrze pomidzy szprychami kolorem tym. Wewntrzne koo pozostaw biae. Jasne kolory pomagaj uaktywni umys i stymuluj wszystkie meridiany oka. Teraz rysunek jest podobny do tczwki. Zawie go na oknie na wysokoci oczu i odsu si na tak odlego, aby mg rozrni wikszo linii bez okularw. Popatrz teraz na linie blisko rodka. Co zauwaasz? Jeeli jeste astygmatykiem stwierdzisz, e linie w niektrych kierunkach wydaj si by ciemniejsze ni w innych. Wykonaj nastpujce dowiadczenia: sprbuj porusza gow, albo patrze na lustro" z boku. Prbuj patrzc obwie spojrzeniem wewntrzne i zewntrzne koo. Sprbuj przej wzrokiem poza koo. Zapamitaj co widziae w kadym z tych przykadw. Sprbuj pomruga, albo ziewn. Wykonaj przez minutk, albo dwie palming. Zasaniaj kade z oczu osobno i sprawd czy jest rnica w widzeniu poszczeglnymi oczami.

Diagram do wiczenia lustro". Jeeli jeste typowym" astygmatykiem, linie poziome powinny wydawa si wyraniejsze i ciemniejsze od linii pionowych. Moesz take zauway, e przestrze pomidzy liniami zblionymi do poziomu jest wiksza ni odlegoci pomidzy pionowymi szprychami". W niektrych przypadkach mona stwierdzi, e wewntrzne koo nie jest idealnie okrge. Sprbuj popatrze na lustro" w swoich okularach. Jeeli twoje okulary w peni koryguj astygmatyzm, wwczas wszystkie linie powinny by rwnie czarne, a odlegoci pomidzy nimi identyczne. Jeeli twoje okulary nie koryguj prawidowo astygmatyzmu, wwczas nadal niektre spord linii bd ciemniejsze od innych. wiczenia z lustrem" Lustro do leczenia astygmatyzmu daje bezporedni i peny obraz twojej wady. Moesz uywa go jako narzdzia dziaajcego na zasadzie sprzenia zwrotnego. Lustra w ktrym wszystkie zmiany, jakie uda ci si uzyska i jakie nauczysz si wytwarza bd si natychmiast odbija. Powiedzmy, e linie poziome wydaj si by dla ciebie ciemniejsze. Twoim zamiarem jest sprawi, aby ciemniejsze stay si linie pionowe. Zacznij od zdjcia sztucznych soczewek, rozlunienia si i kilku gbszych

oddechw. Mrugaj i oddychaj w naturalnym rytmie. Znajd lini, ktra jest najbledsza i poruszaj okiem powoli i dokadnie w gr i w d tej linii wyobraajc sobie, e staje si ona coraz ciemniejsza i czarniejsza. Powtarzaj sobie, e jeste zrelaksowan(a)y (oby tak byo naprawd) i wyobraaj sobie, e linia staje si coraz to ciemniejsza. Kluczowym zagadnieniem jest zrelaksowanie twoich oczu na tyle na ile potrafisz. By moe zechcesz rozpocz to wiczenie od masau twarzy wok oczu i kilku minut palmingu. Po pewnym czasie praktyki, bdziesz w stanie sprawi, e linia w dowolnie wybranym przez ciebie kierunku jest ciemniejsza od pozostaych ale twoim celem jest uczynienie ich wszystkich rwnie ciemnymi. Jeeli jeste bliskowzroczny, to warto zawiesi kko w oknie, aby uzyska wikszy kontrast pomidzy czerni i fluoryzujcymi kolorami twojego lustra", moesz take sprawdzi rzutem oka za okno, jaki efekt na twj wzrok ma zabawa z kkiem. Pomocne jest take zawieszenie kek w pracy, w domu, aby w czasie przerw w pracy mona byo wykona seri wicze i sprawdzi co w rzeczywistoci dzieje si z oczami. Lustro" astygmatyczne pozwoli ci przeksztaci twoje zwyczajowe wzrokowe znieksztacenia w taki sposb, e bd one pracowa z korzyci dla ciebie.

ROZDZIA 13 ZEZ
Dla osb z bardziej skomplikowanymi rodzajami zeza, niezbdna jest pomoc wykwalifikowanego instruktora, gdy przy tego rodzaju wadach, wraenie odczuwania dynamicznego relaksu moe by mylnie zinterpretowane i niewaciwie zastosowane. Nie znaczy to, e techniki dynamicznego i pasywnego relaksu mogyby by le zastosowane i wykonane, ale e nastpujce po nich wiczenia mogyby by wykonywane przy nie usunitym w dostatecznym stopniu napiciu zmysu wzroku. Wwczas te wiczenia nie polepszyy sytuacji praktykujcego sztuk wiadomego widzenia. Podkreli jednake naley, e metody i wiczenia relaksu zarwno pasywnego jak i dynamicznego s ze

wszech

miar

zalecane,

nawet

najciszych

przypadkach

schorze wzroku. Maa, czsto niedostrzegalna wada wzroku, to znaczy rozbieno jednego lub obu oczu, nieznaczne zaburzenie rwnowagi mini oczu moe by przyczyn zego samopoczucia, zarwno jak chodzi o napicie zmysu wzroku, jak i oglnego samopoczucia, z blem gowy i nudnociami wcznie. Oto bardzo dobry przykad wiczenia stosowany w przypadku zeza opisany w ksice A. Huxley'a The Art of Seeing": Zrelaksuj si poprzez zakrycie domi oczu; nastpnie we owek i trzymaj go na odlego wycignitej rki, na wysokoci oczu, z czubkiem skierowanym w stron nosa. Po czym przybliaj owek coraz bliej siebie normalnie mrugajc oczami. Kiedy owek bdzie ju blisko twarzy, to zmie jego pozycj z poziomej na pionow. Trzymaj go tak bezporednio na wysokoci nosa po prawej jego stronie w odlegoci okoo dziesiciu centymetrw od twarzy. Naley skupi si na owku i aby unikn wytrzeszczania oczu, trzeba przesuwa szybko uwag ze szczytu do jego podstawy. Naley wykona to p tuzina razy, potem spojrze ponownie przez szczyt owka na jaki oddalony przedmiot w drugim kocu pokoju. Gdy oczy pozostaj skupione na tym oddalonym obiekcie, owek umiejscowiony bliej oczu bdzie sprawia wraenie rozdwojonego. Dla rwnolegle ustawionych oczu, te dwa owki bd wyglday, jakby byy oddalone od siebie o okoo dziesiciu centymetrw. Ale tam, gdzie wystpuje brak rwnowagi mini, dystans midzy dwoma obrazami owka okae si duo mniejszy. (A jeli chodzi o silnego zeza, to zjawisko to w ogle nie da si zaobserwowa.) Gdy te dwa obrazy bd widziane zbyt blisko siebie, naley zamkn oczy, odpuci sobie" i wyobrazi, e cigle jeszcze patrzymy na ten oddalony przedmiot, przy czym odlego midzy tymi dwoma obrazami owka powinna zosta troch zwikszona. Gdy wyranie wyobrazimy sobie normalny obraz, to oczy automatycznie zmierza bd do takiego pooenia, w ktrym bd mogy zaopatrzy umys w rodki do widzenia wanie takiego obrazu. W zwizku z tym, gdy otworzymy ponownie oczy i spojrzymy jeszcze raz w rzeczywistoci na ten

oddalony przedmiot, to te dwa obrazy owka, poprzednio widziane w mniejszym odstpie, bd teraz sprawiay wraenie (oczywicie jeli twj obraz wyobrani by czysty i dokadny) dalej od siebie oddalonych. l znowu zamknij oczy i powtrz ten cay proces, tym razem wyobraajc sobie jednak, e owki s jeszcze dalej od siebie oddalone; po czym ponownie otwrz oczy i zweryfikuj swoj wyobrani. Rb to dalej, a do czasu, gdy obydwa obrazy bd od siebie mniej wicej tak oddalone, e bd odpowiaday obrazom rzeczywicie oddalonych obrazw owka. Gdy to zostanie ju osignite, to naley zacz buja delikatnie z jednej na drug stron gow, spokojnie i regularnie mrugajc oczyma i oddychajc, tak jak to robimy zazwyczaj i oczywicie nie przestawa patrze na ten oddalony przedmiot. Te dwa obrazy owka bd sprawiay teraz wraenie ruchu w przeciwnym kierunku do ruchu gowy, ale zachowaj swoj odlego od siebie. wiczenie to mona powtarza czsto w przecigu caego dnia, jeli wprowadzeniem do niego bdzie odprenie poprzez przykrycie oczu domi i towarzyszy mu bdzie swobodne mruganie i regularne oddychanie. Natychmiastowym rezultatem bdzie nie zmczenie, lecz odprenie i rozlunienie mini; a dugotrwaym nastpstwem bdzie stopniowa poprawa dawno nabytych nawykw nierwnowagi mini. Kolejny rozdzia prezentuje krtki esej autorstwa cytowanego ju A. Huxley'a dotyczcy czytania. Czytanie, jak ju to byo wspominane jest niezmiernie trudn czynnoci dla naszego wzroku. Czsto jest te praktykowane nawet przez kilkanacie godzin dziennie, co moe rodzi napicia w organach wzroku i rze to powodowa wady tego narzdu.

ROZDZIA 14 CZYTANIE
Gdy jestemy dotknici jak wad wzroku, to szczeglnie podczas czytania nachodz nas silne pokusy, aby nieprawidowo uywa oczu i umysu. Zainteresowanie tym co czytamy pogbia nasze, jake ludzkie, denie do posiadania wytyczonego celu. Tak bardzo chcemy przeczyta jak najwicej w moliwie jak najkrtszym czasie, e kompletnie zaniedbujemy prawidowe i naturalne metody, dziki ktrym moglibymy to osign. Niewaciwe funkcjonowanie staje si nawykiem, a przez to

osabiamy nasz wzrok. Pierwsz rzecz, ktr powinnimy uczyni to zda sobie spraw, e podczas czytania bardzo chcemy osign cel, i e takie usilne denie do wytyczonego celu jest tylko samoomieszaniem si. Nastpnie, podczas kadego czytania, musimy ograniczy swoj niecierpliwo i intelektualn aroczno. W pocztkowych etapach reedukacji wzroku, bez czstego odpoczynku i odprenia si, wyrane i nie wymagajce wysiku czytanie nie moe by niestety osignite. Innymi sowy, relaks jest jedn z elementarnych zasad, dziki ktrej moemy zrealizowa swj cel, ktrym jest odczytanie jak najwikszej iloci jakiego pisma w jak najkrtszym czasie i z moliwie najmniejszym stopniem zmczenia, ale za to z najwikszym stopniem sprawnoci intelektualnej. W zwizku z tym, powinnimy ograniczy nasz niecierpliwo i zachanno w celu dostarczenia oczom i umysowi odprenia, ktrego tak usilnie potrzebuj, a ktrego ich bezustannie pozbawiamy poprzez nawyki niewaciwego uywania. Przyswajajc sobie nastpujce proste zasady, z pewnoci dostarczymy naszym oczom i umysowi odpowiedniego odprenia: Pierwsza: Na kocu kadego lub co drugiego zdania zamykaj, na sekund lub dwie, oczy. Odpu sobie" i wyobra ostatnie przeczytane sowo i nastpujce po nim znaki przestankowe. Po ponownym otworzeniu oczu spjrz na to sowo i znaki przestankowe, ktre oka si o wiele wyraniejszymi ni byy w trakcie czytania. Po tym moesz powrci do swego zadania. Druga: Przerywaj czytanie na kocu kadej lub co drugiej strony na kilka minut, aby mc zakry oczy domi. Chciwym owcom sukcesu z pewnoci bdzie si to wydawao na j nieznoni ej sz przeszkod i niewygod, ale powinni oni zda sobie spraw z tego, e przerwy te atwiej i szybciej doprowadz ich do celu, za pewne specyficzne upokorzenie" ich zniecierpliwienia okae si prawdopodobnie bardzo budujce dla charakterw. Trzecia: Jeeli jest osigalne wiato soneczne, to przed przykryciem oczu domi nastaw je do niego, wpierw zamknite, pniej otwarte i powtrz to jeszcze raz. Jeeli jednak soca nie ma, to spraw im tak kpiel

pod siln, elektryczn lamp. Czwarta: Podczas czytania usid tak, aby dogodnie mg widzie zawieszony na przeciwlegej cianie kalendarz lub jaki inny dobrze znany arkusz papieru zapisany duymi literami. Od czasu do czasu odrywaj wzrok od swojej ksiki, aby spojrze analitycznie na litery lub cyfry tego kalendarza. Jeeli natomiast czytasz przy wietle dziennym, to spogldaj na jaki oddalony obiekt za oknem. Pita: Do pomocy lepszego czytania mog zosta zaangaowane pami i wyobrania. Przerwij czasami czytanie, odpu sobie" i zapamitaj przeczytan pojedyncz liter lub cae sowo. Obserwuj je swym wewntrznym okiem na paszczynie biaego ta. Nastpnie wyobra sobie, e to to jest jeszcze bielsze ni byo w rzeczywistoci. Otwrz ponownie oczy, spjrz na biel wok i w rodku tych liter i sprbuj widzie je tak biaym, jak te, ktre sobie poprzednio wyobrazie z zamknitymi oczyma. Jeszcze raz zamknij oczy i powtrz to ponownie. Po dwch lub trzech powtrzeniach zakryj na chwil oczy domi i powr do czytania. Alternatywnie moesz zamkn oczy, przypomnie sobie wanie widzian liter, wzi wymylone piro i postawi kropki intensywnej czerni na jej szczycie i u jej podstawy, lub na jej prawym i lewym boku. Przesuwaj teraz uwag z kropki na kropk p tuzina razy, po czym otwrz oczy i wyobra sobie, e widzisz idealnie takie same kropki intensywnej czerni na tej prawdziwej literze i kilkakrotnie powtrz cae wiczenie, zakryj oczy domi i moesz kontynuowa czytanie. Szsta: w rozdziale powiconym dalekowzrocznoci podano kilka sposobw, dziki ktrym dalekowidzowie mogli poprawi swj wzrok podczas czytania poprzez swobodne patrzenie na mikroskopijny druk przede wszystkim na biae przestrzenie midzy kolejnymi wierszami. wiczenie to nie ogranicza si tylko do starszych ludzi z uszkodzonym wzrokiem. Ktokolwiek, kto odczuwa trudnoci przy czytaniu moe z korzyci, przed i w czasie czytania, uywa tej metody. Tyle o tych prostych technikach odprania, ktrymi kada sesja z ksik powinna by rozpoczynana i przerywana. Rozwamy teraz odpowiedni sposb samego aktu czytania.

Tutaj,

tak

jak

we

wszystkich

innych

sytuacjach

widzenia,

najwikszymi wrogami s napicia, nieprawidowo pokierowana uwaga i wytrzeszczanie oczu. W celu zlikwidowania tych przeszkd naley w trakcie czytania zasad: Pierwsza: Nie wytrzeszczaj oczu i nie trzymaj sztywno i przez dugi czas bez ruchu powiek. Czsto mrugaj i oddychaj agodnie, gboko i rytmicznie. Druga: Nie wytrzeszczaj oczu i nie staraj si rwnie dobrze widzie wszystkich czci caej linii lub frazy. Utrzymuj nieprzerwany ruch oczu i uwagi, a w ten sposb wprowadzisz do gry centraln fik-sacj. Najlepiej ci si powiedzie, gdy pozwolisz oczom na nieprzerwane przebieganie w t i z powrotem wzdu biaej przestrzeni pod lini druku, ktry aktualnie jest odczytywany. Wyrazy i litery bd tak dostrzegane, jakby byy midzy krtkimi nastpujcymi po sobie przesuniciami wzroku. Na pocztku technika czytania, polegajca na szybkich ruchach oczu po biaych przestrzeniach pomidzy wierszami, moe sprawi wraenie czego niepokojcego. Lecz po krtkim czasie stwierdzimy, e to w niemaym stopniu przyczynio si do wyranego i nie wymagajcego wysiku czytania. Litery i sowa bd widziane o wiele atwiej, gdy znajduj si, tak powiedziawszy, w locie, ni gdy pozostaj unieruchomione przez niewzruszone gapienie si, s te atwiej odbierane jako przerwy w jednolicie biaym tle, ni gdy patrzy si na nie, jak na rzeczy istniejce tylko dla samych siebie i wymagajce w dodatku odszyfrowania. Trzecia: Podczas czytania nie marszcz brwi. Marszczenie brwi jest oznak nerwowego napicia mini w obrbie oczu i nieprawidowo skierowanej uwagi wraz z wysikiem powiconym widzeniu. Z osigniciem dynamicznego odprenia i prawidowego funkcjonowani mini, nawyk marszczenia brwi zniknie. Ale jego odejcie moe zosta jeszcze przyspieszone, a psychiczne i fizyczne napicie usunite, poprzez czste akty rozmylnego powstrzymywania si od niego. W rodku czytania, skoncentruj si raptownie na czole i przyap minie twarzy na tym zabronionym triku. Potem zamknij na moment oczy odpu sobie pieczoowicie przestrzega nastpujcych prostych

wszystko" i umylnie pogaszcz brwi. Czwarta: Nie przymykaj powiek podczas czytania. Odmiennie do marszczenia brwi przymykanie powiek ma swj sens. Poprzez przymykanie powiek ograniczamy wielko naturalnego pola widzenia i w ten sposb pozbawiamy si niektrych z wywoanych bodcw (i czci rozproszonego wiata), dochodzcych do oczu z nie obserwowanej czci czytanej strony. Wikszo osb z wadami wzroku czyta przez wsk szpark midzy rzsami, ale tendencja ta jest szczeglnie zauwaana wrd tych, u ktrych wystpuje zmtnienie rogwki lub innych, w normalnych przypadkach, przejrzystych tkanek oka. Nieprzejrzysto-ci takie powstaj w analogiczny sposb do parujcych czsteczek wody zawieszonych w powietrzu jesiennego poranka; rozpraszaj wiato w rodzaj wietlnej mgy, przez ktr trudne jest wyrane widzenie. Czciowe przymknicie powiek sprawia, e dua cz owietlonego pola widzenia zostaje zredukowana, a w ten sposb zostaje jednoczenie zredukowana gsto mgy spowodowana rozproszeniem wiata. Ale zwenie szczeliny midzy powiekami wymaga cigego skurczu mini. Skurcz ten zwiksza napicie wkoo oczu i odbija si wzmoeniem napi psychologicznych w umyle. Patrzenie sposobem spomidzy na wp-przymknitych powiek jest niewtpliwie ale za to natychmiastowe napiciem, te, jest polepszenie i wzroku;

natychmiastowe polepszenie trzeba bdzie zapaci w przyszoci podniesionym Dlatego zmczeniem istotne postpujcym, jakiej dalszym metody osabieniem zdolnoci widzenia. bardzo znalezienie korygujcej t niepodan tendencj. wiadome odprenie powiek, tak aby pozostaway nienapite i otwarte na sw normaln szeroko, nie bdzie niestety wystarczajce. Prawdopodobnie wzrok bdzie przez to jeszcze gorszy ni by w przeszoci, tak e przez zwyk samoobron musielibymy powrci do naszych starych i zych nawykw. Na szczcie, istnieje jednak bardzo prosta mechaniczna metoda, dziki ktrej mona osign ten sam efekt co przy przymknitych powiekach. Zamiast likwidowa braki skupienia i niepotrzebne owietlenie w odbiorniku tzn. w oku, musimy likwidowa je w samym rdle na drukowanej stronie.

Wszystko co do tego potrzebujemy, to arkusz grubego, czarnego papieru, linijka i ostry n. We wystarczajc ilo czarnego papieru, aby przykry, powiedzmy, poow przecitnej wielkoci strony ksiki. W rodku kartki wytnij otwr troch duszy od przecitnego wiersza i wystarczajco szeroki, aby pomieci w sobie dwa wiersze (szeroko tego otworu moe by dostosowana do indywidualnych ycze i do rnych rozmiarw liter. Mona to osign za pomoc paska czarnego papieru, przesuwanego od gry tego otworu, a do momentu, gdy osigniemy oczekiwan szeroko. W tym te miejscu przymocujemy ten pasek spinaczami biurowymi). Gdy wszystko zostao ju przygotowane, po czarny papier na otwartej stronie ksiki, doln krawdzi otworu, mniej wicej trzy milimetry, poniej aktualnie czytanego wiersza. Gdy dojdziesz ju do koca jednego wiersza przesu otwr w d do nastpnego i tak dalej. Ten absurdalnie prosty pomys okae si z pewnoci pomocny kademu, komu czytanie sprawi jakkolwiek trudno. Tym, ktrzy cierpi na nieprzejrzysto rogwki lub innej tkanki oka, podwoi to wyrazisto odczytywanego tekstu i to wtedy, gdy powieki zostan cakowicie otwarte i odprone. Czytanie przez otwr uatwi metod stosowan przeciwko wytrzeszczaniu oczu, o ktrej przed chwil mwiem, polegajc na szybkim przesuwaniu w t i z powrotem naszego wzroku po biaej przestrzeni bezporednio pod lini druku. Wyrana krawd czarnego papieru dziaa, jak pewnego rodzaju szyna, po ktrej spokojnie i gboko przejeda mog oczy. Ponadto, zadanie fantazyjnego widzenia biaych przestrzeni pomidzy wierszami bielszymi ni s w rzeczywistoci zostanie uatwione, gdy te biae przestrzenie bd obserwowane (nastpnie zapamitane) wsplnie z tworzc kontrast czarn ramk. W szczeglnych przypadkach nawyk prbowania jednoczesnego zobaczenia zbyt duej iloci tekstu mona byskawicznie skorygowa poprzez uywanie nie duszego, ni dwa centymetry otworu. Otwr taki pozwoli osobie z niego korzystajcej widzie tylko tyle z danej linii, ile moe zosta przyjte przez macula lutea; a szybkie przesuwanie wzroku

wewntrz tej ograniczonej przestrzeni wprowadzi do gry fo-vea. W ten sposb pobudzony zostanie centralny obszar siatkwki i doprowadzony do takiego funkcjonowania, jaki jeszcze nigdy mu si nie przydarzy, gdy podejmowano prby jednoczesnego widzenia caych fraz i wersetw z tak sam wyrazistoci. Ten may otworek powinien by w miar szybko przesuwany z jednego na kolejne sowo wzdu jednej linii, a czytanie z jego pomoc bdzie na pocztku prawdopodobnie raczej irytujce. Aby t niedogodno ograniczy do minimum, zmieniaj kolejno otwr z dugiego na krtki. Nie powinno sprawi wikszych trudnoci podjcie na krtki czas jakiego przykrego zadania, tym bardziej jeli si myli, e dziki niemu bdzie moliwe nabycie pozytywnych nawykw funkcjonowania wzroku.

ROZDZIA 15 NIE TRA OCZU PRZY KOMPUTERZE

Rozdzia ten jest kierowany gwnie do osb, ktre godzinami patrz w ekrany komputerw, monitory, etc. Taka praca bardzo mczy wzrok, warto wic wiedzie jak wynikajce std zagroenia mona zmniejszy. Szkodliwe czynniki A oto uproszczona lista szkodliwych czynnikw: 1. Skupianie wzroku cigle na tej samej odlegoci. 2. Promieniowanie monitora. 3. Czsteczki kurzu rozpdzone w polu elekrostatycznym monitora. 4. Drgania obrazu. 5. Niekorzystne relacje wietlne. Ad. 1. Firmy produkujce oprogramowanie wymylaj coraz to nowe rozwizania plastyczne, ktre maj przycign wzrok wcign siedzcego przed komputerem w wirtualn przestrze na paszczynie. Wszystko to suy atwiejszemu skupianiu uwagi na ekranie, ale nie jest dla wzroku cakiem naturalne. Mona temu stosunkowo prosto zaradzi wykonujc co jaki czas, ktre z opisanych wczeniej wicze. Szczeglnie polecane s wszystkie wiczenia odprajce i poprawiajce ruchliwo wzroku opisane w rozdziaach 6-8. Dodatkowe wiczenia dla pracujcych przy komputerach umieszczono na kocu ksiki. Ad. 2. Szczeglnie dokuczliwie promieniuj monitory starego typu.

Promieniowanie to mona osabi ekranami ochronnymi. Monitory nowej generacji charakteryzuj si bardzo niskim poziomem szkodliwego promieniowania. Ad. 3. Naadowane czsteczki kurzu ulegaj przyspieszeniu w polu elektrostatycznym monitora i uderzaj w oko. W rezultacie oko jest bombardowane tysicami drobinek kurzu. Rad na to jest stosowanie uziemianych ekranw ochronnych. Przy nowszych monitorach taki ochronny ekran nie jest ju potrzebny. Moemy atwo pozna czy nasz komputer posiada monitor stanowicy zagroenie pod tym wzgldem. Wystarczy zbliy do ekranu kartk papieru. Jeeli przylgnie ona do jego powierzchni, to nie jest dobrze. Powinna si zsun pod wasnym ciarem. Ad. 4. Niestabilno obrazu bardzo szybko daje si we znaki. Nie idzie tylko o wyrane drgania, ale take o te, ktrych na pozr nie widzimy. Rad na to jest dobra karta graficzna i dobry monitor, niekiedy pomaga zmiana rozdzielczoci (jeli pracujemy w trybie graficznym). Ad. 5. Jeeli monitor umieszczony jest na tle jasnego okna to musimy go mocno rozjani, a to z kolei podnosi poziom promieniowania, etc. Wymienione zagroenia mona nazwa bezporednimi, ale trzeba wspomnie o jeszcze jednym problemie. Ot praca przy komputerze nie uchodzi za cik, pracujemy czsto nawet wtedy, kiedy chorujemy: bo nie ma nas kto zastpi, bo czas nagli... Ale w tym okresie zaywamy czsto leki, ktrych skutki uboczne uwidaczniaj si jako stany uczuleniowe powiek i spojwek. Takimi lekami s: epinefryna, penicyliny, salicylany, sulfonamidy, kortykosteroidy, rodki znieczulajce miejscowo. Nie wyczerpuje to caej listy, ale zahacza o grup czsto uywanych rodkw. Istniej te leki, ktre wywouj uczulenie na wiato: pochodne tiazydu, cyklaminiany, estrogeny, sulfonamidy, tetracykliny, olejki syntetyczne, barwniki... Musimy sobie zda spraw z tego, e wszystkie te wymienione szkodliwe czynniki przyspieszaj proces starzenia si wzroku. Nasilaj one bowiem rne przemiany fizykochemiczne, biochemiczne, ktre mog prowadzi odwracalna, do uszkodzenia komrek oka. Cz tych o zmian jest niektrym moemy zapobiega dbajc odpowiednie

skadniki w poywieniu, ale niektrych niestety nie potrafimy odwrci. Jakie podej do mog tej by konsekwencje w przeciania sposb: wzroku przy te komputerze? Rne, zaley to od naszych predyspozycji. Warto jednak problematyki nastpujcy wszystkie szkodliwoci nie daj o sobie zna, dopki organizm jest w stanie zachowa rwnowag w tym obszarze. Dopiero kiedy mechanizmy adaptacyjne s niewystarczajce, odczuwamy rozmaite dolegliwoci. Wydaje si to naturalnym myleniem, wrcz banalnym nieprawda? Dlaczego w takim razie wikszo osb odwouje si do terapii zastpujcej miast regulacyjnej? Dwa podejcia do terapii A teraz przykad z ycia wzity". Pan Nowaic pracuje w telewizji, jest grafikiem komputerowym. Jego praca polega na przygotowywaniu rnego rodzaju zajawek", przerywnikw graficznych, a wszystko to na okrelon por na wczoraj". Od pewnego czasu dokuczay mu oczy, doskwierao uczucie piasku pod powiekami, denerwoway zaczerwienione brzegi powiek. Pogorszya si ostro widzenia. Okulista stwierdzi niewielk krtkowzroczno i przepisa okulary, aby nie przecia wzroku. Zaczo si dosy typowo. Sezon grypowy, cz obsady studia rozchorowaa si na dobre. Nowak zosta praktycznie sam i spdzi kilkadziesit godzin w pracy. Jako przetrwa przezibienie pomoga aspiryna i mocna kawa. Co prawda oczy mia jak krlik, wic kto mu podrzuci krople. Sulph...co, takie kapsuki, trzeba byo obci kocwk. Pomogo na pewien czas i to radykalnie, ale po kilku tygodniach krople przestay pomaga. Pan Nowak wybra drog terapii zastpujcej. Krople zastpiy wysiek organizmu. A przecie wszystkie te dokuczliwe objawy byy informacj, e przeciy wzrok. Uruchomione zostay mechanizmy naprawcze, przekrwienie wzmagao metabolizm1. Tymczasem Nowak zareagowa jak przy infekcji. Krople do uczu zaywane przez duszy czas skutecznie wyjaowiy rodowisko i w miejsce bakterii, ktre miay 'Istnieje te moliwo, e bya to reakcja uczuleniowa na aspiryn i

wiato monitora. tam siedlisko od urodzenia2 pojawiy si inne bakterie, albo grzyby. Ustalia si nowa rwnowaga, niekorzystna. Na czym polega podejcie regulacyjne. Idea jest nastpujca. Traktujemy organizm jako autorytet w swoich sprawach. Jeeli pojawiaj si jakie objawy, jest to prawdopodobnie najszybszy sposb przywrcenia rwnowagi. Co naley wic zrobi. Ot zastosowa takie bodce, ktre popychaj" organizm w t sam stron, aby szybciej mg pokona potrzebn drog3. Takich bodcw dostarcza metoda homeopatyczna. To i owo o homeopatii Homeopatia zaliczana jest do metod regulacyjnych. Jej rodki maj za zadanie pobudzi organizm. Wyrnia si jednak tym, e dobr rodkw jest specyficzny dla rodzaju zaburzenia. Odrnia to home-opati od innych, niespecyficznych metod regulacyjnych, w ktrych pobudza si cay organizm liczc na to, e znajdzie siy na zwalczenie procesu chorobowego. Do tych metod zaliczy mona leczenie diet, balneoterapi, klimatoterapi, itp. Rol takiej nieswoistej terapii regulacyjnej bardzo czsto moe odegra, zalecona przez lekarza, zmiana trybu ycia4. Niekiedy granica pomidzy metodami regulacyjnymi a zastpujcymi bywa bardzo pynna. Jeeli idzie o fitoterapi to w zalenoci od sposobu stosowania zi, moe to by terapia regulacyjna, albo chemioterapia. Ale wrmy do homeopatii nazwa tej metody leczenia pochodzi od greckich sw Homoios = podobny, pathos = cierpienie. To bardzo dobrze okrela sposb postpowania. Ot choremu podaje si taki rodek, ktry u zdrowej osoby wywouje objawy podobne tym, jakie obserwujemy u chorego. Niektrzy moe wiedz o tym, e dziecko po urodzeniu kadzie si matce na brzuchu pozwala to miedzy innymi na skolonizowanie skry noworodka przez bakterie majce siedlisko na skrze matki. Wraz z mlekiem matki noworodek otrzymuje informacj o tych bakteriach, nie stanowi one dla zagroenia, wrcz przeciwnie. 3Oczywicie jest to bardzo grube uproszczenie, zaledwie zarys idei, ktra przekada si na bardzo skomplikowany cig reakcji i bodcw. Samo pojcie rwnowagi (homeostazy) jest bardzo zoone. *Gdyby pan Nowak zaraz po tym dugim dyurze wyjecha na
2

dwutygodniowy urlop prawdopodobnie zmiany chorobowe nie zdyyby si utrwali. rodki homeopatyczne nie dziaaj bezporednio na czynnik chorobotwrczy, ich zadaniem jest pobudzi oraganizm, pchn go we waciwym kierunku. Poniewa organizm sam wie, gdzie jest waciwy kierunek" to le dobrany rodek po prostu nie zadziaa. Tym samym nie wywouje skutkw ubocznych5. Przy doborze rodka homeopatycznego wane jest aby rzeczywicie by podobny. Dlatego trzeba uwanie zanalizowa swoje odczucia, szczegln uwag zwracajc na czynniki, ktre nasilaj lub osabiaj objawy. W homeopatii okrela si to mianem modalnoci. Niekiedy jedna taka modalno pozwala wybra odpowiedni rodek z trzech na pozr odpowiednich. Pani M. zaobserwowaa u siebie natpujce objawy: nie moga wrcz znie wiata monitora, przeszkadzao jej bardzo wiato wietlwek, renice miaa rozszerzone, spojwki jasnoczerwone, jakby wypenione krwi, oczy suche, palce, a wszystko zaczo si wczoraj po poudniu", kiedy dla ochodzenia atmosfery w pracy kilkakrotnie otworzya okno. Objawy powysze znajdziemy w opisie rodka Belladonna i rzeczywicie kilka dawek Belladonna D6 wyeliminowao chorob w cigu dwch dni. Wszystkie wymienione objawy przyczyniy si do wyboru rodka. Nadwraliwo na wiato, przecig, zaczerwienienie spojwek, gwatowne pojawienie si objaww, wysuszenie luzwek... Oczywicie kto moe powiedzie, e pani M. wcale nie musi pracowa przy komputerze, aby tak chorowa. Wystarczy, e bdzie regularnie otwiera okno. C, by moe to prawda, ale bdzie jej si to zdarza czciej ni innym jeeli przecia wzrok. A e choruje podobnie c, informatycy maj oczy jak wszyscy. Jeeli bymy jednak taki rodek zaywali wiele tygodni mogyby si pojawi niektre objawy charakterystyczne dla danego rodka. W ten sposb prowadzi si zreszt homeopatyczne badania lekw i gromadzi wiedz zawart w opisach dziaania rodkw homeopatycznych. Ochotnicy zaywaj rodek nie wiedzc o nim nic, nastpnie analizuje si objawy jakie si u nich pojawiaj. Na podstawie tych objaww, ktre cofaj si natychmiast po odstawieniu rodka, stosuje si go w leczeniu. Tego typu bada nie naley si obawia poniewa w homeopatii stosuje si bardzo
5

due rozcieczenia wyjciowych substancji, czsto niemierzalne analitycznie. Przede wszystkim profilaktyka Chiskim medykom pacono, kiedy wszyscy byli zdrowi. Jeeli kogo dopada choroba, nie by chtny do pacenia. W nowoczesnym spoeczeswie oczywicie takie absurdalne" pomysy s niedopuszczalne. Lekarz prowadzi przecie interes oparty na istnieniu chorych. Co je musimy W poywieniu nie powinno brakowa choliny, lecytyny, witaminy C, i witamin B czyli substancji, od ktrych zaley synteza acetylo-choliny. Oprcz wpywu na koncentracj, procesy zapamitywania, acetylocholina odgrywa zasadnicz rol w utrzymaniu fizjologicznej wilgotnoci bon luzowych. Trzeba take pamita o tym, e procesy starzenia si komrek s przyspieszane jeeli brakuje naturalnych antyutleniaczy, substancji, ktre wspomagaj naturalne enzymy komrkowe w walce z wolnymi rodnikami. Naturalne antyutleniacze to witaminy C, E, A. Ta ostatnia wystpuje waciwie w dwch formach, samej witaminy A zwanej retinolem i prowitaminy zwanej Bkarotenem. Karoten jest przetwarzany w aktywn witamin w miar potrzeby, a sam te odgrywa rol wygaszacza wolnych rodnikw, wic niewielki jego nadmiar nie jest szkodliwy. Poniej zestawiono niektre najwaniejsze substancje z ich najbogatszymi rdami. Cholina rdem choliny s kieki pszenicy, orzeszki ziemne, wtroba cielca, penoziarniste pieczywo. Witamina C jej rdem s przede wszystkim owoce, np. czarnej porzeczki, dzikiej ry, kiwi, owoce cytrusowe. Istotnym rdem witaminy C s take ziemniaki. Wiele osb zaywa witamin C w tabletkach. W takim jednak przypadku jest to rdo samej tylko wyizolowanej witaminy. Witaminy B bogatym ich rdem s drode piwne, kieki pszenicy, soja, pestki sonecznika, penoziarniste pieczywo, jogurt... Witamina B^ jest syntetyzowana przez mikroorganizmy, moe si znajdowa w serze, produktach mlecznych, rybach i jajkach.

Witamina E dobrym rdem tej witaminy s migday, pestki sonecznika, orzechy woskie, laskowe i ziemne. B-karoten znajduje si w marchwi, morelach, brokuach, melonach, dynii. Substancji, ktrych nie moe brakn w poywieniu jest znacznie wicej, ale nie ma tu miejsca na ich opis. Zajmuje si tym dietetyka. Jeeli jednak nie mamy ochoty si tym zajmowa z rnych powodw, to najlepszym wyjciem wydaje si suplementacja". Ale musi to by robione z gow"6. Profilaktyka zioowa i homeopatyczna i... Niektre zmniejszaj roliny mog dziaa ochronnie na wzrok przykre dolegliwoci, agodz podranienia, dziaaj

przeciwza-palnie. Kompres z wacika nasczonego odpowiednim naparem moe sprawi naszym oczom wielk ulg. Jakie zioa warto tu wzi pod uwag? Przede wszystkim ziele wietlika i koszyczki rumianku pospolitego. Zioa te mona atwo zakupi w aptekach, sklepach Herba-polu. Niekiedy dostpne s w postaci tzw. fixw, torebek, ktre uatwiaj robienie naparw. W jaki sposb sporzdzamy napar najprociej jest zala zioa wrztkiem w termosie, odczeka minut i zakry termos. Po okoo p godzinie napar jest gotowy, gorcy i aromatyczny. Inne sposoby przygotowywania s z reguy zbyt absorbujce, aby byy przestrzegane. Odpowiednie proporcje to yka zi na szklank wody. Jeeli idzie o rodki homeopatyczne to w profilaktyce sprawdzaj si si nastpujce rodki Ruta D6 i Euphrasia D6. Sprzedaje si je w postaci kropli taka ciecz zawiera okoo 40% alkoholu etylowego dostpne s take w postaci granulek. Granulki te, to sacharoza nasczona odpowiednim rodkiem. Zwykle wystarcza zaywa po 10 kropli w odrobinie wody, doustnie dwa razy dziennie, najlepiej okoo p godziny przed jedzeniem, tzn. na pusty odek. Nie stosowa ich do wkraplama do oczu, me jest to ani poyteczne, ani przyjemne. Co do granulek zaywa si zwykle po 5, przetrzymujc pod jzykiem Cay system uzupeniania poywienia o niezbdne, a rzadko wystpujce substancje opracowaa np. firma FOREVER LIVING PRODUCTS, ktra za pomoc sieci bezporednich dystrybutorw rozprowadza miedzy innymi przetwory z Aloe barbadensis leczniczej
6

odmiany aloesu. dopki si same nie rozpuszcz7. Oczywicie zaywamy je take na pusty odek". Nie trzeba zaywa ich cigle, wystarczy w okresach nasilonej pracy i spowodowanego tym zmczenia oczu. Najlepiej wypraktykowa, ktry z tych rodkw najbardziej nam odpowiada, a potem schowa w szufladzie biurka, aby by pod rk. Jeeli nie mamy (powinna to by zwyka woda, niegazowana) to moemy wkropi sobie bezporednio na jzyk 6-10 kropli. Niektrzy homeopaci uwaaj ten sposb za szybszy, bo rodek wchaniany jest ju w jamie ustnej. Niekiedy bardzo skuteczne s kpiele oczu. Wykonanie ich jest proste trzeba mie tylko czyst wod. Zanurzamy twarz w wodzie i kilkakrotnie otwieramy i zamykamy oczy. Zamiast czystej wody moemy uywa wody z dodatkiem naparu ze wietlika, rumianku, lub odwaru z nasion kopru woskiego. Dotyczy to granulek firmy Boiron. Granulki te s stosunkowo due. Granulki innych firm maj zwykle zakrtk-dozownik, ktra pozwala odmierzy odpowiedni jednorazow dawk.
7

ROZDZIA 16 LECZENIE ZAPALENIA SPOJWEK

Niektre rodki homeopatyczne Samoleczenie ma swoje granice, jeeli w cigu kilku dni nie nastpi zdecydowana poprawa, jeeli w oku tkwi jakie obce ciao nie powinnimy odwleka wizyty u lekarza. W kadym razie nie naley sobie wkrapla do oczu kropli, ktre bardzo pomogy koleance". Aconitum napellus Stosuje si przy chorobach wywoanych zimnym ale suchym wiatrem, przecieniem oczu, niekiedy podranieniem mechanicznym. Najwaniejsze objawy to: gwatowne pojawienie si objaww; suche, gorce i zaczerwienione spojwki; czste mruganie; ble oczu (piekce i uciskowe) nasilaj si przy poruszaniu okiem; zimny okad (nawet z samej wody) zmniejsza chwilowo bl;

 powieki stwardniae, obrzknite i wraliwe na zimne powietrze; jeeli pojawiaj si zy, to na og noc. Aconitum stosujemy w potencji D6 (10 kropli) lub CHS (5 granulek), pi razy dziennie, przez okres trzech do piciu dni. Jest to take jeden z najczciej stosowanych rodkw w pocztkowym okresie grypy1. Charakterystyczny jest wtedy niepokj, wysoka gorczka przy suchej na og skrze, due pragnienie i szybkie, twarde Dobrym wprowadzeniem do homeopatycznego leczenia grypy jest ksika Homeopatyczne leczenie chorb przeziebieniowych". ttno. Zwykle pojawienie si potu sprawia ulg. W takich przypadkach
1

stosujemy go podobnie jak przy zapaleniu spojwek. Atropa Belladonna Stosuje si przy chorobie wywoanej gwnie wilgotnym zimnym wiatrem, przecigiem, umyciem wosw lub ciciem ich na krtko, promieniowaniem UV, nadmiarem wiata sonecznego (np. jazd na nartach w wysokich grach, bez odpowiednich okularw). Najwaniejsze objawy: bardzo szybkie wystpienie objaww; silna nadwraliwo na sztuczne wiato; rozszerzone renice, niekiedy lekki wytrzeszcz; silnie zaczerwienione spojwki; pocztkowa sucho moe si przerodzi w obfity zotok; pocztek choroby czsto okoo 15. lub wieczorem (ok. 21.); ble palce, niekiedy sprawiaj wraenie wyadowania. Dawkowanie: zwykle 5 x dziennie po 10 kropli (D6) lub po 5 granulek (CHS), przez 3-5 dni. Belladonna podobnie jak Aconitum jest stosowana w chorobach przezibieniowych. W takich przypadkach charakterystyczna jest wahajc si wysoka gorczka, zaczerwieniona i spocona twarz oraz wysuszone luzwki. Dawkowanie podobne jak w przypadku zapalenia spojwek. Z reguy poprawa jest szybko widoczna. Apis mellifica Przyczyn moe by uczulenie jak rwnie infekcje. Niekiedy stan zapalny moe pojawi si bardzo szybko. Najwaniejsze objawy:

 znaczne obrzki (tak spojwek, jak i powiek); silne zaczerwienienie; wraliwo na wiato i dotyk; ble palce, kujce; obfity zotok; objawy nasilaj si w cieple, poprawa w chodzie; Dawkowanie 3x dziennie po 10 kropli (D6) lub 5 granulek (CH5), przez kilka dni lub duej. Euphrasia officinalis Bodaje najczciej stosowany rodek. Stosuje si go w stanach ostrych, jak i przewlekych. Przyczyn moe by przecienie, alergia, take infekcje. rodek stosowany profilaktycznie. Najwaniejsze objawy: wraliwo na wiato nasilajca si w miar upywu dnia; ble uciskowe, palce, zmuszaj do mrugania; uczucie piasku pod powiekami; obfity zotok, zy s ostre i dranice; spojwki lekko obrzknite i zaczerwienione; z czasem wydzielina z oczu moe sta si ropna, a wtedy rano oczy s sklejone wydzielin; renice przewanie zwone. Dawkowanie: Euphrasia stosowana jest przewanie 3-5 x dziennie po dziesi kropli (D6) lub 5 granulek (CH9), przez okres kilku do kilkunastu dni. Jest to rodek stosowany take w katarze siennym czy zapaleniu zatok czoowych. Pulsatilla pratensis Przyczyn choroby moe by uczulenie, przecienie, infekcje, powikania po niektrych chorobach wirusowych. Zasadnicze objawy: zotok z wraeniem suchoci zwikszajcy si na wieym powietrzu; wraenie piasku w oczach nasilajce si w cieple; powieki obrzknite, swdzce, niekiedy piekce nasilajce si wieczorem, ulg przynosi pocieranie powiek; nadwraliwo na wiato. Pulsatilla jest rodkiem stosowanym w wielu schorzeniach, dziaa

gboko, warto dlatego zwrci uwag na to, e osoby podatne na leczenie tym rodkiem na og lepiej czuj si na wieym powietrzu, nie znosz przegrzanych, dusznych pomieszcze, atwo zmieniaj nastroje. Czciej stosuje si go u kobiet. Dawkowanie: 3x dziennie 10 kropli (D6) lub 5 granulek (CH5). Jeeli dodatkowo pokrywaj si objawy natury oglnej lepiej moe zadziaa wysza potencja np. D12, CH9, CH15. Rhus toxicodcndron Przyczyn choroby na og jest wilgotne zimno, przemoczenie, przemczenie. Najwaniejsze objawy: wiatowstrt; zotok, czsto ropna wydzielina obfite i bardzo dranice powieki bol jak pokaleczone; rano oczy sklejone; ble oczu palce, nasilaj si w ruchu; pryszczyki i owrzodzenia na spojwkach. rodek bywa take skuteczny przy doleczeniu mechanicznych podranie oka. Dawkowanie: 3x dziennie 10 kropli (D6) lub 5 granulek (CHS), przez kilka, kilkanacie dni. Ruta graveolens rodek ten wskazany jest po przemczeniu wzroku. Gwne objawy to: uczucie bolesnego przemczenia wzroku; spojwki zaczerwienione; bl piekcy, nasila si przy nataniu wzroku, przy sztucznym wietle; ulg przynosi ciepo, np. ciepy okad. Dawkowanie: 2x dziennie 10 kropli (D6) lub 5 granulek (CH7). Najlepiej zaraz po przebudzeniu si i przed snem, przez kilka dni. Profilaktycznie: w okresach nasilenia pracy, dwa, trzy razy dziennie. Staphysagria rodek jest bardzo skuteczny w przypadku jczmienia. Likwiduje zarwno stan zapalny towarzyszcy jczmieniowi, jak i zapobiega nawrotom choroby. Czsto pomaga przy gradwkach, stwardnieniach

brzegw powiek. Zwykle obserwuje si zotok przy wraeniu suchoci oczu nasilajcym si rano i wieczorem. Ble maj charakter piekcy i nasilaj si przy poruszaniu oczami. Niekiedy bl zdaje si promieniowa do zbw. Dawkowanie: 3x dziennie 10 kropli (D6) lub 5 granulek (CHS), przez tydzie. Staphysagria jako rodek profilaktyczny u osb ze skonnociami do jczmienia stosowana jest zwykle w wysokich potencjach (CH30). Niektre zioa Jest cay szereg zi, ktre mog by skuteczne w leczeniu zapale spojwek. Trzeba jednak mie wiadomo, e istniej granice samoleczenia. Jeeli nie ma wyranej poprawy w cigu 3-4 dni lub jeeli przyczyn jest uraz, trzeba si niezwocznie uda do specjalisty. Kiedy choroba ma charakter nawrotowy najlepszym rozwizaniem wydaje si konsultacja z homeopat. Z wielu zi leczcych stany zapalne spojwek wybralimy kilka kierujc si ich skutecznoci i dostpnoci. Jednym z najskuteczniejszych rodkw jest misz ze wieego licia aloesu. Warto uprawia w domu aloes drzewiasty, nie sprawia kopotw, a jego dziaanie lecznicze jest wrcz zadziwiajce2. Bardzo skutecznym rodkiem jest odwar z lici babki lancetowatej. Jedn yk zi zalewa si trzema szklankami wody i powoli ogrzewa doprowadzajc do delikatnego wrzenia, pod przykryciem. Po piciu minutach odstawiamy odwar na kwadrans i przecedzamy. Mona go stosowa do kompresw lub przemywa zuy w cigu dnia3. Innym cennym rodkiem jest kwiat bzu czarnego. Do sporzdzenia odwaru trzeba wzi l yk kwiatw na szklank wody. Sposb przygotowywania odwaru jest podobny, jak dla lici babki, wystarczy jednak utrzymywa wrzenie przez 2-3 minuty. Odwar ten ma take dziaanie przeciwblowe. Stosujemy go gwnie do okadw. Bardzo czsto stosuje si napar z kwiatw rumianku pospolitego. Napar taki mona atwo przyrzdzi nawet w pracy, zalewajc yeczk kwiatw szklank wrzcej wody i odstawiajc na kwadrans pod przykryciem. Wygodniejszy jest rumianek w torebce, nie trzeba wtedy przecedza

naparu. Mona go stosowa zarwno do przemywa, jak i do kompresw. Klasycznym rodkiem jest ziele wietlika kowego. Ju nazwa roliny wskazuje na jej dziaanie. Moemy stosowa napar sporzdzony z yki zi zalanych
2

termosie

szklank

wrztku.

Napar

stosowany

jest

do

przemywania oczu i do kompresw. Trzeba jednak zwrci uwag na to, jaki to aloes. Nie wszystkie Babka lancetowata jest bardzo popularn rolin, ale jeeli chcemy j maj tak wyrane dziaanie lecznicze.
3

zebra sami, to powinnimy znale czyste stanowisko, z daleka od miasta i drogi. Mona uywa zgniecionych wieych lici babki lancetowatej. Babka szerokolistna ma nieco sabsze dziaanie.

ROZDZIA 17 DODATKOWE WICZENIA WZROKU PRZYDATNE W PRACY PRZY KOMPUTERZE

Zoom przy uyciu kciuka Wycignij przed siebie rk z podniesionym kciukiem. Spjrz na kciuk, widzc go dokadnie i ostro na tle pozostaego niewyranie postrzeganego pola widzenia. Teraz popatrz na to i zauwa, e twj kciuk podzieli si na dwa obrazy. Kieruj wzrok naprzemiennie na kciuk i odlege to. Szybka rka To wiczenie jest zalecane przez Lisette Scholl jako szczeglnie pomocne w stanach napicia obwdki (mini) rzskowej. Zakryj swoj praw rk lewe oko i wycignij przed siebie lew rk, wntrzem doni do siebie, przesuwajc j w lewo na tyle na ile pozwala na to zakres widzenia"prawego oka. Skieruj wzrok na lew do i szybko j przybli na odlego kilku centymetrw od prawego oka. Gdy tylko obraz doni si wyostrzy natychmiast powr doni do pozycji wyjciowej. Zmuszaj prawe oko do szybkiej zmiany ogniskowej. Wykonaj to wiczenie kilka razy i zmie wiczce oko i rk. Mruganie Pamitaj o czstym mruganiu. Ludzie z wadami refrakcji wykazuj tendencj do mrugania w rytmie rzadszym ni 20 mrugni na minut.

Zbyt maa czstotliwo mrugania prowadzi do gapienia si, lub zeza. Prawidowe mruganie daje odpoczynek oczom, gimnastykuje zewntrzne minie gaki ocznej, nawila rogwk, masuje gak oczn i zmusza renic do zwania si i rozszerzania. Praca przy monitorach komputerowych powoduje wysuszenie oka i w tej sytuacji czstsze mruganie pomaga nawily prawidowo rogwk. Niektrzy stosuj umieszczanie karteczek przy klawiaturach komputerw przypominajcych o czstym mruganiu. Czarna kropka Narysuj czarn kropk za pomoc najbardziej czarnego z dostpnych tuszy (atramentu). Badaj kolor tej kropki, tak aby staa si tobie doskonale znajoma, aby przypomnienie sobie jej czerni i ksztatu byo moliwe w kadej chwili. Popatrz na jak (niewyranie widzian) liter na tablicy i po" na jej fragmencie swoj kropk. Porwnaj rnic w kolorach. Nie musisz widzie wyranie litery. Zamknij oczy i ponownie wyobra sobie swoj czarn kropk, otwrz oczy i raz jeszcze postaw j na fragmencie litery. Czy intensywno czarnego koloru kropki zmienia si, czy te nie? Powtrz z innymi literami. Metoda skutecznych czarnej metod kropki" bya jedn przez z najbardziej w lubianych i stosowanych Batesa leczeniu swoich

pacjentw. Bates odkry zadziwiajce sprzenie zwrotne zwizane z moliwoci wyobraenia i wywoywania z pamici idealnie czarnej kropki. Jeeli pacjent potrafi po otworzeniu oczu utrzyma jej idealnie czarny kolor i ksztat (z reguy jednak w pocztkowym okresie leczenia kropka blada"), a nastpnie naoy j na liter na tablicy testowej, to okazywao si, e potrafi wyranie zobaczy t (i inne) liter. Moment utrzymania w pamici, po otworzeniu oczu obrazu czarnej kropki jest po prostu chwil, w ktrej wzrok pracuje normalnie, uwolniony od nawykowego stanu napicia. Poniewa wraz ze zmysem wzroku umys take podlega relaksacji, metoda czarnej kropki znalaza zastosowanie w procesie przypominania sobie zapomnianych faktw. Jeeli nie moesz sobie czego przypomnie, wyobra sobie swoj czarn kropk i koncentrujc si na tym, aby jej czer nie zblada i nie zszarzaa, staraj si nakierowa j w ten region umysu, w

ktrym podejrzewasz istnienie tymczasowo zapomnianego faktu, czy zdarzenia. Kadc na obraz swojej kropki, powoli zaczn pojawia si wszystkie potrzebne chwilowo zapomniane szczegy. Czasami sarno przywoanie z pamici wyobraenia czarnej kropki powoduje nagy i dokadny przypyw podanych wspomnie. Jeeli uda ci si umiejscowi kropk na literze, a ona nie stracia swojego gboko czarnego koloru, sprbuj przesuwa kropk po konturach tej litery. Jeeli ci si to uda, to by moe ze zdumieniem spostrzeesz, i potrafisz wyranie odczyta t liter! 0 wahado wiczenie opracowane przez Margaret Corbett. Zamknij oczy i wyobra sobie okrg, du czarn liter O. Tak jak gdyby to bya tarcza zegara, postaw du czarn kropk na miejscu godziny 12 i 6. Traktujc swj nos jak dugi owek, przy nadal zamknitych oczach obrysuj krawd litery O tam i z powrotem pomidzy punktami odpowiadajcymi godzinie 12 i 8. Nastpnie powtrz ten wahadowy ruch pomidzy punktami odpowiadajcymi godzinom 3 i 9. Powtrz ten cykl sze razy. Droga koloru wiczenie opracowane przez Martin Sussman. Usid wygodnie, zamknij oczy i oddychaj swobodnie. Wyobra sobie, e twoje lewe oko jest wypenione jasno-tym wiatem, tak jakby soce wpado do niego. Powoli przemieszczaj to te soneczne wiato do tyu, wzdu nerwu wzrokowego do centrum wzrokowego w lewej tylnej czci kory mzgowej, pniej przesu wiato w prawo i wzdu prawego nerwu optycznego powr do prawego oka. wiczenia percepcji wzrokowej Widzenie jest w gwnej mierze funkcj umysu. Widzenie jest nasz interpretacj wrae odbitych na siatkwce. Bates stwierdzi, e gdy umys-oko nie jest zogniskowane, umys-mzg take znajduje si w rozproszeniu. Wyobraanie sobie, e moesz widzie dobrze, skieruje twj umys w tym kierunku. Wyobrania opiera si na pamici i jej sposb zastosowania w procesie odzyskiwania dobrego wzroku jest podobny.

Cierpliwo jest kolejnym wanym czynnikiem pomagajcym w stosowaniu metody Bates'a. Napicie wytworzone w zwizku z oczekiwaniami szybkich postpw jest szkodliwe, o wiele lepiej jest uy wyobrani i pozwoli na dokonanie si zmian w swoim wasnym czasie, na ich spontaniczne i samoistne" nadejcie. Integracja percepcji John rozszerzania Selby zaproponowa Selby doskonae wyrni wiczenie cztery suce do postrzegania. rodzaje percepcji:

postrzeganie ruchu, postrzeganie formy, postrzeganie koloru i percepcja objtoci, albo przestrzeni. Czsto ograniczamy nasz wiadomo nie korzystajc z niej w peni i koncentrujc si wycznie na jednym lub dwch jej rodzajach. Wypowiedz w pamici sowo ruch" i obejrzyj swoje otoczenie prbujc dostrzec w nim ruch, lub jego brak. Wraz z drugim oddechem powtrz ksztat" i dodaj wiadomo ksztatu, czy formy, linii i struktury obiektw. Przy trzecim oddechu powtrz kolor" i dodaj percepcj koloru. Na koniec wraz z czwartym oddechem wykonaj krtk powtrk wszystkich trzech poprzednich spostrzee i odnie je do wszystkiego innego co pozostao, po czym umiejtnie zlokalizuj te wraenia w przestrzeni, jak rwnie uwiadom sobie sam przestrze zarwno zajmowan przez obiekt jak i rozcigajc si przed, za i wok niego (odlego, szeroko, wysoko). To wszystko moe sta si naprawd przyjemnym dowiadczeniem. Ten zabieg mona stosowa w stosunku do kadego obiektu i mona go z atwoci wykonywa co godzink, a nie stanie si niewiadomym nawykiem. Emocjonalna natura widzenia Kady z nas postrzega wiat jako zbir metafor. Te metafory reprezentuj nasz system przekona i wierze, oraz sposb w jaki odbieramy i odczuwamy wiat przedstawiony naszym zmysom. Kady ma prawo do posiadania swojego indywidualnego zbioru metafor. Ale nikt nie ma prawa twierdzi, e ktry z tych zbiorw jest bardziej prawidowy i bardziej waciwy od innych. Systemy przekona s relatywne w stosunku do kadej jednostki, niektre po prostu mog by bardziej przystajce do okrelonych uwarunkowa, ni inne.

Terapia reedukacji wzroku polega na uyciu zewntrznych rodkw w taki sposb, by umoliwi wgld wewntrz siebie samego, swoich emocji i metafor, ktre stosujemy w yciu, a szczeglnie w uaktywnianiu i uywaniu naszych cia. Natura twoich metafor (zespow wierze, przekona, wyobrae, sposobw postrzegania, przenoni) odzwierciedla si w naturze twoich psychofizycznych problemw i vice versa. Krtki test Co dziao si z tob i twoim otoczeniem w czasie, gdy pierwszy raz zaoye(a) okulary? Dlaczego chcesz poprawi swj wzrok i widzenie? Jak wyglday pierwsze kontakty z twoim okulist? Czego si obawiasz? Jak poszczeglnego rodzaju lki wpywaj na to,.; czego nie chcesz zobaczy? Co jest ukryte przed tob przy twoim obecnym stanie wzroku? Jakie odnosisz korzyci z twojego obecnego stanu wzroku? Jak wyglday twoje dowiadczenia z nauk czytania? Jaki masz stosunek do swoich okularw? Jaki wzrok maj twoi rodzice? ycz Tobie wytrwaoci, moesz wierzy lub nie dziki tej ksice wiele osb usprawnio i wyleczyo swj wzrok. Powodzenia, powodzenia... Autor.