1.

Podstawowe prawa, zaleznoci i reguy Sia elektromotoryczna (SEM) nazywamy urzdzenia mogce wytwarza rznice potencjaw pomidzy dwoma punktami, np. ogniwa, baterie, prdnice, jeden z zaciskw jest + a drugi -, na zewntrz od +- a wewntrz od -+. Jest rnic potencjaw (napiciem elektrycznym) powstajc w rdle prdu elektrycznego, czyli urzdzeniu przetwarzajcym rne rodzaje energii na energi elektryczn, powstajc w wyniku tej przemiany. Napicie na zaciskach rda prdu zazwyczaj rni si od wartoci siy elektromotorycznej, spowodowane jest to wystpowaniem w rdle oporu elektrycznego, zwanego oporem wewntrznym rda, polaryzacji elektrod i innych zjawisk. Prawo Ohma natenie prdu stalego I pyncego przez przewodnik jest wprost proporcjonalne do napiecia elektrycznego U wystpujcego miedzy kocami przewodnika a odwrotnie proporcjonalne do jego rezystancji: I=U/R[V/ ] I prawo Kirchhoffa dotyczy bilansu prdw w wle obwodu prdu staego; w kadym wle obwodu elektrycznego suma nate prdw wpywajcych do wza rwna si sumie nate prdw wypywajcych z wza. II prawo Kirchhoffa- wyraa bilans napi w oczku obwodu elektrycznego, stwierdza ono ze w dowolnym oczku obwodu elektrycznego suma algebraiczna si elektromotorycznych jest rwna sumie algebraicznej spadkw napi na rezystancjach. Prawa Kirchhoffa dla prdu zmiennego I. Suma wartoci skutecznych zespolonych prdw w wle obwodu elektrycznego jest rwna zero II. W dowolnym oczku obwodu suma wartoci chwilowych si elektromotorycznych jest rwna sumie wartoci chwilowych napi na wszystkich elementach RLC jeeli adunki SA nieruchome w danym ukadzie odniesienia a ich wartoc nie zmienia si w czasie to wytworzone pole nazywamy elektrostatycznym. Prawo Coulomba sia F, z jak na kady z dwch adunkw punktowych Q1 i Q2 dziaa ich wsplne pole elektryczne, jest proporcjonalna iloczynu tych adunkw a odwrotnie proporcjonalna do do kwadratu odlegoci r miedzy tymi adunkami. Sia ta zaley rwnie od waciwoci rodowiska, w ktrym umieszczono adunki. F=Q1Q2/4Pir2 Prawo Biota i Savarta prawo to pozwala okreli w dowolnym punkcie A przestrzeni indukcj pola magnetycznego dB pochodzc od elementu dl przewodnika, przez ktry przepywa prd o nateniu I, prawo to wyraa si nast. Db=Idlsin/4Pir2- przenikalno magnetyczna bezwzgldna rodowiska, w ktrym oblicza si indukcj magnetyczn r- odlego punktu A, w ktrym oblicza si indukcj magnetyczn od elementu dl -kat midzy osi elementu dl, a odcinkiem czcym element dl z punktem A Sia elektromotoryczna indukowana w obwodzie w skutek zmian strumienia magnetycznego jest proporcjonalna do szybkoci zmian strumienia magnetycznego skojarzonego z danym obwodem elektrycznym i wyraa wzor e=- d/dt= -Ldt/dt Kierunek z zwrot siy elektromotorycznej indukowanej w przewodniku poruszajcym si w polu magnetycznym okrela, regua prawej doni: jeeli wyprostowan praw do uoymy tak, e linie pola magnetycznego bd w ni wchodziy, a kciuk ustawiony prostopadle w stosunku do wyprostowanych 4 palcw bdzie wskazywa kierunek ruchu przewodu, to 4 palce uoone wzdu przewodu wska zwrot siy elektromotorycznej indukowanej ). Prawo Ampera- warto siy elektrodynamicznej dziaajcej na umieszczony w rwnomiernym polu magnetycznym o indukcji B prostoliniowy przewd o dugoci 1 m przez ktry pynie prad I okrela wzorF=Bilsin(l,B). regua lewej doni jeeli do uoymy tak ze linie pola magnetycznego bd w ni wchodziy wyprostowane cztery palce uoone wzdu przewodu wskazuj zwrot prdu pyncego w przewodniku to kciuk ustawiony prostopadle w stosunku do wyprostowanych czterech palcw wskae kierunek i zwrot siy elektromotorycznej dziaajcej na przewd. Rega Lenza zwrot indukowanej siy elektromotorycznej jest taki ze wywoany przez ni prd (Szeli obwd jest zamknity) przeciwstawia si poprzez wytworzone pole magnetyczne zmiana strumienia magnetycznego ktrego wywouj wystpuje wie zmniejszenie strumienia gdy jest on w stanie narastania i powikszenie go gdy jest o w stanie zanikania e=- d/dt Amper- jest nateniem prdu nie zmieniajcego si ktry pync w dwch rwnolegych, prostoliniowych przewodach nieskoczenie dugich o przekroju koowym znikomo maym, umieszczonych w prni w odlegoci 1m, wywouje midzy tymi przewodami si rwn 2*10-7 niutona na kady metr dugoci przewodu Natenie prdu- nazywa si stosunek adunku przepywajcego przez dowolny przekrj przewodnika do czasu przepywu tego adunku I=Q/t. jednostka jest A-amper, adunku C Kulomb a czasu s-sekunda. Gsto prdu jest to stosunek prdu przepywajcego przez poprzeczny przekrj przewodnika do pola powierzchni tego przekroju: J=I/S i wyraa si w amperach na metr kwadratowy. Napicie elektryczne okrela stosunek pracy wykonanej przy przemieszczeniu adunku Q miedzy dwoma punktami pola A i B do wartoci przemieszczonego adunku U=Aodd/Q napicie wyraone w v-voltach Aodd wyraone w kilowatosekundach a adunek w C-kulombach. Jeli adunki elektryczne pobieraj energie ze rda napicia to napiecie rdowe zwane jest sia elektromotoryczn E=Aodd/Q sia wyraona take w woltach (v). wszystkie ciaa stawiaj opr przepywajcemu przez nie prdowi. Opr ten nazywamy rezystancj. Jednostka jest om. Om jest wartoci rezystancji jaka istnieje miedzy dwoma punktami przewodnika gdy napicie 1V wystpuje miedzy tymi punktami wywouje w przewodniku przepyw prdu o wartoci 1A: 1om= 1V/1A. rezystancja jest zalena od rodzaju materiau z ktrego przewodnik jest wykonany i jest wprost proporcjonalny do dugoci a odwrotnie do jego przekroju poprzecznego; R=p*(1/s) p-

rezystywno (opr waciwy) materiau przewodu w omometrach(om*m) odwrotnoci rezystancji to kondunktancja G(przewodnoci); G=1/R jednostka jest simens(s) rwny 1/. Odwrotno rezystywnoci materiau nazywa si konduktywnoci(przewodno waciwa) y=1/p i mierzy si w simensach na metr(S/m). rezystancja przewodnika jest zalena od temperatury i ronie ze wzrostem temperatury. Niektre metale a take ich stopy cechuje zanik rezystancji poniej pewnej temperatury krytycznej co nosi nazw nadprzewodnictwa. adunek elektryczny Q przepywajcy pod wpywem rnicy potencjaw U=Va-Vb wykonuje prace A=QU. Jednostka pracy jest dul(J)ktry jest praca wykonywan przez adunek o wartoci jednego kulomba pod wpywem rnicy potencjaw rwnej jednemu woltowi. Prace wykonywana w jednostce czasu jest moc . w przypadku prdu staego majcego warto I mamy ; P= A/t=(Q/t)*U=IU. Jednostka mocy jest wat(W) Natenie pola elektrycznego w punkcie jest ono wielkoci wektorow a zwrot wektora E jest zgodny ze zwrotem wektora siy F dziaajcej na adunek prbny dodatni E=F/q jednostka jest wolt na metr(v/m) Potencja elektryczny okrela stosunek pracy jaka naleao by wykona aby przenie adunek elementarny z danego miejsca do miejsca w ktrym potencja jest rwny zeru do wartoci adunku. Przyjmuje si ze punktem w ktry ma potencja si rwna zero jest punkt nieskoczenie odlegy od adunku wytwarzajcego pole elektryczne. W zwizku z tym potencja w punkcie A odlegym od adunku wytwarzajcego pole elektryczne bdzie wyraa wzr; Va=raEdl. W polu elektrycznym istnieje wiele punktw majcych ten sam potencja. czc te punkty w przestrzeni otrzymuje si powierzchnie ekwipotencjalne. Pojecie indukcji elektrycznej D (gsto powierzchniowej adunku) rwnej iloczynowi natenia pola elektrycznego i przenikalnoci elektrycznej bezwzgldnej rodowiska; D=E jest ona wielkoci wektorowa a jej wektor ma ten sam zwrot co wektor natenia pola elektrycznego. Jednostka jest kulomb na metr kwadratowy(C/m2). Suma wszystkich linii pola przechodzcych przez okrelony przekrj nazywa si strumieniem magnetycznym ( wielkoci skalarna). Jednostk jest Weber(wb). Zwrot strumienia jest zgody ze zwrotem linii pola magnetycznego. Gsto strumienia magnetycznego (Indukcja magnetyczna-) czyli liczba linii pola przypadajcych na jednostk pola powierzchni (S) nazywa si indukcja magnetyczna co mona zapisac w postaci wzoru B=d/ds. zwrot wektora indukcji jest zgodny ze zwrotem linii pola magnetycznego. Jednostka jest T-tesla. Prawo pozwalajce okreli w dowolnym punkcie A przestrzeni indukcje pola magnetycznego dB pochodzaca od elementu dl przewodnika przez ktry plynie prad o naetezeniu I nazywamy prawem biota Indukcyjno wasna cewki jest to stosunek strumienia magnetycznego, skojarzonego z dan cewk do pyncego przez ni prdu Sia elektrodynamiczna F=BIlsin(1,B) jest to sia ktra dziaa na przewd przez ktry przepywa prd i ktry jest umieszczony w polu magnetycznym sin(l,B) sinus kta zawartego midzy osi przewodu a lini pola magnetycznego przechodzcego przez t o Kierunek i zwrot tej siy okrela regua lewej doni 3 . Rezonans napi i prdw W obwodach prdu sinusoidalnego impedancja zalena od reaktancji indukcyjnej i pojemnociowej obwodu. Jeeli zajdzie przypadek ze oddziaywania tych obwodw reaktancji si skompensuj czyli Xl=Xc oznacza to ze miedzy napiciem zasilajcym obwd a prdem a obwodzie nie bdzie przesunicia fazowego obwd bdzie si zachowywa jakby mia tylko rezystancje taki przypadek to rezonans wyrznaimy dwa rodzaje rezonansu: rezonans napiec wystpuje przy szeregowym poczeniu cewki(L) i kondensatora(C) i opornika (R) czyli (sprzez)Ul+(sprzez)Uc=0 napniecie na cewce i kondensatorze SA rwne lecz maja przeciwne zwroty: rezonans prdw przy rwnolegym poczeniu tych elementw (RLC) Il+Ic=0 I=Ir+Il+Ic 4 . Poprawa wspczynnika mocy Naturalnym sposobem poprawy mocy jest waciwy dobr silnikw asynchronicznych uwzgldniajcy zapotrzebowana moc oraz wyaczenie silnikw spawarek transformatorw itp. Urzdze pracujcych na biegu jaowym. Sztuczne rodki: kompensacja mocy biernej indukcyjnej przez rwnolege wczani do odbiornikw o charakterze indukcyjnym urzdzenia pobierajcego moc biern pojemnociow .Takim urzdzeniem jest kondensator lub przez wzbudzona maszyna synchroniczna (kompresor synchroniczny) jest to kompensacja czciowa C=P[tg(fi1)-tg(fi2)]/ omega U2 kompensacja zupena prad bierny pojemnociowy pobierany przez kondensator jest rwny skadowej biernej indukcyjnej prdu pobieranego przez odbiornik C=P*tg(fi1)/omega *U2 W praktyce nie stosuje si kompensacji zupenej . W zalenoci od moliwoci technicznych wprowadza si kompensacj indywidualn lub grupow. Kompensacja indywidualna polega na doczeniu kondensatora bezporednio do zaciskw danego urzdzenia. W kompensacji grupowej kompensator synchroniczny instaluje si w rozdzielni zasilajcej. 5. Obwody elektryczne trjfazowe prdu sinusoidalnego; moc ukadw trjfazowych. Obwd trjfazowy zawiera trzy sprzone rda napicia sinusoidalnego, majce t sam czstotliwo, ktrych przebiegi czasowe s przesunite wzgldem siebie w fazie o kt 120stopni. Napicie trjfazowe wytwarza si w prdnicach trjfazowych. Prdnica przez elektromagnes zwany magnenic wytwarza strumie magnetyczny, zewntrzny moment obrotowy obraca magnenic ze sta prdkoci . Magnenica jest zasilana z zewntrz, poprzez szczotki i piercienie na wale prdnicy trjfazowej, z maej nie zalenej

prdnicy prdu staego zwanej wzbudnic. W obach stojana prdnicy s umieszczone trzy uzwojenia przesunite wzgldem siebie o 120stopni Wyrnia si ukady trjfazowe skojarzone i nie skojarzone. Nieskojarzone - gdzie trzy uzwojenia prdnicy wykorzysta si jako niezalene rda napicia(nie stosowane bo za duo kabli do podczenia). Ukady skojarzone -otrzymywane przez poczenie odpowiednich pocztkw lub zakocze uzwoje prdnicy, dzieli si je na gwiazdowe i trjktowe. Ukad w gwiazd koce faz prdnicy lub odbiornika poczone razem. Wsplny wze faz zarwno prdnicy jak i odbiornika nazywa si punktem neutralnym. Jeeli punkty neutralne prdnicy i odbiornika nie s poczone to mamy ukad trjfazowy gwiazdowy trjprzewodowy a jeeli s poczone przewodem to jest trjfazowy gwiazdowy czteroprzewodowy. Ukad w trjkt - koniec jednej fazy prdnicy lub odbiornika, bdzie poczony z pocztkiem drugiego i tak dalej . Zalenoci. Moc czynna wytwarzana przez trjfazowe rdo napicia lub pobierana przez odbiornik trjfazowy jest rwna sumie mocy poszczeglnych faz. P=Pa+Pb+PC= UaIbcosa + UbIbcosb + UcIccosc Wzr na moc czynn ukadw trjfazowych symetrycznych, taki sam dla obu pocze
P = 3U c s I o

U- napicie midzy fazowe; I- prd liniowy; - kt przesunicia fazowego midzy napiciem a prdem. Na tabliczkach znamionowych silnikw podana jest zwykle moc uyteczna czyli iloczyn mocy i sprawnoci
Pu = = 3UI cos P

Moc bierna: wytwarzana przez trjfazowe rdo napiecia lub pobierana przez odbiornik trjfazowy jest rowna sumie mocy biernych poszczeglnych faz Q=Qa+Qb+Qc=
Q = 3U sin I

Moc pozorna:
S = 3U I

6. Pprzewodniki niesamoistne oraz zcza PN charakterystyka prdowo napiciowa Diody prostownicze: Jest to podstawowy element prostownika pfalowego. Poniej przedstawiona jest charakterystyka prdowo-napiciowa, na podstawie ktrej moemy jednoznacznie stwierdzi, e diody prostownicze mog by wykorzystywane do prostowania prdu przemiennego, co polega na jednokierunkowym przewodzeniu prdu.

Widzimy, e dioda przewodzi prd powyej napicia UF zwanego napiciem pocztkowym przewodzenia, zalecym od materiau, z ktrego zrobiono diod. dioda pprzewodnikowa charakteryzuje si rna dla ronych kierunkw polaryzacji rezystancj. Poniej jest przedstawiony schemat prostownika pfalowego (a) oraz przebiegi napicia wejciowego (b) i wyjciowego (c).

W pprzewodnikach typu n elektrony, a w pprzewodnikach typu p dziury s okrelane mianem nonikw wikszociowych prdu. Natomiast elektrony w pprzewodnikach typu p i dziury w pprzewodnikach typu n s nonikami mniejszociowymi.

I (bardzo may) Przepyw prdu w zczu typu p-n w kierunku zaporowym

Przepyw prdu w zczu typu p-n w kierunku Charakterystyka prdowo-napiciowa diody

Typowa charakterystyka prdowo-napiciowa diod 14. Zasada dziaania transformatora

Na rdze z materiau ferromagnetycznego magnetycznego nawinite s dwa uzwojenia pierwotne z1 podczone jest do rda prdu wywouje sinusoidalny strumie magnetyczny w ma Z2 zwojw. Prad sinusoidalny pyncy w z1 i wtrnym z2 zmiany strumienia magnetycznego elektromotoryczne o wartociach: e1= Z1d(fi)/dt 15. Straty mocy w transformatorach. S 2 rodzaje strat mocy czynnej z przenoszeniem ograniczyc do strat: a)Straty mocy w rdzeniu: PFe=Ph+Pw gdzie:Ph=khBm2 f straty wywoane przez ktry powoduje cykliczne przemagnesowanie z tym straty histerezowe. Pw=kw zwizane z indukowaniem si i ograniczenia tych strat rdzenie transformatorw elektroizolacyjnymlub przedzielonych cienka b)Straty mocy w uzwojeniach transformatora: PCu=I12R1+I22R2 zwizane z przepywem prdu przez uzw. o rez. R2. wg prawa Joulea Lenza 16. Podstawowe stany transformatora, schemat Stan jaowy: Stanem jaowym transformatora jest stan, w ktrym napicia sinusoidalnego, a uzwojenie wtrne jest nazywa si wtedy prdem stanu jaowego I0. histerez i prdami wirowymi mona przedstwi Cakowity prd stanu jaowego I0 jest rwny I0= prdw, ktre je wzbudzaj. S z tymi prdami w Oddziaywanie ich mona przedstawi po stronie X2. Napicie zasilajce jest zgodne z II prawem transformatora I0 jest kilkanacie razy mniejszy od tak, ze spadki napicia i na rezystancji i reaktancji Wic przyjmuje si, e U1=E1. Przekadnie zasilajcego uzwojenie pierwotne do napicia na =E1/E2=U1/U2. Transformator w stanie jaowym nie oddaje mocy. caoci na pokrycie strat magnetycznych w rdzeniu.

10. Mi ern iki ma gne toel ekt ryc zne Do dzi aa nia tej gru py mie rni k w wy kor zys tuje si si dzi aaj c na umi esz czo ny w pol u ma gne tyc zny m prz ew d, w kt ry m py nie pr d ele ktr ycz ny. Cz nier uch om prz yrz du sta no wi ma gne s trw ay, mi

I (duy) przewodzenia pprzewodnikowej:

pprzewodnikowych- germanowej i krzemowej. jednofazowego.

stanowicy zamknit drog dla strumienia odizolowane od siebie oraz od rdzenia. Uzwojenie sinusoidalnego U1 ktry pync przez te zwoje rdzeniu transformatora. Uzwojnienie drugie wtorne uzwojeniu pierwotnym W uzwojeniach pierwotnym sprzgajcego oba uzwojenia indukuj siy energii elektrycznej przez transformator mona

sinusoidalnie zmienny strumie pyncy w rdzeniu materiau ferromagnetycznego rdzenia. Zwizane sa przepywem prdw wirowych. Bm2f2d2/p celem wykonuje si z cienkich blach pokrytych lakierem warstwo izolacji elektrycznej. I1 przez uzwojenie o rezystancji R1 oraz prdu I2 zastpczy w stanie obcienia. uzwojenie pierwotne poczone jest ze rdem otwarte. Prd pyncy przez uzwojenie pierwotne Wystpujce straty mocy czynnej spowodowanej jako: PFe=E1Ihw std Ihw= PFe/E1. I+Ihw. Strumienie rozproszenia s proporcjonalne do fazie, tak jak w idealnej cewce powietrznej. pierwotnej cewek indukcyjnych o reaktancjach X1 i Kirchhoffa U1=E1+RI0+jX1I0. Prd stanu jaowego prdu znamionowego uzwojenia pierwotnego Iln, indukcyjnej uzwojenia pierwotne s znikomo mae. transformatora jest rwna stosunkowi napicia zaciskach wtrnego w stanie jaowym Pobrana ze rda moc przeznaczona jest prawie w

a)

Stan obcienia

Jeli do zaciskw uzwojenia wtrnego zostanie wczony odbiornik o impedancji Zodb to pod wpywem siy elektromotorycznej E2 w obwodzie tym popynie prd I2. Dla obwodu tego zgodnie z drugim prawem Kirchhoffa mona napisa bilans napi: E2=R2I2+jXzI2+U2, gdzie U2=ZodbI2 jest napiciem na zaciskach odbiornika. Natomiast dla obwodu pierwotnego analogiczne rwnanie ma posta: U1=E1+R1I1+jX1I1. Rwnaniom tym odpowiadaj 2 niezalene obwody elektryczne. Analiz pracy transformatora najlepiej przeprowadza si wykorzystujc wykres wektorowy prdw i napi wystpujcych w transformatorze przy dowolnym obcieniu wczonym do zacisku uzwojenia wtrnego. Schemat zastpczy transformatora w stanie obcienia.

Ze schematu zastpczego wynika, e I1=I0+I2. Schemat zastpczy umoliwia skonstruowanie wykresu wektorowego napi i prdw w transformatorze przy dowolnym obcieniu wczonym do zaciskw uzwojenia wtrnego. Jeli transformator jest zasilany napiciem o staej wartoci skutecznej, a zmienia si impedancja odbiornika, wwczas zmianie ulega napicie na zaciskach uzwojenia wtrnego Zaleno napicia na zaciskach uzwojenia wtrnego od prdu obcienia I2 dla odbiornikw majcych rny wspczynnik mocy. Stan zwarcia Stan zwarcia jest takim stanem transformatora, w ktrym zaciski wtrne s zwarte, a uzwojenie pierwotne jest zasilane napiciem. W praktyce stan zwarcia jest stanem awaryjnym. Rezystancje uzwoje Rl, R2 oraz ich reaktancje rozproszeniowe X1, X2 s tak mae, e po zasileniu uzwojenia pierwotnego napiciem znamionowym w uzwojeniach pynyby bardzo due prdy. W wyniku zamiany energii elektrycznej na ciepo w uzwojeniach, w bardzo krtkim czasie nastpioby przegrzanie izolacji uzwoje i zniszczenie transformatora. Parametrem charakteryzujcym dany transformator jest tzw. znamionowe napicie zwarcia. Jest to warto napiecia zasilajcego uzwojenie pierwotne transformatora gdzy przy zwartych zaciskach uzwojenia w uzwojeniu pierwotnym pynie prd rwny prdowi znamionowemu Iln czyli Uz=ZzI ln gdzie Zzimpedencja zwarcia transformatora. 17. Budowa transformatora trjfazowego. Rdze transformatora trjfazowego skada si z 3 kolumn poczonych na obu kocach jarzmami. Uzwojenia pierwotne zostan przyczone do symetrycznej trjfazowej sieci zasilajcej symetrycznej, to w uzwojeniach tych popyn prdy, ktre wytworz w kolumnach rdzenia strumienie magnetyczne, proporcjonalne do wartoci prdw. Poniewa w dowolnej chwili suma trzech wartoci chwilowych prdw w ukadzie trjfazowym symetrycznym jest rwna zeru, wic rwnie suma wartoci chwilowych trzech strumieni poszczeglnych kolumn, dopywajcych do jarzma jest rwna zeru. Uzwojenia pierwotne i wtrne transformatora mog by czone w gwiazd, w trjkt, lub w zygzak - tylko uzwojenie dolnego napicia. Wynikiem rnych poczeni transformatorw trjfazowych jest wystpowanie przesuni fazowych midzy napiciami pierwotnymi a wtrnymi. Mona uy 3 transgf jednofazowych do duych mocy lub jeden trjfazowy.

18. Praca rwnolega transformatorw Do transformowania energii elektrycznej zamiast 1 transformatora o mocy dobranej do obcienia szczytowego stosuje si 2 transformatory mniejsze poczone rwnolegle. W warunkach zmiennego obcienia ukad taki stwarza moliwo zmniejszenia strat energii zwizanej z jej transformacj. Przy obcieniu szczytowym pracuj 2 transformatory. W dolinie obcienia wycza si jeden z transformatorw a zostawia wczony ten dla ktrego aktualne obcienie zblione jest do optymalnego.Aby wsppraca transformatorw bya optymalna, tak pod wzgldem technicznym jak i ekonomicznym, transformatory pracujce rwnolegle musz mie: -Warunek pierwszy - jednakowych grup pocze - wynika z koniecznej zgodnoci w fazie si elektromotorycznych odpowiadajcych sobie faz transformatorw przeznaczonych do pracy rwnolegej. - Warunek drugi - jednakowe przekadnie - wynika z koniecznej rwnoci si elektromotorycznych indukowanych w uzwojeniach dolnego napicia. Przy niejednakowych przekadniach te siy elektromotoryczne nie s rwne -Warunek trzeci -jednakowe napicia zwarcia - wynika z faktu, e transformatory wsppracujce rwnolegle obciaj si odwrotnie proporcjonalnie do ich napi zwarcia, tzn. transformator majcy mniejsze napicie zwarcia przyjmuje na siebie wiksze obcienie. - Warunek czwarty - stosunek mocy znamionowych wsppracujcych rwnolegle transformatorw nie wikszy od 3 - zwizany jest z sumowaniem si prdw oddawanych przez transformatory. 19. Budowa transformatorw energetycznych W czasie pracy transformatora energetycznego w rdzeniu i w uzwojeniach wydziela si duo ciepa,. Zazwyczaj transformatory energetyczne s chodzone mineralnym olejem izolacyjnym. W transformatorze energetycznym uzwojenia s umieszczone na kolumnach rdzenia, ktrych przekrj zbliony jest do koa. Uzwojenia mog by wykonywane jako walcowe (cylindryczne) bd krkowe. Przy uzwojnieniach cylindrycznych bliej rdzenia umieszcza Si uzwojenie dolnego napicia. Natomiast przy uzwojeniu krkowym krki cewek bdce czciami uzwojnie dolnego i grnego napicia SA uoone na przemian i przedzielone przegrodami z materiau elektroizolacyjnego!!! W celu uatwienia odprowadzania ciepa z transformatora do otoczenia cianki kadzi transformatora wykonuje si z blachy falistej lub mocuje si radiatory rurowe, umoliwiajce grawitacyjn (lub wymuszon przez specjaln pomp) cyrkulacj oleju.

20. Autotransformator Wynikiem zastosowania w transformatorze dwch oddzielnych uzwoje pierwotnego i wtrnego jest elektryczne odizolowanie od siebie obwodw- pierwotnego i wtrnego. Jeli takie odizolowanie nie jest wymagane, mona zbudowa transformator majcy jedno uzwojenie, ktrego cz jest wsplna dla obwodw pierwotnego i wtrnego. Taki transformator nazywamy autotransformatorem. W czci wsplnej uzwojenia

autotransformatora (z2) przy obcieniu pynie prd o wartoci I1-I2. 21. Przekadniki napiciowe i prdowe W pomiarach wielkoci elektrycznych w obwodach prdu przemiennego w ktrych wystpuje wysokie napijecie lub duy prad bd wzgldy bezpieczestwa wymagaj aby miernik by odizolowany od obwodu w ktrym wystpuje wysokie napicie powszechnie stosuje si transformatory maej mocy zwane przekadnikami

przekadniki umoliwiaj pomiar napicia prdu niewielkich zakresach pomiarowych i o stosunkowo przeznaczenia przekadniki dzielimy na prdoweprzekadniki wykorzystywane w pomiarach transformatorami maej mocy, zasilanymi po stronie mierzona. 22. Zasada dziaania silnika indukcyjnego. Zasad t mona przedstawi na uproszczonym ukad cewek zasilany z sieci trjfazowej wytwarza przymocowana do uoyskowej osi ruchomej cewka wirujce z prdkoci ktow p zblia si z ramki, wskutek zmiany tego pola magnetycznego w si siy elektromotoryczne. Kierunek i zwrot siy F e = Blv gdzie B wart. indukcji magnetycznej l d. prta v wzgldna prdko prta ramki

23 Analiza pracy silnika indukcyjnego. Po wczeniu uzwojen stojana do sieci zasilajcej strumie magnetyczny napotyka na swojej drodze rdzeniem wirnika. Szczeliny te stanowia duzy opr magnetycznym rdzeni wykonanych z materiaw potzrezbny do wytworzenia w sisniku indukcyjnym relatywnie znacznie wiekszy ni w transformatorze. poniewa uzwojenia nie tworza obwodu .

24. Ch ara kte rys tyk i me cha nic zne siln ik w ind ukc yjn ych Mo c me cha nic zna wyt war zan a prz ez 1 faz siln ika prz y po lizg us jest rw na mo cy wy dzi elo nej na rez yst orz e
[ 1( s) / s]R2

mocy i energii elektrycznej przyzadami o nieskomplikowanej budowie. W zalenoci od wykorzystywane w pomiarach prdu i napiciowe napicia. Przekadniki prdowe sa to jednofazowymi pierwotnej wysokimnapieciem ktrego wartoci jest

modelu silnika, zoonym ze stojana, w ktrym pole magnetyczne wirujce, i wirnik, ktrym jest majca uzwojenie zwarte. Gdy pole magnetyczne prdkoci liniow vp do pocztkowo nieruchomej prtach ramki rwnolegych do osi obrotu indukuj mona wyznaczy z reguy lewej doni

powstaje w nim wirujce pole magnetyczne ten szczeliny powietrzne miedzy rdzeniem stojana a magnetyczny w porwnaniu z oporem ferromagnetycznych. Dlatego prad magnesujcy magnetycznego strumienia wirujcego jest Wirnik piercieniowy silnika pozostaje nieruchomy zamknitego.

Dla siln ika trj faz ow ego :

Pe = m3I22[1 s)( ]/ Rs 2 = I'3 22[1 s)( Rs ']/ 2

Mo me nt ele ktr om agn ety czn y