Podrcznik uytkownika rodowiska dLibra w wersji 4.

Poznaskie Centrum Superkomputerowo - Sieciowe Redakcja: Tomasz Parkoa

Podrcznik uytkownika rodowiska dLibra w wersji 4.0

Tomasz Parkoa Copyright 2002 - 2008 Poznaskie Centrum Superkomputerowo - Sieciowe

Spis treci
1. Wstp .................................................................................................................. 1 1.1. dLibra - platforma do budowy bibliotek cyfrowych ..................................... 1 1.2. Uytkownicy systemu dLibra ..................................................................... 2 1.3. Katalogi .................................................................................................... 2 1.4. Kolekcje .................................................................................................... 2 1.5. Publikacja ................................................................................................ 3 1.5.1. Wydania publikacji, pliki i wersje plikw ......................................... 3 1.6. Waciwoci obiektu .................................................................................. 5 1.6.1. Wielojzyczno waciwoci ........................................................... 5 1.6.2. Metadane obiektu ........................................................................... 5 1.7. Inne zasoby biblioteki ............................................................................... 5 2. Instalacja, uruchamianie i logowanie ................................................................... 7 2.1. Instalacja i uruchamianie aplikacji redaktora i administratora .................. 7 2.2. Logowanie do systemu dLibra i uruchamianie aplikacji redaktora lub administratora ................................................................................................. 8 3. Aplikacja Redaktora .......................................................................................... 10 3.1. Gwne okno aplikacji redaktora ............................................................. 10 3.1.1. Drzewo katalogw ......................................................................... 11 3.1.2. Lista elementw ............................................................................ 11 3.1.3. Okno Wasnoci ........................................................................... 13 3.2. Edytory wasnoci obiektu ...................................................................... 13 3.2.1. Edytor informacji oglnych ........................................................... 13 3.2.2. Edytor opisu bibliograficznego ...................................................... 14 3.2.3. Edytor praw ................................................................................. 21 3.2.4. Edytor pozycji publikacji .............................................................. 23 3.2.5. Edytor przynalenoci publikacji do kolekcji ................................. 69 3.3. Typowe zadania redaktora ....................................................................... 24 3.3.1. Tworzenie katalogu ....................................................................... 25 3.3.2. Tworzenie nowej publikacji grupowej ............................................ 26 3.3.3. Tworzenie nowej publikacji ........................................................... 30 3.3.4. Przesyanie wczeniej przygotowanych publikacji .......................... 37 3.3.5. Tworzenie nowej publikacji planowanej ......................................... 39 3.3.6. Dodawanie treci do publikacji planowanej ................................... 40 3.3.7. Publikowanie wydania publikacji .................................................. 41 3.3.8. Przesuwanie i usuwanie elementw .............................................. 41 3.3.9. Usuwanie treci publikacji ............................................................ 42 3.3.10. Zmiana hasa ............................................................................. 42 3.3.11. Wyszukiwanie elementw ........................................................... 42 3.4. Zaawansowane zadania redaktora ........................................................... 43 3.4.1. Tryby dziaania (widoki) programu redaktora ................................ 43 3.4.2. Pobieranie plikw wydania publikacji ........................................... 44 3.4.3. Dodawanie nowych wersji plikw .................................................. 46 3.4.4. Tworzenie/usuwanie wydania publikacji ....................................... 48 3.4.5. Porzdkowanie plikw publikacji .................................................. 51 3.4.6. Masowe adowanie publikacji ........................................................ 52 3.4.7. Konfiguracja programu redaktora ................................................. 56 3.5. Zarzdzanie tagami ................................................................................. 58 3.6. Kreator Publikacji ................................................................................... 60 3.6.1. Dziaanie Kreatora Publikacji ........................................................ 60 3.6.2. Uywanie Kreatora Publikacji ....................................................... 61 4. Zarzdzanie bibliotek ....................................................................................... 65

iii

Podrcznik uytkownika rodowiska dLibra w wersji 4.0 4.1. Gwne okno Aplikacji Administratora ..................................................... 65 4.1.1. Drzewo Biblioteki .......................................................................... 65 4.2. Podstawowe Zadania Administratora ....................................................... 66 4.2.1. Tworzenie/usuwanie kolekcji ........................................................ 67 4.2.2. Zarzdzanie publikacjami w kolekcji ............................................. 69 4.2.3. Zarzdzanie atrybutami biblioteki ................................................ 70 4.2.4. Zarzdzanie sownikiem wartoci atrybutw ................................. 74 4.2.5. Zarzdzanie uytkownikami i grupami .......................................... 79 4.2.6. Zarzdzanie jzykami ................................................................... 90 4.3. Zaawansowane zarzdzanie prawami ...................................................... 91 4.3.1. Wprowadzenie .............................................................................. 91 4.3.2. Uprawnienia na poziomie biblioteki ............................................... 91 4.3.3. Uprawnienia na poziomie katalogu ............................................... 93 4.3.4. Uprawnienia na poziomie kolekcji ................................................. 94 4.3.5. Uprawnienia na poziomie publikacji ............................................. 95 4.4. Zarzdzanie domenami dostpu .............................................................. 96 A. Importowanie grup wartoci z plikw MARC ...................................................... 98 B. Pobieranie metadanych poprzez rozszerzenie Z39.50 ....................................... 100 C. Import metadanych z formatu MARC ............................................................... 104 C.1. Format pliku marcImport.properties ..................................................... 104 C.2. Format pliku marcImpRemChars.properties ......................................... 106 C.3. Domylna konfiguracja ......................................................................... 107 D. Eksport w formacie RDF ................................................................................. 108 D.1. Plik konfiguracyjny eksportu RDF ........................................................ 108 E. Import metadanych z formatu XML ................................................................. 109 F. Import metadanych z formatu BibTeX .............................................................. 111 G. Sownik synonimw wartoci atrybutw .......................................................... 113 G.1. Idea sownika synonimw ..................................................................... 113 G.2. Konstrukcja sownika synonimw ......................................................... 113 H. Domylna konfiguracja aplikacji redaktora ...................................................... 115 H.1. Domylne ustawienia programu redaktora ............................................ 115 I. Waciwoci obiektw w systemie dLibra ........................................................... 116 J. Operacje dotyczce obiektw systemu dLibra ................................................... 124 Sownik ............................................................................................................... 129

iv

Rozdzia 1. Wstp
1.1. dLibra - platforma do budowy bibliotek cyfrowych
System Biblioteki Cyfrowej dLibra stanowi zbir narzdzi, ktre umoliwiaj: Przechowywanie rnego typu obiektw cyfrowych (np. artykuw naukowych, sprawozda, podrcznikw, stron HTML, dokumentw PDF, nagra audio/video) Zarzdzanie obiektami cyfrowymi znajdujacymi si w bibliotece cyfrowej (np. modyfikowanie dokumentw, grupowanie dokumentw, przypisywanie dokumentw do kategorii tematycznych, zarzdzanie prawami uytkownikw do dokumentw) Udostpnianie obiektw cyfrowych przechowywanych w bibliotece (np. przegldanie dokumentw poprzez stron WWW, wyszukiwanie dokumentw, zabezpieczanie dokumentw przed kopiowaniem, czasowe udostpnianie dokumentw) Zarzdzanie bibliotek cyfrow (np. tworzenie grup uytkownikw biblioteki cyfrowej, przyznawanie praw uytkownikom) Wspprac z innymi systemami informacyjnymi przy uyciu publicznie dostpnych standardw (np. OAI-PMH, RSS)

System dLibra skada si z trzech podstawowych elementw: Serwer - jest to kluczowy element systemu - odpowiada za wszelkie operacje wykonywane w bibliotece cyfrowej, Strony WWW - aplikacja czytelnika - s to strony WWW poprzez ktre czytelnik ma dostp do zasobw (np. ksiek) biblioteki cyfrowej, Aplikacja redaktora i administratora - jest to program okienkowy, skadajcy si z dwch aplikacji - redaktora i administratora, ktre pozwalaj odpowiednio na zarzdzanie zawartoci biblioteki cyfrowej (np. dodawanie nowych pozycji) oraz zarzdzanie sam bibliotek cyfrow (np. zarzdzanie podziaem tematycznym biblioteki cyfrowej).

Elementy te poczone w cao stanowi system dLibra - platform do budowy bibliotek cyfrowych. Na stronie WWW projektu dLibra (http://www.dlibra.psnc.pl) znajduje si zestaw forw dyskusyjnych. Fora te dotycz pomocy technicznej systemu dLibra (aplikacji redaktora i administratora, aplikacji czytelnika, instalacji i konfiguracji systemu, itp.) oraz oglnych tematw dotyczcych bibliotek cyfrowych czy samego systemu dLibra. Dla uytkownikw aplikacji redaktora i administratora szczeglnie interesujce moe by forum dotyczce aplikacji redaktora oraz forum dotyczce aplikacji administratora. Fora znajduj si pod adresem http://www.dlibra.psnc.pl/forum. Jeli zatem maj Pastwo pytanie/problem/propozycj zapraszamy do wypowiedzi na forum.

Wstp

1.2. Uytkownicy systemu dLibra

Uytkownikw korzystajcych z systemu dLibra moemy podzieli na trzy typy: Administrator - zarzdza bibliotek poprzez tworzenie uytkownikw oraz grup uytkownikw, nadaje prawa uytkownikom, moe tworzy i modyfikowa struktur biblioteki, moe uywa wszystkich programw systemu dLibra (administratora, redaktora, WWW) przy czym najczciej wykorzystuje program administratora, Redaktor - tworzy bibliotek cyfrow poprzez dodawanie obiektw cyfrowych do biblioteki, tworzy lub importuje z zewntrz opisy obiektw, grupuje obiekty, z reguy ma ograniczony dostp do programu administratora, najczciej korzysta z programu redaktora, Czytelnik - uytkownik systemu dLibra, ktry ma dostp jedynie do stron WWW umieszczonych w Internecie, moe przeglda udostpniony przez redaktora tekst obiektw cyfrowych, nie moe korzysta z programu administratora i redaktora, czytelnikiem jest kada osoba ktra odwiedza strony WWW biblioteki cyfrowej.

S to trzy typy uytkownikw najczciej spotykanych w bibliotekach cyfrowych opartych o system dLibra. Kady z nich ma odrbne zadanie oraz inny charakter. Administrator dba o bibliotek cyfrow jako cao, redaktor zajmuje si zawartoci biblioteki cyfrowej zgodnie z ograniczeniami wprowadzonymi przez administratora natomiast czytelnik kocowy uytkownik - korzysta z pozycji zgromadzonych w bibliotece przez redaktora.

1.3. Katalogi
Wszystkie obiekty cyfrowe przechowywane w bibliotece dLibra s uoone w hierarchiczn struktur katalogw. Kady katalog moe zawiera dowoln ilo obiektw lub katalogw podrzdnych. Katalogi wprowadzaj w bibliotece porzdek strukturalny. W wikszoci przypadkw obiekty bd wprowadzane do katalogw wedug ich waciciela, lub np. dziau firmy, do ktrego nale. Struktura biblioteki zorganizowana w katalogi widoczna jest jedynie w programie administratora i redaktora dlatego czytelnik nie ma do niej dostpu. Dziki takiemu podejciu redaktor moe w dowolny sposb konstruowa struktur biblioteki bez wpywu na to jak widzi bibliotek czytelnik.

1.4. Kolekcje
Katalogi s elementem porzdkujcym zbir obiektw cyfrowych wewntrz biblioteki widzianym jedynie przez administratorw i redaktorw biblioteki. Struktur logiczn, widzan przez czytelnika zapewnia mechanizm kolekcji. W systemie dLibra moe istnie dowolna liczba kolekcji a ich struktura jest hierarchiczna. Kada kolekcja moe si skada z dowolnej liczby kolekcji podrzdnych. Do danej kolekcji moe nalee dowolna liczba obiektw cyfrowych, a jeden obiekt moe nalee do dowolnej liczby kolekcji. Kolekcje s zazwyczaj tworzone tematycznie (np. Materiay dydaktyczne i podrzdne wzgldem niej kolekcje Biologia i Informatyka).

Wstp

1.5. Publikacja
Obiekt cyfrowy w systemie dLibra nazywamy publikacj. W kolejnych sekcjach terminy te bd uywane zamiennie. Obiekt cyfrowy w systemie dLibra (publikacja) stanowi zbir informacji, np. artyku, sprawozdanie, podrcznik uytkownika czy te galeri zdj. Publikacje dLibra skadaj si z plikw. W najprostszym przypadku publikacja moe si skada tylko z jednego pliku zawierajcego wszystkie informacje (np. PDF, PS lub dokument MS Word). Istnieje jednak moliwo, e jedna publikacja skada si bdzie z wielu rnego typu plikw. Najlepszym przykadem takiej publikacji jest strona internetowa z plikami HTML, GIF i innymi.

1.5.1. Wydania publikacji, pliki i wersje plikw

Wydanie publikacji jest konkretn wersj dokumentu elektronicznego. Zamy, e autor stworzy dokument A - jest to pierwsza wersja. Autor przesa pliki dokumentu redaktorowi, ktry wprowadzi ten dokument do biblioteki cyfrowej tworzc publikacj (podczas tworzenia publikacji system dLibra automatycznie tworzy rwnie pierwsze wydanie tej publikacji). Nastpnie autor poprawi dokument A w wyniku czego redaktor otrzyma kolejn wersj dokumentu - dokument A'. Aby udostpni now wersj dokumentu (A') w bibliotece cyfrowej redaktor powinien doda do publikacji nowe wydanie (nie wprowadza nowej publikacji!). Po dodaniu nowego wydania publikacja posiada dwa wydania - jedno odpowiadajce dokumentowi A, a drugie odpowiadajce dokumentowi A'. Dziki takiemu podejciu uytkownik biblioteki cyfrowej ma udostpnion ca histori ycia dokumentu. W kontekscie plikw wydanie jest zbiorem konkretnych wersji plikw, przy czym wersj pliku rozumiemy jako plik w okrelonym czasie (np. plik z dnia 17.01.2006, godziny 07:32). Zgadza si to z informacjami z poprzedniego paragrafu - dokument A to pierwsza wersja dokumentu, ktra grupuje wersje plikw przesane redaktorowi po utworzeniu dokumentu. Dokument A' grupuje natomiast wersje plikw przesane po modyfikacji dokumentu. Podsumowujc, wydanie pierwsze publikacji (stworzone automatycznie podczas tworzenia publikacji) grupuje wersje plikw dokumentu A, wydanie drugie grupuje wersje plikw dokumentu A'. Warto tu rwnie doda, e jeeli dokument byby wieloplikowy i modyfikacje wykonane przez autora nie dotyczyyby wszystkich plikw to wydanie drugie grupowaoby cz plikw w wersji z dokumentu A (pliki nie zmodyfikowane) i cz plikw w wersji z dokumentu A' (pliki zmodyfikowane). Aby dokadniej wyjani kwesti wersjonowania przeledmy przykad (ilustracja przykadu: Rysunek 1.1.). Zamy, e pocztkowo dana publikacja skada si tylko z jednego pliku body.html. Redaktor tworzy publikacj w systemie dLibra wskazujc ten plik jako zawarto. System dLibra tworzc publikacj tworzy jej pierwsze wydanie, ktre grupuje t konkretn wersj pliku. Po pewnym czasie autor zmodyfikowa plik body.html oraz doda do dokumentu plik title.jpg. Redaktor utworzy drugie wydanie ktre grupuje plik body.html w wersji po modyfikacji oraz plik title.jpg w jego pierwszej wersji. Po pewnym czasie autor ponownie zmodyfikowa dokument zmieniajc pliki body.html i title.jpg oraz dodajc plik logo.gif. Redaktor utworzy trzecie wydanie, ktre grupuje najnowsze wersje plikw body.html i title.jpg oraz pierwsz wersj pliku logo.gif. Podsumowujc, publikacja ostatecznie skada si z trzech wyda. Wydania te grupuj pliki w okrelonych wersjach. Publikacja zawiera ogem 3 pliki, ktre grupuj konkretne wersje pliku (np. plik title.jpg grupuje wersj 1.1 oraz wersj 1.3, a plik logo.gif grupuje jedn wersj 1.1).

Wstp

Rysunek 1.1. Wersjonowanie plikw i wydania publikacji

Kolejny przykad znajduje si na rysunku poniej. Przedstawia on zalenoci midzy publikacj, wydaniami, plikami i wersjami plikw. Jak wida publikacja skada si z dwch wyda i dwch plikw. Pliki zawieraj konkretne wersje plikw, natomiast wydania grupuj konkretne wersje plikw. Uytkownik stron internetowych (czytelnik) widzi publikacj oraz jej dwa wydania. Gdy chce zobaczy zawarto konkretnego wydania system dLibra serwuje mu odpowiadajce wydaniu wersje plikw.
Rysunek 1.2. Struktura publikacji

Wstp

1.6. Waciwoci obiektu

Obiekty znajdujce si w systemie dLibra posiadaj rne waciwoci. Waciwoci jest np. nazwa elementu, opis elementu, informacje administracyjne dotyczce elementu, itp. Kada waciwo moe dodatkowo by wielojzyczna lub niezalena od jzyka, wymagana bd nie. Dodatek I. Waciwoci obiektw w systemie dLibra zawiera informacje na temat waciwoci obiektw w systemie dLibra.

1.6.1. Wielojzyczno waciwoci

Jeeli waciwo jest niezalena od jzyka specyfikuje si j tylko raz (w jednym jzyku). Jeeli waciwo jest wielojzyczna oznacza to, e moe by wyspecyfikowana w dowolnej liczbie jzykw (uywane jzyki definiuje administrator biblioteki). Przykadem waciwoci niezalenej od jzyka jest nazwa katalogu. Katalogi tworzone s przez redaktora w celu hierarchicznego uporzdkowania zbioru dokumentw. Jest to uporzdkowanie wewntrzne (tylko dla redaktora) co oznacza, e katalogi widziane s tylko przez redaktorw - czytelnicy stron WWW nie maj do nich dostpu. Przez to, e katalog jest wewntrznym elementem redaktorw nie jest konieczne wprowadzanie nazwy wielojzycznej. Przykadem waciwoci wielojzycznej (zalenej od jzyka) jest nazwa kolekcji. Nazwy kolekcji prezentowane s na stronie WWW dlatego podane jest aby byy one wyspecyfikowane w wielu jzykach ze wzgldu na wielonarodowo czytelnikw stron WWW.

1.6.2. Metadane obiektu

Niektre obiekty w bibliotece dLibra mona opisa przy pomocy zdefiniowanego zbioru atrybutw zwanego schematem. Podstawowym schematem w bibliotece dLibra jest Dublin Core 1.1, przy czym istnieje moliwo modyfikacji tego zestawu atrybutw. Wartoci atrybutw obiektu s rozpatrywane podczas przeszukiwania biblioteki i s kluczowym elementem pozwalajcym identyfikowa dany zasb. Schemat to w praktyce metadane obiektu w bibliotece. W przypadku domylnego schematu (Dublin Core 1.1) s to informacje typu autor, tytu, data wydania, wydawca, itd. Obiekty, ktre posiadaj metadane to: publikacja planowana, wydanie, publikacja grupowa, katalog

1.7. Inne zasoby biblioteki

Poza zawartoci biblioteki (tzn. publikacjami), dLibra zarzdza rwnie innymi zasobami. System uytkownikw i grup uytkownikw uatwia zarzdzanie prawami. Wszystkie prawa mog by przyznawane na poziomie uytkownika lub grupy. Przypisanie uytkownika do grupy daje mu wszystkie prawa, jakie ma grupa.

Wstp

W bibliotece dLibra atrybuty obiektu (tworzce schemat metadanych) s rwnie zasobami. Dziki temu mog one by tworzone i zmieniane przez administratorw biblioteki.

Rozdzia 2. Instalacja, uruchamianie i logowanie

2.1. Instalacja i uruchamianie aplikacji redaktora i administratora
Instalacj aplikacji okienkowej zajmuje si administrator bibilioteki dLibra. Do uruchomienia programu wymagana jest wersja 6.0 Java 2 Virtual Machine lub nowsza. Jeeli administrator biblioteki dLibra przeprowadzi instalacj i stworzy skrt do programu okienkowego dLibra, np. na pulpicie, to w celu jego uruchomienia wystarczy dwukrotnie klikn na skrt. Jeeli taki skrt nie istnieje to w celu uruchomienia programu okienkowego dLibra naley: 1. 2. Uruchomi przegldark internetow (np. Internet Explorer, Firefox) W pole adresu wpisa adres biblioteki i doda kocwk /jnlp. Przydadowo, jeeli adres WWW biblioteki to www.wbc.poznan.pl to naley wpisa adres www.wbc.poznan.pl/jnlp czyli doda do adresu biblioteki kocwk /jnlp. Zatwierdzi wpisany adres, np. przyciskajc klawisz ENTER. Poczeka a potrzebne pliki zostan scignite i program zostanie uruchomiony. Jeeli zostanie wywietlony komunikat na temat bezpieczestwa - przycisn przycisk Zawsze (Always w przypadku jzyka angielskiego). Na ekranie powinno pojawi si okno logowania (Rysunek 2.1.).
Rysunek 2.1. Okno logowania

3. 4. 5. 6.

Instalacja, uruchamianie i logowanie

2.2. Logowanie do systemu dLibra i uruchamianie aplikacji redaktora lub administratora

Przed rozpoczciem pracy z aplikacjami okienkowymi systemu dLibra naley przeprowadzi proces logowania. Po uruchomieniu programu okienkowego dLibra wyswietli si okno logowania - Rysunek 2.1.. Dane potrzebne do autoryzacji (nazwa uytkownika, haso) mog by wprowadzane bezporednio w polach Identyfikator i Haso albo przechowywane w profilu logowania. Edytor Profilw Logowania (Rysunek 2.2.) umoliwia zarwno tworzenie nowych profilw, jak i modyfikacj istniejcych.
Rysunek 2.2. Edytor Profilw Logowania

Domylny profil logowania okrela adres i numer portu serwera dLibra, ktry ma by wykorzystywany podczas autoryzacji przy bezporednim wprowadzaniu nazwy uytkownika i hasa. Dla innych profilw dane mog by definiowane oddzielnie. Gdy haso w profilu logowania pozostanie puste, bdzie musiao ono by wprowadzane w polu Haso okna logowania (Rysunek 2.1.) podczas kadej operacji logowania. Dodatkowo profile mog mie wprowadzon konfiguracj NAT. Po zalogowaniu do systemu wywietlane jest okno startowe (Rysunek 2.3.), ktre umoliwia uytkownikowi uruchomienie aplikacji okienkowych systemu dLibra. Wyboru dokonuje si poprzez przycinicie jednej z nazw aplikacji: Aplikacja Redaktora- aplikacja redaktora biblioteki dLibra Zarzdzanie bibliotek - aplikacja administratora biblioteki dLibra

Po wyborze aplikacji nastpuje adowanie elementw wchodzcych w jej skad. Informacja o aktualnie adowanym elemencie wywietlana jest w dolnej czci okna startowego.

Instalacja, uruchamianie i logowanie

Rysunek 2.3. Aplikacja startowa dLibra

Rozdzia 3. Aplikacja Redaktora

Rozdzia ten opisuje Aplikacj Redaktora dLibra wraz z jej podstawowymi komponentami.

3.1. Gwne okno aplikacji redaktora

Rysunek 3.1. Gwne okno Aplikacji Redaktora

Gwne okno aplikacji redaktora (Rysunek 3.1.) skada si z piciu podstawowych czci: Drzewa katalogw umiejscowionego po lewej stronie . Przedstawia ono hierarchiczn struktur biblioteki - katalogi biblioteki. Lista elementw (prawa grna cz okna) przedstawiajca list elementw, ktre zawiera wybrany obiekt. Okno wasnoci (prawa dolna cz okna) zawierajce zakadki na ktrych znajduj si informacje na temat wybranego na licie elementw obiektu. Menu gwne znajdujce si w grnej czci okna aplikacji redaktora, Pasek narzdzi (poniej menu gwnego) umoliwiajcy szybki dostp do najczciej wykonywanych operacji (np. tworzenie nowej publikacji).

Standardowy rozkad elementw aplikacji redaktora przedstawiono na rysunku powyej. Rozkad ten mona w ograniczonym stopniu dostosowa do potrzeb uytkownika. Do dyspozycji uytkownika s miejsca w ktrych standardowo umieszczone s lista

10

Aplikacja Redaktora

elementw i okno wasnoci. W obu tych miejscach mona umieci zarwno okno wasnoci jak i list elementw. Moliwe jest zatem porwnanie wasnoci dwch elementw (wywietlenie dwch okien wasnoci) lub manipulowanie na dwch listach elementw (umoliwia przenoszenie elementw biblioteki). Aby zmieni wywietlany element w miejscu gdzie standardowo wywietlana jest lista elementw naley przycisn ALT+F1 - pojawi si okno wasnoci. Aby powrci do listy elementw naley ponownie wybra ALT+F1. Aby zmieni wywietlany element w miejscu gdzie domylnie znajduje si okno wasnoci naley wybra ALT+F2 - pojawi si lista elementw, aby powrci do okna wasnoci naley ponownie wybra ALT+F2.

3.1.1. Drzewo katalogw

Drzewo katalogw umieszczone jest w lewej czci okna programu redaktora. Katalogi umoliwiaj hierarchiczne porzdkowanie dokumentw w systemie na potrzeby redaktorw i administratorw. Struktura katalogw widoczna jest tylko dla redaktorw i administratorw (dla uytkownikw stron WWW nie jest ona widoczna). Na drzewie katalogw znajdowa si mog nastpujce wzy: wze katalogu - przedstawia katalog biblioteki, mo zawiera katalogi podrzdne oraz publikacje grupowe, wze publikacji grupowej - reprezentuje publikacj grupow, moe zawiera podrzdne publikacje grupowe.

Z kadym wzem zwizane jest menu kontekstowe, ktre umoliwia szybki dostp do najczciej wykonywanych operacji na danym typie elementu (np. dodawanie publikacji). Menu to wywoywane jest po klikniciu na wle prawym przyciskiem myszy. Po dwukrotnym klikniciu na wybrany wze drzewa katalogw lista elementw (prawa grna cz okna) jest wypeniana elementami, ktre zawiera element reprezentowany przez wybrany wze.

3.1.2. Lista elementw

3.1.2.1. Wstp
Lista elementw pozwala na przegldanie zawartoci biblioteki cyfrowej. Domylnie na liscie znajduj si elementy pochodzce z gwnego katalogu biblioteki. Elementy znajdujce si na licie mona otwiera dwukrotnie klikajc na wybrany element myszk lub przyciskajc klawisz ENTER (gdy element ktry chcemy otworzy jest wybrany na licie). Aby przej o jeden poziom wyej naley przycisn klawisz BACKSPACE lub dwukrotnie klikn element znajdujcy si na pierwszej pozycji oznaczony jako .. (element ten nie jest obecny na licie elementw ktre zawiera katalog gwny poniewa nie da si przej poziom wyej ponad katalog gwny). cieka do aktualnie otwartego elementu znajduje si w grnej czci listy elementw. Po zaznaczeniu elementu na licie okno wasnoci (prawa dolna cz okna) wypenia si szczegowymi informacjami na temat wybranego elementu. Na licie elementw mog znajdowa si:

11

Aplikacja Redaktora

wze katalogu - przedstawia katalog biblioteki, mo zawiera katalogi podrzdne oraz publikacje, wze publikacji grupowej - reprezentuje publikacj grupow, w ktrej skad mog wchodzi inne publikacje wcznie z publikacjami grupowymi, wze planowanej publikacji - reprezentuje publikacj planowan i nie zawiera adnych podrzdnych wzw, wze publikacji - reprezentuje publikacj, w trybie zaawansowwanym zawiera wzy wyda publikacji oraz wze plikw publikacji, natomiast w trybie uproszczonym gdy publikacja ma tylko jedno wydanie zawiera wersje plikw tego wydania, wze publikacji ktrej tre zostaa usunita - reprezentuje publikacj z usunit treci, zawiera jedynie wzy wyda. wze wydania - reprezentuje wydanie publikacji i zawiera te wersje plikw publikacji, ktre tworz wydanie, wze plikw publikacji - zawiera wszystkie pliki publikacji, wze folderu (ikonka folderu taka jak w systemie operacyjnym na ktrym uruchomiony jest program) - reprezentuje folder, ktry grupuje pliki publikacji lub wersje plikw publikacji, wze pliku publikacji (ikonka zalena od typu pliku) - reprezentuje plik publikacji i zawiera wszystkie wersje tego pliku, wze wersji (ikonka zalena od typu pliku) - reprezentuje pojedyncz wersj pliku publikacji,

Z kadym elementem zwizane jest menu kontekstowe, ktre umoliwia szybki dostp do najczciej wykonywanych operacji na danym typie elementu (np. dodawanie nowych wersji plikw). Menu to wywoywane jest po klikniciu na elemencie prawym przyciskiem myszy. W dolnej czci listy elementw znajduj si dwa przyciski suce do ukrywania elementw znajdujcych si na licie. Obecnie moliwe jest ukrywanie publikacji planowanych oraz publikacji z usunit treci.

3.1.2.2. Opis wybranych elementw

Publikacja Struktur publikacji opisano tutaj. Publikacja w systemie dLibra moe by zabezpieczona. Zabezpieczy mona tylko te publikacje, ktre mog by zabezpieczone przez aplikacj WWW. Domylnie aplikacja WWW moe zabezpieczy publikacje HTML (wsparcie dla wersji 3.2, wersje nowsze mog by niepoprawnie wywietlane), DjVu oraz PDF. Aby byo moliwe zabezpieczanie innych dokumentw naley przygotowa odpowiednie rozszerzenia aplikacji WWW. Mechanizm zabezpieczenia uniemoliwia czytelnikowi kopiowanie, zapisywanie na dysku czy drukowanie zawartoci publikacji.

12

Aplikacja Redaktora

3.1.3. Okno Wasnoci

Okno Wasnoci skada sie z kilku zakadek (liczba zaley od typu zaznaczonego elementu). Kada zakadka zawiera edytor waciwoci, ktry pozwala na modyfikacj okrelonych waciwoci wybranego na licie elementw elementu. Wcinicie przycisku Zatwierd powoduje zapisanie w systemie informacji znajdujcych si na zakadkach. Kliknicie przycisku Anuluj lub wybranie innego elementu na licie elementw wycofuje wszystkie zmiany wprowadzone od ostatniej operacji Zatwierd.

3.2. Edytory wasnoci obiektu

Waciwoci zaznaczonego obiektu na licie elementw wywietlone s w oknie wasnoci. Okno waciwoci skada si z zestawu zakadek (ich liczba zaley od typu wybranego elementu). Na kadej zakadce znajduje si edytor umoliwiajcy modyfikacj okrelonych wasnoci wybranego obiektu. W tej sekcji opisane s najwaniejsze edytory waciwoci.

3.2.1. Edytor informacji oglnych

Edytor informacji oglnych umoliwia przegldanie i modyfikowanie gwnych parametrw obiektw biblioteki, np. nazwy katalogu dla obiektu katalog. Edytor informacji oglnych znajduje si z reguy na pierwszej zakadce w oknie wasnoci. Nazwa zakadki to nazwa typu edytowanego elementu. Poniej przedstawiona jest lista gwnych wasnoci dla kadego elementu biblioteki: Katalog biblioteki: Nazwa - okrela nazw katalogu identyfikujc go w systemie dLibra; nazwa katalogu jest niezalena od wybranego jzyka, Uwagi - uwagi administracyjne do katalogu; zawarto jest niezalena od wybranego jzyka,

Kolekcja biblioteki: Nazwa - okrela nazw kolekcji identyfikujc j w systemie dLibra oraz wywietlan w aplikacji WWW; nazwa kolekcji jest zalena od wybranego jzyka i powinna by zdefiniowana dla kadego z nich osobno, Opis - opis definiuje dan kolekcj i zawiera podstawowe informacje o niej, opis jest dostpny na stronach WWW; opis kolekcji jest zaleny od wybranego jzyka i powinien by zdefiniowany dla kadego z nich osobno, Uwagi - uwagi administracyjne do kolekcji; zawarto jest niezalena od wybranego jzyka,

Publikacja (planowana, normalna oraz z usunit treci): Nazwa - okrela nazw publikacji identyfikujc j w systemie dLibra; nazwa publikacji jest niezalena od wybranego jzyka i jest widoczna tylko w Aplikacji Redaktora i Aplikacji Administratora,

13

Aplikacja Redaktora

Uwagi - uwagi administracyjne do publikacji; zawarto jest niezalena od wybranego jzyka,

Wydanie: Nazwa - okrela nazw wydania, ktra jest niezalena od wybranego jzyka; nazwa ta jest widoczna w aplikacji WWW tylko wtedy gdy tytu nie jest zawarty w opisie bibliograficznym tego wydania, Uwagi - uwagi administracyjne do wydania; zawarto jest niezalena od wybranego jzyka, Publikowanie - informacja o tym czy wydanie jest widoczne na stronach internetowych

3.2.2. Edytor opisu bibliograficznego

3.2.2.1. Wartoci atrybutw
System dLibra umoliwia definiowanie opisu elementw biblioteki. Opis konkretnego elementu to zestaw wartoci przynalecych do rnych atrybutw. Zestaw atrybutw, ktry jest wykorzystywany do opisu elementu nazywany jest schematem opisu bibliograficznego (lub schematem metadanych), a wprowadzone wartoci opisem bibliograficznym (lub metadanymi). Atrybutami mog by przykadowo Tytu, Autor, Data wydania, itp. Wartoci opisujce konkretny element to np. dla atrybutu Data wydania warto 1920. Ponadto moliwe jest wprowadzenie kilku wartoci dla konkretnego atrybutu (np. atrybut Autor moe mie warto Jan Kowalski oraz Jan Nowak). W tej sekcji znajduj si informacje dotyczce dziaania edytora opisu bibliograficznego oraz informacje na temat wpywu wprowadzenego opisu katalogu, publikacji grupowej i wydania na pozostae elementy w systemie. Przez to, e kady element, ktry moe posiada metadane, opisywany jest przy pomocy takiego samego zestawu metadanych, moliwe jest skonstruowanie sownika wartoci wykorzystywanych w caym systemie dla konkretnego atrybutu w konkretnym jzyku. Dodatkowo sowniki wartoci wspieraj ide sownika synonimw, ktra jest przedstawiona w opisie sownika wartoci atrybutu. Opisywanie zasobw biblioteki metadanymi polega na przypisywaniu atrybutom wartoci przechowywanych w sowniku. Jeeli jaka warto nie istnieje to mona j doda do systemu z poziomu Aplikacji Redaktora.

3.2.2.2. Edytor Wartoci Atrybutw

Notatka Wartoci wprowadzane w edytorze opisu bibliograficznego nie powinny zawiera tagw HTML (np. <B>). Tagi te bd wywietlane jako cz wartoci - nie bd one interpretowane przez przegldark jako kod HTML. Przykadowo, jeli wprowadzimy warto <B>Przykad</B> to na stronie internetowej czytelnik nie zobaczy pogrubionej wartoci Przykad tylko tak warto jaka zostaa wprowadzona - <B>Przykad</B>.

W Edytorze Wartoci Atrybutw (Rysunek 3.2.) mona modyfikowa metadane (opis bibliograficzny) obiektu. W systemie dLibra atrybutami mona opisa katalog, wydanie,

14

Aplikacja Redaktora

publikacj planowan i grupow. Opis bibliograficzny wydania, publikacji grupowej i planowanej ma znaczenie przy wyszukiwaniu zasobw na stronie WWW. Dodatkowo opis publikacji grupowej propaguje si niejawnie na wszystkie publikacje grupowe i wydania, ktre znajduj si poniej w hierarchii drzewa. Opis katalogu staje si natomiast domylnym opisem bibliograficznym nowego elementu tworzonego wewntrz tego katalogu.
Rysunek 3.2. Edytor Wartoci Atrybutw

Edytor Wartoci Atrybutw jest dostpny na zakadce Wartoci atrybutw. Umoliwia on opisanie zasobw biblioteki. Edytor ma form tabeli w ktrej wyszczeglnione s dwie kolumny. W lewej kolumnie znajduje si drzewo atrybutw. W prawej kolumnie wywietlane s wartoci przypisane do atrybutu. Kady atrybut moe mie wiele wartoci. Kada warto wywietlana jest w osobnym wierszu poczynajc od wiersza w ktrym znajduje si nazwa atrybutu. Jeeli atrybut nie ma adnych wartoci to pole po prawej stronie nazwy atrybutu jest puste. Aby doda warto do atrybutu ktry nie ma przypisanej adnej wartoci naley: 1. 2. 3. Wybra puste pole po prawej stronie nazwy atrybutu (np. klikajc na nie myszk) do ktrego chcemy doda warto Wpisa dan warto atrybutu Zatwierdzi warto przyciskajc klawisz ENTER

Aby doda warto atrybutu w przypadku gdy jest ju conajmniej jedna warto naley: 1. Wybra dowolne pole z wartoci atrybutu do ktorego chcemy doda kolejn warto

15

Aplikacja Redaktora

2. 3. 4.

Przycisn klawisz TAB przez co zostanie dodany nowy wiersz, poniej wybranej wczeniej wartoci Wpisa dan warto atrybutu Zatwierdzi warto przyciskajc klawisz ENTER

Podczas wpisywania wartoci atrybutu moliwe jest w kadym momencie wcinicie klawisza TAB . Spowoduje to dodanie aktualnej wartoci do wartoci atrybutw i stworzenie nowego wiersza w ktry mona wprowadza kolejn warto. Jeeli atrybut dla ktrego wprowadzana jest warto ma ju zdefiniowane wartoci rozpoczynajce si takimi samymi znakami jakie s wprowadzane to zostanie uruchomiony mechanizm autouzupeniania. Mechanizm autouzupeniania wywietla list wartoci (zobacz Rysunek 3.3. ) ktre rozpoczynaj si na wpisan fraz. Jeeli interesujca nas warto jest na licie moliwy jest jej bezporedni wybr (np. przez dwukrotne kliknicie myszk na warto).
Rysunek 3.3. Wywietlana lista wartoci atrybutu przez mechanizm autouzupeniania

Wartoci atrybutw mona usuwa z listy wartoci atrybutu. W tym celu naley wybra pojedyncz warto na licie i nacisn przycisk DELETE (na klawiaturze). Warto zostanie usunita z opisu bibliograficznego (jeli bya tylko jedna warto - pole zostanie wyczyszczone, jeli byo wiecej wartoci - wiersz z zaznaczon wartoci zostanie usunity). Jak wczeniej wspomniano metadane wspieran s przez mechanizm synonimw (szczegy mona znale tutaj). Edytor metadanych pozwala na wprowadzanie synonimw dla zaznaczonej na tabeli metadanych wartoci. Aby doda synonimy do zaznaczonej wartoci wybierz na klawiaturze kombinacj klawiszy Ctrl oraz S (Ctrl-S) - zostanie wtedy wywietlone okno synonimw (Rysunek 3.4.) dla wybranej wartoci.

16

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.4. Synonyms dialog

Na oknie synonimw wywietlone s aktualne synonimy wartoci (panel Aktualne synonimy) oraz moliwe jest wprowadzanie nowych synonimw dla tej wartocina panelu Nowe synonimy. Aby doda pierwszy synonim wystarczy wprowadzi t warto do listy nowych synonimw (panel Nowe synonimy). Aby doda kolejne synonimy naley wybiera przycisk Dodaj i wprowadza wartoc do nowopowstaej pozycji. Aby usun synonim, wybierz wartoc na licie a nastpnie przycinij Usu. Aby zatwierdzi zmiany wybierz Zatwierd, aby anulowa wybierz Anuluj. Uwaga! Aby wartoi atrybutw wybranego elementu zostay zapisane naley przycisn przycisk Zatwierd w prawym dolnym rogu Okna Waciwoci. Jeli opis bibliograficzny zawiera warto niejednoznaczn uytkownik musi wybra odpowiednie jej znaczenie. Aby to zrobi aplikacja wywietla okno wyboru grupy wartoci (patrz Rysunek 3.5. ) gdzie uytkownik moe wybra grup (znaczenie) do ktrej naley niejednoznaczna warto. Przykad: Zamy, w opisie bibliograficznym znajduje si warto zamek a w systemie dLibra znajduj si dwie grupy wartoci, ktre zawieraj warto zamek - grup budynek oraz grup zapicie. W takim przypadku uytkownik musi zdecydowa czy zamek to budynek czy moe jest to rodzaj zapicia.

17

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.5. Wybr grupy dla podanej wartoci

Opis bibliograficzny jest zaleny od jzyka co oznacza, e uytkownik moe wprowadzi opis bibliograficzny w rnych jzykach. Aby zobaczy/modyfikowa opis w konkretnym jzyku naley wybra odpowiedni zakadk w edytorze wartoci atrybutw (Rysunek 3.2.). Nazwa zakadki to dwuliterowy skrt nazwy jzyka a graficzna reprezentacja to piktogram reprezentujcy dany jzyk. Pod tabel opisu bibliograficznego znajduje si zestaw przyciskw dziki ktrym moliwe jest wykonanie dodatkowych operacji na metadanych. Kolejno (poczynajc od lewej strony) s to: - czyci edytor metadanych (usuwa wszystkie wprowadzone wartoci). Wszystkie wartoci wprowadzone do opisu zostaj usunite. - wywietla metadane w osobnym oknie (pozwala na wygodniejsze przegldanie metadanych w przypadku gdy znajduj si w nich bardzo dugie wartoci). - wywietla w tabeli metadanych wartoci, ktre s dziedziczone (wartoci wywietlone s w kolorze czerwonym, nie mona ich modyfikowa, nie mona dodawa wartoci do atrybutu w ktrego wartociach wywietlana jest warto dziedziczona). Przycisk nie jest aktywny jeli element nie moe dziedziczy metadanych (nie znajduje si w publikacji grupowej). - kopiuje wszystkie wartoci dziedziczone do opisu elementu (wartoci dziedziczone zostaj dodane bezporednio do metadanych elementu). Przycisk nie jest aktywny jeli element nie moe dziedziczy metadanych (nie znajduje si w publikacji grupowej). , , lub - wyszukuje potencjalne duplikaty w serwisie FBC (Federacja Bibliotek Cyfrowych sieci PIONIER - http://fbc.pionier.net.pl) na podstawie wartoci

18

Aplikacja Redaktora

wprowadzonych do opisu. Atrybuty ktrych wartoci s wykorzystywane do wyszukiwania duplikatw wywietlone s pogrubion czcionk. W trakcie wprowadzania opisu bibliograficznego aplikacja automatycznie sprawdza, czy istniej potencjalne duplikaty i w zalenoci od wyniku uaktualnia ikon wywietlan na przycisku. I tak: - oznacza, e wartoci wprowadzone w opisie nie wystarczaj do tego by z dostateczn dokadnoci okreli to czy istniej potencjalne duplikaty. Ikona ta pojawia si rwnie wtedy gdy aplikacja jest w trakcie wykonywania operacji wyszukiwania duplikatw lub system FBC nie jest dostpny. - oznacza, e nie znaleziono potencjalnych duplikatw. - oznacza, e istniej potencjalne duplikaty, natomiast zapytanie wyszukiwawcze nie byo pene (poniewa nie s wprowadzone wartoci we wszystkich atrybutach, ktre brane s pod uwag przy wyszukiwaniu) std wynik jest przybliony. - oznacza, e istniej potencjalne duplikaty, zapytanie wyszukiwawcze byo pene (s wprowadzone wartoci we wszystkich atrybutach, ktre brane s pod uwag przy wyszukiwaniu) przez co jest wysoce prawdopodobne, e znalezione elementy s faktycznymi duplikatami. Przycisk jest aktywny tylko podczas tworzenia nowych elementw (np. w kreatorze nowej publikacji).

3.2.2.3. Niezalene wartoci metadanych

Zamy, e w naszej bibliotece wprowadzamy opisy bibliograficzne w jzyku angielskim i polskim. Aby wprowadzi autora danej pozycji w obu jzykach naleaoby wprowadzi t sam warto autora w obu jzykach. Aby nastpnie zmodyfikowa warto autora naleaoby wykona modyfikacj dwukrotnie (dla kadego jzyka osobno). W tej sytuacji warto autora jest niezalena od jzyka, czyli dotyczy obu jzykw (taka sama warto powinna by wprowadzona w kadym jzyku). Aby uatwi wprowadzanie opisu bibliograficznego w takich sytuacjach w systemie dLibra zosta wprowadzony specjalny jzyk niezalenych wartoci (na zakadkach oznaczony jako Niez.). Jzyk ten jest tylko i wycznie na uytek redaktora (opis w tym jzyku nie jest widoczny na stronach WWW). Wartoci wprowadzone w tym jzyku s automatycznie dodawane do opisw bibliograficznych innych jzykw przed wywietleniem ich na stronie WWW. Zamy przykadowo, e w aplikacji redaktora wprowadzilimy warto atrybutu Tytu w jzyku wartoci niezalenych dla wydania A. Na stronie WWW wydania A uytkownik widzi t warto tytuu w kadym jzyku. Opis prezentowany w konkretnym jzyku (np. polskim czy angielskim) jest wzbogacany o wartoci niezalene - wszystkie wartoci niezalene dodawane s do wartoci z wybranego jzyka opisu na stronie WWW. Warto tutaj zaznaczy, e wartoci niezalene s dodawane (nie zastpuj innych wartoci) do wartoci w innych jzykach.

19

Aplikacja Redaktora

3.2.2.4. Import metadanych

Edytor wartoci atrybutw umoliwia importowanie opisu bibliograficznego z zewntrznego pliku, ktry zapisany jest w odpowiednim formacie. Administrator biblioteki cyfrowej moe doda tzw. rozszerzenia do aplikacji, ktre pozwol na importowanie opisu bibliograficznego z rnych formatw. Rozszerzenia dostpne domylnie pozwalaj na importowanie opisu z nastpujcych formatw: format wymienny MARC 21 (szczegy konfiguracji znajduj si w rozdziale konfiguracja programu oraz zaczniku import MARC). format XML (konfiguracja domylna pozwala na import z formatu RDF oraz MASTER, szczegy konfiguracji znajduj si w rozdziale konfiguracja programu oraz zaczniku import XML). format Bibtex (szczegy konfiguracji znajduj si w rozdziale konfiguracja programu oraz zaaczniku import Bibtex).

Aby zaimportowa metadane z zewntrznego rda na panelu Import/Eksport metadanych wcinij przycisk Importuj... - pojawi si okno importu metadanych (Rysunek 3.6.).
Rysunek 3.6. Okno importu metadanych

Okno importu metadanych pozwala uytkownikowi na wyspecyfikowanie zewntrznego rda opisu bibliograficznego oraz format rdowego pliku. rdo metadanych moe by specyfikowane przez wybranie konkretnego pliku z dysku komputera, wskazanie pliku przy uyciu adresu URL lub wskazanie pliku poprzez rozszerzenie aplikacji redaktora. W przypadku opcji URL przydatne moe by przeciganie hipercza ze strony internetowej i upuszczanie na pole w ktrym naley wprowadzi URL - hipercze zostanie automatycznie tam wklejone. Domylnie aplikacja redaktora ma zainstalowane nastpujce rozszerzenia pozwalajce wybra metadane: rozszerzenie Z39.50 - pozwala pobiera metadane z serwerw Z39.50 (szczegy znajduj si w zaczniku opisujcym rozszerzenie Z39.50).

Po wskazaniu pliku metadanych do importu, aby je zaimportowa wybierz przycisk Importuj. Jeli uytkownik na licie Format wybierze opcj Wykryj automatycznie, aplikacja sprobuje automatycznie wykry format rdowego pliku i zaimportowa

20

Aplikacja Redaktora

znajdujce si w nim metadane. W przeciwnym razie redaktor musi wyspecyfikowa format pliku do zaimportowania. Jeli plik z metadanymi zawiera wicej ni jeden zestaw wartoci aplikacja poprosi uytkownika o wybr jednego zestawu wartoci. (???).
Rysunek 3.7. Okno wyboru zestawu metadanych

3.2.2.5. Eksport metadanych

Edytor wartoci atrybutw umoliwia eksportowanie opisu bibliograficznego do zewntrznego pliku, ktry zapisany bdzie w odpowiednim formacie. Administrator biblioteki cyfrowej moe doda tzw. rozszerzenia, ktre pozwol na eksport metadanych do odpowiednich formatw. Rozszerzenia dostpne domylnie pozwalaj na eksport metadanych do nastpujcych formatw: format RDF (szczegy konfiguracji znajduj si w rozdziale application configuration oraz Dodatek D. Eksport w formacie RDF).

Aby wyeksportowa metadane do zewntrznego pliku wybierz przycisk Eksportuj... pojawi si okno eksportu metadanych (Rysunek 3.8.).
Rysunek 3.8. Metadata export dialog

Okno eksportu metadanych pozwala uytkownikowi wybra plik do ktrego maj zosta zapisane metadane oraz format tego pliku. Wybierz przycisk Eksportuj aby wyeksportowa metadane.

3.2.3. Edytor praw

Edytor Praw (Rysunek 3.9.) umoliwia dokonywanie zmian w prawach dostpu do publikacji. W obrbie caej publikacji przyznane mog by trzy rodzaje praw:

21

Aplikacja Redaktora

Przegldanie - Prawo do odczytania wszystkich opublikowanych wyda publikacji. Odczyt - Prawo do odczytania wszystkich wyda publikacji. Zarzdzanie - Prawo do zarzdzania publikacj (np. tworzenia nowego wydania lub przyznania praw dostpu).
Rysunek 3.9. Edytor Praw - prawa publikacji

Kade prawo, niezalenie od tego, jakiego obiektu biblioteki dotyczy, moe mie jeden z piciu stanw: Przyznane - Prawo jest przyznane bezporednio uytkownikowi. Od grupy - Uytkownik jest czonkiem grupy, ktra ma przyznane prawo. Odziedziczone - Prawo zostao przyznane jednemu z obiektw nadrzdnych (np. katalogowi nadrzdnemu). Implikowane - Prawo jest przyznane ze wzgldu na posiadanie innego prawa (np. uytkownik majcy prawo Zarzdzaj, ma rwnie niejawne prawo Czytaj). Nie przyznane - Prawo nie jest przyznane.

Prawa dostpu do publikacji mona rwnie zmieni w programie administratora ().

22

Aplikacja Redaktora

3.2.4. Edytor pozycji publikacji

Publikacja grupowa moe zawiera inne publikacje ktre s uporzdkowane przez redaktora. Publikacje wywietlane s na stronach WWW zgodnie z kolejnoci wyspecyfikowan przez redaktora. Domylnie, nowa publikacja umieszczona jest na ostatniej pozycji. Przy uyciu edytora pozycji publikacji (Rysunek 3.10.) moliwa jest manipulacja pozycjami publikacji w publikacji grupowej,.
Rysunek 3.10. Edytor Pozycji Publikacji

Uywajc przyciskw W gr, W d, Na pocztek lub Na koniec na panelu Publikacje uytkownik moe zmieni pozycj wybranej publikacji. Podstawowe informacje o wybranej publikacji znajduj si na panelu Informacje o publikacji.

3.2.5. Edytor przynalenoci publikacji do kolekcji

Kolekcje s zgrupowane w strukturze hierarchicznej. Kada kolekcja moe zawiera dowoln liczb kolekcji podrzdnych. Na kadym poziomie tej struktury kolekcjom mona przypisywa publikacje. Do kadej kolekcji moe nalee dowolna liczba publikacji. Przynaleno publikacji do danej kolekcji implikuje take jej przynaleno do wszystkich kolekcji nadrzdnych a do kolekcji gwnej biblioteki wcznie. Edytor kolekcji pozwala uytkownikowi przypisa publikacj do dowolnej liczby kolekcji. Gdy publikacja lub publikacja grupowa jest wybrana na licie elementw, edytor kolekcji dostpny jest na zakadce Kolekcje.

23

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.11. Przypisywanie publikacji do kolekcji

Aby doda publikacj do kolekcji zaznacz odpowiednie pole wyboru. Aby usun publikacj z kolekcji odznacz odpowiednie pole wyboru. Pola wyboru umieszczone s po lewej stronie kolekcji. Jeeli ikona kolekcji jest zielona ( ) oznacza to, e aktualnie zalogowany uytkownik ma prawo zarzdzania t kolekcj (moe zmieni stan przynalenoci publikacji do tej kolekcji). Ikona koloru czerwonego ( ) oznacza brak odpowiednich praw do modyfikacji stanu przynalenoci publikacji do danej kolekcji. Jeli nazwa kolekcji wyrniona jest pogrubion czcionk oznacza to, e publikacja przynaley do tej kolekcji (bezporednio lub porednio). Zaznaczenie jakiejkolwiek kolekcji powoduje wyrnienie jej nazwy oraz nazw wszystkich kolekcji nadrzdnych na ciece a do gwnej kolekcji biblioteki. Oznacza to, e publikacja bdzie porednio przypisana do wszystkich nadrzdnych kolekcji a bezporednio to zaznaczonej kolekcji. Wszystkie wprowadzone zmiany naley zaakceptowa uywajc przycisku Zatwierd. Wybr innego elementu na licie elementw bd nacinicie przycisku Anuluj powoduje anulowanie wszystkich zmian wprowadzonych od ostatniej akceptacji.

3.3. Typowe zadania redaktora

Podrozdzia ten pokazuje jak wykonywa typowe zadania redaktora przy pomocy Aplikacji Redaktora systemu dLibra. Pena lista operacji jakie mona wykonywa na poszczeglnych obiektach biblioteki cyfrowej dostpne s w Dodatek J. Operacje dotyczce obiektw systemu dLibra.

24

Aplikacja Redaktora

3.3.1. Tworzenie katalogu

Aby stworzy nowy katalog naley: 1. 2. Na licie elementw wybra katalog, w ktrym ma si znale nowy katalog. Z menu podrcznego naley wybra funkcj Nowy katalog.... Mona te wybra opcj z paska narzdzi lub pozycj Nowy katalog... z menu Zarzdzanie. W pierwszym kroku kreatora naley poda nazw i uwagi administracyjne dla nowego katalogu (Rysunek 3.12.) i nacisn Dalej, aby przej do nastpnego kroku.
Rysunek 3.12. Kreator nowego katalogu - oglne waciwoci katalogu

3.

4.

Krok drugi umoliwia wprowadzenie opisu bibliograficznego dla nowego katalogu (Rysunek 3.13.). Metadane katalogu stanowi domylny opis bibliograficzny elementw w nim tworzonych - opis ten jest automatycznie wprowadzony do odpowiedniego kroku kreatora nowego elementu i tam moe by stosownie modyfikowany. Sam edytor metadanych opisany jest szczegowo tutaj.

25

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.13. Kreator nowego katalogu - opis bibliograficzny

Po utworzeniu nowy katalog zostanie zaznaczony na drzewie katalogw.

3.3.2. Tworzenie nowej publikacji grupowej

Aby stworzy now publikacj grupow: 1. 2. Na licie elementw naley wybra katalog lub publikacj grupow, w ktrej ma si znale nowa publikacja grupowa. Z menu podrcznego naley wybra funkcj Nowa publikacja grupowa.... Mona te wybra opcj z paska narzdzi lub pozycj Nowa publikacja grupowa... z menu Zarzdzanie. W pierwszym kroku (Rysunek 3.14.) wprowad metadane publikacji grupowej. Szczegy znajduj si w rozdziale edytor opisu bibliograficznego. Wprowadzone metadane s dziedziczone przez wszystkie publikacje tworzone w publikacji grupowej. Aby moliwe byo przejcie do kolejnego kroku musi by podana nazwa publikacji (pole oznaczone etykiet Nazwa). Domylnie nazwa ta tworzona jest na podstawie opisu bibliograficznego przez poczenie tytuu autora i daty wydania (informacje zwizane ze zmian konfiguracji zawarte s w sekcji konfiguracja). Przykadowo jeli tytu to Bajki, autor Jan Kowalski a data wydania 2004 - nazw bdzie Jan Kowalski, 2004, Bajki najpierw autor, pniej data wydania a na kocu tytu. Za kadym razem kiedy uytkownik zmienia opis bibliograficzny nazwa jest aktualizowana. Moliwe jest oczywicie wprowadzenie innej nazwy lub modyfikacja domylnej nazwy. Aby przej do kolejnego kroku kreatora naley nacisn przycisk Dalej.

3.

26

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.14. Kreator nowej publikacji grupowej - metadane

4.

W kroku drugim (Rysunek 3.15.) przypisz uytkownikom prawa do publikacji. Szczegy znajduj si w rozdziale edytor praw. Wprowadzone prawa s dziedziczone przez wszystkie publikacje tworzone w publikacji grupowej. Aby przej do kolejnego kroku kreatora naley nacisn przycisk Dalej.
Rysunek 3.15. Kreator nowej publikacji grupowej - prawa

27

Aplikacja Redaktora

5.

W tym kroku (Rysunek 3.16.) przypisz publikacj do kolekcji. Szczegy znajduj si w rozdziale edytor przypisywania publikacji do kolekcji. Przypisanie do kolekcji jest dziedziczone przez wszystkie publikacje tworzone w publikacji grupowej. Aby przej do kolejnego kroku kreatora naley nacisn przycisk Dalej.
Rysunek 3.16. Kreator nowej publikacji grupowej - kolekcje

6.

W tym kroku (Rysunek 3.17.) wprowad informacje WWW: Opis prezentowany na wynikach wyszukiwania, Komentarz i Miniatura dostpna na stronie informacyjnej o publikacji. Wybierz Dalej aby przej do nastpnego kroku.

28

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.17. Kreator nowej publikacji grupowej - informacje WWW

7.

W ostatnim kroku (Rysunek 3.18.) sprawd nazw oraz wprowad ewentualne uwagi administracyjne. Wybierz Zakocz aby utworzy now publikacj grupow.
Rysunek 3.18. Kreator nowej publikacji grupowej - informacje oglne

29

Aplikacja Redaktora

3.3.3. Tworzenie nowej publikacji

Notatka Zanim nowa publikacja zostanie umieszczona w bibliotece, wszystkie jej pliki musz si znale na dysku lokalnym komputera.

Aby stworzy now publikacj: 1. 2. Na licie elementw naley wybra katalog lub publikacj grupow, w ktrej ma si znale nowa publikacja. Z menu podrcznego naley wybra funkcj Nowa Publikacja. Mona rwnie uy przycisku na pasku narzdzi lub wybra odpowiedni opcj z menu gwnego (Nowa publikacja... z menu Zarzdzanie). Po wybraniu funkcji Nowa Publikacja... zostanie uruchomiony kreator publikacji. Pierwszym krokiem kreatora publikacji jest wybr pliku gwnego publikacji (Rysunek 3.19. ). Jeli publikacja skada si z jednego pliku, np. w formie dokumentu PDF czy MS Word, naley wybra ten plik. Jeli publikacja jest zoona z wielu plikw (np. HTML), naley wybra plik startowy dokumentu (dla HTML jest to zwykle index.html). Jeli gwny plik publikacji jest w formacie HTML lub DJVU, kreator sprawdzi, czy obecne s wszystkie pliki powizane z plikiem gwnym i czy s one spjne. Jeeli okae si, e wybrany dokument jest niekompletny (brakuje plikw powizanych z plikiem gwnym) przejcie do kolejnego kroku zostanie domylnie zablokowane a przycisk Ostrzeenia... bdzie aktywny (przycinij przycisk Ostrzeenia aby zobaczy list ostrzee). Istnieje jednak moliwo przejcia do nastpnego kroku po zaznaczeniu opcji Ignoruj ostrzeenia. Zaznaczajc t opcj zgadzamy si na umieszczenie w bibliotece niespjnej publikacji. Wszystkie znalezione przez kreator pliki zostan zaznaczone do przesania na serwer. Poza plikami publikacji znalezionymi przez kreator w tabeli plikw umieszczone zostan wszystkie inne pliki znajdujce si w katalogu pliku gwnego. Pliki te domylnie nie s zaznaczone do przesania na serwer. Moliwe jest zatem dodanie plikw, ktre nie zostay znalezione przez kreator, a nale do publikacji. Uwaga! Pliku gwnego publikacji oraz plikw z nim powizanych nie da si odznaczy. Bd one zawsze wysane na serwer. Na drzewie plikw publikacji mona dodatkowo modyfikowa typ pliku oraz jego kodowanie. Modyfikacje typu powinno si wykonywa tylko wtedy gdy aplikacja niepoprawnie rozpozna typ pliku (naley wprowadzi poprawn warto w kolumnie Typ). Modyfikacje kodowania moliwe s tylko dla plikw, ktre takie kodowanie posiadaj (np. HTML). Jeli aplikacja niepoprawnie rozpozna kodowanie redaktor moe poprawi t warto wybierajc poprawne kodowanie z listy rozwijanej w kolumnie Kodowanie. Aby przej do nastpnej strony, naley klikn na przycisk Dalej.

3.

30

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.19. Kreator Nowej Publikacji - wybr gwnego pliku publikacji

4.

W drugim kroku ( Rysunek 3.20.) naley opisa przysz publikacj zestawem wartoci atrybutw. Szczegy znajduj si w rozdziale edytor opisu bibliograficznego. Aby moliwe byo przejcie do kolejnego kroku musi by podana nazwa publikacji (pole oznaczone etykiet Nazwa). Domylnie nazwa ta tworzona jest na podstawie opisu bibliograficznego przez poczenie tytuu autora i daty wydania. Przykadowo jeli tytu to Bajki, autor Jan Kowalski a data wydania 2004 - nazw bdzie Jan Kowalski, 2004, Bajki najpierw autor, pniej data wydania a na kocu tytu. Za kadym razem kiedy uytkownik zmienia opis bibliograficzny nazwa jest aktualizowana. Moliwe jest oczywicie wprowadzenie innej nazwy lub modyfikacja domylnej nazwy. Aby przej do kolejnego kroku kreatora naley nacisn przycisk Dalej.

31

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.20. Kreator Nowej Publikacji - przypisywanie wartoci atrybutw

5.

Trzecim krokiem ( Rysunek 3.21. ) jest nadanie uytkownikom praw do publikacji. Nadawanie praw opisane jest w czci dotyczcej Edytora Praw. Aby przej do kolego kroku kreatora naley nacisn przycisk Dalej.

32

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.21. Kreator Nowej Publikacji - nadawanie uytkownikom praw do publikacji

6.

Czwartym krokiem kreatora (Rysunek 3.22.) jest przypisywanie publikacji do kolekcji. Mechanizm ten jest dokadnie opisany w czci dotyczcej Edytora przynalenoci do kolekcji. Aby przej do kolego kroku kreatora naley nacisn przycisk Dalej.

33

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.22. Kreator Nowej Publikacji - dodawanie publikacji do kolekcji

7.

W pitym kroku kreatora publikacji (Rysunek 3.23.) mamy moliwo podania informacji WWW dotyczcych pierwszego wydania publikacji. Na cao infromacji WWW skadaj si: Opis - krtki opis wydania, np. czego dotyczy, widoczny przy wynikach wyszukiwania na stronach WWW (sugeruje si aby opis by moliwie krtki jedno, dwa zdania) Komentarz - informacje charakterystyczne dotyczce wydania, np. pewne znaki szczeglne (przykadowo brak strony) Miniatura - graficzna reprezentacja wydania widoczna dla uytkownikw stron WWW przy informacjach na temat wydania

Aby przej do kolego kroku kreatora naley nacisn przycisk Dalej.

34

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.23. Kreator Nowej Publikacji - informacje WWW

8.

Krok szsty ( Rysunek 3.24.) umoliwia podanie trzech informacji: Uwagi - s to uwagi administracyjne dotyczce publikacji Pierwsze wydanie - panel pozwalajcy na opublikowanie pierwszego wydania na czas nieokrelony, bd okrelony - do konkretnej daty Zabezpieczona - pole wyboru pozwalajce zabezpieczy publikacj przed kopiowaniem (dotyczy wycznie publikacji bdcych w caoci w formacie HTML)

35

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.24. Kreator Nowej Publikacji - informacje oglne o publikacji

9.

Przesyanie plikw na serwer jest ostatnim krokiem kreatora publikacji (Rysunek 3.25.). Aby stworzy publikacj na serwerze, naley przycisn przycisk Start. Proces ten mona wstrzyma i wznowi wybierajc ponownie ten sam przycisk. W trakcie tworzenia publikacji na panelu Postp wykazane s wszystkie operacje jakie musz zosta wykonane w celu poprawnego utworzenia publikacji. Nazwa aktualnie wykonywanej czynnoci jest zaznaczona pogrubion czcionk. Dla kadej czynnoci wywietlany jest czas (w sekundach) jaki upyn podczas jej wykonywania. Paski postpu informuj o zaawansowaniu wykonywanych czynnoci. Po utworzeniu publikacji wywietlane jest krtkie podsumowanie. W trakcie tworzenia publikacji na serwerze moliwe jest anulowanie tej czynnoci (poprzez zamknicie okna, np. nacinicie przycisku Anuluj). Dodatkowo redaktor moe odoy proces tworzenia publikacji na pniej poprzez wybranie przycisku Przelij pniej. Po wybraniu przycisku Przelij pniej wszystkie informacje zwizane z publikacj zapisywane s na dysku komputera, a okno kreatora zostaje natychmiast zamknite. Wszyskie publikacje do wysania pniej trafiaj na specjaln list, ktr mona zarzdza w oknie przesyania publikacji przeznaczonych do wysania pniej. Mechanizm ten opisany jest szczegowo tutaj. Pozwala on na przygotowanie zestawu publikacji do przesania, a nastpnie uruchomienie przesyania wszystkich publikacji na raz (np. uruchomienie przesyania pod koniec pracy). Powinno to zwikszy liczb przesyanych publikacji ze wzgldu na to, e redaktor nie musi czeka na przesanie kadej publikacji poniewa przesyanie moe odbywa si poza godzinami pracy.

36

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.25. Kreator Nowej Publikacji - tworzenie publikacji na serwerze

3.3.4. Przesyanie wczeniej przygotowanych publikacji

W ostatnim kroku kreatora publikacji redaktor moe wybra opcj Przelij pniej. Opcja ta powoduje zapisanie wszystkich informacji zwizanych z publikacj na dysku komputera i zamknicie kreatora. Publikacja ta nie jest wprowadzana do systemu (tworzenie publikacji jest przeoone na pniej) przez co redaktor nie musi czeka na dugotrway proces tworzenia plublikacji (szczeglnie przesyanie plikw publikacji, ktre maj due rozmiary). Publikacja taka umieszczana jest na specjalnej licie publikacji przygotowanych do wysania. List tych publikacji mona zarzdza w oknie przesyania publikacji (Rysunek 3.26.) po wybraniu pozycji Przelij publikacje... z menu Narzdzia.

37

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.26. Okno przesyania publikacji

Na oknie przesyania publikacji po lewej stronie znajduje si lista publikacji przygotowanych do wysania. Po stronie prawej znajduje si zestaw przyciskw sucych do zarzdzania list. Zestaw przyciskw Gra, D, Pocztek, Koniec umoliwa zmian pozycji wybranej na licie publikacji. Przycisk Usu usuwa wybran publikacj (wszystkie informacje z ni zwizane s nieodwracalnie utracone). Przycisk Waciwoci umoliwia modyfikacj waciwoci wybranej na licie publikacji. Przycisk Przelij zaznaczone uruchamia proces tworzenia wszystkich zaznaczonych na licie publikacji i wywietla okno dialogowe na ktrym widoczny jest postp tworzenia publikacji. Okno to mona zminimalizowa (postp tworzenia jest wtedy widoczny na pasku statusu aplikacji prawy dolny rg) co pozwala kontynuowa prace w aplikacji redaktora z rwnolegle trwajcym w tle procesem tworzenia publikacji. Aby ponownie wywietli okno postpu naley wybra opcj Przelij publikacje... z menu Narzdzia. Przycisk Przelij wszystkie uruchamia proces tworzenia wszystkich publikacji na licie. Wywietlone zostaje okno dialogowe z postpem procesu tworzenia publikacji. Okno to mona zminimalizowa co pozwala redaktorowi powrci do pracy z aplikacj redaktora podczas gdy rwnolegle w tle tworzone s publikacje z listy. Aby ponownie wywietli okno postpu naley wybra opcj Przelij publikacje... z menu Narzdzia. Przycisk Wylij... pozwala redaktorowi na wyspecyfikowanie daty i godziny w przyszoci o ktrej powinno rozpocz si przesyanie publikacji. Po wybraniu tego przycisku wywietlane jest okno (Rysunek 3.27.) w ktrym moemy poda dodatkowe parametry wysyania publikacji.

38

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.27. Okno z parametrami wysyania publikacji

Parametry te okrelaj po pierwsze to czy utworzone maj by wszystkie publikacje z listy, czy tylko te wybrane (odpowiednio opcje wyboru Wszystkie publikacje oraz Tylko wybrane publikacje). Po drugie s to informacje zwizane z dat i godzin rozpoczcia procesu tworzenia publikacji. Po trzecie jest to pole wyboru Zapisz ustawienia, ktre zapisuje preferencje uytkownika tak, by przy nastpnym uruchomieniu tej funkcji wprowadzona godzina uruchomienia bya taka sama, a dzie uruchomienia by oddalony w przyszo o tyle samo dni od aktualnej daty. Parametry te pozwalaj np. na rozoenie obcienia serwera w czasie (np. kady redaktor ma przydzielon godzin na ktr ustawia przesyanie przygotowanych w cigu dnia przez siebie publikacji). Po zatwierdzeniu parametrw wywietlane jest okno na ktrym widoczny jest czas pozostay do uruchomienia procesu tworzenia publikacji. Po upywie tego czasu proces tworzenia publikacji jest uruchamiany. Okno to mona zminimalizowa przez co proces oczekujcy na rozpoczcie tworzenia publikacji i sam proces tworzcy publikacje dziaa w tle. Aby ponownie wywietli okno postpu naley wybra opcj Przelij publikacje... z menu Narzdzia. Ostatni przycisk Poka bdy przydatny jest tylko wtedy gdy podczas tworzenia publikacji wystpiy bdy z przesyaniem okrelonych publikacji. Publikacje ktrych nie udao si przesa s oznaczone ikon bdu na licie publikacji. Zaznaczajc tak publikacj i klikajc na przycisk Poka bdy wywietlane s bdy, ktre wystpiy podczas przesyania zaznaczonej publikacji. Bdy te mona stara si poprawi poprzez modyfikacj waciwoci publikacji (przycisk Waciwoci).

3.3.5. Tworzenie nowej publikacji planowanej

Aby stworzy now publikacj planowan 1. 2. Na licie elementw naley wybra katalog lub publikacj grupow, w ktrej ma si znale nowa publikacja planowana. Z menu podrcznego naley wybra funkcj Nowa publikacja planowana.... Mona te wybra opcj z paska narzdzi lub pozycj Nowa publikacja planowana.. z menu Zarzdzanie. Kreator publikacji planowanej skada si z 4 krokw. Krok pierwszy jest taki sam jak drugi krok kreatora publikacji. Krok drugi jest taki sam jak krok trzeci kreatora publikacji. Krok trzeci jest taki sam jak krok czwarty kreatora publikacji. W ostatnim, czwartym kroku kreatora publikacji planowanej (Rysunek 3.28. ) moliwe jest

3.

39

Aplikacja Redaktora

podanie uwag administracyjnych publikacji planowanej oraz informacji na temat tego czy publikacja ma by zabezpieczona (pole wyboru Zabezpieczona).
Rysunek 3.28. Kreator Nowej Publikacji Planowanej - informacje oglne

3.3.6. Dodawanie treci do publikacji planowanej

Aby doda tre do publikacji planowanej: 1. 2. 3. Na licie elementw naley wybra publikacj planowan do ktrej zamierzamy doda tre Z menu podrcznego naley wybra opcj Dodaj pliki.... Kreator dodawania plikw do publikacji planowanej skada si z dwch krokw. Pierwszy krok jest taki sam jak pierwszy krok kreatora publikacji. Krok drugi ( Rysunek 3.29.) pozwala na przesanie treci publikacji na serwer. Aby przesa pliki wybrane w kroku pierwszym naley nacisn przycisk Start. Postp przesyania plikw na serwer pokazuj paski postpu.

40

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.29. Kreator Dodawania Treci Do Publikacji Planowanej - przesyanie treci (plikw) na serwer

3.3.7. Publikowanie wydania publikacji

Aby czytelnik stron WWW biblioteki mg odczyta wydanie publikacji, trzeba nada mu prawo przegldania do publikacji i opublikowa wydanie. Aby opublikowa wydanie publikacji i nada czytelnikowi prawo przegldania do publikacji: 1. 2. 3. Na licie elementw naley wybra publikacj, ktrej wydanie ma by opublikowane i widoczne dla czytelnika. Na zakadce oglnych wasnoci wydania (Wydanie) naley zaznaczy opcj Opublikowane. Na zakadce przypisywania praw (Prawa) naley wybra nazw uytkownika (lub grup - jeli chcemy nada to prawo caej grupie uytkownikw), ktremu chcemy udostpni wydanie, zaznaczy pole wyboru Przegldanie.

Aby wprowadzi poczynione zmianymdash;naley wybra przycisk Zastosuj. Publikacja jest widoczna dla uytkownikw, ktrzy maj przyznane prawo do jej przegldania.

3.3.8. Przesuwanie i usuwanie elementw

Aby usun element: 1. 2. W drzewku biblioteki lub na licie elementw naley wybra element, ktry ma zosta usunity. Naley wybra pozycj Usu z menu podrcznego. Mona te wybra opcj Usu z menu gwnego lub paska narzdzi (dotyczy tylko elementw wybranych na licie elementw).

41

Aplikacja Redaktora

Jeeli usuwanym elementem jest publikacja lub katalog zawierajcy conajmniej jedn publikacj moliwe jest podanie powodu usunicia publikacji. Istniej dwa sposoby na przenoszenie elemetw biblioteki. Pierwszy sposb moliwy jest wtedy, gdy w aplikacji redaktora wywietlone s dwie listy elementw (zobacz ). Aby przenie element zaznaczony na jednej z list do elementu otworzonego w licie drugiej naley przycisn klawisz F6. Wykonujc tego typu operacje naley pamita o tym, e przenoszenie duej iloci elementw (np. katalogu) moe spowodowa znaczne obcienie serwera spowodowane aktualizacj informacji. Drugi sposb polega na przeniesieniu elementu myszk sposobem Przecignij i pu (tym sposobem mona dodatkowo przenosi elementy midzy list elementw a drzewem katalogw).

3.3.9. Usuwanie treci publikacji

Usuwanie treci publikacji jest uyteczne w przypadku, gdy chcemy usun zawarto publikacji pozostawiajc opis bibliograficzny jej wyda oraz powd usunicia. Aby usun tre publikacji: 1. 2. 3. Na licie elementw naley wybra publikacj ktrej tre ma by usunita, Z menu podrcznego wybra Usu tre, Wpisa powd usunicia. Uwaga! Powd jest wymagany poniewa potrzebny jest on przy informowaniu uytkownikw WWW o usuniciu treci publikacji z biblioteki.

3.3.10. Zmiana hasa

Kady uytkownik programu redaktora i administratora moe zmieni sobie haso dostpu do programu. W tym celu naley wybra opcj Zmie haso... z menu Program. Po wybraniu tej opcji pojawi si okno, w ktrym naley wprowadzi aktualne haso, nowe haso i potwierdzi nowe haso.

3.3.11. Wyszukiwanie elementw

W programie redaktora istniej dwa sposoby na znalezienie interesujcego nas elementu: Wyszukiwanie elementu administracyjnych. na bazie opisu bibliograficznego albo uwag

Wyszukiwanie elementu na podstawie identyfikatora elementu.

Wyszukiwanie elementu na podstawie opisu bibliograficznego albo uwag administracyjnych udostpnia dwie opcje wyszukiwania. Po pierwsze wyszukiwanie w opisie bibliograficznym, ktre dziaa na tej samej zasadzie co wyszukiwanie oglne na stronach WWW systemu dLibra. Po drugie wyszukiwanie w uwagach administracyjnych elementw. Aby uruchomi okno wyszukiwania, na ktrych znajduj si obie te opcje naley wybra Znajd... z menu Edycja. Wyszukiwanie elementu na podstawie identyfikatora uruchamia si wybierajc opcj Id do... z menu Edycja. Nastpnie naley wybra typ elementu do ktrego chcemy przej (np. katalog) i poda jego identyfikator. Jeli taki element istnieje to zostanie on wywietlony i zaznaczony na licie elementw. Wyszukiwanie to dostpne jest rwnie na pasku narzdzi w aplikacji redaktora, gdzie moliwy jest wybr typu elementu i

42

Aplikacja Redaktora

wprowadzenie identyfikatora (aby uruchomi wyszukiwanie naley wybra na klawiaturze ENTER).

3.4. Zaawansowane zadania redaktora

Podrozdzia ten opisuje typowe zaawansowane zadania redaktora biblioteki cyfrowej.

3.4.1. Tryby dziaania (widoki) programu redaktora

W programie redaktora moliwe s dwa tryby dziaania: Tryb prosty Tryb zaawansowany

Domylnie wczony jest tryb prosty. Aby przeczy si do trybu zaawansowanego naley wybra opcj Tryb zaawansowany z menu Widok. Aby powrci do trybu prostego naley ponownie wybra opcj Tryb zaawansowany z menu Widok. Rnice pomidzy trybami dziaania (widokami) programu redaktora przedstawia Tabela 3.1..

43

Aplikacja Redaktora

Tabela 3.1. Rnice pomidzy trybami dziaania programu redaktora

Waciwo \ Tryb

Tryb prosty Jeeli publikacja posiada tylko jedno wydanie to po jej otworzeniu nie jest ono widoczne - po otworzeniu publikacji widoczne s tylko wersje plikw skadajcych si na to wydanie publikacji. Wszystkie waciwoci dotyczce wydania i publikacji mona modyfikowa na zakadkach okna waciwoci po zaznaczeniu publikacji na licie elementw, Jeeli publikacja posiada wicej ni jedno wydanie to po jej otworzeniu widoczne s jej wydania (tak samo jak w trybie zaawansowanym) oraz wze plikw publikacji. Po zaznaczeniu takiej publikacji na licie elementw, na zakadkach okna waciwoci mona modyfikowa tylko waciwoci publikacji. Aby wywietli/modyf ikowa waciwoci wyda tej publikacji naley j otworzy, a nastpnie wybra na licie elementw wydanie, ktrego waciwoci maj by wywietlone/modyfikowane (waciwoci wydania pojawi si na zakadkach okna waciwoci).

Tryb zaawansowany Po otworzeniu publikacji widoczne s wszystkie jej wydania. Wersje plikw wchodzcych w skad konkretnego wydania widoczne s po otworzeniu tego wydania. Poza wydaniami na licie znajduje si rwnie wze plikw publikacji (znajduj si w nim wszystkie pliki zwizane z publikacj).

Wze publikacji

3.4.2. Pobieranie plikw wydania publikacji

Aby dokona dalszej edycji istniejcej ju publikacji, redaktor musi pobra jej pliki na swj lokalny komputer. Aby pobra wydanie publikacji: 1. 2. Na licie elementw naley wybra wydanie do pobrania (moe to by rwnie wydanie aktualne). Z menu kontekstowego naley wybra funkcj Pobierz. Mona take uy przycisku na pasku narzdzi lub pozycji Pobierz z menu Publikacja.

44

Aplikacja Redaktora

3.

W pierwszym kroku kreatora (Rysunek 3.30.) naley wybra katalog na dysku lokalnym, w ktrym zapisane zostan pliki publikacji. W tabeli Pliki od pobrania mona zmieni domylny wybr plikw do pobrania. Aby wykluczy plik z listy plikw do pobrania, naley odznaczy odpowiedni pozycj w kolumnie Pobierz. Wersj pliku do pobrania mona zmieni wykorzystujc list rozwijan w kolumnie Wersja. Moliwe jest pobranie publikacji w postaci archiwum zip. W tym celu naley zaznaczy pole Pobierz spakowan publikacj. Aby przej do strony pobierania pliku, naley wybra przycisk Dalej.
Rysunek 3.30. Kreator Pobierania - strona wyboru pliku publikacji

4.

W kroku drugim (Rysunek 3.31.), aby rozpocz pobieranie wybranych plikw publikacji do wskazanego w kroku pierwszym katalogu na dysku lokalnym, naley wybra przycisk Start. Proces ten mona przerywa i wznawia, ponownie wciskajc ten sam przycisk. Po zakoczeniu pobierania naley wybra przycisk Zakocz, aby zamkn okno kreatora.

45

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.31. Kreator pobierania - strona pobierania plikw

3.4.3. Dodawanie nowych wersji plikw

W sytuacji kiedy autor opublikowanej ju pozycji zmodyfikuje/zaktualizuje jej tre, wystpuje konieczno aktualizacji tej pozycji w systemie dLibra (zmodyfikowane pliki naley przesa na serwer). Po tej operacji dokonane zmiany bd mogy by widoczne w bibliotece (np. dla czytelnika WWW po stworzeniu nowego wydania na podstawie nowo dodanych plikw). Aby przesa nowe wersje plikw na serwer: 1. Naley przeczy aplikacj na zaawansowany tryb pracy, a nastpnie na licie elementw naley otworzy publikacj, do ktrej maj by dodane nowe wersje plikw i zaznaczy element Pliki publikacji. Z menu kontekstowego naley wybra funkcj Dodaj nowe wersje plikw.... W Kreatorze dodawania nowych wersji plikw naley wybra katalog na dysku lokalnym zawierajcy zaktualizowane pliki publikacji. Katalog ten musi zawiera plik gwny publikacji. Pliki publikacji ktrych brakuje na dysku oznaczane s jako . Kreator dodawania nowych wersji plikw wybiera pliki do aktualizacji wedug dat modyfikacji i przechowywania. Domylnie wybierane s pliki modyfikowane po ostatniej operacji przechowaj/dodaj. Wybr ten mona zmieni przez zaznaczenie lub odznaczenie odpowiednich pozycji w kolumnie Dodaj. Moliwe jest rwnie dodanie nowego pliku poprzez odpowiadajce mu pole wyboru w kolumnie Dodaj

2. 3.

46

Aplikacja Redaktora

Aby przej do przesyania plikw do serwera, naley wybra przycisk Dalej.

Rysunek 3.32. Kreator Aktualizacji - strona katalogu zaktualizowanych plikw

4.

Aby umieci wybrane pliki publikacji na serwerze, naley wybra przycisk Start . Proces mona przerwa i wznowi poprzez ponowne wybranie tego przycisku. Po zakoczeniu procesu umieszczania plikw na serwerze, naley wybra przycisk Zakocz, aby zamkn okno kreatora.

47

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.33. Kreator Aktualizacji - umieszczanie plikw na serwerze

3.4.4. Tworzenie/usuwanie wydania publikacji

Wydanie jest widzialn form publikacji - aby publikacj udostpni czytelnikom, trzeba stworzy i opublikowa jej wydanie. Aby stworzy wydanie publikacji: 1. 2. Na licie elementw naley wybra wydanie (np. wydanie aktualne), na ktrym ma si opiera nowe wydanie. Z menu kontekstowego naley wybra funkcj Nowe wydanie.... Mona te wykorzysta przycisk na pasku narzdzi lub opcj z menu rozwijanego. W Kreatorze Nowego Wydania naley wybra wersje plikw publikacji, z ktrych ma si skada nowe wydanie. Kiedy nowe wydanie opiera si wydaniu aktualnym publikacji, wybierane s najnowsze wersje plikw umieszczone na gazi. Kiedy nowe wydanie opiera si na istniejcym wydaniu publikacji, wybrane wersje plikw s takie same jak w wydaniu podstawowym. Mona dokona zmiany wyboru wersji plikw uywajc listy rozwijanej z kolumny Wersja w tabeli plikw Wydania. Aby przej do strony opisu bibliograficznego wydania, naley wybra przycisk Dalej.

3.

48

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.34. Kreator Nowego Wydania - strona wyboru wersji plikw

4.

W tym kroku naley wprowadzi opis bibliograficzny nowego wydania. Moliwy jest oczywicie import opisu zarwno z pliku w formacie MARC 21 lub RDF. Aby przej do nastpnego kroku, naley wybra przycisk Dalej.

49

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.35. Kreator Nowego Wydania - strona opisu bibliograficznego wydania

5.

W kolejnym kroku naley wprowadzi informacje WWW dotyczce nowego wydania. Informacje te to opis wydania widoczny na licie z wynikami wyszukiwania, komentarz do wydania dostpny po wywietleniu informacji na temat wydania oraz miniatura wydania znajdujca si na stronie z informacjami o wydaniu. Aby przej do nastpnego kroku, naley wybra przycisk Dalej.
Rysunek 3.36. Kreator Nowego Wydania - strona informacji WWW

50

Aplikacja Redaktora

6.

W polach Nazwa i Opis naley wpisa nazw i opis nowego wydania. Aby opublikowa nowe wydanie, naley zaznaczy opcj Opublikowane. Mona to rwnie zrobi ju po stworzeniu wydania. Aby stworzy nowe wydanie, naley wybra przycisk Zakocz.
Rysunek 3.37. Kreator Nowego Wydania - strona wasnoci wydania

Aby usun wydanie spenione musz by dwa warunki: Wydanie nie moe by jedynym wydaniem publikacji, wydanie nie moe by opublikowane. Usu z menu podrcznego.

Wydanie usuwamy wybierajc opcj

3.4.5. Porzdkowanie plikw publikacji

Porzdkujc pliki publikacji moemy wykorzystywa trzy mechanizmy. Pierwszym z nich jest usuwanie wersji pliku. Usunicie wersji pliku moliwe jest wtedy gdy dana wersja nie jest jedyn wersj pliku oraz gdy nie naley ona do adnego wydania. Drugim mechanizmem jest usuwanie pliku. Plik mona usun gdy adna z jego wersji nie naley do adnego wydania. Trzecim mechanizmem jest automatyczne usuwanie zbdnych plikw publikacji. Zbdne pliki publikacji to wersje plikw oraz pliki, ktre mona usun. Aby usun zbdne pliki publikacji naley wybra opcj Usu zbdne pliki... z menu kontekstowego elementu Pliki publikacji (widoczny po otworzeniu publikacji, tylko w trybie zaawansowanym).

51

Aplikacja Redaktora

3.4.6. Masowe adowanie publikacji

3.4.6.1. Kreator masowego adowania publikacji
Aby uruchomi kreator masowego adowania publikacji naley wybra pozycj Masowe adowanie publikacji z menu Narzdzia. 1. W pierwszym kroku kreatora okrelamy publikacje, ktre zostan przesane do serwera. Okno pierwszego kroku kreatora (Rysunek 3.38.) podzielone jest na dwie czci: z lewej strony umieszczone jest drzewo katalogw systemowych, z prawej lista publikacji do przesania na serwer. Aby doda publikacje do listy publikacji do przesania na serwer naley: a. Na drzewie katalogw systemowych zaznaczy katalog zawierajcy podkatalogi opisujce publikacje (informacje na temat struktury katalogu opisujcego publikacj znajduj si w kolejnym podrozdziale). Nacisn przycisk oznaczony przez . Po wykonaniu tej czynnoci aplikacja sprawdzi poprawno struktury katalogw opisujcych publikacje. W razie bdw wywietlone zostan stosowne komunikaty.

b.

Po dodaniu conajmniej jednej publikacji do przesania moliwe jest przejcie do kolejnego kroku.
Rysunek 3.38. Kreator masowego adowania publikacji - wybr publikacji do przesania

2.

W drugim kroku kreatora (Rysunek 3.39.) przesyamy publikacje na serwer. Aby przesa publikacje na serwer naley nacisn przysick Start. W trakcie przesyania wywietlane s informacje na temat postpu przesyania. Po przesaniu publikacji

52

Aplikacja Redaktora

wywietlane jest podsumowanie. Jeeli z jakiego powodu przesyanie jednej lub wicej publikacji nie powiodo si moliwe jest sprawdzenie komunikatw o bdach na stronie z podsumowaniem naciskajc przycisk Szczegy bdw... .
Rysunek 3.39. Kreator masowego adowania publikacji - przesyanie publikacji

3.4.6.2. Struktura katalogu opisujcego publikacj

Katalog opisujcy publikacj skada si z: Pliku publication.properties opisujcego publikacj, Opcjonalnego pliku RDF z opisem bibliograficznym publikacji, Plikw, ktre wchodz w skad publikacji.

3.4.6.2.1. Plik publication.properties

Plik publication.properties jest plikiem waciwoci publikacji. Skada si on z par atrybutwarto. Atrybut oddzielony jest od wartoci znakiem rwnoci (=). Kada taka para znajduje si w oddzielnej linii. Dozwolone atrybuty oraz ich wartoci przedstawione s poniej. Atrybut publication.actorsRights.<login uytkownika lub nazwa grupy do ktrej przydzielamy prawa> Prawa oddzielone przecinkiem. Lista moliwych praw (zobacz ): pv przegldanie publikacji pr odczyt publikacji

53

Aplikacja Redaktora

pe zarzdzanie publikacj

Atrybut publication.collections Identyfikatory kolekcji, oddzielone przecinkiem, do ktrych ma zosta przypisana publikacja.

Atrybut publication.destination.directoryId Identyfikator katalogu, w ktrym ma si znale publikacja.

Atrybut publication.destination.parentPublicationId Identyfikator publikacji grupowej, w ktrej ma si znale publikacja.

Atrybut publication.mainFile Nazwa pliku gwnego publikacji (wraz z rozszerzeniem). Plik gwny musi znajdowa si w katalogu opisujcym publikacj.

Atrybut publication.metadataFile Nazwa pliku metadanych (wraz z rozszerzeniem). Plik metadanych musi by zgodny z formatem RDF oraz znajdowa si w katalogu opisujcym publikacj. Domylnie nazwa pliku metadanych jest taka sama jak pliku gwnego z rozszerzeniem .rdf

Atrybut publication.name acuch znakw okrelajcy nazw publikacji.

Atrybut publication.notes acuch znakw okrelajcy notatki/uwagi administracyjne.

Atrybut publication.published acuch znakw wskazujcy na to, czy pierwsze wydanie tej publikacji ma zosta opublikowane. Jeli warto jest true wydanie to bdzie opublikowane. W kadym innym przypadku wydanie nie bdzie opublikowane. Domyln wartoci jest false.

Atrybut publication.secured acuch znakw wskazujcy na to, czy publikacja ma by zabezpieczona. Jeli warto jest true publikacja bdzie zabezpieczona. W kadym innym przypadku publikacja nie bdzie zabezpieczona.Domyln wartoci jest false.

Atrybut edition.image.content Nazwa pliku, ktry zawiera miniatur wydania.

Przykadowy plik publication.properties:

publication.actorsRights.publicGroup=pv,pr publication.collections=2,7,12 publication.destination.directoryId=1 publication.mainFile=index.htm publication.metadataFile=metadata.rdf

54

Aplikacja Redaktora

publication.name=Przykadowa publikacja publication.notes=Stworzone przez Jana Kowalskiego publication.published=true

Powyszy przykad pliku specyfikuje publikacj, do ktrej aktor publicGroup bdzie mia prawo przegldania (pv) oraz odczytu (pr). Publikacja zostanie przypisana do kolekcji oznaczonych identyfikatorem 2, 7 oraz 12. Publikacja znajdzie si w katalogu o identyfikatorze 1. Plikiem gwnym publikacji bdzie index.htm, a opis metadanych znajduje si w pliku metadata.rdf. Nazwa publikacji to Przykadowa publikacja, a notatki administracyjne to Stworzone przez Jana Kowalskiego. Pierwsze wydanie nowo stworzonej publikacji bdzie opublikowane, a sama publikacja nie bdzie zabezpieczona. Aby moliwe byo stworzenie publikacji wymagany jest minimalny zbir informacji. Jeli nie jest moliwe uzyskanie choby jednej z informacji, nie jest moliwe stworzenie publikacji. Minimalny zbir informacji: Umiejscowienie publikacji w drzewie katalogw systemu dLibra. Moliwe s dwa przypadki: specyfikacja katalogu docelowego (atr ybut publication.destination.directoryId ) i specyfikacja docelowej publikacji grupowej (atrybut publication.destination.parentPublicationId ) lub specyfikacja jedynie katalogu docelowego. Plik gwny publikacji. Specyfikuje go atrybut publication.mainFile i jest on wymagany. Nazwa publikacji. Specyfikacja nazwy publikacji moliwa jest na dwa sposoby. Pierwszy sposb to specyfikacja atrybutu publication.name. Jeeli atrybut ten nie jest wyspecyfikowany, zostanie sprawdzony plik metadanych w celu skomponowania nazwy publikacji tak jak w przypadku kroku 4 [31] kreatora nowej publikacji. Zatem plik metadanych jest drugim sposobem.

3.4.6.2.2. Dziedziczenie plikw publication.properties

Mechanizm dziedziczenia zosta wprowadzony w celu uatwienia grupowego przypisywania wartoci atrybutw z plikw publication.properties Mechanizm dziedziczenia dziaa w nastpujcy sposb: Dla kadego pliku publication.properties, ktry ma zosta wczytany (nazwijmy go dzieckiem) sprawdzane jest czy istnieje plik publication.properties w katalogu nadrzdnym (nazwijmy go rodzicem). Jeeli plik rodzica istnieje, wczytywana jest jego zawarto, a nastpnie wczytywana jest zawarto pliku dziecka. W trakcie wczytywania przyjta jest taka zasada, e wartoci atrybutw s nadpisywane. Oznacza to, e jeeli zarwno plik rodzica jak i dziecka specyfikuje ten sam atrybut, brana pod uwag jest warto atrybutu dziecka (nastpuje nadpisanie wartoci wyspecyfikowanych w pliku rodzica wartociami z pliku dziecka). Zauwamy, e mechanizm ten dziaa rekursywnie. Oznacza to, e zanim zostanie wczytany plik rodzica wczytywany jest najpierw jego rodzic (jeli taki istnieje).

3.4.6.2.3. Dziedziczenie plikw metadanych

Mechanizm ten dziaa tak samo jak w przypadku dziedziczenia plikw publication.properties z tym wyjtkiem, e plik rodzica nazywa si powinien publication.rdf.

55

Aplikacja Redaktora

Zatem jeli wyspecyfikujemy w publication.metadataFile, zostanie (publication.rdf), itd.

pliku publication.properties sprawdzone czy istnieje jego

atrybut rodzic

3.4.6.2.4. Przykadowy plik waciwoci

Uywajc Zapisz plik waciwoci z menu Narzdzia moliwe jest zapisanie informacji opisujcych publikacj wybran na licie elementw do pliku (plik taki moe suy jako wzr pliku jaki powinien znale si w katalogu opisujcym publikacj dla masowego adowania publikacji).

3.4.7. Konfiguracja programu redaktora

Po wybraniu opcji Konfiguracja z menu Program pojawi si okno konfiguracji programu (Rysunek 3.40.).
Rysunek 3.40. Okno konfiguracji programu

W oknie konfiguracji znajduj si zakadki odpowiadajce za konfiguracj rnych cech programu. W kolejnych podrozdziaach omwione s wszystkie zakadki. Wartoci domylne poszczeglnych parametrw znajduj si w zaczniku konfiguracja domylna.

3.4.7.1. Ustawienia programu

Na zakadce Ustawienia programu moliwe jest dostosowanie widoku programu redaktora. Konfiguracja w tym miejscu jest cile poczona z trybami pracy programu redaktora. Jeeli opcja Zawsze pokazuj wydania publikacji nie jest zaznaczona to program redaktora pracuje w trybie prostym. Jeli sytuacja jest odwrotna to program pracuje w trybie zaawansowanym. Przeczajc tryby z zaawansowanego na prosty i odwrotnie ustawiamy odpowiednio opisan wyej opcj. Znaczenie opcji opisane jest w Tabela 3.1.. Kolejna opcja konfiguracyjna to pole wyboru Automatycznie dodaj format pliku gwnego do zaimportowanych metadanych. Jeeli pole to jest zaznaczone to po kadym imporcie metadanych zostan one wzbogacone o warto formatu pliku gwnego publikacji. Jeli opcja ta nie jest zaznaczona to metadane nie s modyfikowane.

56

Aplikacja Redaktora

Pozostae parametry konfiguracyjne mog by pobierane z pliku konfiguracyjnego. Aby zmieni plik konfiguracyjny aplikacji wybierz przycisk Plik konfiguracyjny... i wska w otwartym oknie plik lub URL do pliku konfiguracyjnego. Naley pamita o zaznaczeniu pola Uywaj konfiguracji z podanego rda. Plik konfiguracyjny aplikacji zawiera zaawansowane parametry konfiguracyjne aplikacji. Jest to plik waciwoci, gdzie klucze oddzielone s od wartoci znakiem rwnoci. Znajduj si w nim nastpujce parametry konfiguracyjne: gui.lookandfeel - warto to nazwa klasy jzyka programowania Java, ktra odpowiada za sposb wywietlania/zachowania elementw interfejsu graficznego uytkownika. Jeli brak tej wartoci przyjmowany jest domylny wygld odpowiedni dla systemu operacyjnego na ktrym uruchomiono aplikacj. tags.refresh.period - warto to czas podawany w milisekundach, ktry mwi o tym co ile milisekund powinna by odwieana (aktualizowana z serwera) lista tagw w aplikacji. Domylna warto to 600000 czyli 10 minut. tags.message.period - warto to czas podawany w milisekundach, ktry mwi o tym co ile milisekund powinien by wywietlany monit uytkownikowi w przypadku gdy ma on tagi, ktre powinny by poddane moderacji. Domylna warto to 1800000 czyli 30 minut. newPublication.title.template - warto okrela szablon tytuu tworzonego elementu (np. publikacji). Szablon ten jest szablonem velocity. W szablonie w miejscu odpowiednio nazwanych zmiennych wprowadzane s wartoci atrybutw. Zmienne powinny mie nazw odpowiadajc nazwie RDF atrybutu. Domylna warto tego parametru to $!{Creator}#if ( ($Date || $Title) && $Creator ), #end$!Date#if ( $Title && $Date ), #end$!Title. Przykadowo w miejscu $Creator zostanie wprowadzona warto z atrybutu, ktrego nazwa RDF to Creator. searchDuplicates.roles.url - warto to adres URL pod ktrym znajduje si lista rl Dublin Core atrybutw, ktre maj by wykorzystywane w mechanimie wyszukiwania d u p l i k a t w . D o m y l n a w a r t o t o http://fbc.pionier.net.pl/owoc/ajax.xml?id=GetDCRolesForDups. searchDuplicates.results.url - warto to pocztek adresu URL, do ktrego zostan dodane parametry wyszukiwawcze w procesie wyszukiwania duplikatw. Domylna warto to http://fbc.pionier.net.pl/owoc/ajax.xml?id=GetDups. sortTokens - warto to lista cigw znakw oddzielonych symbolem |. S to cigi znakw, ktre nie s brane pod uwag na pocztku nazwy elementw podczas sortowania publikacji na licie elementw i drzewie katalogw. Domylna warto to "|(|[...]|[|the |the.

Przykadowy plik konfiguracji mgby wyglda nastpujco (jeli w pliku nie ma jakiego klucza to przyjmowana jest warto domylna):
tags.refresh.period=60000 tags.message.period=3600000 sortTokens=[|]|/

3.4.7.2. Konfiguracja rozszerze

Zakadka Konfiguracja rozszerze umoliwia dostosowanie ustawie poszczeglnych rozszerze. Na panelu (Rysunek 3.41.) znajduje si lista rozszerze, ktre mona

57

Aplikacja Redaktora

konfigurowa. Aby zmieni ustawienia konkretnego rozszerzenia naley zaznaczy je na licie i wybra przycisk Konfiguruj.... Domylnie w aplikacji znajduj si nastpujce rozszerzenia: format wymienny MARC 21 (szczegy konfiguracji znajduj si w rozdziale Dodatek C. Import metadanych z formatu MARC). format XML (konfiguracja domylna pozwala na import z formatu RDF oraz MASTER, szczegy konfiguracji znajduj si w rozdziale Dodatek E. Import metadanych z formatu XML). format Bibtex (szczegy konfiguracji znajduj si w rozdziale Dodatek F. Import metadanych z formatu BibTeX). format RDF (szczegy konfiguracji znajduj si w rozdziale Dodatek D. Eksport w formacie RDF). klient Z39.50 (lokalizacja metadanych, szczegy konfiguracji znajduj si tutaj). import sownika z plikw w formacie MARC (szczegy konfiguracji znajduj si tutaj).
Rysunek 3.41. Konfiguracja - zakadka Konfiguracja rozszerze

3.5. Zarzdzanie tagami

Uytkownicy stron internetowych systemu dLibra mog wprowadza tagi (znaczniki, sowa kluczowe) opisujce wydania publikacji. Wprowadzone tagi mog by weryfikowane i modyfikowane przez redaktora lub administratora systemu dLibra. Modyfikacje tagw moliwe s w cigu okrelonej w konfiguracji serwera liczby dni (domylnie jest to 30 dni) od momentu dodania taga przez uytkownika. Po tym czasie tag usuwany jest z listy tagw do moderacji. Panel zarzdzania tagami do moderacji (Rysunek 3.42.) wywietlany jest w aplikacji redaktora po wybraniu opcji Zarzdzaj tagami... z menu Narzdzia. Na panelu znajduj si wszystkie nowe tagi (te tagi, ktre dodane byy w cigu ostatnich dni - liczba dni definiowana jest przez administratora systemu; domylnie jest to 30 dni) przypisane do wyda zwizanych z zalogowanym redaktorem.

58

Aplikacja Redaktora

Rysunek 3.42. Okno zarzdzania tagami

Tagi na panelu zarzdzania tagami maj nastpujce waciwoci (waciwoci te determinuj stan taga): Zaakceptowany - moliwe s dwie wartoci tej waciwoci: ikona oznaczajca zaakceptowany tag (tag wprowadzony do metadanych wydania) oraz ikona oznaczajca tag odrzucony (tag nie jest umieszczony w metadanych wydania). Aby zmieni t warto naley klikn lewym przyciskiem myszki na kolumn Zaakceptowany w wierszu odpowiadajcym konkretnemu wydaniu. Zmoderowany - moliwe s dwie wartoci tej waciwoci: ikona oznaczajca zmoderowany tag oraz ikona oznaczajca tag, ktry nie zosta zmoderowany. Jeli tag jest zmoderowany oznacza to, e redaktor zweryfikowa waciwoci taga i ustali jego stan. Jeeli tag nie jest zmoderowany oznacza to, e redaktor nie przeglda jeszcze informacji zwizanych z tagiem. Stan ten automatycznie zmieniany jest na zmoderowany jeli redaktor zmienia stan waciwoci Zaakceptowany. Aby zmieni t warto naley klikn lewym przyciskiem myszki na kolumn Zmoderowany w wierszu odpowiadajcym konkretnemu wydaniu. Zmiana stanu powinna z reguy dotyczy przejcia do stanu zmoderowany, np. wtedy gdy redaktor nie ma zastrzee

59

Aplikacja Redaktora

co do obecnego stanu taga. Rzadkoci powinny by zmiany stanu zmoderowany na stan niezmoderowany poniewa nie jest to naturalny przebieg zmian. Tag - jest to warto taga jak wprowadzi uytkownik stron internetowych. Redaktor moe edytowa t warto. Wydanie - jest to wydanie do ktrego uytkownik stron internetowych wprowadzi tag. Data utworzenia - jest to data wprowadzenia taga przez uytkownika. Uytkownik - jest to identyfikator (login) uytkownika, ktry wprowadzi tag. Komentarz - jest to komentarz redaktora w zwizku z modyfikacj taga. Komentarz ten jest prezentowany uytkownikowi stron internetowych, ktry wprowadzi tag.

Lista tagw odwieana jest domylnie co 10 minut, monity dla uytkownika o niezmoderowanych tagach wywietlane s domylnie co 30 minut. Okresy te mona dostosowa do potrzeb redaktora w konfiguracji aplikacji. Dodatkowo, w prawej dolnej czci panelu zarzdzania tagami znajduje si przycisk Odwie. Przycisk ten suy do odwieania listy tagw bez koniecznoci czekania na automatyczne odwieenie listy. Aby zatwierdzi wszystkie zmiany wprowadzone na panelu zarzdzania tagami naley wybra przycisk Zatwierd. Aby porzuci wprowadzone zmiany naley wybra przycisk Anuluj. W systemie dLibra moliwe jest ustawienie pocztkowego stanu taga na dwa sposoby: Tag zaakceptowany - domylnie kady tag jest zaakceptowany i wprowadzony do opisu wydania. Jeli redaktor nie zmieni stanu taga to po okrelonym w konfiguracji czasie (domylnie 30 dni) tag ten zostanie usunity z listy tagw do moderacji, przy czym bdzie on nadal znajdowa si w metadanych wydania. Tag odrzucony - domylnie kady tag jest odrzucony. Jeli redaktor nie zmieni stanu taga to po okrelonym w konfiguracji czasie (domylnie 30 dni) tag ten zostanie usunity z systemu (tag nie bdzie znajdowa si w metadanych wydania).

Aby ustali odpowiednie ustawienia pocztkowe nowych tagw naley skontaktowa si z administratorem systemu dLibra.

3.6. Kreator Publikacji

Niniejszy podrozdzia omawia funkcjonalno Kreatora Publikacji, ktry zosta dodany jako element Aplikacji Redaktora.

3.6.1. Dziaanie Kreatora Publikacji

Kreator Publikacji suy do tworzenia publikacji w formacie HTML, zawierajcej pliki wskazane przez uytkownika. Jest uyteczny wtedy, kiedy uytkownik chce w atwy sposb stworzy spjny dokument, zawierajcy posiadane przez niego pliki (np. galeri zdj). Kreator, korzystajc z szablonu publikacji uzupenia go referencjami do plikow (w przypadku plikw graficznych przygotowuje ich miniaturki) i zapisuje na dysku lokalnym uytkownika jako gotow publikacj. Po wygenerowaniu publikacji system pyta, czy uytkownik chce doda t publikacj do biblioteki. Po odpowiedzi twierdzcej

60

Aplikacja Redaktora

uruchamiany jest kreator publikacji, w ktrym pierwszym krokiem jest okrelenie katalogu docelowego. Pozostae kroki s takie same jak w przypadku kreatora nowej publikacji. Plik gwny wybierany jest automatycznie. Przed wygenerowaniem publikacji, naley odpowiednio przygotowa pliki. Przede wszystkim musz one znajdowa si w tym samym katalogu na dysku lokalnym. Poza tym ich nazwy powinny mie okrelony format. Podstawowy czon musi by taki sam we wszystkich plikach, a rni si one musz tylko numerem porzdkowym, umieszczonym w nazwie tu przed rozszerzeniem (przykadowo: test01.jpg , test02.jpg, test03.jpg itd.).

3.6.2. Uywanie Kreatora Publikacji

Kreator Publikacji jest podzielony na trzy zakadki: Dane , Informacje o publikacji i Szablony . Pod panelem z zakadkami znajduje si przycisk Generuj strony, ktrego nacinicie powoduje wygenerowanie publikacji do wskazanego katalogu (patrz dalej). Przycisk Anuluj zamyka okno Kreatora Publikacji.

3.6.2.1. Zakadka "Dane"

Rysunek 3.43. Kreator Publikacji - zakadka informacji o plikach

Zakadka Dane pozwala uytkownikowi wybiera pliki, ktre maj by uyte do wygenerowania publikacji. W ramce Pliki naley wskaza katalog, w ktrym znajduj si pliki. Suy do tego przycisk Wybierz plik, ktrego nacinicie wywouje standardowe okienko wyboru pliku. W tym okienku naley wskaza dowolny z plikw, ktre bd

61

Aplikacja Redaktora

wchodziy w skad nowej publikacji. Po jego wybraniu pola w ramce Pliki wypeni si wartociami: Nazwa pliku - podstawowy czon nazwy plikw, Typ pliku - format plikw, Indeks pocztkowy - numer pierwszego pliku, ktry zostanie uyty do stworzenia publikacji, Indeks kocowy - numer ostatniego pliku, ktry zostanie uyty do stworzenia publikacji.

Wartoci te mog by zmieniane przez uytkownika. Zwaszcza poprawienie indeksw moe by uyteczne, jeli publikacja nie powinna zawiera wszystkich plikw znajdujcych si w katalogu. Publikacja zostanie wygenerowana do katalogu, w ktrym znajduj si pliki publikacji (katalog ten jest wskazany przez pole Katalog rdowy publikacji). Nastpnie aplikacja zapyta uytkownika o to, czy wprowadzi wygenerowan publikacj do systemu. Jeli odpowied bdzie pozytywna, to zostanie uruchomiony kreator. W pierwszym kroku naley wybra element w ktrym zostanie umieszczona nowa publikacja, kolejne kroki s takie same jak w przypadku kreatora nowej publikacji.

3.6.2.2. Zakadka "Informacje o publikacji"

Rysunek 3.44. Kreator Publikacji - zakadka informacji o publikacji

62

Aplikacja Redaktora

Zakadka Informacje o publikacji umoliwia wprowadzenie dodatkowych informacji na temat tworzonej publikacji, ktre zostan umieszczone w plikach HTML. Te informacje to: Autor - Informacje o autorze publikacji, Tytu - Tytu tworzonej publikacji, Dodatkowe informacje - Dodatkowe informacje o publikacji (mog by stosowane tagi HTML).

3.6.2.3. Zakadka Szablony

Rysunek 3.45. Kreator Publikacji - zakadka informacji o szablonach

Zakadka Szablony zawiera interfejs sucy do okrelenia szablonw, jakie maj by uyte do przygotowania publikacji. W tym celu naley nacisn przycisk Wybierz katalog i wskaza katalog, w ktrym znajduj si szablony. Po wybraniu katalogu, zaznacz si nieaktywne przeczniki okrelajce, czy odpowiednie szablony do strony i spisu treci zostay znalezione. Szablon spisu treci powinien mie nazw index.vm, natomiast szablon strony - page.vm. Na licie Pliki zewntrzne zostan umieszczone wszystkie dodatkowe pliki, z ktrych korzystaj wybrane szablony. Zaznaczenie przycisku wyboru Kopiuj pliki zewntrzne spowoduje, e po wygenerowaniu publikacji te pliki zostan skopiowane do docelowego katalogu (katalogu w ktrym zostan wygenerowane strony HTML). Ostatnimi rzeczami, jakie naley okreli s format kodowania szablonw oraz rozmiar miniaturek obrazw, ktre zostan wygenerowane (uyteczne tylko wtedy gdy generujemy publikacj skadajc si z plikw graficznych). Moliwe jest take uycie

63

Aplikacja Redaktora

domylnych szablonw (jest to ustawienie domylne), w tym celu naley zaznaczy pole wyboru opisane jako Uyj domylnych szablonw. Szablony wybierane na zakadce Szablony musz by zgodne z formatem Velocity. Mog zawiera nastpujce zmienne: $info.PublicationAuthor - informacje o autorze publikacji, $info.PublicationTitle - tytu publikacji, $info.PublicationInfo - dodatkowe informacje o publikacji, $relPath - wzgldna cieka dostpu do zasobw publikacji, $info.PictureName - nazwa pliku (podstawowy segment), $info.PictureType - typ pliku (rozszerzenie nazwy pliku), $pictureNumber - numer pliku, $info.BeginIndex - indeks pierwszego pliku, $info.EndIndex - indeks ostatniego pliku, $info.PageCount - liczba plikw w publikacji, $pageNumber - aktualny numer strony, $info.PageName - nazwa pliku strony, mona znale na stronie

Wicej informacji na temat formatu Velocity http://jakarta.apache.org/velocity/user-guide.html .

64

Rozdzia 4. Zarzdzanie bibliotek

Niniejszy rozdzia opisuje Aplikacj Administratora dLibra w odniesieniu do najczciej wykonywanych zada dotyczcych zarzdzania bibliotek cyfrow.

4.1. Gwne okno Aplikacji Administratora

Rysunek 4.1. Gwne okno Aplikacji Administratora

Gwne okno Aplikacji Administratora skada si z dwch czci. Drzewo biblioteki znajdujce si po lewej stronie udostpnia takie zasoby biblioteki jak uytkownicy biblioteki, grupy i schematy atrybutw, jak rwnie zapewnia dostp do katalogu zawartoci biblioteki. Okna wasnoci wywietlane po prawej stronie opisuj aktualnie wybrany element w drzewku biblioteki.

4.1.1. Drzewo Biblioteki

Drzewo Biblioteki skada si z zasobw biblioteki, katalogw biblioteki i kolekcji biblioteki, reprezentowanych jako osobne poddrzewa. Poddrzewo zasobw biblioteki skada si z wzw nastpujcych typw: wze uytkownikw - zawiera wzy przedstawiajce uytkownikw biblioteki. wze uytkownika - reprezentuje pojedynczego uytkownika biblioteki.

65

Zarzdzanie bibliotek

wze grup - zawiera wzy przedstawiajce grupy uytkownikw. wze grupy uytkownikw - reprezentuje pojedyncz grup uytkownikw biblioteki. wze grup LDAP - zawiera wzy przedstawiajce grupy LDAP - widoczny tylko wtedy gdy dLibra skonfigurowana jest tak aby uywa grup LDAP wze grupy LDAP - przedstawia jedn grup LDAP wze atrybutw - zawiera wzy przedstawiajce atrybuty zdefiniowane w bibliotece. wze atrybutu - reprezentuje pojedynczy atrybut zdefiniowany w bibliotece. zarzdzanie jzykami - umoliwia zarzdzanie okrelonym typem jzykw. zarzdzanie tagami - umoliwia zarzdzanie tagami wprowadzonymi przez uytkownikw stron internetowych.

Poza wzem reprezentujcymi zasoby, drzewo biblioteki zawiera wze udostpniajcy zawarto biblioteki. Struktura tego wza zostaa dokadnie opisana w sekcji Aplikacja Redaktora. Funkcjonalno jest jednak ograniczona wycznie do zarzdzania prawami dla wszystkich elementw. Nie jest widoczna rwnie zawarto adnej z publikacji. Drzewo Kolekcji umieszczone jest pod wzem Kolekcje biblioteki. Skada si ono z wzw tylko jednego typu wzw kolekcji, reprezentujcych kolekcje biblioteki. Kolekcje s zgrupowane w strukturze hierarchicznej. Kada kolekcja moe zawiera dowoln liczb kolekcji podrzdnych. Na kadym poziomie tej struktury kolekcjom mona przypisywa publikacje. Do kadej kolekcji moe nalee dowolna liczba publikacji. Przynaleno publikacji do danej kolekcji implikuje take jej przynaleno do wszystkich kolekcji nadrzdnych a do kolekcji gwnej biblioteki wcznie. Z wzem kadej kolekcji zwizane jest menu kontekstowe, ktre umoliwia szybki dostp do trzech operacji: dodania, usunicia oraz odwieenia kolekcji. Menu to wywoywane jest po klikniciu na wle kolekcji prawym przyciskiem myszy. Wybierajc kolekcj, na panelu waciwoci moemy zmienia waciwoci tej kolekcji (), przypisywa publikacje (???) oraz prawa do niej (???). Z kadym wzem na drzewie biblioteki zwizane jest menu kontekstowe, ktre zapewnia szybki dostp do operacji najczciej wykonywanych na danym elemencie (np. tworzenie nowego katalogu). Podobnie jak w przypadku Drzewa Katalogw (zobacz Aplikacja Redaktora) w dolnej czci Drzewa Biblioteki znajduje si przycisk suacy do ukrywania wzw. Obecnie moliwe jest ukrywanie wzw uytkownikw.

4.2. Podstawowe Zadania Administratora

Ten podrozdzia opisuje jak mona wykonywa podstawowe zadania administratora przy uyciu Aplikacji Administratora dLibra.

66

Zarzdzanie bibliotek

4.2.1. Tworzenie/usuwanie kolekcji

Aby utworzy now kolekcj: 1. 2. 3. W drzewku biblioteki naley wybra kolekcj biblioteki, ktra bdzie nadrzdna wobec nowododanej. Z menu podrcznego naley wybra funkcj Nowa kolekcja. Mona te uy menu gwnego Zarzdzanie. W pierwszym kroku naley wpisa nazw, opis i uwagi do nowej kolekcji. Aby przej do nastpnego kroku, naley wybra przycisk Dalej .
Rysunek 4.2. Kreator nowej kolekcji - informacje oglne

4.

W tym kroku naley przyzna uytkownikom prawa do kolekcji. Aby przej do nastpnego kroku, naley wybra przycisk Dalej .

67

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.3. Kreator nowej kolekcji - prawa

5.

W ostatnim kroku mona przypisa publikacje do nowej kolekcji. Aby utworzy publikacj, naley wybra przycisk Zatwierd .
Rysunek 4.4. Kreator nowej kolekcji - publikacje

Aby usun kolekcj: 1. W drzewku biblioteki naley wybra kolekcj, ktra ma zosta usunita.

68

Zarzdzanie bibliotek

2.

Naley wybra przycisk kontekstowego.

Usu. Mona te wybra opcj Usu z menu

4.2.2. Zarzdzanie publikacjami w kolekcji

Istnieje moliwo zarzdzania publikacjami w obrbie danej kolekcji. Uytkownik, ktry posiada prawo zarzdzania dan kolekcj moe dodawa do niej lub usuwa z niej publikacje. Suy do tego interfejs umieszczony na zakadce Publikacje dostpny po wyborze kolekcji w Drzewie Kolekcji.
Rysunek 4.5. Zarzdzanie publikacjami w kolekcji

Po wyborze konkretnej kolekcji w Drzewie Kolekcji, na zakadce Publikacje (Rysunek 4.5.) moliwa jest edycja przynalenoci publikacji do wybranej kolekcji. W grnej czci zakadki Publikacje umieszczona jest tabela suca do edycji przynalenoci publikacji do kolekcji. Tabela ta posiada dwie kolumny. W kolumnie prawej umieszczona jest struktura biblioteki (taka sama jak na Drzwie katalogw tylko nieedytowalna). Element w prawej kolumnie (w Drzwie katalogw) jest zaznaczony lub nie jeli odpowiadajce mu po lewej stronie pole wyboru jest zaznaczone lub nie. Moliwe s trzy stany pola wyboru: - stan ten moliwy jest dla kadego elementu. W przypadku katalogu oznacza, e adna publikacja znajdujca si w nim nie naley do kolekcji. W przypadku publikacji oznacza, e publikacja nie naley do kolekcji.

69

Zarzdzanie bibliotek

- stan moliwy tylko w przypadku katalogu i oznacza, e katalog zawiera publikacje, ktre nale do kolekcji oraz takie ktre nie nale. - stan moliwy jest dla kadego elementu. W przypadku katalogu oznacza, e wszystkie publikacje znajdujce si w tym katalogu nale do kolekcji. W przypadku publikacji oznacza to, e publikacja jest przypisana do kolekcji.

Modyfikujc pola wyboru modyfikujemy przydzia publikacji do kolekcji. Wszystkie zmiany musz zosta zatwierdzone przyciskiem Zatwierd u dou Okna Waciwoci.

4.2.3. Zarzdzanie atrybutami biblioteki

Aplikacja Administratora umoliwia zarzdzanie atrybutami w systemie dLibra. Do tego celu su interfejsy dostpne po wybraniu w Drzewie Biblioteki wza atrybutw bd wza pojedynczego atrybutu. Atrybuty w systemie dLibra s przechowywane w ustalonym porzdku, ktry jest istotny ze wzgldu na przegldanie opisw bibliograficznych zasobw biblioteki. Dla kadego atrybutu (oraz wza atrybutw) moliwe jest zarzdzanie kolejnoci jego podatrybutw na zakadce Kolejno atrybutw (Rysunek 4.6.).
Rysunek 4.6. Zarzdzanie kolejnoci atrybutw

Po lewej stronie znajduje si lista atrybutw, a po prawej informacje o aktualnie wybranym na tej licie atrybucie. Wartoci maj jedynie charakter informacyjny i nie

70

Zarzdzanie bibliotek

s edytowalne. Atrybuty na licie po lewej stronie mona w dowolny sposb przesuwa uywajc przyciskw Do gry i W d. Wszystkie zmiany naley zatwierdzi przyciskiem Zatwierd na dole okna, aby zostay zapisane w systemie. Do edytowania wasnoci atrybutw suy interfejs dostpny na zakadce Informacje oglne po wybraniu w Drzewie Biblioteki wza konkretnego atrybutu. Mona na nim zmieni nazw, nazw RDF, rol oraz opis atrybutu.
Rysunek 4.7. Wasnoci atrybutu

Nazwa atrybutu i jego opis s elementami wielojzycznymi i su do celw informacyjnych. Nazwa RDF jest unikatow nazw wyrniajc atrybut wewntrz schematu Dublin Core oraz na zewntrz systemu. Rola moe zosta przypisana atrybutowi, jeeli w systemie ma on specjalne znaczenie i jego warto jest uywana w innych kontekstach. System dLibra pozwala przypisa atrybutowi jedn z nastpujcych rl: Autor Data wydania Format Identyfikator zasobu Jzyk Opis

71

Zarzdzanie bibliotek

Powizania Prawa Temat i sowa kluczowe Typ zasobu Tytu Wsptwrca Wydawca Zakres rdo Tagi - zaakceptowane tagi uytkownikw stron internetowych bd trafiay do wartoci atrybutu, ktry ma rol Tagi.

4.2.3.1. Dodawanie i usuwanie atrybutw

Aby utworzy nowy atrybut: 1. 2. 3. W Drzewie Biblioteki naley wybra wze atrybutu do ktrego chcemy doda podatrybut lub wze atrybutw jeli chcemy doda atrybut na najwyszym poziomie. Naley klikn prawym przyciskiem na atrybut i wybra opcj Dodaj atrybut.... W kreatorze nowego atrybutu naley poda nazw i opis atrybutu dla wszystkich jzykw. Naley rwnie poda nazw RDF - unikalny identyfikator atrybutu. Aby utworzy nowy atrybut naley nacisn przycisk Zatwierd.

72

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.8. Kreator Nowego Atrybutu

Nowododany atrybut pojawi si na samym dole podatrybutw - bdzie posiada ostatni pozycj na licie atrybutw rodzica. Aby usun atrybut: 1. 2. W Drzewie Biblioteki naley wybra wze atrybutu ktry chcemy usun. Klikn na prawym przyciskiem i wybra Usu. Jeli atrybut bdzie powizany z wartociami to system zapyta czy na pewno usun, jeli nie to atrybut zostanie usunity bez zapytania.

4.2.3.2. Edycja atrybutw

Aby zmieni wasnoci atrybutu: 1. W Drzewie Biblioteki naley wybra wze odpowiadajcy konkretnemu atrybutowi. Na zakadce Informacje oglne pojawi si interfejs do zarzdzania wasnociami atrybutu. W polach Nazwa, Nazwa RDF , Rola i Opis naley poda nowe wartoci. Naley pamita, e nazwa i opis s atrybutami wielojzycznymi. W przypadku wybrania roli, ktra jest ju przypisana innemu atrybutowi pojawi si okienko z prob o potwierdzenie tej akcji. Przypisanie tej roli spowoduje, e jej poprzedniemu wacicielowi zostanie przypisany "brak roli". Zmiany naley zatwierdzi przyciskiem Zatwierd .

2.

3.

73

Zarzdzanie bibliotek

4.2.4. Zarzdzanie sownikiem wartoci atrybutw

Niniejszy podrozdzia omawia szczegowo funkcje i operacje umoliwiajce zarzdzanie sownikiem synonimw dla atrybutw, oraz opisuje kroki jakie naley podj, aby te operacje wykona.
Rysunek 4.9. Zarzdzanie wartociami atrybutw

Interfejs do zarzdzania wartociami atrybutw jest dostpny po wybraniu wza pojedynczego atrybutu na Drzewie Biblioteki i wejciu na zakadk Wartoci. Panel podzielony jest na dwie czci - list grup synonimw po lewej stronie oraz list wartoci w grupie po stronie prawej. Lista wartoci wypenia si wartociami po wyborze jednej z grup na licie z lewej strony. Kada lista ma dodatkowo zestaw przyciskw umoliwiajcych wykonanie pewnych czynnoci na sowniku. Wszystkie dostpne akcje s omwione dokadnie w dalszej czci tego rozdziau.

4.2.4.1. Zarzdzanie grupami synonimw

Aby stworzy now grup synonimw: 1. W polu edycji znajdujcym si pod list z grupami naley wpisa warto, ktra stanie si wartoci bazow w nowej grupie i jednoczenie stanowi bdzie nazw tej grupy. Nazwa nie moe by ju uywana przez inn grup. Aby grupa zostaa utworzona naley nacisn przycisk Dodaj znajdujcy si pod list z grupami.

2.

Aby usun grup synonimw:

74

Zarzdzanie bibliotek

1. 2.

Na licie grup naley wybra pojedyncz grup. Naley nacisn przycisk Usu, znajdujcy si obok listy grup. Po potwierdzeniu chci usunicia, grupa i wszystkie jej wartoci zostan usunite z listy i z systemu. Uwaga! Jeeli ktrakolwiek z wartoci znajdujcych si w grupie jest powizana z opisem bibliograficznym jakiego elementu biblioteki, to system nie usunie tej grupy tylko wywietli komunikat o koniecznoci usunicia wszystkich powiza.

Aby poczy dwie grupy synonimw: 1. 2. 3. Naley z listy wybra grup, ktra ma zosta poczona z inn. Naley nacisn przycisk Pocz. Po potwierdzeniu chci poczenia grup pojawi si nowe okienko z list grup synonimw. Z nowej listy (???) naley wybra grup, do ktrej wczeniej wybrana grupa ma zosta doczona. Pole edycji u gry okienka uatwia wyszukiwanie grup zawierajcych w nazwie pewien cig znakw. Przycisk Wszystkie przywraca na list wszystkie grupy z systemu.
Rysunek 4.10. Wybieranie grupy do poczenia

4.

Aby zakoczy proces czenia grup naley nacisn przycisk Zatwierd. Pierwotnie wybrana grupa zostanie poczona z now w tym sensie, e stara grupa zostanie usunita a jej wszystkie wartoci zostan doczone do nowej. Uwaga! Jeeli w docelowej grupie ju znajduje si warto o takiej samej nazwie jak ktrakolwiek z wartoci z grupy wybranej do poczenia, to system nie poczy tych grup tylko wywietli komunikat, e ta operacja nie moga by wykonana. Naley przed poczeniem zadba, aby w obu grupach nie powtarzay si nazwy wartoci.

4.2.4.2. Zarzdzanie wartociami atrybutw

Wszystkie operacje s wykonywane po wybraniu konkretnej grupy na licie z lewej strony. Aby doda warto do grupy:

75

Zarzdzanie bibliotek

1.

W polu edycji znajdujcym si pod list z wartociami naley wpisa warto, ktra ma zosta dodana do grupy. Nazwa nie moe by ju uywana przez inn warto w tej grupie. Aby warto zostaa dodana naley nacisn przycisk Dodaj znajdujcy si obok pola edycji.

2.

Aby usun warto z grupy: 1. 2. Naley wybra z listy warto, ktra ma zosta usunita. Naley nacisn przycisk Usu znajdujcy si obok listy. Warto zostanie usunita z listy i z systemu. Uwaga! Jeeli warto ta jest powizana z opisem bibliograficznym jakiego elementu biblioteki, to system nie usunie tej wartoci tylko wywietli komunikat o koniecznoci usunicia wszystkich powiza. Aby zmieni nazw wartoci: 1. 2. 3. Naley wybra z listy warto, ktrej nazwa ma by zmieniona. Naley nacisn przycisk Edytuj. Pojawi si okienko umoliwiajce edycj wartoci atrybutu. Naley poda now nazw dla wartoci i nacisn przycisk Zatwierd. Jeeli edytowana warto bya wartoci bazow w grupie, to nazwa grupy rwnie ulegnie zmianie na now.
Rysunek 4.11. Edycja nazwy wartoci atrybutu

Aby poczy dwie wartoci w grupie: 1. 2. Z listy naley wybra warto, ktra ma zosta poczona z inn wartoci. Naley nacisn przycisk Pocz znajdujcy si obok listy z wartociami. Po potwierdzeniu chci poczenia wartoci, pojawi si nowe okienko zawierajce list wartoci, do ktrych mona poczy wybran wczeniej warto. Z nowej listy naley wybra warto, do ktrej wczeniej wybrana warto ma zosta doczona. Pole edycji u gry okienka uatwia wyszukiwanie wartoci zawierajcych w nazwie pewien cig znakw. Przycisk Wszystkie przywraca na list wszystkie wartoci z danej grupy. Aby zakoczy proces czenia wartoci naley nacisn przycisk Zatwierd . Pierwotnie wybrana warto zostanie poczona z now w tym sensie, e stara

3.

4.

76

Zarzdzanie bibliotek

warto zostanie usunita a wszystkie do niej odwoania zostan zastpione odwoaniami do nowej wartoci. Aby przenie warto do nowej grupy: 1. 2. Naley wybra warto, ktra ma zosta przeniesiona do innej grupy. Naley nacisn przycisk Przenie. Po potwierdzeniu chci przeniesienia wartoci, pojawi si nowe okienko zawierajce list grup, do ktrych mona przenie wybran wczeniej warto. Z nowej listy naley wybra grup, do ktrej wczeniej wybrana warto ma zosta doczona. Pole edycji u gry okienka uatwia wyszukiwanie grup zawierajcych w nazwie pewien cig znakw. Przycisk Wszystkie przywraca na list wszystkie grupy z systemu.
Rysunek 4.12. Przenoszenie wartoci atrybutu do innej grupy

3.

4.

Aby zakoczy proces przenoszenia wartoci do nowej grupy, naley nacisn przycisk Zatwierd. Pierwotnie wybrana warto zostanie przeniesiona do nowej grupy. Uwaga! Jeeli w docelowej grupie ju znajduje si warto o takiej samej nazwie, to system nie poczy tych grup tylko wywietli komunikat, e ta operacja nie moga by wykonana.

Aby zmieni warto bazow w grupie: 1. 2. Naley wybra z listy warto, ktra ma si sta now wartoci bazow. Naley nacisn przycisk Nowa baza. Wybrana warto stanie si now wartoci bazow w grupie i tym samym grupa zmieni nazw na now. Uwaga! Naley upewni si, e nie istnieje jeszcze grupa o nazwie takiej jak wybrana wanie warto. Jeeli taka grupa istnieje, to operacja zmiany wartoci bazowej nie zostanie zakoczona pomylnie. Aby usun powizania wartoci:

77

Zarzdzanie bibliotek

1. 2.

Naley wybra z listy warto, ktrej powizania maj zosta usunite. Naley nacisn przycisk Wydania.... Pojawi si nowe okienko zawierajce list wyda i katalogw, ktrych opisy bibliograficzne s powizane z wybran wartoci. Nacinicie w dowolnym momencie przycisku Anuluj cofnie poczynione zmiany.
Rysunek 4.13. Lista wyda i katalogw powizanych z wartoci

3.

Naley nacisn przycisk Usu powizania. Wszystkie wydania i katalogi znikn z listy. Uwaga! W przypadku braku praw do modyfikacji ktregokolwiek z wyda bd katalogw, pojawi si komunikat o braku uprawnie i adne z powiza nie zostanie usunite.

4.

Naley nacisn przycisk Zatwierd w celu zakoczenia procesu usuwania powiza.

4.2.4.3. Importowanie grup wartoci do sownika

Na panelu zarzdzania sownikiem atrybutu znajduje si przycisk Importuj..., ktry pozwala redaktorowi lub administratorowi na importowanie grup wartoci z zewntrznych rde. Mechanizm importowania grup wartoci do sownika dziaa na podstawie rozszerze, ktre takie funkcje udostpniaj. Domylnie w systemie dLibra znajduj si nastpujce rozszerzenia importujce grupy wartoci do sownika: import grup wartoci z formatu MARC - szczegowe informacje mona znale tutaj.

78

Zarzdzanie bibliotek

Jeeli w aplikacji istnieje tylko jedno takie rozszerzenie to po wybraniu przycisku Importuj... sterowanie przekazywane jest do tego rozszerzenia i uytkownik powinien postpowa zgodnie ze wskazwkami znajdujcymi si w opisie tego rozszerzenia. Jeli istnieje wicej takich rozszerze to uytkownik w pierwszym kroku wybiera rozszerzenie z ktrego chce skorzysta, nastpnie powinien postpowa zgodnie ze wskazwkami znajdujcymi si w opisie rozszerzenia, ktre wybra.

4.2.5. Zarzdzanie uytkownikami i grupami

4.2.5.1. Zarzdzanie uytkownikami biblioteki
Aby utworzy nowego uytkownika biblioteki: 1. 2. W drzewku biblioteki naley wybra wze uytkownikw lub wze uytkownika. Klikn prawym przyciskiem i wybra Nowy uytkownik.... Mona rwnie wybra opcj z menu kontekstowego lub opcj Nowy uytkownik... z menu Zarzdzanie. W pierwszym kroku kreatora (Rysunek 4.14.) naley wprowadzi dane oglne nowego uytkownika. Konieczne jest wprowadzenie identyfikatora, adresu e-mail oraz hasa. Naley rwnie wybra jeden z trzech typw uytkownikw: Administrator/redaktor - uytkownik systemu dLibra, moe logowa si do wszystkich aplikacji (w tym administratora i redaktora), z reguy jego zadaniem jest administrowaniem systemem dLibra lub tworzenie zawartoci biblioteki Czytelnik - uytkownik stron WWW, nie moe logowa si do aplikacji administratora i redaktora, moe logowa si na stronie WWW i zmienia informacje dotyczce jego konta, Czytelnik z ograniczeniami - ma takie same moliwoci jak Czytelnik z wyczeniem moliwoci zmiany informacji dotyczcych jego konta

3.

Aby przej do nastpnego kroku naley wybra przycisk Dalej. Moliwe jest rwnie zakoczenie kreatora na tym etapie przyciskajc przycisk Zakocz.

79

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.14. Kreator nowego uytkownika - dane oglne

4.

W kroku drugim kreatora (Rysunek 4.15.) nowego uytkownika naley przypisa uytkownika do grup. Lista Naley do zawiera grupy do ktrych uytkownik bdzie nalea, lista Nie naley do zawiera grupy do ktrych uytkownik nie bdzie nalea. Aby przej do nastpnego kroku naley wcisn przycisk Dalej.

80

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.15. Kreator nowego uytkownika - przypisywanie do grup

5.

W kroku trzecim (Rysunek 4.16.) naley przypisa uytkownikowi prawa administracyjne (szczegowe znaczenie praw opisane jest w ). Aby przej do nastpnego kroku naley wcisn przycisk Dalej.
Rysunek 4.16. Kreator nowego uytkownika - przypisywanie praw administracyjnych

81

Zarzdzanie bibliotek

6.

W kroku czwartym (Rysunek 4.17.), ostatnim, mona poda domeny dostpu dla uytkownika. Zarzdzanie domenami dostpu opisane jest szczegowo w .
Rysunek 4.17. Kreator nowego uytkownika - definiowanie domen dostpu

Aby usun uytkownika: 1. 2. W drzewku biblioteki naley wybra uytkownika, ktry ma zosta usunity. Naley wybra przycisk Usu lub uy menu kontekstowego albo rozwijanego.

4.2.5.2. Zarzdzanie uytkownikami IP

Uytkownicy IP w systemie dLibra to okrelone przed administratorw zestawy adresw komputerw. Zatem uwierzytelnianie takiego uytkownika odbywa si przez sprawdzenie adresu IP komputera z ktrego jest nawizywane poczenie z systemem. Jeli adres komputera znajduje si w zestawie adresw przypisanych istniejcemu uytkownikowi IP to system dLibra uznaje to poczenie jako poczenie nawizane przez tego wanie uytkownika IP. Jak wida proces uwierzytelniania jest tutaj automatyczny (bez potrzeby wprowadzania danych przez uytkownika). Jeli chcemy aby okrelony zestaw komputerw (np. czytelnia) by identyfikowany jako jeden uytkownik to naley wykorzysta do tego celu uytkownika IP. Potem moemy przypisa takiemu uytkownikowi (czyli okrelonym komputerom) prawa do publikacji. Przykadowo prawa do pewnych publikacji moemy przypisa tylko komputerom w instytucji, przez co nie bd one widoczne na stronie WWW dla uytkownikw czcych si spoza instutucji, ale bd widoczne dla uytkownikw czcych si z tej konkretnej instytucji. Aby utworzy nowego uytkownika IP biblioteki:

82

Zarzdzanie bibliotek

1. 2. 3.

W drzewku biblioteki naley wybra wze uytkownikw IP lub wze dowolnego uytkownika IP. Klikn prawym przyciskiem myszy i wybra opcj Nowy uytkownik IP.... Mona rwnie wybra opcj Nowy uytkownik... z menu Zarzdzanie. W pierwszym kroku kreatora (Rysunek 4.14.) naley wprowadzi dane oglne nowego uytkownika. Konieczne jest wprowadzenie identyfikatora oraz nazwy. Aby przej do nastpnego kroku naley wybra przycisk Dalej. Moliwe jest rwnie zakoczenie kreatora na tym etapie przyciskajc przycisk Zakocz.
Rysunek 4.18. Kreator nowego uytkownika IP - dane oglne

4.

W ostatnim kroku (Rysunek 4.17.) naley poda adresy komputerw lub domeny zwizane z uytkownikiem IP. Zarzdzanie domenami opisane jest szczegowo w .

83

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.19. Kreator nowego uytkownika - definiowanie domen dostpu

Aby usun uytkownika IP: 1. 2. W drzewku biblioteki naley wybra uytkownika IP, ktry ma zosta usunity. Naley wybra Usu z menu kontekstowego albo gwnego (menu Edycja).

4.2.5.3. Zarzdzanie grupami w bibliotece

Aby utworzy now grup uytkownikw: 1. 2. W drzewku biblioteki naley wybra wze grup lub wze grupy. Naley wybra przycisk z paska narzdzi lub wybra opcj Nowa grupa z menu kontekstowego. Mona rwnie wybra pozycj Nowa grupa... z menu Zarzdzanie. W kreatorze (krok pierwszy Rysunek 4.20. ) nowej grupy naley wprowadzi dane oglne nowej grupy (nazwa i opis). Aby zakoczy tworzenie nowej grupy na tym etapie, naley wybra przycisk Zakocz. Aby przej do nastpnego kroku kreatora naley przycisn przycisk Dalej .

3.

84

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.20. Kreator nowej grupy - informacje oglne

4.

W kroku drugim (Rysunek 4.21.) mona przypisa uytkownikw do nowej grupy. Uytkownicy, ktrzy znajd si na licie oznaczonej etykiet W grupie zostan dodani do nowej grupy. Aby przej do nastpnego kroku naley przycisn Dalej, aby zakoczy kreator na tym etapie naley wcisn Zakocz.

85

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.21. Kreator nowej grupy - przypisywanie uytkownikw

5.

W ostatnim (Rysunek 4.22.), trzecim kroku kreatora moliwe jest przypisanie grupie praw administracyjnych. Szczegowe infromacje dotyczce znaczenia praw administracyjnych znale mona w . Aby stworzy grup naley przycisn przycisk Zakocz.

86

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.22. Kreator nowej grupy - przypisywanie praw administracyjnych

Aby usun grup: 1. 2. W drzewku biblioteki naley wybra grup, ktra ma zosta usunita. Nastpnie naley wybra przycisk rozwijanego. Usu lub te uy menu kontekstowego albo

4.2.5.4. Zarzdzanie grupami LDAP

Notatka Aby zrozumie ponisz sekcj wymagana jest podstawowa wiedza na temat LDAP.

Aby utworzy now grup LDAP: 1. 2. W drzewku biblioteki naley wybra wze grup LDAP lub wze grupy LDAP. Naley wybra przycisk z menu kontekstowego. z paska narzdzi lub wybra opcj Nowa grupa LDAP...

3.

W pierwszym kroku kreatora nowej grupy LDAP (Rysunek 4.23.) naley wprowadzi dane oglne nowej grupy.

87

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.23. Kreator nowej grupy LDAP - informacje oglne

4.

W kroku drugim (Rysunek 4.24.) moliwe jest zdefiniowanie nowej grupy. Naley przypisa grupie atrybuty oraz ciek bazow. Atrybuty widoczne s na licie oznaczonej etykiet Lista atrybutw. Przypisane pary atrybut-warto widoczne s na licie Atrybuty przypisane. Aby doda par atrybut-warto: a. b. Wpisz w pole tekstowe znajdujce si pod list Lista atrybutw nazw atrybutu (lub wybierz atrybut z listy Lista atrybutw) Wpisz w pole tekstowe pod list Atrybuty przypisane now warto atrybutu i nacinij przycisk Dodaj.

Aby usun przypisany atrybut wybierz go na licie Atrybuty przypisane i nacinij przycisk Usu. Aby utworzy now grup LDAP na tym etapie, naley wybra przycisk Zakocz. Aby przej do nastpnego kroku naley wcisn przycisk Dalej.

88

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.24. Kreator nowej grupy LDAP - definiowanie grupy

5.

Ostatnim krokiem (Rysunek 4.25.) jest przyznanie grupie LDAP praw administracyjnych. Aby utworzy now grup naley wcisn przycisk Zakocz.
Rysunek 4.25. Kreator nowej grupy LDAP - przyznawanie praw administracyjnych

89

Zarzdzanie bibliotek

Aby usun grup LDAP: 1. 2. W drzewku biblioteki naley wybra grup LDAP, ktra ma zosta usunita. Nastpnie naley wybra przycisk rozwijanego. Usu lub te uy menu kontekstowego albo

4.2.6. Zarzdzanie jzykami

Aplikacja WWW w systemie dLibra moe mie rne wersje jzykowe - przykadowo dla osoby odwiedzajcej bibliotek cyfrow z Anglii strony WWW maja nazwy przyciskw, etykiety, itd. w jzyku angielskim natomiast osoba odwiedzajca strony WWW z Polski widzi polskie nazwy przyciskw, etykiety, itd. Jzyki te to jzyki interfejsu. Domylnie w systemie dLibra dostpne s dwa jzyki interfejsu - angielski i polski. Aby doda nowy jzyk interfejsu naley przetumaczy nazwy etykiet, przyciskw, itd. Poza tym wprowadzajc np. now kolekcj naley pamita o tym by wprowadzi nazw i opis tej kolekcji we wszystkich jzykach interfejsu (tak by uytkownicy korzystajcy z stron WWW mieli spjny widok poniewa nazwy kolekcji s wywietlane na WWW). W systemie dLibra istniej jeszcze jzyki metadanych. S to jzyki w ktrych mona wprowadza metadane dotyczce wydania, czyli opis bibliograficzny wydania oraz opis i komentarz do wydania. Na stronie WWW uytkownik ma do wyboru zarwno jzyk interfejsu w jakim prezentowane s nazwy przyciskw, etykiet, itd. jak i jzyk metadanych dotyczcy konkretnego wydania. Wybr jzyka metadanych jest niezaleny od wyboru jzyka interfejsu, zatem mona sobie wyobrazi sytuacj w ktrej mamy interfejs w jzyku angielskim a metadane wydania wywietlamy w jzyku polskim. Wybierajc wze Jzyki interfejsu lub Jzyki metadanych (Rysunek 4.26.) moemy ustali jakie jzyki wykorzystywane s w naszym systemie. Aktualnie wykorzystywane jzyki zaznaczone s w tabeli na panelu. Aby doda jzyk naley zaznaczy odpowiadajce mu pole wyboru, aby usun jzyk naley odznaczy odpowiadajce mu pole wyboru. Kady z typw jzykw (interfejsu i metadanych) musi mie zdefiniowany jzyk domylny. Jzyk domylny jest uywany wtedy gdy system nie posiada jzyka odpowiadajcego uytkownikowi. Przykadowo jeli w systemie mamy angielski (domylny) i polski jzyk interfejsu oraz polski (domylny) jzyk metadanych to uytkownik wchodzcy na stron WWW z Niemiec bdzie mia prezentowany domylny jzyk interfejsu - angielski - oraz domylny jzyk metadanych - polski - poniewa nie ma jzyka niemieckiego zarwno w jzykach metadanych jak i jzykach interfejsu.

90

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.26. Zarzdzanie jzykami

4.3. Zaawansowane zarzdzanie prawami

4.3.1. Wprowadzenie
W bibliotece dLibra stosuje si ograniczenia dostpu na trzech rnych poziomach: poziomie biblioteki, poziomie katalogu i poziomie publikacji. Ograniczenia dostpu na poziomie biblioteki dotycz zarzdzania atrybutami, uytkownikami biblioteki i zarzdzania grupami. Ograniczenia na poziomie katalogu mog si stosowa do kadego katalogu w drzewku zawartoci biblioteki i dotyczy dostpnoci zawartoci i uprawnienia do czytania i redagowania zawartoci katalogu. Natomiast zarzdzanie dostpem na poziomie publikacji odnosi si do poszczeglnych publikacji i dotyczy przegldania i czytania publikacji. Te trzy grupy uprawnie dostpu zostan dokadnie omwione w tym podrozdziale. Niezalenie od poziomu dostpu, prawa s przyznawane na zasadach uytkownika lub grupy. Uytkownik posiada prawa, ktre zostay mu przyznane bezporednio, ale rwnie prawa wszystkich grup, ktrych jest czonkiem. Zatem jakakolwiek zmiana uprawnienia do dostpu danej grupy bdzie dotyczya kadego uytkownika nalecego do tej grupy.

4.3.2. Uprawnienia na poziomie biblioteki

W bibliotece dLibra istnieje pi rodzajw uprawnie na poziomie biblioteki (administracyjne): zarzdzanie kontami - pozwala na tworzenie, usuwanie i dokonywanie zmian w kontach uytkownikw

91

Zarzdzanie bibliotek

zarzdzanie grupami - pozwala na tworzenie, usuwanie i dokonywanie zmian w grupach uytkownikw zarzdzanie atrybutami - pozwala na tworzenie, usuwanie i dokonywanie zmian w atrybutach zarzdzanie wartociami atrybutw - pozwala na zarzdzanie sownikiem synonimw zarzdzanie jzykami - pozwala na zarzdzanie jzykami interfejsu oraz metadanych zarzdzanie tagami - pozwala na zarzdzanie tagami wszystkich uytkownikw w aplikacji administratora zarzdzanie kolekcjami - pozwala na tworzenie, usuwanie i dokonywanie zmian w kolekcjach zarzdzanie aplikacj WWW - pozwala na logowanie si do panelu administracyjnego aplikacji WWW i wykorzystywanie znajdujcych si tam funkcji

Prawa administracyjne uytkownika mona zmieni po wyborze go na Drzwie Biblioteki w Oknie Wasnoci na zakadce Prawa Administracyjne (Rysunek 4.27.). Prawa administracyjne grupy mona zmieni po wyborze go na Drzewie Biblioteki na zakadce Prawa administracyjne (w Oknie Wasnoci).
Rysunek 4.27. Zakadka administracyjnych praw uytkownika

92

Zarzdzanie bibliotek

4.3.3. Uprawnienia na poziomie katalogu

W bibliotece dLibra dostp do katalogw biblioteki jest kontrolowany dla kadego katalogu i kadego uytkownika z osobna. Oznacza to, e rni uytkownicy mog posiada rne uprawnienia do tego samego katalogu, jak rwnie to, e jeden uytkownik moe posiada rne poziomy dostpu do rnych katalogw. Uytkownik moe uzyska uprawnienia do katalogu na cztery rne sposoby: Przyznane - uprawnienia przyznane bezporednio Implikowane - uprawnienia wynikajce z innego prawa przyznanego bezporednio (np. prawo do przegldania listy katalogw wynika z prawa do odczytu zawartoci katalogu). Odziedziczone - uprawnienia dziedziczone od jednego z katalogw nadrzdnych, do ktrych prawo zostao przyznane bezporednio lub porednio. Od grupy - uprawnienia od grupy, do ktrej naley uytkownik

W bibliotece dLibra istnieje siedem uprawnie na poziomie katalogu: Dostp - dziki niemu uytkownik widzi katalog w drzewku biblioteki. To uprawnienie nie jest dziedziczone z katalogw nadrzdnych. Listowanie - umoliwia uytkownikowi przegldanie zawartoci katalogu (tj. publikacji i podkatalogw) oraz publikowanych edycji publikacji umieszczonych w katalogu. Uprawnienie to jest dziedziczone z katalogw nadrzdnych. Implikuje prawo dostpu. Odczyt - umoliwia uytkownikowi przegldanie wszystkich wyda (opublikowanych i nie opublikowanych) wszystkich publikacji zamieszczonych w katalogu. Uprawnienie to jest dziedziczone z katalogw nadrzdnych. Implikuje prawa dostpu i listowania. Edycja struktury - umoliwia uytkownikowi redagowanie struktury katalogu, tj. tworzenie, przenoszenie i usuwanie podkatalogw. Prawo to jest dziedziczone z katalogw nadrzdnych i implikuje prawa dostpu, listowania i odczytu. Tworzenie publikacji - umoliwia uytkownikowi tworzenie nowych publikacji w dziale. Prawo to jest dziedziczone z katalogw nadrzdnych i implikuje prawo dostpu i listowania. Zarzdzanie publikacjami - umoliwia uytkownikowi usuwanie publikacji z katalogu. Prawo to jest dziedziczone z katalogw nadrzdnych. Implikuje prawo dostpu, listowania, odczytu i tworzenia publikacji oraz prawa przegldania i zarzdzania wszystkimi publikacjami w tym katalogu. Zarzdzanie prawami - umoliwia uytkownikowi dokonywanie zmian w prawach dostpu do katalogu. Prawo to jest dziedziczone z katalogw nadrzdnych i implikuje prawa dostpu, listowania i odczytu.

Prawa dostpu na poziomie katalogu mona zmienia w panelu Wasnoci Katalogu, w zakadce Prawa.

93

Zarzdzanie bibliotek

Rysunek 4.28. Edytor praw na poziomie katalogu

Na licie po lewej stronie wypisani s uytkownicy biblioteki (na czarno posiadajcy cho jedno prawo, na szaro nie posiadajcy adnych praw) oraz grupy (na czerwono). Jeli przycisk zostanie wybrany, uytkownicy publiczni nie s wywietlani. Po wybraniu jednego lub wielu uytkownikw lub grup, wywietlane s ich uprawnienia do wybranego katalogu w czterech kolumnach w tabeli po prawej stronie. Prawo - zawiera nazw uprawnienia Poprzedni stan - wywietla stan uprawnienia przed zmian Nowy stan - wywietla stan uprawnienia po zmianie. W celu przyznania prawa wybranemu uytkownikowi naley zaznaczy odpowiedni znacznik w tabeli. Rekursja - naley zaznaczy odpowiedni znacznik w celu przyznania uprawnienia bezporednio do wszystkich katalogw podrzdnych wybranego katalogu.

4.3.4. Uprawnienia na poziomie kolekcji

Podobnie jak w przypadku katalogw biblioteki, dostp do kolekcji biblioteki dLibra jest kontrolowany w odniesieniu do kadej publikacji i kadego uytkownika z osobna. Podobnie jak w przypadku katalogw biblioteki, prawa dostpu mog by przyznawane bezporednio, mog by implikowane, dziedziczone z katalogw nadrzdnych lub od grupy (patrz poprzedni podrozdzia). W bibliotece dLibra istnieje jeden rodzaj uprawnie na poziomie kolekcji:

94

Zarzdzanie bibliotek

Zarzdzanie zawartoci kolekcji - umoliwia uytkownikowi dodawanie i usuwanie publikacji z danej kolekcji.
Rysunek 4.29. Edytor praw na poziomie kolekcji

Prawa mona modyfikowa na zakadce Prawa, ktra znajduje si w Oknie wasnoci po wybraniu kolekcji.

4.3.5. Uprawnienia na poziomie publikacji

Podobnie jak w przypadku katalogw i kolekcji biblioteki, dostp do publikacji biblioteki dLibra jest kontrolowany w odniesieniu do kadej publikacji i kadego uytkownika z osobna. Rni uytkownicy mog mie rne uprawnienia do tej samej publikacji, a jeden uytkownik - rne poziomy uprawnie do rnych publikacji. Podobnie jak w przypadku katalogw biblioteki, prawa dostpu mog by przyznawane bezporednio, mog by implikowane, dziedziczone z katalogw nadrzdnych lub od grupy (patrz poprzedni podrozdzia). W bibliotece dLibra istniej trzy rodzaje uprawnie na poziomie publikacji: Przegldanie - umoliwia uytkownikowi czytanie opublikowanych wyda publikacji. Prawo jest dziedziczone po prawie do listowania katalogu, w ktrym istnieje dana publikacja. Odczyt - umoliwia uytkownikowi czytanie wszystkich wyda (opublikowanych lub nie) danej publikacji. Prawo jest dziedziczone po prawie do odczytu katalogu, w ktrym istnieje dana publikacja.

95

Zarzdzanie bibliotek

Zarzdzanie - umoliwia dokonywanie zmian w prawach innych uytkownikw do danej publikacji. Prawo jest przyznane domylnie twrcy publikacji w momencie jej tworzenia.

Zmian w uprawnieniach dostpu na poziomie publikacji mona dokonywa w panelu Wasnoci Publikacji, zakadka Prawa.
Rysunek 4.30. Edytor praw na poziomie publikacji

4.4. Zarzdzanie domenami dostpu

W systemie dLibra mona zdefiniowa domeny dostpu tak, aby z niektrych miejsc w Internecie istniaa moliwo dostpu do biblioteki bez potrzeby identyfikacji. Z innych miejsc z kolei dostp moe by blokowany lub wymagane jest podanie prawidowego hasa. Najwaniejsz czci definicji domeny dostpu jest zbir adresw, do ktrych powinny si odnosi ograniczenia dostpu. Adres mona okreli poprzez podanie: pojedynczej nazwy DNS (np. rose.man.poznan.pl) maski adresu DNS (np. *.poznan.pl) pojedynczego adresu IP (np. 62.21.18.55) zakresu adresw IP (np. 62.21.17.55 - 62.21.18.55)

96

Zarzdzanie bibliotek

Dla kadego uytkownika biblioteki mona zdefiniowa dowoln liczb regu: adres -> operacja. Do wyboru s dwie operacje: pozwolenie na dostp bez identyfikacji (bez podawania hasa) lub blokowanie dostpu. Reguy mona definiowa w panelu Wasnoci uytkownika, zakadce Domeny dostpu.
Rysunek 4.31. Domeny dostpu uytkownika

Aby doda nowe domeny dostpu, naley uy przycisku Dodaj. Aby usun domeny dostpu, naley wybra przycisk Usu. Typ adresu i operacji mona okreli w panelu Wasnoci Domeny.

97

Dodatek A. Importowanie wartoci z plikw MARC

grup

Konfiguracja importu grup wartoci do sownika atrybutu jest w caoci oparta na konfiguracji importu metadanych z formatu MARC. W przypadku omawianego rozszerzenia w miejsce nazw atrybutw do ktrych importowane s wartoci naley wprowadzi: baseValue - warto zaimportowana do tego elementu bdzi okrelaa nazw grupy, ktra ma by utworzona. Jeli okae si, e jest wicej takich wartoci zostanie wybrana tylko jedna z nich. Std konfiguracja importu do baseValue powinna by skonstruowana tak by trafiay tam pojedyncze wartoci. alternativeValues - wartoci zaimportowane do tego elementu to synonimy grupy zaimportowanej do baseValue.

Jeli uytkownik wybierze opisywane rozszerzenie do importu to pojawi si okno wyboru katalogu lub pliku, ktry ma by zaimportowany (Rysunek A.1.). Jeli uytkownik wybierze katalog to wszystkie pliki znajdujce si w tym katalogu zostan poddane procesowi importu grup wartoci. Jeli zostan wybrane konkretne pliki to tylko one zostan poddane procesowi importu.
Rysunek A.1. Import sownika - wybr katalogu/plikw

Po wyborze plikw lub katalogw wywietlane jest okno na ktrym znajduje si tabela grup wartoci pobranych z wskazanych plikw/katalogw (Rysunek A.2.). Warto bazowa grupy wywietlona jest w kolumnie Grupa, wartoci wystpujce w tej grupie umieszczone s w tym samym wierszu w kolumnie Wartoci. Wartoci bazowe grup oraz wartoci wystpujce w samej grupie mog by edytowane.

98

Importowanie grup wartoci z plikw MARC

Rysunek A.2. Import sownika - grupy wartoci

Aby wskaza nowe pliki konfiguracyjne rozszerzenia naley wywietli jego konfiguracj (Rysunek A.3., wywietlanie okna konfiguracji opisane jest w sekcji konfiguracja). Po wywietleniu konfiguracji naley wskaza rdo nowej konfiguracji (plik na dysku lub adres URL) oraz zaznaczy opcj Uywaj konfiguracji z podanego rda. Dodatkowo naley wyspecyfikowa kodowanie plikw MARC, ktre bd importowane. Kodowanie pliku MARC zaley od systemu informatycznego z ktrego taki plik pochodzi.
Rysunek A.3. Import sownika - konfiguracja rozszerzenia

99

Dodatek B. Pobieranie metadanych poprzez rozszerzenie Z39.50

WANE W celu lepszego zrozumienia dziaania mechanizmu pobierania metadanych poprzez protok Z39.50 czytelnik powinien zapozna si z rozdziaem opisujcym import metadanych w edytorze opisu bibliograficznego. Ponadto czytelnik powinien by zapoznany z protokoem Z39.50.

Wiele systemw bibliotecznych udostpnia metadane poprzez protok Z39.50. Opisywane rozszerzenie aplikacji redaktora umoliwia pobieranie metadanych z systemw, ktre udostpniaj je poprzez protok Z39.50. Protok Z39.50 jest bardzo rozbudowanym standardem, ktry moe przesya metadane w rnych formatach. Opisywane rozszerzenie pozwala na pobieranie metadanych tylko z formatu komunikacyjnego MARC 21 (konkretnie jest to format usmarc). Metadane pobrane przy pomocy tego rozszerzenia mog by nastpnie zaimportowane przy uyciu rozszerzenia importujcego pliki w formacie MARC. Aby pobra metadane uywajc rozszerzenia Z39.50 naley: 1. W edytorze metadanych na panelu Import/Eksport metadanych wybra przycisk Importuj..., ktry wywietli okno importu metadanych (Rysunek B.1.). Na oknie importu metadanych znajduje si opcja Z39.50, ktr naley wybra. Opcja ta determinuje wykorzystanie rozszerzenia Z39.50 w celu wyboru pliku metadanych do zaimportowania.
Rysunek B.1. Okno importu metadanych

2.

Aby wybra metadane, ktre maj by zaimportowane naley wybra przycisk Wybierz.... Pojawi si okno wyszukiwania metadanych (Rysunek B.2.). W oknie tym uytkownik moe wybra serwer oraz baz do ktrej bd skierowane zapytania wyszukiwawcze. Zapytanie wyszukiwawcze budowane jest na podstawie trzech wartoci/fraz, ktre wprowadzane s przez uytkownika do pl znajdujcych si na panelu Szukaj. To jakie atrybuty bd przeszukiwane moe by dostosowane przez uytkownika poprzez wybr odpowiedniego atrybutu z listy rozwijanej. Na przedstawionym rysunku (Rysunek B.2.) wybrane do wyszukiwania atrybuty to

100

Pobieranie metadanych poprzez rozszerzenie Z39.50 autor, tytu oraz wydawca. Aby rozpocz wyszukiwanie naley wybra przycisk Szukaj. Po zakoczeniu procesu wyszukiwania moliwe jest przegldanie wynikw przy uyciu przyciskw Poprzednia i Nastpna, ktre przechodz odpowiednio do poprzedniej lub nastpnej strony wynikw wyszukiwania. Redaktor moe rwnie wybra bezporednio okrelon stron wynikw wyszukiwania uywajc listy rozwijanej, ktra znajduje si pomidzy przyciskami Poprzednia i Nastpna.
Rysunek B.2. Okno wyszukiwania metadanych poprzez protok Z39.50

3.

Aby wybra metadane naley zaznaczy konkretn pozycj na licie wynikw wyszukiwania a nastpnie wybra przycisk Wybierz. Plik zostanie pobrany na lokalny dysk komputera, okno wyszukiwania Z39.50 zostanie zamknite, a w oknie importu metadanych zostanie automatycznie wprowadzona cieka do pobranego pliku metadanych. Kolejne kroki naley wykona zgodnie z informacjami zawartymi w sekcji import metadanych (w najprostszym przypadku wystarczy wybra przycisk Importuj na oknie importu metadanych).

Rozszerzenie Z39.50 moe by dostosowane do potrzeb konkretnej instalacji poprzez odpowiedni jego konfiguracj. Konfiguracja rozszerzenia znajduje si w pliku konfiguracyjnym z3950_servers.xml. Plik ten definiuje m. in. serwery oraz bazy danych w ktrych redaktor bdzie mg wyszukiwa metadane, atrybuty po jakich redaktor bdzie mg przeszukiwa konkretny serwer oraz operator logiczny jaki bdzie uyty do poczenia zapyta z poszczeglnych pl wyszukiwawczych. Poniej przedstawiono domylny plik konfiguracyjny rozszerzenia Z39.50.
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <servers> <server> <name>Library of Congress</name>

101

Pobieranie metadanych poprzez rozszerzenie Z39.50

<name lang="en">Library of Congress</name> <name lang="pl">Biblioteka Kongresu Stanw Zjednoczonych</name> <host>z3950.loc.gov</host> <port>7090</port> <databases> <database>Voyager</database> </databases> <recordencoding>MARC-8</recordencoding> <queries> <attrset>@attrset bib-1</attrset> <operator>@and</operator> <query> <name>Author</name> <name lang="pl">Autor</name> <name lang="en">Author</name> <searchquery>@attr 1=1003 $1</searchquery> </query> <query> <name>Title</name> <name lang="pl">Tytu</name> <name lang="en">Title</name> <searchquery>@attr 1=4 $1</searchquery> </query> <query> <name>Publisher</name> <name lang="pl">Wydawca</name> <name lang="en">Publisher</name> <searchquery>@attr 1=1018 $1</searchquery> </query> <query> <name>Everywhere</name> <name lang="pl">Wszdzie</name> <name lang="en">Everywhere</name> <searchquery>@attr 1=1035 $1</searchquery> </query> </queries> </server> </servers>

Plik konfiguracyjny zapisany jest w formacie XML. Gwnym wzem w pliku jest <servers>, w ktrym znajduj si definicje serwerw Z39.50 (liczba serwerw nie jest ograniczona). Kady serwer zdefiniowany jest w ramach znacznika <server> w ktrym znajdowa si powinny nastpujce informacje w poszczeglnych znacznikach: <name> - jest to nazwa serwera wywietlana redaktorowi w oknie wyszukiwania metadanych. Nazw mona wprowadzi dla konkretnego jzyka poprzez zastosowanie w znaczniku <name> atrybutu lang. Wartoci atrybutu lang powinien by dwuliterowy symbol jzyka (zgodnie ze standardem ISO 639), w ktrym specyfikowana jest nazwa serwera. Domylna nazwa serwera okrelana jest w znaczniku <name>, ktry nie posiada atrybutu lang. Prosz zauway, e poszczeglne nazwy definiowane s w odrbnych znacznikach <name>. <host> - jest to adres internetowy serwera Z39.50 (adres IP lub adres domenowy). <port> - jest to port serwera Z39.50. <databases> - w tym znaczniku znajduj si nazwy baz danych, ktre redaktor moe przeszukiwa. Poszczeglne nazwy powinny by wprowadzane w znacznikach <database>.

102

Pobieranie metadanych poprzez rozszerzenie Z39.50 <recordencoding> - jest to kodowanie rekordw metadanych, ktre udostpnia definiowany serwer Z39.50. <queries> - jest to wze w ktrym definiuje si informacje zwizane z panelem wyszukiwawczym. Wszystkie wartoci, ktre rozpoczynaj si od znaku @ zwizane s z jzykiem zapya stosowanym w bibliotece JZKit 2 (http://jzkit.org/). I tak: <attrset> - okrela zestaw atrybutw jaki jest uywany do wyszukiwania. <operator> - okrela operator logiczny, ktry bdzie uywany do czenia specyfikowanych wartoci/fraz w polach wyszukiwawczych. <query> - specyfikuje nazw atrybutu po ktrym moliwe bdzie wyszukiwanie oraz zapytanie wyszukiwawcze zwizane z tym atrybutem. Nazwa atrybutu podobnie jak w przypadku nazwy serwera moe by wprowadzona w wielu jzykach (uycie atrybutu lang). Domylna nazwa atrybutu to warto zawarta w znaczniku <name>, ktry nie posiada atrybutu lang. Zapytanie wyszukiwawcze specyfikuje si w znaczniku <searchquery>, gdzie w miejsce znacznika $1 wstawiana jest warto z odpowiedniego pola wyszukiwawczego.

Aby zmieni konfiguracj rozszerzenia Z39.50 naley postpowa zgodnie z informacjami zawartymi w sekcji konfiguracja aplikacji.

103

Dodatek C. Import metadanych z formatu MARC

Import atrybutw z formatu komunikacyjnego MARC 21 w rozszerzeniu MARC domylnie opiera si na konfiguracji wbudowanej w rozszerzenie. Zamiast domylnej konfiguracji mona uywa innej, zdefiniowanej w zewntrznych plikach tekstowych. Pliki te maj format prostego zbioru waciwoci. Aby wskaza nowe pliki konfiguracyjne rozszerzenia naley wywietli jego konfiguracj (Rysunek C.1., wywietlanie okna konfiguracji opisane jest w sekcji konfiguracja). Po wywietleniu konfiguracji naley wskaza rdo nowej konfiguracji (plik na dysku lub adres URL) oraz zaznaczy opcj Uywaj konfiguracji z podanego rda. Dodatkowo naley wyspecyfikowa kodowanie plikw MARC, ktre bd importowane. Kodowanie pliku MARC zaley od systemu informatycznego z ktrego taki plik pochodzi.
Rysunek C.1. Import metadanych z formatu MARC - konfiguracja rozszerzenia

C.1. Format pliku marcImport.properties

Title=245:${a} ${b} ${n};130;210;222;240;246;730;740; en.Title=210;222;240;246;730;740; Creator=100;110;111; Subject= Description=6XX; Publisher=260a;260b;260f; Contributor=700;710;711; Date=260c; Type= Identifier=920;856u; Source= Language=041;546;008/35-37 Relation=250;534;440;490;800;810;811;830; Coverage= Rights=506;540;

Powyej przedstawiona jest zawarto przykadowego pliku konfiguracyjnego marcImport.properties. W pliku tym mona zdefiniowa konfiguracj MARC przyporzdkowa wartoci elementw z formatu MARC do atrybutw w systemie dLibra. Kada linia w pliku konfiguracyjnym zawiera konfiguracj importu wartoci dla jednego atrybutu. W kadej linii po lewej stronie znaku rwnoci wyspecyfikowana jest nazwa RDF atrybutu do ktrego zostan przypisane wartoci z elementw MARC znajdujcych si po prawej stronie znaku rwnoci. Jeli nazwa RDF atrybutu poprzedzona jest nazw jzyka i kropk (np. en.Title=210;222;240;246;730;740;) to nastpujca po nazwie

104

Import metadanych z formatu MARC regua bdzie uyta do importowania metadanych do tego jzyka. Jeli brakuje nazwy jzyka to regua wykorzystywana jest do importowania metadanych do wybranego przez uytkownika jzyka (na zakadce w edytorze metadanych). Nazwa jzyka musi by dwuliterowym skrtem wedug standardu ISO 639. Nazwy RDF atrybutw mona znale w aplikacji administratora (panel edycyjny dotyczcy atrybutu). Elementy, ktre mona importowa z formatu MARC to m. in. warto podpola, okrelone znaki z pl kontrolnych itp. Brak ktrejkolwiek z nazw RDF atrybutw w pliku konfiguracyjnym jest rwnoznaczny z pozostawieniem przy tym atrybucie pustej listy numerw pl. W tej sytuacji do danego atrybutu nie zostanie zaimportowana adna warto. Podstawowy zapis numerw pl MARC (lista po prawej stronie znaku rwnoi), z ktrych maj zosta zaimportowane wartoci atrybutw w aplikacji, ma skadni: AAAb;, gdzie AAA jest trzycyfrowym numerem pola, a b jest identyfikatorem podpola. Moliwy jest rwnie zapis czcy podpola lub pobieranie zakresu znakw z pl kontrolnych (przypadki te opisane s poniej). Naley zwrci uwag, e znak ; (rednik) jest czci niezbdn zapisu pola w konfiguracji. Moliwe jest opuszczenie wartoci podpola, jak rwnie uycie identyfikatora wielowartociowego. Szczegy i przykady konfiguracji przedstawione s poniej: 100; - przykad uycia numeru pola. Taki zapis spowoduje w przypadku pola specjalnego import wartoci tego pola (naley pamita, e pola specjalne w formacie MARC, czyli te o wartoci mniejszej ni 010, nie posiadaj nigdy identyfikatorw podpl) do danego atrybutu, a w przypadku pozostaych pl import wszystkich wartoci wystpujcych we wszystkich podpolach tego pola do danego atrybutu. Kada warto podpola bdzie zaimportowana jako oddzielna warto atrybutu. 260c; - przykad uycia numeru pola oraz identyfikatora podpola. Taki zapis spowoduje import do atrybutu tylko wartoci konkretnego podpola (w tym przypadku c danego pola (w tym przypadku pola 260). 6XX; - przykad uycia identyfikatora wielowartociowego. Taki zapis spowoduje import do atrybutu wszystkich wartoci pl i ich podpl z zakresu 600 - 699. W tym przypadku nie mona wyspecyfikowa konkretnych podpl. Moliwy jest take przykadowo zapis 65X;, ktry spowoduje analogiczny import wartoci pl z zakresu 650 - 659. 245:${a} ${b} ${n}; - przykad czenia podpl pola MARC w jedn warto. Zapis ten moemy podzieli na dwie czci, ktre oddzielone s od siebie znakiem : (dwukropkiem): 1. 2. 245 - jest to numer pola, ktrego podpola bd czone w jedn warto ${a} ${b} ${n} - jest to szablon, ktry definiuje w jaki sposb czy podpola.

Zapis ${a} oznacza, e w jego miejsce ma zosta wstawiona warto podpola a z pola o numerze zapisanym przez znakiem : - w tym przypadku pola 245. Zatem zapis ten spowoduje, e podpola a, b oraz n zostan poczone w jedn warto i bd oddzielone spacj. Przykadowo jeli podpole 245a ma warto warto pierwsza, podpole 245b ma warto warto druga oraz podpole 245n ma warto

105

Import metadanych z formatu MARC warto trzecia to wynikiem takiego zapisu bdzie warto warto pierwsza warto druga warto trzecia. Jeeli chcielibymy aby podpola te oddziela jakikolwiek inny znak lub cig znakw , wystarczy je wpisa (np. 245:${a}-${b} popdole n: ${n};). Jedynymi wyjtkami s znaki ; (rednik), ukonik \ oraz $ - aby te znaki zostay poprawnie zinterpretowane naley poprzedzi je cigiem dwch ukonikw \\ (np. 245:${a} ${b}\\;${n};). 008/35-37 - dotyczy tylko pl kontrolnych - oznacza pobranie zakresu znakw z pola kontrolnego. Zapis ten skada si z dwch czci oddzielonych od siebie znakiem / (ukonik): 1. 2. 008 - jest to numer pola kontrolnego z ktrego pobrane zostan wartoci 35-37 - jest to zakres znakw jaki zostanie pobrany z pola o numerze, ktry wystpuje przed znakiem /.

Zapis ten oznacza, e znaki 35, 36 oraz 37 z pola 008 bd wartoci tego zapisu. Jeli pole 008 na pozycji 35 ma znak p, na pozycji 36 ma znak o a na pozycji 37 ma znak l to wartoci takiego zapisu bdzie pol. Jeli chcemy pobra tylko jeden znak z okelonej pozycji wystarczy j wyspecyfikowa po znaku /, np 008/30.

C.2. Format pliku marcImpRemChars.properties

end-245b=a|b begin-245a=OS/2 end-260c=c

Powyej przedstawiony jest marcImpRemChars.properties.

przykadowy

plik

konfiguracyjny

Plik ten umoliwia definiowanie cigw znakw jakie maj by usuwane z konkretnych podpl MARC przed importowaniem ich do opisu bibliograficznego. Znaki (lub cigi znakw) mog by usuwane z pocztku (begin) lub z koca (end) podpola MARC. Cigi znakw definiuje si uywajc wyrae regularnych. Wyraenia regularne, ktre mog by uywane w mechanimie usuwania znakw z wartoci MARC musz by zgodne z wyraeniami regularnymi uywanymi w jzyku Java (szczegy mona znale tutaj). Linia end-245b=a|b oznacza, e z koca (sowo end) podpola 245b (zapis 245b) zostanie usunity znak a lub znak b (jeli oczywicie ktry z tych znakw znajduje si na kocu wartoci podpola 245b). Minus oddziela okrelenie miejsca z ktrego usuwamy znaki (w tym przypadku end) oraz podpole z ktrego te znaki bd usuwane (245b). Po znaku rwnoci nastpuje specyfikacja wyraenia regularnego (w tym przypadku a|b) definiujcego jakie znaki maj by usuwane. Przeanalizujmy nastpujcy przykad: begin-245a=ab. Zapis ten spowoduje, e program redaktora usunie z pocztku podpola 245a cig znakw ab o ile taki cig zostanie znaleziony na pocztku wartoci tego podpola. Jeli zatem w pliku MARC pole 245a bdzie miao warto abBajki to po zastosowaniu mechanizmu usuwania znakw otrzymamy Bajki i taka wanie warto zostanie zaimportowana do opisu bibliograficznego.

106

Import metadanych z formatu MARC

C.3. Domylna konfiguracja

Domylnie rozszerzenie skonfugurowane jest nastpujcymi plikami: marcImport.properties:
Title=245;130;210;222;240;246;730;740; Creator=100;110;111; Subject= Description=6XX; Publisher=260a;260b;260f; Contributor=700;710;711; Date=260c; Type= Identifier=920;856u; Source= Language=041;546; Relation=250;534;440;490;800;810;811;830; Coverage= Rights=506;540;

marcImpRemChars.properties Plik ten jest domylnie pusty.

107

Dodatek D. Eksport w formacie RDF

Notatka Rozdzia ten opisuje pliki konfiguracyjne uywane przy eksporcie metadanych z biblioteki cyfrowej dLibra do formatu RDF. Jest on dedykowany dla administratorw biblioteki dLibra.

RDF - Resource Description Framework jest formatem umoliwiajcym specyfikowanie wartoci pewnych wasnoci opisywanego podmiotu. Format RDF uywany jest w bibliotece dLibra do specyfikowania metadanych publikacji. Podmiotem jest w tym przypadku publikacja, wasnociami s atrybuty a wartociami wasnoi wartoci atrybutw. Wicej na temat formatu RDF mona znale tutaj.

D.1. Plik konfiguracyjny eksportu RDF

Istnieje jeden plik konfigurujcy eksport do formatu RDF: systemurl.properties - plik powinien zawiera URL, ktry bdzie bdzie definiowa przestrze nazw w eksportowanym pliku

Jest to plik wasnoci, zatem w linii znajduje si nazwa wasnoci (zwana rwnie kluczem) oraz jej warto oddzielone od siebie znakiem rwnoci (=), np.
wlasnosc=wartosc

W pliku powinna znajdowa si tylko jedna linia specyfikujca URL definiujcy przestrze nazw w pliku z metadanymi. Kluczem identyfikujcym ten URL jest systemURL, przykadowo:
systemURL=http://dlibra.psnc.pl/

URL z reguy jest adresem WWW danej biblioteki cyfrowej. Wyeksportowany plik bdzie wyglda nastpujco (pomijamy same wartoci, chodzi o przedstawienie miejsca w ktrym znajduje si warto z klucza systemURL):
<?xml version="1.0"?> <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dlibra_avs="http://dlibra.psnc.pl/"> <rdf:Description rdf:about="http://dlibra.psnc.pl/publication/376"> <dlibra_avs:Title xml:lang="pl">Przykadowa publikacja</dlibra_avs:Title> <dlibra_avs:Author xml:lang="pl">Jan Kowalski</dlibra_avs:Author> <dlibra_avs:Format xml:lang="en">text/plain</dlibra_avs:Format> <dlibra_avs:Format xml:lang="pl">text/plain</dlibra_avs:Format> </rdf:Description> </rdf:RDF>

W domylnym pliku systemurl.properties znajduje si wpis:

systemURL=http://www.dlibra.psnc.pl

108

Dodatek E. Import metadanych z formatu XML

Funkcjonalno aplikacji redaktora i administratora mona rozszerza przy pomocy tzw. rozszerze. Midzy innymi mona dodawa rozszerzenia umoliwiajce import metadanych do systemu dLibra z zewntrznych rde. Takim wanie rozszerzeniem jest rozszerzenie umoliwiajce importowanie opisu bibliograficznego z pliku zapisanego w formacie XML (informacje na temat formatu XML mona znale tutaj). Rozszerzenie umoliwiajce import metadanych z formatu XML bazuje na zapytaniach XQuery (informacje na temat XQuery mona znale tutaj). Poniszy opis zakada, e czytelnik jest zaznajomiony z standardem XQuery. Aby bya moliwo importowania opisu bibliograficznego, rozszerzenie XML musi by odpowiednio skonfigurowane. Domylna konfiguracja tego rozszerzenia pozwala na importowanie opisu bibliograficznego z formatu RDF oraz z formatu MASTER. Rozszerzenie XML konfiguruje si przy uyciu dwch plikw waciwoci (pliki waciwoci zawieraj pary klucz=warto): tests.properties - plik zawierajcy zapytania XQuery testujce rodzaj pliku z ktrego bdzie importowany opis bibliograficzny, conversion.properties - plik zawiera reguy konwersji pliku XML do metadanych w systemie dLibra.

Powizanie pomidzy tymi plikami jest bardzo cise - dla kadego testu z pliku tests.properties istniej reguy konwersji w pliku conversion.properties. Dla pliku XML z metadanymi mechanizm importu wykonuje po kolei zapytania testowe z pliku tests.properties. Jeli natrafi na zapytanie, ktre zwraca wicej ni 0 wartoci to importuje metadane z pliku XML przy uyciu regu konwersji (z pliku conversion.properties) odpowiadajcych testowi. W pliku tests.properties zamieszczone s zapytania XQuery, ktre sprawdzaj czy dany plik z metadanymi mona importowa przy uyciu regu konwersji skojarzonych z tym zapytaniem. Klucz identyfikuje reguy konwersji w pliku conversion.properties. Przykadowo zamy, e mamy nastpujce pliki (przykad ten prezentuje domyln konfiguracj rozszerzenia): plik tests.properties:
master=for $x in fn:doc({document})/*[fn:compare(fn:name(), 'msDescription')=0] return $x rdf_dc=for $x in fn:doc({document})/*[fn:compare(fn:local-name(), 'RDF')=0] return $x

plik conversion.properties:
master.Title=for $x in fn:doc({document})//msHeading/title return $x master.Creator=for $x in fn:doc({document})//msHeading/author return $x master.Description=for $x in fn:doc({document})//msContents/overview return $x master.Publisher=for $x in fn:doc({document})//msContents/respStmt/resp/name return $x master.Contributor=for $x in fn:doc({document})/msDescription/msContents/respStmt//resp return $x master.Date=for $x in fn:doc({document})//msHeading/origDate return $x master.Type=for $x in fn:doc({document})//physDesc/form return $x

109

Import metadanych z formatu XML

master.Identifier=for $x in fn:doc({document})//msIdentifier/country/settlement/repository/idno return master.Source=for $x in fn:doc({document})//msPart//idno return $x master.Language=for $x in fn:doc({document})//msContents/textLang return $x master.Language=for $x in fn:doc({document})//msContents/textLang/@otherLangs return $x master.Rights=for $x in fn:doc({document})//msIdentifier/repository return $x

rdf_dc.Title=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Title'] rdf_dc.Creator=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Creato rdf_dc.Subject=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Subjec rdf_dc.Description=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='De rdf_dc.Publisher=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Publ rdf_dc.Contributor=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Co rdf_dc.Date=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Date'] re rdf_dc.Type=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Type'] re rdf_dc.Identifier=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Ide rdf_dc.Source=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Source' rdf_dc.Language=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Langu rdf_dc.Relation=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Relat rdf_dc.Coverage=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Cover rdf_dc.Rights=for $x in fn:doc({document})//*[fn:local-name()='Description']/*[fn:local-name()='Rights'

Jak wida, plik conversion.properties zawiera reguy konwersji odpowiadajce testom z pliku tests.properties. Klucz w pliku conversion.properties skada si z klucza identyfikujcego test w pliku tests.properties, kropki oraz identyfikatora atrybutu (nazwy RDF) w systemie dLibra. Wartoci zapyta znajdujcych si w pliku conversion.properties zostan przypisane atrybutom o okrelonej nazwie RDF. Zamy, e chcemy zaimportowa plik A zawierajcy metadane w formacie XML. Mechanizm importu sprawdza kolejno testy znajdujce si w pliku tests.properties. Pierwszy test, ktry zwrci w wyniku list wartoci o rozmiarze wikszym od 0 decyduje o reguach konwersji. Zamy ze by to test opatrzony kluczem master. Mechanizm importu wybiera reguy konwersji z pliku conversion.properties - wszystkie te ktre rozpoczynaj si od sowa master. Nastpnie wartoci z zapyta XQuery trafiaj do odpowiedniego atrybutu, np. do atrybutu, ktrego nazwa RDF to Title trafi wszystkie wartoci z zapytania for $x in fn:doc({document})//msHeading/title return $x. Jeli chcemy by dla jednego atrybutu obowizyway dwa zapytania XQuery to naley doda kolejn lini z zapytaniem (tak jak ma to miejsce w przypadku atrybutu Language). Kade zapytanie XQuery powinno wykorzystywa cig znakw {document} do okrelenia dokumentu na ktrym wykonywane jest zapytanie. Rozszerzenie zamienia ten cig znakw sciek do pliku XML.

110

Dodatek F. Import metadanych z formatu BibTeX

Funkcjonalno aplikacji redaktora i administratora mona rozszerza przy pomocy tzw. rozszerze. Midzy innymi mona dodawa rozszerzenia umoliwiajce import metadanych do systemu dLibra z zewntrznych rde. Takim wanie rozszerzeniem jest rozszerzenie umoliwiajce importowanie opisu bibliograficznego z pliku zapisanego w formacie BibTex (informacje na temat formatu Bibtex mona znale tutaj). Aby bya moliwo importowania opisu bibliograficznego, rozszerzenie BibTeX musi by odpowiednio skonfigurowane. Rozszerzenie BibTeX konfiguruje si przy uyciu pliku waciwoci (pliki waciwoci zawieraj pary klucz=warto): bibtexImport.properties - plik zawiera reguy konwersji pliku BibTeX do metadanych w systemie dLibra.

Przykadowo zamy, e mamy nastpujcy plik bibtexImport.properties:

Creator=book.author Title=*.title;*.booktitle Description=*.note Publisher=*.publisher Date=*.month;*.year Type=*.type Subject=*.keywords Source=*.url Contributor= Identifier= Language= Relation= Coverage= Rights=

W pliku jako klucze znajduj si nazwy RDF a jako wartoci lista pl (tagw) z okrelonych pozycji (entry). Konkretne pola w licie pl powinny by odseparowane znakiem rednika (;). Przykadowo (linia 1) do atrybutu Creator zostan przypisane wartoci z pola author pozycji book (zapis book.author). Jeli chcemy importowa pola z dowolnej pozycji zamiast nazwy pozycji naley wyspecyfikowa znak *, przykadowo (linia 2) do atrybutu Title zostan zaimportowane wartoci z pola title i booktitle z dowolnej pozycji (zapis *.title;*.booktitle). Poniej znajduje si domylna konfiguracja rozszerzenia BibTeX:
Creator=*.author Title=*.title;*.booktitle Description=*.note Publisher=*.publisher Date=*.month;*.year Type=*.type Subject=*.keywords Source=*.url Contributor= Identifier= Language= Relation=

111

Import metadanych z formatu BibTeX

Coverage= Rights=

112

Dodatek G. Sownik wartoci atrybutw

synonimw

G.1. Idea sownika synonimw

Idea istnienia tzw. synonimw ma na celu zwikszenie moliwoci mechanizmw wyszukiwania zasobw w bibliotece dLibra. Uytkownik wpisujcy fraz, na podstawie ktrej ma odby si szukania zasobu, moe zdecydowa si na rozszerzenie zapytania o informacje przechowywane w sowniku. Daje to z jednej strony moliwo znalezienia wikszej liczby potencjalnie interesujcych publikacji, z drugiej uniezalenia go od specyficznego formatu zapisu niektrych wartoci atrybutw w opisie bibliograficznym. Przykadowo, uytkownik podaje w zapytaniu w polu autor nazwisko Shakespeare. Jeeli zapytanie zostanie przetworzone bez rozszerzenia synonimowego, to odnalezione zostan tylko publikacje, w ktrych opisie bibliograficznym dla atrybutu autor wystpuje cig znakw Shakespeare. Jeeli natomiast w sowniku w tej samej grupie synonimw dla tego atrybutu znajduje si take wyraz Szekspir, to uytkownik decydujc si rozszerzy zapytanie o informacje ze sownika, otrzyma w odpowiedzi wszystkie publikacje, ktre maj dla atrybutu autor opis Shakespeare lub Szekspir. Dziki temu uytkownik nie musi wiedzie, jakiej formy zapisu nazwiska tego pisarza uyli bibliotekarze przy opisywaniu publikacji. Innymi przykadami powiza synonimowych wartoci atrybutw, uatwiajcych wyszukiwanie w bibliotece, mog by: umieszczenie w jednej grupie atrybutu format sw obrazek i zdjcie lub umieszczenie w jednej grupie atrybutu jzyk wartoci polski, polish i pol.

G.2. Konstrukcja sownika synonimw

System dLibra przechowuje tzw. Sownik synonimw wartoci atrybutw. W sowniku tym znajduj si co najmniej te wszystkie wartoci, ktre s uyte w opisach bibliograficznych zasobw biblioteki, cho sownik moe zawiera take frazy nieuywane w systemie. Osobny sownik synonimw jest przechowywany dla kadego atrybutu i w kadym jzyku. W obrbie danego atrybutu i dla konkretnego jzyka sownik podzielony jest na grupy synonimw. Kada grupa moe zawiera jedn lub wicej wartoci atrybutw. W zaoeniu wartoci nalece do jednej grupy powinny by synonimami, wyrazami bliskoznacznymi, lub w jakikolwiek inny sposb powizane ze sob. W kadej grupie wyrniona jest jedna warto, zwana wartoci bazow. Grupa zawsze bierze swoj nazw od wartoci bazowej. W obrbie danego atrybutu nie moe istnie wicej ni jedna grupa o tej samej nazwie. W obrbie danej grupy nie moe by wicej ni jedna warto o tej samej nazwie, natomiast wartoci o tej samej nazwie mog wystpowa w rnych grupach dla tego samego atrybutu. Opisanie elementu biblioteki zbiorem atrybutw polega na przypisaniu tym atrybutom konkretnych wartoci istniejcych w sowniku. Jednemu atrybutowi moe by przypisana dowolna liczba wartoci. Takie podejcie powoduje, e jakakolwiek zmiana wartoci atrybutu (modyfikacja nazwy, usunicie, przeniesienie do innej grupy) wpywa na opis bibliograficzny wszystkich zasobw, ktre uywaj danej wartoci. Przykadowo, jeli w systemie jest wiele publikacji, ktrych autorem jest Mickiewicz i wszystkie one uywaj

113

Sownik synonimw wartoci atrybutw w opisie powizania z t sam wartoci atrybutu, to poprawienie literwki w tej wartoci wpynie na naprawienie opisu wszystkich tych publikacji. Zarzdzanie Sownikiem Synonimw jest moliwe z poziomu Aplikacji Administratora.

114

Dodatek H. Domylna konfiguracja aplikacji redaktora

H.1. Domylne ustawienia programu redaktora
Program redaktora domylnie jest ustawiony w trybie prostym () oraz dodaje automatycznie format pliku gwnego do nowo importowanych metadanych.

115

Dodatek I. Waciwoci obiektw w systemie dLibra

Poniej w tabeli zostay opisane waciwoci elementw w systemie dLibra. Wiersz zawiera nastpujce informacje: kolumna Element zawiera nazw elementu, kolumna Waciwo zawiera nazw waciwoci danego elementu, kolumna Wielojzyczno zawiera informacje o tym czy dana waciwo jest wielojzyczna (tak) czy nie (nie), kolumna Wymagana zawiera informacje o tym czy dana warto jest wymagana czy nie, kolumna Opis zawiera krtki opis danej waciwoci.

116

Waciwoci obiektw w systemie dLibra

Tabela I.1. Waciwoci obiektw

Element Katalog Katalog

Waciwo Weo y z o Wymagana Opis il jz cn Nazwa Uwagi Nie Nie Tak Nie Nazwa katalogu. Katalogi widoczne s tylko dla redaktorw. Uwagi administracyjne, np. informacje o charakterze zasobw znajdujcych si w katalogu. Informacje te widoczne s tylko dla redaktorw. Opis bibliograficzny katalogu jest domylnym opisem bibliograficznym elementw (np. publikacji), ktre bd tworzone w tym katalogu. Podczas tworzenia nowego elementu w katalogu, w kroku tworzenia opisu bibliograficznego zostanie wprowadzony opis katalogu redaktor moe uy lub zmodyfikowa/uzupeni ten domylny opis. Identyfikator nie moze by modyfikowany poniewa jest on autormatycznie przydzielany przez system. Jest to unikalny identyfikator w ramach katalogw. Nazwa publikacji systemie dLibra. grupowej w

Katalog

Wartoci atrybutw

Tak

Nie

Katalog

Identyfikator

Publikacja grupowa Publikacja grupowa

Nazwa Uwagi

Nie Nie -

Tak Nie -

Uwagi administracyjne. Informacje te widoczne s tylko dla redaktorw. Identyfikator nie moze by modyfikowany poniewa jest on autormatycznie przydzielany przez system. Jest to unikalny identyfikator w ramach publikacji. Krtki opis publikacji grupowej. Opis ten jest wywietlany na stronach WWW. Pownien zawiera krtk (kilka zda) charakterystyk zasobw ktre zawiera. Komentarz do publikacji grupowej. Moe by rozbudowany. Powinien zawiera informacje dodatkowe na temat zasobw ktre zawiera publikacja grupowa. Piktogram przedstawiajcy publikacj grupow.

Publikacja Identyfikator grupowa

Publikacja grupowa

Opis

Tak

Nie

Publikacja Komentarz grupowa

Tak

Nie

Publikacja grupowa

Miniatura

Nie

Nie

117

Waciwoci obiektw w systemie dLibra Element Waciwo Weo y z o Wymagana Opis il jz cn Tak Nie Opis bibliograficzny publikacji grupowej jest dziedziczony do elementw, ktre si w niej znajduj. Jeli opis bibliograficzny elementu podrzdnego nie zawiera wartoci okrelonego atrybutu a opis publikacji grupowej zawiera tak war to to zostanie ona automatycznie dodana do opisu elementu podrzdnego i taki uzupeniony opis jest prezentowany uytkownikowi stron WWW. Uzupenianie opisu dzieje si automatycznie za kadym razem gdy opis wywietlany jest na stronach WWW. Wewntrznie w aplikacji redaktora/administratora opisy te s rozdzielone. Nazwa publikacji systemie dLibra. planowanej w

Publikacja Wartoci grupowa atrybutw

Publikacja planowana Publikacja planowana Publikacja planowana

Nazwa Uwagi Link

Nie Nie -

Tak Nie -

Uwagi administracyjne. Informacje te widoczne s tylko dla redaktorw. Warto automatycznie generowana przez system. Jest to stay link dostpu do publikacji w danej bibliotece cyfrowej. Skada si on z czci /publication/ oraz identyfikatora publikacji, np. dla publikacji o identyfikatorze 10 mamy link: /publication/10. Aby otworzy informacje o publikacji na stronie WWW naley wprowadzi do przegldarki internetowej (np. Internet Explorer, Firefox) adres WWW biblioteki cyfrowej a nastpnie doklei do koca link, np. dla adresu biblioteki cyfrowej www.wbc.poznan.pl mamy: www.wbc.poznan.pl/publication/10. Identyfikator nie moze by modyfikowany poniewa jest on autormatycznie przydzielany przez system. Jest to unikalny identyfikator w ramach publikacji. Opis bibliograficzny publikacji planowanej jest automatycznie przypisywany pierwszemu wydaniu, ktre jest tworzone podczas dodawania treci do tej publikacji planowanej.

Publikacja Identyfikator planowana

Publikacja Wartoci planowana atrybutw

Tak

Nie

118

Waciwoci obiektw w systemie dLibra Element Waciwo Weo y z o Wymagana Opis il jz cn Nie Tak Warto reprezentowana jako pole wyboru. Redaktor moe wstpnie zabezpieczy publikacj (zobacz ??? po wicej szczegw) - zaznaczy, e tre tej publikacji powinna by w zabezpieczona. Nazwa publikacji w systemie dLibra. Uwagi administracyjne. Informacje te widoczne s tylko dla redaktorw. Warto automatycznie generowana przez system. Jest to stay link dostpu do publikacji w danej bibliotece cyfrowej. Skada si on z czci /publication/ oraz identyfikatora publikacji, np. dla publikacji o identyfikatorze 10 mamy link: /publication/10. Aby otworzy informacje o publikacji na stronie WWW naley wprowadzi do przegldarki internetowej (np. Internet Explorer lub Firefox) adres WWW biblioteki cyfrowej a nastpnie doklei do koca link, np. dla adresu biblioteki cyfrowej www.wbc.poznan.pl mamy: www.wbc.poznan.pl/publication/10. Warto reprezentowana jako pole wyboru. Jeli pole jest zaznaczone to tre wyda bdzie zabezpieczona przed kopiowaniem i drukowaniem na stronie WWW. Waciwo t mona zaznaczy tylko dla publikacji, ktrych tre jest w formacie HTML. Publikacja bez treci ma takie same waciwoci jak publikacja normalna, przy czym adnej z tych waciwoci nie mona edytowa - mona tylko przeglda. Nazwa wydania w systemie dLibra. Uwagi administracyjne. Informacje te widoczne s tylko dla redaktorw.

Publikacja Zabezpieczona planowana

Publikacja Publikacja Publikacja

Nazwa Uwagi Link

Nie Nie -

Tak Nie -

Publikacja Zabezpieczona

Nie

Tak

Publikacja bez treci

Wydanie Wydanie

Nazwa Uwagi

Nie Nie

Tak Nie

119

Waciwoci obiektw w systemie dLibra Element Wydanie Waciwo Weo y z o Wymagana Opis il jz cn Opublikowane Nie Tak Warto reprezentowana jako pole wyboru. Jeli jest zaznaczone to wydanie jest opublikowane uytkownicy, ktrzy maj prawo przegldania do publikacji mog przeczyta to wydanie. Wydanie moe by rwnie opublikowane czasowo - do pewnego momentu w przyszoci kiedy to wydanie automatycznie przestaje by opublikowane. Wartoci nie mona modyfikowa jest ona automatycznie aktualizowana przez system. Wartoci jest identyfikator (login) uytkownika, ktry ostatnio modyfikowa wydanie. Wartoci nie mona modyfikowa jest ona automatycznie aktualizowana przez system. Wartoci jest sumaryczny rozmiar plikw tego wydania. Opis bibliograficzny wydania. Opis ten powinien dotyczy treci, ktra jest przypisana do wydania. Generalnie kade wydanie powinno mie wprowadzony opis bibliograficzny. Krtki opis wydania. Opis ten jest wywietlany na stronach WWW. Pownien zawiera opis tego co znajduje si w treci wydania (krtka charakterystyka zasobu). Komentarz do wydania. Moe by rozbudowany. Powinien zawiera informacje dodatkowe na temat zasobu, np. informacje o ewentualnych zniszczeniach, ktre widoczne s na zeskanowanych stronach. Piktogram przedstawiajcy wydanie. Moe to by, np. miniaturka skanu pierwszej strony danej pozycji. Nazwy pliku nie mona zmieni. Jest to nazwa pliku wchodzcego w skad publikacji. Typu pliku nie mona zmieni. Jest to typ pliku wchodzcego w skad publikacji.

Wydanie

Modyfikacja

Wydanie

Rozmiar plikw

Wydanie

Wartoci atrybutw

Tak

Nie

Wydanie

Opis

Tak

Nie

Wydanie

Komentarz

Tak

Nie

Wydanie

Miniatura

Nie

Nie

Plik

Nazwa pliku Typ pliku

Plik

120

Waciwoci obiektw w systemie dLibra Element Wersja pliku Wersja pliku Wersja pliku Wersja pliku Wersja pliku Kolekcja Waciwo Weo y z o Wymagana Opis il jz cn Nazwa pliku Rozmiar pliku Zmodyfikowany Nazwy pliku nie mona zmieni. Jest to nazwa pliku ktorego ta wersja dotyczy. Rozmiaru pliku nie mona modyfikowa. Jest to rozmiar wersji pliku. Wartoci nie mona modyfikowa. Jest to data ostatniej modyfikacji wersji pliku. Typu nie mona modyfikowa. Jest to typ wersji pliku. Opis wersji pliku. S to informacje wewntrzne widoczne tylko dla redaktorw. Nazwa kolekcji w systemie dLibra. Nazwa ta widoczna jest na stronach WWW. Opis kolekcji. Opis widoczny jest na stronach WWW. Identyfikator wykorzystywany w mechanimie wyszukiwania zasobw rozproszonych. Identyfikator ten powinien by unikalny w ramach jednego poziomu kolekcji. Uwagi administracyjne. Informacje te widoczne s tylko dla redaktorw. Identyfikator nie moze by modyfikowany poniewa jest on autormatycznie przydzielany przez system. Jest to unikalny identyfikator w ramach kolekcji. Dane o uytkowniku nazwisko). (imie i

Typ Opis

Nie

Nie

Nazwa

Tak

Tak

Kolekcja Kolekcja

Opis Identyfikator OAI-PMH

Tak Nie

Nie Tak

Kolekcja Kolekcja

Uwagi Identyfikator

Nie -

Nie -

Uytkownik Nazwisko Uytkownik e-mail

Nie Nie

Nie Tak

Adres e-mail uytkownika. Musi by unikalny w skali caego systemu (kady uytkownik musi mie inny adres e-mail). Dane o uytkowniku (np. instytucja w jakiej jest zatrudniony). Warto jest wprowadzana raz przy tworzeniu uytkownika, pniej nie mona jej modyfikowa. Jest to unikalny identyfikator (login) uytkownika.

Uytkownik Instytucja Uytkownik Identyfikator

Nie Nie

Nie Tak

121

Waciwoci obiektw w systemie dLibra Element Uytkownik Waciwo Weo y z o Wymagana Opis il jz cn Haso, potwierd haso Typ uytkownika Data wyganicia Nie Nie Haso uytkownika. Pozwala na zmian hasa dla okrelonego uytkownika. Warto prezentowana w postaci listy rozwijanej. Typy uytkownikw opisane s w sekcji . Data po ktrej konto uytkownika wygasa - uytkownik wtedy nie moe zalogowa si na swoje konto. Warto reprezentowana jako pole wyboru. Konto moe by zablokowane przez administratora (pole zaznaczone) lub nie (pole odznaczone). Zablokowany uytkownik nie moe logowa si na swoje konto. Domeny dostpu dla uytkownika. Moliwe jest wyspecyfikowanie adresw komputerw z ktrych dany uytkownik bdzie mia dostp do systemu bez hasa lub bdzie mia ten dostp zablokowany. Lista grup do ktrych uytkownik naley. Prawa, ktre mog by przyznane uytkownikowi. Zobacz po wicej szczegw. Nazwa grupy w systemie dLibra. Opis grupy w systemie dLibra. Lista uytkownikw nalecych do tej grupy. Prawa, ktre mog by przyznane grupie. Zobacz po wicej szczegw. Nazwa atrybutu w systemie dLibra. Nazwa ta jest widoczna na stronach WWW. Opis atrybutu w systemie dLibra. Opis jest widoczny na stronach WWW. Unikalny identyfikator atrybutu w systemie dLibra. Rola atrybutu w schemacie Dublin Core. Atrybut moe nie mie przypisanej roli.

Uytkownik

Nie

Tak

Uytkownik

Nie

Nie

Uytkownik Zablokowane

Nie

Tak

Uytkownik

Domeny dostpu

Nie

Nie

Uytkownik Uytkownik

Grupy Prawa administracyjne Nazwa Opis Czonkowie Prawa administracyjne Nazwa

Grupa Grupa Grupa Grupa Atrybut

Nie Nie Tak

Tak Nie Tak

Atrybut

Opis

Tak

Tak

Atrybut Atrybut

Nazwa RDF Rola

Nie Nie

Tak Nie

122

Waciwoci obiektw w systemie dLibra Element Atrybut Waciwo Weo y z o Wymagana Opis il jz cn Identyfikator Nie Tak Identyfikator nie moze by modyfikowany poniewa jest on autormatycznie przydzielany przez system. Jest to unikalny identyfikator w ramach atrybutw.

123

Dodatek J. Operacje dotyczce obiektw systemu dLibra

Poniej w tabeli zostay opisane operacje jakie mona wykonywa na obiektach znajdujcych si w aplikacji administratora/redaktora. Kady wiersz zawiera nastpujce informacje: kolumna Element zawiera nazw elementu, kolumna Operacja zawiera nazw operacji, ktr mona wywoa na obiekcie, kolumna Dostp zawiera informacje o tym w jaki sposb mona t operacj wywoa, kolumna Opis zawiera krtki opis tej operacji.

124

Operacje dotyczce obiektw systemu dLibra

Tabela J.1. Operacje

Element Katalog

Operacja Nowy katalog Nowa publikacja Nowa publikacja grupowa

Dostp

Opis

Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia dodanie nowego pasek narzdzi, menu katalogu do wybranego katalogu. podrczne Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia dodanie nowej pasek narzdzi, menu publikacji do wybranego katalogu. podrczne Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia dodanie nowej pasek narzdzi, menu publikacji grupowej do wybranego podrczne katalogu.

Katalog

Katalog

Katalog

Nowa Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia dodanie nowej publikacja pasek narzdzi, menu publikacji planowanej do wybranego planowana podrczne katalogu. Usu Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia usunicie pasek narzdzi, menu wybranego katalogu oraz wszystkich podrczne elementw, ktre si w nim znajduj.

Katalog

Publikacja Nowa Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia dodanie nowej grupowa publikacja pasek narzdzi, menu publikacji planowanej do wybranej planowana podrczne publikacji grupowej. Publikacja Nowa grupowa publikacja Publikacja Nowa grupowa publikacja grupowa Publikacja grupowa Usu Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia dodanie nowej pasek narzdzi, menu publikacji do wybranej publikacji podrczne grupowej. Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia dodanie nowej pasek narzdzi, menu publikacji grupowej do wybranej podrczne publikacji grupowej. Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia usunicie pasek narzdzi, menu wybranej publikacji grupowej wraz z podrczne ca jej zawartoci. Menu podrczne Operacja umoliwia dodanie treci do wybranej publikacji planowanej. Po dodaniu treci publikacja planowana staje si publikacj normaln.

Publikacja Dodaj tre planowana

Publikacja planowana

Usu

Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia usunicie pasek narzdzi, menu wybranej publikacji planowanej. podrczne

125

Operacje dotyczce obiektw systemu dLibra Element Operacja Dostp Menu podrczne Opis Operacja umoliwia zmian plikw publikacji. Po tej operacji publikacja posiada zupenie nowe pliki (wyspecyfikowane w kreatorze) - stare pliki s usuwane. Aby operacja ta bya dostpna publikacja musi posiada tylko jedno wydanie, ktre nie moe by opublikowane. Dodatkowo, aden plik publikacji nie moe mie wicej ni jedn wersj. Ograniczenia te s po to by podmiana plikw publikacji moga odby si tylko na pocztku jej istnienia.

Publikacja Zmie pliki

Publikacja

Nowe wydanie

Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia utworzenie Pasek narzdzi, menu nowego wydania publikacji. podrczne Domylnie najnowsze wersje plikw s wybrane jako te, ktre bd wchodziy w skad nowego wydania. Opcja dostpna tylko w Operacja umoliwia pobranie plikw trybie prostym gdy wydania publikacji. publikacja ma jedno wydanie: menu Zarzdzanie, pasek narzdzi, menu podrczne Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia usunicie treci pasek narzdzi, menu z wszystkich wyda publikacji. Przed podrczne usuniciem treci naley poda powd jej usunicia. Powd ten przedstawiany jest uytkownikom stron WWW, ktrzy odwiedzaj stron publikacji za porednictwiem staego punktu dostpu. Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia usunicie pasek narzdzi, menu publikacji. Przed usuniciem podrczne publikacji mona poda powd jej usunicia. Powd ten przedstawiany jest uytkownikom stron WWW, ktrzy odwiedzaj stron publikacji za porednictwiem staego punktu dostpu. Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia cakowite pasek narzdzi, menu usunicie publikacji. Przed podrczne usuniciem publikacji mona poda powd jej usunicia. Powd ten przedstawiany jest uytkownikom stron WWW, ktrzy odwiedzaj stron publikacji za porednictwiem staego punktu dostpu.

Publikacja

Pobierz pliki

Publikacja Usu tre

Publikacja

Usu

Publikacja bez treci

Usu

126

Operacje dotyczce obiektw systemu dLibra Element Wydanie Operacja Nowe wydanie Dostp Opis

Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia utworzenie pasek narzdzi, menu nowego wydania na bazie wybranego podrczne wydania. W kreatorze wydania domylnie zaznaczone s wersje plikw ktre grupuje wydanie na ktrym operacja zostaa wykonana. Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia pobranie plikw pasek narzdzi, menu wydania. podrczne Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia usunicie pasek narzdzi, menu wydania. Wydanie moe by usunite podrczne jeli nie jest jedynym wydaniem publikacji oraz nie jest wydaniem opublikowanym. Dodatkowo wydanie to nie moe by wydaniem publikacji bez treci. menu podrczne Operacja umoliwia dodanie nowych wersji plikw do plikw publikacji. Nowe wersje plikw z reguy dodawane s po to by poniej utworzy na ich podstawie nowe wydanie. Operacja umoliwia porzdkowanie plikw publikacji. Wicej informacji na ten temat mona znale tutaj.

Wydanie

Pobierz pliki Usu

Wydanie

Pliki Dodaj nowe publikacji wersje plikw

Pliki publikacji Plik

Usu zbdne pliki Usu

menu podrczne

Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia usunicie pliku. pasek narzdzi, menu Plik moe by usunity gdy adna z podrczne jego wersji nie naley do adnego wydania. Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia pobranie treci pasek narzdzi, menu wersji pliku. podrczne Menu podrczne Operacja umoliwia podmian treci wersji pliku.

Wersja pliku Wersja pliku Wersja pliku

Pobierz plik

Zmie tre pliku Usu

Menu Zarzdzanie, Operacja umoliwia usunicie wersji pasek narzdzi, menu pliku. Wersja pliku moe zosta podrczne usunita gdy nie jest przypisana do adnego wydania i nie jest jedyn wersj pliku. Menu Zarzdzanie, menu podrczne Menu Zarzdzanie, menu podrczne Menu Zarzdzanie, menu podrczne Menu Zarzdzanie, menu podrczne Operacja umoliwia utworzenie nowej kolekcji w wybranej kolekcji. Operacja umoliwia wybranej kolekcji. Operacja umoliwia nowego uytkownika. usunicie utworzenie

Kolekcja Kolekcja Uytkownik Uytkownik

Nowa kolekcja Usu Nowy uytkownik Usu

Operacja umoliwia usunicie wybranego uytkownika.

127

Operacje dotyczce obiektw systemu dLibra Element Grupa Grupa Atrybut Atrybut Operacja Nowa grupa Usu Nowy atrybut Usu Dostp Menu Zarzdzanie, menu podrczne Menu Zarzdzanie, menu podrczne Menu Zarzdzanie, menu podrczne Menu Zarzdzanie, menu podrczne Opis Operacja umoliwia utworzenie nowej grupy. Operacja umoliwia wybranej grupy. Operacja umoliwia nowego atrybutu. Operacja umoliwia wybranego atrybutu. usunicie utworzenie usunicie

128

Sownik
Publikacja LDAP Obiekt cyfrowy umieszczony w bibliotece cyfrowej. Lightweight Directory Access Protocol - protok sucy do lokalizacji pewnych objektw (np. informacji o organizacji, uytkownikw, plikw, itp.), ktre pogrupowane s przy uyciu struktury drzewa. komunikacyjny Format pliku w jakim zapisywane s rekordy MARC w celu ich wymiany pomidzy systemami informatycznymi. Resource Description Framework (RDF) - jest jzykiem sucym do reprezentacji informacji na stronach WWW

format MARC

format RDF

129