You are on page 1of 19

1. Co nazywamy polityk gospodarcz i jakie s jej funkcje?

Polityka gospodarcza jest wiadom, zorganizowan dziaalnoci analityczno diagnostyczn, selekcyjn i decyzyjn pastwa oraz jego organw. Organy te konsultuj si lub wspdziaaj z partiami politycznymi i organizacjami spoecznymi, ktre reprezentuj interesy rnych grup i warstw spoecznych w kraju. Interesy te dotycz ustalania celw i gwnych kierunkw rozwoju gosp., a take mechanizmw i sposobw ich realizacji. Funkcje polityki gospodarczej: ocena procesw i warunkw spoeczno gospodarczych w kraju (ocena procesw wzrostu i podziau dochodw, sytuacji materialnej gwnych grup ludnoci w porwnaniu z zaoeniami, okresami wczeniejszymi i z zagranic), wybr celw spoeczno gospodarczych i zakresu alokacji rodkw przeznaczonych na ich realizacj, wdraanie i koordynacj ustalonych celw i kierunkw polityki gospod., ich monitorowanie i ocen, a take dokonywanie niezbdnych korekt. 2. Co to jest otoczenie gospodarki i jej infrastruktura? Otoczenie gospodarki to (ujcie przedmiotowe, organizacyjne, instytucjonalne):sytuacja ludnociowa i procesy demograficzne, liczebno i struktura ludnoci, zatrudnienia i bezrobocia w kraju, regionie, gminie, itd., warunki oraz stosunki spoeczne i wasnociowe, tradycje i obyczaje rnych grup spoecznych, ustrj polityczny i system sprawowania wadzy oraz sytuacja i stosunki polityczne w kraju, rodzaj i stan rodowiska przyrodniczego oraz zasobw naturalnych, poziom owiaty, kwalifikacje kadr, poziom kultury oglnej i zawodowej, prawnej i kultury pracy, stan zdrowia ludnoci i jego ochrony. Wanym elementem otoczenia s stosunki polityczne, gospodarcze i kulturalne z zagranic, wystpowanie midzynarodowych i regionalnych porozumie, ukadw gospodarczych i politycznych, organizacji gospodarczych (ONZ, NATO, Unia Europejska). Infrastruktura gospodarcza to podmioty i obiekty oraz wytwarzane przez nie produkty i wiadczone usugi, ktre warunkuj procesy produkcji i pracy w gospodarce, a take zwikszaj ich sprawno i wydajno. S to m.in. energetyka, transport, czno, urzdzenia komunalne, wodne, drogi porty kanay oraz szkoy, uczelnie, orodki badawcze i systemy informacji gospodarczej, obiekty i urzdzenia handlowe 3.Scharakteryzuj podmioty polityki gospodarczej. Podmioty centralne - bdce pastwowymi organami ustalajcymi i prowadzcymi polityk gospodarcz oraz koordynujcymi jej cele i kierunki w skali krajowej (najwysze wadze pastwowe oraz organy administracji i polityki gospodarczej pastwa). Podmioty bdce realizatorami oglnokrajowej polityki gospodarczej, a rwnoczenie okrelajce, prowadzce strategi i polityk ekonomiczn w swoim interesie w oparciu o preferencj polityczn kraju (przedsibiorstwa i jednostki rwnorzdne, zwizki i ugrupowania oraz terenowe wadze gospodarcze i samorzdowe.) Podmioty biorce profesjonalny udzia w przygotowaniu i w prowadzeniu polityki ekonomicznej (ministerstwa, centrale i terenowe agendy rzdowe, instytuty i orodki naukowo-badawcze w zakresie zagadnie spoecznych i gospodarczych, partie i organizacje spoeczno-gospodarcze, banki i instytucje finansowe pastwa). Podmioty biorce bezporedni udzia w pozytywnych lub negatywnych rezultatach polityki ekonomicznej (gospodarstwa domowe oraz przedmioty i podmioty rwnorzdne, terenowe wadze gospodarcze oraz samorzdy regionalne i spoeczno-gospodarcze). 4. Okrel podstawowe metody i instrumenty polityki gospodarczej.

Do metod i nadrzdnej polityki gospodarczej zalicza si rone sposoby, rodki, instrumenty, przy pomocy ktrych pastwowe organy gospodarcze oddziauj na podmioty i procesy gospodarcze, w celu osignicia zakadanych celw i zamierze gospodarczych i spoecznych Przybieraj one posta stosowanych systemw podatkowych, finansowych i kredytowych, wysokoci bankowej stopy % i cel, jak rwnie ulg finansowych i podatkowych, subwencji i dofinansowa. W zakresie negatywnych motywacji i rodkw wystpuj one w postaci podwyszonych kar, opat i podatkw, wysokich % od kredytw i ce granicznych oraz rodkw administracyjnych w formie zezwole, zakazw, nakazw, pozwole. Nale do nich rwnie te dziaania i elementy, ktre umoliwiaj prowadzenie polityki ekonomicznej oraz tworz rodzaj infrastruktury sucej do jej przygotowania i prowadzenia (kadry i ich kwalifikacje, metody badawcze i projekcyjne, systemy motywacyjne i informacyjne). Instrumenty wadzy pastwowej oddziauj na gospodark: *ekonomiczn (co, dotacje, stopy%, kredyty), *administracyjnych (zakazy, nakazy, normy, kontyngenty). Rodzaje instrumentw: *bezporednie - okrelaj okresowo zadania lub sposoby postpowania dla podmiotw gospodarczych przez organy centralne lub powierzchnie, ktre maj charakter wicy i s przekazywane podmiotom gospodarczym w trybie administracyjnym; *porednie - polegaj na formuowaniu przez organy pastwowych odpowiednich parametrw, np. w formie wysokoci i struktury podatkw, zwolnie i ulg podatkowych, wysokoci ce oraz zwolnie i licencji oraz innych parametrw, ktre obowizuj w caym kraju 5. Jakie s gwne cele polityki gospodarczej w Polsce w okresie transformacji ustrojowej? doprowadzenie do osignicia lepszych efektw spoecznych i ekonomicznych w stosunku do starego systemu ekonomicznego, obnianie poziomu kosztw transformacji systemu gospodarczego, osabianie lub likwidacja niekorzystnych skutkw reform, w tym wprowadzanie mechanizmu rynkowego, stopniowe unowoczenianie gospodarki, tworzenie warunkw do wzrostu produkcji i usug, podniesienie poziomu ycia ludnoci. 6. Co to jest system ekonomiczny (gospodarczy) i co on obejmuje? System ekonomiczny jest systemem regulacyjnym obejmujcym zesp elementw i instrumentw, gwnie ekonomicznych, opartych na mechanizmach rynku i polityki gosp., ktry reguluje procesy gospodarcze w kraju. Jego przedmiotem s rodki i mechanizmy uruchamiajce i okrelajce procesy regulacyjne, a porednio procesy realne. System ten obejmuje: rynek i jego mechanizmy , a do podstawowych jego elementw nale poziome stosunki rynkowe i sposoby podejmowania decyzji ekonomicznych w zakresie gwnych wyborw, samodzielne podmioty gosp. zdolne do podejmowania decyzji, parametry i mechanizmy rynkowe, tj. popyt, poda, ceny, stopa %, kurs walutowy, konkurencja, itp., zasady ekonomiczne, preferencje i mechanizmy polityki gosp., obejmujce niezbdne instytucje, instrumenty i systemy motywacyjne wpywajce na postawy i decyzje podmiotw gosp.,

instytucje finansowe systemu rynkowego suce do funkcjonowania i zasilania podmiotw w gospodarce (banki, giedy, instytucje ubezpieczeniowe, obrt papierw wartociowych) oraz inne podmioty rynkowe, doradcze, itp. 7. Scharakteryzuj gwne systemy ekonomiczne i ich modele. Do gwnych rodzajw systemw ekonomicznych nale: 1. Systemy samoregulowane rynkowe, 2. Systemy regulowane kierowane (systemy gospodarki centralnie planowanej), 3. Systemy mieszane dualne (obejmuj mechanizmy i elementy obydwu powyszych). Ad.1. Systemy rynkowe Do niezbdnych warunkw funkcjonowania systemu rynkowego zaliczamy wystpowanie w gosp.: przewaga wasnoci prywatnej i prywatnych podmiotw gosp., duego zakresu samodzielnoci podmiotw gosp., przewagi zdecentralizowanego funkcjonowania systemu podejmowania decyzji w sprawach produkcji i obrotu ekonom. oraz przepywu i odpywu rodkw finansowych i rzeczowych niezbdnych do samodzielnego prowadzenia dziaalnoci gosp., niezbdnych warunkw podmiotowych, umoliwiajcych prowadzenie rynkowej wymiany towarw i usug; Wanym warunkiem jest te posiadanie niezbdnego kapitau pieninego i rde jego zasilania na cele rozwoju produkcji i usug. Modele systemu rynkowego: Czysty model - zakada stopie wolnej (doskonaej) konkurencji, Liberalny z wasnoci prywatn i zdecentralizowanymi decyzjami, Samorzdowy z wasnoci grupow i decyzjami ktre s zdecentralizowane z samorzdem gospodarczym, Preferujcy dobrobyt Regulowany z wasnoci prywatn i decyzjami, ktre s zdecentralizowane z systemem regulacji i nakazw, Centralnie regulowany z wasnoci prywatn regulowan i decyzjami, ktre s scentralizowane z systemem nakazw, Centralnie kierowany (planowany) z wasnoci prywatn i decyzjami, ktre s zdecentralizowane z systemem regulacji korygujcych. Ad.2. Systemy gospodarki centralnie planowanej Gwne cechy polegaj na tym, e: Podstawowe wybory ekonom., dotyczce tempa i kierunkw rozwoju Centrum gospodarcze okrela te rodki rzeczowe, osobowe i kapitaowe oraz ich alokacje, a take podstawowe parametry ekonom. Samodzielno przedsibiorstw jest ograniczona gwnie do biecych decyzji wykonawczych i gospodarczych, Powizania i stosunki gospodarcze midzy podmiotami decyzyjnymi przebiegaj pionowo oraz maj charakter administracyjny i wicy, Gospodarka rodkami finansowymi jest scentralizowana, Modele systemu gospodarki centralnie planowanej: Dyrektywny nakazowy rozdzielczy; ustalane w gospodarce plany i rodki ich realizacji oraz rodki realizacji zada planowych byy szczegowe dyrektywne, przekazywano je w sposb adresowy i bezporedni. Parametryczny porednio sterowany; zakada on wiksz samodzielno przedsibiorstw, przy uwzgldnieniu przez centrum gospodarcze podstawowych parametrw ekonomicznych

Modele i warianty mieszane czyli zawierajce elementy centralnego systemu planowania oraz elementy gospodarki rynkowej. 8. Wymie konieczne warunki istnienia gospodarki rynkowej, jej cechy oraz cele i zadania spoecznej gospodarki rynkowej. Warunkiem istnienia gospodarki rynkowej s: przewaga wasnoci prywatnej i prywatnych podmiotw gosp., duego zakresu samodzielnoci podmiotw gosp., przewagi zdecentralizowanego funkcjonowania systemu podejmowania decyzji w sprawach produkcji i obrotu ekonom. oraz przepywu i odpywu rodkw finansowych i rzeczowych niezbdnych do samodzielnego prowadzenia dziaalnoci gosp., niezbdnych warunkw podmiotowych, umoliwiajcych prowadzenie rynkowej wymiany towarw i usug; posiadanie niezbdnego kapitau pieninego i rde jego zasilania na cele rozwoju produkcji i usug. Cechy gospodarki rynkowej: opieranie wyborw i decyzji podmiotw gospodarczych na informacje i preferencje swobodnego rynku i wolnej konkurencji, samodzielno podmiotw gospodarczych i autonomia ich postpowania na podstawie zewntrznych, niezalenych od nich parametrw ekonomicznych, ustalanych przez rynek, opieranie procesw alokacji zasobw, kapitau finansowego, inwestycji pieninych i rzeczowych na autonomicznych mechanizmach popytu, poday, konkurencji, korzystnym ksztatowaniu si stopy dochodu i zysku, stosowanie polityki lesferyzmu czyli swobody decyzji przedsibiorstw, opieranie przedsibiorczoci i systemu motywacji dziaa na powikszaniu korzyci oraz zysku z dziaalnoci, brak regulacji administracyjnych we wszystkich podstawowych wyborach i decyzjach. Spoeczna gospodarka rynkowa Jest to przeksztacony w ramach oglnego procesu transformacji ustrojowej mieszany model parametryczno rynkowy czyli system gospodarki centralnie planowanej poszerzony o elementy systemu gospodarki rynkowej. Ma ona na celu: doprowadzenie do liberalnego modelu rynku z elementami kontroli pastwa, wystpowania nie tylko prywatnej formy wasnoci rodkw produkcji, braku w peni doskonaej konkurencji, istnienia duych i wpywowych organizacji gospodarczych z ich monopolow pozycj. 9. Co nazywamy szar stref gospodark. Okrel gwne jej dziedziny i sposoby jej ograniczania. Szar stref gospodarcz lub ukryt gospodark nazywa si podmioty, zakady, urzdzenia i ludzi prowadzcych produkcj lub inne rodzaje dziaalnoci gospodarczej (wytwarzanie, usugi, obroty handlowe, bankowe itd.), z ktrej czerpi dochody pienine, ale dziaalno ta ma zwykle cele i cechy, ktre nie s zgodne z zasadami gospodarowania oraz przepisami prawa w sferze gospodarczej. Cechuj j nastpujce zjawiska: jest ona zwykle nieewidencjonowana i cakowicie lub czciowo ukryta wobec organw podatkowych, nadzoru gospodarczego, przestrzegania warunkw pracy i zdrowotnoci produkcji, a take wobec organw statystyki krajowej, jest to dziaalno czsto bardziej rentowna ni inne dziedziny dziaalnoci,

od tej dziaalnoci nie s pacone w ogle lub w czci obowizujce podatki, opaty skarbowe, ubezpieczenia majtkowe i spoeczne zag itp., dziaalno ta nie podlega nadzorowi instytucji pastwowych i spoecznych w zakresie cech uytkowych, jakoci produkcji, ich zdrowotnoci, warunkw pracy i bezpieczestwa pracownikw i konsumentw, co wywouje wiele szkodliwych nastpstw dla pracownikw i uytkownikw efektw tej dziaalnoci. Sposoby ograniczania szarej strefy gospodarczej powinny by oparte na: analizie i odrnianiu poszczeglnych rodzajw i form szarej gospodarki, ocenie jej najbardziej i najmniej gronych odmian pod wzgldem gospodarczym i spoecznym, ograniczaniu i walce z przyczynami, a nie z przejawami i skutkami szarej strefy (m.in. poprzez rozwj gospodarki, sprawny i efektywny system jej funkcjonowania, polepszenie sytuacji spoecznej i gospodarczej oraz dobre systemy w zakresie prawa, opat podatkowych, ubezpieczeniowych itd.), dziaalnoci gospodarczej w gospodarstwach domowych na cele wasne nie naley traktowa jako szarej strefy, lecz jak legaln i celow dziaalno nierejestrowan i nieopodatkowan, ktra w miar doskonalenia systemu gospodarki rynkowej, bdzie ulega ograniczeniu, do dziedzin i form szarej strefy opartej na dziaalnoci przestpczej, zabronionej prawem, szkodliwej i niebezpiecznej dla gospodarki i ludnoci konieczne jest stosowanie, oprcz metod edukacyjnych, szybkich, precyzyjnych i odczuwalnych rodkw karnych. 10. Okrel sektory, formy wasnoci i formy prawno organizacyjne w gospodarce narodowej. Sektory w gospodarce narodowej : *rolnictwo, owiectwo, lenictwo; *rybowstwo, rybactwo; *grnictwo, kopalnictwo, dziaalno. Produkcyjna (przetwrstwo); *zaopatrzenie w energi, gaz i wod (dystrybutory); *budownictwo; *handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdw mechanicznych, artykuy przeznaczenia osobowego i uytku domowego; *hotele i restauracje; *transport, gospodarka magazynowa, czno; *porednictwo finansowe; *obsuga nieruchomoci, wynajem i dziaalno zwizana z prowadzeniem interesw; *administracja publiczna i obrona narodowa, gwarantowana prawna opieka zdrowotna; *edukacja; *ochrona zdrowia i opieka socjalna; *pozostaa dziaalno usugowa, komunalna, socjalna, indywidualna - gospodarstwa domowe zatrudniajce pracownikw; *organizacje i zespoy midzynarodowe. Formy wasnoci: -wasno prywatna (wasno prywatna) -wasno - sektor publiczny (wasno publiczna, wasno komunalna) -wasno mieszana (wasno publiczna bd komunalna + czstka prywatnej) 11. Okrel podstawowe cechy systemu nakazowo-rozdzielczego i systemu rynkowego. System nakazowo rozdzielczy (gospodarki centralnie planowanej) podstawowe wybory ekonomiczne (decyzje gospodarcze) dotyczce tempa i kierunku rozwoju gospodarczego s okrelane centralnie w oparciu o preferencje centralnych planw i ich przesanki spoeczno-gospodarcze rodki rzeczowe, osobowe i kapitaowe na realizacj zada planowych i ich alokacja w gospodarce s okrelone przez centrum gospodarcze samodzielno przedsibiorstw jest ograniczona gwnie do biecych decyzji wykonawczych i wykonawczych

powizania i stosunki gospodarcze midzy podmiotami decyzyjnymi przebiegaj przede wszystkim pionowo oraz maj gwnie charakter administracyjny i wicy, bd wrcz nakazowo rozdzielczy centrum ustala nie tylko ilociowe zadania planowe i rodki na ich realizacj, ale take podstawowe parametry ekonomiczne (ceny, podatki, stopa procentowa, kursy walut) gospodarka rodkami finansowymi jest scentralizowana System rynkowy : opieranie decyzji i wyborw przez podmioty gospodarcze na informacjach i preferencjach swobodnego rynku i wolnej konkurencji zdecentralizowane i autonomiczne postpowanie samodzielnych podmiotw gospodarczych, oparcie procesw alokacji produkcji, inwestycji pieninych, kapitau finansowego oraz inwestycji rzeczowych na autonomicznych mechanizmach popytu i poday, konkurencji na wysokoci ksztatowania si stopy dochodw i zyskw stosowanie polityki leseferyzmu tj. swobody decyzji przedsibiorstw bez angaowania si i ingerencji oraz ogranicze ze strony pastwa orientacja na brak regulacji administracyjnych we wszystkich podstawowych wyborach i decyzjach oparcie systemu motywacji do dziaa i przedsibiorczoci, na powikszaniu korzyci i zysku ze swej dziaalnoci. 12. Scharakteryzuj Produkt Krajowy Brutto Produkt Narodowy Brutto czym rzni si wersje netto tych produktw. Produkt narodowy brutto (PNB, ang. GNP) - miara wartoci wszystkich dbr i usug finalnych wytworzonych przez obywateli danego pastwa oraz przez osoby prawne z siedzib na jego terenie niezalenie od tego, czy podmioty te dziaaj w kraju, czy za granic. Pomijane s dochody obcokrajowcw w danym pastwie.

K - konsumpcja I - inwestycje G - wydatki rzdowe En - eksport netto, czyli eksport-import Dn - dochd netto obywateli za granic

Produkt krajowy netto, PKN (ang. Net Domestic Product, NDP) to produkt krajowy brutto (PKB) pomniejszony o warto amortyzacji rodkw trwaych. PKN = PKB amortyzacja

Produkt Krajowy Brutto (PKB) (ang. GDP - Gross Domestic Product) (ekon.) to jeden z podstawowych miernikw dochodu narodowego stosowanych w rachunkowoci narodowej. PKB opisuje zagregowan warto dbr i usug finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w okrelonej jednostce czasu (najczciej w cigu roku). Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygajce. Nie ma znaczenia np. pochodzenie kapitau, wasno firmy itp. Warto wytworzonych dbr i usug finalnych oblicza si, odejmujc od produkcji cakowitej warto dbr i usug zuytych do tej produkcji. W skali przedsibiorstwa jest to wic warto dodana, a PKB jest sum wartoci dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujce. Zgodnie z tym od strony produkcyjnej: PKB = produkcja globalna kraju minus zuycie porednie = suma wartoci dodanej ze wszystkich gazi gospodarki narodowej. Obliczanie PKB na podstawie powyszej formuy jest uciliwe, gdy statystyka pastwowa nie podaje ani bezporednich miar produkcji globalnej, ani zuycia poredniego. Dlatego w praktyce stosuje si inne formuy. Najpopularniejsza z nich ma podstaw w spostrzeeniu, e PKB jest w dobrym przyblieniu rwny finalnym wydatkom wszystkich nabywcw wartoci dodanej wytworzonej na terenie kraju. Zatem od strony popytowej: PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rzdowe + eksport - import + zmiana stanu zapasw. W praktyce rzadko zdarza si, aby przedsibiorstwa i instytucje publiczne znacznie powikszay zapasy albo pozbyway si ich, wic zmiana stanu zapasw w gospodarce jest wielkoci niedu i na og pomija si j w obliczeniach PKB. Trzecia formua wynika z faktu, e suma wydatkw musi by rwna sumie dochodw ze wszystkich rde. Zatem od strony dochodowej: PKB = dochody z pracy + dochody z kapitau + dochody pastwa + amortyzacja. Powysza formua wyraa podzia wartoci dodanej pomidzy prac (pracownikw najemnych), kapita (wacicieli kapitau, inwestorw), pastwo i odtworzenie zuytego majtku. PKB nominalny oblicza si wedug biecej wartoci pienidza, PKB realny natomiast wedug realnej wartoci pienidza, a wic uwzgldniajc inflacj. Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen. W zestawieniach statystycznych PKB realny najczciej przedstawiany jest w cenach staych z wybranego roku bazowego. PKB jest miar wielkoci gospodarki. Wzrost lub spadek realnego PKB stanowi miar wzrostu gospodarczego. Do porwna midzynarodowych PKB przelicza si wedug biecego kursu wymiany, zazwyczaj na dolary amerykaskie albo wedug parytetu siy nabywczej - lepiej oddajcego realn warto dochodu obywateli. W porwnaniach midzynarodowych wartoci PKB liczonego wedug parytetu siy nabywczej rni si wzgldem liczonego wedug kursu nominalnego na korzy krajw o niszym poziomie cen, zazwyczaj sabiej rozwinitych, a na niekorzy krajw drogich.

PKB naley odrni od produktu narodowego brutto (PNB), ktry jest miar wartoci wszystkich dbr i usug wytworzonych przez obywateli danego pastwa oraz przez osoby prawne z siedzib na jego terenie niezalenie od tego, czy podmioty te dziaaj w kraju, czy za granic. W ten sposb w skad np. PNB Polski wchodz dochody polskich podmiotw za granic oraz polskie PKB pomniejszone o dochody podmiotw obcych. Czyste PKB jest z miar dobrobytu spoeczestwa, poniewa nie uwzgldnia liczby ludnoci. Z tego powodu jako miar dobrobytu powszechnie uywa si PKB per capita, czyli PKB w przeliczeniu na osob; czyste PKB jest wyznacznikiem wielkoci gospodarki 2Mimo tego zabiegu rwnie PKB per capita krytykowane jest jako niedokadny wskanik dobrobytu w pastwie. Wymienia si m.in., e: nie uwzgldnia produkcji nierejestrowanej (tzw. "szara strefa") oraz produkcji gospodarstw domowych przeznaczanej na wasne potrzeby (np. pracy gospody domowych)

nie uwzgldnia wartoci czasu wolnego (wypoczynku)

nie ujmuje tzw. efektw zewntrznych produkcji (np. zanieczyszczenia rodowiska) nie uwzgldnia rnic cen w poszczeglnych krajach (co przynajmniej teoretycznie jest niwelowane przez liczenie parytetem siy nabywczej) nie odzwierciedla zrnicowania dochodw w spoeczestwie ani ich dystrybucji (np. wysoki PKB w Gwinei Rwnikowej nie przekada si na dobrobyt wszystkich obywateli)

jest tym wikszy im wicej wydaje si na zbrojenia, cho zdaniem niektrych ekonomistw wydatki takie nie zaspokajaj potrzeb spoeczestwa

nie pokazuje jakoci usug, zwaszcza pastwowych

wielkie zrnicowanie wrd krajw liczb mieszkacw. Due s pokrzywdzone, a korzyci jest to dla maych. Z tego powodu opracowano inne wskaniki poziomu jakoci ycia, m.in. Human Development Index (HDI). Najwiksze gospodarki wiata [edytuj] 20 najwikszych gospodarek wiata, uwzgldniajc PKB waony parytetem siy nabywczej: Miejsce Kraj 1 2 3 2006 PKB (PSN) miliardw dolarw

Stany Zjednoczone 13 130 Chiny Japonia 10 170 4 218

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 25

Indie Niemcy Wielka Brytania Francja Rosja Wochy Brazylia Korea Kanada Meksyk Hiszpania Indonezja Tajwan Australia Turcja Argentyna Iran Polska

4 156 2 630 1 930 1 891 1 756 1 746 1 655 1 196 1 178 1 149 1 109 948,3 680,5 674,6 635,6 608,8 599,2 552,4

20 najwikszych gospodarek na wiecie, uwzgldniajc PKB nominalny: Miejsce Kraj 1 2 3 4 5 6 7 8 2006 PKB (nominalnie) milionw dolarw

Stany Zjednoczone 13 228 391 Japonia Niemcy Chiny Wielka Brytania Francja Wochy Kanada 4 420 955 2 890 092 2 554 200 2 362 580 2 227 330 1 841 042 1 273 144

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 23

Hiszpania Rosja Brazylia

1 216 736 975 338 966 827

Korea Poudniowa 892 008 Indie Meksyk Australia Holandia Turcja Belgia Szwajcaria Szwecja Polska 849 905 846 782 729 165 624 885 414 079 373 273 360 586 359 463 320 763

rdo tabel: Midzynarodo wy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook Database, April 2005, 2006. [1]; Unia Europejska[2]

Znaczenie zmian w PKB [edytuj] Produkt Krajowy Brutto podlega staym zmianom, zazwyczaj wzrostowi. Wskanik tych zmian jest uznawany za jedn z najwaniejszych wielkoci makroekonomicznych, gdy pozwala pokaza trendy, sprbowa oceni w jakim stadium cyklu koniunkturalnego znajduje si gospodarka, a nawet w jakim (wzgldnym) stanie jest ona aktualnie. Wpyw na rynek walutowy [edytuj] Mona przyj, e istnieje oglnie przyjta zaleno: przy uwolnionym kursie walutowym wzrost PKB powoduje rwnie wzrost kursu waluty krajowej w stosunku do walut obcych. W rzeczywistoci powinno to dotyczy stosunkowo wikszego wzrostu PKB od notowanego przez inne gospodarki. W przypadku kursu sztywnego, taki wzrost PKB winien stanowi presj na rewaluacj kursu. Dziaanie mechanizmu: Wzrost PKB oznacza zazwyczaj dobry stan gospodarki, wzrost produkcji przemysowej, przypyw inwestycji zagranicznych, wzrost eksportu. Przypyw inwestycji zagranicznych

i wzrost eksportu powoduj zwikszenie popytu na walut narodow ze strony zagranicy, co wyraa si we wzrocie jej kursu. Utrzymujcy si wzrost PKB moe przej w faz "przegrzania gospodarki", wzrost tendencji inflacyjnych, oczekiwania podwyszenia stp procentowych (jeden ze rodkw do walki z inflacj), co take prowadzi do wzrostu wartoci waluty narodowej. Dlatego bardzo wane jest, aby utrzyma delikatn rwnowag kursow. Wzrost lub spadek PKB zaley od polityki gospodarczej rzdu. Ze wzgldu na rodki, jakimi dysponuje pastwo, dzielimy polityk makroekonomiczn na fiskaln i monetarn. Zaleno ta moe zosta zakcona przez np. zmiany poziomu stp procentowych w danym kraju. Naley rwnie pamita, e zbyt duy wzrost kursu waluty krajowej (aprecjacja) moe doprowadzi do podniesienia kosztw eksportu (niekorzystny kurs wymiany waluty), spadku kosztw importu, co w konsekwencji odniesie si do spadku PKB lub przynajmniej spowolnienia jego wzrostu. Zmiany PKB a inne wskaniki [edytuj] Powikszenie przyrostu PKB jest zazwyczaj skorelowane z adekwatnym przyspieszeniem wzrostu sprzedanej produkcji przemysowej oraz usug, a take spadkiem stopy bezrobocia. Czynnkiem sprzyjajcym przyspieszeniu wzrostu jest m.in. redukcja stp procentowych, przez z jednej strony obnienie kosztw inwestycji, a z drugiej obnienia kosztu i zachcenia do kredytu konsumpcyjnego. Podobny efekt daj zwikszone wydatki pastwa pokrywane dugiem publicznym. Minusem obu rozwiza, jak i czsto samego gwatownego wzrostu PKB i spadku bezrobocia, jest wzrost inflacji. Z tego powodu w ekonomii neoklasycznej mwi si o NAIRU (Non-Accelerating Inflation Rate of Unemployment) danej gospodarki 13. Okrel istot i funkcje prognoz, programw i planw gospodarczych oraz funkcje planowania gospodarczego w makroskali. Prognozy gospodarcze - wnioski z analiz prowadzonych wedug naukowo okrelonych metod i podstaw zawierajce ilociowe i jakociowe przewidywania dotyczce przyszych warunkw zdarze i procesw gospodarczych Prognozy ilociowe odnosz si gwnie do ksztatowania si w przyszoci zmiennych gospodarczych, a jakociowe dotycz przewidywanego wystpowania w przyszoci zjawisk i zdarze losowych. Programowanie przygotowanie decyzji i rozwiza dotyczcych przyszej dziaalnoci gospodarczej ronych podmiotw ekonomicznych Podstawowym zadaniem jest okrelenie konkretnego celu oraz ustalenia warunkw niezbdnych elementw, a take organizacji i koordynacji dziaa sucych sprawnej i efektywnej realizacji celu Planowanie ma du rol jako narzdzie badania sytuacji warunkw gospodarczych, przygotowaniem optymalnych decyzji i sporzdzania projekcji polityki gospodarczej oraz jej skutkw. Polega gwnie na okreleniu wariantw dziaa i przyszych efektw przygotowawczych prognoz oraz na okreleniu niezbdnych nakadw i sposobw realizacji celw. Plany makroekonomiczna dzielimy na:1wg okresu planowania:-krtkorednio-dugookresowe 2wg dyrektywnoci planw:-scentralizowane-zdecentralizowane 3wg obszaru objtoci planu :-lokalne -regionalne dla sektorw oglnonarodowe Cechy planw:cele, sposoby realizacji celw, okolicznoci w jakich bdziemy realizowa plany dziaania, r. potrzebne do realizacji planw,

14. Zdefiniuj strategi gospodarcz Polski, okrel podstawowe jej zaoenia i zagroenia. Strategia gosp. ustalanie g. celw i kierunkw rozwoju gosp. zwykle na dugie okresy, s to sposoby i umiejtnoci doboru metod i r. dziaania do osigania ustalonych celw. Cele: -wzrost gosp.(wzrost DN PKB, r. w budecie) utrzymanie duego zatrudnienia, tworzenie nowych miejsc pracy problem rwnowaenia obrotu, zwikszenia salda eksportu, rozwoju eksportu, -umacnianie gosp. rynkowej zmniejszenie inflacji, usprawnienie ubez. spo. prywatyzacja sektora pastwowego Zagroenia gosp.: -nadmierna ingerencja pastwa w sfer gosp. nadmierna liberalizacja procesw gosp. Gospodarka polski odbiega w wielu dziedzinach od innych krajw. Najwiksze zrnicowanie jest w rolnictwie w Polsce zatrudnia si ok.26% a w innych krajach 3.5%. Celem strategii jest tworzenie motywacji i sprzyjajcych warunkw do unowoczenienia gosp. I jej efektywnoci produkcji. 15. Wymie i scharakteryzuj gwne makroekonomiczne strategie gospodarcze. *strategia ekspresywna (ekspresowa) - aktywne dziaanie zmierza do wzrostu gospodarczego, produkcja, poprawa sytuacji ekonomiczna na rynku zagranicznym; *strategia przetrwania - polega na minimalnych kosztach produkcji, ograniczeniu inwestycji; *strategia intensywna - polega na zmianach jakociowych w produkcji, poziomie technologii i uytkowym wyrobie, w obnice jednostkowej kosztw produkcji. Istota tej strategii polega na unowoczenieniu i modernizacji wyrobw i usug oraz na lepszym wykorzystywaniu czynnikw produkcji; *strategia liberalna - eksponuje regulacje rynku. Suy ona gwnie przywracaniu rwnowagi makroekonomicznej ograniczania inflacji i oywieniu gospodarczemu, zmniejsza interwencj pastwa jako rednia regulacji; *strategia otwartej gospodarki - opiera si na swobodnych procesie przepywu i alokacji rodkw i kapitau w gospodarce oraz na wasnoci prywatnej; *strategia industrializacji - polega na szybkim wzrocie, rozwoju przemysowym. Wymaga duego nakadu kapitau i zasobw pracy. Strategi t stosuj zazwyczaj w czasie opnienia w rozwoju kraju, ktry przy pomocy kapitau zagranicznego ma okazj unowoczeni gospodark poprzez jej uprzemysowienie; * strategia rozwoju rolniczego - polega na wzrocie produkcji rolnej, dla zatrudnienia i zaspokojenia potrzeb ywnociowych ludnoci;*strategia redystrybucyjna - ma na celu popraw podziau dobra i bogactwa w kraju (zmniejszenie rnic w dochodach i sytuacji materialnej poszczeglnych grup ludnoci). 16. Scharakteryzuj infrastruktur gospodarcz i spoeczn kraju oraz gwne jej funkcje. Infrastruktura gospodarcza - podmioty i obiekty oraz wytwarzane przez nie produkt i wiadczone usugi, ktre warunkuj w procesie produkcji i pracy w gospodarce oraz zwikszaj ich sprawno i wydajno. Infrastruktura spoeczna - obejmuje zesp podstawowych instytucji i urzdw do wiadczenia usug spoecznych. Chodzi tu gwnie o instytucje, systemy regulujce spoeczne warunki niezbdne dla funkcjonowania i rozwoju gospodarczego, a m.in. o system owiaty i kultury, przygotowania kwalifikacji kadr dla gospodarki, o zasady i warunki pracy i pacy, rent i emerytur, o prawo i o sdownictwo gospodarki. Wanym elementem s obiekty suce do wiadczenia usug w spoecznej reprodukcji zasobw produkcji, a m.in. zespoy obiektw dla szkolnictwa, suby zdrowia i ubezpiecze, mieszkalnictwa i gospodarki komunalnej, bada naukowych, postpu technicznego i innych. 17. Okrel metody i instrumenty oddziaywania pastwa na gospodark w systemie rynkowym. Interwencjonizm pastwowy, polityka aktywnego oddziaywania pastwa na przebieg

procesw gospodarczych. Przeciwiestwo liberalizmu gospodarczego. Zwolennicy interwencjonizmu wskazuj na trzy gwne jego cele: ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbdny, a nawet korzystny dla gospodarki, pobudzenie popytu globalnego, ktrego niedostateczny poziom uznaje si za jedn z przyczyn waha koniunkturalnych oraz podniesienie tempa wzrostu gospodarczego. Do gwnych narzdzi pozwalajcych realizowa polityk interwencjonizmu nale: 1) podejmowanie przez pastwo przedsiwzi inwestycyjnych pozwalajcych zwikszy zatrudnienie bez wzrostu poday dbr i usug (np. roboty publiczne). 2) dotacje do nierentownych przedsibiorstw lub ich nacjonalizacja. 3) protekcjonizm w zakresie handlu zagranicznego. 4) polityka monetarna. 5) polityka fiskalna. Zakres i wykorzystanie tych narzdzi zaley od potrzeb gospodarki, wynikajcych przede wszystkim ze stopnia jej rozwoju oraz aktualnego stanu koniunktury. Polityka interwencjonizmu pastwowego stwarza zagroenie inflacj, wynikajce ze zwikszonych wydatkw budetu pastwa (Deficyt budetowy). rdem jej finansowania jest najczciej dug publiczny. 18. Zdefiniuj polityk przemysow, okrel jej cele i zadania oraz gwne jej elementy. Polityka przemysowa oddziaywanie organw pastwa przy pomocy dostpnych rodkw na tempo rozwoju przemysu, rozmieszczenie (alokacja) produkcji przemysowej, zmiany strukturalne oraz wdraanie procesw innowacyjnych i procesy przeksztace wasnociowych. Polit. restrukturyzacji przeksztace gospodarczych. Cele:1 Prowadzenie przeksztace wasnociowych,2 Wdraanie innowacji, postpu technicznego, 3 Zmiany struktury przemiany, 4 Poprawa konkurencyjnoci wyrobw, 5 Proeksportowy rozwj gospodarki 6. Poprawa ochrony rodowiska, 7 Wdraanie dziaw nauko chonnych. Pol. Sk. Si z 3 podsekcji: 1 dziaalno produkcyjna-przem. odtworzeniowy 85%, 2 przem. wydobywczy (grnictwo, kopalnictwo) >5%, 3 zaopatrzenia gospodarki w energi elektryczn,gaz,wod 10% Przedmiotem dzia. Przemysu jest: - wytwarzanie dbr i usug(produkcja r. prod); -wiadczenie usug, ktre przesdzaj o wielkoci prod. w caej gosp, wpywaj na ycie gosp 19. Zdefiniuj podstawowe zaoenia polityki pastwa w stosunku do maych i rednich przedsibiorstw. 1) Pomoc i wspomaganie maych i rednich przedsibiorstw przed degradacj w warunkach istnienia konkurencji ze strony duych przedsibiorstw. 2) Wczenie maych i rednich przedsibiorstw do procesw wspomagania efektywnego rozwoju gospodarczego i zaspokajania potrzeb spoecznych oraz na duych rynkach lokalnych. 3) Pomoc i wspomaganie rozwoju maych i rednich przedsibiorstw poprzez sprzyjanie rozwojowi zasad i warunkw gospodarki konkurencyjnej. 4) Wspomaganie maych i rednich przedsibiorstw na rnych etapach ich dziaania (organizowanie, w zwikszaniu ich konkurencyjnoci, w zasilaniu ich w niezbdne informacje, porady, w nowoczesne techniki i technologie, systemy zarzdzania itp.). 20.Okrel podstawowe czynniki rozwoju gospodarczego. Co to s czynniki tradycyjne i nowoczesne? 1) Czynniki intensywne - prowadz do lepszego wykorzystania czynnikw produkcji a tym samym do najlepszego wykorzystanie czasu. Do czynnikw intensywnych moemy zaliczy:

* wzrost zdolnoci intelektualnych czowieka i ich wykorzystanie; * wzrost wymiany towarowej z zagranicy, * eksport i przyspieszenia obrotw gospodarczych; * procesy miniaturyzacji, ktre polegaj na zwikszeniu i poprawie funkcji produkcji przy zmniejszaniu ich objtoci i materiaw potrzebnych do ich wytworzenia. Wikszo czynnikw intensywnych moemy odnale w czynnikach nowoczesnych. 2) Czynniki ekstensywne to rozszerzenie dotychczasowych technologii. Czynniki rozwoju gospodarczego: -zewntrzne (zagraniczne) -wewntrzne (krajowe), np. struktura gospodarcza (np. struktura technologiczna, struktura zatrudnienia, struktura kapitau zastosowanego w przedsibiorstwie). Czynniki tradycyjne: *ilo; *zakres pracy; *ziemia; *narzdzia pracy, *rodki pracy; Czynniki nowoczesne:* wzrost kwalifikacji i umiejtnoci; *wysoka wydajno pracy i jej wzrost; *wzrost poziomu techniki; *efektywna struktura produkcji; *efektywne systemy zarzdzania. 21. Zdefiniuj polityk pastwa wobec sektorw wysokiej szansy (naukochonnych) i sektorw tradycyjnych w przemyle. Pastwo w stosunku do sektorw wysokiej szansy stosuje polityk zachcajc do rozwoju tych sektorw. S one wysoko opacane, nakady na rozwj nauki w tych sektorach s ogromne. Wobec firm dziaajcych w tych dziedzinach stosuj si odpowiedni polityk finansow, polegajc na zwolnieniach i ulgach podatkowych, atwoci dostpu do najnowszych osigni w tej dziedzinie, subwencje i dopaty do bada i rozwoju, preferencyjne kredyty itp. Nakady te jeeli zostay dobrze ulokowane spowoduj ich szybki zwrot i du rentowno. Sektory tradycyjne s rwnie preferowane przez pastwa, gdy kade pastwo stara si aby, jego produkty znalazy si na rynku zagranicznym. Mona tego dokona midzy innymi, gdy bd one oryginalne i jednoczenie lepsze jakociowo i tasze oraz odpowiednio zaprezentowane. 22. Scharakteryzuj polityk inwestycyjna w strategii rozwoju kraju oraz metody oddziaywania pastwa w tym zakresie. Polityka inwestycyjna jest jednym z najwaniejszych segmentw polityki rozwoju gospodarczego kraju. Jest ona wanym rodzajem dziaalnoci regulacyjnej pastwa i jego organw, wpywajcych na ksztatowanie nakadw i procesw inwestycyjnych, ich rozmiarw, struktury i efektw. Obejmuje ona metody, rodki i dziaania zmierzajce do ustalenia preferowanych przez pastwo rozmiarw, celw i kierunkw inwestycji oraz efektywnych metod i sposobw sprawnej ich realizacji. Przedmiotem polityki inwestycyjnej pastwa jest ustalanie celw i instrumentw polityki inwestycyjnej, a porednio jest nim oddziaywanie na przebieg realnych procesw inwestycyjnych w gospodarce. Instrumenty stosowane przez pastwo *wysoko podatkw i ulg od inwestycji; *wysoko stopy procentowej od bankowych kredytw inwestycyjnych oraz warunki ich udzielania i spaty; *regulacji dochodw i dywidend z tytuu wasnoci inwestycyjnych. Przy pomocy tych instrumentw pastwo ustala bardziej lub mniej dogodne warunki i rda finansowania inwestycji i oddziauje na wyszym lub niszym poziomie inwestycji w kraju na duych i rednich dobrach inwestycyjnych; *nakazy i zakazy. 23. Scharakteryzuj stan i tendencje rozwojowe wsi i rolnictwa, struktur agrarn rolnictwa polskiego oraz polityk pastwa wobec wsi i rolnictwa. Rozmiary dziaa inwestycyjnej w kraju, dynamika ich wzrostu i stopa inwestycji, byy przez wiele lat po wojnie bardzo dobre. Byo to zwizane z: *duym zniszczeniem gospodarczym w czasie II wojny wiatowej i zwizane z tym potrzeby szybkiej odbudowy i rozbudowy gospodarczej; *znaczne opnienia w rozwoju kraju oraz rne determinanty do ich likwidacji w drodze duych nakadw inwestycyjnych oraz

wysokiego tempa wzrostu inwestycji w skali gospodarczej; *wystpowania przed wojn i tu po wojnie duych zasobw siy roboczej i bezrobocia. Gwnymi przyczynami duego spadku nakadw i efektw inwestycyjnych w latach 1980-82 i 1989-92 byy skutki kryzysu gospodarczego i polityki w krajach, a w latach 1990-92 bardzo ostry program stabilizacji i zmian systemw gospodarczych (powane zmniejszenie dotacji pastwa na budow mieszka), ktrych realizacja spowodowaa gbok recesj w wikszoci dziedzin gospodarczych. W szczeglnoci by to: duy spadek dochodw ludnoci i wynikajcy std znaczny spadek rynku, w tym inwestycji w kraju. Oywienie inwestycji wystpio pniej po oywieniu dobra konsumpcyjnego nastpio ono czciowo samoczynnie w zwizku z popraw koniunktury gospodarczej w wiecie i w kraju, a czciowo byo wywoane rodkami polityki gospodarczej pastwa. Wzrost produkcji by pocztkowo osigany w ramach istniejcych niewykorzystanych zdolnoci produkcji. Nastpnie przenosi si na wzrost duych inwestycji. Po utrwaleniu si oywienia, wzrost inwestycji w kraju w latach 1993-95 staje si obok wzrostu eksportu. Gwnym czynnikiem wzrostu gospodarczego (wzrostu produkcji i usug, produkcji kraju, zatrudnienia i dochodw, wzrostu obrotw gospodarczych, eksportowych i innych wielkoci). Polityka pastwa wobec wsi i rolnictwa: Cele: *stabilizacja cen podstawowych produkcji rolnych; *zapewnienie ywnoci o odpowiedniej jakoci, rozwj infrastruktury gospodarczej rolnictwa, modernizacja; *ochrona przyrody, dbao o walory krajobrazowe i rekreacyjne obszarw wiejskich, *niwelowanie rnic w zagospodarowaniu poszczeglnych regionw; *pobudzenie wzrostu efektywnoci w modernizacji w sektorze gospodarczym rolno-ywnociowym. W polityce rolnej formuowane s cele *dugookresowe, *strategiczne, *o krtszym horyzoncie czasu, operatywne wynikajce z celw strategicznych. Polityka rolna obejmuje nie tylko zagadnienia produkcji, ale i spoeczestwa. Jest ona czci polityki gospodarczej pastwa. Nadrzdnym celem polityki rolnej jest oddziaywanie na wzrost i struktur produkcji rolnej, aby zaspokoi potrzeby ywnociowe spoeczestwa, ze wzgldu na koszty spoeczestwa. Cel ten powinien by realizowany w warunkach zapewniajcych wysok efektywno i wydajno rolnictwa. 24. Na czym polega wielofunkcyjny rozwj obszarw wiejskich? Wielofunkcyjny rozwj obszarw wiejskich polega na podejmowaniu rnych przedsiwzi, aby ludno wiejska miaa moliwo pracy poza rolnictwem bez potrzeby migracji ze wsi. W rejonach . W istocie problem sprowadza si do rozwoju produkcji rolnej i przetwrstwa spoywczego oraz zwizanych z nim usug , z rwnoczesnym zachowaniem dbr ekologicznych. Scenariusz zrwnowaonego rozwoju rolnictwa eksponuje przede wszystkim : zachowanie rwnowagi pomidzy ekosystemami rolniczymi oraz innymi ekosystemami przyrody i zdolnoci do produkcji zdrowej ywnoci racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi i oszczdne ich wykorzystywanie rekonstrukcja techniczno-technologiczna rolnictwa w moliwie krtkim okresie , Szybszy wzrost wydajnoci pracy w rolnictwie bdzie umoliwia tanienie ywnoci aktywny udzia wyspecjalizowanych agent pastwa w rozwizywaniu problemw ochrony rodowiska 25. Scharakteryzuj cele i instrumenty zagranicznej polityki gospodarczej Polski oraz zmiany w niej w latach 90-tych. Jako zagraniczn polityk gospodarcz okrelamy zaangaowanie si organw pastwa w ksztatowanie stosunkw gospodarczych z otoczeniem zewntrznym. Moemy te uywa innych terminw, np. zagraniczna polityka ekonomiczna, polityka wsppracy

gospodarczej z zagranic. Celem zagranicznej polityki gospodarczej Polski jest m.in. zapewnienie ochrony narodowych interesw gospodarczych, oywienie i wzrost obrotw handlowych, ksztatowanie podanej struktury geograficznej i towarowej przywozu i wywozu, tworzenie sprzyjajcego klimatu dla inwestycji zagranicznych w kraju, poprawa konkurencyjnoci gospodarki, a take jej ochrona przed nadmiernym importem i nieuczciw konkurencj, pozytywne oddziaywanie na stan zatrudnienia, poziom cen, postp techniczny, podzia dochodw itd. Za cel strategiczny zagranicznej polityki gospodarczej uznaje si przystpienie Polski do UE i integracj polskiej gospodarki z europejskimi krajami wysoko rozwinitymi. Warto podkreli, i cele te mog by realizowane tylko w warunkach postpujcej liberalizacji zewntrznej. Instrumenty zagranicznej polityki gospodarczej Polski: Ich wybr zaley od sytuacji ekonomicznej pastwa, warunkw wymiany midzynarodowej, celw polityki gospodarczej oraz zasad okrelanych m.in. przez WTO, UE i OECD. Instrumenty dziel si na: a) bezporednie (ca, narzdzia pozataryfowe) b) porednie (polityka kursu walutowego) CO opata nakadana przez pastwo na towar przekraczajcy granic celn kraju. Co peni 3 funkcje: *ochronn wobec gospodarki; *fiskaln; *ochrony bilansu patniczego. Co zmniejsza rwnie odpyw dewiz z kraju przez ograniczanie importu. Rodzaje ca: *importowe, *eksportowe, *tranzytowe. BARIERY POZATARYFOWE chroni produkty mao konkurencyjne w stosunku do towarw produkowanych czy wydobywanych za granic. Bariery te mog mie charakter: *restrykcyjny i * promocyjny. KURS WALUTOWY instrument cile oddziaujcy na dynamik importu i eksportu. Kurs walutowy mona okreli jako cen waluty obcej wyraon w pienidzu krajowym. Zmiany kursu waluty krajowej (aprecjacja) wywouje wzrost cen w eksporcie i spadek w imporcie, natomiast deprecjacja odwrotnie. 26. Scharakteryzuj gwne cele i rodki polityki pieninej pastwa. Cele polityki pieninej : Polityka pienina ma za zadanie regulowa poda pienidza w gospodarce zgodnie z celami zakadanymi w gospodarce oraz wymaganiami praw ekonomicznych i obrotu pieninego. Do gwnych instrumentw polityki pieninej nale w kraju : poda pienidza i jej instytucje podmiotowe, zasady, i narzdzia systemowe, zaplecze badawcze oraz jednostki i urzdzenia organizacyjno-technicze systemu pieninego w kraju. Wanym instrumentem polityki pieninej pastwa jest te jego oddziaywanie przez bank centralny na pynno finansow bankw komercyjnych w kraju, ktra polega na ich zdolnoci do zwikszania obrotw i operacji bankowych (wzrost sumy i rodzajw przyjmowanych wkadw pieninych w banku i udzielonych kredytw oraz innych operacji finansowych). Oddziaywanie to jest realizowane przez bank centralny przy pomocy : wysokoci stopy dyskontowej (procentowej) i jej zmian, operacji otwartego rynku oraz poprzez ustalanie poziomu pieninych rezerw obowizkowych w bankach.. 27. Scharakteryzuj gwne cele i rodki polityki dochodowej pastwa. Polityka dochodowa polega gwnie na jego dziaalnoci regulacyjnej w zakresie poziomu struktury oraz dynamiki i czciowej redystrybucji wygospodarowanych w kraju dochodw midzy rne grupy ludnoci i sektory spoeczno- gospodarcze. Metody i rodki polityki dochodowej: *w zakresie cen (ustalanie poprzez organy gospodarki pastwowej wysokoci podatkw porednich -akcyza, VAT); *ustalanie cen, opat i taryf za towary i usugi; *ustalanie poziomu i wysokoci ce importowych, opat i podatkw granicznych; wpyw na poziom

cen poprzez dziaalno agend pastwowych nadzorujcych system rezerw towarw (ARR), ktre w okresach nadwyek produkcji skupuj produkty i je sprzedaj w okresach niedoborw na rynku, co prowadzi do stabilizacji cen, obrotu i spoycia danych produkt; *w zak. pac i dochodw pozapacowych (podatki od wzrostu pac pracownikw w przedsibiorstwach, od dochodw z dziaalnoci gospodarczej, dochodw majtkowych, od dochodw z tytuu pracy i innych dochodw; regulacje poziomu pac, warunkw pacy, dokonywanie przez system konsultacji, uzgodnie i umw przez trjstronne komisje; metody ,,rozpraszania i upowszechniania wasnoci poprzez system wspudziau pracownikw w zarzdzaniu i wykupu duej iloci udziaw lub akcji w prywatyzacji, pastwowych lub mieszanych przedsibiorstw; *w zakresie zmniejszania dysproporcji w wysokoci dochodu i pomocy spoecznej pastwa (redystrybucja dochodw w kraju przy pomocy podatkw, a take ulg i zwolnie podatkowych; preferencje, ulgi i rne formy pomocy dla rozwoju maych i rednich przedsibiorstw oraz rodki karno-finansowe w postaci progresji podatkowej od wysokich dochodw, 28. Scharakteryzuj gwne cele i rodki polityki fiskalnej (budetowej) pastwa. Polityka fiskalna to cele i sposoby gromadzenia przez pastwo dochodw w budecie na szczeblu centralnym oraz kierunki i sposoby ich wydatkowania na okrelone dziedziny funkcjonowania i rozwoju gospodarczym i usug spoecznych. Oglnym celem tej polityki jest tworzenie ekonomiczno-finansowych warunkw do sprawnego funkcjonowania i zrwnowaonego rozwoju gospodarczego. Wanym czonem i narzdziem polityki budetowej w gospodarce rynkowej jest ustalany i zatwierdzany na okres kadego roku budet pastwowy oraz niezbdny system podatkowy - fiskalny. Budet pastwowy - to roczny plan finansowy pastwa, zawierajcy ustalone na najbliszy rok jego dochody, celem preferencji oraz program jego dziaania i rodkw finansowych na wydatki zwizane z ich realizacj. Dochody budetowe pochodz z prowadzonej w kraju i za granic przez rne podmioty dziaania gospodarcze, ktre s wpacane do budetu w postaci podatkw i opat. S one form ceny za warto wiadczonych usug pastwowych dbr i usug dla ludnoci i podmiotw gospodarczych w zakresie bezpieczestwa wewntrznego i zewntrznego, administracji i sdownictwa, infrastruktury ekonomicznej, a take rdem pokrycia kosztw za prowadzon przez pastwowe dziaania w sferze szeroko rozumianych usug spoecznych. Podstawowym rdem dochodowym s zwykle krajowe dochody z podatkw porednich (obrotowy, VAT, akcyza) i bezporednich (dochody od osb fizycznych i prawnych, majtkowy i od wzrostu wynagrodze). Pewn cz dochodow do budetu (20-25%) stanowi dochody nie podatkowe (ca, opaty graniczne, dywidendy pastwowe w przedsibiorstwie, dochody z prywatyzacji i dochody zagraniczne). Wydatki budetowe skadaj si przede wszystkim z wydatkw biecych oraz czci wydatkw na cele rozwojowe zwane te wydatkami majtkowymi. Wydatki biece przeznaczone s gwnie na funkcjonowanie wielu dziedzin usug spoecznych i wiadcze dla rnych grup ludnoci oraz na pokrycie dugw zagranicznych i krajowych. Najwiksz pozycj wydatkw budetowych stanowi zwykle funkcjonowanie i utrzymanie sfery budetowej (biecej dziaalnoci gospodarczej i usug spoecznych, prowadzonych przez pastwo). 29. Scharakteryzuj zasoby pracy i zmiany na rynku pracy w Polsce w okresie transformacji ustrojowej, bezrobocie oraz sposoby jego ograniczania. Realne zasoby pracy to ludno aktywna zawodowo, na ktr skada si ludno czynna zawodowo pracujcych, ludno zdolna do podjcia pracy w krtkim okresie, oraz bezrobotni zarejestrowani, poszukujcy pracy krajowej. Dua si robocz stanowi suma wszystkich miejsc pracy w gospodarce narodowej. Obecne bezrobocie = okoo 13%. Najwiksze bezrobocie wystpuje w wojewdztwach: pnocnych-supskie, koszaliskie, elblskie, suwalskie i wabrzyskie. Najmniejsze w

wojewdztwach: warszawskim, poznaskim, katowickim, krakowskim, wrocawskim. Sposoby ograniczenia bezrobocia: *rozwijanie budownictwa mieszkaniowego i drogowego; *zwikszanie i rozwj szkolnictwa wyszego; *zmniejszanie obcie nakadanych na pracodawcw; *rozwijanie eksportu. Bezrobocie - to sytuacja, w ktrej liczba miejsc pracy jest mniejsza od liczby osb poszukujcych prac. Stopa bezrobocia - to stosunek liczby bezrobotnych do caoci siy roboczej. W zjawisku bezrobocia, ze wzgldw spoecznych s wysoko niekorzystne 3 kwestie: *wysoki udzia modziey wrd bezrobotnych; *duy udzia bezrobotnych poszukujcych pracy powyej 3 miesicy, przy czym 40% poszukuje 1 rok i tyle samo pozostaje bez pracy od 4 do 12 miesicy; *bezrobocie w Polsce jest wysoce zrnicowane regionalnie. Bezrobocie powoduje procesy coraz wiksze uboenia spoeczestwa i marginalizacji jednostek, grup spoecznych i spoecznoci lokalnych, pogarsza dostpno do dochodu, ogranicza dostp do edukacji, konsumpcji dbr materialnych i usug spoecznych. W analizach stanu bezrobocia w Polce pomija si czsto utajone bezrobocie w gospodarstwach chopskich. Rozumie si przez nie zasoby siy roboczej nie w peni wykorzystywane w gospodarstwie. . Podstawowe problemy polityki spoecznej od pocztku lat 90-tych naley podkreli jej zmiany: 1) W polityce zatrudnienia, w postaci odejcia od penego zatrudnienia (z okrelonym, utajonym bezrobociem) do rynku pracy z jawnym bezrobociem. Wspomnie rwnie naley, i ulega pogorszeniu sytuacja w zakresie zatrudnienia osb niepenosprawnych. 2) W funkcjonowaniu systemu pomocy spoecznej, bowiem szybko rosnce bezrobocie i gbokie zrnicowanie warunkw bytowych rodzin postawiy przed instytucjami pomocy spoecznej konieczno obsuenia znacznie wikszej iloci osb potrzebujcych takiej pomocy. Zwalczanie problemw: * w systemie owiaty i polityki kulturalnej stworzono ramy prawne dla uruchamiania odpatnych szk spoecznych i prywatnych, co wobec duych zainteresowania rodzin zapewnianiu modziey szkolnego wyksztacenia spowodowao wzrost kosztw ponoszonych przez rodziny na rzecz rnych typw szk. Zmniejszone wydatki budetowe na owiat i nauk, co pogorszyo stan bazy; *w polityce mieszkaniowej, zwaszcza poprzez wycofanie si z czciowego dotowania budowlanego mieszkania i dziaa na rzecz urynkowienia tego budownictwa (szybki wzrost czynszw) spowodoway gwatowne zmniejszenie iloci budownictwa mieszka i wzrost niewydolnoci czci rodzin w opatach czynszw mieszkaniowych; *w polityce rodzinnej, gdzie zmiany poszy rwnie w kierunku ograniczania wydatkami na pomoc, zwaszcza rodzinom wielodzietnym i o niszych dochodzie. 30. Scharakteryzuj podstawowe cele polityki regionalnej w Polsce i rodki jej realizacji. Polityka regionalna - oddziaywanie wadz pastwowych na rozwijanie si gospodarcze polityki regionalnej. Wyrniamy polityk: *interregionaln to polityka pastwa wobec regionw; *intraregionaln - polityka wadz terenowych wobec regionw. Gwnym celem tej polityki jest lepsze wykorzystanie dla rozwoju tych regionw wystpujcych w nich zasobw: materiaw i energii, z surowcowych oraz zasobw przyrodniczych. Podmiotami prowadzcymi i realizujcymi t polityk s wadze terenowe i centralne, a take miejscowe podmioty gospodarcze, organizacje samorzdowe i spoeczno-ekonomiczne. Wanymi celami polityki regionalnej s take decentralizacja wadzy politycznej i gospodarczej, poprawa warunkw rozwoju gospodarczego i infrastruktury w regionach, powiatach i gminach, a take rozwj owiaty

i nauki, kultury oglnej i regionalnej oraz ochrona rodowiska. Zaoenia oraz wstpne jej cele, kierunki i narzdzia zostay zaakceptowane przez Rad Ministrw w lipcu 1995 r. Duego rozmachu spoeczno-gospodarczego i politycznego nadaa regionalizacji reforma administracji, decentralizacja decyzji na wojewdztwa, powiaty i gminy z lat 1998-1999. Jako oglne cele polityki regionalnej pastwa przyjto cele zawarte w zaoeniach i zasadach transformacji systemu gospodarczego w kraju oraz w redniookresowych programach Strategii dla Polski, opracowanych w poowie lat 90-tych przez profesjonalne zespoy pod kierownictwem wicepremiera G. Koodki, a w ostatnich latach przez Centralny Urzd Planowania, a nastpnie Rzdowe Centrum Studiw Strategicznych oraz zaakceptowane przez rzd. Celami tymi s zwaszcza: przeprowadzenie pogbionej restrukturyzacji starych okrgw przemysowych, przede wszystkim w byych wojewdztwach katowickim, dzkim i wabrzyskim przeciwdziaanie procesom chronicznej recesji strukturalnej oraz degradacji spoecznej regionw wiejskich zdominowanych uprzednio przez pastwowe gospodarstwa rolne, ktre zostay przejte przez Agencj Wasnoci Rolnej Skarbu Pastwa i w czci s jeszcze niezagospodarowane, aktywizacja zaniedbanych gospodarczo rolniczych obszarw restrukturyzacja subregionw i miast zdominowanych dotychczas przez wielkie, o jednorodnej produkcji zakady przemysowe w rnych czciach kraju, a gwnie w regionach poudniowo-wschodnich np. Mielec, Tarnobrzeg, promocja najbardziej atrakcyjnych miast w celu poprawy ich pozycji w powizaniach gospodarczych, naukowych, turystycznych i kulturalnych z zagranic. Do podstawowych warunkw i instrumentw prowadzenia polityki regionalnej w Polsce nale nastpujce metody i rodki: decentralizacja decyzji spoeczno-gospodarczych, rozwj samorzdu terytorialnego (gminnego, powiatowego i wojewdzkiego) oraz ich wpyw na rozwj gospodarki, infrastruktury oraz na restrukturyzacj poszczeglnych wojewdztw, miast, gmin Oprcz regionalnych rodkw finansowych, wanym instrumentem realizacji programw polityki regionalnej powinny by rodki wspierania tych programw pochodzce z budetu pastwa, zagranicznych poyczek oraz funduszy pomocy w zakresie restrukturyzacji i rozwoju regionw.

You might also like