Peletyzacja z toryfikacj biomasy.

Tylko poczenie peletyzacji biomasy z procesem toryfikacji daje dobre rokowania na przyszoci dla biomasy, ktra moga by si sta substytutem paliwowym dla wgla. Najwikszymi osigniciami naukowymi w dziedzinie paletyzacji toryfikatu moe si poszczyci holenderki Instytut Naukowy ECN Energy Research Center of Netherlands, w ktrym to centrum opatentowano metod peletyzacji toryfikatu pod nazw technologii ECN. Polega ona na zastosowaniu reaktora typu bezporedniego, w ktrym to pod wpywem gorcych gazw powstaych w wyniku toryfikacji (torgaz) surowiec zostaje dodatkowo przetworzony. Torgaz, ktry posiada okoo 10% energii pierwotnej zawartej w czciach lotnych biomasy w optymalnych warunkach moe by wykorzystany do wstpnego suszenia biomasy i do samego procesu karbonizacji. Optymalne warunki oznaczaj zawarto wilgoci w granicach 15 do 20%. Po bankructwie gwnego inwestora technologii ECN firmy Econcern, odpowiedzialnego za budow demonstracyjnej instalacji wykorzystujcej technologi ECN pojawi si nowy inwestor, szwedzki Vattenfall, ktry bdzie odpowiedzialny za budow elektrowni z wykorzystaniem wspspalania biopaliwa powstaego na bazie technologii ECN do roku 2012. Dziki zintegrowaniu dwch metod wstpnej obrbki biomasy, to jest peletyzacji z termiczn toryfikacj powstaje paliwo wglopodobne charakteryzujce si hydrofobow natur, wysokim zagszczeniem energii (od 16 do 20 GJ/m3) oraz polepszonymi waciwociami przemiaowymi przynoszcymi oszczdnoci w zuyciu energii na mielenie surowcw pierwotnych.

Trociny 0.7 eur/GJ

Proces TOP (RPA) 2.0 eur/GJ

Logistyka 2.0 eur/GJ 4.7 eur/GJ ! Wspspalanie Top pelet w elektrowniach w pn.-zach. Europie 5.8 eur/GJ

TORYFIKACJA BIOMASY STAA SI OPACALNA!!!

0.7 eur/GJ Trociny

2.2 eur/GJ Konwencjon -alne pelety

2.9 eur/GJ Logistyka

Rys.8. Schemat obrazujcy koszty wspspalania pelet toryfikatu i zwykych pelet w przeliczeniu na euro/GJ.

Rys.9. Wykres przedstawiajcy zuycie energii elektrycznej na mielenie rnych typw biomasy oraz toryfikatu drugiej generacji ECN w zalenoci od wielkoci czsteczek, oznaczenia z indeksem C i W to holenderskie TOP pelety

TORYFIKACJA BIOMASY
CIEPO 300 C 50 C/min BIOMASA MASA 100% ENERGIA 100% REAKTOR TORYFIKACJA BIOMASY REAKCJA ENDOTERMICZNA Cinienie atmosferyczne Temperatura od 200-300C, Prdko nagrzewu 50 C Czas reakcji: 30 - 45minut TORYFIKAT MASA 70% ENERGIA 90% !

rozdrabnianie, suszenie do 15% wilgoci, TORGAZ MASA 30% ENERGIA 10% (H20, CO2, CO, CH4) 50% ZAWARTOCI WILGOCI 10% ZAWARTOCI CO2 LADOWE ILOCI CZCI LOTNYCH

1)ZMIANY W STRUKTURZE LIGNINO CELULOZOWEJ 2)POLEPSZONA PRZEMIAOWO I KRUCHO 3)ZAGSZCZENIE ENERGII 30% ! 4)HYDROFOBOWA NATURA DZIKI ZNISZCZENIU GRUP OH

Piroliza biomasy jest to proces termicznego rozszczepiania czsteczek zwizkw chemicznych o duej masie czsteczkowej na mniejsze czsteczki bez dostpu powietrza, ktry jest prowadzony w temperaturze powyej 600 C. Piroliz mona podzieli ze wzgldu na rne warunki przebiegu procesu na piroliz byskawiczn, szybk i konwencjonaln. Piroliza to technologia, ktra jest procesem wstpnym dla gazyfikacji i spalania, i nie jest jeszcze tak dobrze poznan technologi jak sama gazyfikacja czy spalanie. Du zalet pirolizy nad spalaniem i gazyfikacj jest fakt, i dziki jej zastosowaniu powstaje produkt atwy do transportowania, co znacznie ogranicza koszty transportu paliwa. Gwnym produktem pirolizy jest biopaliwo w formie ciekej nazywanej inaczej olejem pirolitycznym lub bioolejem, ktre s niczym innym jak zoon form wglowodorw utlenionych. Przebieg procesu szybkiej pirolizy biomasy skada si z nastpujcych etapw: suszenie biomasy do zawartoci wilgoci poniej 10%, mielenie czsteczek biomasy na bardzo mae w celu przypieszenia reakcji, reakcja pirolizy biomasy-termiczny rozpad biomasy bez dostpu tlenu, wydzielanie produktw staych pirolizy (wgiel drzewny okoo 12%), chodzenie ciekych produktw pirolizy (olej pirolityczny 60 do 75%), powstaj rwnie w niewielkiej iloci mieszaniny gazw palnych (okoo 13%), ktre s wykorzystywane jak rdo ciepa w wyniku spalania do dalszego procesu pirolizy [11]. Metoda ta polega na szybkiej dekompozycji biomasy o niskiej wilgotnoci w temperaturze 450 do 550C, bezporednio do pynnej postaci oleju pirolitycznego charakteryzujcego si wysok gstoci energetyczn. Prawie kady typ biomasy moe by poddany procesowi pirolizy. Szybka piroliza jest procesem bardzo zaawansowanym technologicznie i wydajnym. Poniewa produktem pirolizy jest paliwo pynne konieczna jest dedykowana infrastruktura do jego transportu i magazynowania oraz podawania do kota. Proces ten wymaga dokadnej kontroli parametrw, szczeglnie kontroli temperatury oraz czasu trwania kolejnych faz. Jednym z tych etapw jest faza chodzenia produktw, ktra jest stosowana celem uniknicia wtrnych reakcji degradacji termicznej powstaych produktw. Proces szybkiej pirolizy nie jest w chwili obecnej stosowany nigdzie na wiecie w skali komercyjnej, natomiast istnieje wiele duych instalacji demonstracyjnych do produkcji biooleju. Szybka piroliza prowadzona jest w reaktorach z recyrkulujcym zoem fluidalnym. Alternatywn technologi do szybkiej pirolizy jest wolna piroliza, ktra prowadzona ze wstpnym pukaniem karbonizatu, ktry jest produktem kocowym pirolizy sprawia, i jest on pozbawiony potasu i chloru i moe ulega wspspalaniu z wglem co znacznie ogranicza zagroenie ze strony korozji. Warto zauway, e w trakcie procesu szybkiej pirolizy surowiec drzewny zostaje przeksztacony w paliwo pynne, ktre jest atwiejsze w transporcie, a infrastruktura magazynowa i transportowa moe ulec przy niewielkich nakadach dostosowana do skadowania, dystrybucji i spalania tego typu paliwa. Olej pirolityczny uzyskany w procesie pirolizy moe by stosowany w silnikach diesla, turbinach i kotach energetycznych, mimo i charakteryzuje si nisz wartoci opaow a nieli olej opaowy. Dodatkowym atutem pirolizy przemawiajcym za jej stosowaniem w skali komercyjnej jest brak problemw zwizanych z procesem wspspalania biomasy staej z wglem jak korozja alkaiczna, szlakowanie i inne [12].

Hydroliza. Termiczna hydroliza biomasy to proces, w ktrym dugie acuchy czsteczek celulozy i hemicelulozy ulegaj skrceniu w rodowisku wodnym w wyniku dostarczenie energii cieplnej. Jest kolejnym sposobem obrbki wstpnej biomasy, w wyniku ktrego uzyskuje si etanol lub biogaz. Biomasa zbudowana jest z ligniny, celulozy i hemicelulozy, w trakcie procesu fermentacji celuloza ulega przemianie w cukry, ktre z kolei s przeksztacane w etanol lub biogaz. Kady rodzaj biomasy jest potencjalnym materiaem na biopaliwo, tzw. biopaliwa pierwszej generacji w wyniku hydrolizy staj si materiaem bogatym w cukry, z ktrych w wyniku kolejnej obrbki produkuje si etanol i biogaz. Najwikszym producentem na wiecie bioetanolu pierwszej generacji s: Brazylia, w ktrej uywa si trzciny cukrowej w celu pozyskania cukrw do produkcji etanolu, USA, gdzie skrobia kukurydziana jest rdem cukrw do produkcji etanolu, Europa, w ktrej skrobia pszenna stanowi gwne rdo do wytwarzania bioetanolu. Du wad bioetanolu pierwszej generacji jest to, i produkuje si go z rolin uprawnych przeznaczony do spoycia dla czowieka, co w krajach trzeciego wiata takich jak Brazylia, Indie czy Chiny oznacza podwyszone zagroenie godem w niektrych regionach tych krajw. Najlepszym kandydatem zastpujcym roliny uprawne, ktrymi ywi si ludzie jest biomasa drzewna typu ligninocelulozowego. Kady rodzaj biomasy, w ktrej skadzie znajduje si lignina, celuloza i hemiceluloza jest dobrym rdem do produkcji etanolu, poniewa celuloza i hemiceluloza zbudowana jest z polimerw cukrw i wolnych czsteczek cukrw, ktre mona zamieni w bioetanol lub biogaz wykorzystujc tradycyjne metody fermentacji. Biomasa typu drzewnego wystpuje na Ziemi w olbrzymiej iloci, w zwizku z czym jest bardziej atrakcyjnym rdem mogcym by uywanym do produkcji etanolu i energii z tego biopaliwa. W celu przetworzenia biomasy celulozowej naley zastosowa takie procesy jak hydroliza w celu przeamania bariery krystalicznej jak tworzy struktura ligniny okalajca celuloz i hemiceluloz biomasy drzewnej. Dodatkowym problemem jest podzielenie polimerw celulozy i hemicelulozy na podstawowe skadniki jakimi s cukry i wprowadzenie rnych mikroorganizmw, ktre bd powodowac fermentacj tych cukrw.

Rys.10. Schemat obrazujcy proces hydrolizy termicznej biomasy drzewnej, rozpad polimerw celulozy i hemicelulozy na cukry [13] Tradycyjny proces termicznej hydrolizy biomasy polega na podgrzewaniu biomasy pod temperatur 160 C do 180 C i wysokim cinieniem. Problemem w trakcie procesu hydrolizy jest fakt, e biomasa posiada due iloci fosforu, chloru, i innych substancji silnie korodujcych i negatywnie wpywajcych na funkcjonowanie wymiennikw ciepa. Specjalne wymienniki ciepa HRS maj pomc w rozwizaniu problemw korozji spowodowanej wysok temperatur i cinieniem. Tego typu wymiennik jest szeroko stosowany w produkcji

ywnoci i procesie przemysowej, ktrego stosowanie znacznie ogranicza zuycie energii w trakcie procesu.

Rys.11. Wymiennik ciepa HRS stosowany do termicznej hydrolizy biomasy drzewnej Zalety stosowania termicznej hydrolizy do produkcji biopaliwa z biomasy drzewnej: - Cigo procesu uatwiajcy produkcj - Specjalna budowa wymiennika ciepa zapewnia ograniczenie korozji i osadzanie si zanieczyszcze na jego ekranach - Odzysk energii z gorcej biomasy do biomasy zimnej daje znaczne oszczdnoci w procesie - Proces moe by stosowany w celu transformacji biomasy drzewnej rnego typu - Technologia ta moe by stosowana w istniejcych ju instalacjach w celu poprawy wydajnoci procesu - W zalenoci od rodzaju produktu kocowego czas procesu moe ulec zwikszeniu (do produkcji biopaliw lepszej jakoci) bd zmniejszeniu (stosujc mniejsze komory fermentacyjne)

Rys.12. Schemat obrazujcy proces hydrolizy termicznej bez stosowania pary [13].

3. Wspspalanie biomasy z wglem w kotach energetycznych, potencja, wady i zalety

Wspspalanie biomasy. Spalanie biomasy w poczeniu z wglem w konwencjonalnych kotach energetycznych to kierunek rozwoju obecnej energetyki zawodowej w Polsce i w wielu innych krajach Europy i wiata. Dokonujc dogbnej analizy zasobw energii odnawialnej w Polsce uzyskujemy jeden istotny wniosek: biomasa posiada najwikszy potencja energetycznych, poniewa to w niej zakumulowana jest wikszo energii moliwej do pozyskania ze rde odnawialnych. Niestety stosowanie biomasy nieprzetworzonej (o duej zawartoci wilgoci i substancji organicznych oraz mineralnych chloru, sodu, potasu) powoduje szereg problemw technicznych i eksploatacyjnych w kotach opalanych wglem [14]. Negatywny wpyw biomasy na zanieczyszczenie powierzchni ogrzewalnych kota zosta scharakteryzowany i opisany poniej: 1) Dodawanie paliwa o niszej wartoci opaowej i wyszej zawartoci wilgoci, jakim jest biomasa drzewna, powoduje wzrost strumienia wody wtryskowej, ktry przy dostarczaniu 20% paliwa biomasy do gwnego strumienia paliwa jaki kierowany jest do palnikw wzrasta o 50% w stosunku do stanu podczas spalania samego wgla. W celu rozwizania tego problemu stosuje si zasilanie drewnem dolnych palnikw kota aby obniy jadro pomienia, czasem niestety konieczna jest rozbudowa instalacji wtryskowej. Wspspalajac z wglem biomas typu soma naley bra pod uwag fakt, e charakteryzuj si one nisk zawartoci substancji mineralnych co powoduje, e w trakcie wspspalania uzyskuje si zmniejszony strumie popiou pomimo powikszenia cznego strumienia paliwa. Wspspalanie somy wywiera najmniejszy wpyw na wymian ciepa w kotle. Soma natomiast spalana razem z wglem powoduje powane zagroenie korozj chlorkow. Problem ten mona rozwiza poprzez waciwe dobranie charakterystyki wgla. Niemale wszystkie typy biomasy drzewnej charakteryzuj si duo wiksz a nieli wgiel skonnoci do tworzenia osadw popioowych. Wynikiem tego jest podwyszenie straty wylotowej i spadek sprawnoci kota. Zanieczyszczenia kotw podczas wspspalania biomasy z wglem mona ograniczy stosujc specjalnie przygotowane zdmuchiwanie popiou.

2)

3)

4)

5)

Podczas czenia spalania biomasy z wglem dochodzi do wzrostu iloci popiou unoszonego spalinami. W wyniku tego efektywno grzewcza powierzchni ogrzewalnych kota maleje razem ze wzrostem udziau biomasy w gwny strumieniu paliwa. Dodatkowo dochodzi do wzrostu zanieczyszcze na skutek dostarczania do popiou lotnego skadnikw o bardzo drobnej granulacji, ktre powstaj w wyniku kondensacji i zestalenia lotnych frakcji mineralnych [15]. Zwaszcza podczas wspspalania biomasy o duej zawartoci sodu i potasu zjawisko to moe mie bardzo due znaczenie. Spadek stopnia efektywnoci grzewczej wymiennikw rekuperacyjnych powoduje zmniejszenie sprawnoci kota, gdy wzrasta temperatura spalin wylotowych i strata wylotowa z ni zwizana [16].

4. Wnioski pynce z dotychczasowej analizy metod obrbki biomasy

Wszystkie opisane metody wstpnego przygotowania biomasy pozytywnie wpywaj na waciwoci biomasy jako paliwa spalanego wsplnie z wglem w przemysowych kotach energetycznych. Suszenie, rozdrabnianie, peletyzacj, brykietowanie, toryfikacja czy piroliza sprawiaj, e biomasa zaczyna bardziej przypomina swoimi waciwociami wgiel i mog zosta jego czciowym substytutem. Tylko jedna technologia, ktra czy proces suszenia, rozdrabniania, paletyzacji i toryfikacji sprawia, e wiea biomasa moe ulec tak dalekiej modyfikacji termicznej, ktra w praktyce jest opacalna i technicznie moliwa do zastosowania w konwencjonalnych elektrowniach i elektrociepowniach. Przedstawiona holenderska technologia ECN autotermicznej waloryzacji paliw z grupy biomasy drzewnej (soma, trociny, wierzba energetyczna, zrbki drzewne, roliny z upraw jednorocznych) pozwala ich wysokoefektywne suszenie i zwikszenie stopnia uwglania, dziki transformacji termicznej do formy biowgla [17]. Produktem technologii ECN jest tzw. TOP Pellet, ktry jest peletem karbonizatu biomasy charakteryzujcym si waciwociami fizykochemicznymi bliskimi wglu (warto opaowa TOP Pellet w stanie roboczym siga 25 MJ/kg, natomiast zawarto pierwiastka wgla to prawie 80% ) przy zawartoci wilgoci sigajcej 1%. Dodatkowym atutem tak obrobionej termicznie biomasy jest wysoka reaktywno oraz znacznie obniona zawarto zanieczyszcze (siarka <0,1%, znikoma koncentracja rtci i chloru) [18]. Powstay w wyniku technologii ECN Top biowgiel porwnywany do produktw innych metod obrbki biomasy (suszenie, brykietowanie, rozdrabnianie) moe bez przeszkd zosta wprowadzany do kota przy uyciu tej samej infrastruktury transportowej co wgiel i ulega spalaniu w dowolnej iloci w kadego rodzaju kotle (fluidalnym, pyowym lub rusztowym) [19]. Tego typu sposb realizacji procesu wspspalania biomasy eliminuje praktycznie koszty inwestycyjne, ktre s zwizane z rozbudow i utrzymaniem dodatkowego ukadu podawania biomasy do paleniska. Dziki tak zblionym waciwoci pelet karbonizatu do wgla moe nastpi przekroczenie bariery 10% udziau biowgla w gwnym strumieniu paliwa do kota do 20% lub nawet 30%, bariery ktra wie si z ograniczeniem wydajnoci mynw spowodowanej z przemiaowoci biomasy. Bardzo wan zalet karbonizatu jest moliwo produkowania z niego pelet drugiej generacji takich jak na przykad holenderskie TOP Pellet, ktre s trwalsze i bardziej kaloryczne co pozwala na ich atwiejsze magazynowanie i transport ni tzw. bio-pelety nie poddane obrbce toryfikacji. Technologia toryfikacji jest bardzo bliska komercjalizacji, jej produkt jest bardzo oczekiwany w energetyce. W naszym kraju wida bardzo due zainteresowanie firm energetycznych t technologi, a take producentw peletw. W zwizku z rosncym zainteresowaniem zarwno przemysu i jak i naukowcw nad stworzeniem substytutu wgla moemy si spodziewa kolejnych przeomw w odkrywaniu nowych obiecujcych metod wstpnego przygotowania biomasy do jej wydajniejszego spalania.

Literatura: [11] Jyuung-Shauu Cher, Allan N.Hayhurst: A simple theoretical analysis of the pyrolysis of an isothermal particie of coal, Combustion and Flame 157 (2010) 925-933, Department of Chemical Engineering and Biotechnology, University of Cambridge, UK. [12] T.Abbas, M.M. Awais, F.C. Lockwood: An artificial intelligence treatment of devolatilization for pulverized coal and biomass in co-fired flames, Combustion and Flame 132 (2003) 305-318. http://www.hrs-heatexchangers.com/pl/wnioski/przemysl/thermal-hydrolizy-biomasy-biogaz-biopaliwa[13] bioetanolu, Termiczna hydroliza biomasy [14] J. Taler i inni: Procesy cieplne i przepywowe w duych kotach energetycznych, Modelowanie i monitoring, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010 [15] S. Jimenez, P. Remacha, J. C. Ballesteros, A. Gimenez, J. Ballester: Kinetics of devolatilization and oxidation of a pulverized biomass in an entrained flow reactor under realisitic combustion conditions, Combustion and Flame 152 (2008) 588-603 [16] J. P. Smart, R. Patel, G. S. Riley: Oxy-fuel combustion of coal and biomass, the effect on radiative and convective heat transfer and burnout, Combustion and Flame 157 (2010) 2230-2240. [17] Sjaak van loo, Jaap Koppejan: The Handbook of Biomass Combustion and Co-firing [18] F. R. Calle, P. de Groot, S. L. Hemstock, J. Woods: The Biomass Assesment Handbook, Bioenergy for sustainable environment [19] R.Chirone, P.Salatino, F.Scala, R.Solimene, M.Urciuolo: Fluidized bed combustion of pelletized biomass and waste-derived fuels, Combustion and Flame 155 (2008) 21-36. [20] http://www.topellenergy.com/technology/torbed-reactor-system/