607. W szczelnie zamknietej butli znajduje sie gaz pod cisnieniem p 2 MPa.

O ile wzrosnie cisnienie gazu, jezeli jego temperatura bezwzgledna wzrosnie n = 1,2 raza? 608. Na rysunku 203 pokazano trzy izochory tej samej masy gazu. Porwnaj objetosci gazu w punktach A, B, i C.
=:=

naczyniu poddano gaz rwniez przemianie izochorycznej zaczynajac od stanu okreslonego przez punkt C, przy czym PB - Pc =

= -(PB-PA) 4

oraz

Pc

3PA'

O ile stopni ogrzano drugi gaz, je-

zeli cisnienia obu gazw w rezultacie przemian byly jednakowe, a pierwszy gaz ogrzano o Ll T = 300 K?

p
p,kl
B

T,K

Rys. 203

Rys. 206

609. Podczas ogrzewania

pewnej ilosci gazu otrzymano wykres zaleznosci cisnienia od temperatury jak na rysunku 204. Czy objetosc gazu wzrosla, czy zmalala? Uzasadnij odpowiedz.
p

612. Przy ogrzewaniu gazu doskonalego w stalej objetosci jego cisnienie wzrasta o k = 2%, przy zwiekszeniu temperatury o LlT= 1 K.

p,kPa

znajdowal sie gaz? podczas jazdy powinno wynosic P = 250 kPa. Do jakiego cisnienia nalezy napompowac detki w temperaturze otoczenia t1 = 20C, jezeli podczas jazdy opony ogrzewaja sie wskutek tarcia o Ll T = 25C powyzej temperatury otoczenia (20C)? 614. Narysuj wykres przemiany: izotermicznej, izobarycznej i izochorycznej na trzech wykresach we wsplrzednych (V,T), (p,T) i (p,V). Pierwsza litera oznacza rzedna.
613. Cisnienie w detce samochodowej

W jakiej temperaturze

10

1,1111

o Rys. 204

o Rys. 205

50

100 V,cmJ

24. Przemiana adiabatyczna gazu doskonalego. Zlozone przemiany gazowe

615. Pewna ilosc gazu doskonalego poddano przemianie adiabatycznej zmniejszajac jego objetosc n = 4 krotnie. Ile razy wzroslo cisnie-

610. Na rysunku 205 zilustrowano pewna przemiane gazowa we wsplrzednych p, V. Temperatura gazu w punkcie A wynosila T(A) = = 300 K. Ile wynosila temperatura gazu w punkcie B? 611 *. Gaz poddano przemianie izochorycznej tak, ze przeszedl on ze

stanu okreslonego przez punkt A do stanu B (rys. 206). W drugim

122

nie gazu? Wykladnik adiabaty

=2 ~.
123

616. Wyprowadz wzr wyrazajacy zaleznosc objetosci gazu doskonalego od temperatury bezwzglednej V(1) dla przemiany adiabatycznej. 617. Dwuatomowy gaz o objetosci VI = 6 dm3, cisnieniu Pl = 2.106 Pa i temperaturze tl = 27C zostaje sprezony bez wymiany ciepla z otoczeniem do objetosci V2 = 3 dm3. Oblicz cisnienie i temperature gazu po procesie. Wykladnik adiabaty dla gazu dwuatomowego wynosi K = 1,4. 618. Dla pewnego gazu doskonalego wykladnik adiabaty wynosi

~7>'\ ~( Na rysunku 208 przedstawiono wykres zmiany stanu gazu doskonalego we wsplrzednych V,T. Przedstaw ten proces na wykresach we wsplrzednych p,Vi p,T.
v

Gaz ten rozpreza sie od cisnienia Pl = 106 = 2 m3 izotermicznie do objetosci V2 = 8 m3. O ile mniejsze cisnienie mialby ten gaz po rozprezeniu sie adiabatycznym do tej samej objetosci? 619. Przemiana politropowa gazu doskonalego nazywamy taka przemiane, dla ktrej wartosc wyrazenia P V" jest stala (n - tzw. wykladnik politropy). Wykaz, ze proces, w ktrym .objetoSc gazu jest odwrotnie proporcjonalna do temperatury, jest procesem politropowym o wykladniku n = 2. 620*. Na rysunku 207 zilustrowano cykl przemian tlenu o masie m = 1 kg skladajacy sie z trzech galezi: 2-3 adiabata, 3-1 izochora, 1-2 izoterma; P3 = 107 Pa, P2 = 2,6'107 Pa, VI = 10 dm3, V2 = 5 dm3. Oblicz Tl, T2, T3, Pl' V3

=~. Pa i objetosci VI =
K

/
o

/
T

Rys. 208

622. W jaki sposb mozna gaz ze stanu A przeprowadzic do stanu B pokazanego na rysunku 209? Podaj przynajmniej dwa sposoby z zastosowaniem znanych ci przemian gazowych.
" I p
B

p
Pz

Rys. 209

2 I
I

I P,I- ---f --

I
1

Pk o Rys. 207

-1- - - - - - - V2

I
v.,=V3

623. N = 0,2 mola gazu doskonalego o objetosci VI = 1 dm3 pod cisY~ieniem Pl = 100 kPa rozszerza sie izotermicznie do objetosci V2 = 2 dm3, a nastepnie - izobaryczni e do objetosci V3 = 4 dm3. Narysuj wykres zaleznosci cisnienia gazu od objetosci i oblicz koncowa temperature gazu. 624. Gaz doskonaly pod cisnieniem Po = 200 kPa poddano kolejno przemianom: izotermicznej, rozprezajac gaz do objetosci dwukrotnie wiekszej, a nastepnie izochorycznej, zwiekszajac dwukrotnie jego temperature bezwzgledna. Oblicz cisnienie gazu po obu przemianach. 12)

124

1.1

625. Gaz doskonaly poddano kolejno trzem przemianom przedstawionym na rysunku 210. W stanie A gaz zajmowal objetosc V(A) = 1 m3. Oblicz objetosc gazu w stanach B, C, D.
p,kPa 50

rJOl20f-

II

40'Acz8 +
I I

II

:
I

l//' -j-

l/v
r

I
l

1Of-!

//'// I

{ /' /'

I
l

I
J

I
500 T,K

100

200

JOD

'i00

Rys. 210

626. Rysunek 211 przedstawia wykres trzech kolejnych przemian dokonanych z gazem doskonalym, we wsplrzednych V, T Narysuj te przemiany we wsplrzednych p,T Cisnienie p(A) = 300 kI?a. Przyjmij skale cisnienia 100 kPa - 1 cm.
Vi m3

zono izotermicznie do objetosci Vz = 5 dm3, a nastepnie rozprezono izobarycznie do poprzedniej objetosci. Naszkicuj wykres zaleznosci objetosci od temperatury oraz cisnienia od objetosci dla obydwu przemian. Oblicz temperature koncowa gazu. 629. Gaz o temperaturze t1 = 10C i cisnieniu Pl = 200 kPa poddano najpierw przemianie izotermicznej, po ktrej jego cisnienie wzroslo do pz = 400 kPa, a nastepnie przemianie izochorycznej, po ktrej cisnienie gazu powrcilo do stanu poczatkowego. Naszkicuj wykres zaleznosci cisnienia gazu od temperatury i wykres zaleznosci cisnienia od objetosci. Oblicz temperature koncowa gazu. 630*. Gaz, zajmujacy w temperaturze T1 = 400 K i cisnieniu Pl = = 100 kPa objetosc V1 = 2 dm3, zostal izotermicznie sprezony do objetosci Vz i cisnienia pz, nastepnie izobaryczni e ochlodzony do temperatury T3 = 200 K i w koncu izotermicznie rozprezony do objetosci V4 = 1 dm3. Przedstaw na wykresach we wsplrzednych p, V; V,T i p, T powyzsza przemiane gazowa i na ich podstawie podaj wartosc cisnienia P4 w koncowym punkcie przemIany.

5
l, D

25. Wstep do pierwszej zasady termodynamiki

/
631. Wagon tramwajowy o masie m = 15 t jedzie z predkoscia v = 36 k:. Ile ciepla wydzieli sie w hamulcach i kolach podczas hamowania, az do zatrzymania wagonu? 632. Ile ciepla wydzieli sie podczas spadku i doskonale niesprezystym zderzeniu z ziemia ciala o masie m = 200 kg, spadajacego z wysokosci h = 25 m? , dl, po wiszacym sznurze dlugosci l = 3 m, zsuwa sie pierscien o masie m = 250 g. Przy koncu sznura pierscien ma predkosc trzy razy mniejsza, niz mialby, gdyby spadal swobodnie. Ile ciepla wydzielalo sie przy zsuwaniu pierscienia? 634. Ile ciepla wydzieli sie przy doskonale niesprezystym zderzeniu kulo masach m1 = 20 g i mz = 50 g, poruszajacych sie przed v zderzeniem z predkosciami prostej?
127
V1

100

200

JOD ~OO 500 T. K

Rys. 211

627. W ktrym przypadku zmiana cisnienia tej samej ilosci gazu bedzie wieksza: a) przy sprezaniu go od objetosci V1 do objetosci Vz w naczyniu nieprzewodzacym ciepla, czy b) przy przemianie izotermicznej w tym samym zakresie objetosci? 628*. Pewna ilosc gazu o temperaturze t1 = 10C zajmuje pod cisnieniem Pl = 100 kPa objetosc V1 = 10 dm3 Gaz ten najpierw spre126

=2 m i s

Vz

= 5 m, po tej samej s

635.

Dwa ciala o masach m i 2m posiadajace odpowiednio pedy p i 0,5,i zderzaja sie centralnie. Po zderzeniu cialo o masie m posiada pyli 0,5p, a cialo o masie 2m ped p. Jaka czesc energii mechanicznoj przemienila sie w cieplo?

M2. Z jaka predkoscia powinna poruszac sie olowiana kula, aby ulegla stopieniu na skutek niesprezystego uderzenia o sciane? Zakladamy, ze 50% energii pobrala sciana i otoczenie. Temperatura kuli wynosi t

50C. Cieplo wlasciwe olowiu c

Ct

125 _J_, kgK olo-

te!i! Na
mz

V wykonujac przy tym prace rwna cieplu uzyskanemu

jaka wysokosc mozna by podniesc cialo o masie mI = 20 kg ze spaleniu .. ~J

a cieplo topnienia

= 2,5.104 kg 2-.

Temperatura

topnienia

= 0,1 kg benzyny? CIeplo spalama benzyny c = 50 kg.

r:J.

637. Z rwni pochylej wysokosci h = 1 m i kacie nachylenia do pozio= 30, zsuwa sie cialo o masie m = 2 kg. Wsplczynnik mu tarcia dynamicznego ciala o rwnie = 0,3. Ile ciepla wydzieli sie wskutek tarcia?

wiu tt = 327C. 643. Oblicz sprawnosc motoroweru zuzywajacego m = 2 kg benzyny w czasie t = 1 h, rozwijajac przy tym moc uzyteczna P = 5 kW. . CIeplo spa lama b enzyny
Cs

MJ = 50 -. kg rozwijajacego predO

644. Oblicz srednia moc silnika samochodowego, 638. Celuloidowa pileczka o masie m = 2 g i promieniu r = 2 cm jest zanurzona w wodzie na glebokosci h = 10 m. Ile ciepla wydzieli \; sie podczas wyplywania pileczki, jesli jej predkosc jest do pominiecia? Gestosc wody e k " osc
V

90 km .. b -h' przy zUZYClU enzyny

1]

=,

08 kg

km -.
Cs

', prawnosc

= 1000 m k~.

639. Dwie kulki: stalowa o masie m i olowiana o masie 0,25 m zawieszone sa na niciach jednakowej dlugosci tak, ze stykaja sie. Olowiana kulke odchylono od pionu tak, ze podniosla sie ona na wysokosc H od pierwotnego polozenia, a nastepnie puszczono. Ile energii mechanicznej przemienilo sie w cieplo, jesli kulka olowiana po zderzeniu ze stalowa odskoczyla do wysokosci h?
~()491>O
--.J

MJ 50 -. kg 645. Silnik spalinowy malolitrazowego samochodu spala m = 6 kg benzyny na kazde 100 km drogi. Srednia sila oporw ruchu wynosi F = 1000 N. Cieplo spalania benzyny Cs = 50 ~:. Jaka czesc energii powstajacej ze spalania benzyny zamienia sie na prace uzytkowa? 646. Do idealnego kalorymetru zawierajacego mI = 100 g wody o \..~ temperaturze t 1 = 20C wlano mz = 40 g wody o temperaturze tz = 60C. Oblicz temperature koncowa wody w kalorymetrze. 647. Do idealnego kalorymetru wlano dwie mieszajace sie ciecze. Pierwsza o masie mI = 50 g, temperaturze t1 = 20C i cieple wlasci\../' kJ wym CI = 2 -k--' gK oraz druga o masie mz = 30 g, temperaturze
tz

1 SI mka wynosI

= 0,35,

. a clep l ospa lama b enzyny

ile ogrzeje sie kropla deszczu spadajaca ruchem jednostajnym z wysokosci h = 1 km? Zakladamy, ze 50% ciepla powoduje zwiekszenie energii wewnetrznej kropli. Cieplo wlasciwe wody J c = 4,19 -k-. gK
mI

641. Kula o masie

10 g uderza prostopadle,

z predkoscia

VI

= 600 m, s

w wiszaca na sznurku deske i przebiwszy ja wylatuje z

Vz

= 80C

i cieple wlasciwym

Cz

= 2,4 kkJ gK

. Oblicz temperature zbiornikw przy 129

drugiej strony z predkoscia

= 400

m. Jaka czesc energii kuli s

koncowa mieszaniny cieczy. 648*. Jaki zasieg ma samolot odrzutowy paliwa V = 5000
dm3,

o pojemnosci predkosc
V

zamienila sie na cieplo, a jaka na energie kinetyczna deski? Masa deski wynosi mz = 1 kg.
128
9 -

rozwijajacy

= 900 k:

Zbir zadan z fizyki ...

mocy silnikw spalania

= 2500 kW. Gestosc paliwa

IJ

= 0,8~, cm

(~ill'''

Cs

= 50 :~, sprawnosc silnikw

zawierajacego mi

= 40%.

649. Do kalorymetru
"II

100 g wody o temperallllh

ti = 40C i cieple wlasciwym c = 4,2 ~ wrzucono m2 = ~Ol kg'K (~ lodu o temperaturze Oc. Po stopieniu lodu, wymieszana wodll w kalorymetrze miala temperature t2 = 0,67C. Oblicz cioplll topnienia lodu. 650. Do kalorymetru zawierajacego wode o temperaturze ti = 0"( J
.,'7

Z pewna iloscia gazu doskonalego wykonano zamkniety cykl przemian 1-2-3-1 pokazany na rysunku 212. Przerysuj ten wykres we wsplrzednych p, V i zaznacz znakami + i - odpowiednie etapy procesu, w ktrych gaz pobieral lub oddawal cieplo otoczemu.

,Ll
J
o Rys. 212
T

i cieple krzepniecia o temperaturze t2 = wym

C2

Ct

kg wrzucono kawalek lodll 30C i masie m2 = 50 g oraz cieple wlasci

= 334 '103

~6. Idealny gaz zostal rozszerzony izotermicznie wykonujac prace W = 20 J. Jaka ilosc ciepla dostarczono do gazu? 657. Przy sprezaniu gazu wykonano prace W = 100 J. Energia wewnetrzna gazu wzrosla o Li U = 70 J. Ile ciepla wydzielilo sie w tym procesie?
658. Gaz w cylindrze pod tlokiem otrzymal Q

= 20002-. Ile lodu bedzie w kalorymetrze po wyrwna

kg

iu...!.em ~ pera tur? 651. Podczas obrbki skrawaniem temperatura ciala wzrasta; podczas ogrzewania w plomieniu palnika, temperatura takze wzrasta. a. Wyjasnij oba zjawiska na podstawie I zasady termodynamiki. b. Na czym polega rznica sposobu podwyzszania temperatury w obu przypadkach? 652. Energia kinetyczna czasteczek gazu doskonalego stanowi jego energie wewnetrzna. Oblicz energie wewnetrzna gazu, ktrego rV 1 mol pod cisnieniem p = 100 kPa zajmuje objetosc V = 1 m3. 653. Jesli energia wewnetrzna ciala nie zmienia sie, to zawsze: a) praca wykonana przez cialo jest wieksza od ciepla dostarczonego cialu, b) praca wykonana jest rwna zeru, c) energia dostarczona cialu przez wykonanie pracy jest w calosci oddana otoczeniu przez odplyw ciepla od ciala. Wybierz i uzasadnij odpowiedz. 654. Wskutek czego zachodzi zmiana energii wewnetrznej gazu: a) przy ogrzewaniu go plomieniem palnika, b) przy sprezaniu go za pomoca tloka? Podaj znak (+, -, O) ciepla, pracy i zmiany energii wewnetrznej w obu przypadkach. 130

= 100 J ciepla. Energia gazu wzrosla o Li U = 70 J. Jaka czesc ciepla zamienila sie na prace wykonana przez gaz przeciwko silom zewnetrznym?

659. Jezeli energia wewnetrzna gazu doskonalego wzrosla o Li U = 100 J podczas wykonania nad gazem pracy W = 120 J, to a. Temperatura gazu wzrosla i cieplo zostalo oddane otoczeniu. b. Temperatura gazu zmalala i cieplo zostalo oddane otoczeniu. c. Temperatura gazu wzrosla i cieplo zostalo pobrane od otoczema. d. Temperatura gazu zmalala i cieplo zostalo pobrane od otoczenia. Wybierz i uzasadnij odpowiedz. 660. Oblicz energie wewnetrzna jednoatomowego gazu doskonalego kg zawierajacego N = 2.1022 czasteczek o masie m = 6'10-26
Y" kazda, poruszajacych

sie ze srednia predkoscia

s = 800 m_

661. Oblicz energie wewnetrzna n konalego o temperaturze

= 2 moli

T=

gazu dosJ 300 K. Stala gazowa R = 8,3 molK

jednoatomowego

---o

662. Oblicz zmiane energii wewnetrznej m = 0,1 kg gazu doskonalego przy zmianie jego temperatury o Li T = 50 K. Cieplo wlasciwe gazu przy stalej objetosci Cv

= 500 _J_. kg-K

131

9*