Determined to make a change www.szymonflaka.

pl

2009

KTO ZABRA MJ SER?

Spencer Johnson ycie nie jest prostym i atwym do przejcia korytarzem, ktrym podamy wolni i nieskrpowani. Jest labiryntem, w ktrym musimy nieustannie szuka drogi, czsto czujemy si zagubieni i wystraszeni, cigle trafiamy w lepe zauki. Jeeli jednak nie tracimy wiary, to na pewno otworz si przed nami drzwi. By moe nie te, o ktrych mylimy, ale zawsze bdzie za nimi czekao na nas co dobrego. A. J. Cronin CO W NAS DRZEMIE Proste i skomplikowane Cztery istoty opisane w tej ksice -myszy: Nos i Pdziwiatr, oraz mali ludzie: Zastaek i Bjek - Personifikuj proste i skomplikowane aspekty naszej osobowoci, ktre drzemi w nas niezalenie od wieku, pci, rasy czy narodowoci. Niekiedy zachowujemy si jak Nos, ktry szybko wyczuwa zmiany, albo jak Pdziwiatr, ktry dziaa bez zastanowienia, albo jak Zastalek, ktry usiuje ignorowa zmiany, bo spodziewa si po nich wszystkiego najgorszego, albo jak Bjek, ktry stara si przystosowa do zmian, bo wierzy, e prowadz ku lepszemu. Ktrykolwiek z aspektw naszej osobowoci dopuszczamy do gosu, przywieca nam potrzeba odnalezienia wasnej drogi w labiryncie ycia i odniesienia sukcesu w czasach przemian. (...)Myl, e w kadym przypadku ponowne przeczytanie opowieci odkryje przed tob, tak jak odkrywa przede mn, nowe uyteczne treci, ktre pomog ci radzi sobie ze zmianami w yciu i osign sukces, cokolwiek on oznacza. Mam nadziej, e to odkrycie sprawi ci wiele radoci. ycz ci wszystkiego najlepszego. I pamitaj: podaj za Serem! Ken Blanchard San Diego, Kalifornia

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Kto zabra mj Ser? Spotkanie w Chicago W pewn soneczn niedziel w Chicago kilkoro kolegw z awy szkolnej spotkao si podczas obiadu. Poprzedniego dnia brali udzia w zjedzie absolwentw. Poniewa nie widzieli si kilka lat, chcieli dowiedzie si jak najwicej o tym, co zdarzyo si w tym czasie. Jak zwykle zaczo si od swobodnej rozmowy i artw. Gdy skoczyli posiek, rozmowa wesza na powane tory. Angela, ktra w czasach szkolnych bya oczkiem w gowie caej klasy, powiedziaa: - Moje ycie potoczyo si inaczej, ni sobie wtedy wyobraaam. Wiele si zmienio. - O tak - przytakn Nathan. Wszyscy wiedzieli, e przej interes, ktry jego rodzina prowadzia od niepamitnych czasw i ktry po prostu wrs w krajobraz miasta. Byli, wic nieco zaskoczeni, gdy zauwayli zakopotanie na twarzy Nathana. - A czy zauwaylicie, jak bardzo nie chcemy zmian, gdy one przychodz? - Myl, e nie chcemy si zmienia, bo boimy si zmian. - Carlos, ty bye kapitanem druyny futbolowej. Nie spodziewaam si usysze od ciebie, e czego si boimy - powiedziaa Jessica i wszyscy rozemieli si gono. Mimo i w yciu podyli rnymi drogami i robili w nim bardzo rne rzeczy, rozumieli si doskonale. Wszyscy prbowali radzi sobie z niespodziewanymi zmianami, ktrymi zaskakiwao ich ycie. I prawie wszyscy musieli przyzna, e gdy przychodz zmiany, nie zawsze wiedz, co robi. - Zwykle boj si zmian. Gdy w naszym biznesie nastpuje jaka wielka zmiana, nie wiemy, co robi, i na og przegrywamy - powiedzia Michael. - Tak przynajmniej byo dopty, dopki nie usyszaem pewnej krtkiej zabawnej historyjki, ktra zmienia wszystko. - Jak to? - zapyta Nathan. - Ano, opowiastka ta odmienia sposb, w jaki patrzyem na zmiany: uwiadomiem sobie, e zmiana nie musi oznacza utraty, na zmianie mona te zyska. I pokazaa mi, jak to osign. Zaraz potem wszystko si poprawio - i w pracy, i w yciu osobistym. Pocztkowo drania mnie naiwna opowie, bo przypominaa szkoln lekcj. Rozumiecie - tak mwi nauczyciele. Pniej zrozumiaem, e naprawd byem zy, dlatego, e nie dostrzegem prostych prawd i nie korzystaem z nich w yciu. Gdy zrozumiaem, e czterej bohaterowie opowieci reprezentuj aspekty mojej osobowoci,

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

zaczem kontrolowa sposb zachowania i sam si zmieniem. Po jakim czasie opowiedziaem t histori kilku ludziom w mojej firmie, a oni nastpnym. Firma zacza dziaa sprawniej, bo nauczylimy si reagowa na zmiany. I tak jak ja wiele osb przyznao, e wanie ta opowie pomoga im take w prywatnym yciu. Oczywicie byli i tacy, ktrzy stwierdzili, e nie daa im nic, bo albo wczeniej wiedzieli, o co chodzi, albo, co zdarzao si czciej, myleli, e wiedz wszystko i nie chcieli si niczego nowego nauczy. Gdy jeden z naszych szefw, ktry mia due kopoty z przystosowaniem si do zmian, powiedzia, e czytanie opowiastki to tylko strata czasu, ludzie zaczli artowa, e wiedz, ktrym jest bohaterem - mieli na myli tego, ktry si nie nauczy niczego i nie zmieni. - A co to za historia? - zapytaa Angela. - Zatytuowana jest, Kto zabra mj ser? Wszyscy si rozemieli. - Ju mi si podoba - powiedzia Carlos. - Mam nadziej, e j opowiesz. Moe i my czego si nauczymy? - Jasne - odpowiedzia Michael. - Z najwiksz przyjemnoci. Nie zajm wam wiele czasu. I zacz...

Kto zabra mj Ser? Dawno temu w pewnym dalekim kraju yy cztery istoty, ktre spdzay ycie, biegajc korytarzami wielkiego Labiryntu w poszukiwaniu Sera, ktry suy im za poywienie i dawa im szczcie. Dwie z nich byy myszami, nazyway si Nos i Pdziwiatr. Dwie byy malekimi ludmi - tak maymi jak myszy - ale przypominajcymi zwyczajnych ludzi. Nazywali si Zastaek i Bjek. Z powodu ich maych rozmiarw atwo byo nie zauway, co robi. Gdyby jednak przyjrza si im dokadnie, odkryby wiele bardzo interesujcych zjawisk. Mali ludzie i myszy spdzali kady dzie w Labiryncie, poszukujc Sera. Myszy, Nos i Pdziwiatr, ktre natura obdarzya malutkimi gryzoniowymi rozumkami i potnym instynktem, szukay zwykle twardego i kruchego. Mali ludzie, Zastaek i Bjek, wykorzystali swoje rozumy, pene rnych przekona i emocji, do poszukiwania rozmaitych gatunkw Sera - Sera przez due S - ktry, jak wierzyli, uczyni ich szczliwymi. Myszy i ludzie, cho bardzo si od siebie rnili, zachowywali si podobnie: kadego ranka zakadali dresy, buty do biegania, opuszczali swoje mae domki i wyruszali na poszukiwanie ulubionego sera. Labirynt by niesamowit pltanin korytarzy i komnat. Gdzieniegdzie mona byo znale kawaki

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Sera. Niektre korytarze byy jednak ciemne albo lepe, tak, e nietrudno byo si w nim zgubi. Tym jednak, ktrzy potrafili si w nim porusza, Labirynt odkrywa wiele sekretw, ktre pozwalay cieszy si lepszym yciem. Myszy: Nos i Pdziwiatr, uyway prostej, ale mao wydajnej metody prb i bdw, aby znale swj Ser. Biegy wzdu jakiego korytarza, a gdy okazywa si pusty, zawracay i przeszukiway inny. Nos uywa swojego wielkiego nosa do wywszenia Sera na odlego, a Pdziwiatr natychmiast sprawdza, czy nos Nosa go nie zmyli. Oczywicie, czsto gubili si w Labiryncie, wpadali na ciany i biegli w niewaciwym kierunku. Mali ludzie postpowali podobnie. Polegali wprawdzie na swojej umiejtnoci mylenia i korzystania z wczeniejszych dowiadcze, ale ich skomplikowane mzgi, poszukujce wielce uczonych rozwiza, czsto wpdzay ich w kopoty. W kocu kady z nich, dziaajc swoimi metodami, znalaz to, czego szuka - ulubiony Ser w Magazynie Sera S, ukrytym w jednym z korytarzy Labiryntu. Od tej chwili kadego ranka myszy i ludzie, ubrani w swoje sportowe stroje, biegli do Magazynu Sera S. Po pewnym czasie wszyscy przywykli do ustalonego porzdku dnia. Nos i Pdziwiatr codziennie wczesnym rankiem pdzili przez Labirynt t sam drog. Gdy docierali do celu, zdejmowali buty i zawieszali je na szyjach ze zwizanymi sznurowadami (dziki temu, gdyby byo to konieczne, mogli szybko je zaoy) i cieszyli si dostatkiem swojego sera. Zastaek i Bjek pocztkowo take, co rano biegli do Magazynu S, aby zje pyszny kawaek Sera, ktry czeka na nich u celu. Po niedugim czasie zmienili jednak obyczaje. Kadego dnia budzili si pniej, ubierali wolniej i niespiesznie udawali do Magazynu Sera. W kocu przecie wiedzieli, gdzie jest Ser i e zawsze go znajd. Nie mieli pojcia, skd bierze si Ser ani kto go tam umieszcza. Zakadali, e kadego dnia tam bdzie. Po przybyciu na miejsce chwil odpoczywali, wieszali stroje na wieszaku, zdejmowali buty i zakadali kapcie. Czuli si jak u siebie w domu. Mieli przecie swj Ser. - To wspaniae - powiedzia Zastaek. - Tego Sera wystarczy nam do koca ycia. - Mali ludzie byli szczliwi i czuli si bezpieczni. Nie mino wiele czasu, a Zastaek i Bjek zaczli nazywa Ser z Magazynu S "swoim" Serem. Byo go tak duo, e przenieli swoje domy bliej Magazynu i wok niego skoncentrowali swoje ycie. Aby uczyni Magazyn przytulniejszym, Zastaek i Bjek udekorowali ciany wesoymi napisami i rysunkami przedstawiajcymi Ser. Jeden z napisw gosi:

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

JELI MASZ SER, JESTE SZCZLIWY. Niekiedy Zastaek i Bjek zapraszali swoich przyjaci, aby obejrzeli sterty Sera w Magazynie S. Wskazywali na z dum, mwic: "Niezy kawa Sera, co?" Czstowali przyjaci, a czasem tylko go pokazywali. - Zasuylimy na ten Ser - powiedzia Zastaek pewnego dnia. - Pracowalimy dugo i ciko, aby go znale. - Odama spory kawaek i zjad ze smakiem. Potem zasn, co zwyk czyni po posiku. Wieczorem mali ludzie wracali do swoich domw z ogromnymi porcjami Sera, a rano wracali do Magazynu po wiey Ser. Trwao to jaki czas. Wiara Zastaka i Bjka w nieskoczone zapasy Sera przerodzia si w arogancj. Poczuli si tak pewni siebie, e nie zauwayli zachodzcych zmian. Tymczasem Nos i Pdziwiatr postpowali jak zawsze. Kadego ranka przybiegali do Magazynu S i zaczynali od obwchania jego cian. Okrali budynek kilkakrotnie i skrobali pazurami jego ciany, sprawdzajc, czy nic nie zmienio si od poprzedniego dnia. Potem dopiero siadali, aby ucieszy si maym, co nieco. Pewnego dnia, gdy przybyli do Magazynu, stwierdzili, e nie ma w nim ani kawaka Sera. Nie byli wcale zaskoczeni, poniewa zauwayli, e od kilku dni zapasy Sera w Magazynie stopniowo malay. Byli przygotowani na to, co nieuchronne, i instynktownie wiedzieli, co robi. Spojrzeli na siebie, zaoyli buty i ruszyli na poszukiwanie Nowego Sera. Myszy nie przejmoway si analiz sytuacji. Nie hodoway te faszywym przekonaniom i wierzeniom. Dla nich problem i jego rozwizanie byy proste. Sytuacja w Magazynie S si zmienia. Nos i Pdziwiatr pogodzili si ze zmian. Rozejrzeli si po Labiryncie. Nos jak zwykle zacz wszy, wskaza Pdziwiatrowi kierunek ruchem gowy i ju po chwili biegli korytarzami w poszukiwaniu Nowego Sera. Nieco pniej tego samego dnia Zastaek i Bjek przybyli do Magazynu S. Nie dostrzegli wczeniej zmian zachodzcych w Magazynie, spodziewali si, wic znale tam wiele Sera. Jakie byo ich zdziwienie! - Co? Nie ma sera? - wykrzykn Zastaek. - Nie ma Sera! Nie ma Sera! - krzycza, jakby kto mg go usysze i wypeni Magazyn. - Kto zabra mj Ser? - wcieka si. Na koniec wzi si pod boki, twarz mu poczerwieniaa i ile si w pucach wykrzykn: - To nie fair! Bjek nie mg uwierzy w to, co zobaczy. On te spodziewa si znale Ser w Magazynie. Dugo sta jak wryty. Nie by przygotowany na to, co si stao.

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Zastaek co wykrzykiwa, ale Bjek nie chcia go sucha. Nie chcia dopuci do siebie myli o tym, co zaszo. Zachowanie maych ludzi nie byo rozsdne ani produktywne, ale mona je zrozumie. Znalezienie Sera nie byo atwe i stanowi on dla maych ludzi co wicej ni tylko poywienie. Znalezienie Sera byo sposobem na osignicie szczcia. Mieli swoje wasne wyobraenie o tym, czym jest Ser w zalenoci od jego smaku. Dla niektrych Ser to dobro materialne. Dla innych oznacza zdrowie i dobrobyt. Dla Zastaka Ser oznacza poczucie bezpieczestwa, perspektyw zaoenia rodziny i szczliwego ycia w domu przy Alei Cheddarowej. Dla Bjka Ser to by presti i wielki dom na Wzgrzu Camembert. Poniewa Ser by dla nich bardzo wany, mali ludzie dugo zastanawiali si, co robi. Wszystko jednak, co wymylili, to dokadne przeszukanie wewntrz i od zewntrz Magazynu S. Podczas gdy Nos i Pdziwiatr dawno ju szukali Nowego Sera, Zastaek i Bjek nadal biadolili. Rzucali gromy i wyrzekali na niesprawiedliwo losu. Bjek popad w depresj. Co si stanie, jeli jutro te nie bdzie Sera? Przecie wszystkie jego plany yciowe byy zwizane z Serem. Mali ludzie nie mogli uwierzy w to, co si stao. Jak to moliwe? Nikt ich nie ostrzeg. To byo nieuczciwe. Nie tak miao by. Zastaek i Bjek wrcili do domw godni i zniechceni. Zanim jednak opucili Magazyn, Bjek napisa na cianie: IM SER JEST DLA CIEBIE WANIEJSZY, TYM BARDZIEJ CHCESZ GO ZATRZYMA. Nastpnego dnia Zastaek i Bjek powrcili do Magazynu S, w ktrym mimo wszystko spodziewali si znale Ser. W Magazynie jednak nic si nie zmienio; Sera nie byo. Mali ludzie nie wiedzieli, co robi. Stali w Magazynie niczym posgi. Bjek zamkn oczy i zatka uszy palcami. Chcia odci si od rzeczywistoci. Nie dopuszcza do siebie myli, e zapasy sera zmniejszay si od kilku dni. Wola wierzy, e Ser znikn nagle. Zastaek myla w kko o caej sytuacji i w kocu jego wspaniay rozum, wypeniony wieloma wierzeniami i przekonaniami, przegrza si. - Dlaczego oni mi to zrobili? - pyta nieustannie. - O co tu waciwie chodzi? W kocu Bjek otworzy oczy, popatrzy wok i powiedzia: - A waciwie gdzie s Nos i Pdziwiatr? Czy mylisz, e oni wiedz co, czego my nie wiemy?

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Zastaek bkn: - Co oni mog wiedzie? To zwyke myszy. Oni musz pogodzi si z tym, co dzieje si wok nich. My jestemy ludmi. Jestemy wyjtkowi. Powinnimy by o tym uprzedzeni. A ponadto zasugujemy na wicej! To nie powinno si nam przytrafi. A jeeli si przytrafio, naley nam si co w zamian. - Dlaczego? - zapyta Bjek. - Poniewa mamy do tego prawo - odpar Zastaek. - Prawo do czego? - Do naszego Sera. - Dlaczego? - Bo to nie my jestemy winni. Kto inny nam to zrobi i powinien nam wynagrodzi straty. Bjek zaproponowa: - Moe przestamy analizowa sytuacj i zacznijmy szuka Nowego Sera? - O nie! Zamierzam to dokadnie zbada. Podczas gdy Zastaek i Bjek zastanawiali si, co robi. Nos i Pdziwiatr szukali Sera. Biegali po Labiryncie, zagldajc do kadego pomieszczenia, na jakie trafili. Nie myleli o niczym innym, tylko o znalezieniu Nowego Sera. Przez dugi czas nie znaleli nawet okruszka, ale w pewnym momencie wbiegli do czci Labiryntu, w ktrej nigdy wczeniej nie byli. A tam by Magazyn Sera N. A zapiszczeli z radoci. Znaleli to, czego szukali - wielkie zasoby Nowego Sera. Nie mogli uwierzy wasnym oczom. By to najwikszy Magazyn Sera, jaki widziay kiedykolwiek myszy. W tym czasie Zastaek i Bjek cigle dumali nad swoim pooeniem, siedzc w Magazynie S. Odczuwali dotkliwie brak Sera. Byli li i sfrustrowani. Obwiniali si nawzajem o to, co si stao. Od czasu do czasu Bjek myla o myszach i zastanawia si, czy znalazy ju ser. Wyobraa sobie, e wpady w jakie tarapaty, bo bieganie po Labiryncie nie byo bezpieczne. Jednak coraz czciej przychodzio mu do gowy, e myszy znalazy ser i zajadaj go ze smakiem. Myla o tym, jak przygod byoby poszukiwanie Nowego Sera. Prawie czu w ustach jego smak. Im wyraniej wyobraa to sobie, tym wiksz mia ochot wyj z Magazynu S. Nagle wykrzykn: - Chodmy! - Nie! - odpowiedzia Zastaek. - Mnie si tu podoba. Jest wygodnie. Znam to miejsce. A w ogle na zewntrz jest niebezpiecznie. - Nieprawda - upiera si Bjek. - Bylimy w wielu zakamarkach Labiryntu. Moemy pj tam

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

ponownie. - Jestem na to za stary - powiedzia Zastaek. -I obawiam si, e wyjd na gupca, gdy zagubi si w Labiryncie. Ty chyba te nie chciaby tego? Obawy wziy w Bjku gr, a nadzieja na znalezienie Nowego Sera przygasa. Tak, wic kadego dnia mali ludzie robili to, co dotychczas. Przychodzili do Magazynu S, stwierdzali, e nie ma w nim Sera, i wracali do domu, unoszc swoje lki i frustracj. Nie przyznawali si, ale zaczli gorzej sypia, byli coraz bardziej zmczeni, szybko wpadali w irytacj. Ich domki nie byy ju tak przyjemne jak niegdy. Mali ludzie mieli koszmarne sny, w ktrych szukali i nie znajdowali Sera. Mimo to Zastaek i Bjek wracali codziennie do Magazynu S i czekali. Ktrego dnia Zastaek powiedzia: - Wiesz, gdybymy si postarali, na pewno znalelibymy Ser. W kocu nic tak bardzo nie mogo si zmieni. Ser jest prawdopodobnie gdzie niedaleko. Moe po prostu schowali go za cian. Nastpnego dnia przynieli do Magazynu narzdzia. Zastaek trzyma duto, a Bjek wali w nie motkiem, dopki nie przebili jednej ze cian. Niestety, nie byo za ni Sera. Rozczarowani, cigle jednak wierzyli, e potrafi rozwiza problem. Nastpnego dnia zaczli wczeniej, pracowali duej i ciej. Niestety, udao im si tylko zrobi kilka dziur w cianach. Bjek zacz pojmowa rnic pomidzy aktywnoci i efektywnoci. - A moe - powiedzia Zastaek - powinnimy po prostu siedzie i czeka. Wczeniej czy pniej musz nam odda nasz Ser. Bjek chcia w to wierzy. Co dzie wraca wic do domu, by odpocz, i rano z przyzwyczajenia przychodzi do Magazynu S. Ale Ser si nie pojawia. Mali ludzie zaczli sabn z godu i z powodu stresu. Bjka coraz bardziej mczyo czekanie na zmian sytuacji. Zacz zdawa sobie spraw, e z kad chwil bezserowe pooenie staje si gorsze. Ktrego dnia ogarn go pusty miech. - Bjek, popatrz na siebie! Robisz wci to samo i dziwisz si, e nic si nie zmienia. Gdyby twoja sytuacja nie bya tak tragiczna, byaby po prostu zabawna. Bojkowi nie podoba si pomys ponownego biegania po Labiryncie, poniewa ba si, e moe si zgubi, i nie wiedzia, gdzie szuka Sera. Rozemia si jednak gono, gdy uwiadomi sobie, e ten strach doprowadzi go do krawdzi szalestwa. - Gdzie s nasze dresy i trampki? - zapyta Zastaka. Odszukanie ich zajo malekim ludziom wiele czasu, poniewa wrzucili swoje stroje do biegania na samo dno szafy w kilka dni po tym, jak znaleli Ser w Magazynie S. Sdzili bowiem, e ju nigdy nie

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

bd im potrzebne. - Chyba nie zamierzasz znowu gania po Labiryncie? - zapyta przyjaciela Zastaek. - Dlaczego po prostu nie poczekasz jak ja, a nam oddadz nasz Ser? - Poniewa nigdy go nam nie oddadz. Nie zdawaem sobie z tego sprawy, ale teraz wiem, e nigdy nie dostaniemy z powrotem naszego wczorajszego Sera. Najwyszy czas poszuka nowego. - A jeeli tam na zewntrz nie ma adnego Sera? - zapyta Zastaek. - A nawet jeeli jest, to moemy nigdy go nie znale! I co wtedy? - Nie wiem - odpar zrezygnowany Bjek. Zadawa sobie te pytania setki razy i zawsze napaway go one lkiem i odbieray siy potrzebne, aby ruszy si z miejsca. Tego dnia zapyta jednak sam siebie: "Gdzie szybciej znajd Ser - tutaj czy w Labiryncie?" Wyobrazi sobie, jak to bdzie. Ujrza w mylach siebie z umiechem na ustach wkraczajcego do Labiryntu. Ten obraz by tak miy, e przyprawi go o dobre samopoczucie. Zobaczy siebie, jak opuszcza Magazyn i wchodzi do Labiryntu; uwierzy, e znajdzie tam Nowy Ser i wyobrazi sobie, jakie to bdzie przyjemne. Kiedy uy caej swojej wyobrani, obraz sta si zupenie wiarygodny: w najdrobniejszych szczegach widzia, jak znajduje Nowy Ser, i nawet poczu w ustach jego rozkoszny smak. Oto zajada ser szwajcarski z dziurami, wietlisty pomaraczowy cheddar, ser amerykaski, wosk mozarell i najwspanialsze gatunki francuskiego camemberta, i... Nagle dotar do niego gos Zastaka i powrci do rzeczywistoci: nadal byli w Magazynie Sera S. - Czasem - powiedzia Bjek - sytuacja si zmienia i nigdy ju nie bdzie taka jak dawniej. Tak stao si teraz. Takie jest ycie. wiat si zmienia i my te musimy si zmieni. Bjek popatrzy na swojego wymizerowanego druha. Prbowa go przekonywa, ale lk Zastaka przerodzi si w zo i nie chcia sucha przyjaciela. Bjek nie chcia go urazi, ale gdy pomyla, jak gupot byo siedzenie w Magazynie i czekanie na Ser, wybuchn miechem. - Czas do Labiryntu! - krzykn. Zastaek nie zareagowa. Bjek sprbowa jeszcze raz. Podnis z podogi kawaek cegy i napisa na cianie wielkimi literami bardzo wane zdanie, tak, aby Zastaek mg je przeczyta i przemyle. Jak to byo w ich zwyczaju, narysowa te na cianie kawaek sera, liczc, e rozweseli nieco Zastaka i nakoni go do poszukiwania Nowego Sera. Ale Zastaek nie chcia przyj do wiadomoci, e:

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

JEELI SI NIE ZMIENIASZ, TO GINIESZ. Bjek wyszed z Magazynu i peen obawy ogarn wzrokiem Labirynt. Pomyla o tym, jak wpakowa si w t bezserow sytuacj, o tym, jak strach i myl o pobdzeniu odbieray mu siy i zabijay go. Umiechn si. Pomyla o Zastaku, ktry cigle zastanawia si, kto zabra jego Ser. By szczliwy, e to nie by ju jego problem. Zastanawia si, dlaczego wczeniej nie wyruszy na poszukiwanie Nowego Sera. Przemierzajc korytarze Labiryntu, Bjek stara si zapamita drog. Dziki temu czu si bezpiecznie. By u siebie. By szczliwy, cho nie znalaz jeszcze ani kawaka Sera. Od czasu do czasu lk przed zbdzeniem w Labiryncie powraca. Bjek napisa na cianie: Co by zrobi, gdyby si nie ba? Przez chwil patrzy na napis i pomyla, e czasem strach bywa uyteczny. Jeeli rzeczy id le, to obawa przed nieszczciem moe skoni ci do dziaania. Zy lk to ten, ktry paraliuje i powstrzymuje od zrobienia czegokolwiek. Bjek zerkn w prawo na korytarz, w ktrym jeszcze nigdy nie by. Przez chwil ogarn go strach, ale przemg si, odetchn gboko, skrci w prawo i wolno pobieg ku nieznanemu. Bieg mczy go i zacz si zastanawia, czy dugie oczekiwanie na Ser w Magazynie S nie nadwtlio jego si. Od bardzo dawna nie jad Sera i by rzeczywicie bardzo saby. Droga wydawaa si dusza i zajmowaa mu wicej czasu ni niegdy. Postanowi, e jeeli kiedykolwiek jeszcze przydarzy mu si co podobnego, opuci stref komfortu i przystosuje si do zmian szybciej, co uproci wiele spraw. Przez gow przebiega mu myl: "Lepiej pno ni wcale", i Bjek umiechn si. Przez nastpnych kilka dni Bjek znajdowa tu i wdzie niewielkie okruchy Sera. Nie traci nadziei, e znajdzie wikszy kawaek, z ktrym bdzie mg wrci do Zastaka, by nakoni go do wyjcia z Magazynu S. Bjek nie czu si w Labiryncie tak swojsko jak dawniej. Wydawao mu si, e co si zmienio od czasu, gdy by tu po raz ostatni. Gubi si wanie wtedy, gdy myla, e posuwa si we waciwym kierunku. Mia wraenie, e robi dwa kroki do przodu i jeden do tyu. Myl o znalezieniu Sera wielce go ncia, ale Bjek musia, przyzna, e bieganie po Labiryncie byo prawie tak straszne, jak to sobie kiedy wyobraa. Z czasem zacz si zastanawia, czy mia prawo oczekiwa, e znajdzie Nowy Ser. Czy przypadkiem nie ugryz wicej, ni zdoa przekn? Rozemia si, gdy pomyla, e chwilowo nie ma, co ugry.

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Ilekro zaczynay go ogarnia wtpliwoci, mwi sobie, e nawet, jeli to, co robi, wydaje si nieprzyjemne, jest lepsze od pozostawania w pustym Magazynie. Teraz on panowa nad sytuacj, a nie ona nad nim. Pomyla, e jeeli Nos i Pdziwiatr potrafili znale Ser, to on te moe. Gdy Bjek przypomina sobie "szczliwe" dni w Magazynie S, uwiadomi sobie, e Ser nie znikn nagle, jak mu si pocztkowo wydawao. Ubywao go stopniowo, a ten, ktry pozostawa, przesta mu dawno smakowa. Stary Ser zacz gdzieniegdzie porasta pleni, ale Bjek tego nie dostrzega. Musia jednak, przyzna, e gdyby chcia, prawdopodobnie by to, zauway. Ale nie chcia. Bjek zda sobie spraw, e brak Sera nie zaskoczyby go, gdyby uwanie obserwowa zachodzce zmiany. Prawdopodobnie Nos i Pdziwiatr spodziewali si takiego obrotu sprawy. Postanowi, e w przyszoci szybciej zareaguje na dzwonki alarmowe. Pogodzony z nieuchronnoci zmian bdzie ich wypatrywa. Jeli oprze si na wrodzonym instynkcie, wyczuje nadchodzce zmiany i atwiej mu bdzie przystosowa si do nich. Zatrzyma si, aby odpocz, i napisa na cianie: Wchaj czsto swj Ser; bdziesz wiedzia, kiedy si psuje. Niedugo potem Bjek trafi na wielki magazyn, ktry wyglda bardzo obiecujco. Gdy wszed do rodka, bardzo si jednak rozczarowa, poniewa pomieszczenie byo puste. "To przydarza mi si zbyt czsto" - pomyla. Poczu, e ma ju dosy. Z dnia na dzie traci siy, cigle gubi drog w Labiryncie i obawia si, e nie przeyje. Coraz czciej myla o powrocie do Magazynu S. Nie byo w nim Sera, ale by Zastaek. I Bjek - gdyby wrci - przynajmniej nie byby sam. Ale jeszcze raz zapyta siebie samego: "Co bym zrobi, gdybym si nie ba?" Bjek odczuwa strach nader czsto, chocia nie przyznawa si do tego przed sob. Nie zawsze do koca wiedzia, czego si boi. Chyba najbardziej dokuczaa mu samotno. Nie rozumia, e powrciy dotychczasowe nawyki mylowe. Czsto zastanawia si, czy Zastaek zdecydowa si na opuszczenie Magazynu, czy nadal tkwi tam sparaliowany strachem. Bjek przypomnia sobie, e zanim trafili do Magazynu S, najlepiej czu si w Labiryncie. Na cianie umieci kolejny napis, ktry stanowi dla niego memento, i mia nadziej, e bdzie te drogowskazem dla Zastaka, gdy ten zacznie wdrwk po Labiryncie.

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

RUCH W NOWYM KIERUNKU POMAGA CI ZNALE NOWY SER. Bjek spojrza w ciemno chodnika rozcigajcego si przed nim i opanowa go strach. "Co jest tam dalej? Czy jest tam kto? Jakie niebezpieczestwo czai si w ciemnoci?" Zacz wyobraa sobie najbardziej przeraajce zdarzenie, ktre mogyby mu si przytrafi. Na chwil zabrako mu tchu. Nagle si rozemia. Uwiadomi sobie, e to jego lki powodoway, e sprawy przybieray gorszy obrt. Uczyni wic to, co zrobiby, gdyby si nie ba - ruszy naprzd. Gdy bieg w gb ciemnego korytarza, zacz si umiecha do siebie. Nie zdawa sobie jeszcze z tego sprawy, ale wanie odkry motor wasnego dziaania - wiar w to, e przyszo bdzie lepsza, nawet jeeli nie wiedzia, co si wydarzy. Nieoczekiwanie Bjek zacz si czu coraz lepiej. "Dlaczego jest mi tak dobrze? - zastanawia si. - Nie mam ani kawaka Sera i nie wiem, dokd zmierzam." Po chwili jednak zrozumia. Zatrzyma si i napisa na cianie: KIEDY POKONASZ SWJ LK, BDZIESZ WOLNY. Bjek zda sobie spraw, e by winiem wasnego strachu. Podjcie nowego dziaania przynioso mu uwolnienie. Poczu chodny, odwieajcy powiew na policzkach. Kilka razy wcign gboko w puca powietrze i powrciy mu siy. Pokonanie lku okazao si znacznie przyjemniejsze, ni sobie wyobraa. Bjek od dawna nie czu si tak dobrze. Prawie zapomnia, jakie to przyjemne. Aby jeszcze poprawi samopoczucie, zacz wyobraa sobie, e siedzi wrd gr swoich ulubionych Serw - od cheddara do brie. Widzia siebie jedzcego tyle Sera, ile dusza zapragnie, i bardzo mu si to wyobraenie spodobao. Nastpnie przypomnia sobie smak swojego ulubionego Sera, i to take bardzo mu si spodobao. Im wyraniejszy by obraz Nowego Sera, im bardziej by realistyczny, tym silniej Bjek odczuwa potrzeb znalezienia go. Napisa na cianie: WYOBRAENIE NOWEGO SERA, ZANIM GO ZNAJDZIESZ, SPRAWI, E ZACZNIESZ SZUKA. "Dlaczego nie zrobiem tego wczeniej" - pomyla Bjek i ruszy przez Labirynt z wiksz si i energi. Niebawem dotar do Magazynu i bardzo si ucieszy, bo przy wejciu leay okruchy

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Nowego Sera. Byy to gatunki, ktrych nigdy wczeniej nie widzia, ale wyglday wspaniale i byy przepyszne. Zjad prawie wszystkie okruszki, a kilka schowa do kieszeni na pniej i aby podzieli si z Zastakiem. Zacz odzyskiwa siy. Bardzo podekscytowany wszed do rodka pomieszczenia. Rozczarowa si jednak, bo Magazyn by pusty. Kto by tu przed nim i zostawi tylko ndzne resztki Nowego Sera. Bjek zrozumia, e gdyby wyruszy na poszukiwania wczeniej, z pewnoci znalazby tutaj niezy zapas Nowego Sera. Zdecydowa, e wrci do Magazynu S i sprawdzi, czy Zastaek jest gotw przyczy si do niego. Gdy zrobi kilka krokw, zatrzyma si jednak i napisa na cianie: IM SZYBCIEJ ZREZYGNUJESZ ZE STAREGO SERA, TYM WCZENIEJ ZNAJDZIESZ NOWY. Wkrtce Bjek dotar do Magazynu S. Pokaza Zastakowi kawaki Nowego Sera, ale... Zastaek by wdziczny przyjacielowi za ten gest, lecz powiedzia: - Wydaje mi si, e ten Nowy Ser nie bdzie mi smakowa. To nie jest to, do czego przywykem. Chc mj wasny Ser z powrotem i nie rusz si std, dopki go nie dostan. Bjek pokrci gow z niezadowoleniem i wyszed z Magazynu. Znowu ruszy korytarzami Labiryntu. Brakowao mu przyjaciela, ale poszukiwania sprawiay mu wielk przyjemno. Uwiadomi sobie, e nie chodzi mu o to, aby znale Nowy Ser, lecz aby go poszukiwa. By szczliwy, bo pokona swj strach, i podobao mu si to, co robi. Bjek nie czu si ju tak saby jak wtedy, gdy siedzia w pustym Magazynie S. wiadomo, e nie poddaje si obawom i e wybra nowy kierunek, bya jego poywk i dodawaa mu si. Czu, e znalezienie tego, czego szuka, jest tylko kwesti czasu. Zdawao mu si, e ma ju to, czego potrzebuje. Umiechn si, gdy zrozumia, e: BEZPIECZNIEJ JEST BDZI W LABIRYNCIE NI POZOSTAWA W BEZSEROWEJ SYTUACJI. Bojek uwiadomi sobie ponownie, e to, czego si boimy, nigdy nie jest tak straszne jak nasze wyobraenia na ten temat. Lk, ktry wyolbrzymiasz w twojej gowie, jest gorszy od rzeczywistego. Bjek tak bardzo si ba, e nie znajdzie Nowego Sera, e nawet nie chcia rozpocz poszukiwa. Gdy jednak do nich przystpi, znajdowa w korytarzach Labiryntu wystarczajco duo Sera, aby poda dalej. Teraz szuka wikszych jego zapasw. Wyobraanie sobie przyszoci stao si

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

ekscytujce. Nad jego dawnym sposobem mylenia ciyy chmury obaw i lkw. Myla, e zabraknie mu sera lub, e nie wystarczy go na dugo. Czciej, zastanawia si, co moe si nie powie, ni co moe si uda. Ale to si zmienio, gdy opuci Magazyn S. Przyzwyczai si wierzy, e Ser nigdy si nie skoczy i e kada zmiana jest za. Teraz wiedzia, e zmiany zachodz cigle - niezalenie od tego, czy ich oczekujesz, czy nie. Zmiany mog ci zaskoczy tylko wtedy, gdy si ich nie spodziewasz. Gdy uwiadomi sobie, jakie zmiany zaszy w jego sposobie mylenia, zatrzyma si i napisa na cianie: STARE PRZEKONANIA NIE DOPROWADZ CI DO NOWEGO SERA. Bjek nie znalaz jeszcze Sera, ale biegajc po Labiryncie, wiele si nauczy. Zauway, e jego nowe przekonania wyzwoliy nowe zachowanie. Zupenie inne ni to z czasw oczekiwania na Ser, ktry znikn. Teraz wiedzia, e gdy zmieniamy swoje przekonania, zmieniamy take postpowanie. Moesz wierzy, e zmiana ci zaszkodzi, i wtedy jej nie chcesz. Ale jeli uwierzysz, e Nowy Ser da ci szczcie, zacznij go poszukiwa. Wszystko zaley od tego, jakie przekonanie sobie wpoisz. Bjek napisa na cianie: WIERZC, E MOESZ ZNALE NOWY SER, KTRY DA CI RADO, ZMIENIASZ KURS. Bjek wiedzia, e swoj obecn dobr form zawdzicza temu, i zdecydowa si na zmian i opuci Magazyn S. Poczu si silniejszy na ciele i duchu, a zarazem lepiej przygotowany do niespodzianek zwizanych z poszukiwaniem Nowego Sera. W rzeczywistoci zapewne ju by go znalaz, gdy nie straci tyle czasu, nie mogc si pogodzi z tym, e zmiany s nieuniknione. Popuci wodze wyobrani i ujrza siebie samego, jak znajduje Nowy Ser i delektuje si nim. Odway si spenetrowa zupenie nieznane zakamarki Labiryntu i natrafia tu i wdzie na mae okruchy Sera. Pozby si strachu przed nowoci i nabra zaufania do siebie. Kiedy myla o tym, skd przyszed, Bjek by zadowolony, e zostawi tyle napisw na cianach. Ufa, e posu jako drogowskazy po Labiryncie Zastakowi, kiedy ten nareszcie odway si opuci

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Magazyn Sera S. Bjek mia nadziej, e Zastaek zdoa przeczyta jego Napisy na cianach i pody za nim. Zapisa, wic take to, o czym myla od pewnego czasu. OBSERWUJ MAE ZMIANY. BDZIESZ GOTW NA DUE, KIEDY NADEJD. Teraz Bjek by gotw poegna si z przeszoci i oczekiwa nadchodzcej przyszoci. Biega po Labiryncie z wikszym zapaem i si. I niebawem stao si to, na co czeka... Gdy wydawao mu si, e w Labiryncie zostanie na zawsze, jego wdrwka zakoczya si nagle i szczliwie. Bjek ruszy zupenie nieznanym korytarzem, dotar do Magazynu N i znalaz Nowy Ser! Gdy wszed do wntrza, dosownie go zamurowao. Wok niego pitrzyy si gry sera. Nie wszystkie rozpozna, bo byo tam wiele zupenie nowych gatunkw. Przez chwil nie dowierza wasnym oczom, ale ujrza starych przyjaci - Nosa i Pdziwiatra. Nos powita Bjka skinieniem gowy, a Pdzi-wiatr pomacha mu ogonem. Ich zaokrglone ksztaty wiadczyy, e s tu ju od duszego czasu. Bjek rzuci im krtkie "Cze!" i w teje chwili ujrza swoje ulubione sery. Zdj buty i dres i pooy je przy wejciu do Magazynu, tak, aby zaoy je z powrotem, gdy tylko zajdzie potrzeba. Nastpnie rzuci si na Nowy Ser. Kiedy napeni odek, podnis w gr kawa wieego Sera i zakrzykn: "Niech yj zmiany!" Jedzc Nowy Ser, Bjek myla o tym, czego si nauczy. Zda sobie spraw, e dopki obawia si zmiany, wbrew wszystkiemu trzyma si iluzji Starego Sera, ktry znikn na zawsze. Co spowodowao zmian? Czy strach przed mierci godow? "Troch to pomogo" - pomyla Bjek. Rozemia si i wtedy zrozumia, e zacz si zmienia, gdy nauczy si mia z siebie samego i z gupstw, ktre robi. Uwiadomi sobie, e najszybsze zmiany powoduje miech z wasnej gupoty. Przeamujesz si i ruszasz do przodu. Day mu do mylenia myszy, Nos i Pdziwiatr, ktre bray ycie takim, jakie jest. Nie martwiy si niepotrzebnie i nie komplikoway wszystkiego. Gdy nastpiy zmiany i zabrako Sera, ruszyy na poszukiwanie nowego. Nastpnie Bjek uy swojego wspaniaego rozumu do tego, co ludzie potrafi robi lepiej ni myszy. Pomyla o bdach, ktre popeni w przeszoci, i wycign z nich wnioski.

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Zrozumia, e mona nauczy si reagowania na zmiany: Naley widzie rzeczy takimi, jakie s, by elastycznym i dziaa szybko. Nie wolno komplikowa spraw i hodowa przesdom, ktre budz strach. Trzeba obserwowa mae zmiany i dziki temu by przygotowanym na wielkie zmiany, ktre nadejd. Bjek wiedzia, e do zmian naley przystosowa si szybko, poniewa jeeli si tego nie zrobi na czas, to mona straci szans raz na zawsze. Musia przyzna, e najsilniejsze hamulce tkwiy w nim samym i nic nie zmieniao si na lepsze, dopki on si nie zmieni. Najwaniejsze jednak ze wszystkiego byo to, e gdzie zawsze jest Nowy Ser, niezalenie od tego, czy potrafisz go teraz dostrzec, czy nie. Zdobdziesz go, gdy przezwyciysz strach i wyruszysz na poszukiwania. Bjek by wiadomy, e strachu nie naley lekceway, poniewa on chroni przed prawdziwym niebezpieczestwem. Zdawa sobie jednak spraw z tego, e w wikszoci jego lki byy irracjonalne i powstrzymyway go przed zmian wtedy, gdy bya ona konieczna. Kiedy zmiana go przeraaa, ale ostatecznie wysza mu na dobre, poniewa dziki niej znalaz Nowy Ser. Dziki niej te odkry lepsz cz samego siebie. Gdy myla o tym, czego si nauczy, przypomnia sobie o przyjacielu. Zastanawia si, czy Zastaek przeczyta to, co on uwieczni na cianach Labiryntu. Czy kiedykolwiek Zastaek wyjdzie z Magazynu S? Czy ruszy przez Labirynt i odkryje to, co moe uczyni jego ycie lepszym? Bjek przez chwil chcia wrci do Magazynu S po Zastaka. Moe potrafiby przekona go, gdyby pokaza mu lepsz przyszo. Przypomnia sobie jednak, e ju raz prbowa nakoni przyjaciela do zmian. Zastaek musi sam pokona lk. Nikt nie zrobi tego za niego. Sam musi dostrzec korzyci wynikajce ze zmian. Bjka uspokoia myl, e zostawi przyjacielowi drogowskazy wiodce do Nowego Sera. Zastaek znajdzie go, jeeli tylko przeczyta napisy na cianach. Bjek postanowi umieci na najwikszej cianie Magazynu N najwaniejsze wnioski, do ktrych doszed, podrujc przez Labirynt. Narysowa ogromny kawaek sera i na rysunku napisa: NAPISY NA CIANACH

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

ZMIANY S NIEUCHRONNE ODBIOR CI SER PRZYGOTUJ SI NA ZMIANY TWJ SER NA PEWNO ZNIKNIE OBSERWUJ ZMIANY WCHAJ SWJ SER CZSTO, A BDZIESZ WIEDZIA, KIEDY ZACZYNA SI PSU; SZYBKO REAGUJ NA ZMIANY IM SZYBCIEJ ZREZYGNUJESZ ZE STAREGO SERA, TYM WCZENIEJ BDZIESZ CIESZY SI NOWYM ZMIENIAJ SI NIE DAJ SI WYPRZEDZI SWOJEMU SEROWI CIESZ SI ZMIAN ZASMAKUJ W PRZYGODZIE I DELEKTUJ SI NOWYM SEREM. SPODZIEWAJ SI ZMIAN I CIESZ SI NIMI ODBIOR CI SER Bjek zdawa sobie spraw, jak daleko odszed od Zastaka i Magazynu S. Wiedzia, jak atwo moe znowu popa w samozadowolenie, jeeli nie bdzie czujny. Co dzie dokadnie oglda Magazyn N i sprawdza, w jakim stanie jest Ser. By gotw na wszystko, aby nie da si zaskoczy niespodziewanej zmianie. Mimo e cigle mia ogromny zapas Sera, czsto biega po Labiryncie i odkrywa jego nowe zakamarki. Dziki temu dokadnie wiedzia, co dzieje si dookoa. Zrozumia, e lepiej jest by wiadomym brutalnej rzeczywistoci ni pawi si w przyjemnych iluzjach. Pewnego dnia Bjek usysza haas w Labiryncie. Dwik si nasila i uwiadomi sobie, e kto nadchodzi. Czy to Zastaek? Czyby by tu za rogiem? Bjek odmwi krtk modlitw i jak wiele razy wczeniej wyrazi nadziej, e jego przyjaciel w kocu zrozumia, o co tu chodzi... Zmieniaj si razem ze swoim Serem i ciesz si tym! koniec... a moe pocztek nowego?

Dyskusja Wieczorem tego samego dnia

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Gdy Michael skoczy opowie, dojrza wok siebie umiechnite twarze przyjaci. Kilkoro z nich podzikowao mu. Stwierdzili, e wiele zrozumieli, suchajc tej historii. Nathan zapyta: - A moe podyskutowalibymy na ten temat? Wikszo chciaa porozmawia, umwili si wic na drinka przed kolacj. Wieczorem w hotelowym holu zaczli artowa, czym dla kadego z nich jest Ser i w jakich Labiryntach spdzaj swoje ycie. Angela zapytaa: - A z ktrym z bohaterw si utosamiacie? Z Nosem, Pdziwiatrem, Zastakiem czy Bojkiem? - No c, mylaem o tym przez cae popoudnie. Dobrze pamitam, jak postanowiem prowadzi sklep ze sprztem sportowym. Zmiana bardzo mnie zaskoczya. Nie byem Nosem - nie wyczuem, co si dzieje, i nie spodziewaem si zmiany. I z pewnoci nie byem Pdziwiatrem - nie zaczem dziaa natychmiast. Podobnie jak Bjek chciaem pozosta na dobrze sobie znanym terytorium. Naprawd nie pragnem adnych zmian, staraem si nie dostrzega, e nastpuj. Michael, dla ktrego od czasu, gdy on i Carlos byli kumplami ze szkoy, niewiele si zmienio, zapyta: - Stary, o czym ty w ogle mwisz? - O niespodziewanej zmianie pracy. - Wylali ci? - zamia si Michael. - Powiedzmy, e nie chciaem ruszy na poszukiwanie Nowego Sera. Sdziem, e zmiana nie powinna dotyczy mnie. No i troch si rozczarowaem. Ta krtka wymiana zda omielia pozostaych, ktrzy dotychczas nie zabrali gosu. Atmosfera rozlunia si. Zacz Frank, ktry po ukoczeniu szkoy zacign si do wojska. - Zastaek przypomina jednego z moich przyjaci. Likwidowano dzia, w ktrym pracowa, ale on nie przyjmowa tego do wiadomoci. Cigle przenoszono jego ludzi. Wszyscy mwilimy mu o moliwociach, jakie otwieraj si przed ludmi elastycznymi. Ale on by przekonany, e nie musi si zmienia. I w kocu tylko jego zaskoczya likwidacja dziau. Naprawd nie jest mu teraz atwo przystosowa si do zmiany, poniewa nie by przygotowany. - Ja te nie sdziam, e co takiego moe si wydarzy - powiedziaa Jessica. - Ale mj Ser znika kilka razy. Szczeglnie w yciu prywatnym. Opowiem wam o tym poniej. Wszyscy si umiechnli, z wyjtkiem Nathana, ktry powiedzia: - Moe o to wanie chodzi: zmiany dotycz nas wszystkich. Szkoda, e moja rodzina nie syszaa o

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Serze, zanim to wszystko si stao. Nie chcielimy widzie nadchodzcych zmian, a teraz jest za pno. Musimy zamkn wiele naszych sklepw. To zaskoczyo prawie wszystkich, poniewa sdzili, e Nathanjest szczciarzem. Prowadzi solidny interes, ktry gwarantuje mu spokojne ycie. - Co si stao? - zapytaa Jessica. - No c, nasza sie maych sklepikw jest przeytkiem w erze supermarketw oferujcych rnorodne towary po bardzo niskich cenach. Nie moemy z nimi konkurowa. Teraz widz, e zamiast postpowa jak Nos i Pdziwiatr, zachowalimy si jak Za-staek. Stalimy w miejscu i nie zmienialimy si. Prbowalimy ignorowa to, co dziao si dookoa. No i mamy kopoty. Moglibymy bra korepetycje u Bjka, bo nie potrafimy mia si z siebie i zmieni naszego postpowania. Laura, ktra odniosa wiele sukcesw w wiecie biznesu, suchaa cay czas uwanie, ale odezwaa si dopiero teraz. - Ja te mylaam o tej historii przez cae popoudnie. Chciaabym, tak jak Bjek, widzie, co robi le, mia si z siebie, zmienia i by szczliwsza. Jestem ciekawa, ilu z was obawia si zmian? Nikt nie odpowiedzia, zaproponowaa wic by ci, ktrzy czuj strach przed zmianami, podnieli do gry rce. Tylko jedna osoba zareagowaa. - Wyglda na to, e mamy tylko jedn szczer osob w naszym gronie - powiedziaa Laura. - Moe takie pytanie bardziej wam si spodoba: ktre z was myli, e ludzie boj si zmian? Tym razem prawie wszyscy unieli rce i natychmiast wybuchnli miechem. - O czym to wiadczy? - To pomwienie - powiedzia Nathan. - Jasne. Czasem nawet nie jestemy wiadomi, e czego si obawiamy - powiedzia Michael. -Mnie to na pewno dotyczyo. Gdy suchaem historii o Serze, szczeglnie spodobao mi si pytanie: "Co by zrobi, gdyby si nie ba?" Jessica dodaa: - Ja zapamitaam, e zmiany zachodz nieuchronnie i lepiej jest reagowa na nie szybko. Przed wieloma laty nasza firma sprzedawaa encyklopedi, ktra miaa ponad dwadziecia tomw. Kto powiedzia nam, e powinnimy umieci ca encyklopedi na jednej dyskietce i obniy jej cen. W takiej postaci byaby te atwiejsza do aktualizacji, jej produkcja byaby tasza i sta by na ni byo znacznie wicej klientw. Ale my si opieralimy. - Dlaczego? - zapyta Nathan.

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

- Bo bylimy przekonani, e nasz si jest rozbudowana sie sprzeday, akwizytorzy, ktrzy chodz od domu do domu i oferuj zakup encyklopedii. Utrzymywali si oni z wysokiej prowizji ze sprzeday drogich ksiek. Taki system dziaa przez wiele lat i bylimy przekonam, e bdzie dziaa zawsze. - Moe to jest wanie arogancja wynikajca z sukcesu; jeeli co dziaa, to po co to zmienia? powiedziaa Laura, a Nathan doda: - Mylelicie wic, e Stary Ser to wasz jedyny Ser... - Tak. I chcielimy si go trzyma. Im duej o tym myl, tym bardziej jestem przekonana, e to niekoniecznie kto zabiera Ser. Ser ma swoje wasne ycie i czasem si po prostu koczy. Tak czy inaczej, nasza firma si nie zmienia, zmienia si natomiast konkurencja i sprzeda zacza spada. To byy naprawd cikie czasy. Teraz nadchodzi kolejna zmiana technologii i chyba znowu nikt w firmie nie chce tego uwzgldni! Nie wyglda to dobrze. Obawiam si, e wkrtce mog straci prac. - Czas do LABIRYNTU! - krzykn Carlos i wszyscy, Jessica te, rozemieli si gono. Carlos zwrci si do Jessiki: - Dobrze, e potrafisz mia si z siebie. To jest wanie to, co ja wyniosem z tej historii. Zbyt serio podchodz do siebie. Zobaczcie, jak Bjek si zmieni, gdy zacz mia si z tego, co robi wczeniej. Nie bez racji nazywa si Bjek. - Czy mylicie, e Zastaek kiedykolwiek si zmieni i znajdzie Nowy Ser? - zapytaa Angela. - Chyba tak - powiedziaa Elaine. - A ja nie sdz - odpar Cry. - Niektrzy ludzie nigdy si nie zmieniaj i pac za to wysok cen. Wielu takich jest moimi pacjentami. Myl, e Ser im si naley. Czuj si przegrani, gdy Ser znika, i wini za to innych. S bardziej chorzy ni ci, ktrzy odpuszczaj sobie i id dalej. - Pytanie: co mamy sobie odpuci i dokd i dalej? - spyta Nathan cicho, jakby samego siebie. Przez chwil nikt si nie odzywa. - Musz przyzna, e widziaem, co dziao si ze sklepami takimi jak nasze w innych czciach kraju, ale cay czas miaem nadziej, e nas to ominie. Myl, e o wiele lepiej jest spowodowa zmian wtedy, gdy moesz to zrobi, ni czeka, a sama zajdzie, a potem adaptowa si do sytuacji. Moe sami powinnimy naruszy nasz Ser. - Co masz na myli? - zapyta Frank. - Teraz nic ju nie mog zrobi, ale zapewne wszystko potoczyoby si inaczej, gdybymy wczeniej sprzedali nasze sklepy i wybudowali jeden. Wielki i nowoczesny, taki, ktry konkurowaby z

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

najlepszymi supermarketami. - Moe to wanie mia na myli Bjek, piszc na cianie: "Jeli si nie zmieniasz, to giniesz" powiedziaa Laura. - Myl, e pewnych rzeczy nie naley zmienia. Na przykad chciabym trzyma si swoich zasad. Ale chyba lepiej byoby, gdybym ruszy za Serem znacznie wczeniej - powiedzia z zadum Frank. - No, Michael, to byo bardzo ciekawa historia -stwierdzi Richard, klasowy sceptyk. - Ale jak to si ma do twojej firmy? Nikt nie wiedzia, e Richard ma za sob pewne dowiadczenia ze zmianami w yciu prywatnym. Niedawno si rozwid i prbowa teraz jako pogodzi prac z wychowaniem swoich nastoletnich dzieci. - Wiesz, dugo byem przekonany, e moje zadanie polega na rozwizywaniu biecych problemw wtedy, kiedy si pojawiaj. A naleao przewidywa, co si wydarzy, i planowa. Czowieku, rozwizywaem te problemy przez dwadziecia cztery godziny na dob. I wcale mnie to nie bawio. To by wycig szczurw, a ja nie potrafiem si z tego wyplta. - A wic zarzdzae zamiast przewodzi - skwitowaa Laura. - Wanie! I gdy usyszaem histori o Serze, zrozumiaem, e moje zadanie polega na stworzeniu wizji Nowego Sera, ktrego wszyscy bymy pragnli i w zwizku z tym cieszyli si zmianami i czynili postpy, czy to w pracy, czy w yciu prywatnym. - A co zrobie w firmie? - zapyta Nathan. - C... Gdy zapytaem ludzi, ktry z bohaterw najlepiej do nich pasuje, stwierdziem, e mamy wszystkich: Nosw, Pdziwiatrw, Zastakw i Bojkw, i e kadego naley traktowa indywidualnie. Nosy mog wyczuwa zmiany na rynku i pomaga w aktualizowaniu celw naszej firmy. Zachciem wic ich, by myleli o tym, jak daoby si zmieni nasze produkty i usugi, by stay si atrakcyjniejsze dla klientw. Nosom bardzo to si spodobao, bo lubi pracowa tam, gdzie czuje si nadchodzce zmiany i trzeba si do nich przystosowa. Nasi Pdziwiatrowie z kolei s ludmi dziaania, zachcalimy ich wic do podejmowania prac wynikajcych z nowych celw naszej firmy. Trzeba tylko uwaa, by nie popdzili w niewaciwym kierunku. No i nagradza za dziaania koczce si odnalezieniem Nowego Sera. Lubi wykaza si tam, gdzie ceni si dziaanie i konkretne rezultaty. - A co z Zastakami i Bjkami? - zapytaa Angela. - Niestety, Zastakowie to spuszczone kotwice, ktre spowalniaj nasz okrt. Byo im zbyt dobrze lub zbytnio obawiali si zmian. Niektrzy zmienili si dopiero wtedy, gdy przedstawilimy im wizj

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

przyszoci i pokazalimy, jak zmiana moe poprawi ich ycie. Zastakowie powiedzieli nam, e wana jest dla nich stabilizacja, zmiany musiay wic podnie ich poczucie bezpieczestwa. Gdy zrozumieli, jak ryzykowne jest opieranie si zmianom, niektrzy z nich przeszli metamorfoz i teraz maj si dobrze. Wizja pomoga nam przeksztaci wielu Zastakw w Bojkw. - A co z tymi, ktrzy si mimo wszystko nie zmienili? - Musieli odej - ze smutkiem powiedzia Michael. - Chcielimy zatrzyma wszystkich naszych pracownikw, ale wiedzielimy, e jeeli zmiany nie nastpi szybko, wszyscy wpadniemy w powane tarapaty. Nasi Zastakowie natomiast byli na tyle otwarci, e cho na pocztku nieco si opierali, to szybko przywykli do nowoci, zaczli inaczej si zachowywa i ostatecznie pomogli nam odnie sukces. Nauczyli si, e zmiany s nieuniknione, i aktywnie ich oczekiwali. Poniewa rozumieli ludzk natur, pomogli nam stworzy realistyczn wizj Nowego Sera, ktr zaakceptowali niemal wszyscy pracownicy. Powiedzieli nam, e podoba im si praca w firmie, ktra daje im poczucie bezpieczestwa i narzdzia do przeprowadzania zmian. No i pomogli nam zachowa poczucie humoru na drodze do Nowego Sera. - I to wszystko zasuga tej krtkiej opowiastki? - zapyta Richard. - To nie opowiastka. To wiadoma zmiana naszego postpowania, gdy j zrozumielimy. - Ja czuj si teraz troch jak Bjek, poniewa dla mnie najwaniejsz czci opowieci by moment, kiedy zacz si on mia ze swoich obaw i wyobrazi sobie, jak bdzie piknie, gdy znajdzie Nowy Ser - powiedziaa Angela. - Z takim wyobraeniem atwiej zdoby si na wdrwk po Labiryncie... I Bjek w kocu znalaz to, czego szuka. Chciaabym, aby mnie udawao si to czciej. Frank umiechn si szeroko. - A wic nawet Zastakowie niekiedy dostrzegaj korzyci pynce ze zmian... - Na przykad to, e mog pozosta na swoich stanowiskach - dokoczy Carlos. - Albo nawet liczy na niez podwyk - dodaa Angela. Richard, ktry podczas rozmowy siedzia zamylony, oywi si nagle i rzek: - Moja szefowa wiele razy powtarzaa mi, e nasza firma musi si zmieni. Teraz myl, e chciaa mi w ten sposb zasugerowa, e to ja powinienem si zmieni, ale nie chciaem tego usysze. Myl te, e nigdy nie prbowaem dociec, jak wyglda ten Nowy Ser, do ktrego chce nas zaprowadzi, i dlaczego miaby mi smakowa. W tym momencie lekki umiech przemkn przez twarz Richarda. - Przyznaj, e podoba mi si pomys wyobraania sobie Nowego Sera i radoci, jak nam przyniesie.

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

Taka wizja rozjania przyszo. Jeli widzisz, jakie korzystne zmiany mog nastpi w twoim yciu, to jeste bardziej zainteresowany tym, by nastpiy. Moe powinienem sprbowa tego w praktyce. Wydaje mi si, e moje dzieci nie dostrzegaj tego, e w ich yciu co naleaoby zmieni. S troch jak Zastaek - zoszcz si. Prawdopodobnie obawiaj si tego, co przyniesie im przyszo. Moe nie roztoczyem przed nimi wizji Nowego Sera... Pewnie, dlatego, e sam nie mam jego wyobraenia... Zapada cisza, poniewa kady z nich myla o wasnym yciu. - Tak... Wikszo z nas mwia o dziaalnoci zawodowej - przerwaa cisz Jessica. - Kiedy suchaam opowieci, mylaam o swoim yciu prywatnym. Myl, e mj obecny zwizek to taki kawaek Starego Sera, pokryty cakiem grub warstw pleni. Cry umiechn si ze zrozumieniem: - Ja te chyba musz skoczy zy zwizek. - A moe Stary Ser to tylko stare zachowania? To, z czym naprawd musimy skoczy, to, przyzwyczajenia, ktre s przyczyn zych relacji w naszych zwizkach - zauwaya Angela. - O tak! To suszna uwaga: Nowy Ser to nowy zwizek z t sam osob! - przyzna jej racj Cry. - Tak... Jest w tym wicej racji, ni mylaem. Podoba mi si myl, by zmienia zachowania zamiast zrywa zwizki z innymi. Schematyczne postpowanie wobec innych ludzi doprowadzi kady zwizek do takiego samego koca - podsumowa Richard. - A wracajc do pracy... Moe zamiast zmienia prac powinienem zmieni wasne do niej podejcie. Pewnie dawno ju bym awansowa, gdyby wczeniej przyszo mi to do gowy. Becky, ktra po skoczeniu szkoy przeprowadzia si do innego miasta i przyjechaa do Chicago specjalnie na zjazd absolwentw, powiedziaa: - Gdy suchaam samej opowieci i waszych komentarzy, zrozumiaam, e sama byam jak Zastaek brak mi byo odwagi i nie chciaam zmian. I co gorsza, obawiam si, e swj lk niewiadomie wpoiam wasnym dzieciom. Gdy teraz o tym myl, to jestem pewna, e zmiana moe doprowadzi do nowego, lepszego ycia, nawet gdy wtpisz, e tak si stanie. Pamitam, gdy mj syn by w drugiej klasie liceum, przenielimy si z Illinois do Vermont - m zosta tam wydelegowany przez firm. Syn musia rozsta si z przyjacimi, co przyprawiao go o bardzo zy nastrj. Ponadto w Illinois zdoby w szkolnych zawodach tytu mistrza w pywaniu, a w Vermont nie byo druyny pywackiej. Mia nam bardzo za ze, e si przenosimy. A jednak po przeprowadzce zakocha si po prostu w grach Vermontu, zacz uprawia narciarstwo, zosta czonkiem druyny narciarskiej i teraz jest szczliwy, e mieszka w Colorado... Gdybymy wsplnie wysuchali historii o Serze przy filiance gorcej czekolady, oszczdzilibymy sobie wielu stresw.

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

- Gdy wrc do domu, opowiem t histori caej mojej rodzinie - powiedziaa Jessica. - Zapytam dzieci, kim wedug nich jestem - Zastakiem, Bojkiem. Nosem czy Pdziwiatrem - i kim s one. Moe porozmawiamy o tym, czym jest Stary Ser w naszej rodzinie i gdzie moe by Nowy. - wietny pomys! - zakrzykn Richard. Zaskoczy wszystkich, nie wyczajc siebie samego. - Myl, e stan si od dzi Bojkiem... Bd szuka sera i cieszy si nim. I opowiem t histori przyjacioom, ktrzy boj si ycia w cywilu, i wyjani im, co to moe dla nich oznacza. Spodziewam si kilku cakiem interesujcych rozmw -stwierdzi Frank. - Tak, w ten sposb uzdrowilimy nasz firm. Wiele razy dyskutowalimy o tym, co wynika dla nas z historii o Serze i jak ona si ma do naszej sytuacji. Niekiedy byo to bardzo zabawne, bo mwilimy o radzeniu sobie ze zmianami wasnym szyfrem. Byo to bardzo skuteczne, szczeglnie gdy zakorzenio si w firmie. - Co masz na myli, mwic "zakorzenio si"? - zapyta Nathan. - Im dokadniej przygldalimy si firmie, tym wicej dostrzegalimy osb, ktre byy pozbawione siy. Zrozumiae wic, e obawiay si zmian przychodzcych "z gry" i opieray si im. Mwic krtko, wymuszajc zmiany, prowokujesz opr. Gdy jednak histori o Serze poznali wszyscy pracownicy, inaczej spojrzeli na zmiany. Pomoga ona wszystkim mia si lub chocia umiecha na myl o wasnych lkach i sprawia, e chcieli i naprzd. Szkoda tylko, e nie usyszaem jej wczeniej... - Jak to? - zapyta Carlos. - Bo podczas gdy propagowalimy zmiany, nasze interesy tak si pogorszyy, e musielimy rozsta si z wieloma ludmi... Wrd nich miaem licznych przyjaci... To byo bardzo trudne dla nas wszystkich. Jednak zarwno wrd tych, ktrzy pozostali, jak i tych, ktrzy odeszli, wielu wyznao, e opowie o Serze pozwolia im inaczej spojrze na to, co si stao, i lepiej sobie z tym radzi. Ci, ktrzy musieli poszuka nowej pracy, mwili, e cho trudno byo im na pocztku, to wspomnienie opowieci pomogo im przetrwa. - A co si im najbardziej przydao? - zapytaa Angela. - Gdy pokonali ju strach, uwiadomili sobie, e Nowy Ser jest gdzie niedaleko i po prostu czeka, aby go znale. Mwili, e jego wyobraenie, to znaczy wizja siebie w nowej, interesujcej pracy, sprawiao, e czuli si wietnie. Dziki temu w rozmowach kwalifikacyjnych wypadli lepiej i wielu znalazo dobr prac. - A co z tymi, ktrzy zostali? - zapytaa Laura. - No c... zamiast skary si na zachodzce zmiany, mwili: zabrali nasz ser, poszukajmy wic

Determined to make a change www.szymonflaka.pl

2009

nowego. To oszczdzio wiele czasu i zmniejszyo stres. Ludzie, ktrzy opierali si zmianom, wkrtce dostrzegli korzyci pynce ze zmian i nawet pomagali je wprowadza. - Jak sdzisz, dlaczego si zmienili? - zapyta Cry. - Zmienili si, gdy przerwalimy grupowy opr wobec zmian. Jak mylicie, co si dzieje, gdy w jakiej firmie czy organizacji odgrnie wprowadza si zmiany? Czy pracownicy uwaaj to za dobry, czy zy pomys? - Oczywicie, zy - odpowiedzia Frank. - No wanie, dlaczego? - Poniewa ludzie przywykli do tego, co byo dotychczas, i myl, e zmiany im zaszkodz. Wystarczy, e jedna osoba powie, e zmiany to zy pomys, a wszyscy jej przyklasn - odpowiedzia Carlos. - Tak, nawet wtedy, gdy myl inaczej. Nikt nie chce si wychyla. To wanie taki grupowy opr musi przezwyciy kada reorganizujca si firma. - Co wic zmienio si, gdy ludzie poznali opowie o Serze? - zapytaa Becky. - Grupowy opr znikn, bo nikt nie chcia zasuy na miano Zastaka! Wszyscy si rozemieli. - Kady chcia jak najwczeniej "wywcha" zmiany i przystpi do dziaania, by nie da si zaskoczy i nie zosta w tyle. - To wana obserwacja - stwierdzia Nathan. - Nikt w naszej firmie nie chciaby wyj na Zastaka. Oni mog si zmieni. Dlaczego nie opowiedziae nam tej historii podczas poprzedniego zjazdu? Dzi byoby ju po wszystkim. - Byoby. To zaczyna dziaa, gdy wszyscy ludzie w firmie poznaj opowie. I niewane, czy to jest maa, czy dua firma, czy te twoja rodzina. Zmiana nastpi, gdy ludzie si zmieni. Gdy zobaczylimy, jakie to skuteczne, zapoznalimy z opowieci facetw, z ktrymi prowadzilimy interesy, wiedzc, e oni te si zmieni. Zasugerowalimy im, e moemy by dla nich Nowym Serem, to znaczy lepszymi partnerami, z ktrymi odnios sukces. Ta myl podsuna Jessice nowe pomysy i gdy przypomniaa sobie o kilku rozmowach z klientami, ktre odbya ostatnio, powiedziaa: - No dobrze, czas ju opuci Magazyn S i poszuka Nowego Sera. Wszyscy rozemieli si i zaczli egna. Chtnie jeszcze by porozmawiali, ale szkoda byo kadej chwili. Na koniec podzikowali Michaelowi, a on powiedzia: - Ciesz si, e uznalicie opowie za pouczajc, i mam nadziej, e niebawem sami poszukacie okazji, by przekaza j innym.
KONIEC