CO PISZ INNI

Ukady kompensacji szeregowej zwikszaj zdolno przesyow linii najwyszych napi

Kirschner L. i in.: Quick fix. Power Engineering International 2006 nr 9. Opracowa Piotr Olszowiec.

Wzrost mocy systemw elektroenergetycznych wymusza wdraanie rozmaitych rodkw sucych zwikszaniu zdolnoci przesyowej linii najwyszych napi. Jednym z coraz czciej stosowanych sposobw stao si uycie tzw. kompensacji szeregowej, polegajcej na wczeniu szeregowo w przewody fazowe linii odpowiednio dobranych kondensatorw. Metoda ta pozwala nie tylko na zwikszenie przepustowoci linii, lecz take poprawia stabilno pracy systemu elektroenergetycznego, dziki obnieniu wzdunej reaktancji indukcyjnej. Ostatnim gonym przedsiwziciem tego rodzaju byo uruchomienie w 2006 r. ukadu szeregowej kompensacji dwch rwnolegych linii 500 kV w chiskiej prowincji Fengjie. Realizacja tego zadania przez firm Siemens zwikszya moliwoci wyprowadzenia mocy z najwikszego zespou elektrowni wodnych na wiecie Three Gorges. Znamionowa moc bierna trjfazowego ukadu kondensatorw jednej linii wynosi 610 MVAr, a zaoony stopie kompensacji 35%. Spord moliwych rozwiza wybrano ukad kompensacji, ktrego jedn faz przedstawiono na rysunku. Reaktancja pojemnociowa kadej z dwch pokazanych baterii kondensatorw wynosi 35,3 W, przy czstotliwoci 50 Hz. Prd znamionowy baterii wynosi 2,4 kA, z moliwoci przecienia o 50% przez 10 minut. Bezpieczne uytkowanie ukadu wymaga ograniczenia moliwego wzrostu napicia wystpujcego na baterii kondensatorw we wszystkich stanach roboczych. Podstawowym parametrem dla wyboru zabezpieczenia baterii kondensatorw od przepi jest maksymalna warto prdu zwarcia w kompensowanej linii. W normalnych warunkach prd roboczy fazy linii przepywa przez kondensatory, wywoujc na nich spadek napicia. To samo napicie wystpuje take na rwnolegle przyczonych ogranicznikach przepi MOV (warystory z tlenku metalu). W razie zwarcia prd zwiksza wspomniany spadek napicia a do zadziaania ogranicznika. Dla ochrony tego elementu przed nadmiernym przegrzaniem, rwnolegle do kondensatorw przyczono 60

iskiernik, ktry po przebiciu stwarza obejcie dla prdu zwarcia. Z kolei ochron tego iskiernika przed niszczcymi skutkami powstaego uku elektrycznego wielkiej mocy zapewnia wycznik obejcia, zamykany automatycznie 50 ms po przebiciu iskiernika. Wycznik ten, o napiciu znamionowym 550 kV i napdzie hydraulicznym, wykonano w technologii SF6. Oprcz wspomnianej funkcji ochrony iskiernika, wycznik obejciowy suy do zaczania i wyczania z pracy caego ukadu szeregowej kompensacji linii. Przy tych operacjach wsppracuje on z odcznikami pokazanymi na schemacie. Szeregowo z iskiernikiem i wycznikiem obejcia wczony jest obwd RL, stanowicy ukad tumicy prdy o wysokich czstotliwociach, grone dla kondensatorw w trakcie ich rozadowania. Dawik o indukcyjnoci 0,6 mH zosta zbocznikowany przez rezystor, poczony szeregowo z iskiernikiem o niewielkiej szczelinie. Pozwala to na atwe i niezawodne wczanie rezystora do pracy dopiero przy przepywie odpowiednio duego prdu rozadowania kondensatora. Bateria w jednej fazie zawiera 480 kondensatorw, poczonych w ukad szeregoworwnolegy. Kada z rwnolegych gazi, skadajca si z 6 szeregowo wczonych kondensatorw, pracuje w znamionowych warunkach pod napiciem 85 kVsk. Bateria jest chroniona od zwar wewntrznych przez wasne zabezpieczenie rnicowe. Poszczeglne kondensatory nie maj typowego zabezpieczenia przeteniowego, jakim s bezpieczniki. Warystorowe ograniczniki przepi umieszczono w polimerowej obudowie wyposaonej w membran przeciwwybuchow, na wypadek wzrostu cinienia wywoanego przez wewntrzne uszkodzenie. Znamionowe napicie dziaania ogranicznika ustalono na poziomie 143 kVsk, a jego zdolno rozpraszania energii cieplnej wynosi 35 MJ. Projekt ukadu szeregowej kompensacji linii przewiduje dwa odmienne rodzaje dziaania po wystpieniu zwarcia w sieci. W przypadku zwarcia poza kompensowan lini przesyow kondensatory nie s bocznikowane przez iskiernik i wycznik obejciowy ukad pracuje bez zmiany przez czas niezbdny do eliminacji zwarcia w sieci. W tych warunkach

Schemat ukadu szeregowej kompensacji jednej fazy linii 500 kV C bateria kondensatorw, RL obwd tumicy, MOV warystorowe ograniczniki przepi

warystory ogranicznikw s poddane najwikszemu przecieniu prdowemu. Natomiast po wykryciu zwarcia w kompensowanej linii kondensatory zostaj natychmiast zbocznikowane przez iskiernik Zostaje on przebity przez ukad sterowania w cigu 1 ms po wzrocie prdu w ograniczniku do 8 kA, co skutecznie chroni zarwno kondensatory, jak i sam ogranicznik. Ukad szeregowej kompensacji kadej z faz linii (z wyjtkiem wycznika obejcia) o masie 40 ton zabudowano na oddzielnych platformach, o wymiarach 15x8 m. Platform umieszczono na pionowych porcelanowych izolatorach wsporczych o wysokoci ok. 6 m.

PASKIE PRZEKANIKI BEZPIECZESTWA Paskie, elektromagnetyczne przekaniki bezpieczestwa typu SIF maj wysoko 10,9 mm. S wykonywane jako cztero- lub szeciobiegunowe, z wymuszonym prowadzeniem zestykw i mog czy prdy do 8 A. Przekaniki s monostabilne, z neutralnym ukadem magnesu trwaego i maj moc rozruchow 660 mW (4-biegunowe) lub 700 mW (6-biegunowe). Po zaczeniu moc podtrzymania moe by obniona do 200 mW. Przekaniki znajduj zastosowanie zwaszcza w ukadach o duych wymaganiach cieplnych. (wb-119) IEN Europe 2006 nr 67
Rok LXXV 2007 nr 2