marcinmilkowski.

pl

Przekad tekstw informatycznych na jzyk polski

Contributed by Marcin Miłkowski

Par lat temu napisaem: "Jak wiadomo, niewiele jest rzeczy budzcych rwnie wiele kontrowersji, co polska terminologia informatyczna". Dzi sytuacja wyglda nieco inaczej. Liczba tumacze, skala przedsiwzi translatorskich, a przede wszystkim wymagania wielkich koncernw przyczyniy si do wypracowania pewnych zasad.

Mj sownik mia za zadanie po pierwsze "zinwentaryzowa" nowe terminy wprowadzane do polskiego sownictwa informatycznego, a po drugie zaproponowa polskie odpowiedniki nowych - czsto rwnie w jzyku angielskim - terminw. Wydaje mi si, e oba zadania speni przynajmniej czciowo. Tekst, ktry wanie ukaza si na ekranie Pastwa komputerw, powsta jako komentarz do sownika. Wkrtce jednak zacz si przeistacza w przewodnik dla tumaczy informatycznych. Z licznych listw wnioskuj, e przydaje si on wielu osobom w doskonaleniu warsztatu. Bardzo prosz o komentarze, s one bardzo pomocne. Lista szczeglnie "zasu onych" komentatorw znajduje si na kocu tego tekstu. I mo e jeszcze jedna uwaga: im wicej opisuj w tym poradniku, tym wicej nowych pomysw mi si nasuwa. Z braku czasu (no c , tumacz-praktyk nie mo e cakowicie powica si teoretyzowaniu) uzupeniam tekst sporadycznie, lecz obiecuj, e uaktualnieniom nie bdzie koca. (c) Marcin Mikowski, 1998-2004. Wszelkie prawa zastrze one. Autor dzikuje wszystkim za komentarze, w szczeglnoci: Zbigniewowi Chyli, Ryszardowi Kasprzykowi, ukaszowi Gnatkowskiemu, Arkadiuszowi Rychliskiemu, Tomaszowi M. Sadowskiemu, Adamowi Twardochowi i Mikoajowi Tejwanowi. {mospagebreak title=Tworzenie terminw technicznych} Midzymordzie czy interfejs? A mo e sprzg lub styk? Pocztkowo wyboru dokona nieatwo. atwo przychodzi wraz z praktyk. Sdz, e warto kierowa si nastpujcymi zasadami: - (a) zasada zrozumiaoci sownictwa: stosowa terminy bdce w powszechnym u yciu - (b) zasada wiernoci semantycznej: tworzc nowe tumaczenia, wybiera sowa najbli sze znaczeniowo oryginaowi, zwaszcza jeli pierwotnie nie u ywano ich w kontekstach technicznych w jzyku rdowym - (c) zasada brzytwy Ockhama: jeli termin angielski A jest synonimem angielskiego sowa B, ktre ma ju tumaczenie na jzyk polski w postaci sowa C, stosowa C jako przekad A - (d) zasada wiernoci syntaktycznej: przy tworzeniu nowych terminw po polsku warto tumaczy je tak, by pasoway do kontekstw wi cych si z tymi sowami, z ktrymi wi e si termin oryginalny (rwnie pod wzgldem skadni) - (e) zasada weryfikacji adekwatnoci: zastpowa dotychczasowe polskie odpowiedniki, ktre s niepoprawne stylistycznie i/lub nieadekwatne stylistycznie poprawnymi i adekwatnymi - (f) zasada nietworzenia makaronizmw: nie polszczy sw obcojzycznych (w szczeglnoci angielskich), ktre maj ju potoczne odpowiedniki (tj. nie zapisywa fonetycznie sw obcojzycznych) - (g) zasada wyboru bazy terminologicznej: termin A wystpujcy w kilku bazach terminologicznych
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

mo na oddawa kilkoma polskimi odpowiednikami, zwaszcza jeli (1) A jest wyra eniem wieloznacznym, ale w ka dej z baz ma cile okrelone znaczenie, (2) dany odpowiednik A jest zgodny stylistycznie z caoci terminologii okrelonej bazy, (3) rozr nienia pojciowe w bazie B nie wystpuj w bazie C

Nie da si ukry, e ta lista nie jest wyczerpujca ani bezdyskusyjna. Powy sze reguy, co gorsza, prowadzi mog do sprzecznych rozwiza. Mo na sobie radzi z t niedogodnoci, przypisujc reguom (a)-(g) r n wag i wybiera rozwizanie dyktowane przez wa niejsz regu. Du o zale y od wasnej inwencji tumacza, ale tak e od preferencji jego zleceniodawcy. Niektrzy, na przykad, wol, je eli skrty pozostawia si w wersji oryginalnej. Inni uwa aj, e je rwnie nale y tumaczy. Regua (f) ma bardzo du e znaczenie. Zakazuje ona tumaczenia "file" jako "fajl", "encapsulation" jako "enkapsulacja", "customize" jako "kastomizowa". Nie nale y tworzy neologizmw w miejsce sw, ktre ju istniej; przecie chodzi o zrozumiao tekstu, a nie o jego zbdne rozdymanie makaronizmami. Jeli kto woli pisa w innym jzyku, ni polski, nie ma przeszkd: nie nazywajmy jednak tego tumaczeniem! Reguy (f) nie nale y rwnie uto samia z zakazem u ywania wszelkich sw pochodzenia obcego i zapo ycze; ma ona na celu tylko powstrzyma od tworzenia terminw na zasadzie kalki jzykowej. Niekiedy trzeba posu y si neologizmem polskim, aby odda neologizm angielski; w przypadku jednak sw z jzyka naturalnego wydaje si to niewaciwe. Dopuszczalne jest np. dodawanie prefiksu e- do sw polskich (np. e-business tumaczy jako ebiznes, e-commerce jako ehandel), co proponuje Wacaw Iszkowski (Gazeta Wyborcza, dodatek "Gazeta-Komputer", 12.06.99). Sowo "e-business" jest bowiem neologizmem (skrtowcem), przeto regua (f) go nie dotyczy. Podkrelam szczeglne znaczenie zasady (a). Mimo e jest ona oczywista, spotka mo na prby wywa ania otwartych drzwi. Rozstrzygnicie konkursu na spolszczanie wyrazw obcojzycznych w tygodniku "Polityka" na pocztku wrzenia 2000 wskazuje, e nawet po jzykoznawcach nie mo na oczekiwa fachowoci. Wystarczy przytoczy dwa przykady: zaproponowano sowo "listel" (zamiast "poczta elektroniczna") i "kompirat" (zamiast "haker"; bd merytoryczny towarzyszy niezgrabnoci jzykowej). Chciabym doda, e przez "powszechne u ycie" (zasada (a) ) rozumie nale y w szczeglnoci stosowanie terminw w specjalistycznych sownikach. Pierwszestwo maj tu sowniki wskazane przez zleceniodawc, ale jeli wystpuj w nich bdy, nale y na to zwrci naszemu chlebodawcy uwag. Przy okazji warto przypomnie, e ka da midzynarodowa firma, ktra musi stale wsppracowa z tumaczami, powinna budowa wasn baz terminologiczn. W przeciwnym razie tumacze bd podejmowali decyzj na wasn rk, a jeli w gr wchodzi du a firma, zlecajca tumaczenia wielu biurom, pojawi si liczne niespjnoci w przekadzie. Na skal oglnopolsk rol regulatora terminologii peni powinny Polskie Normy. Niestety, do tej pory sownictwo znormalizowane jest stosunkowo ubogie, a przy tym nie uniknito powa nych usterek. Licz jednak na to, e powa ne biura tumacze i dowiadczeni polscy tumacze wezm udzia w opracowywaniu nowych norm. Jednak jeli danego terminu (oraz jego synonimw) nie ma ani w sownikach, ani w wydawnictwach normalizacyjnych, ani w u yciu, to zasada (a) sprowadza si do postulatu stosowania prostych i zrozumiaych odpowiednikw polskich, nawet kiedy s neologizmami. Wynik takiej wasnej pracy nale y podda dyskusji, cho trudno mie nadziej na ostateczne rozstrzygnicia, bo du o zale y tu po prostu od subiektywnych gustw. Najlepiej skonsultowa si z uczestnikami list dyskusyjnych dla tumaczy. Niegdy najwa niejsz rol speniaa lista pl.comp.tlumaczenia; dzi popularniejsze s pl.hum.tlumaczenia i tlum_inf@groups.yahoo.com. Warto pisa te do list fachowych (np. pl.comp.objects). Czasem wystarczy dyskusja ze zleceniodawc lub z innymi tumaczami, ktrzy pracuj w jednym zespole lub orientuj si w danej problematyce. Regua (g) stanowi pewne "dopowiedzenie" do zasady (a). Chodzi mi mianowicie o sytuacje, gdzie np. termin backup oddaje si standardowo jako "tworzenie kopii zapasowych", natomiast w rodowisku
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

AS/400 jako "skadowanie". S to sytuacje cakowicie normalne; niekiedy nawet mog by szczeglne powody stosowania wielu ekwiwalentw jednego terminu oryginalnego. Tekst prdzej czy pniej trafi do weryfikatora lub redaktora. Jeli mamy szczcie, poratuje on nas dobr rad. Czasem niestety bdzie oczekiwa, e tumacz wymyli najlepszy termin. {mospagebreak title=Kompetencje tumacza} Tradycyjnie uwa ano, e do tumaczenia tekstu technicznego niezbdna jest uprzednia znajomo problematyki, ktrej on dotyczy. Np. Vollnagel cierpkie uwagi kieruje do niekompetentnych amatorwtumaczy. I jest tu oczywicie du o susznoci. Wydaje si jednak, e dzi rzecz przedstawia si nieco inaczej. Z jednej strony technologia rozwija si w takim tempie, i trudno znale cho jednego specjalist, ktry znaby j w peni (nawet w krajach anglojzycznych). Z drugiej strony dostp do materiaw informacyjnych dziki Internetowi (w tym dziki listom dyskusyjnym dla tumaczy) jest tak uatwiony, e praktycznie ka dy mo e si dowiedzie wszystkiego o technikach informatycznych. Zdobycie niezbdnych kompetencji dawniej byo kwesti wielu miesicy (polegao m.in. na zbieraniu wszelkich dostpnych materiaw reklamowych, pisaniu bardzo uprzejmych listw do producentw oprogramowania itp.). Obecnie firmy i orodki naukowe skwapliwie dziel si informacjami. Mo na zatem powiedzie, e kompetentny tumacz to niekoniecznie znawca tematu, lecz czowiek, ktry potrafi szybko z dowolnym tematem si zaznajomi. W istocie taka umiejtno jest rzadsza, lecz prdzej czy pniej trzeba j zdoby. Innymi sowy, idealnym tumaczem jest osoba, ktra potrafi szybko si uczy i w krtkim czasie staje si znawc problematyki. Jednoczenie musi lepiej posugiwa si jzykiem ojczystym ni inni znawcy tematu. To po prostu redaktor i informatyk w jednym. Teksty oryginalne bardzo czsto s wieloznaczne lub mtne. Jedn metod rozstrzygania dylematw podczas lektury i tumaczenia takiego tekstu jest znajomo problematyki oraz umiejtno wyawiania niespjnoci. niespjnoci i sprzecznoci. Przekad, ktry jest peen sprzecznoci, twierdze wzajemnie si wykluczajcych, najczciej jest po prostu bdny - tumacz wybiera polskie odpowiedniki bez zastanowienia i bez pogbiania swojej wiedzy. Podsumujmy. Przed przystpieniem do tumaczenia (wzgl. ju w jego trakcie) nale y wyszuka odpowiednie informacje i zapozna si z dostpnymi w Polsce publikacjami na ten temat. Czasem ta faza pracy jest najbardziej pracochonna; jest to jednak niezbdny warunek poprawnoci przekadu. Nie jest to jednak warunek wystarczajcy; wiele tzw. fachowych tumacze brzmi sztucznie, gdy znajomo techniki nie zawsze idzie w parze ze sprawnoci jzykow. Nale aoby sobie yczy, by fachowcy przystpujcy do tumacze pamitali, e drewniany jzyk jest wad, a nie zalet tekstu technicznego. {mospagebreak title=Odbiorca i rodzaj tumaczenia} Bardzo wa ne jest, kto ma by czytelnikiem przekadu. Jeli tekst stanowi cz dokumentacji dla "szarego czowieka", wwczas bezwzgldnie nale y unika wszelkich wyra e argonowych, terminw cile specjalistycznych, a w szczeglnoci zapo ycze z jzyka angielskiego. "Szary czowiek" nie zrozumie np. sowa "host". Za tekst musi by klarowny dla ka dego. Nieco inaczej rzeczy si maj z przekadami tekstw teoretycznych dla informatykw. Tutaj mo na swobodnie wprowadza trudniejsze terminy (cho nie kalki jzykowe). Moim zdaniem, rwnie informatycy zasuguj na teksty atwe w lekturze, wic klarowno i dobra polszczyzna s rwnie istotne. Natomiast rodzaj tumaczenia decyduje o stopniu wiernoci przekadu. Tzw. lokalizacja (tumaczenie oprogramowania, pomocy elektronicznej; niekiedy rwnie stron WWW lub dokumentacji czysto
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

technicznej, np. charakterystyki urzdzenia) wi e si z wymogiem du ej wiernoci. Wierno to nie to samo, co dosowno. Teksty lokalizowane bywaj zwykle dosy zwize i treciwe; niewskazane jest zatem ich skracanie. Czasem wprawdzie warto doda co "od siebie", ale dopiero po konsultacji z autorami oryginau lub ze zleceniodawc (bo przecie warto ulepszy rwnie orygina). Tumaczenie artykuw, a zwaszcza ksi ek nie wymaga zachowania cakowitej wiernoci. Niektrzy autorzy maj skonnoci do gadulstwa (np. wprowadzaj zdania w stylu "Jak wy ej pisaem", "Wspomn o tym ni ej", "To wa ny problem, ale nie pora go teraz opisywa. Opisz go w nastpnym akapicie"); niekiedy mo na pokusi si o skracanie takich wypowiedzi (zwaszcza w wypadku autora, ktry pisze "Na ilustracji widocznej na rys. 1 przedstawiono diagram, ktry ukazuje xxx", warto napisa "Rys. 1 przedstawia xxx"). {mospagebreak title=Proces tumaczenia technicznego } Przekad tekstu technicznego przebiega w czterech etapach. Najpierw wykonywane jest tumaczenie samego tekstu, nastpnie jego redakcja (ktr wykonuje sam tumacz, a nastpnie ewentualnie inny redaktor). Kolejnym, niezbdnym etapem jest weryfikacja - redakcja merytoryczna przekadu, gdzie zwraca si uwag na zgodno tumaczenia z oryginaem (o kwestii zgodnoci wspominam ni ej). Czasem, gdy redakcji dokonuje osoba inna od tumacza, sam tumacz mo e dokona weryfikacji, lecz wydaje si to zbyt ryzykowne, bo sam zwykle nie zobaczy drobnych usterek; zdarza si czsto, e czytajc wasne teksty widzimy to, co chcielimy napisa, a nie to, co faktycznie wyrazilimy. Ostatecznym etapem jest redakcja stylistyczna, np. ujednolicenie stylu, gdy tekst jest owocem pracy zespou tumaczy. Niekiedy weryfikator jednoczenie podejmuje si te redakcji stylistycznej. Gdy do czynienia mamy z tumaczem dowiadczonym, ktry firmuje przekad wasnym nazwiskiem, biorc za odpowiedzialno, dobrze jest skonsultowa z nim wprowadzone poprawki merytoryczne. Na ka dym z etapw tumaczenia wa na jest komunikacja midzy tumaczem, redaktorem i weryfikatorem. Dlatego nie nale y zaniedbywa tak wa nej sprawy, jak komentarze do tumaczonego tekstu. Czsto orygina jest w postaci niezrozumiaej (uszkodzony, bdny lub merytorycznie absurdalny). W zale noci od ustale ze zleceniodawc tumacz mo e poprawi bdy oryginau bd dokona przekadu dosownego z zastrze eniem, e tekst jest wadliwy. Skoro wspomnielimy ju o zleceniodawcy, to warto powiedzie par sw o jego pozycji. Po pierwsze, mo e mie on szczeglne wymagania wobec stylu tumaczenia, zwaszcza gdy ma by ono czci wikszego tekstu - np. dokumentacji jakiego produktu. Wwczas dostarcza wskazwki, czy to w postaci kilku uwag, czy poradnika stylistycznego. Wiksze firmy maj takie opracowania. Jeli nie, powinny jak najszybciej zleci sporzdzenie takiego "regulaminu"; w przeciwnym razie, stylistyka przekadw bdzie niespjna, nawet jeli oryginay s pisane w tej samej konwencji. Po drugie, firma obecna na polskim rynku od wielu lat dysponuje z pewnoci du baz sownikow. Rwnie takie sowniki przekazywane s tumaczom. Nie musz chyba podkrela, jak wa ne jest korzystanie z tej samej bazy terminologicznej przez wielu tumaczy, pracujcych na rzecz wielkiego koncernu (w gr wchodzi mo e nawet wiele agencji tumacze w kilku krajach). Po trzecie, zleceniodawca mo e stawia tumaczowi warunek korzystania z okrelonego programu podczas tumaczenia (chodzi o edytor tekstw, system wspomagania tumacze czy wrcz system tumaczenia maszynowego). Nowoczesne oprogramowanie wspomaga tumaczenie tekstw technicznych, zwaszcza bardzo jednolitych stylistycznie komunikatw pojawiajcych si w programach. Tumaczenie programw, nawiasem mwic, przyjo si nazywa "lokalizacj oprogramowania". Ot , podczas lokalizacji oprogramowania automatycznie tumaczone s identyczne fragmenty i uzupeniane tzw. pamici sownikowe. Czasem oprogramowanie takie wsppracuje z popularnymi edytorami, niekiedy za wymaga u ycia specjalizowanych, wasnych edytorw. Do najpopularniejszych systemw wspomagania tumaczenia przez u ycie sownikw fraz (tzw. pamici tumacze) nale : TM/2 (Translation Manager) firmy IBM, Trados WorkBench, Deja Vu firmy Atril, SDLX i Localization Studio firmy Microsoft. Poza tym istnieje szereg innych takich produktw, rwnie w postaci zestaww makropolece do programu MS Word - tu godny polecenia jest dawniej darmowy, a dzi stosunkowo tani WordFast, wyposa ony w polsk instrukcj obsugi. Jego poprzednikiem, programem
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

typu shareware w cenie 30 USD by WordFisher. Zasady dziaania tego rodzaju programw s niezwykle proste. Ot , w sowniku wyszukiwane s frazy z tekstu, podzielonego uprzednio na tzw. segmenty (zwykle zdania, wyr niane jako cigi tekstowe zakoczone okrelonymi znakami interpunkcyjnymi takimi jak kropka, znak zapytania, wielokropek itp.). Wyszukiwanie opiera si na logice rozmytej, tj. trafno wyszukania ocenia si w skali procentowej. 100% oznacza, e w sowniku znajduje si identyczna fraza. Mniejszy wspczynnik sygnalizuje, e znaleziono podobny, lecz inny cig. Kiedy w tekcie wystpuje du o powtrze (np. instrukcje obsugi, teksty prawne) lub jeli tumaczymy wiele podobnych tekstw (np. opisy urzdze z tej samej serii), u ycie pamici tumacze ogromnie zwiksza wydajno pracy, uwalniajc nas od bezmylnego kopiowania takich samych tekstw. Jednoczenie gwarantuje ono wiksz spjno z bazami terminologicznymi i tworzenie baz w czasie tumaczenia. {mospagebreak title=Realia} W czasie tumaczenia tekstw technicznych czsto mo na si natkn na rozmaite odniesienia do realiw, oczywistych dla czytajcych tekst w oryginale, lecz niekoniecznie znanych odbiorcom przekadu. Jeli istniej wtpliwoci, czy takie realia - su ce zwykle jako obrazowe przykady, objaniajce sens danej metody lub zasad dziaania jakiego programu czy urzdzenia - s znajome, nale y je zastpi realiami polskimi. Tu liczy si pomysowo; tumacz powinien waciwie by w stanie samodzielnie zbudowa przykad, ktry bdzie jasny dla czytelnika. Bez znajomoci rzeczy si nie obejdzie. Podczas zmiany realiw nale y wic szczeglnie bacznie zwraca uwag na swoje kompetencje i w razie potrzeby uzupenia swoj wiedz. {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Styl - szyk i rytm} Przy tumaczeniu warto zwraca uwag na stylistyk jzyka polskiego. Dotyczy to zarwno sownictwa, jak rytmu i szyku. W jzyku angielskim czasowniki umieszcza si czsto na kocu zdania, po polsku brzmi to zwykle sztucznie. Praktyczna zasada wyboru rytmu i szyku wypowiedzi jest taka: akcenty powinny pada na co drug sylab. Warto pamita, e przymiotniki w jzyku polskim stawia si zwykle przed rzeczownikami (tzn. lepiej mwi "pena instalacja" ni "instalacja pena"). Natomiast terminy techniczne maj inn budow: najpierw pisze si rzeczownik, a potem przymiotnik (np. "wgiel kamienny", nie za "kamienny wgiel"). Zasada ta dotyczy rwnie terminw informatycznych. Nieatwo jednak odpowiedzie sobie na pytanie, kiedy dane wyra enie staje si terminem technicznym. Wskazwk mo e by wystpowanie wyra enia w sowniku (jako oddzielnego hasa). {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Datum i novum} W wielu publikacjach mo na napotka omwienia tzw. problemu "datum i novum". "Datum" (ac. dane) oznacza informacje ju znane, a "novum" (ac. nowe) - nieznane. Rzecz jest o tyle istotna, e w polszczynie szyk zdania inaczej wyra a r nic midzy datum i novum ni w jzyku angielskim. Jest to jedna z najwa niejszych przyczyn niemo noci tumaczenia sowo po sowie. Zasada oglna jest prosta: na kocu zdania w jzyku polskim znajduj si najwa niejsze informacje (novum). Poprzedzaj je informacje wprowadzajce (datum). Przykad: - Kot le y na macie. - Na macie le y kot. - Kot na macie le y.

http://marcinmilkowski.pl

Powered by Joomla!

Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

W pierwszym zdaniu dowiadujemy si, e znany nam kot le y na macie (cho spodziewalimy si, e raczej hasa po ogrdku), w drugim - i na macie le y kot, a nie np. winka morska, dla ktrej kupilimy mat. W trzecim zdaniu dowiadujemy si, e kot na macie wcale si nie przeciga, nie drapie za uchem, lecz tylko le y. W jzyku angielskim szyk ma zupenie inn struktur. Oglnie rzecz biorc, podmiot zwykle bywa na pierwszym miejscu (ewentualnie poprzedzony okolicznikiem - najczciej czasu). Niebagateln rol odgrywaj rwnie rodzajniki, sygnalizujce r nic midzy datum a novum. Zdania powy sze nale aoby przetumaczy tak: - The cat is on the mat. - A cat is on the mat. - On the mat, there is a cat.

Zaczerpnijmy przykad bardziej techniczny z ciekawego listu Piotra Kresaka. Omawia on kiedy te problemy na licie pl.hum.tlumaczenia: For example, a router with two Ethernet interfaces can partition one network from another. (le) Na przykad router z dwoma interfejsami typu Ethernet mo e rozdzieli obie sieci. (Dobrze) Obie sieci mo e rozdzieli na przykad router z dwoma interfejsami typu Ethernet. Niestety, kwestia jest bardziej skomplikowana ze wzgldu na inne wasnoci skadni angielskiej. Najistotniejsza jest tu dugo zda zo onych. Podczas gdy w polszczynie dugie zdania szybko staj si niezrozumiae, to w angielszynie uwa ane s za eleganckie, jasne i literackie (cho w jzyku amerykaskim jest ju inaczej). Nale y wic dzieli dugie zdania na segmenty, nie sugerujc si tak drugorzdn spraw, jak interpunkcja. Niemniej sprawa nie jest prosta. Nale y bowiem zachowa zgodno z zasad datum/novum. Innymi sowy, nale y przeksztaca spjniki i rozmaite swka zaznaczajce kolejno zda oraz zwizki logiczne midzy nimi (nevertheless, however, so, then, alternatively, similarly, whereas itp.), zarazem zmieniajc szyk. Oznacza to, e trzeba zamieni prawie wszystkie tego rodzaju sowa na wyra enia bliskoznaczne, lecz o innych pozycjach skadniowych... To dosy niewdziczne zadanie, ale z pewnoci si opaci. {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Wredne przyimki} Odrbn kategori bdw w tumaczeniu stanowi usterki wypywajce z lekcewa enia frazeologii polskiej. Nagminne jest kalkowanie zwaszcza angielskich przyimkw i konstrukcji czasownikowych, ktre nale y zastpowa innymi, polskimi zwrotami i wyra eniami. Niezbdnym wyposa eniem tumacza jest wic Sownik frazeologiczny jzyka polskiego lub przynajmniej du y (11-tomowy) sownik jzyka polskiego pod red. W. Doroszewskiego (dostpny ostatnio na pycie CD-ROM). Obcowanie z tekstami w jzyku obcym osabia zmys poprawnoci jzykowej, zwaszcza w wypadku zapo ycze, skomplikowanych zwrotw itp. Warto wic siga do sownikw wyrazw trudnych, kopotliwych, poprawnej polszczyzny, synonimw i antonimw. Daje to dobre efekty i pozwala unikn "efektu obcoci" przetumaczonego na jzyk polski tekstu. Poni ej podaj dwa przykady kopotliwych przyimkw, lecz rzecz dotyczy zapewne wikszej ich grupy. W polskich tumaczeniach informatycznych na dobre zadomowiy si angielskie przyswki. Kto nie
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

oglda stron WWW z programem X? Albo czy nie u ywamy programu dla systemu Y? W obydwu wypadkach wystpuj bdy lub przynajmniej usterki. Rzecz w tym, e przyimki angielskie s najczciej stosowane zamiast przypadkw zale nych. To typowe dla jzykw pozbawionych fleksji. My, cae szczcie, najczciej nie musimy szuka surogatw. Mamy przypadki gramatyczne. Zamiast mwi "robi co z programem X", wystarczy powiedzie "robi co programem X" lub - jeli ju musimy u y wyra enia przyimkowego - "za pomoc programu X". W pewnych kontekstach angielskie sowo "with" znaczy to samo, co "by", ale jest u ywane w odniesieniu do rzeczy, a nie do osb (jak "by"). Innymi sowy, "with" znaczy tyle, co "za pomoc, z u yciem, z wykorzystaniem" - zastpuje polski narzdnik, np.: He was killed with an arrow. = Zabito go strza. Tu maa uwaga. Nie wiem, czy mog sobie przypisywa tutaj zasug, ale musz odnotowa wa ny fakt. Mianowicie w oficjalnych sownikach firmy Microsoft (dotyczcych systemw Windows 2000/Me) przyjto ju form "otwieranie za pomoc". Mam nadziej, e to przekona rwnie innych, aby zrezygnowali ostatecznie z "otwierania z". Kolejnym przykadem kopotliwego przyimka jest "for". U ywa si go znacznie czciej ni po polsku swka "dla". W tekstach informatycznych dominuje znaczenie "przeznaczony do pracy w", "majcy spenia potrzeby", "speniajcy cele". Wbrew pozorom ten sens nieco odbiega od polskiego "dla". Jak podaj sowniki, polskie sowo "dla" tworzy wyra enia obejmujce osoby lub przedmioty, ze wzgldu na ktre realizowana jest tre zadania i ogranicza znaczenie pewnego sowa do pewnego zakresu (wskazuje to, czego co dotyczy). Innymi sowy, za pomoc sowa "dla" wskaza mo na przeznaczenie jakiego przedmiotu, jego zastosowanie lub jaki aspekt (wzgld, odniesienie), np. "program dla dzieci", "ryzykowa dla sawy", "dla chccego nic trudnego", "odcinek dla banku". Nie mo na jednak wskaza oglnych okolicznoci u ycia czego (np. nie powiemy "pokrto dla radia", "cz dla samochodu"). Tymczasem po angielsku czsto wskazuje si kontekst u ycia pewnego przedmiotu np. "an application for Linux". Po polsku mamy do wyboru nie tylko "dla", ale rwnie "do, w odniesieniu do, majcy za zadanie, su cy do, przeznaczony do". Czasem lepiej pisa "program systemu Linux" ni "dla systemu Linux", oraz "program pracujcy w rodowisku X Window" ni "program dla rodowiska X Window" (to ostatnie sformuowanie sugeruje antropomorfizacj systemu X Window). W polszczynie zadomowiy si ju sformuowania typu "program ABC dla Windows", ktre zostay przyswojone przez uzus i to mimo protestw purystw jzykowych. Tego zapewne nie da si ju zmieni. Warto jednak pamita, e nadu ywanie przyimka "dla" w innych kontekstach jest po prostu niezrcznoci stylistyczn (np. nie mwimy "dla rodowisk bankowych problem roku 2000 jest rzecz pierwszej wagi", lecz "w rodowiskach bankowych..."). {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Rzeczowniki w roli przydawki}

W technicznym jzyku angielskim niezwykle czsto stosuje si rzeczowniki jako przydawki. Standardowo takie przydawki oddaje si w jzyku polskim za pomoc rzeczownika w dopeniaczu (z reguy w liczbie mnogiej) lub przymiotnika, lecz dowiadczenie uczy, e bywaj czste, a niezwykle wa ne odstpstwa od tej zasady: (1) okrelenia wymagajce zupenie innej budowy skadniowej ze wzgldu na rekcj polskich przyimkw, (2) dugie nazwy techniczne. Prostszym przypadkiem s (3) tytuy i (4) funkcje su bowe. Okrelenia bezporednio nieprzetumaczalne Najbardziej typowym przykadem jest tutaj error message - "komunikat o bdzie". Zaliczaj si tutaj wszystkie zo enia z rzeczownikami typu message, information, data, page, ktre odnosz si do treci owych komunikatw, informacji, danych, stron... Czasem jednak nie wiadomo, czy error data to bdne
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

dane czy te dane na temat bdu. Nale y domyli si tego na podstawie kontekstu. Innymi sowy, czasami nie bdzie mo na mie pewnoci, e przetumaczyo si takie wyra anie poprawnie. W standardowej angielszczyznie informatycznej rzadziej wystpuj inne nieprzetumaczalne wyra enia rzeczownikowe, ktre wymagaj dodania przyimka i zmiany przypadku w jzyku polskim. Zawsze warto zada sobie trud i zastanowi si, czy standardowy rzeczownik w dopeniaczu liczby mnogiej jest waciwy (jak zwykle wtpliwoci rozwia mo e Sownik poprawnej polszczyzny i Sownik frazeologiczny). Dugie nazwy techniczne Szczeglnie lubian wrd autorw angielskich form gramatyczn jest nagromadzenie wielu (co najmniej szeciu) rzeczownikw obok siebie. Czasem od takiej nazwy urabia si skrtowiec (nawiasem mwic, to typowe zaciemnianie tekstu, kiedy nie ma si nic do powiedzenia). Kiedy takich rzeczownikw jest wicej ni dziewi (!), opadaj tumaczowi rce. Niekiedy, co gorsza, niektre rzeczowniki powtarzaj si, co ju zupenie uniemo liwia przekad dosowny. P biedy, gdy taki rozdty termin wystpuje wielokrotnie w tekcie (nawet jako skrtowiec), bo wwczas mo na raz przeo y termin z uwzgldnieniem wszystkich rzeczownikw (ale niekoniecznie w dopeniaczu liczby mnogiej), a potem podawa tylko te skadniki terminu technicznego, ktre s niezbdne do zrozumienia tekstu w danym kontekcie. Warto rwnie zawsze zastanowi si, czy istotnie warto w ogle kiedykolwiek tumaczy cay termin. Bezcelowe jest, moim zdaniem, wierne tumaczenie terminu security protection, skoro mo na go odda jednym sowiem - "ochrona". Tutaj obowizuje jedna z najwa niejszych regu stylistystycznych: "zwilej znaczy janiej". Istnieje te mo liwo uniknicia stosowania dopeniacza przez wprowadzenie terminu dwuczonowego typu xxx-yyy, np. "modification reaction" mo na przetumaczy jako "reakcja-modyfikacja". Tytuy Wspomniana wanie technika jest szczeglnie przydatna podczas tumaczenia tytuw wchodzcych w skad serii, zawierajcych przydawki rzeczownikowe. Mam tu na myli przede wszystkim tytuy okien dialogowych. Jest to pewna metoda alternatywna, ktra przydatna jest w przypadku, gdy wiele okien dialogowych lub stron WWW zawiera ten sam czon na pocztku swego tytuu, np. Trademark usage guidelines homepage Trademark definition information Trademark and logo policy Trademark and service mark protection Np. tytu "KDE Properties" tumaczymy jako "KDE - waciwoci", "MS Word Printing Options" jako "MS Word - Opcje drukowania". Ostatni przykad wskazuje, e standardowa technika mo e prowadzi do powstawania du szych tekstw, ktre mog nie zmieci si w na pasku tytuowym okna dialogowego (por. "Opcje drukowania programu MS Word" - konieczno dodania jednego sowa). Czasem u ycie mylnika uwalnia tumacza od dugich rozmyla nad zachowaniem jednolitoci wszystkich tytuw stron WWW. Dzieje si tak wwczas, gdy rzeczownikiem w roli przydawki jest nazwa pospolita, np.: "Trademark usage guidelines homepage" - "Stosowanie znakw firmowych - strona gwna".

http://marcinmilkowski.pl

Powered by Joomla!

Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

Zamiast mylnika mo na u y rwnie dwukropka. Np. "Trademark definition information" - "Znaki towarowe: definicja". Funkcje su bowe Wemy prosty przykad: "SQL database technology manager". Przekad dosowny jest gorszy ni "mened er ds. technologii baz danych SQL". Krtko mwic: w wypadku osb skrt "ds." spenia czsto t sam rol, co mylnik lub cudzysw w tytuach. {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. argon}

To zmora tumaczy informatycznych. Wemy cakiem proste przykady.: Diff the output. Gzip the resulting tarball. Jak to przetumaczy? Bez sensu s nastpujce prby tumaczenia: Zdiffuj wyjcie. Zgzipuj powsta tar-kul. Tego nikt nie zrozumie - poza wsk grup fachowcw, ktrzy sami mwi angielskim argonem. Wyjcie jest tylko jedno. Trzeba napisa janiej, chocia taki przekad bdzie du szy i nieco "ci ki" stylistycznie: Dane wyjciowe przetwrz programem diff. Powstay plik .tar skompresuj programem gzip. Niestety, czsto nie wiadomo, jakie jest pochodzenie niektrych wyra e argonowych i na czym polega dziaanie opisywanych programw. P biedy, jeli wiadomo, e gzip to program. Ale rwnie dobrze w oryginale mo e wystpi nazwa funkcji lub zmiennej z kodu rdowego, ktrego jednak tumacz nie dosta (mam na myli, rzecz jasna, kod rdowy, ktry nie zosta publicznie udostpniony). Pozostaje albo kontakt z autorem, albo zgadywanie. Zasada, jak tu stosujemy, jest prosta. Uczasownikowione nazwy programw zamieniamy z powrotem na par czasownik + okrelenie kategorii ("program", "funkcja", "metoda" itp.) + nazwa w formie podstawowej. Podobn operacj stosujemy w odniesieniu do przymiotnikw odsownych (np. gzipped file "plik skompresowany programem gzip" lub "plik .gz"). Proponuj zatem eliminowanie argonu, w miar mo noci. Niekiedy trudno go unikn, ale wtedy trzeba si stara, aby brzmia on naturalnie po polsku. {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Interpunkcja i ortografia}
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

Wa na jest tak e interpunkcja i ortografia. eby poprawi bdy ortograficzne, wystarczy posu y si sownikiem ortograficznym. Co do interpunkcji, to najczstsze bdy dotycz nie tylko przecinkw, lecz zwaszcza apostrofw i dywizw stosowanych w odniesieniu do terminw obcojzycznych. Przypomnijmy zasady rzdzce stawianiem tych znakw. Apostrofy umieszcza si po sowie obcojzycznym, koczcym si na gosk niem (nie wymawia si jej), ktre zostao odmienione zgodnie z polsk deklinacj. Przykad: Royce'a (nie Roycea, ani Royce-a). W wypadku skrtowcw (akronimw) zawsze dodaje si mylnik, je eli sowo odmieniono wedle polskich regu. Przykad: DOS-ie (a nie DOSie, ani DOS'ie). Reguy polskiej interpunkcji s bardzo skomplikowane i na domiar zego mieszaj si w nich dwie oglne zasady: stawianie przecinka tam, gdzie w wymowie wypada oddech, oraz kadzenie go tam, gdzie wymaga tego skadnia zdania. Mo e pora na jakie uproszczenie regu - to jednak nie moja rola, a jzykoznawcw. Jako skromny u ytkownik jzyka i redaktor postanowiem podsumowa par podstawowych interpunkcyjnych r nic midzy jzykiem polskim a angielskim. Oto i moja krtka cigawka.

W jzyku angielskim Przykad lub regua W jzyku polskim Przykad lub regua .) Kropka na kocu zdania przed nawiasem. ). Kropka na kocu zdania zawsze za nawiasem (w starych sownikach ortograficznych jest inna regua, ale obecnie obowizuje nowa). .5 Numer przypisu po kropce, przecinku, redniku. 5. Numer przypisu zawsze przed kropk (przecinkiem, rednikiem). and Czasem stawia si przecinek. i Prawie nigdy nie stawia si przecinka (wyjtkiem jest wyra enie typu "Widziaem i to, i tamto"). because Nie zawsze stawia si przecinek. poniewa Zawsze stawia si przecinek. but Nie zawsze stawia si przecinek. ale Zawsze stawia si przecinek przed "ale". Lista punktowana, numerowana
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

Bez znakw interpunkcyjnych Lista punktowana, numerowana Z przecinkami na kocu wiersza (lub rednikami, jeli elementy listy s z przecinkami), jeli lista jest czci du szego zdania. or Czasem stawia si przecinek. lub Prawie nigdy nie stawia si przecinka. such as "Programs such as Macromedia Dreamweaver" taki jak lub taki x, jak "Programy takie jak Macromedia Dreamweaver" lub "Takie programy, jak Macromedia Dreamweaver" (dwa r ne miejsca przecinkw!) to Brak przecinka (Open the cover to remove any dust...) aby Zawsze kadzie si przecinek ("Otwrz pokryw, aby usun ewentualny kurz..."). which Nie zawsze stawia si przecinek. ktry, jaki Zawsze stawia si przecinek, a zdanie wtrcone oddziela dwoma przecinkami ("Jan, ktry zjad kur, wpad w sza"). SMSes Skrtowce odmienia si, dopisujc kocwk. SMS-y Dopisuje si mylnik przed kocwk przypadka zale nego.

{mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Wyrazy obcojzyczne} Obecnie do czynienia mamy z dwoma tendencjami w tumaczeniu. Pierwsza polega na wczaniu wyrazw obcojzycznych do polskiego tekstu (co kci si z wprowadzonymi przeze mnie reguami tworzenia nowych terminw). Zasady gramatyki polskiej wymagaj, eby odmienia wszystkie wyrazy albo zgodnie z polsk fleksj, albo zgodnie z fleksj jzyka obcego (je eli jest to jzyk fleksyjny). Jzyk angielski nie ma odmiany rzeczownikw (poza zanikajcym dopeniaczem), wic powstaje problem. Rozwizuje si go czasem przez fonetyczne oddawanie sowa po polsku, ktre nastpnie odmienia si wedle polskich regu (np. "fajl", "sajt", "serwer"). Wikszo jednak takich wynalazkw jest cakowicie zbdna: sowa te maj dobre polskie odpowiedniki i nie ma potrzeby posikowa si niezrozumia dla wikszoci u ytkownikw komputerw aman angielszczyzn. Przeciwnicy makaronizmu w jzyku polskim oddaj polskimi terminami wikszo wyrazw obcojzycznych, a wic wszystkie te terminy, ktre nie s neologizmami. Pozostawiaj, oczywicie, bez zmian nazwy wasne i identyfikatory funkcji systemowych, sowa kluczowe (np. main(), Microsoft Word itp.). Do tych sw dodaj polski wyraz opisujcy klas, do ktrej nale y desygnat danej nazwy wasnej. Pisz wic: "funkcja main()", "program Microsoft Word", "w programie Netscape Navigator", "przycisk Cancel". Zalet tej metody jest ominicie raf odmian nazw obcych przez przypadki, a rwnie - ochrona znakw towarowych, ktre nie "degeneruj si" do poziomu nazw pospolitych.
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

Nale y doda, e wielkie koncerny (np. Microsoft) zalecaj t drug technik. Oznacza to, e tumacz zajmujcy si swoj prac profesjonalnie, chcc nie chcc, bdzie tak wasnie postpowa. Poza wspomnian metod czsto warto odwoa si do konstrukcji nazwa oglna + "typu" + nazwa wasna (wzgldnie rzeczownik obcojzyczny). I tak, zamiast odmienia sowo "exploit" przez przypadki, mo emy napisa tak: System nale y chroni przed programami typu exploit. W wypadku polszczonych nazw wasnych warto zajrze do Sownika nazw wasnych Jana Grzeni (PWN, Warszawa 1998), gdzie np. na s. 358 czytamy: UNIX [Juniks a. Uiks] <>, D. Uniksa, Ms. Uniksie a. Unix D. Uniksa, Ms. Uniksie.

Z czego wynika: (1) niepoprawne s formy "Unixie" i "Linuxie" - przy polszczeniu "x" w przypadkach zale nych przechodzi w "ks"; (2) sownik nie dopuszcza odmiany sowa "UNIX" jak skrtowca, tzn. UNIXa, w UNIX-ie itp. To nie jedyna puapka. Wemy niewinn nazw "Macintosh". Ot , zgodnie ze sownikiem, nale y j pisa du liter tylko wczas, gdy oznacza ona mark. W wypadku pojedynczego komputera piszemy: "macintosh" (np. "kupiem dwa macintoshe"). Podobna zasada dotyczy zreszt rwnie marek samochodw. Bardziej oczywista jest pisownia przymiotnikw urobionych od nazw wasnych. Oczywicie, zgodnie z reguami polskiej ortografii, piszemy "linuksowy", a nie "Linuksowy". Trudniejszym przypadkiem jest przymiotnik pochodzcy od nazwy PostScript; jedyn poprawn pisowni jest "postscriptowy" (por. J. Grzenia, dz. cyt., s. 299). Warto przy okazji zaznaczy, e w tekstach informatycznych czsto spotyka si nazwy klawiszy, funkcji, opcji menu. W tumaczeniu dobrze wyr nia takie nazwy w sposb jednolity. I tak w Wydawnictwie RM nazwy klawiszy pisze si w nawiasach kwadratowych, np. [Tab]. Nazwy funkcji zazwyczaj oznaczane s kursyw lub czcionk Courier, za opcje menu, nazwy okien dialogowych - drukiem wytuszczonym lub czcionk Helvetica. Rzecz jasna, to tylko przykadowe metody jednolitego wyr niania takich nazw wasnych; podkrelam jedynie, e warto stosowa konsekwentn notacj. {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Bratanie si} Warto zwrci uwag na pewn waciwo tekstw pisanych po angielsku. Wikszo z nich zwraca si do czytelnika per "you". Nie jest to jednak odpowiednik polskiego "ty". Nale y tego rodzaju formuy, poza wskazwkami praktycznymi (np. "Uruchom program pine"), oddawa formami bezosobowymi. Natomiast zdania o postaci: "When you finish the installation, ...", "Before you launch any programs within the Midnight Commander, ..." warto oddawa w sposb nastpujcy: "Po zakoczeniu instalacji...", "Przed uruchomieniem programw w ramach powoki Midnight Commander...". Brzmi to naturalniej i nie wywouje efektu "bratania si" z czytelnikiem. Formy bezosobowe mog by wyra one stron zwrotn (np. "Takie funkcje realizuje si za pomoc polecenia Usu") lub biern. Warto jednak pamita, e jzyk polski "nie lubi" strony biernej - tj. brzmi ona po polsku sztucznie i jest stosunkowo rzadka w mowie potocznej. Istnieje wiele wybiegw, dziki ktrym mo na unikn stosowania strony biernej (np. zmiana podmiotu zdania w tumaczeniu,
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

zastosowanie czasownika o bezosobowym znaczeniu, ktrego u ywa si pozornie w stronie czynnej; np.: "Wiadomo, e", "Oznacza to, e" itp.). Zasad t mo na, rzecz jasna, darowa sobie w tekstach pisanych po angielsku w zupenie kolokwialnym i niezobowizujcym stylu. {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Zbdne czasowniki modalne}

Zwroty typu "it could be done by..." mo na tumaczy z pominiciem czasownika modalnego,np.: X File Manager can also display the contents of a file. It could be done by selecting File|View menu. tumaczy si jako Program X File Manager wywietla tak e zawarto plikw. Su y do tego polecenie File|View. Jest to zalecana technika tumaczenia, poniewa w jzyku angielskim znacznie czciej i nieco inaczej u ywa si czasownikw modalnych, zwaszcza czasownika can. {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Personifikacja}

Nale y unika w przekadzie typowych dla technicznej angielszczyzny personifikacji. Np. zamiast "rozdzia przedstawia" piszemy "w rozdziale przedstawiono", zamiast "komputer zapyta" - "na ekranie pojawi si pytanie", zamiast "pokazany program zakada" - "w programie zao ono, e", czy te zamiast "podrcznik opisuje" - "w podrczniku opisano". Natomiast unikanie formy "Rysunek przedstawia" na rzecz "Na rysunku przedstawiono" wydaje si hiperpoprawnoci, a co za tym idzie - jest niecelowe. {mospagebreak title=Poprawna polszczyzna. Liczba mnoga: osobowo czy nie?} Du trudno sprawia odmiana niektrych wyrazw, od niedawna obecnych w sownictwie specjalistycznym. Rzecz dotyczy sw w rodzaju: agent, klient, kreator itd. Profesjonalici r nie si zapatruj na sposb tumaczenia tych wyrazw. Standardem firmy Microsoft jest odmiana charakterystyczna dla rzeczownikw desygnujcych obiekty o ywione (a wic w mianowniku l.mn.: "kreatorzy, klienci, agenci"), za BTInfo stosuje odmian wedle paradygmatu dla rzeczownikw oznaczajcych przedmioty nieo ywione (przeto w mianowniku l.mn.:"kreatory, klienty, agenty"). Warto wspomnie, e wspomnianych kontrowersji nie budz ju sowa "serwer" i "mened er". Odmienia si je "serwery", "mened ery". Wyjtkiem jest sytuacja, gdy chodzi o mened era-czowieka. {mospagebreak title=Materiay teoretyczne}
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

Oczywicie, praktyka jest nieodzowna dla ka dego tumacza, ktry chce osign przynajmniej zadowalajcy merytorycznie i stylistycznie poziom swojej pracy. Warto jednak czasem zajrze do ksi ek teoretycznych dla tumaczy technicznych. Jest ich niewiele i nieatwo je znale. - A. Vollnagel, Jak nie tumaczy tekstw technicznych, TEPIS, Warszawa 1998 (i wydania poprzednie). To popularny poradnik dla wszystkich tumaczy technicznych. Zawiera liczne przykady. Zalet ksi ki jest jej atwa dostpno w bibliotekach (ostatnie wydanie jest jeszcze w niektrych ksigarniach). - Nowoczesne metody tumacze tekstw technicznych, Bydgoszcz 1989. Niestety, ksi ka ta jest na tyle trudno dostpna, e nie udao mi si jej znale w adnej bibliotece. - Krzysztof Lipiski, Vademecum tumacza, Wydawnictwo Idea, Krakw 2000. Autor jest tumaczem tekstw literackich, ale swj przewodnik napisa dla wszystkich adeptw sztuki przekadu. Czyta si przyjemnie, a przy okazji mo na si sporo dowiedzie. - Arkadiusz Beczyk, Poradnik tumacza. Z angielskiego na nasze, Wydawnictwo IDEA, Krakw 2002. Przydatny poradnik, nie tylko dla tumaczy techniczych, zawiera du o przydatnych informacji (np. spolszczone nazwy geograficzne). Autor jest tak e twrc bardzo przydatnej witryny www.serwistlumacza.com. - Piotr Kresak, Poradnik dla tumaczcych oprogramowanie firmy Lotus; poradnik napisany przez jednego z najlepszych w bran y.

{mospagebreak title=Sowniki dla tumaczy}

Tumacz tekstw informatycznych musi posiada nie tylko pokany zbir sownikw informatycznych (patrz Bibliografia), lecz rwnie rozmaite sowniki specjalistyczne i oglne. Z mojego dowiadczenia wynika, e nie jest w ogle potrzebny sownik Stanisawskiego, w ktrym i tak nie ma trudniejszych wyra e o nieoczywistych odpowiednikach (np. mission-critical). Lepiej jest w najnowszych sownikach PWN (Wielkim sowniku angielsko-polskim PWN-Oxford, jest na szczcie te w wersji elektronicznej) i w Sowniku Kociuszkowskim (Nowy sownik polsko-angielski, angielsko-polski Fundacji Kociuszkowskiej) Nieze wra enie robi te du y sownik Prszyskiego (Sownik angielsko-polski Cambridge), niestety dostpny wycznie w ci kiej wersji papierowej. Coraz wicej powstaje du ych sownikw, co oczywicie bardzo mnie cieszy. Poza sownikami angielsko-polskimi warto mie nastpujce pozycje: - sowniki terminologii prawnej, ekonomicznej i handlowej. Wikszo tekstw z zakresu informatyki stosowanej ogniskuje si na zastosowaniach w du ych, biurokratycznych firmach. Znajomo takiego sownictwa jest po prostu nieodzowna. Sam bardzo chwal sobie obszerny i fachowy Sownik handlowy angielsko-polski autorstwa Moniki Woytowicz-Neymann, Romana Kozierkiewicza i Mieczysawa Puawskiego, PWE, Warszawa 1991. Ksi ka jest nadal dostpna w ksigarniach, tak e internetowych za mieszne pienidze. Poza przystpn cen cechuje si ona bardzo poprawn polszczyzn. - sowniki idiomw. eby rozumie idiomy, wystarczy mie pewne obycie jzykowe lub sowniki angielsko-angielskie, ale eby je tumaczy, niezbdne s sowniki angielsko-polskie. Najlepiej przecie tumaczy metod "idiom za idiom". Na co dzie posuguj si dwoma sownikami: - Sownik idiomw angielskich pod redakcj naukow profesora Jacka Fisiaka, BGW i Graf-punkt,
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

Warszawa 1996. Sownik po prostu znakomity. - Nowy sownik slangu i potocznej angielszczyzny, Maciej Widawski, Wydawnictwo L&L, Gdask 1997. Przydatny przy tumaczeniu tekstw pisanych potocznym jzykiem (celuj w tym programici).

- encyklopedie i podrczniki logiki (oraz semiotyki logicznej i matematyki). Tu polecenia godne s zwaszcza Maa encyklopedia logiki pod redakcj Witolda Marciszewskiego, Ossolineum 1970 (istnieje bliniacza wersja, ale nie przekad, pod redakcj tego samego autora - Dictionary of Logic, wyd. Kluwer) i Logika pragmatyczna Kazimierza Ajdukiewicza, 1965 (wraz z jej angielskim przekadem). S one potrzebne tumaczowi nie tylko z powodu terminologii logiki, ale tak e ze wzgldu na nieodzown ka demu kultur logiczn. Ostatnio bardzo przydaje mi si rwnie sownik matematyczny: Penguin Dictionary of Mathematics, pod red. Davida Nelsona, 1998 (zawiera 3200 terminw z bardzo jasnymi definicjami, ktre pozwalaj wyszukiwa synonimy dla wyrazw, ktrych brak w polskich publikacjach sownikowych, np. "z-score"). - sowniki jzyka polskiego: Sownik poprawnej polszczyzny, Sownik frazeologiczny (dowolnego autora) oraz Sownik interpunkcyjny Jana Podrackiego (rzecz niezastpiona, wydawna niedawno przez PWN) oraz Sownik nazw wasnych Jana Grzeni (zawiera wzory odmian nazwisk, nazw i marek obcojzycznych - te komputerowych!). Te pozycje s po prostu niezbdne.

{mospagebreak title=A praktycznie...}

Poni ej podaj kilka przykadw swoistych "puapek", w ktre wpada wikszo tumaczy. Oczywicie, wicej jest takich sw; te jednak stosuje si dosy czsto, wic i bdy czciej si zdarzaj. Wspominam rwnie wyra enia, ktrych poprawno wzbudza dyskusje. - ActiveX control. Standardem firmy Microsoft jest nie stosowana nagminnie "kontrolka ActiveX" (lub rzadziej poprawniejsza jzykowo forma "obiekt sterujcy ActiveX"), lecz "formant ActiveX". Pochodzenie terminu "formant" (zwaszcza w wietle jego znaczenia i etymologii) pozostaje zagadk, ale nie zmienia to faktu, e jest on ju zatwierdzony oficjalnie. Niestety, trzeba go stosowa. - Back-end. Sowniki podaj niejednokrotnie zupenie dziwaczne znaczenia tego terminu (np. "program dziaajcy w tle" :-((( ). Jedynymi udanymi tumaczeniami s tutaj, jak do tej pory, "zaplecze" lub "wewntrzny element przetwarzajcy". Por. te front-end. - Boot. Cakowicie nieuzasadnione jest wprowadzanie sowa "butowa" lub "bootowa". Poprawnymi odpowiednikami s "uruchamia system", "adowa system". Bootable oddajemy jako "rozruchowy" lub "startowy", boot disk - jako "dysk rozruchowy", boot process - "proces uruchamiania systemu", "proces rozruchu". - Chat. Polskie portale lansuj czatowanie, ale obrzydliwego makaronizmu, jakim jest czat. ja wol pogawdki i zalecam gorco tpienie

- Click. Zabawniejsze wersje tumacze tego czasownika (mlaska, tupn) odeszy ju w niepami. Zdarza si jednak, e tumacze bdnie dodaj przyimek "na". Klikamy przycisk, a nie na przycisku. - CMYK. Nazwy barw podstawowych modelu CMYK s, niestety, prawie zawsze niepoprawnie tumaczone. Jedyny poprawny przekad: cyan - niebieskozielony; magenta - purpurowy; yellow ty; black - czarny (model CMYK jest starszy od skadu komputerowego; wa ne uwagi na jego temat podaje Vollnagel w swej ksi ce). - Command. adniejsze jest "polecenie" ni "komenda".
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

- Compress. Niektrzy twierdzili, e nale y tumaczy ten czasownik jako "komprymowa" (podobnie jak czasownik "express" jako "eksprymowa", a "function" jako "fungowa"). Cho to poprawne z punktu widzenia etymologii formy, to s one archaiczne i sabo znane. Ju sownik Doroszewskiego z lat 60. podawa sowo "kompresowa". - Content. Zwykle u ywa si terminw "tre" i "zawarto", ale z aski Bo ej pisarze informatyczni krajw anglojzycznych stosuj je w nieco innym znaczeniu. Ka dy urzdnik, ktry wypenia formularz, rysuje wykres lub sporzdza raport to np. "content-provider" lub "content-author". Tu "dostawca treci" i "dostawca zawartoci" zalatuje dziwaczn, biurokratyczn nowomow. Dlatego proponuj stosowa termin "materiay" jako odpowiednik "content". Dodatkowym argumentem jest to, i po angielsku "content" nie wymaga okrelenia, czego dotyczy. Po polsku za zawarto jest zawsze zawartoci czego. Materiay natomiast mog by o czym, czego dotyczy, ale nie musz (nb. zwykle zreszt "content-providers" dostarczaj teksty cakowicie "content-free"). - Custom. Grupa sw pochodzcych od przymiotnika custom jest nieprzetumaczalna bezporednio na jzyk polski. Std te pewnie nieudane prby tworzenia neologizmw kastomizowa i tym podobnych potworkw. Najlepiej custom (przymiotnik) oddawa jako "niestandardowy", "wasny", "dowolny", a to customize jako "przystosowa/dostosowa do wasnych potrzeb", "adaptowa" (ten drugi termin stosowano w informatyce w Polsce ju w latach 70. wanie w tym znaczeniu). - Dedicated. Specjalny, specjalizowany (kalka dedykowany jest bdna, dedykowa mo na dzieo literackie, a nie serwer!). - Desktop. Nie wydaje si celowe, aby wprowadza neologizm "desktop". Wystarczy "pulpit" czy "biurko"; w systemie X nale y rwnie u ywa terminu "rodowisko okien" (wzgl. "rodowisko graficzne"), gdy mowa o KDE lub GNOME, a nie o powierzchni roboczej ekranu. - Double-click. Klikn dwukrotnie, a nie podwjnie (por. te uwagi na temat czasownika click). - Driver. Tu istniej dwie szkoy: jedna tumaczy jako "sterownik" (m.in. Microsoft), druga - jako "program obsugi" (i odpowiednio controller jako "sterownik"). Wybr midzy oboma wersjami jest raczej rzecz gustu (argumenty obu stron s niezbyt mocne, bo jzykowo przekady s rwnie poprawne; kontroler po polsku - moc uzusu - sta si ju sowem poprawnym); wa ne tylko, aby zachowa konsekwencj. Nie usprawiedliwia to u ycia sowa "drajwer". - End-user. To po prostu "u ytkownik", bo na czym e miaaby polega jego "kocowo"? Oczywicie, w jzyku angielskim chodzi o wskazanie r nicy midzy u ytkownikiem-programist a ostatecznym odbiorc produktu. Sk w tym, e w wikszoci kontekstw wcale nie trzeba tej r nicy zaznacza. Po polsku bowiem pojcie to nie jest automatycznie zrozumiae i mo e budzi wtpliwoci niespecjalistw. W takim wypadku lepiej u ywa terminu "operator" lub "programista" jako odpowiednika sowa "user", a terminu "u ytkownik" jako odpowiednika wyra enia "end user". - Font. W tekstach dla normalnego u ytkownika, ktry nie para si typografi, nale y u ywa sowa "czcionka", bo jest ono lepiej zrozumiae - por. zasada (f). Jednak w typografii mo e by inaczej - por. zasada (g). Oddam gos znawcy tematu, Adamowi Twardochowi: W polskim zecerstwie mielimy trzy pojcia: * czcionka - metalowy supek * komplet czcionek lub matryc - ilociowy zestaw czcionek lub matryc poszczeglnych liter alfabetu, cyfr i innych znakw tego samego kroju, odmiany i stopnia pisma, wykonany na podstawie ceduy odlewniczej dla czcionek i pojemnoci magazynu odpowiedniej skadarki dla matryc. Zasad ustalania kompletu czcionek reguluje norma BN-72/7442-13. [Andrzej Tomaszewski, Mieczysaw Drudziel "Inwentarium wiedzy o poligrafii", Ossolineum 1989] * garnitur pisma - zestaw wszystkich stopni jednej odmiany kroju pisma drukarskiego [ibidem]

http://marcinmilkowski.pl

Powered by Joomla!

Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

Anglosasi mieli te swoj czcionk - "type". Natomiast wyrazem "font" nazywano komplet czcionek. W Polsce nigdy nie byo jednowyrazowego terminu okrelajcego komplet czcionek lub garnitur pisma. Dlatego tak chtnie nazw t fachowcy przejli.

W jzyku polskim wyraz "czcionka" mia w terminologii fachowej bardzo cile zdefiniowane znaczenie -- metalowy supek z wytoczonym oczkiem litery. [&hellip;] Dzisiaj s dwie szkoy - "falenicka" i "otwocka". :)

Falenicka. Jedni, a na ich czele Andrzej Tomaszewski, obstaj za precyzyjnym rozr nieniu midzy "czcionk" i "fontem". Niejako nad tymi terminami znajduje si "krj pisma". Krj pisma to komplet liter alfabetu o stylistycznie jednolitym wizerunku. Czcionka i font to r ne noniki tego kroju. Czcionka to nonik metalowy, font to nonik komputerowy. S te inne noniki, np. folie transferyczne ("letrasety"), matryce fotoskadowe, szablony itd. R nica midzy czcionk a fontem polega przede wszystkim na tym, e czcionka jest odwzorowaniem pojedynczej litery, za font niejako pobratymcem "garnituru pisma", a wic "zestawu kompletw czcionek we wszystkich stopniach" w wydaniu cyfrowym.

Otwocka. Inni [...] proponuj rozszerzenie semantyczne sowa "czcionka", analogicznie do rozszerzenia znaczenia terminu "font" w jzyku angielskim.

Podsumuj tak. Jeli stosujemy baz terminologiczn typografii ("falenick"), to dopuszczalne jest u ycie terminu "font". Natomiast w tekstach, w ktrych sownictwo jest niefachowe (a wic w wikszoci tekstw informatycznych), nale y stosowa ekwiwalent z bazy "otwockiej". - Framework. To sowo sprawia sporo zamieszania. Niekiedy tumaczy si jako "osnowa", ale nie jest to zbyt zrczne i zrozumiae. Sam przekadam na "szkielet" lub "struktura", ale czasem lepszy jest "zrb" (odpowiednik zastosowany przez K. Subiet w jego sowniku obiektowoci) lub "rodowisko". - Frivolous. Bahy, niewa ny, lekkomylny, ale nie frywolny, mimo e wiele sownikw mylnie podaje to znaczenie. Prowadzi to jednak to absurdw (na przykad uganianie si za motylami w polskich tumaczeniach nazywane jest czynnoci frywoln; kojarzy si to po polsku z erotyk i figlami, a nie z bahoci tego zajcia). - Front-end. Antonim sowa "back-end". Ja oddaj to sowem "fronton" (nie mj to pomys), mo e by te "modu komunikacyjny". Fronton i zaplecze mo na tak e porwna do fasady i podwrza budynku (zainteresowanych odsyam do analizy fenemenologicznej Romana Ingardena :-) ). - Functionality. Najczstszym polskim tumaczeniem tego terminu jest "funkcjonalno". Jest ono bdne, bo zakresy obu nazw po polsku i angielsku w najczstszym u yciu nie maj nawet czci wsplnej. Konotacja nazwy "funkcjonalno" po polsku zawiera takie cechy, jak: ergonomia, wygoda, u yteczno, praktyczno itp. Dlatego te poprawnym tumaczeniem jest "zestaw funkcji", "zbir funkcji", "funkcje", "zestaw dostpnych operacji": konotacja odpowiednika winna by rwnowa na znaczeniowo okreleniu "zbir funkcji". - Justification. Justowanie, a nie justyfikacja.
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

- Host. Wyraz ten ma dosy chwiejne znaczenie w jzyku angielskim. Wydaje si jednak, e nie ma potrzeby wprowadzania do jzyka polskiego sowa "host", jako e do dyspozycji mamy midzy innymi: (1) komputer, stacja robocza, (2) wze sieci, (3) komputer centralny, serwer (4) stacja. - Hot key. Klawisz skrtu, a nie gorcy klawisz. - Interface. Interfejs, sprzg, styk, ale ju nie interface. To sowo zostao ju spolszczone. - Leading. Czoowy, a nie wiodcy. To ostatnie sowo to rusycyzm, dlatego te nale y go unika. Wydawnictwa poprawnociowe bezwzgldnie zakazuj stosowania tego sowa, ktre poprawnie stosuje si tylko tam, gdzie mo na zapyta "do czego?" (wiodcy do czego?). - Level. To ma polski odpowiednik: "poziom". Dalsze dyskusje polskiego. wiadcz o nieznajomoci jzyka

- Link. W bardzo wielu miejscach spotyka si zupenie niepotrzebny makaronizm link; firma Microsoft stosuje z kolei nie do koca szczliwy termin "cze". Sam polecam "odnonik", bo to najprostsza i najadniejsza wersja. - Object-oriented. Obiektowy, a nie "zorientowany obiektowo". - Open with. Otworzy za pomoc (jakiego programu), otworzy plik w programie X. Forma "otworzy z" jest niepoprawna. Warto pamita, e angielskie "with" zastpuje polski narzdnik. - Manager. Mened er, ale nie menad er lub manad er. - Manual. W rodowisku u ytkownikw Uniksa pojawia si czsto sowo "manual". Jest ono nie tylko kalk jzykow, ale te kalk o bdnym brzmieniu - zgodnie z reguami fonetyki powinno brzemie "manua" (w jzyku polskim istnieje archaiczne sowo "manua", ktre oznacza ksi k podrczn i notatnik). Jednak wszystkie te dyskusje wydaj si jaowe w obliczu dobrego odpowiednika o jasnym znaczeniu - jest to wyra enie "podrcznik systemowy". - Paragraph. Akapit, fragment, cz, a nie paragraf (jeli w gr nie wchodzi aden akt prawny). - Shell. Zalecam termin "interpreter polece", ale dopuszczalne s te formy "powoka" i "interpretator polece". Zdecydowanie odradzam u ywanie sw "szel" i "shell". - Support. Obsugiwa (jeli chodzi np. o to, e program rozpoznaje lub stosuje jaki format pliku itp). Pojawiajce si cigle sowo "wspiera" jest w tym kontekcie cakowicie bdne. - Themes. Chyba tylko z powodu bliskoci fonetycznej pojawio si zupenie chybione tumaczenie tematy. Konia z rzdem temu, kto zorientuje si, o co chodzi, jeli nie zna jzyka angielskiego. Znacznie trafniejsze s (podkrelam szczeglnie trafne): "motywy", "motywy graficzne", "wystrj pulpitu", "wzornictwo", "kompozycja" czy "kompozycja pulpitu" (Windows 98). - Trivial. Prosty, oczywisty, banalny (dawniej to sowo znaczyo tyle, co "wulgarny, pospolity", dzi ju potocznie si go u ywa tak samo, jak trivial po angielsku). Warto unika tumaczenia jako "trywialny" na pimie (aby unikn interwencji redaktorskiego owka). - Unique. Od lat zwolennicy poprawnej jzykowo formy "unikatowy" zwalczaj rozpowszechnione sowo "unikalny" (ktre, wg sownikw, znaczy "mo liwy do uniknicia"). Jednak bardzo czsto w tumaczeniach lepiej stosowa formy "niepowtarzalny" (np. unique identifier=niepowtarzalny identyfikator), "wyjtkowy" lub "jedyny w swoim rodzaju". - User-friendly. Lepiej pisa "atwy w obsudze" lub "atwy w u ytku" ni "przyjazny dla u ytkownika" lub "przyjazny w u yciu". - Web. Microsoft tumaczy to jako "sie Web"; brzmi to, moim zdaniem, potwornie. Lepiej tumaczy jako "WWW", a przymiotnikowo jako "internetowy", np. "Web browser" utaro si ju tumaczy jako "przegldarka internetowa". - Web site. Witryna internetowa, witryna WWW, serwis WWW, rzadziej: orodek, ale nie "sajt" lub
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

"wze": ta druga nazwa zarezerwowana jest dla "node".

{mospagebreak title=Dosownie nie znaczy dobrze} Istnieje wiele zwrotw i wyra e angielskich, ktrych tumaczenie dosowne na jzyk polski bdzie brzmie sztucznie. Ni ej zamieszczam orientacyjn tabelk, ktra - mam tak nadziej - nieco uatwi ycie pocztkujcym tumaczom. Oczywicie, nie twierdz, e moje odpowiedniki s najlepsze; po prostu w wielu kontekstach lepiej si sprawdzaj. Nie znaczy to, e wersje bardziej dosowne s zawsze gorsze. Niestety, zdarza si, e w jednym kontekcie dany zwrot tumaczy si dobrze w jeden sposb, a w innym trzeba wybra zupenie inn metod. Jak powstaa poni sza tabelka? Ot , przez dwa tygodnie odnotowywaem sobie na kartce wypadki, kiedy tumaczyem niedosownie pewne powtarzajce si struktury. Dlatego te na pewno nale aoby j jeszcze uzupeni o szereg przykadw. Licz jak zwykle na gosy krytycznych Czytelnikw.

Struktura angielska Struktura polska Przykad angielski Przykad polski To do so, ... w tym celu ... To do so, press the Start button. W tym celu nacinij przycisk "Start". You can x x-ujesz You can start the program by clicking on the icon. Program uruchamiasz klikniciem ikony. With x, you can y x su y do y; W x y-uje si; za pomoc x y-uje si
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

With pcx2bmp, you can convert your Paintbrush files. Program pcx2bmp su y do konwersji plikw programu Paintbrush; W programie pcx2bmp konwertuje si pliki programu Paintbrush; Za pomoc programu pcx2bmp konwertuje si pliki z programu Paintbrush. Make available udostpni Before you logout, make your printer available to other users. Zanim si wylogujesz, udostpnij swoj drukark innym u ytkownikom. Set the value of x Nada warto x-owi Set the value of the first parameter to TRUE. Pierwszemu parametrowi nadaj warto TRUE. This happens because ... a to dlatego e... Sometimes the operating system crashes. This happens because you have installed some incompatible software packets. Czasem system operacyjny zaamuje si. A to dlatego, e zainstalowano niezgodne pakiety oprogramowania. If necessary, As needed w razie potrzeby, jeli to konieczne, zgodnie z wymaganiami, odpowiednio Close the dialog box, if necessary. Zamknij okno dialogowe, jeli to konieczne. X is as simple as y X sprowadza si do Y Writing your document is as easy as typing the text. Pisanie dokumentu sprowadza si do pisania na klawiaturze. Note that... pamitaj, e..., warto wiedzie, e..., zauwa , e..., zwr uwag, e... Note that many functions in the evaluation version have been disabled. Pamitaj, e w wersji prbnej zablokowano wiele funkcji. May or may not mog, ale nie musz The settings may or may not take effect immediately. Ustawienia mog wej w ycie natychmiast, ale nie musz. Designed for przeznaczony do The program is designed for drawing simple images. Program jest przeznaczony do rysowania prostych obrazkw. Leave x blank. nic nie wpisuj (w pole x), nie wypeniaj (pola x). If the data is not available, leave the Amount field blank. Jeli dane nie s dostpne, nie wypeniaj pola Amount.
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

As in the early days jak dawniej The e-mail is still essential part of network software, just as in the early days. Poczta elektroniczna nadal jest kluczowym rodzajem oprogramowania sieciowego, tak jak dawniej. Look to find... szuka, znale Before you start the program, look to find any temporary files and delete them. Przed uruchomieniem programu, poszukaj plikw tymczasowych i usu je. More than one wiele The Corel WordPerfect for Linux can open more than one file. W programie Corel WordPerfect for Linux mo na otworzy wiele plikw. One or more x co najmniej jeden, przynajmniej jeden x Fill one or more fields in the form. Wypenij co najmniej jedno pole formularza. x called y x y, y o nazwie x To edit the file, use the program called XFileEditor. Do redagowania pliku u yj programu XFileEditor. x comes with y x zawiera y, x jest wyposa ony w y Microsoft Office comes with many add-ons. Pakiet Microsoft Office jest wyposa ony w wiele dodatkw. You can find x in... X znajduje si w... You can find the icon on the toolbar. Ikona znajduje si na pasku narzdzi. In case something goes wrong... w razie bdu, na wszelki wypadek In case something goes wrong, keep your backup copies handy. Na wszelki wypadek miej pod rk kopie zapasowe. Make sure that you x koniecznie x-uj, powinno si x-owa, nale y x-owa Before you send any e-mails, make sure that you install the sendmail daemon on your box. Zanim wylesz poczt elektroniczn, musisz koniecznie zainstalowa demona sendmail w systemie. Przed wysaniem poczty elektronicznej w systemie nale y zainstalowa demona sendmail. Its purpose is to... Su y do... In your installation packet you'll find convert.exe program. Its purpose is to make old databases compatible with the new wersion of the Workbench.
http://marcinmilkowski.pl Powered by Joomla! Generated: 11 January, 2012, 09:25

marcinmilkowski.pl

W pakiecie instalacyjnym znajduje si program convert.exe. Su y do konwersji starych baz danych na format nowej wersji programu Workbench.

http://marcinmilkowski.pl

Powered by Joomla!

Generated: 11 January, 2012, 09:25