Kobiety I Mężczyźni W Telewizyjnej Kampanii Wyborczej. Wybory Parlamentarne 2011

EMILIA REKOSZ
KOBIETY I MCZYNI W TELEWIZYJNEJ KAMPANII WYBORCZEJ WYBORY PARLAMENTARNE 2011
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH

Program Prawa i Instytucji Demokratycznych
Publikacja powstaa w ramach projektu Kobiety na listach wyborczych nansowanego przez Open Society Foundations
Redakcja: Izabela Dzieranowska-Komorowska
Copyright by Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2012
Przedruk materiaw Instytutu Spraw Publicznych w caoci lub czci jest moliwy wycznie za zgod Instytutu. Cytowanie oraz wykorzystywanie danych empirycznych jest dozwolone z podaniem rda.
Wydawca: Instytut Spraw Publicznych ul. Szpitalna 5 lok. 22 00-031 Warszawa tel: (48-22) 556 42 60 fax: (48-22) 556 42 62 e-mail: isp@isp.org.pl
Spis treci
Wstp ...............................................................................................................................................................5 1. Materia rdowy.............................................................................................................................7 1.1. Zakres analizowanego materiau ..................................................................................7 1.2. Struktura spotu .........................................................................................................................9 1.3. Sposb analizy danych .........................................................................................................9 1.4. Sposb prezentacji wynikw......................................................................................... 11 2. Analiza ilociowa spotw wyborczych............................................................................. 12 2.1. Reprezentacja kandydatw i kandydatek w spotach wyborczych ....... 12 2.2. Czas przeznaczony na prezentacj kandydatw i kandydatek ............... 14 3. Analiza jakociowa spotw wyborczych......................................................................... 15 3.1. Czowka .................................................................................................................................... 15 a) KW Prawo i Sprawiedliwo.................................................................................... 15 b) KW Polskie Stronnictwo Ludowe......................................................................... 15 c) KW Ruch Palikota........................................................................................................... 16 3.2. Teledysk ...................................................................................................................................... 16 a) KW Prawo i Sprawiedliwo.................................................................................... 16 b) KW Polskie Stronnictwo Ludowe......................................................................... 18 3.3. Krtkie Filmy Dokumentalne ........................................................................................ 21 a) KW Prawo i Sprawiedliwo.................................................................................... 21 b) KW Platforma Obywatelska .................................................................................... 23 c) KW Sojusz Lewicy Demokratycznej.................................................................... 24 d) KW Polska Partia Pracy .............................................................................................. 24 e) KW Ruch Palikota........................................................................................................... 25 3.4. Prezentacja kandydatw ................................................................................................. 26 a) KW Nowa Prawica ......................................................................................................... 26 b) KW Prawo i Sprawiedliwo.................................................................................... 27 c) KW Polska Jest Najwaniejsza ............................................................................... 28 d) KW Platforma Obywatelska .................................................................................... 28 e) KW Polska Partia Pracy .............................................................................................. 29 f) KW Prawica RP................................................................................................................. 30 g) KW Polskie Stronnictwo Ludowe......................................................................... 30 h) KW Ruch Palikota........................................................................................................... 30 i) KW Sojusz Lewicy Demokratycznej.................................................................... 31 3.5 Kobieta w spotach wyborczych .............................................................................. 32 Podsumowanie ....................................................................................................................................... 34 Aneks Wypowiedzi kandydatw program wyborczy ................................................................ 37
Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011
RAPORT ZAWIERA WYNIKI ANALIZY MATERIAW WYBORCZYCH PREZENTOWANYCH W KAMPANII TELEWIZYJNEJ W RAMACH WYBORW PARLAMENTARNYCH 2011 R. Z UWZGLDNIENIEM ZMIENNEJ PCI. CZTERY GWNE PYTANIA STAWIANE W ANALIZIE S NASTPUJCE: 1) CZY KAMPANIA TELEWIZYJNA REPRODUKUJE STEREOTYPY DOTYCZCE PCI, 2) CZY KOBIETY BYY WIDOCZNE W SPOTACH TELEWIZYJNYCH PODCZAS OSTATNIEJ KAMPANII WYBORCZEJ ORAZ W JAKIEJ ROLI BYY W NICH PRZEDSTAWIANE, 3) JAKIE TEMATY PORUSZAJ W KAMPANII KOBIETY, A JAKIE MCZYNI ORAZ 4) JAKI OBRAZ KOBIET WYANIA SI ZE SPOTW I CZY OBRAZ TEN RNI SI W SPOTACH TELEWIZYJNYCH POSZCZEGLNYCH PARTII? ANALIZA ZOSTAA PRZEPROWADZONA Z PERSPEKTYWY GENDEROWEJ. POLEGA ONA INTERPRETOWANIU MATERIAU Z PUNKTU WIDZENIA RNIC I PODOBIESTW W PREZENTOWANIU KOBIET I MCZYZN. ANALIZA BYA PROWADZONA ZARWNO W SPOSB ILOCIOWY, JAK I JAKOCIOWY. ANALIZA ILOCIOWA MIAA NA CELU OKRELENIE POZIOMU REPREZENTACJI KOBIET I MCZYZN W MATERIAACH WYBORCZYCH. ANALIZA JAKOCIOWA MIAA NA CELU WYCHWYCENIE RNIC I PODOBIESTW W SPOSOBIE PREZENTOWANIA KOBIET I MCZYZN W KAMPANII TELEWIZYJNEJ. DODATKOWYM ELEMENTEM ANALIZY JAKOCIOWEJ JEST WYODRBNIENIE TYCH MOMENTW W SPOTACH WYBORCZYCH, W KTRYCH POJAWIAA SI TEMATYKA PCI. PODSUMOWANIE WYNIKW ZAWIERA ODPOWIEDZI NA CZTERY POSTAWIONE W ANALIZIE PYTANIA ORAZ UWZGLDNIA NAJWANIEJSZE RNICE W PREZENTACJI KOBIET I MCZYZN W TELEWIZYJNEJ KAMPANII WYBORCZEJ.
1. Materia rdowy
1.1. Zakres analizowanego materiau Raport powsta na podstawie analizy bezpatnych spotw wyborczych prezentowanych w ramach telewizyjnych blokw wyborczych emitowanych w dniach 26 wrzenia 7 padziernika 2011 r. w telewizji publicznej. W tym czasie wyemitowano 73 bloki telewizyjne, wrd ktrych byo 45 blokw majcych zasig krajowy i 28 blokw o zasigu regionalnym. W ramach blokw krajowych swoje spoty wyborcze zaprezentowao cznie 8 komitetw wyborczych partii (Nowa Prawica, Prawo i Sprawiedliwo, Platforma Obywatelska, Polska Jest Najwaniejsza, Polska Partia Pracy, Polskie Stronnictwo Ludowe, Ruch Palikota, Sojusz Lewicy Demokratycznej1), ktre w ramach jednego bloku prezentoway jeden spot. Nowa Prawica w 3 a Polska Partia Pracy w 2 blokach nie prezentoway swoich spotw wyborczych2, za pozostae Komitety zaprezentoway swoje materiay wyborcze we wszystkich blokach wyborczych. cznie daje to liczb 335 spotw wyborczych prezentowanych w telewizji o zasigu krajowym. W ramach blokw telewizyjnych emitowanych w telewizji regionalnej materiay wyborcze prezentowao 9 komitetw wyborczych partii (do grupy wyej wymienionych doczya Prawica RP) oraz 9 kandydatw niezalenych. Bloki telewizyjne w pamie regionalnym byy inaczej skonstruowane ni bloki w pamie krajowym. Rnica polegaa na powtarzaniu z rn czstotliwoci materiaw danego Komitetu Wyborczego w ramach jednego bloku, przy czym w przeciwiestwie do blokw krajowych, Komitety Wyborcze prezentoway swoje materiay w wybranych, a nie we wszystkich blokach telewizyjnych. cznie daje to liczb 404 spotw wyborczych, wrd ktrych liczba spotw poszczeglnych Komitetw przedstawiaa si nastpujco: Polskie Stronnictwo Ludowe 54 spoty w 24 blokach telewizyjnych, Sojusz Lewicy Demokratycznej 45 spotw w 24 blokach telewizyjnych, Platforma Obywatelska 66 spotw w 23 blokach, Prawo i Sprawiedliwo 59 spotw w 27 blokach, Ruch Palikota 32 spoty w 17 blokach, Polska Jest Najwaniejsza 32 spoty w 17 blo-
1 W dalszej czci raportu bd stosowane skrty poszczeglnych partii. 2 W bloku pojawiaa si wwczas informacja, e KW nie dostarczy materiaw wyborczych.
kach, Nowa Prawica 34 spoty w 21 blokach, Polska Partia Pracy 30 spotw w 20 blokach, Prawica RP 56 spotw w 25 blokach. Spoty 9 kandydatw niezalenych byy emitowane cznie 22 razy w 19 blokach (Andrzej Celiski 3 spoty w 2 blokach, Grzegorz Kostrzewa-Zorbas 4 spoty w 4 blokach, Krzysztof Rybiski 2 spoty w 2 blokach, Serana OgoczykMkowska trzy spoty w trzech blokach, Marek Borowski 1 spot w 1 bloku, Gabriel Janowski 3 spoty w 3 blokach, Bogumi Czubacki 2 spoty w 1 bloku, Janusz Geryk 3 spoty w 2 blokach, Jerzy Krzekotowski 1 blok w 1 spocie). Istotn dla analizy informacj, jest powtarzalno poszczeglnych spotw, ktra rnia si w zalenoci od komitetu wyborczego oraz zasigu emisji. Powtarzalno ta przedstawia si nastpujco: KW Polskie Stronnictwo Ludowe wyemitowa 43 rne spoty wyborcze (na 45) o zasigu krajowym oraz 12 rnych spotw (na 54) o zasigu regionalnym KW Sojusz Lewicy Demokratycznej wyemitowa 8 rnych spotw wyborczych (na 45) o zasigu krajowym oraz 6 rnych spotw (na 45) o zasigu regionalnym KW Platforma Obywatelska wyemitowa 24 rne spoty wyborcze (na 45) o zasigu krajowym oraz 13 rnych spotw (na 63) o zasigu regionalnym KW Prawo i Sprawiedliwo wyemitowa 13 rnych spotw wyborczych (na 45) o zasigu krajowym oraz 4 rne spoty (na 59) o zasigu regionalnym KW Ruch Palikota wyemitowa 6 rnych spotw wyborczych (na 45) o zasigu krajowym oraz 2 rne spoty (na 32) o zasigu regionalnym KW Polska Jest Najwaniejsza wyemitowa 4 rne spoty wyborczych (na 45) o zasigu krajowym oraz 3 rne spoty (na 32) o zasigu regionalnym KW Nowa Prawica wyemitowa 7 rnych spotw wyborczych (na 42) o zasigu krajowym oraz 3 rne spoty (na 34) o zasigu regionalnym KW Polska Partia Pracy wyemitowa 21 rnych spotw wyborczych (na 43) o zasigu krajowym oraz 4 rne spoty (na 30) o zasigu regionalnym KW Prawica RP wyemitowa 4 rne spoty (na 56) o zasigu regionalnym Kady kandydat niezaleny prezentowa 1 spot wyborczy. Daje to cznie liczb 126 rnych spotw wyborczych emitowanych w blokach telewizyjnych o zasigu krajowym oraz 60 rnych spotw emitowanych w blokach o zasigu regionalnym. Spoty wyborcze cechuje odmienny poziom rnic pomidzy spotami poszczeglnych partii, od rnic w kolejnoci i wyborze prezentowania tych samych informacji do cakowicie odmiennej struktury i treci. Wyodrbnienie niewiele rnicych si od siebie spotw byo podyktowane deniem do jak najdokadniejszej analizy ilociowej. Czas trwania poszczeglnych spotw by rny od 30 sekund do kilku minut. Czas trwania poszczeglnych blokw take by rny, od 10 do 25 minut.
Emilia Rekosz
1.2. Struktura spotu Spoty w kampanii parlamentarnej 2011 cechuje dua rnorodno, zarwno pod wzgldem treci, jak i struktury. Mona wyrni kilka elementw skadowych spotu: czowka, teledysk, krtki lm dokumentalny dalej KFD oraz prezentacja kandydatw. Czowka to powtarzajcy si element w spotach poszczeglnych komitetw wyborczych, zawierajcy hasa wyborcze, logo partii, ewentualnie zdjcia, ktre s prezentowane z muzyk w tle. Analizie zostay poddane tylko te czowki, w ktrych pojawia si jakie haso wypowiedziane przez lektora. Dotyczyo to nastpujcych partii: PSL, PiS, SLD oraz Ruch Palikota. Teledyskiem okrelam te elementy spotu, ktre za pomoc muzyki lub piosenki s wyranie wyodrbnion czci w strukturze spotu. Cho w przeanalizowanych spotach nie jest ich duo, zostay one wyrnione z uwagi na interesujce treci na temat pci. Teledyski zostay zaprezentowane przez PiS oraz PSL. Krtki Film Dokumentalny to element spotu, ktry cho nie zawiera programu wyborczego, jest pewnego rodzaju wstpem do niego bd punktem wyjcia do zaprezentowania partii. W poszczeglnych spotach wystpuj w zrnicowany sposb. Partie, ktre uwzgldniy KFD, to: SLD, PO, PiS, RP, NP, PPP. Prezentacja kandydatw to element spotu, ktry w najwikszym stopniu zwizany jest z programem wyborczym partii bd poszczeglnych kandydatek i kandydatw. Wystpuj one w materiaach wyborczych wszystkich partii. Prezentacj w tym ujciu jest zarwno wypowied kandydatw na swj temat, jak i wypowiedzi innych osb, ktre si do kandydatw odnosz. Analizie zostaa poddana tre oraz to wypowiedzi. Struktura spotw jest rna w zalenoci od komitetu wyborczego oraz od zasigu emisji, w zwizku z czym wyrnione przeze mnie elementy nie wystpoway w materiaach wszystkich partii. Jest to zaleno, ktra wyznaczya sposb analizy, jak i prezentowania jej wynikw. Warto take zaznaczy, e z uwagi na specyk poszczeglnych elementw spotu, zostay one poddane odmiennym analizom. 1.3. Sposb analizy danych Materia rdowy, jak ju zostao wskazane we wstpie by nie tylko obszerny (739 spotw, czyli cznie okoo 20 godzin materiau lmowego), ale i rnorodny (rne struktura spotu w zalenoci od komitetu wyborczego). Aby uczyni materia bardziej przystpny, w pierwszej kolejnoci zostaa okrelona powtarzalno spotw wedug poszczeglnych partii. Okrelenie powtarzalnoci byo moliwe poprzez zapoznanie si zapisem kadego bloku wyborczego i wszystkich spotw wedug zasigu ich emisji. Jednoczenie, majc na uwadze potrzeby analizy jakociowej, dokonaam spisania treci ka-
dego powtarzajcego si spotu. Pozwolio to na wyodrbnienie spotw, ktre zostay poddane dalszej analizie (186 spotw). W przypadku analizy ilociowej, uzyskane wyniki z wyodrbnionych spotw zostay pomnoone przez liczb ich powtrze. W dalszej kolejnoci informacje uzyskane z powtarzajcych si spotw wyborczych poszczeglnych partii, zostay podzielne wedug wyrnionych elementw skadowych spotu, ktre nastpnie zostay poddane analizie ilociowej i jakociowej. Analiza ilociowa w przypadku wszystkich elementw przebiegaa tak samo i polegaa na zliczeniu kobiet i mczyzn oraz kandydatw i kandydatek wystpujcych w spotach poszczeglnych partii (ktre nastpnie, w celu stworzenia obrazu ilociowego telewizyjnej kampanii wyborczej wedug pci, zostay zsumowane), z uwzgldnieniem podziau na spoty prezentowane w blokach telewizyjnych, o zasigu krajowym i regionalnym. Jednostk analizy by jeden spot. Policzenie kobiet i mczyzn wystpujcych w spotach, z uwagi na rnorodny charakter spotw wymaga poczynienia pewnych wyjtkw. Wi si one gwnie ze scenami, zdjciami, ujciami tumw, ktre miay miejsce zarwno w teledyskach, jak i krtkich lmach dokumentalnych. W takim przypadku, liczone byy tylko osoby, ktre mona byo, w zwizku z ich umiejscowieniem blisko centralnych wydarze wyodrbni i opisa. Liczone byy wic osoby, ktre albo wypowiaday jakie kwestie, albo ktre byy w jakiej sytuacji z centraln postaci (np. rozmowa, ucisk rki). Sposb analizy jakociowej by dostosowany do specyki elementu spotu, ktry by poddany analizie. W przypadku czowki byo to spisanie hasa (zaznaczenie, kto je wypowiada) oraz spisanie informacji na temat obrazw pojawiajcych si w tle. W przypadku materiaw PiS byo to krtkie ujcie, natomiast w przypadku PSL zdjcie. Analiza teledyskw polegaa na spisaniu treci piosenek (PSL) oraz na opisie pojawiajcych si obrazw i postaci. Podobnie przebiegaa analiza krtkich form dokumentalnych (spisanie treci oraz opis pojawiajcych si obrazw i postaci). Prezentacja kandydatw zostaa przeanalizowana na podstawie wyodrbnionych i spisanych wypowiedzi poszczeglnych kandydatek i kandydatw (jednostk analizy bya jedna wypowied). W ramach analizy zostao wyodrbnionych 161 wypowiedzi w ramach blokw telewizyjnych o zasigu krajowym (w tym 37 wypowiedzi kobiet i 124 wypowiedzi mczyzn) oraz 160 wypowiedzi w ramach blokw telewizyjnych o zasigu regionalnym (w tym 44 wypowiedzi kobiet i 116 mczyzn). Wypowiedzi zostay opracowane za pomoc kilku kryteriw: informacje o kandydacie (cechy kandydata, dowiadczenie zawodowe i polityczne, uzasadnienie dla kandydowania, informacje na temat ycia prywatnego), opinie kandydatw o yciu spoecznym i polityce oraz program wyborczy (planowane dziaania w poszczeglnych obszarach ycia spoecznego,
10 Emilia Rekosz
zakadane cele). Informacje te zostay podzielone z uwzgldnieniem zasigu emisji, komitetu wyborczego oraz pci3. 1.4. Sposb prezentacji wynikw Prezentacja wynikw zostaa podzielona na dwie czci: analiz ilociow i analiz jakociow. Analiza ilociowa zawiera informacje liczbowe na temat reprezentacji kobiet i mczyzn oraz kandydatek i kandydatw w telewizyjnej kampanii wyborczej. Dane liczbowe zostay zgromadzone dla poszczeglnych elementw spotw kadej partii, w zalenoci od zasigu emisji. Tak naszkicowany podzia danych pozwala na wychwycenie rnic pomidzy poszczeglnymi partiami w zalenoci od zasigu emisji. Analiza jakociowa zawiera informacje na temat zawartoci spotw poszczeglnych partii. Uzyskane w analizie wyniki s prezentowane wedug wyrnionych elementw spotu, nastpnie wedug partii oraz z podziaem na pasmo krajowe i regionalne. Charakter uzyskanych wynikw oraz sposb ich prezentacji zaley od wyrnionych przeze mnie elementw spotu. W przypadku czowki, teledysku oraz KFD wyniki maj charakter opisowy, natomiast w przypadku prezentacji kandydatw prezentowane wyniki s efektem przeprowadzonej jakociowej analizy treci. Informacje w kadej z wyrnionych czci zostay podzielone wedug zasigu emisji spotw: krajowy i regionalny. Jest podyktowane wyranymi rnicami w strukturach i treci spotw poszczeglnych partii w zalenoci od zasigu emisji, ktre mogyby zosta w niewystarczajcym stopniu uwzgldnione, gdyby spoty emitowane w blokach telewizyjnych o zasigu krajowym i regionalnym byy analizowane i prezentowane cznie.
3 Analiza jakociowa prezentacji kandydatw zostaa przeprowadzona za pomoc prbnej wersji programu
do analizy danych jakociowych NViVo 9.
Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 11
2. Analiza ilociowa spotw wyborczych
2.1. Reprezentacja kandydatw i kandydatek w spotach wyborczych W telewizyjnej kampanii wyborczej zaprezentowao si 37 kobiet i 103 mczyzn w spotach krajowych oraz 44 kobiet i 116 mczyzn w spotach regionalnych. Daje to liczb 81 kandydatek i 219 kandydatw.
Wykres 1. Liczba kandydatek i kandydatw w spotach wyborczych o zasigu krajowym
Kandydatki; 37
Kandydaci; 103
Wykres 2. Liczba kandydatek i kandydatw w spotach wyborczych o zasigu regionalnym (wojewdztwo mazowieckie).
Kandydatki; 81
Kandydaci; 219
Wypowiedzi kandydatek i kandydatw byy powtarzane z rn czstotliwoci w zalenoci od komitetu wyborczego. Szczegowe dane na ten temat zawiera ponisza tabela.
12 Emilia Rekosz
KW
Spoty krajowe Liczba wypo- Liczba wypowiedzi kandydatek 8 103 36 0 25 49 0 10 wiedzi kandydatw 89 144 369 43 23 151 31 79
Spoty regionalne Liczba wypowiedzi kandydatek 9 31 60 291 17 0 103 19 110 Liczba wypowiedzi kandydatw 116 209 128 513 218 116 342 79 313
Tabela 1. Liczba wypowiedzi kandydatek i kandydatw wedug Komitetu Wyborczego
NP PiS PJN PO PPP Prawica RP PSL RP SLD
Z przeprowadzonej analizy wynika, e najwiksze rnice pomidzy reprezentacj kobiet i kandydatek w spotach wyborczych w zalenoci do zasigu emisji wystpuje w przypadku KW Platformy Obywatelskiej i Ruchu Palikota, co wie si gwnie z odmienn struktur prezentowanych spotw w pamie krajowym i regionalnym. W materiaach wyborczych PO o zasigu krajowym wystpuje gwnie jeden kandydat (D. Tusk), a jeli pojawiaj si inni, to take s to mczyni. Podobnie wygldaj spoty krajowe Ruchu Palikota: jedynym kandydatem, ktry si w nich wypowiada si jest Janusz Palikot. W przypadku spotw o zasigu regionalnym (na przykadzie wojewdztwa mazowieckiego), sytuacja wyglda inaczej. W przypadku PO wypowiada si 12 kandydatek i 18 kandydatw, a w przypadku materiaw Ruchu Palikowa, obok Janusza Palikota, wypowiada si take jedna kandydatka. Warto zauway, e w oglnym obrazie ilociowym kampanii wyborczych kobiety s w wikszym stopniu reprezentowane w spotach emitowanych w blokach telewizyjnych o zasigu regionalnym ni krajowym, poza PPP, ktra w spotach regionalnych ma tylko jedn kobiet oraz bez uwzgldniania w tym porwnaniu Prawicy RP, ktra nie prezentowaa swoich materiaw wyborczych w pamie krajowym. Prawica RP, w ramach materiaw wyborczych o zasigu regionalnym, prezentowaa dwch kandydatw i nie reprezentowaa adnej kobiety. Dodatkowo naley zauway, e wrd 9 kandydatw niezalenych jest 1 kobieta. Analiza ilociowa przeprowadzona w ramach poszczeglnych elementw struktury spotu pozwala wyodrbni nastpujce informacje na temat materiaw wyborczych poszczeglnych partii, ktre s istotne z punktu widzenia pci: 1) W materiaach KW Prawo i Sprawiedliwo kobiety dominuj liczbowo w teledysku, s w tym samym stopniu reprezentowane w krtkich lmach
dokumentalnych oraz s mniej reprezentowane w ramach prezentacji kandydatw. 2) W teledyskach PSL wystpuje podobna liczba kobiet i mczyzn, podczas gdy w czci prezentujcej kandydatw kobiet jest mniej ni mczyzn 3) W KFD Polskiej Partii Pracy aktorami s tylko mczyni, podczas gdy kobiety pojawiaj si w czci prezentujcej kandydatw Analiza ilociowa pokazuje, e reprezentacja kobiet w spotach wyborczych jest zalena od komitetu wyborczego i zasigu emisji. S materiay wyborcze partii, w ktrych cznie liczba kobiet jest wiksza, przy czym w rny sposb rozkada si reprezentacja kobiet w ramach wyodrbnionych elementw spotu. 2.2. Czas przeznaczony na prezentacj kandydatw i kandydatek Dodatkow informacj z punktu widzenia genderowej analizy spotw wyborczych jest czas jaki zosta przeznaczony na prezentacj kandydatek i kandydatw. Z przeprowadzonej analizy wynika, e czas przeznaczony na wypowiedzi kandydatek w spotach krajowych wynosi 49,40 minut, natomiast na wypowiedzi kandydatw 269,20 minut. rednio na jedn kandydatk przypada 80 sekund, a na mczyzn 156 sekund. Kobiety s prezentowane rzadziej, ale rwnie krcej.
Wykres 3. Czas przeznaczony na wypowiedzi kandydatek i kandydatw w spotach o zasigu krajowym.

269,2
49,4 Czas przeznaczony na w ypow iedzi kandydatek Czas przeznaczony na w ypow iedzi kandydatw
Natomiast, czas przeznaczony na wypowiedzi kandydatek w spotach regionalnych wynosi 61,9 minut a na wypowiedzi kandydatw wynosi 267,80 minut.
Wykres 4. Czas przeznaczony na wypowiedzi kandydatek i kandydatw w spotach o zasigu regionalnym (wojewdztwo mazowieckie).
61,9 Czas przeznaczony na w ypow iedzi kandydatek Czas przeznaczony na w ypow iedzi kandydatw 267,8
14 Emilia Rekosz
3. Analiza jakociowa spotw wyborczych
3.1. Czowka Czowk mona wyodrbni w materiaach trzech partii. W przypadku pozostaych trudno o wyodrbnienie takiego elementu, gdy zawieraj jedynie o prezentacji logo partii i jej nazwy, a w takim zakresie trudno mwi o jakiejkolwiek treci. a) KW Prawo i Sprawiedliwo Najbardziej rozbudowan czowk posiada KW PiS, ktra w materiaach wyborczych tej partii wystpuje jako przerywnik pomidzy poszczeglnymi elementami spotu. Czowka Prawa i Sprawiedliwoci to kilkusekundowe ujcie kilkunastu osb, ktre stoj w ogrodzie przed domem w soneczny dzie. Na pierwszym planie prezentowany jest lider partii, ktrego gos sycha w tle: Polacy zasuguj na wicej. Czas na odwane decyzje. Wszyscy s umiechnici.
b) KW Polskie Stronnictwo Ludowe Czowka Polskiego Stronnictwa Ludowego, ktr mona wyrni w spotach tej partii zawiera zdjcie kandydatw PSL, na ktre przybijana jest pie-
c) KW Ruch Palikota Ruch Palikota, ktry take zawiera w swoich materiaach czowk, zamieci jedynie logo i doczy do niego gos lidera partii, ktry mwi: Obud si. Oni tob manipuluj. Jak wynika z przytoczonych przykadw, czowka nie pozwala na wychwycenie zbyt wielu rnic w sposobach prezentowania kobiet i mczyzn. To, co mona zauway w przypadku czowek partii PiS i PSL, to centralne miejsce przeznaczone dla lidera partii, co jest odzwierciedleniem rzeczywistej wadzy w tych ugrupowaniach. 3.2. Teledysk Teledyski wystpuj jedynie w przypadku dwch z omiu prezentowanych partii, jednak warto je omwi odrbnie, gdy zawieraj moim zdaniem istotne z perspektywy genderowej informacje. Z uwagi na to, e nie mona tu w aden sposb mwi o generalizowaniu, teledyski zostan omwione odrbnie dla poszczeglnych partii. a) KW Prawo i Sprawiedliwo KW Prawo i Sprawiedliwo prezentuje dwie wersje tego samego teledysku: dusz i krtsz wersj. Teledysk to prezentacja kobiet w rnych miejscach, robicych rne rzeczy, ktre czy to, e wygldaj na szczliwe. Zwraca uwag fakt, e s to gwnie mode kobiety, ktre mona uzna za atrakcyjne (oczywicie wedug subiektywnej oceny). Pozostae postacie, ktre je otaczaj, znajduj si w tle gwnych bohaterek, i s to gwnie dzieci oraz jeden mczyzna, ktry, jak mona wnioskowa jest mem jednej z kobiet. Muzyka w tle jest agodnym, instrumentalnym utworem. Teledysk zakoczony jest zdaniem wypowiedzianym przez lektora: Polacy zasuguj na wicej.
16 Emilia Rekosz
cztka Czowiek jest najwaniejszy. Na zdjciu jest kilkanacie osb, w tym 4 kobiety i 8 mczyzn. Tak, jak w przypadku PiS, na pierwszym planie, cho ju mniej wyranie prezentowany jest lider partii.
W wersji dugiej teledysku wystpuje 11 kobiet, w wersji krtkiej za 6 kobiet.
b) KW Polskie Stronnictwo Ludowe Teledyski s prezentowane przez Polskie Stronnictwo Ludowe jedynie w pamie krajowym. Mona wyrni osiem rnych teledyskw. Sze z nich to teledyski do jednej piosenki Nie zapomnij, jeden teledysk prezentowany jest z piosenk Chcemy by praca miaa sens oraz jeden z piosenk Bo to nasz dom (w obu ostatnich teledyskach wystpuj te same postaci kandydaci PSL). Teledyski, w ktrych sucha piosenk Nie zapomnij s rne w zalenoci od gwnego bohatera. Trzy z nich powicone s liderowi partii, jeden jednemu z kandydatw, ministrowi rolnictwa, a dwa pozostae kandydatkom. Trzy teledyski, w ktrych bohaterami jest trzech rnych kandydatw (W. Pawlak, M. Sawicki i Kierzkowska) s do siebie podobne z uwagi na struktur i obrazy, natomiast rni si w niektrych szczegach, ktre w ramach genderowej analizy mona przypisa do pci kandydatw. Szsty z wyrnionych teledyskw jest cakowicie inny i powicony jest jednej z kandydatek (Wgorzewska). W pierwszej kolejnoci przedstawi kilka informacji na temat trzech rnych teledyskw Nie zapomnij, w ktrych bohaterem s albo dwaj kandydaci, albo jedna kandydatka. Teledysk przedstawia kandydatk i kandydatw w ich codziennej pracy, zwizanej gwnie z penieniem funkcji publicznych. W. Pawlak oraz M. Sawicki s prezentowani jako osoby dziaajce zarwno w gabinetach, na uroczystociach, jak i na polu, gdzie rozmawiaj z rolnikami w trakcie ich pracy (mczyznami).
Mona wic zobaczy, jak Waldemar Pawlak jedzi na traktorze, stoi na trybunach z szalikiem biao-czerwonym, przemawia na wiecu wyborczym. Marek Sawicki take odwiedza rolnikw, bierze udzia w doynkach, jedzi na koniu, wrcza ordery.
18 Emilia Rekosz
Otaczaj ich ludzie, ktrzy wydaj si darzy kandydatw szacunkiem. Mona odnie wraenie, e s bardzo zapracowanymi politykami. Papiery na biurkach pitrz si w stosy, lub jak w przypadku Marka Sawickiego, s przynoszone przez modych ludzi, wrd ktrych jest mody mczyzna w garniturze i trzy mode dziewczyny, wrd ktrych dwie s kolorowo ubrane.
Ewa Kierzkowska w teledysku, ktry jest jej powicony jest prawie cay czas sama. Zdjcia kandydatki prezentowane s w korytarzu, w tumie pieszcych si ludzi. Kandydatka take siedzi przy biurku, ale papiery pitrz si same. Nikt ich nie przynosi. Kierzkowska nie bierze udziau w adnych uroczystociach, nie rozmawia z ludmi, natomiast w wolnych od pracy chwilach wdkuje.
Teledysk powicony Alicji Wgorzewskiej to sceny z ycia kandydatki, ktra czyta dzieciom w przedszkolu, gra na fortepianie i wystpuje na scenie. Prezentowane s take archiwalne zdjcia kandydatki, jak i wspczesne kadry z ycia rodzinnego. Teledysk Bo to nasz dom to prezentacja rnych kandydatw, wrd ktrych jest kilka kobiet, ktre tacz, miej si. Jeden mczyzna rwnie taczy. Jeden gra w pik. cznie wystpuje w nim 8 kobiet i 7 mczyzn. Te same postacie wystpuj w drugim teledysku do piosenki, Chcemy by praca miaa sens. Ich czynnoci s podobne. Wyrnia si jedna kobieta, ktra poprawia kokietujco swoje wosy, oraz jedna kobieta, ktra w jest w garniturze i podpisuje jakie dokumenty. Ciekawym akcentem jest take kandydat Stanisaw elichowski, ktry w jednej scenie pracuje, a w drugiej taczy. cznie w teledyskach PSL wystpuje 20 kobiet i 21 mczyzn.
20 Emilia Rekosz
3.3. Krtkie lmy dokumentalne Krtkie lmy dokumentalne s rne w zalenoci od komitetu wyborczego. Rni je midzy innymi to, ile miejsca w spocie danej partii zajmuj. Od kilku wypowiedzi w materiaach KW PiS do materiaw wyborczych Platformy Obywatelskiej, ktre w wikszoci zawieraj rne formy dokumentalne. a) KW Prawo i Sprawiedliwo Do krtkich form dokumentalnych z materiaw Prawa i Sprawiedliwoci zaliczyam te fragmenty spotw, w ktrych wypowiadaj si zwykli ludzie. Mona wyrni dwie grupy takich lmw. Pierwsza to te sceny, w ktrych kamera lmuje aktork lub aktora w wykonywaniu przez niego codziennych czynnoci, ktrzy w dosy pozytywnej atmosferze wypowiadaj kilka sw odnoszcych si do ich opinii, wartoci lub umiejtnoci. Druga to ujcia zwykych Polakw, ktrzy w tonie krytyki i niezadowolenia zwracaj si do premiera D. Tuska (sycha ich gos, natomiast w prezentowanych scenach trzymaj tabliczki, na ktrych wypisane s wypowiadane przez nich kwestie). Sceny te, z rn czstotliwoci s prezentowane w wikszoci spotw emitowanych, zarwno w blokach telewizyjnych o zasigu krajowym, jak i regionalnym. Poniej przedstawiam kilka wnioskw na temat poszczeglnych grup lmw. Wrd scen zaliczonych do pierwszej grupy, w ktrych kamera zatrzymuje si na aktorach w ich codziennych czynnociach, wystpuj 2 kobiet oraz 4 mczyzn. Czynnoci, ktre wykonuj mog wiadczy o penionych przez nich rolach spoecznych lub zawodowych. Wrd kobiet prezentowana jest moda kobieta (prawdopodobnie studentka), ktra odwiedzia swj dom rodzinny oraz gospodyni domowa. Wrd mczyzn mona wymieni modego czowieka (wygldajcego na studenta), ojca, ktry bawi si ze swoimi dziemi w ogrodzie, mechanika, profesora. Sceny, ktre w najwikszym stopniu zawieraj rnice gende-
rowe, to wypowied gospodyni domowej (w tle jest kuchnia, w ktrej dzieci jedz obiad), ktra stwierdza: Rozwanie gospodaruj budetem oraz wypowied profesora, ktry w przerwie pracy naukowej mwi: Nie ma biednych krajw, s tylko le rzdzone. W przypadku pierwszej wypowiedzi, to decyduje o znaczeniu wypowiadanych sw, z ktrych wynika, e bohaterka umie zarzdza domowym budetem. O sytuacji nansowej pastw wypowiada si profesor.
W drugiej grupie lmw wystpuj 3 kobiety i 3 mczyzn. Nie ma wrd nich tak interesujcych rnic genderowych, jak w poprzedniej grupie. Zwraca natomiast uwag, e jest jedno ujcie kobiety w domu, z dzieckiem na rku. Nie ma natomiast takiej sceny w przypadku mczyzn. Ponadto, w przypadku mczyzn, ktrzy wystpuj w lmach mona rozpozna wykonywane przez nich zawody, czego nie ma u kobiet. W lmach wystpuje mechanik, rolnik oraz biznesmen.
22 Emilia Rekosz
b) KW Platforma Obywatelska Materia wyborczy Platformy Obywatelskiej jest najbardziej nietypowym materiaem. Wie si to z dominacj form dokumentalnych, ktre wypeniaj prawie cay czas antenowy w pamie krajowym (pozostay czas to wypowiedzi trzech politykw PO, tzw. mocnej druyny oraz wypowiedzi osb publicznych na temat PO i Donalda Tuska). W przypadku spotw emitowanych w pamie regionalnym spoty PO nie rni si w swej strukturze od pozostaych komitetw wyborczych. W zwizku z tym wszystkie informacje znajdujce si poniej odnosz si do spotw o zasigu krajowym. Gwnym i praktycznie jedynym bohaterem spotw wyborczych PO jest lider partii, Donald Tusk. Spoty zawieraj lmy w formie krtkich reportay na temat podry Donalda Tuska po Polsce. Lider PO odwiedza rne miejsca w Polsce, rozmawia ze zwykymi ludmi, sucha ich postulatw, bierze udzia w maratonie, rozmawia z dziennikarzami. Na podstawie spotw wyborczych mona wycign dwa wnioski istotne z genderowego punktu widzenia. Po pierwsze, jeli Donalda Tusk podruje w towarzystwie kobiet, to s one milczcymi towarzyszkami. Na kilku spotach mona rozpozna maonk lidera PO, ktra nie wypowiada ani jednego sowa, natomiast na kilku mona zaobserwowa Boen Kudryck, ktr wypowiada jedno zdanie, bdce jedynie krtkim uzupenieniem wypowiedzi jednego z przechodniw. Rwnie w gronie ekspertw PO, ktrzy wypowiadaj si w kilkunastu spotach nie ma adnej kobiety. Eksperci (Buzek, Sikorski, Lewandowski, do ktrych docza take Tusk) prezentowani s jako eleganccy, panowie, ktrzy mwi o nansowych szansach dla Polski w piknych gabinetach. Krtkie lmy dokumentalne Platformy Obywatelskiej s lmami o mskim obliczu partii. Kobiety pojawiaj si jedynie jako milczce towarzyszki.
Po drugie, przeledzenie rozmw Donalda Tuska z kobietami i mczyznami, spotkania w rnych miejscach w ramach jego podry po Polsce prowadzi do wychwycenia pewnych interesujcych rnic w sposobie prowadzenia rozmw. Kilka kobiet zwraca si do lidera PO z prob o pomoc i interwencj w ich prywatnych sprawach (wysokie opaty, dokuczajcy ssiedzi, problemy z rent). Wrd nich jest jedna starsza kobieta, ktra pacze i prosi Premiera o pomoc, gdy nie ma ju do kogo pj. Donald Tusk cierpliwie, a w przypadku starszej kobiety z trosk, odpowiada na pytania. Mczyni nie zwracaj si do niego w prywatnych sprawach. Rozmawiaj z nim o nansowaniu partii, budowie drg w miejscowoci. Jeden z aktorw co prawda mwi o sprawach prywatnych, prezentujc swoje gospodarstwo, ale nie zawiera to adnej proby. To, co zwraca uwag przy wymienionych przykadach to paternalistyczne podejcie do kobiet oraz partnerskie do mczyzn. W lmach PO mona take wyrni dwie sceny, ktre wi si z innym podejciem do kobiet. Jest to ton artobliwy, kiedy Tusk komplementuje mod kobiet przed jego Busem za jej adny mundurek, oraz gdy pozuje do zdjcia z jedn z kobiet i artobliwie, na jej oniemielony gest poprawiania wosw, rwnie swoje poprawia wosy. Innym kobiecym akcentem jest miasto Augustw, ktre odwiedza Tusk. Wita go pani prezydent sowami: Witamy w miecie, w ktrym rzdz kobiety. Przedstawia ona take dwie dziewczynki, mwic, e one bd rzdzi w przyszoci. Nie ma tak wyranych rnic genderowych w przypadku pozostaych postaci kobiecych i mskich, wystpujcych w lmach, ktre odnosz si do lidera PO, lub jego dziaa w cigu ostatnich czterech lat rzdw. Wrd nich zwraca uwag kobieta, ktra mwi do kamery Jestem z panem, panie premierze. Czekam tu na pana przyjazd. Nie ma mczyzny, ktry by tak na premiera czeka. c) KW Sojusz Lewicy Demokratycznej KDF to istotny element spotw KW SLD. Zawieraj one spostrzeenia partii na temat czterech lat wadz PO pod hasem Obietnice Tuska, wskazujc na ich negatywne konsekwencje dla Polakw. S to sceny ze szpitalnych korytarzy, z placwek ZUS. Na pi KFD jeden dotyczy kobiet. Jest to spot powicony rwnoci, tolerancji i kobietom. W spocie tym, prezentowani s politycy (Gowin, Radziszewska), ktrzy s krytykowani przez SLD za ich podejcie do spraw kobiet (in vitro) oraz spraw rwnoci i dyskryminacji z uwagi na tosamo seksualn. Jest kilka uj kobiet, pracujcych w rnych miejscach, przy ktrych pojawia si informacja, e kobiety nadal zarabiaj mniej i maj problemy ze znalezieniem pracy. d) KW Polska Partia Pracy Polska Partia Pracy przygotowaa cztery krtkie lmy dokumentalne na temat szkodliwych dziaa rzdu Platformy Obywatelskiej. Dotycz one zamy-
24 Emilia Rekosz
kania zakadw pracy, migracji modych ludzi w celach zarobkowych, sytuacji polskich emerytw oraz pacjentw skazanych na prywatyzacj szpitali. aden z lmikw nie dotyka tematyki kobiecej. Istotne z punktu widzenia gen derowego jest rwnie to, e nie wystpuje w nich ani jedna kobieta. e) KW Ruch Palikota Dwa krtkie lmy dokumentalne zaprezentowane przez KW Ruch Palikota dotycz gwnie krytyki nadmiernej obecnoci religii i kocioa w yciu publicznym. Pierwszy z nich to rozmowa ojca z synem, ktry idzie do szkoy na pi lekcji religii. Powoduje to u ojca koszmary, spowodowane lkiem, e Janusz Palikot nie wejdzie do sejmu. W spocie wystpuje rwnie posta kobiety. Jest to ona bohatera. W drugim lmie bohaterami jest dziewczynka i chopiec, ktrzy w poszukiwaniu pienidzy na przyjemnoci decyduj si na mycie szyb samochodw. Dopada ich rozczarowanie, kiedy natraaj na bogatego ksidza, odwdziczajcego si witym obrazkiem. Na szczegln uwag zasuguj natomiast wypowiedzi kandydata Janusza Palikota do jego dwjki maych dzieci, Zosieki i Frania. Zaliczyam je do krtkich form dokumentalnych, z uwagi na ich specyk, cho tre wypowiedzi zawiera postulaty zwizane z programem wyborczym lidera. W sowach skierowanych do crki J. Palikot stwierdza: Zosieko, moja creczko ukochana. Chciabym Ci co obieca. Chciabym aby ya w kraju, w ktrym kady czowiek jest wany. Nazywam to pastwo obywatelskim. Marz o tym, aby wtedy kiedy doroniesz i bdziesz czego potrzebowaa bdziesz chciaa co zaatwi w urzdzie, eby wiedziaa, e ten urzdnik jest do pomocy a nie do kontroli. Nazywam to pastwo przyjaznym. Marz rwnie o tym aby wtedy kiedy co ci nie bdzie szo, bdziesz miaa problemy z rodzin albo znalezieniem pracy, eby wiedziaa, e pastwo chce i potra ci pomc. Nazywam to pastwem spoecznym. Wiem, eby ten kraj zmieni trzeba go bardzo kocha Zosieko. Obiecuj co zrobi wszystko by nam si udao. Natomiast w sowach do syna: Kochany Franiu. Czsto myl o Twojej przyszoci. Sam zdecydujesz czy bdziesz chcia pj w lady ojca i budowa fabryki. Gdyby tak si stao, to chciabym, e urzdnicy ci we wszystkim pomogli. Zanim jednak zaczniesz zarabia pienidze musisz si bardzo dobrze wyksztaci i chciabym eby nie musia wyjeda po wiedz za granic. Pamitaj take o duszy. Ja nie wiem, czy bg jest czy go nie ma, ale chciabym, eby to bya twoja decyzja, eby pastwo dao ci tak wolno. Jeli to wszystko zrobimy, zobaczysz. Bdziemy najlepsi na wiecie. Warte zastanowienia jest, dlaczego to Franu mgby przejmowa fabryk po ojcu a nie Zosieka, ktra otrzymuje przede wszystkim yczenia co do szybkiego udzielenia jej pomocy, gdyby jej w przyszoci potrzebowaa.
3.4. Prezentacja kandydatw W wyrnionym przeze mnie elemencie spotw, okrelanym jako prezentacja kandydatw, mamy do czynienia z krtk form przekazu, w ktrej kandydatka lub kandydat wypowiada do kamery jak kwesti. W tle znajduj si rne obrazy, zdjcia, lub jednolite to, ktre nie zawieraj istotnych z genderowego punktu widzenia treci. Kandydaci nie wykonuj podczas tej prezentacji adnych czynnoci. Analizie jakociowej podlega wic jedynie tre ich wypowiedzi. Informacje, ktre s przez nich przedstawiane mona podzieli na trzy czci: informacje o sobie, opinie o yciu spoeczno-politycznym oraz elementy programu wyborczego. Informacje o sobie, to cechy kandydata (gwnie cechy charakteru), dane o yciu prywatnym oraz przyczyny kandydowania. Opinie o yciu spoecznym i politycznym, to przede wszystkim opinie o poziomie ycia i jakoci polityki, ktre nie zawieraj treci zwizanych z pci (poza wypowiedziami kandydatw SLD oraz jednej kandydatki PO, ktra wypowiada si na temat kobiet w polityce). Najwaniejsze z punktu widzenia niniejszej analizy s postulowane dziaania kandydatw oraz elementy ich programu wyborczego. W ramach analizy, na podstawie materiaw wyborczych wszystkich partii wyrniam te obszary ycia spoecznego i politycznego, do ktrych najczciej odnosiy si wypowiedzi kandydatw. S to: 1) bezpieczestwo, 2) godne ycie, 3) komunikacja i drogi, 4) modzie, 5) modernizacja (Polska w budowie), 6) patriotyzm i polska duma narodowa, 7) polityka edukacyjna, 8) polityka emerytalna, 9) gospodarka i polityka nansowa pastwa, 10) polityka prorodzinna i 11) polityka rwnociowa, 12) polityka spoeczna i 13) polityka zagraniczna, 14) polityka zatrudnieniowa i 15) polityka zdrowotna, 16) rzdzenie oraz sposb uprawiania polityki, 17) rolnictwo, 18) prawo i wymiar sprawiedliwoci, a take 19) ycie kulturalne. Przykadowe wypowiedzi kandydatek i kandydatw wedug powyszych kategorii zostay zestawione i przedstawione w Aneksie. Wszystkie informacje uzyskane na podstawie analizy wypowiedzi kandydatek i kandydatw zostan zaprezentowane wedug poszczeglnych partii politycznych, z zaznaczeniem rnic pomidzy prezentacj kandydatw w pamie krajowym i regionalnym, jeli tylko takie zostay zauwaone. W ramach prezentowanych wynikw analizy, zwracam szczegln uwag na to, w jakim zakresie kobiety i mczyni wypowiadali si na wyrnione tematy w materiaach wyborczych poszczeglnych partii. a) KW Nowa Prawica Kandydatki i kandydaci przedstawiaj swoje opinie na temat ycia spoecznego, skupiajc si gwnie na trudnej sytuacji nansowej kraju, wywoanej dotychczasowymi rzdami. Jeden z kandydatw, ktry wypowiada si w spotach emitowanych w telewizji regionalnej wspomina o przyczynach kandydowania, stwierdzajc Dlaczego kandyduj? Bo wychowaem czworo dzieci i chce eby yy w normalnej Polsce.
26 Emilia Rekosz
Informacje dotyczce programu wyborczego partii wypowiadane s gwnie przez lidera partii Janusza Korwina-Mikke (dodatkowo wypowiada si jeszcze dwch kandydatw). Gwnym tematem s rabunkowe dziaania pastwa odnoszce si do emerytur. We wszystkich spotach wypowiadaj si dwie kandydatki, przy czym z wypowiedzi jednej z nich mona wnioskowa o programie wyborczym, jakim byaby racjonalna polityka podatkowa, pozwalajca na zatrudnianie nowych pracownikw. W materia KW Nowa Prawica nie ma informacji odnoszcych si do pci i rwnoci. b) KW Prawo i Sprawiedliwo Prawo i Sprawiedliwo prezentuje w swoich materiaach wyborczych cznie 11 kandydatek i 28 kandydatw. W spotach emitowanych w blokach o zasigu krajowym kandydatek jest 6 a kandydatw 9, natomiast w blokach o zasigu regionalnym kandydatek jest 5 a kandydatw jest 19. Jedna kandydatka i dwch kandydatw wypowiadaj si zarwno w spotach o zasigu krajowym i regionalnym. Wszyscy kandydaci wypowiadaj si na temat tego, na co zasuguj Polacy, na podstawie czego mona wnioskowa o priorytetach w ich programach wyborczych. Warto doda, e w przypadku wypowiedzi dwch kobiet, nie mona byo ich zakwalikowa do adnego zagadnienia, gdy wizay si one jedynie ze stwierdzeniem, e Polacy zasuguj na wicej. W pierwszej kolejnoci warto wskaza, e w znacznej czci kobiety i mczyni mwi o innych zagadnieniach ycia spoecznego. W spotach o zasigu krajowym tylko w trzech przypadkach na temat zagadnienia spoecznego mwi zarwno kobiety, jak i mczyni. S to: bezpieczestwo, polityka edukacyjna oraz sposb rzdzenia. Wypowiedzi kobiet wydaj si by w tych przypadkach krtsze i bardziej oglne od wypowiedzi mczyzn. Kobieta mwi po prostu o bezpiecznym pastwie, bezpatnym drugim kierunku studiw oraz o lepszym rzdzie, podczas gdy mczyzna o silnej i nowoczesnej armii, edukacji dzieci na najwyszym poziomie oraz o silnym dobrze zarzdzanym pastwie, w tym lepszym sejme i senacie. W przypadku pozostaych zagadnie, kobiety mwi o godnym yciu, polityce prorodzinnej, polityce spoecznej oraz o polityce zatrudnieniowej. Mczyni natomiast mwi o komunikacji i drogach, o patriotyzmie, gospodarce, polityce zagranicznej oraz o polityce zdrowotnej. Zagadnienia, o ktrych wsplnie mwi kobiety i mczyni w spotach emitowanych w blokach w telewizji regionalnej, to polityka zatrudnieniowa oraz polityka i sposb rzdzenia. W przypadku polityki zatrudnieniowej wypowiada si ta sama kandydatka, ktra bya prezentowana w ramach spotw krajowych. Jej stwierdzeniu, e Polacy zasuguj na dobr prac, odpowiada stwierdzenie kandydata, e Mazowsze zasuguje na nowe inwestycje i na nowe miejsca pracy. Wedug kandydatki Polacy zasuguj na jawno i przejrzysto
w yciu publicznym, natomiast wedug kandydata na uczciwy, kompetentny i prawdomwny rzd. Pozostae kwestie, ktre poruszaj kobiety, to polityka prorodzinna oraz kultura. Mczyni w pamie regionalnym wypowiadali si ponadto na temat modziey, emerytur, lasw pastwowych, rwnych szans, polityki zagranicznej i zdrowotnej oraz sprawiedliwoci. Podsumowujc, mona zauway, e poza wsplnymi zagadnieniami, na temat ktrych wypowiaday si kandydatki i kandydaci, kandydatki Prawa i Sprawiedliwoci wypowiadaj si na temat polityki prorodzinnej i spoecznej oraz kultury, natomiast mczyni polityki zdrowotnej i zagranicznej, gospodarki, modziey, dumy narodowej Polakw oraz sprawiedliwoci. Gdyby wnioskowa jedynie na podstawie treci spotw wyborczych, wida wyrane rnice w programach wyborczych kobiet i mczyzn w Prawie i Sprawiedliwoci. c) KW Polska Jest Najwaniejsza W materiaach wyborczych KW PJN, wystpuje jedna kobieta i dziesiciu mczyzn wypowiadajcych si w pamie krajowym i regionalnym. Kandydatka Elbieta Jakubiak wypowiada si na temat polityki prorodzinnej, podczas gdy jej koledzy z partii na temat patriotyzmu, polityki edukacyjnej i zagranicznej, polityki zdrowotnej i spoecznej, prawa oraz rolnictwa. Rnice pomidzy materiaem emitowanym w pamie krajowym i regionalnym nie s due. W pamie regionalnym nie s prezentowane wypowiedzi na temat polityki zdrowotnej oraz rolnictwa. Warto doda, e o polityce rodzinnej wypowiada si take lider partii w spotach emitowanych jedynie w pamie krajowym, w ktrych jest on jedynym prezentowanym kandydatem tej partii. W kilku spotach regionalnych prezentowana bya dodatkowo kandydatura do Senatu. Kandydatem by mczyzna, ktry w swoich wypowiedziach odnosi si do problemw komunikacyjnych podwarszawskich miejscowoci, wysokimi cenami oraz brakiem szpitala dla dzieci. Na podstawie materiaw wyborczych PJN mona wnioskowa e jedynej kobiecie prezentowanej w spotach przypisano najbardziej kobiecy temat. d) KW Platforma Obywatelska Specyka spotw wyborczych PO emitowanych w blokach telewizyjnych o zasigu krajowym powoduje, e waciwej analizy wypowiedzi kandydatw mona dokona na podstawie spotw regionalnych. Tak wic tylko do nich odnosi si bd ponisze wnioski. W spotach PO wystpuje 12 kandydatek oraz 17 kandydatw. Kandydaci i kandydatki PO w spotach regionalnych mwi o podobnych sprawach. Tylko w przypadku dwch zagadnie wypowiada si albo kobieta albo mczyzna. adna z kandydatek nie mwi o polityce zagranicznej, podczas gdy mczyzna tak, oraz aden kandydat nie mwi o kulturze, podczas
28 Emilia Rekosz
gdy kobieta tak. Obszary ycia spoecznego, opinie co do ktrych uwagi przedstawiaj zarwno kobiety, jak i mczyni, to: komunikacja i drogi, Polska w budowie, prawo, gospodarka i polityka nansowa, polityka prorodzinna i spoeczna oraz polityka zatrudnieniowa. Swoje pogldy prezentuj take na sposb rzdzenia i prowadzenia polityki w pastwie. Wypowiedzi kandydatw wydaj si by bardziej szczegowe ni wypowiedzi kandydatek. Przykadem tego jest wypowied kandydatki na temat sprawiedliwie dzielonego budetu, ktrej odpowiada wypowied kandydata o dwch projektach fundamentalnych ustaw wanych dla gospodarki i ycia spoecznego, ktre uatwi inwestycje i zrzeszanie si. Wyjtkiem jest natomiast wypowied kandydatki na temat polityki spoecznej. Kandydat chce si zajmowa sprawami ludzi starszych, podczas gdy kobieta zajmuje si i chce si dalej zajmowa ludmi w najtrudniejszych chwilach, kiedy trac prac, zmieniaj zawd lub zakadaj wasn rm. Z treci wypowiedzi kandydatek i kandydatw nie wynikaj jakie wyrane rnice istotne z genderowego punktu widzenia. To, co najbardziej istotne, to brak polityki zagranicznej w wypowiedziach kobiet oraz kultury w wypowiedziach mczyzn. Gdyby poziom szczegowoci wypowiedzi przyj za wskanik priorytetw w programach wyborczych, mona by przyj, e kandydatce bardziej zaley na polityce spoecznej, a kandydatowi bardziej na polityce gospodarczej i nansowej pastwa, co moim zdaniem w pewnym sensie odzwierciedla spoeczn tre wadzy kobiet i mczyzn. e) KW Polska Partia Pracy W materiaach wyborczych PPP w spotach krajowych wystpiy 3 kandydatki oraz 4 kandydatw, w tym lider partii, ktry wypowiada si najczciej. Jedna z kandydatek przedstawia kilka informacji na temat swojego ycia (syn, praca, dziaalno spoeczna), nie podajc jednak informacji, ktre mona by zakwalikowa do programu wyborczego. Dwie pozostae kandydatki wypowiadaj si gwnie na temat polityki zatrudnieniowej, przy czym u jednej z nich pojawia si take informacja o postulowanym godnym yciu Polakw i zakadaniu przez nich rodzin w kraju. Kandydaci w ramach spotw krajowych wypowiadaj si take na temat polityki zatrudnieniowej, a poza tym na temat systemu emerytalnego, polityki zdrowotnej, potrzebie modych ludzi w polityce oraz na temat polskich wojsk w Afganistanie. Informacje te s przedstawiane przede wszystkim przez lidera partii Bogusaw Zitka, przy czym specjalist od spraw zdrowotnych jest kandydat Mariusz Jacek Olszewski. W pamie regionalnym, w ktrym prezentowana jest tylko jedna kobieta (na 8 kandydatw), mczyni mwi take o sprawach wojskowych i inwestycjach drogowych. Jedyna kandydatka prezentowana w spotach regionalnych wypowiada si na temat sprawiedliwego systemu podatkowego i odbudowy szkolnictwa zawodowego. Odwoujc si
do roli matki wspomina take o modziey: Jako matka gosz haso Polska domem naszej modziey. Midzy innymi, z uwagi na niewielk liczb wypowiedzi kobiet, trudno mwi w przypadku materiaw wyborczych PPP o wyranych rnicach genderowych. f) KW Prawica RP Jak ju zaznaczono na wstpie, KW Prawica RP przedstawi swoje materiay wyborcze tylko w spotach emitowanych w telewizji regionalnej. We wszystkich spotach prezentowanych przez Prawic RP wypowiada si dwch kandydatw. Nie jest prezentowana adna kandydatka. Wypowiedzi kandydatw dotycz rodziny, gospodarki i przedsibiorczoci, chrzecijaskich korzeni oraz konserwatywnych ideaw. W materiale wyborczym nie ma adnych informacji odnoszcych si do kobiet. g) KW Polskie Stronnictwo Ludowe Polskie Stronnictwo Ludowe prezentowao w kampanii telewizyjnej najwicej kandydatek, zarwno w pamie krajowym, jak i regionalnym. Wie si z tym take najwiksza rnorodno wypowiedzi. W spotach emitowanych w caym kraju wystpio cznie 6 kandydatek i 16 kandydatw. Mona wyrni 19 rnych wypowiedzi kobiet oraz 42 rne wypowiedzi mczyzn. Jest kilka zagadnie, co do ktrych wypowiadaj si tylko mczyni lub tylko kobiety. Kobiety w przeciwiestwie do mczyzn wypowiadaj si na temat polityki emerytalnej, polityki prorodzinnej i spoecznej oraz polityki rwnociowej i nansw pastwa. Mczyni natomiast w przeciwiestwie do kobiet prezentowali informacje na temat modziey, polskiej dumy narodowej, polityki zdrowotnej, wymiaru sprawiedliwoci i kultury. Wsplnie wypowiadaj si na temat bezpieczestwa, godnego ycia, komunikacji, polityki edukacyjnej, polityce zatrudnieniowej i rolnictwie. Trudno mwi o wyranych rnicach w treci wypowiedzi kandydatek i kandydatw na wsplnie poruszane tematy. W spotach regionach prezentowanych jest 9 kandydatek i 20 kandydatw. W przypadku spotw emitowanych w telewizji regionalnej, kobiety w przeciwiestwie do mczyzn wypowiaday si na temat komunikacji, polityki spoecznej oraz kultury. Mczyni za mieli wyczno na gospodark, wymiar sprawiedliwoci i godne ycie, o ktrych kobiety nie wspominay. h) KW Ruch Palikota W materiaach wyborczych Ruchu Palikota mona wymieni dwie wypowiedzi Palikota w ramach spotw krajowych oraz dwie inne wypowiedzi w spotach regionalnych. W spotach krajowych Janusz Palikot, przechodzc od krytyki polityki poprzedniego rzdu, przechodzi do propozycji nowej ja-
30 Emilia Rekosz
koci w polityce, wskazujc, e rosnce poparcie dla jego Ruchu jest nadziej na szybk zmian. Wypowiedzi w spotach regionalnych to w jednym przypadku informacje o samym sobie, a w drugim projekt nowoczesnego pastwa, ktry kierowany jest do obywateli, kobiet i mczyzn. W spotach regionalnych prezentowana jest take jedna kandydatka Ruchu Palikota, ktra w swojej wypowiedzi, na podstawie dowiadcze zwizanych z prowadzeniem rmy oraz obserwacj ycia publicznego postuluje wprowadzenie projektu nowoczesnego pastwa. W przypadku kandydatki take przekazanych jest kilka informacji o niej samej. Kandydatka zarzdza du rm, jest aktywn kobiet, ktra chciaaby sprawniej zaatwia wszystkie formalnoci zwizane z prowadzeniem rmy aby mc powici czas na to, co kocha najbardziej, czyli dzieci. To rwnie w trosce o ich bezpieczestwo popiera projekt nowoczesnego pastwa. KW Sojusz Lewicy Demokratycznej Materia Sojuszu Lewicy Demokratycznej emitowany w spotach krajowych, mona podzieli na sze zagadnie: 1) gospodarka i polityka nansowa pastwa, 2) polityka zdrowotna i 3) spoeczna, 4) problemy ludzi modych, 5) polityka rwnociowa oraz 6) rolnictwo. Kobiety (w materiaach prezentowane s 2 kandydatki) wypowiadaj si na temat polityki prorodzinnej, spoecznej i polityki zdrowotnej. Mczyni (w materiaach prezentowanych jest 6 kandydatw) wypowiadaj si na wszystkie z wyrnionych tematw. W materiaach o zasigu regionalnym wystpuj 4 kandydatki oraz 12 kandydatw. Spoty o zasigu regionalnym rni si w swojej strukturze od spotw krajowych, co take przekada si na tre wypowiedzi kandydatek i kandydatw. W spocie regionalnym wypowiada si sam kandydat, a nastpnie kilka sw o niej lub o nim przedstawia take inny kandydat. W spotach wystpuj trzy osoby rekomendujce: KatarzynaPiekarska, Krzysztof Gawkowski i Ryszard Kalisz. Wrd nich s trzy opinie, ktre odnosz si do pci kandydatki (w adnej z tych wypowiedzi nie mwi si o pci kandydata). Gawkowski podkrela, e warto postawi na kobiety, Kalisz, e Piekarska jest mdr kobiet, a Piekarska, e Kalisz dba o prawa kobiet. W spotach regionalnych kobiety mwi o polityce prorodzinnej, zatrudnieniowej oraz o polityce zdrowotnej. W przeciwiestwie do mczyzn, pojawia si take wypowied na temat rwnego startu dla dzieci i modziey. Mczyni w przeciwiestwie do kobiet mwi o komunikacji, polityce spoecznej, polskiej dumie narodowej oraz o rolnictwie. Treci wypowiedzi na zagadnienia wsplne dla kandydatek i kandydatw nie rni si zbytnio od siebie. Wyrnia si wrd nich rozbudowana wypowied M. Balickiego na temat polityki zdrowotnej, ktrej odpowiada krtkie stwierdzenie kandydatki o uzdrowieniu chorej suby zdrowia. i)
3.5. Kobieta w spotach wyborczych Analiza wykazaa, e jeli w obrazie jakociowym i wypowiedziach kandydatw pojawia si pe, to poza dwoma wyjtkami (sowa Janusza Palikota skierowane do wyborcw: Obywatele. Kobiety i mczyni oraz wypowied kandydata SLD: Za rzdw SLD nikt w Polsce nie bdzie czu si dyskryminowany ze wzgldu na pe, wiek, wyznanie czy orientacj seksualn), jest to zawsze pe kobieca. Z punktu widzenia analizy jakociowej warto przyjrze si tym wypowiedziom. Jestem Polk, zasuguj na wicej; Jestem kobiet, osob mod i nie boj si tej konfrontacji; Gospodarno to domena kobiet. Gospodarno, bezpieczestwo i stabilno to sprawy najwaniejsze dzi dla Polski; Takich kobiet jak ja, aktywnych zawodowo jest wiele w naszym kraju, jest wiele w PSL, bo PSL to nie tylko wie i rolnictwo; To wanie [czowiekowi] chc oarowa swoj wiedz, swj czas, swj kobiecy upr; Kobiety mog wicej. A dlaczego? Bo ciko pracuj, s dobrze wyksztacone, waleczne, skuteczne, umiejtnie rozadowuj agresj i jak muzyka agodz obyczaje; Jestem nowoczesn kobiet, prowadz aktywny tryb ycia bo przecie w zdrowym ciele zdrowy duch. adne prawo nie moe mi ograniczy dostp do sportu ani do stadionw; Marek Balicki od lat walczy o prawa czowieka, o prawa kobiet; Jolanta Sokoowska. Warto postawi na kobiety; Katarzyna Piekarska, prawnik, mdra, wspaniaa kobieta. Na Mazowszu, dla Was i na kady wasz problem. Przytoczone wypowiedzi wskazuj na podkrelanie pozytywnych cech, jakie maj kobiety, ktre mog by uzasadnieniem do kandydowania. W zwizku z tym, e w adnym przypadku kandydat-mczyzna nie wspomina o swojej pci, mona wycign wniosek, e miejsce mczyzn w polityce jest spraw oczywist. Nie trzeba w pci mskiej szuka dodatkowych argumentw przemawiajcych za kandydowanie, jak i ewentualnym wyborem. Podkrelanie walorw pci kobiecej moe si wic wiza z tym, e kobiety o swoje miejsce w polityce musz jeszcze walczy. Kolejnym zagadnieniem, ktre jest istotne z punktu widzenia analizy spotw wyborczych w ramach perspektywy genderowej s tzw. sprawy kobiet. W analizach midzynarodowych uwzgldnia si cztery rodzaje spraw kobiet, ktre s prezentowane w materiaach wyborczych: prawa reprodukcyjne, prawa spoeczne i ekonomiczne, przemoc wobec kobiet oraz udzia kobiet w polityce4. W przypadku polskich materiaw wyborczych w ramach wybo4 Beatriz Llanos, Juana Nina, Election Coverage from Gender Perspective. A Media Monitoring Manual, International Institute for Democracy and Electoral Assistance 2011.
32 Emilia Rekosz
rw parlamentarnych 2011 poruszane s jedynie zagadnienia dotyczce praw reprodukcyjnych. S to nastpujce kwestie, ktre byy poruszane tylko przez jedn parti Sojusz Lewicy Demokratycznej: Refundacja in vitro i rodkw antykoncepcyjnych, wreszcie zliberalizowane prawo antyaborcyjne Nie moe by tak e kobiety pozbawione s prawa decydowania o wasnym losie. Obowizujca w Polsce ustawa antyaborcyjna jest jedn z najbardziej restrykcyjnych na wiecie. Politycy prawicy wol w imi chorej ideologii wspiera podziemie aborcyjne i wpycha zdesperowane kobiety w rce lekarzy rzenikw. Zrobimy wszystko by procedura zapodnienia in vitro bya nansowana z budetu pastwa. Ludzie maj prawo do szczcia, nie tylko ci najbogatsi. Zapodnienie pozaustrojowe nie moe by luksusem W analizach midzynarodowych, poza wskazaniem, jakie sprawy kobiet poruszane s przez kandydatw, zwraca si take uwag na to, jaki procent stanowi sprawy kobiet we wszystkich wypowiedziach. W polskich warunkach, z uwagi na znikom liczb takich wypowiedzi, dziaanie takie nie przyniesie adnego efektu, co z kolei moe by podstaw wniosku, e sprawy kobiet s przedmiotem zainteresowania kandydatw tylko w niewielkim, prawie niewidocznym zakresie.
Podsumowanie
Odpowiadajc na pytania przedstawione we wstpie warto zauway, e w pewnej czci, cho niecakowicie zawarto spotw odzwierciedla stereotypowe wyobraenia na temat kobiet i mczyzn oraz ich roli w polityce. Przemawiaj za tym zagadnienia, o ktrych wypowiadaj si kandydatki i kandydaci (przewaga polityki prorodzinnej u kobiet oraz wyczno kandydatw na polityk zagraniczn i dum narodow). Dowodem na to s rwnie aktorzy wystpujcy w poszczeglnych spotach. Aktorki w wikszym stopniu ni aktorzy przedstawiani s w powizaniu z rolami rodzinnymi. Analiza spotw wyborczych pozwala stwierdzi, e pe w znacznym stopniu miaa wpyw na sposb prezentowania kobiet i mczyzn w kampanii telewizyjnej przy wyborach parlamentarnych 2011 r. Kandydatki byy prezentowane krcej i relatywnie rzadziej ni mczyni. Rnice w prezentowaniu kandydatek i kandydatw, ktre zostay wyodrbnione w ramach przeprowadzonej analizy wi si zarwno z obrazem ilociowym, jak i jakociowym dotyczcym pci w telewizyjnej kampanii parlamentarnej. Na obraz ilociowy skada si dysproporcja w liczbie prezentowanych kandydatek i kandydatw, zarwno w ramach poszczeglnych partii, jak w ramach zasigu emisji. Kobiety w wikszym stopniu byy reprezentowane w spotach o zasigu regionalnym ni krajowym. Ich reprezentacja w spotach poszczeglnych partii waha si od braku takiej reprezentacji do okoo 30% procent kobiet w liczbie prezentowanych kandydatw. Na obraz jakociowy skadaj si przede wszystkim rnice w tematach poruszanych przez kandydatki i kandydatw oraz rnice w prezentowanych obrazach zarwno zwykych kobiet i mczyzn, jak i kandydatek i kandydatw. Kobiety wystpujce w spotach niebdce kandydatkami w wikszym stopniu prezentowane s w nawizaniu do ich rl rodzinnych ni mczyni. Wane jest rwnie to, e liczba aktorek w spotach wyborczych nie przekada si na uwzgldnianie spraw kobiet (przykad PiS). Analiza wypowiedzi kandydatek i kandydatw wykazaa, e na temat wyrnionych w analizie zagadnie zawsze wypowiada si jaki kandydat, ale nie zawsze kandydatka. Kobiety nie mwi o polityce zagranicznej i dumie narodowej. Kobiety czciej
34 Emilia Rekosz
ni mczyni mwi o polityce prorodzinnej, a mczyni czciej ni kobiety o polityce zdrowotnej i edukacyjnej Pe, ktra jest szczeglnie interesujcym zagadnieniem w niniejszym raporcie jest obecna niejako na dwa sposoby. Jeli osoba kandydujca wspomina o swojej pci, przedstawiajc jej pozytywne cechy jako uzasadnienie kandydowania, zawsze jest to kobieta. Jeli w spocie, zarwno wrd aktorw, jak i kandydatw jest prezentowana tylko jedna pe, zawsze jest to pe mska. Nie bez znaczenia jest take fakt, e jeli w spocie sycha gos z offu, ktry przedstawia haso wyborcze partii lub komentuje prezentowane materiay, zawsze jest to gos mski. Jednym ze sposobw pozwalajcych na odczytywanie stereotypowej treci prezentowanych spotw wyborczych jest prba odpowiedzenia na pytanie, czy przekaz spotu byby taki sam, gdyby w poszczeglnych momentach, posta kobiec zastpiono postaci msk i na odwrt. Mona take szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego w poszczeglnych elementach takiej zamiany nie ma. Dlaczego, to Franu a nie Zosieka ma przejmowa fabryk po ojcu, dlaczego nie mczyzna, a kobieta stoi przed kuchni i mwi o budecie (domowym), podczas gdy mczyzna o sytuacji biednych krajw, oraz dlaczego to kobieta, a nie mczyzna pacze w rozmowie z Donaldem Tuskiem, proszc o pomoc? Moe dlatego, e takie usytuowanie kobiet i mczyzn jest zgodne z naszym, spoecznym wyobraeniem roli kobiet i mczyzn. Moe dlatego, e takie ich usytuowanie jest wiarygodne dla odbiorcw spotw i ewentualnych wyborcw z punktu widzenia rl spoecznych kobiet i mczyzn, bd dlatego, e taki obraz kobiet i mczyzn, w raz z ich rolami, jest obecny w samych partiach i ich czoowych przedstawicieli. Niewtpliwie, jest to zagadnienie, ktre powinno by poddane dalszym analizom.
ANEKS
WYPOWIEDZI KANDYDATW PROGRAM WYBORCZY
1. Bezpieczestwo
38 Emilia Rekosz
Spoty o zasigu krajowym Partia PiS Kobiety Mczyni Polacy zasuguj na bezpieczne Polska silna, nowoczesna armia pastwo
Spoty o zasigu regionalnym Kobiety Mczyni
PSL
Ludowcy wiedz co trzeba zmieni aby Polacy czuli si w swoim kraju w swoim domu w peni bezpiecznie. Nie godzimy si na to by ludzie pozostawali bez pracy, bez przyszoci, bez poczucia bezpieczestwa. Aby yo si czowiekowi lepiej, bezpiecznie w swoim rodowisku bezpieczna wsplnota
chcemy dla wszystkich normalnoci, stabilizacji, bezpieczestwa Edukacja, rozwj i praca daj poczucie bezpieczestwa kademu z nas i naszym dzieciom. bezpieczestwa na ulicach gosujemy na bezpieczn Polsk Priorytetem dla nas jest zapewnienie wszystkim Polakom bezpieczestwa spoecznego, ywnociowego, gospodarczego, bezpieczestwa rodowiska i bezpieczestwa kraju. Moim zadaniem, jako premiera jest zapewnienie bezpieczestwa i spokoju w kadym polskim domu Bliskie mi s sprawy nie mwic o sprawach wojskowych.
PO
PPP
2. Godne ycie
PiS
Zasugujemy na dobr prac, za ktr bdziemy godnie y
Zasugujemy na dobr prac, za ktr bdziemy godnie y.
PPP
chciaabym aby modzi ludzie nie musieli wyjeda. Aby mogli godnie y Te wszystkie dziaania dadz Polsce musz znale warunku godnego ycia nam godne warunki ycia. wszyscy Polacy. Zasuguj na nowoczesny transport to znaczy na czyst i szybk Kolej, na drogi ekspresowe, na Centralny Port Lotniczy i zasuguj na rozluzowanie korkw Zaley mi by mieszkacy yli godnie i
PSL PiS 3. Komunikacja i drogi PO
Potrzeba nowych drg i dobrej komu- Doprowadz do zakoczenia nikacji remontu drogi krajowej numer siedemdziesit dziewi od Kozienic do Warszawy Jednak mamy jeszcze duo do zrobienia, nowe drogi Bliskie mi s sprawy inwestycji drogowych, liniowych Bez tego nie bdziemy mieli dobrych drg, W Sejmie chciaabym si zaj i rozbudow drogi z Grodziska do Warszawy
PPP PSL
4. Modzie
40 Emilia Rekosz
SLD
Wiemy jak szybciej budowa drogi bezpieczne autostrady, nowoczesne pocigi, do ktrych nie wchodzi si przez okno
Codziennie przeywam horror tania w korkach, dojedajc do pracy i wracajc do domu. Gehenna komunikacja wok Warszawy trwa. rzdzcy nie dotrzymali obietnic wyborczych. Obwodnice Warszawy i miast powiatowych, zmodernizowany system drg, sprawny system komunikacji publicznej Komunikacja. Zbudujemy nowe drogi, usprawnimy kolej, poprawimy jako podrowania.
PSL
polska modzie potrzebuje autorytetu, ludzi z charakterem. Potrzebujemy nie tylko piknych stadionw, ale take modziey, ktra bdzie rywalizowa, zwycia dla Polski modzie zasuguje na lepsz szko i Perspektyw zatrudnienia
PiS
PPP
Jako matka gosz haso Polska domem naszej modziey. to nie tylko marzenie. To realne jutro W sejmie bd zabiega o stworzenie najlepszych warunkw dla rozwoju edukacji modziey szczeglnie ze rodowisk wiejskich i maych miast Kultura, tradycja i edukacja s szans modego pokolenia Polakw Zawalcz w sejmie o modych ludzi. Poprzez sport przyczyniem si do odsunicia ich od wandalizmu i patologii.
PSL
5. Modernizacja, Polska w budowie
PSL
My potramy budowa drogi i mosty
PO
Wida wyremontowane szkoy
Budujemy i remontujemy drogi. budujemy szpitale, przedszkola, szkoy boisko sportowe, Wodocigi, a Kanalizacja pojawia si czsto nawet w najmniejszych miejscowociach.
SLD 6. Polska i duma narodowa PiS
Wiemy jak szybciej budowa tanie mieszkania Polacy zasuguj na to eby mogli by dumni ze swojego pastwa Polskie przedsibiorstwa powinny by w polskich rkach. Chcemy Polski sprawiedliwej, praworzdnej, yczliwej kademu, ojczyzny opartej na wartociach chrzecijaskich, egzekwujc, dajcej nam pewno dnia codziennego dla narodu, pastwa i przyszoci
7. Edukacja
42 Emilia Rekosz
PJN
W Polsce trzeba budowa szacunek dla pokole, ktre walczyy wolno. Wiem, jak to zrobi, bo wsptworzyem Muzeum Powstania Warszawskiego W niedziele zadecyduje odwaga i duma Polakw bymy byli dumni z tego, e jestemy Polakami Wsplnie zrobimy wicej dla sprawiedliwej, prawej i nowoczesnej Polski. Szanujemy tradycj ale jednoczenie stawiamy na siln i nowoczesn europejsk Polsk Chcemy Polski silnej bogactwem Polakw Polska jest dobrem wszystkich swoich obywateli, wszystkich swoich mieszkacw Polscy studenci zasuguj na Nasze dzieci zasuguj na edukacj na najwybezpatne studiowanie take szym poziomie na 2-im kierunku
PSL
Prawica RP SLD
PiS
PJN
Bezpatny drugi kierunek studiw Jako pierwsi powiedzielimy stop posyaniu szeciolatkw do nie przygotowanych szk. Jako pierwsi zaapelowalimy aby skoczy nieudany eksperyment z gimnazjami.
Edukacja to bdzie kontynuacja mojej dotychczasowej senackiej dziaalnoci Tu pracuj dla rozwoju polskiej nauki
Dokonalimy niezbdnych zmian w systemie edukacji. zmian naprawiajcych dotychczasowe bdy. A w dodatku Zmiany programowe Umoliwiaj przyjcie do szk dzieci szecioletnich. w cigu czterech lat o kilkadziesit procent zwikszylimy wynagrodzenie nauczycieli. sport i edukacja s moim programem Nowoczesna edukacja to gwne elementy mojej pracy w przyszym parlamencie
PPP PSL
odbudowy szkolnictwa zawodowego Bdziemy walczy o dobre O modzie musimy zadba ju w szkole, bo moje postulaty to edukacja szkoa powinna dawa wiedz i ksztatowa ksztacenie modziey charaktery. Dobre wyksztacenie Zadbalimy o popraw dostpu do edukacji przedszkolnej, take dzieci wiejskich. Z naszej inicjatywy wprowadzone zostay zmiany modernizujce ksztacenie zawodowe. Chcemy by w nastpnych latach przeznaczono na ten cel jeszcze wicej rodkw Bez tego nie bdziemy mieli dobrych szk Modym ludziom umoliwimy zdobycie wyszego wyksztacenia. Bieda czy bogactwo rodziny nie mog mie wpywu na poziom wyksztacenia dzieci. Wprowadzimy system stypendialnokredytowy, ktry im to uatwi Dostosujemy kierunki nauczania do potrzeb rynku pracy rwny dostp do edukacji edukacja seksualna w szkoach Wprowadzimy wreszcie do szk publicznych edukacj seksualn i lekcje etyki, ktra dzisiaj jest kcj
SLD
8.
44 Emilia Rekosz
Emerytury
NP
My wam nie pomnoymy tych emerytur, ale nie pozwolimy ukra z nich ani zotwki. nie pozwoli ich obniy Nie bdziemy podnosili emerytur, nie bdziemy obiecywali zotych gr. My po prostu wypacimy to co si naley. I prosimy si pofatygowa i jednak zagosowa eby wybra sobie wasn przyszo eby mie pewno emerytur. Polacy zasuguj na taki system emerytalny, ktry zapewni im dostatni staro. Podniesiemy minimalne emerytury i renty i zniesiemy podatek dochodowy od emerytw i rent. Zniesiemy podatek od emerytur i rent, poniewa on jest skrajnie niesprawiedliwy. Jestem emerytem z Warszawy. w Polsce jest dziewi milionw emerytw i rencistw bdziemy waszymi reprezentantami w parlamencie systemy emerytalne to bardzo trudne tematy i na pewno wymagaj wielu zmian.
PiS
PPP
PSL
Warto gosowa na PSL, bo PSL to dobra praca za godziwe wynagrodzenie, bezpieczna emerytura W pierwszej kolejnoci podnie- emerytury na poziomie unijnej redniej siemy poziom rent i emerytur. podniesieniem rent i emerytur minimalnych
SLD
9. Gospodarka, sprawy nansowe
PiS
Polskie przedsibiorstwa powinny by w polskich rkach.
polskie lasy pastwowe musz by wasnoci narodu Mazowsze zasuguje na nowe inwestycje i nowe miejsca pracy
PJN
Gwarantujemy, e nie podniesiemy podatkw. A oszczdnoci? Wadza powinna zacz je od siebie. Te pienidze skierujemy do modych. dwadziecia tysicy na zaoenie pierwszej rmy uwolnimy przedsibiorc od zego prawa, w trzydzieci zaatwimy spraw w urzdzie, a w trzy miesice wyrok w sdzie. BIK musi wynosi dziewitnacie procent z podwjn kwot woln od podatku Sia polskiej gospodarki to niskie podatki i poczucie staoci przedsibiorcw i dlatego na ostrzu nona postawilimy jedn spraw: adnych nowych podwyek podatku. Politycy szczeglnie w dobie kryzysu musz lepiej dzieli to, co ju jest w budecie Najblisze lata to ogromna szansa i wielkie moliwoci podziau rodkw z gazu upkowego i dobry budet Unii Europejskiej
46 Emilia Rekosz
PO
o tym s te wybory. O pienidzach dla Polski i tym, kto zdobdzie ich wicej. Dlaczego uwaamy e zrobimy to lepiej? Bo mamy mocn druyn, i umiemy skutecznie negocjowa.
budet dzieli sprawiedliwie Wszyscy wiemy, e silna gospodarka regionu oznacza wicej pienidzy w portfelach kadego z nas. wicej miejsc pracy, a w efekcie zdecydowany komfortu ycia
Przygotowujemy dwa projekty fundamentalnych ustaw wanych dla gospodarki i ycia spoecznego. Uatwi inwestycje i zrzeszanie si. Nowe fundusze europejskie dla warszawski inwestycji. Obnienie janosikowego. Zniesienie barier dla maych i rednich przedsibiorstw. Darmowy Internet Dziki rodkom europejskim prowadzimy tysice inwestycji. By moe bez tego programu poradzia by sobie Warszawa, ale dla Siedlec, Ostroki, Miska mazowieckiego, i pozostaych miast i wsi, okrgu siedlecko-ostrockiego to jedyna szansa na popraw warunkw ycia miasta i gminy wok Warszawy potrzebuj wicej rodkw z Unii Europejskiej. przez najblisze dwa lata bd toczyy si negocjacje okrel, ile tych rodkw otrzyma Polska na kolejne siedem. Potem trzeba bdzie te pienidze mdrze podzieli W czasie kryzysu Polska rozwijaa si najszybciej ze wszystkich krajw Europy . W cigu tych czterech lat u nas powstao ponad 1000000 nowych pracy korzystanie ze rodkw unijnych.
PPP Prawica RP Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 47
Jako obywatel oczekuj sprawiedli- sprawiedliwy system podatkowego systemu podatkowego wy Polska powinna mie swobod ksztatowania wasnego budetu, dlatego bdziemy broni zotwki i nie dopucimy do wprowadzenia euro. zarzdzam rodkami unijnymi w moim regionie. Wiem jak wane jest dobre i sprawiedliwe ich wykorzystanie My potramy zadba o wzrost gospodarczy ale take sprawiedliwie podzieli jego owoce Zrwnowaony rozwj gospodarczy Zapewniamy, e Lasy Pastwowe pozostan Pastwowymi, bd oglnodostpne, nie znajd si w rkach tych, ktrzy w szumie lasu sysz tylko szelest pienidzy Take dziki nam polskie samorzdy, gospodarka, przedsibiorczo, a take cay kraj moe stabilnie i w sposb nowoczesny bardzo szybko si rozwija Wspieramy przedsibiorczych Rozwj gospodarczy to miejsca pracy, ktrych dzisiaj Polska potrzebuje najbardziej Wiemy jak poprawi stan publicznych nansw Zlikwidujemy fundusz kocielny SLD chce by Polska nadal bya zielon wysp, ale nie na wykresach, ale w kieszeniach i w portfelach Polakw. Poprzez obnienie akcyzy i vatu, zahamujemy wzrost cen, zwaszcza cen ywnoci lekw, paliw i energii elektrycznej. Podniesiemy pac minimaln do 1800 z miesicznie. To SLD obniyo podatek z 40 do 19 procent. Uwolnio energi przedsibiorcw, pobudzio gospodark. To, co publiczne nie moe by dziadowskie. Musi by bezpatne, przyjazne i nowoczesne Polscy Przedsibiorcy i polscy rolnicy zasuguj na rwne warunki konkurencji w Unii Europejskiej. Zapewni to odpowiedni standard ycia naszym rodzinom lepsze wydawanie pienidzy publicznych Chciabym si zaj stworzenie sprzyjajcych warunkw do rozwoju przedsibiorczoci Warszawa potrzebuje innej ustawy o gospodarce przestrzennej
PSL
SLD
Najwysza pora by wzrost gospodarczy odczuli przede wszystkim ci ktrzy yj na granicy ubstwa i z trudem wi koniec z kocem (dwie kandydatki)
10. Polityka prorodzinna
48 Emilia Rekosz
PiS
Polska rodzina zasuguje na zainteresowanie i opiek pastwa
Nasze dzieci maj prawo chodzi do taniego przedszkola
PJN
Polska potrzebuje nowoczesnej polityki rodzinnej. Kada rodzina otrzyma wsparcie. Czterysta zotych miesicznie na kade dziecko i dwiecie zotych na konto edukacyjne. To wyrwna szanse naszych dzieci
Ju teraz w najblisz niedziel moemy postawi na polsk rodzin, moe postawi na to eby pienidzy, ktre s przeznaczone w budecie na nasze rodziny nie dysponowali urzdnicy . Nasz program czyli czterysta zotych na kade dziecko miesicznie to szansa na rozwj modego pokolenia
Polska potrzebuje nowoczesnej polityki rodzinnej. Kada rodzina otrzyma wsparcie. Czterysta zotych miesicznie na kade dziecko i dwiecie zotych na konto edukacyjne. To wyrwna szanse naszych dzieci Tu pracuj dla rodzinnego szczcia Moim priorytetem w przyszej kaby kada rodzina moga z optymi- dencji bdzie rodzina, a zwaszzmem patrze w przyszo cza sytuacja dzieci i modziey oraz ludzi starszych Jednak mamy jeszcze duo do zrobienia obki, przedszkola
PO
PPP
chciaabym aby modzi ludzie nie musieli wyjeda, aby mogli zakada rodziny w naszym kraju Polska ma obowizek da rodzinom szans rozwoju i dziaania Konsekwentnie bronimy cywilizacji chrzecijaskiej. chcemy pastwa szanujcego prawa rodziny
Prawica RP
PSL Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 49
zadbamy o to aby rodzinie yo si lepiej Dobre ycie polskich rodzin
SLD
Uruchomimy narodowy program budowy przedszkoli i ustalimy maksymalny puap odpatnoci za opiek nad dzieckiem. Bdziemy wspiera powstawanie stowek szkolnych, bo dzieci nie mog chodzi godne.
tylko SLD gwarantuje powszechny dostp do obkw, przedszkoli, tak eby modzi rodzice mogli pracowa Wprowadzimy program budowy tanich mieszka. nie moe by tak e kredyt mieszkaniowy jest najskuteczniejszym rodkiem antykoncepcyjnym
Bd rwnie walczy o bezpatne Jestem za bezpatnymi miejscaobki i przedszkola nansowane z mi w przedszkolach i obkach budetu pastwa. To niezbdny element polityki prorodzinnej Kade polskie dziecko bez wzgldu na to czy urodzio si w duym miecie, miasteczku czy te na wsi powinno mie zagwarantowany rwny start. Zapewni to narodowy plan budowy obkw i przedszkoli przygotowany przez SLD Chc prawdziwej polityki prorodzinnej, godnoci dla niepenosprawnych i ulg dla pracodawcw. Jestem za bezpatnymi miejscami w obkach i przedszkolach dla wszystkich dzieci
11. Polityka rwnociowa, rwne szanse
50 Emilia Rekosz
PiS
Rwne szanse w uczciwym pastwie.
PPP PSL Rwno szans to dla nas elastyczny czas pracy, pewno powrotu na stanowisko po urlopach macierzyskich, dopilnujemy aby wynagrodzenie byy adekwatne do wyksztacenia zaangaowania i dowiadczenia aby da czowiekowi rwne niezalenie od tego, czy pochodzi ze wsi, z maego miasteczka, z metropolii
wszyscy obywatele s rwni i wszyscy powinni mie taki sam dostp do suby zdrowia My nie dzielimy kraju na Polsk A i B. Wszyscy jestemy rwni Gosujemy na PSL, gosujemy na na rwno w wolnoci
SLD Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 51
Za rzdw SLD nikt w Polsce nie bdzie czu si Kade polskie dziecko bez wzgldu na dyskryminowany ze wzgldu na pe, wiek, wy- to czy urodzio si w duym miecie, znanie czy orientacj seksualn miasteczku czy te na wsi powinno mie zagwarantowany rwny start Nasi seniorzy zasuguj na wdziczno, szacunek, i opiek.
PiS 12. Polityka spoeczna PJN PO
Polska potrzebuje wieloletniego planu ochrony przed powodzi, funduszu dla oar katastrof. Pomagam ludziom w najtrudniej- Moim priorytetem w przyszej kaszych chwilach, Kiedy trac prac, dencji bdzie rodzina, a zwaszzmieniaj zawd lub zakadaj was- cza sytuacja ludzi starszych n rm. od kilkunastu lat kieruj urzdem pracy i wiem e kady z nas w takiej chwili oczekuje wsparcia W sejmie chciaabym zaj si polityk spoeczn Dopiero kiedy PPP Sierpie 80, powiedziaa o tym, e wycignie tych ludzi z biedy, ubstwa, wykluczenia, rozdajc tym ludziom ziemi z zasobw Agencji Nieruchomoci rolnej
PPP
52 Emilia Rekosz
PSL
wsparcie dla osb starszych i niepenosprawnych Bdziemy walczy o waciw opiek dla najmodszych Polityka spoeczna wbrew temu co wmawia nam prawica nie oznacza rozdawnictwa. To sposb w jaki nowoczesne pastwo moe i powinno pomaga tym, ktrzy znajduj si w najtrudniejszej sytuacji. Wstydem i hab rzdw prawicy s godne dzieci. Emeryci ktrych nie sta na czci lekarstwa, rodziny ktre nie dostaj zasiku bo o zotwk przekraczaj prg dochodowy. Najnisze wiadczenia, ktre dzisiaj nie mieszcz si w kryteriach minimum socjalnego powinny wynosi co najmniej poow przecitnej emerytury, czyli dziewiset zotychPolityka spoeczna wbrew temu co wmawia nam prawica nie oznacza rozdawnictwa. To sposb w jaki nowoczesne pastwo moe i powinno pomaga tym, ktrzy znajduj si w najtrudniejszej sytuacji.
chcemy takich rozwiza, ktre pozwol na wy- Chc usprawni midzy innymi syrwnywanie szans najbiedniejszych regionw stem opieki spoecznej by ludzie jej Wiemy o kopotach starszych potrzebujcy nie pozostawali sami w trudnych chwilach pomagamy potrzebujcym codziennie odwiedzajcy mnie w biurze mieszkacy Radomia i Ziemi Radomskiej, ktrzy nie wiedz jak zwiza koniec z kocem i czsto maj problem kupi chleb, leki czy ksiki do szkoy. Ja chc zadba o takich wanie ludzi
SLD
PiS 13. Polityka zagraniczna Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 53
Polacy zasuguj na sprawne pastwo, patriotyczn polityk zagraniczn
Polacy zasuguj na wicej. Chcemy eby pastwo wspierao naszych rodakw na kresach. Zwaszcza na Litwie i Biaorusi w ich codziennej walce o polsk szko, polsk kultur i polsk tosamo. Rodzina Warszawa Kresy
PJN
Polska polityka zagraniczna nie musi by skakaniem po stole, jak robi to PiS i nie musi by siedzeniem pod tym stoem, jak robi to Platforma. Polska polityka zagraniczna moe by siedzeniem przy tym stole. I tward obron polskich interesw Zadecyduj o tym, czy Polska ma by krajem otwartym, dynamicznie rozwijajcym si w UE, w oparciu o rodki europejskie. Czy te krajem lekw, forbii dystansu wobec naszych ssiadw Niemcw i Rosjan i pomoc Polonii i Polakom mieszkajcym zagranic
PO
PSL
14. Polityka zatrudnieniowa
54 Emilia Rekosz
PiS
Zasugujemy na dobr prac
Zasugujemy na dobr prac
Mazowsze zasuguje na nowe inwestycje i nowe miejsca pracyPolacy zasuguj na dobr prac
PO
Chc by wok Warszawy dalej rozwi- Jednak mamy jeszcze duo do jaa si przedsibiorczo i powsta- zrobienia miejsca pracy way nowe miejsca pracy chciaabym aby modzi ludzie nie musieli wyjeda. Aby mogli godnie y, pracowa Nadal nie mamy pracy i emigrujemy za chlebem. Jestemy zatrudnieni na umow mieciowe. nie zgadzam z tym Jestem przeciwny bezpatnym staem jak w instytucjach publicznych publiczne i umowom mieciowym, ktre s w szczeglnoci wykorzystywane przy zatrudnianiu modych ludzi. Bliskie mi s sprawy prawa pracy co jest sztandarowym celem partii W Polsce s jeszcze ludzie, ktrym zaley na tym, eby nasza ojczyzna wreszcie wesza na drog w ktrej ludzie bd mieli prac
PPP
PSL
Bdziemy walczy o wzrost za- Wiemy o bezrobociu modych ludzi trudnienia Rozwj gospodarczy to miejsca pracy, ktrych dobre miejsca pracy, dobra dzisiaj Polska potrzebuje najbardziej paca Nie godzimy si na to by ludzie pozostawali bez pracy, bez przyszoci Warto gosowa na PSL, bo PSL to dobra praca za godziwe wynagrodzenie
Podniesiemy pac minimaln Wiem jak trudno prac. Etat jest w zasadzie niedo tysica omiuset zotych osigalny. Wielu moich znajomych wyjechao miesicznie. zagranic. Jestem z SLD, bo to jedyna partia, ktra dostrzega i rozumie problemy modych ludzi Wprowadzimy obowizkowe wynagrodzenie za stae i praktyki. wreszcie skoczymy z umowami mieciowymi, ktre s now form wyzysku Pensje i emerytury na poziomie unijnej redniej. Godna praca Nasze dzieci to nasza przyszo. Wszystkie zasuguj na opiek medyczn i stomatologa w szkole. W kadej szkole.
W sejmie chce pracowa na rzecz Praca, zmniejszymy bezrobocie wprowadzenia obowizkowego wy- zwaszcza wrd ludzi modych nagrodzenia za stae i praktyki aby pooy kres wykorzystywaniu modych ludzi na rynku pracy
PiS
15. Polityka zdrowotna
Polacy zasuguj na nowoczesn, publiczn, powszechn dostpn dla kadego ochron zdrowia. Polacy zasuguj na to aby nie byo kolejek do lekarzy specjalistw i do szpitali . Polacy zasuguj na nowoczesn i dostpn dla wszystkich opiek medyczn Polacy zasuguj na odpowiedzialno pastwa za lepsz opiek medyczn.
56 Emilia Rekosz
PPP
Partia Pracy Sierpie 80 mwi wprowadmy na podatek lokalny . Dziesi zotych, Ale to dziesi zotych niech wpynie do szpitala w ktrym si lepszy, w naszym powiecie wszyscy obywatele s rwni i wszyscy powinni mie taki sam dostp do suby zdrowia. Polska Partia Pracy Sierpie 80 opowiada si za publiczn powszechnie dostpn sub zdrowia. Mwimy Nie dla prywatyzacji szpitali. W sprawie prywatyzacji powinni wypowiedzie si wszyscy obywatele, waciciele tych szpitali w oglnopolskim referendum. Nie moe by tak e Polska Grupa Elit wywaszczy si na majtku, ktry latami by budowany przez pokolenia. To my jestemy wacicielami szpitali, wyposaenia. To my take oylimy na uniwersytety w ktrych ksztaciy lekarzy i pielgniarki. Polska Partia Pracy mwi nie dla prywatyzacji w subie zdrowia. Powstrzymamy prywatyzacj szpitali. Obronimy pastwowe ratownictwo medyczne przed prywatyzacj. Doprowadzony do tego, e pastwowe ratownictwo medyczne bdzie dalej podstaw bezpieczestwa obywateli
Suba zdrowia i systemy emerytalne to bardzo trudne tematy i na pewno wymagaj wielu zmian. Jednak dotykajc kadego z nich naley pamita e za kadym z nich stoi czowiek. Tak problematyk chciabym zaj si w nadchodzcej kadencji Sejmu W Polsce s jeszcze ludzie, ktrym zaley na tym, eby nasza ojczyzna wreszcie wesza na drog w ktrej ludzie bd mieli bezpatn opiek zdrowotn
PSL
Demokracja wymaga od nas odpowiedzialno- W Sejmie chciaabym si zaj do- Jestem lekarzem. odebraem ci i uczestnictwa. Bez tego nie bdziemy mieli stpnoci opieki medycznej kilka tysicy porodw. Wiem e sprawnej suby zdrowia zdrowie jest najwaniejsze i dlatego te w parlamencie bd zajmowa si ochron zdrowia
Seniorzy nie bd ju wicej ze zami w oczach odchodzi od okienka w aptece. Wprowadzimy maksymalny roczny limit wydatkw na leki. Po jego przekroczeniu kady pacjent bdzie mia prawo ubiegania si o zwrot pienidzyWszystkie zalecane szczepienia ochronne stan si prawem kadego dziecka a nie luksusem dostpnym tylko dla zamonych rodzicw
Kady z nas ma prawo do bezpatnej opieki Jako parlamentarzystka ziemi razdrowotnej, do bezpieczestwa, do leczenia na domskiej chciaabym uzdrowi chor jak najwyszym poziomie. To aden przywilej, sub zdrowia to normalno i SLD t normalno przywrci. Prywatyzowaniu za wszelk cen mwimy nie. Leczenie ma suy pacjentowi a nie zyskowi. Bo zdrowie to nie towar, a szpital to nie fabryka. Wprowadzimy nowe zasady nansowania, zlikwidujemy limity dla onkologii, kardiologii i neurologii. Pacjenci zmagajcy si z chorob nowotworow, chorobami serca i ukadu krenia nie bd miesicami czekali w kolejce. Zniesiemy limity porad, konsultacji oraz przyj do szpitali. Polskie kobiety nie bd ju rodziy w blach, bo znieczulenie przy porodzie stanie si norm. Podobnie jak norm bdzie refundacja in vitro. Dla nas priorytetem nie bdzie budowa stadionw, ale nowoczesnych szpitali. Nie moe zabrakn rodkw na nansowanie szkolnych pielgniarek i stomatologw. Wybieramy zdrowie i przyszo naszych dzieci. Emeryci nie bd ju ze smutkiem w oczach odchodzi od okienka w aptece. Wprowadzimy maksymalny roczny puap wydatkw na leki. Kolejne leki nie bd ju obcia budetw gospodarstw domowych. Zwikszymy wynagrodzenia pielgniarek i poonych. To naprawd jest moliwe
Jestem dyrektorem szpitala wolskiego w Warszawie. Wiem, czego oczekuj pacjenci. Nasza suba zdrowia wymaga naprawy. Pacjent nie moe by pozostawione sam sobie. dopaty do lekw s za due, kolejki wyduaj si. Wiemy co trzeba zmieni wiemy jak to zrobi, zrobimy to, bo polski pacjent zasuguje na wicej Jestem za przywrceniem gabinetw lekarskich w szkoach
16. Polityka, rzd, pastwo
58 Emilia Rekosz
PiS
Polacy zasuguj na lepszy rzd Polacy zasuguj na wic, a szczeglnie na sil- Polacy zasuguj na przejrzysto nie dobrze zarzdzane pastwo a zatem i na i jawno w yciu publicznym lepszy sejm i senat Polacy zasuguj na rzd, ktry bdzie rozwizywa problemy zwykych ludzi.
Polacy zasuguj na uczciwy, kompetentny i prawdomwny rzd Polacy zasuguj na wicej. Polacy zasuguj na uczciwe pastwo bez korupcji.
PJN
Idziemy do wyborw aby rozwizywa wasze konkretne problemy Na ten czas musimy mie mocny, kompetentny rzd zoony z najlepszych politykw. My jako Polska jest najwaniejsza przygotowalimy tak kompetentn druyn. Polityka jest sztuk czynienia wszyst- Chc budowa mosty porozukim ludziom ycia lepszym i prost- mienia z tymi co ze wzgldw szym politycznych mnie nie lubi jak i z osobami akceptujcymi nie moje dziaania na rzecz rozwoju ziemi Radomskiej. Z parlamentarzystami stworzylimy grup Nastpne pokolenie. Wybieramy wspprac. Dla Polski, dla Mazowsza, dla Radomia. Ja wybieram wspprac
PO
PPP Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 59
U nas Polskiej Partii Pracy ludzie modzi maj wasny gos, maj swj gos. My uwaamy e ci ludzie musz by na przedzie. Musz by awangard tego, co bdzie przyszoci i Polski i polskiej polityki
wierz w to, e wikszo polskich wyborcw rozglda si za alternatyw, alternatyw socjaln, alternatyw ktra zerwie z neoliberalnym modelem polityki spoeczno-gospodarczej Oni si kc, my wybieramy przyszo Pastwo powinno suy swoim obywatelom. Chcemy Polski silnej bogactwem Polakw. Polska potrzebuje konserwatystw. Potrzebuje ludzi traktujcych serio zasady, przekonania i wartoci Gosowanie na prawic to najlepszy sposb eby powiedzie Do. Czas na konserwatywn zmian
Prawica RP
PSL
PSL to ludzie dialogu i porozu- Nie jestemy w polityce dla wadzy. Jestemy mienia dla ludzi. Mocny PSL to mocne zmiany na lepsze Polskie Stronnictwo Ludowe jest stabilizatorem polskiej sceny politycznej i stranikiem wartoci demokratycznych. Kierujemy si zasadami rozsdku, umiaru i porozumienia wadza powinna peni suebn rol wobec obywateli. PSL umiejtnie czy szacunek dla tradycji z nowoczesnoci Zawsze bylimy, jestemy i bdziemy blisko ludzkich spraw. Jak nigdy dotd Polska potrzebuje zgody i skutecznych dziaa ludzi uczciwych
Polska jest nasz wspln drug. Takich jacy jestemy i takich jakimi stoi mi si doskonale i mioci do niej. Na przekr wszelkim trudnoci niemy sobie wzajemnie pomoc.
60 Emilia Rekosz
RP
Idcie do swoich ssiadw przyjaci, najbli- Zbudujmy razem nowoczesne pa- projekt nowoczesnego pastwa szym wam ludzi i powiedzcie im e jest nadzie- stwo Oparty jest na czterech larach: ja, e nie jestemy skazani na ma na marazm i pastwa obywatelskiego, przyjaobsesj, e moemy pj do przodu, e projekt znego, wieckiego i spoecznego. nowoczesnego pastwa jest w zasigu rki. Pastwo obywatelskie to takie Ruch Palikota powsta nie dla wadz, nie dla pastwo w ktrym ludzie a nie pienidzy ale wanie po to ebymy mieli nafunkcjonariusze partyjni decydudziej na ycie w przyjaznym i nowoczesnym j o najwaniejszych sprawach pastwie w naszym kraju, o nansowaniu partii politycznych, Kocioa czy wieli innych instytucji, o najwaniejszych ustawach w naszym parlamencie. Projekt nowoczesnego pastwa to take projekt pastwa przyjaznego czyli pastwa w ktrym urzdnik jest do pomocy a nie do kontroli, e jest katem a przyjacielem czowieka, ktry do niego przychodzi po pomoc. Projekt nowoczesnego pastwa to projekt pastwa wieckiego czyli takiego w ktrym Koci i pastwo s cakowicie od siebie oddzielone. A wiara jest prywatn spraw kadego czowieka. i wreszcie projekt nowoczesnego pastwa to projekt pastwa spoecznego w ktrym ludzie wiedz e mog polega na pastwie, e nie s postawieni sami sobie. I wanie taki projekt oparty na czterech larach, projekt nowoczesnego pastwa proponuje Ruch Palikota.
Wadza to suba i ogromna. odpowiedzialno co wadza i ogromne odpowiedzialno Fikcj take jest rozdzia pastwa od Kocioa Polityka to sztuka wyborw, ty te masz wybr
Polsce jest potrzebna normalno i spokj. Tylko razem i tylko wsplnie moemy lepiej i wicej, dlatego moim wyborcom proponuj wsplne inicjatywy, wsplne dziaanie wspln prac dla dobra naszego kraju. Bd pracowa w duchu penego porozumienia Wyksztacenie, dowiadczenie, modo. Czy widzielicie te cechy w Sejmie w Rzeczpospolitej. Polska potrzebuje nowych twarzy w polityce polskie rolnictwo zasuguje na wicej by polscy rolnicy mogli skuteczniej rywalizowa na rynku Europejskim. Polscy rolnicy zasuguj na takie same dopaty bezporednie jakie maj rolnicy niemieccy.
17. Rolnictwo
PiS
PJN
Ciko pracujcy polscy rolnicy maj prawo oczekiwa wsparcia od polskiego rzdu
18. Prawo i wymiar sprawiedliwoci
62 Emilia Rekosz
PSL
dla PSL sprawy wsi i rolnictwa Wiemy o niepewnoci rolnikw byy, s i bd zawsze najwaniejsze
Chc zadba o wyrwnane szans rozwoju dla mieszkacw maych miast i wsi a dla rolnikw stworzy uczciwy system sprzeday produktw rolnych Mazowsze to nie tylko Warszawa ale rwnie obszary wiejskie. musimy pamita o tak aby strumie pienidzy pyn rwnomiernie .
Mieszkam na wsi i prowadz gospodarstwo rolne. Doskonale znam problemy polskiej prowincji i skutecznie je rozwizuj. Chc to robi nadal. Zadbam o rwnomierny rozwj obszarw wiejskich by ludziom na wsi nie yo si gorzej ni ludziom w miecie Chciabym si zaj stworzenie sprzyjajcych warunkw do rozwoju przedsibiorczoci oraz sprawami rozwoju wsi i rolnictwa Wie i rolnictwo. Unowoczeni wie i rolnictwo. Zwikszymy dochodowo gospodarstwo rolnych Polacy zasuguj na wicej, na wicej sprawiedliwoci, a mniej prawa, na sprawiedliwo, ktra nie wyraa si zbiorem przez nikogo nie rozumianych absurdalnych, abstrakcyjnych formuek, a ktra realizuje to, rozumiej przez sprawiedliwo. Polacy potrzebuj wicej sprawiedliwoci.
SLD
PiS
PJN PO Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 63
A dzisiaj mwimy bardzo wyranie, nie dla legalizacji narkotykw Polityka jest sztuk czynienia wszystkim ludziom ycia lepszym i prostszym. Sejm musi wic stworzy mdre i dobre prawo Senat to miejsce gdzie tworzy si prawo. tam rozstrzygaj si losy nas wszystkich A w stanowieniu prawa wykorzystam moj wiedz ekonomiczn i dowiadczenia zawodowe
PPP
Polska Partia Pracy bdzie likwidowaa wszystkie absurdy, ktre funkcjonuj w prawie polskim Zlikwidujemy bariery biurokratyczne w administracji i w wymiarze sprawiedliwoci. To czowiek jest najwaniejszy a nie biurokratyczna machina pastwa Polacy zasuguj na teatr, ktry bdzie nadal dobrem narodowym chciabym sprawi by prawo byo jasne i klarowne
PSL
PiS 19. Kultura PO
Kultura to bdzie kontynuacja mojej dotychczasowej senackiej dziaalnoci Kultura i rozrywka. Nowoczesno i rozwj. moje postulaty to promocja kultury Tego potrzebuje Polska wie. Tego potrzebuje Polska
PSL
Emilia Rekosz doktorantka Instytutu Stosowanych Nauk Spoecznych Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka Instytutu Prolaktyki Spoecznej i Resocjalizacji UW. Interesuje si kryminologi, zwaszcza przestpczoci kobiet. Od kilku lat bierze udzia w badaniach socjologicznych powiconych zagadnieniom pci.
64 Emilia Rekosz

Kobiety I Mężczyźni W Telewizyjnej Kampanii Wyborczej. Wybory Parlamentarne 2011

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kobiety I Mężczyźni W Telewizyjnej Kampanii Wyborczej. Wybory Parlamentarne 2011

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EMILIA REKOSZ

KOBIETY I MCZYNI W TELEWIZYJNEJ KAMPANII WYBORCZEJ WYBORY PARLAMENTARNE 2011

INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH

Redakcja: Izabela Dzieranowska-Komorowska

Copyright by Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2012

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 11

2. Analiza ilociowa spotw wyborczych

Wykres 1. Liczba kandydatek i kandydatw w spotach wyborczych o zasigu krajowym

Tabela 1. Liczba wypowiedzi kandydatek i kandydatw wedug Komitetu Wyborczego

NP PiS PJN PO PPP Prawica RP PSL RP SLD

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 13

Wykres 3. Czas przeznaczony na wypowiedzi kandydatek i kandydatw w spotach o zasigu krajowym.

3. Analiza jakociowa spotw wyborczych

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 15

W wersji dugiej teledysku wystpuje 11 kobiet, w wersji krtkiej za 6 kobiet.

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 17

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 19

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 21

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 23

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 25

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 27

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 29

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 31

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 33

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 35

WYPOWIEDZI KANDYDATW PROGRAM WYBORCZY

Spoty o zasigu regionalnym Kobiety Mczyni

Zasugujemy na dobr prac, za ktr bdziemy godnie y

Zasugujemy na dobr prac, za ktr bdziemy godnie y.

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 39

PSL PiS 3. Komunikacja i drogi PO

5. Modernizacja, Polska w budowie

My potramy budowa drogi i mosty

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 41

Wida wyremontowane szkoy

SLD 6. Polska i duma narodowa PiS

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 43

9. Gospodarka, sprawy nansowe

Polskie przedsibiorstwa powinny by w polskich rkach.

Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 45

10. Polityka prorodzinna

Polska rodzina zasuguje na zainteresowanie i opiek pastwa

Nasze dzieci maj prawo chodzi do taniego przedszkola

PSL Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 49

zadbamy o to aby rodzinie yo si lepiej Dobre ycie polskich rodzin

11. Polityka rwnociowa, rwne szanse

Rwne szanse w uczciwym pastwie.

SLD Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 51

PiS 12. Polityka spoeczna PJN PO

Polacy zasuguj na sprawne pastwo, patriotyczn polityk zagraniczn

14. Polityka zatrudnieniowa

Zasugujemy na dobr prac

Zasugujemy na dobr prac

SLD Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 55

15. Polityka zdrowotna

SLD Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 57

16. Polityka, rzd, pastwo

PPP Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 59

SLD Kobiety i mczyni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011 61

18. Prawo i wymiar sprawiedliwoci