Rafa Ilnicki

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Instytut Kulturoznawstwa
Dziecinnienie jzyka.
Dewastacja logosu w elektronicznych dyskursach
Jzyk w zestawieniu z technologiami medialnymi zawsze stanowi przedmiot
dyskusji, ktre czsto miay profetyczny wymiar w obu jego skrajnych wa-
riantach, zarwno utopistycznym, jak i katastrofcznym. Ukazanie tych wsp-
okrelajcych si refeksji jest istotne przy ujmowaniu jzyka w kontekcie
jego zaporedniczonego medialnie uycia. Dlatego naley przedstawi sam
jzyk przechodzcy za spraw technicznej mediacji do stadium pocztkowe-
go, ktremu odpowiada tytuowe dziecinnienie. Jest to proces stawania si,
charakteryzujcy si tym, e rodki komunikacji s jak najbardziej dorose
i wyksztacone, przy czym sam proces jzykowienia
1
, dziecinnienia jest nieza-
leny od rodkw przekazu.
Marshall McLuhan, Ted Nelson oraz Jaron Lanier widzieli w jzyku zapo-
redniczonym elektronicznie wyzwolicielsk si, szans na ziszczenie teistycz-
nych marze o globalnym porozumieniu. Z jednej strony mg on by anarchi-
stycznym medium czcym potencjalnie wszystko ze wszystkim, zapewniajc
dziki tej wszechkoneksji now jako dostpu do zasobw wiedzy, z drugiej
zyskiwa wymiar komunikacji postsymbolicznej, ustpujc czystej perfor-
matywnoci przekazu imaginacyjnie sterowanej komunikacji, gdzie wszelkie
media logosu zostan wyeliminowane na rzecz przekazu postsymbolicznego.
Marshall McLuhan widzia w jzyku komuni, by teologiem tych mediw,
ktre jako przeduenie Chrystusa miay doprowadzi do globalnej unifka-
cji wiadomoci oto nowomedialny jzyk dzieci boych
2
. Obserwacja tech-
1
O jzykowieniu zamiast o jzyku mwi Huberto Maturana, wskazujc na samoorganizu-
jcy si charakter procesualnoci jzyka. W tym sensie dziecinnienie jest zasad organizujc
procesy jzykowienia i stanowi o jego specyfce.
2
M. McLuhan, Wybr pism, tum. E. Ralska, J. M. Stokosa, Zysk i S-ka, Warszawa 2001.
Jest to aspekt jzykowy, ktremu kanadyjski medioznawca nie powica wicej uwagi, dlatego
60 Rafa Ilnicki
nicznie implementowanej teofanii byaby tu jedynie uproszczeniem, bowiem
w tym przekonaniu tkwi ukryte zaoenie, e autoregulacyjne mechanizmy
mediw prowadz organizacj ludzkich zbiorowoci do komunii, czyli potraf
doprowadzi do przebstwienia czowieka na mocy swoich cybernetycznych
obwodw czcych ludzko w jeden pas transmisyjny. Jednak jzyk medio-
wany elektronicznie w niczym obecnie nie przypomina tej transkulturowej
komunii, o ktrej pisa McLuhan, ani mistycznej czystoci tak czsto przypisy-
wanej w kulturze dzieciom.
Ted Nelson, ktry w latach 60. uku termin hipertekst, sdzi, e ten spo-
sb nielinearnej prezentacji danych pozwoli na wyzwolenie ludzkiej wiedzy
i zdolnoci twrczych spod dyktatu katalogowania, selekcjonowania i praktyk
magazynowania wiedzy, ktre przyczyniaj si do ich petryfkacji, a w konse-
kwencji do nieuytecznoci poprzez coraz wiksze oddalenie ich od dowiad-
czenia i dostpnoci dla uytkownikw. Okazao si jednak inaczej, zwaszcza
w perspektywie sieci semantycznych, ktre stanowi podstaw tworzenia
globalnych katalogw ofert. Miejsce w takiej hierarchii czy heterarchii
3
za-
ley jedynie od wykupionej pozycji. I cho mog wszystko zlinkowa, to
nie mog liczy na odwzajemnienie, dlatego te relacja wiedza wadza nie
zostaje zniesiona, lecz zastpiona rnymi formami wadzy/kontroli, ktra
najczciej dotyczy kontroli dostpu oraz identyfkacji wizualnej
4
. Wolno
w obrbie hipertekstu jest wic wolnoci w znaczeniu czysto ekonomicz-
nym, przekrelajcym kontrkulturowe aspiracje twrcy tego konceptu. Std
te jzyk dziecinny charakteryzuje si ufnoci w wielopaszczyznowe prze-
strzenie liberacji, ktre zapewnia hipertekstualna organizacja danych. Naley
pamita, e hipertekst te jest okrelonym programem, ktry wyznacza re-
guy poruszania si. Jzyk bardziej przypomina wic sterowan wycieczk do
ZOO ni anarchistyczn podr beatnikw.
Jaron Lanier wieszczy nadejcie komunikacji postsymbolicznej, ktra mia-
a doprowadzi do powstania metod komunikacji w rodowisku rzeczywistoci
wirtualnej. Bardziej jednak przypomina to telepatyczn komunikacj, o ktrej
pisa Emanuel Swedenborg w odniesieniu do sposobu porozumiewania si
aniow. Motyw angeliczny jest tutaj istotny technologia umoliwia czowie-
komunia jako metafzyczne przeobraenie sposobu komunikacji pociga za sob metafzyczn
przemian jzyka, ktry staje si elektroniczn ewangeli i tym samym sprowadza si do ko-
munikacji postsymbolicznej, nie opartej ju na ustalonych w kulturze symbolach, lecz przybie-
rajcej form bezporedniej transmisji wartoci wykraczajcych poza jzykowe ustalenia.
3
Rnica midzy hierarchi i heterarchi ma znaczenie wycznie symboliczne, gdy decen-
tralizacja i acentryzacja nie s gwarantami wolnoci komunikacji w jakimkolwiek sensie. Istot-
ne jest poczenie i znalezienie si w odpowiednim miejscu sieci pocze. Por. A. alloway, A. alloway,
Protocol: How Control Exist Afer Decentralizaton, The MIT Press, Cambridge Mass. 2004.
4
M. leischer, M. leischer, Corporate identtyand public relatons, Dolnolska Szkoa Wysza, Wrocaw
2003.
Dziecinnienie jzyka. Dewastacja logosu w elektronicznych dyskursach 61
kowi nieskrpowan i woln od symbolicznych znacze komunikacj, ale zno-
wu paradoksaln to zaporedniczenie w rzeczywistoci wirtualnej ma przy-
czyni si do zniesienia wszelkich barier komunikacyjnych poprzez stworzenie
komunikacji postsymbolicznej jako metakomunikacji. U Laniera pobrzmiewa
kryptomcluhanizm. Sam autor ju odwoa te twierdzenia
3
, zastpujc je wia-
r we wsplnoty komunikacyjne web 2.0 i ich zdolno do krytycznego ko-
munikowania, jednak wci w formie propozycji, gdy nie jest w stanie poda
pojcia tej komunikacji, ktre wizaoby si z odpowiedzialnoci za logos
i jego dystrybucj w przestrzeniach wirtualnych, ani nie wymienia adnych
praktyk mogcych potwierdzi jego tez. Jzyk dziecinnieje zatem do postaci
niezdecydowania. Jzyk zdziecinniay to take, a moe przede wszystkim, j-
zyk czci teoretykw zarwno katastrofstw, jak i profetw.
Na destrukcyjny wpyw jzyka zaporedniczonego medialnie na kultur,
uwypuklajc ontologiczne konsekwencje tych procesw, wskazywali Martn
Heidegger (wiatoobraz w miejsce semiosfery), Herbert Marcuse (jednowy-
miarowy jzyk technologicznego instrumentalizmu), Niklas Luhmann (jzyk
jako rezerwuar kodw kulturowych, gwnie pienidza
6
), Jean Baudrillard
(czy hipertekst zamordowa rzeczywisto?), Alexander alloway (uwikanie
postdeologiczne jzyka po okresie sieciowej decentralizacji). Jzyk kalkuluje
mylenie wyraa si kalkulatywnie, lecz ju nie odnoszc si do bycia, lecz
chcenia siebie, woli mocy jzyk nie jest narzdziem bycia, lecz staje si wy-
nikajcym z machinacji technicznej
7
narzdziem emocji, ktre wyraaj si
przez jzyk. Jzykowa kalkulacja afektw jest potrjnie zwizana:
przez technik, ktra jako sprzona z nauk porcjuje je i dostawia
w funkcji przedstawiania podmiotowi, testujc, czy okrelone sowa wywoa-
y pobudzenie, mierzone inwestycj emocjonaln w dane oferty medialne,
przez sam kalkulujcy afektualnie podmiot, ktry dystrybuuje wasne
emocje, bdc nieustannie dezorientowanym
8
, zawieszonym pomidzy kal-
kulacj a spekulacj emocjami,
przez afekty innych, co czsto prowadzi do pornienia, gdzie konkuruj
ze sob rne chcenia, kade pragnce swojej walidacji tylko na mocy was-
nego istnienia. Ogranicza to reguy komunikacji oparte na porozumieniu na
rzecz okrzykw i wykrzyknie dzieci ja chc!. Problem dziecinniejcego j-
zyka w funkcji jego emotywnej kalkulacji bdzie powraca w analizach w od-
niesieniu do konkretnych praktyk jzykowych zaporedniczonych medialnie.
3
J. Lanier, J. Lanier, You Are Not a Gadget. A manifesto, Penguin roup, New York 2010.
6
Na tym wanie polega diaboliczno pienidza, e przejmuje on inne formy komunikacji,
podszywajc si pod nie. To te stanowi gwny temat ksiki Wirthshart Gesselshaf.
7
Por. M. Heidegger, Por. M. Heidegger, Nietzsche, t. 2, tum. A. niazdowski i in., Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 1999, ss. 25-27.
8
Por. B. Stegler, or. B. Stegler, La technique et le temps, t. 2: La dsorientaton, alile/Cit des sciences
et de lindustrie, Paris 1996.
62 Rafa Ilnicki
Uycie jzyka w rodowiskach technicznych parodiuje obserwacj Heideg-
gera wyoon w Ku rzeczy mylenia, poniewa mamy tylko Teraz
9
komuni-
kacja odbywa si w tym Teraz, Teraz rozszczepionym na wiele symultanicz-
nych nurtw czasu. S to czasy komunikacji, ktre wyprzedzaj paszczyzn
bycia. Jzyk powstaje w sferze protoontycznej
10
, tworzy projekty bycia, do
ktrych wchodzi czowiek, ale ten rodzaj ugruntowania si spnia lub nie
moe zosta wprowadzony, poniewa jest pochliwy wobec elektronicznie
mediowanych dyskursw. Jzyk ten chowa si, po deleuzjaskiu przebiera si
w rozmaite technopochodne stroje, by wymkn si byciu, ktre nie moe zo-
sta wyartykuowane. Czowiek moe by znakiem niewytumaczalnym, czyli
takim, ktrego nie jest w stanie do koca wyrazi logos. Ujmujc metaforycz-
nie t relacj, mona przyrwna jzyk do pozbawionego opieki dziecka, ktre
znajduje si na ontologicznych wagarach, gdy nie jest podporzdkowane
rodzicielskim reguom kulturowym. Jzyk skrywa si w autoregulacyjnych
mechanizmach, z ktrych porcjowany wyistacza si na zasadzie mechaniczne-
go dostarczania umieszczania, kopiowania, wklejania, remiksowania. Roz-
szerzanie/zuboanie jzyka wypiera wszelk dialektyk, bowiem istoczenie
si jzyka zaley tylko od maszyn tekstualnych. Jzyk zgodnie z imperatywem
interaktywnoci jest bowiem wtaczany we wszystkie sfery ludzkiej aktywno-
ci symbolicznej. Nie musi on niczego wyraa wystarczy, e jest przesya-
ny. Jzyk nie wyistacza si w caoci, tote to, co wypowiadane (wypowiada
SI), jest kalekie, jest to jzyk niecigoci i zerwa. Deformacje, jakie wpro-
wadzaj media, s tuszowane przez style uy jzyka czcego kaleki logos,
tj. taki, ktry nie odnosi si do paradygmatycznego uycia jzyka, lecz czy
rne formy wysawiania si
11
. To maskuje wszelkie metamorfozy jzyka pod
racjonalizacjami informatycznego Zeitgeistu. Jzyk wad morfologicznych, kt-
ry jest z radoci witany jako popularna nowomowa, to technomerkantylne
narzdzia, ktre podpowiadaj, e tak si teraz mwi, tworzc tym samym
nowe, postjzykowe artykulacje dziecinniejcego jzykowienia i zachcajc
do coraz wikszej i intensywnej barbaryzacji.
9
M. Heidegger, Ku rzeczy mylenia, tum. K. Michalski, J. Mizera, C. Wodziski, undacja
Aletheia, Warszawa 1999, s. 17.
10
Por. J. arreli, Rythmes et mondes: au revers de lidentt et de laltrit, Millon, re-
noble 1991. Protoontyczno oznacza rzeczywisto przedrefeksyjn oraz t poprzedzajc
indywidualne istnienie, jednak poprzedzanie to oznacza pierwotno ontologiczn, a nie jedy-
nie czasow. Logos zostaje wyposzony przez elektroniczne dyskursy z waciwej sobie sfery
protoontycznej, co jest tosame z zablokowaniem dostpu ludziom do symbolicznego trybu
wydarzania si jzyka.
11
Nie musz to by nawet rozszerzenia, gdy leet speak (np. h4x z ang. hack), czyli zamie-
nianie liter na cyfry, nie musi by podyktowany wprowadzaniem gadetw, lecz sam moli-
woci wykorzystania klawiatury numerycznej.
Dziecinnienie jzyka. Dewastacja logosu w elektronicznych dyskursach 63
Upadek tych projektw, zarwno mierci jzyka
12
, jak i jego ponownych na-
rodzin, jest symptomatyczny dla flozofi jzyka w ogle. ilozofa analityczna
jest bezradna
13
, bo niemoliwe stao si formuowanie zda protokolarnych,
ktre precyzyjnie i zgodnie z reguami pozwalayby opisywa wiaty zapored-
niczonego jzyka
14
. Podejmowane s wprawdzie interdyscyplinarne prby,
takie jak krytyczna analiza dyskursu, ale zajmuj si gwnie kultur niezme-
diatyzowan z perspektywy feminizmu, postkolonializmu i gramatyki kogni-
tywnej. To sprawia, e procesy dziecinnienia jzyka trudno bada bez uwzgld-
nienia ontologicznych zaoe
13
dotyczcych indywiduacji samego jzyka.
Wspomniane na pocztku gesty mesjanistyczne i apokaliptyczne zdaj si
nie nastpowa, co podkrelali Wojciech Burszta
16
i Andrzej Mencwel
17
, pyta-
jc, gdzie s symulakry Jeana Baudrillarda, ktre miayby doprowadzi do uni-
cestwienia logosfery. Jzyk nie jest jeszcze na tyle zaangaowany materialnie,
by wpywa na materi to bowiem, w myl socjologicznej teorii systemw
spoecznych Niklasa Luhmanna, stanowi konieczny warunek zmiany organiza-
cji kulturowych kodw jzykowych. Dyskursy s materialne i wywouj mate-
rialne skutki, jednak jeli jzyk jest zamknity w okrelonych obwodach do-
stpu oddalonych od dowiadczenia, to sabnie jego moc performatywna na
rzecz czystej interpasywnoci korzystania z niego jako globalnej bazy danych,
gdzie zostaa zamroona logosfera, ktr mona obecnie dowolnie manipulo-
wa. Jzyk organizuje, nie suy natomiast komunikacji organizuje bowiem
rozrywk, nieustanne budzenie i aktywizowanie tego dziecinnienia, ktre
gwarantuje uwag
18
uytkownikw. Jednak kwesta symulakru dotyczy zwiz-
12
To kolejny paradoks zwizku techniki i jzyka, poniewa mona mwi raczej o hipertro-
fi ni atrofi jzyka.
13
Paul Churchland te tworzy wasn wersj komunikacji postsymbolicznej, twierdzc, e
psychologia zdroworozsdkowa zostanie usunita przez rozwijajc si neuronauk. Wwczas
zostan wyeliminowane nazwy, sowa, pojcia zdrowego rozsdku. Nie jest to niestety moli-
we, poniewa przy emocjonalnym wypowiedzeniu nie mog mwi a przewiduj u siebie
pocztkowe stadium afazji zachodzi brak rnicy na poziomie uycia.
14
Zwaszcza e takie reguy musiayby by oddzielnie tworzone dla wiatw moliwych uy-
cia logosu, ktre s ucieleniane w okrelonych sieciach. W tym sensie pluralizacja dyskursw,
ktra pociga zmiany w obrbie samej istoty jzyka, byaby zawsze nieadekwatna, zwaywszy
na cige przyspieszanie jzykowej komunikacji, tworzenie skrtowych form oraz modyfkacji
syntagmy.
13
Recept mogaby okaza si etnografa online, jednak dyskusyjna jest te trwao po-
szczeglnych studiw przypadku i obserwacji.
16
W. J. Burszta, Jzyk hiperrzeczywistoci hiperrzeczywisto jzyka, w: S. Krzemie-Ojak,
B. Nowowiejski (red.), Przyszo jzyka, Wyd. Uniwersytetu w Biaymstoku, Biaystok 2001.
17
A. Mencwel, Wyobrania antropologiczna. Prby i studia, Wydawnictwo Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2006.
18
Zwizek jzyka i uwagi w kontekcie marketngu, a szerzej informatyzacji: T. H. Daven-
port, J. C. Beck, The Atenton Economy. Understanding the New Currency of Business, Harvard
Business School Press, Cambridge Mass. 2001.
64 Rafa Ilnicki
ku jzyka i wiata, a konkretnie kulturowo ustanowionych intersubiektywnych
regu komunikacji, a nie tylko fantazmatycznych porzdkw jzykowych.
Jzyk cay czas istnieje, jednak jego sposb organizacji jest inny, nie jest
to ju jzyk res cogitans, lecz jzyk dziecinny, zdziecinniay i dziecinniejcy.
Problemem jest jednak uchwycenie tych zmian na poziomie ontologicznej
organizacji kultury.
W analizach medioznawczych ostatnich lat czsto pojawia si pogld o lin-
gwistycznym charakterze Internetu, podobnie jak wczeniej telewizji
19
. Nie
ulega wtpliwoci, e majc do czynienia z multmedialnymi formami przeka-
zu i interpretujc dane wytwory wizualne, sprowadzamy je do semiotyki do
kategorii, ktrymi posugujemy si, odczytujc sowo pisane czy wywietlane,
bowiem ekran staje si gwn metafor kulturowego uczestnictwa
20
. Istotna
jest odpowied na pytanie, w jaki sposb dorosy jzykowo, ktry pod-
ajc za mcluhanowsk metafor wchodzi w wiaty technologii wirtualnych
jak do gorcej kpieli, dziecinnieje. Jego zakres postrzegania moe zdecydo-
wanie rni si od tego, jaki znamy. Dziecinnienie jzyka dotyka take prob-
lemu akwizycji, ktry polega na tym, e intersubiektywne reguy komunikacji
zmieniaj si w wyniku uczestnictwa w okrelonych sieciach jzykowych, sie-
ciach zainteresowa, tworzcych wasne autonomiczne dialekty. Nabywanie
zdolnoci komunikacyjnych nie ksztatuje si ju w obrbie literackich me-
diw pedagogicznych, lecz eugeniczych form dyscyplinowania komunikacji
21
.
Chodzi o to, jak globalne i lokalne praktyki jzykowe radykalnie zmieniaj na-
sze podejcie do jzyka, przyczyniajc si do jego dziecinnienia
22
.
Dlaczego jzyk dziecinnieje? Dziecistwo jest pojciem, ktre obrazuje
wielopaszczyznowo jzykowych refguracji w obrbie kulturowego funk-
cjonowania. Przeobraenia te mona podsumowa w nastpujcych tezach:
1. Technologie rzeczywistoci wirtualnych jako dziecko wobec uycia jzy-
ka niezaporeniczonego, ktry zyskuje miano dorosego. Nastpuje autore-
gulacja semiosfery zamiast statycznej semiotyki i nadprodukcja jzykowych
nowoci nieskoczonych moliwoci uycia. Dominacja jzykowego id nad
superego kultury przejawia si w chci korzystania z tych moliwoci komuni-
kacyjnych i ich aktualizowania. Programowana niedojrzao jzyka wywouje
19
. Dorfes, Czowiek zwielokrotniony, tum. T. Jekiel, I. Wojnar, PIW, Warszawa 1973.
20
L. Manovich, Jzyk nowych mediw, tum. P. Cypryaski, Wydawnictwa Akademickie
i Profesjonalne, Warszawa 2006.
21
W. Chya, O mediach realizujcych utopi pedagogiczn i o mediach realizujcych uto-
pi eugeniczn; o dwch antropotechnikach humanistycznej i posthumanistycznej, w: idem,
Media jako biotechnosystem. Zarys flozofi mediw, Wydawnictwo Naukowe UAM, Pozna
2008.
22
Ma to rwnie konsekwencje dla racjonalnoci, ktra jest oparta na wnioskowaniu i ar-
gumentowaniu. Jzyk dzieci za jest oparty na emocjach chceniu czego i zwizanych z nimi
implikaturami (R. riece) oraz paralogiami (. Lyotard).
Dziecinnienie jzyka. Dewastacja logosu w elektronicznych dyskursach 63
ponadto wiele powaniejszych zmian dotyczcych tosamoci, wiedzy oraz
pamici, ktre nie nastpuj diachronicznie, lecz synchronicznie. Dziecinnie-
jcy jzyk pociga za sob dziecinnienie tosamoci, sposobw korzystania
z wiedzy, nawykw czytelniczych
23
. Jestemy jak dzieci zainteresowani nowo-
ciami, ale nie moemy skupi si na jednej rzeczy, poniewa wci dostrze-
gamy inne opcje oferty medialne.
2. Jzyk dzieci jako dominujca praktyka tekstualna w Internecie sprowa-
dza si do aktywizacji emocjonalnych potencjaw, ktre poprzedzaj racjo-
nalnojzykow komunikacj. Podliwo dziecka, narcyzm i egotyzm wypie-
raj wszelkie intersubiektywne ustalenia w obrbie jzyka. Wypowiadajc
si nawet najbardziej niezrozumiale i nielogicznie, dzieci zawsze odnajd lub
zao okrelon wsplnot jzykow, w ktrej bdzie obowizywa ten spo-
sb uycia jzyka. Wie si z tym take dziecicy solipsyzm w Internecie
jest wszystko i chcemy wszystkiego. Rytuay komentowania, ktre obecnie
stanowi dominujcy tryb uycia jzyka, s stabilizowaniem tego narcyzmu
poprzez budowanie trwaych odniesie w rzeczywistoci wirtualnej, sieci mi-
metycznych, ktre odwzorowuj stosunek podmiotw do otoczenia. Ponie-
wa kady tutaj jest, z pewnoci kady zyska zainteresowanie preferowanej
grupy docelowej. To stanowi o atrakcyjnoci mediw elektronicznych, a nie
anonimowo, ktra te jest istotna, ale w zdecydowanie mniejszym stopniu.
Tutaj jak dzieci moemy wszystko chcie i to, czego chcemy, si zici, bowiem
nawet jeli tego nie ma, to moemy stworzy jego reprezentacj pod postaci
symulakru albo zachowywa si na paszczynie jzykowej tak, jakby obiekt
pragnienia istnia w rzeczywistoci. W tym sensie teletechnologie uzaleniaj
nie gorszym czy lepszym wiatem od tego poza elektroniczn mediacj, lecz
wiatem pseudozrealizowanego chcenia, ktry jest wiatem Nietzscheaskie-
go wiecznego powrotu, gdy zachowaniami w rzeczywistoci wirtualnej rz-
dzi nawyk. Nie jest to ju transcendowanie i przewartociowywanie wasnych
kompetencji jzykowych, lecz powtarzanie, przyjmujce form kopiowania
i wklejania dobranych na podstawie afektualnego przycigania lub odpycha-
nia danych. Dzieci wcale nie chc dorosn, nie chc konfrontowa si poza
wystawianiem komentarzy we wasnym rodowisku, dlatego zdziecinniay j-
zyk peni funkcj postdeologiczn. Oto cay paradoks transcendowania, ktre
zostaje cakowicie odrzucone na rzecz kolejnych nawykw jzykowych, czyli
doksalnej enkapsulacji i stosowania tego autoregulacyjnego mechanizmu sie-
23
W tym kontekcie interesujce wydaj si badania Maryanne Wolf nad przemianami
czytelnictwa pod wpywem technologii wirtualnych pod postaci Internetu. Badaczka ukazuje,
w jaki sposb hipertekstowa organizacja danych rozprasza uytkownika, powoduje powstawa-
nie nawykw przegldania, a nie czytania, tym samym osabiajc uwag oraz procesy pami-
tania. Zob. htp://www.boston.com/ae/media/artcles/2010/02/15/maryanne_wolf_discus-
ses_the_impact_of_digital_media_on_young_brains/ (30.10.2011)
66 Rafa Ilnicki
ci we wasnych praktykach jzykowych. Wchodzimy na te same strony, w ten
sam sposb z nich korzystajc, a nawet piszc to samo, rnicowane tylko na-
strojem jest to przejaw wspczesnego wiecznego powrotu. Osoba powta-
rzajca okrelone czynnoci jzykowe dziecinnieje, gdy wikszo tych po-
wtrze opiera si na przyzwyczajeniu, stagnacji, niemoliwoci osignicia
dojrzaoci w praktyce jzykowej. Surfowanie przestao by moliwe uyt-
kownicy wol siedzie w wybudowanych przez webmasterw i zarzdzanych
przez administratorw elektronicznych kojcach, gdzie otrzymuj informacje,
co i jak mwi gotowe skrypty wysawiania si. Dziecko-uytkownik powta-
rza zatem prezentowane na interfejsie treci, remiksuje je, dowolnie czy,
lecz zawsze z zachowaniem regulacji wewntrz danej wsplnoty jzykowej.
Zasad dziecinnienia jest homogenizacja dyskursu w obrbie danej sieci, co
na paszczynie kulturowej jawi si jako skrajna heterogenizacja dyskursw.
3. Wspczesne barbarzystwo to agramatyczno, emotkony, hermetycz-
no mikrodialektw oraz destrukcja przedtechnologicznego paradygmatu
pimiennoci na rzecz dyskursywnej spontanicznoci. Brak regu jzyka przy-
zwyczaja uytkownikw do tego, e mog wszystko zestawia ze wszystkim.
Jzyk staje si zasobem (Ge-stell), ktry mona dowolnie eksploatowa. Zdzie-
cinniay jzyk stanowi efekt wycinania, usuwania, pomijania konstytutywnych
dla dotd form. Tak rozumiane metamorfozowanie w funkcji remiksu auto-
nomizuje si w mikrodialektach, ktre nie s moliwe do bezporedniej trans-
lacji, dlatego obecnie uniwersalnym jzykiem komunikacji zaporedniczonej
elektronicznie s emotkony wspczesne esperanto emocji. Mona te m-
wi o problemach hermeneutyki rodowisk wirtualnych, gdy jest to herme-
neutyka afektw, ktra sama w sobie jest tworem agramatycznym. Nawet
w mikrodialektach emotkony nie maj ustalonego porzdku i niemoliwy do
uchwycenia jest zakres ich obowizywania (ktry emotkon jest waniejszy,
czy dotyczy caej wypowiedzi, zdania, jaka relacja wanoci zachodzi pomi-
dzy emotkonem umieszczonym w statusie a aktualnie wywietlanym w cza-
sie rzeczywistym konwersacji). Jzyk ten cechuje si wic spontanicznoci
nieskrpowanym wypowiadaniem si zdziecinniaego jzyka.
4. Dziecica niewinno ujawniana poprzez medium zudnej anonimowo-
ci. Ataki anonimowych spoecznoci, cyberterroryzm to zagadnienia margi-
nalne. Najczciej dochodzi do wyraania swoich afektw, co jest wyjtkowo
paradoksalne, nie wobec osb prywatnych (mowa tu o dominujcej tenden-
cji), lecz poprzez kanalizacj pro lub contra w odniesieniu do osb publicz-
nych lub aktualnych wydarze.
5. Jzyk zdziecinniay znalaz swoje miejsce wrd dzieci neostrady
(w skrcie dzieci neo). S to osoby, ktre wychowuj si w Internecie i ktrym
dostawca Internetu zastpuje rodzicw. Jest to o tyle istotne, e najczstsz
obelg w rodowiskach wirtualnych (mam na myli gwnie gry komputerowe,
Dziecinnienie jzyka. Dewastacja logosu w elektronicznych dyskursach 67
czaty, fora dyskusyjne) jest okrelanie dyskutantw jako dzieci, a pytanie ile
masz lat? przybiera form chwytu erystycznego. Dziecinnienie mona wic
zauway na najbardziej podstawowym poziomie funkcjonowania jzyka.
6. Dziecinnienie uytkownikw jzyka poprzez ustanawianie utopii dok-
sokratycznych przybierajcych ksztat opiniotwrczych enklaw. Oznacza to
rezygnacj z Habermasowskich roszcze wanociowych na rzecz pluralizmu
doksalnych zatargw. W ten sposb funkcjonuj wspczesne dyskursy s
one niedojrzae, skrtowe, nacechowane emocjonalnoci. Erystyka wypiera
retoryk, przy czym nie bazuje na argumentach, ale na wyraeniach ad perso-
nam. Tworzenie wirtualnych enklaw pozwala na wyksztacanie si oglnych
stanowisk najczciej jaki portal czy sie fanw ma wyran ocen innych
konkurujcych lub wsppracujcych spoecznoci. Prowadzi to do wir-
tualnych wojen sownikowych, poniewa ju po dziecinniejcych dialektach
mona rozpozna skd, z jakiej wsplnoty dana osoba si wywodzi. Dlatego
te plaga opiniotwrstwa dokonuje si zarwno na poziomie indywidualnych,
jak i kolektywnych procesw opiniowania, czyli nieustannego komentowania,
realizujc w ten sposb regresj symboliczn.
Summary
Childing of language. Devastaton of logos in electronic discourses
In this artcle I will show how a language mediated by electronic media is being or-
ganized in a diferent way than that determined by the symbolic modes of cultural
transmission. Exactly this kind of change has been underlined as posted in the ttle
childing, which is not linked with the innovatve modes of a language usage proper
to that of technologies of web and programs exploitaton potental by users, but
exposes the consequences of the kind of transformatons which are conceded by
philosophical refecton. By reading language practces in this way I emphasize that
symbolic immaturity contributes to the devastaton of logos a successive impove-
rishment of a language through its instrumental utlizatons causing its reducton to
medial ofers with preprogrammed use.
Sowa kluczowe: dyskurs elektroniczny, regresja symboliczna, flozofa jzyka, komen-
towanie
Keywords: electronic discourse, symbolic regression, philosophy of language, com-
mentng