Ebook - Sentencje

Aforyzmy, sentencje, cytaty na ka d okazj
oprac. Anna Wasilewska-pioch www.sentencja.net

Ostatnia aktualizacja e-booka: 1 I 2006 Liczba cytatw: 3337
Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.
Achard Marcel (1899-1974) M czyni zazdroni s o tych, ktrzy ich poprzedzili, a kobiety o te, ktre przyjd po nich. Kocha si tylko te kobiety, ktre si uszczliwia. Mio istnieje tylko dla tych, ktrzy o niej myl. Z mioci jest jak z masem. Od czasu do czasu troch chodu utrzymuje je w wie oci. W mioci pragniesz, by ci wierzono; w przyjani, by ci rozumiano. Ludzie wierz, e aby odnie sukces, trzeba wstawa wczenie. Ot nie - trzeba wstawa w dobrym humorze. A jednak istnieje ma estwo, ktre sprawia m czynie niekaman rado - zalubiny jego crki... Dzi doszo do tego, e je eli kto nie ulega ka dej pokusie, to mwi si o nim, e ma silny charakter. Jeli kobiecie opowiada si co pod pieczci absolutnej tajemnicy, jest si zwykym sadyst. Jest si waciwie wiernym tylko w mioci nieszczliwej, gdy odbiera ona ch do rozpoczynania na nowo. Kariera artysty podobna jest karierze kurtyzany: najpierw dla wasnej przyjemnoci, pniej dla przyjemnoci innych, a w kocu dla pienidzy. Ka dy autor sztuk komicznych wie, e wikszo widowni mieje si, gdy kilku widzw zacznie rechota... Cay problem sprowadza si zatem do tego, jak tych kilka osb zmusi do miechu... Kromka chleba i dwa komplementy cakowicie wystarcz kobiecie, by prze y dzie. Na wiecie nie ma nic pikniejszego od pobudzania ludzi do miechu. Acton John Emerich Edward Dalberg, lord (1834-1902) Wadza demoralizuje, a wadza absolutna demoralizuje absolutnie. Adamiecki Karol (1866-1933) Zastanw si, czy ten, komu si sprzedajesz, pamita o zasadach eksploatacji. Inaczej bardzo szybko pjdziesz na zom. Addison Joseph (1672-1719) Przyja powiksza szczcie i pomniejsza nieszczcie, podwajajc nasz rado, dzielc na p smutek. Adenauer Konrad (1876-1967) Historia jest to rwnie suma tego, czego mo na byo unikn. Agrippa von Nettesheim, wac. Heinrich Cornelius (1486-1535) Muzyka uspokaja umys, uatwia wzlot myli, a gdy trzeba, pobudza do walki. Ajschylos, Eschyl (525-456 p.n.e.) To nie przysiga sprawia, e wierzymy czowiekowi, ale czowiek - e wierzymy przysidze. Zwycizc jest si tylko jeden dzie. Alcoforado Mariana (1640-1723) Mioci! W jakim szalestwie ka esz nam znajdowa rozkosz!
Alkman z Sardes, Alkmajon, Alkmeon (VII w. p.n.e.) Ludzi gubi to, e nie umiej powiza pocztku z kocem. Allen Woody, wac. Allen Stewart Konigsberg (ur. 1935) R nica midzy seksem i mioci jest taka, wywouje. Amiel Henri Frdric (1821-1881) Uczyni kogo szczliwym to jakby jego ycie pomno y i pogbi. Andersen Hans Christian (1805-1875) ycie ka dego czowieka jest bani napisan rk samego Boga. Andri Ivo (1892-1975) Nawet najwiksze pustynie maj swoj wiosn, choby najkrtsz i niedostrzegaln. Nawet dla zmarych lito jest ci ka i obraliwa. Andrzejewski Jerzy (1909-1983) Mio jest jak mydo, ubywa jej przy u ywaniu. Anouilh Jean (1910-1987) Najdziwniejsze w mioci od pierwszego wejrzenia: e zdarza si ludziom, ktrzy widywali si codziennie od lat. Lubi rzeczywisto - ona ma smak chleba. Mio jest nade wszystko darem z siebie. Aretino Pietro, wac. Pietro Bacci (1492-1556) Kocham Ci i dlatego, e Ci kocham, wolabym, eby mnie nienawidzi za to, e mwi Ci prawd, ni li adorowa za mwienie kamstw. Ariosto Ludovico (1474-1533) Mio jest jak ziewanie, najczciej koczy si spaniem. Arystoteles (384-322 p.n.e.) Przyzwyczajenie staje si poniekd drug natur. Muzyka agodzi obyczaje. Zdolno doznawania przyjemnoci jest dowodem siy. Najszybciej starzeje si wdziczno. Gdyby kto nad jak spraw stale si zastanawia, rozstrzygnicie przecignoby si w nieskoczono. Przyjaciel wszystkich nie jest przyjacielem. Doskonaa przyja rodzi si midzy dobrymi oraz midzy tymi, co osignli jednoczcy stopie cnoty. Nadzieja to sen przebudzonej ludzkoci. Wikszo ludzi woli doznawa uczu, ni si nimi wypaca. Nie zawsze jest tym samym by dobrym czowiekiem i dobrym obywatelem. Czowiek jest z natury zwierzciem politycznym. Nie chowaj nienawici po wieczne czasy, ty, ktry sam nie jeste wieczny. e seks rozadowuje napicie, a mio je
Mie wielu przyjaci, to nie mie adnego. W biedzie i innych yciowych niepowodzeniach prawdziwi przyjaciele s niezawodn ucieczk. Modych powstrzymuj od zego, dla starych s pocieszeniem i pomoc w ich saboci, ludzi w kwiecie wieku zachcaj do szlachetnych czynw. W obecnoci przyjaci ludzie potrafi lepiej myle i dziaa. Staro nie jest niczym innym, jak tylko powtrzeniem wieku dziecicego. Asnyk Adam, pseud. Jan Sto ek, kryptonim El...y (1838-1897) Najszlachetniejsze serce jest to wanie, ktre prdzej da si skaleczy ni samo zadranie. Trzeba z ywymi naprzd i, po ycie siga nowe... A nie w uwidych laurw li z uporem stroi gow. Ka da epoka ma swe wasne cele i zapomina o wczorajszych snach. Przeszo nie wraca jak ywe zjawisko, w dawnej postaci - jednak nie umiera; odmienia tylko miejsce, czas, nazwisko i wie e ksztaty dla siebie przybiera. Atwood Margaret (ur. 1939) Jeli znajdziesz si w sytuacji, z ktrej nie mo esz wyj z godnoci, udawaj, e znalaze si w niej z wasnego wyboru. Augustyn, Aureliusz Augustyn, wity (354-430) Rozumiej, aby mg wierzy, wierz, aby mg rozumie. Bdzenie - rzecz ludzka, trwanie w bdzie - diabelska. Myl si, wic jestem. Nie powinnimy kocha ludzi na tyle, aby dla nich kocha ich wystpki. Zaczynaj od rzeczy maych, je eli chcesz by wielkim. Chodz ludzie podziwia szczyty gr i wzdte fale morza, i szerokie nurty rzek, i przestwr oceanu, i krgi gwiezdne, a siebie zaniedbuj. Kochaj i rb, co chcesz. Jeli Bg jest na pierwszym miejscu, to wszystko inne jest na waciwym miejscu. zy s kroplami krwi duszy. Ziemia jest twoim okrtem, nie siedzib. Przeciwnoci s dobrodziejstwem, za pomoc ktrego Bg nas dowiadcza. Pomylno jest darem, za pomoc ktrego nas pociesza. Dopki walczysz, jeste zwycizc. mier, ktrej ludzie si boj, to jest odczenie duszy od ciaa, natomiast mier, ktrej ludzie si nie boj, a ba powinni, to jest odczenie od Boga. Odnale stao w odczuwanych sprzecznociach - oto jest cel walki z samym sob. Czym e wic jest czas? Jeli nikt mnie o to nie pyta, wiem. Jeli pytajcemu usiuj wytumaczy, nie wiem. Nie ma rzeczy bardziej pewnej ni to, e umrzemy i mniej pewnej od tego, kiedy to si stanie. Austen Jane (1775-1817) Jak e czsto szczcie bywa zaprzepaszczone przez zbyt dugie przygotowania - gupie przygotowania! Auster Paul (ur. 1947) Rzeczy trzeba bra takimi, jakie s, ludzi takimi, jakimi by powinni. Bachelard Gaston (1884-1962) Mie wiadomo tego, e si ponie, to stygn.
Bacon Francis, baron of Verulam (1561-1626) Przyja podwaja radoci, a poow zmniejsza przykroci. Jeli gra nie chce przyj do Mahometa, Mahomet pjdzie do niej. Odrobina filozofii skania umys czowieka ku ateizmowi. Ale prawdziwa gbia filozofii zwraca umys ku religii. Baden-Powell Robert Stephenson Smyth, baron of Giwell (1857-1941) ycie byoby mie, gdyby wszystko byo sodkie. I sama sl jest gorzka, ale troch soli do potrawy nadaje smak. Trudnoci s sol ycia. Balcerowicz Leszek (ur. 1947) Niektrzy uwa aj, e mog by za demokracj, ale przeciw kapitalizmowi. To tak, jakby byli za mlekiem, ale przeciw krowom. Nauczyem si patrze na polityk okiem przyrodnika, a w przyrodzie s r ne okazy. Balzac Honor de (1799-1850) Czowiek uczyni wiele, aby go kochano. Uczyni wszystko, aby mu zazdroszczono. Kiedy kobieta kocha, przebacza wszystko, nawet zbrodnie; kiedy nie kocha, nie przebacza niczego, nawet cnt. W ma estwie powinno si walczy bezustannie przeciw potworowi, ktry po era wszystko: przyzwyczajeniu. Mio nie daje rozumu gupcom, ale najmdrszych otumania. Obojtno jest jak ld polarny na biegunach: zabija wszystko. Prawdziwe szczcie jest rzecz wysiku, odwagi i pracy. Talent polega na poczeniu siy twrczej ze zdolnoci wykonawcz. Ulego i agodno s najpot niejsz broni kobiety. Jeli mio jest dzieckiem, przywizanie jest dojrzaym czowiekiem. Ci, ktrzy znaj mio w jej bezmiarach, wiedz, e nie sposb kosztowa jej rozkoszy, nie przyswoiwszy sobie jej cnt. Czowiek jest mniej nieszczliwy, gdy nie jest nieszczliwy sam. Domy mog pon, majtki popada w ruin, ojcowie wraca z podr y, cesarstwa wali si, cholera pustoszy miasto, a mio modej dziewczyny nie przerywa swego lotu. Intryga wy sza jest od talentu: z niczego robi co. Nie czstotliwo lub gwatowno uderze jest si, lecz celno. Mo na wszystko przypuszcza i wszystkiego si spodziewa ze strony zakochanej kobiety. ycie jest jak kuchnia - aby zrobi w niej cokolwiek, trzeba pobrudzi rce. Baucki Micha, pseud. Elpidon, Zaga (1837-1901) Zazdro to najwa niejszy czynnik mioci. Bardot Brigitte (ur. 1934) Najlepsze s prezenty po yteczne. Na przykad: ja jemu chusteczki do nosa, on mi futro. Barrie Sir James Matthew (1860-1937) Nic nie jest waciwie prac, dopki nie masz ochoty, by robi co innego. Barrymore John, wac. John Sidney Blythe (1882-1942) Szczcie wkrada si do rodka przez drzwi, ktre niechccy zostawie otwarte.
Barth Karl (1886-1968) Rado mo na osign tylko wtedy, gdy si drugiemu sprawia rado. Dobrze jest mc oprze si na innych. Nikt nie zniesie ycia w samotnoci. Baudelaire Charles Pierre (1821-1867) Praca jest mniej nudna ni zabawa. W mioci irytujce jest to, e jest ona zbrodni wymagajc wsplnika. ycie jest szpitalem, w ktrym ka dy pacjent jest opanowany chci zmiany swego ka. Nie nale y sdzi, e diabe kusi jedynie ludzi genialnych. Gardzi zapewne gupcami, ale nie lekcewa y ich pomocy. Przeciwnie, pokada w nich wielkie nadzieje. Przebiego diaba w tym si najbardziej objawia, e przekonuje ludzi o swoim nieistnieniu. Bg jest jedynym bytem, ktry aby rzdzi, nawet nie ma potrzeby istnie. Baum Vicki (1888-1960) Kobieta kochana zawsze odnosi sukces. Bayle Pierre (1647-1706) Spoeczno atwiej sobie z tyrani ni z lenistwem poradzi. Bazyli Wielki, wity (329-379) Dzieci nie mo emy nauczy mioci: trzeba im j pokaza. Beethoven Ludwig van (1770-1827) Czy nasza mio mogaby istnie bez ofiary, bez rezygnacji z pragnienia posiadania wszystkiego? Muzyka powinna zapala pomie w sercu m czyzny i napenia zami oczy kobiety. Nale y czyni wszystko najlepiej, jak to mo liwe; kocha wolno nade wszystko i nigdy nie zdradza prawdy. Belka Marek (ur. 1952) Politycy zawodowi, czyli ci, co poza polityk nie maj ycia, reaguj na smak, zapach wadzy, chciaoby si powiedzie: na swd wadzy, jak narkoman na heroin. Jak co takiego poczuj, to jak psy gocze wyrywaj do przodu, tratuj wszystko po drodze. Bentham Jeremy (1748-1832) Nie z mdroci, lecz z bazestw naszych przodkw powinnimy si uczy. Berent Wacaw (1873-1940) Gin dobre prawdy z braku dobrej obrony. Bergman Ingmar (ur. 1918) Im wicej przybywa mi lat, tym czciej rozmylam o swojej mamie. Nakrci film to zorganizowa cay kosmos. Bergson Henri (1859-1951) Czowiek powinien wkada tyle komplikowanie. wysiku w upraszczanie swego ycia, ile go daje w
Ludzko kocha dramaty rzeczywiste, a nie wymylone. Trwanie to cigy postp przeszoci, ktra wgryza si w przyszo i nabrzmiewa idc naprzd. Bernanos Georges (1888-1948) Nadzieja jest ryzykiem, ktre trzeba podj. Swoj rado mo na znale w radoci innych; to wanie jest tajemnic szczcia. Bernard z Clairvaux, wity (1091-1153) Mio wystarcza sama sobie. Gdy zawadnie jakim sercem, skupia w sobie wszystkie inne uczucia. Dusza, ktra kocha... kocha i nie myli o niczym innym. Wiksza mdro znajduje si w przyrodzie, ani eli w ksi kach. Mio jest samowystarczalna: sama siebie zadowala i yje na swj rachunek. Jest sama dla siebie zapat i nagrod. Bernard Tristan, wac. Paul Bernard (1866-1947) Jeli ona mieje si z twojego artu, to znaczy, e jedno jest dobre - art albo ona. W yciu mo na liczy tylko na samego siebie. Ale i tego nie radz. Biaoszewski Miron (1922-1983) Nie wymyli si innego dramatu ni ludzki. Ka da sytuacja musi si rozwiza w psychice. Fantazja bez tego nijaczeje. Czowiek w kosmosie czy na kanapie w Woominie ma t sam skal wyobrani i uczu. Bierce Ambrose Gwinnet (1842-1914) Mio: chwilowe obkanie, na ktre lekarstwem jest ma estwo. Ma estwo to wsplnota zo ona z wadcy, wadczyni oraz dwch niewolnikw, co czyni razem dwie osoby. Bierdiajew Nikoaj Aleksandrowicz (1874-1948) Bg wymaga od czowieka nie tylko pokory, ale i odwagi. Czowiek niesie w sobie zupenie odmienny wiat, niezrozumiay do koca dla kogo drugiego. Blake William (1757-1827) Gupiec nie widzi tego samego drzewa, co mdrzec. Kto jest wdziczny za dary, wydaje bujne plony. S rzeczy znane i nieznane, a pomidzy nimi drzwi. Blanqui Louis Auguste (1805-1881) Jednostka doskonali si poprzez spoeczestwo, spoeczestwo doskonali si poprzez jednostk. Bloch Augustyn (ur. 1929) Ekspert to kto, kto ma coraz wiksz wiedz w coraz mniejszym zakresie, a wreszcie wie absolutnie wszystko o niczym.
Boccaccio Giovanni (1313-1375) Wielu mniema i gosi, e mio odbiera rozum i ludzi jakoby w gupcw zamienia. Zdaje mi si, e to mniemanie jest mylne. Mio niszczy prawa i nadaje nowe. Pragnienie mierci i obawa przed yciem nie jest bynajmniej rzecz godn - najwiksz chwa jest natomiast stawi czoo gro cym nieszczciom. Ze wiata ka dy ma tyle, ile sam sobie wemie. Bohr Niels Henrik David (1885-1962) Wiedza to wadza. Ale niewiedza nie oznacza jeszcze, niestety, braku wadzy. Bojanowski Edmund, wity (1814-1871) Wszelka dobra dusza jest jako ta wieca, sama si wypali, a drugim przywieca. Bonhoeffer Dietrich (1906-1945) Nic, naprawd nic nie jest warte ycia oprcz mioci. Borges Jorge Luis (1899-1986) Bg stworzy noce, co si zbroj snami i stworzy ksztaty luster, eby czowiek wiedzia, e jest tylko odbiciem i marnoci. Dlatego sny i lustra niepokoj. Pojmuj ycie, pojmuj wiat jako koszmar, ale nie mog si od niego uwolni i ni o nim nieustannie. I nie mog dostpi zbawienia. Jest ono ukryte przed nami. Mimo to nie poddaj si i odnajduj moje zbawienie w akcie pisania, w cigym, rozpaczliwym pisaniu. Jestem zadziwiony faktem, e istniej, e ja istniej w ludzkim ciele, e moje oczy patrz, e moje uszy sysz i tak dalej. By mo e wszystko, co napisaem, jest jedynie metafor, tylko wariacj na jeden najwa niejszy temat: zadziwienie rzeczami. Moja pami jest przede wszystkim pamici o ksi kach. W istocie z trudem przypominam sobie wasne ycie. Zawsze wyobra aem sobie raj jako bibliotek; nigdy jako ogrd. Popeniem najci szy grzech, jaki czowiek mo e popeni. Nie byem szczliwy. Mj umys oddawa si wiaroomnym symetriom sztuki, ktra jest gr bahostek. Moje ycie byo encyklopedi bdw. Jako istota ludzka jestem czym w rodzaju antologii sprzecznoci, gaf, pomyek, lecz nigdy nie trac zmysu etycznego. Niech inni chepi si stronicami, jakie napisali; mnie napawaj dum te, ktre przeczytaem. Moja sawa wystarczy, by potpi t epok. Ach te labirynty, ach te symbole! Pod koniec ka dego roku obiecuj sobie, e od jutra porzuc labirynty, tygrysy, sztylety i lustra. Ale c mog na to poradzi, to silniejsze ode mnie. Zaczynam pisa i oto nagle wyania si labirynt, tygrys skrada si midzy wersami, byska sztylet, a lustro odbija obraz. Nie pisz dla elity, ktra mnie nie obchodzi, ani dla owego platoskiego, pochlebczego bytu, ktry jest pseudonimem Mas. Nie ufam adnej z tych abstrakcji, tak drogiej demagogom. Pisz dla siebie, dla przyjaci i po to, by spowolni bieg czasu. Zawsze uwa aem, e istnieje dobra i za literatura. Zwrot literatura zaanga owana kojarzy mi si z okreleniem jedziectwo protestanckie. Idea Boga, bytu mdrego, wszechmocnego i na dodatek miujcego nas, jest jedn z najmielszych kreacji literatury fantastycznej. Ze smutkiem odkrywam, e cale ycie strawiem na myleniu o tej czy innej kobiecie. Sdziem, e widz krajobrazy, miasta, ale w tle bya zawsze jaka kobieta, niczym ekran oddzielajcy mnie od nich. Lkam si tylko niemiertelnej duszy. To mj jedyny lk. Dlaczego mam umiera, skoro nigdy tego przedtem nie robiem? Dlaczego mam popeni czyn tak obcy moim przyzwyczajeniom? Czy wolno mi, w moim wieku, powzi jak now decyzj, jak jest mier? Je eli wieczno istnieje, mier jest tylko artem. Najwiksz wad zapomnienia jest to, e czasem nosi w sobie pami.
Nie znamy przeznaczenia wiata, ale wiemy, e ka de wiate rozumowanie i sprawiedliwe dziaanie wspiera to przeznaczenie, ktre nigdy nie bdzie nam ujawnione. Wszystko zdarza si po raz pierwszy, ale na mod wiecznoci. Nie ma rajw innych, ni raj utracony. Czasami przypuszczam, e dobrzy czytelnicy s w jeszcze wikszym stopniu szczeglnymi abdziami ciemnoci ni dobrzy autorzy. Czytanie, w ka dym razie, jest czynnoci pniejsz ni pisanie: bardziej zrezygnowan, bardziej kurtuazyjn, bardziej intelektualn. Borgese Giuseppe Antonio (1882-1952) Dzieci czyni czowieka niemiertelnym ju na ziemi. Born Max (1882-1970) Wydaje mi si, e prba natury wytworzenia na tej ziemi istoty mylcej nie powioda si. Borowski Tadeusz (1922-1951) By poet - znaczy mwi wiatu nie. Bo tylko to jest poezj: nieustajce szukanie. Nie ma pikna, jeli w nim le y krzywda czowieka. Nie ma prawdy, ktra t krzywd pomija. Nie ma dobra, ktre na ni pozwala. Bosco Jan, wity (1815-1888) By radosnym, dobrze czyni i wrblom pozwoli wierka - to najlepsza filozofia. Najlepszym przyjacielem jest ten, kto nie pytajc o powd twego smutku, potrafi sprawi, e znw wraca rado. Brandys Kazimierz (1916-2000) Czowiek jest tym, co potrafi zrobi z tym, co z niego robi otoczenie. Znam wielu ludzi, ktrzy mimo wietnych zapowiedzi, niczym penotuste i dobrze nastawione mleko zwarzyli si lub nie zsiedli. Zastanawiam si, dlaczego. Myl, e przyczyn jest niezdolno do wewntrznej koncentracji na swoim powoaniu. To wymaga wysiku. Strasznego wysiku. Brat Albert, wac. Chmielowski Adam Hilary Bernard, wity (1845-1916) Powinno si by dobrym jak chleb. Bratny Roman, wac. Roman Mularczyk (ur. 1921) W mioci wierno jest tak dugo, jak dugo w uczuciu jest w czuy przypyw i odpyw niepewnoci, podejrze... Jak dugo czowiek czuje, e nie uwizi do koca w ramionach tego wroga, jakim jest kochanek. Istnieje, jak dugo s dla siebie niebezpieczestwem i niepewnoci. Wtedy nie ma zdrady, gdy wszystko jest zdrad... Brecht Bertolt (1898-1956) Mio jest pragnieniem, by komu co dawa - a nie otrzymywa. Mio jest sztuk produkowania czego, dziki mo liwociom kogo innego. Baagan uratowa ju ycie tysicom ludzi. W czasie wojny wystarczyo nieraz najmniejsze odchylenie od rozkazu, aby czowiek uszed z yciem. Brentano Clemens (1778-1842) Jedynie mio rozumie tajemnic: innych obdarowa i samemu przy tym sta si bogatym. ycie mo e istnie tylko dziki mioci.
Bresson Robert (1901-1999) Nale y chcie wyrazi jak najwicej, dysponujc maym. Tworzy - to raczej eliminowa ni dodawa. Breza Tadeusz (1905-1970) W mioci wszystkie rodki s dobre, prcz tych, ktre prowadz prosto do celu. Brodski Josif (1940-1997) S wiksze zbrodnie ni palenie ksi ek. Na przykad to, e si ich nie czyta. Browne Sir Thomas (1605-1682) Gdzie ycie jest straszniejsze od mierci, tam wiksz warto ma odwaga ycia. Bruno Giordano (1548-1600) Kto chce pozna najwiksze tajemnice natury, niechaj obserwuje i rozpatruje minima i maksima, przeciwiestwa i przeciwstawnoci. Kto chce w prawidowy sposb rozumowa powinien umie si odzwyczai od przyjmowania czegokolwiek na wiar. La Bruyre Jean de (1645-1696) Czas wzmaga przyja, lecz osabia mio! Kiedy si ju uczynio wszystko, by posi kobiet, a skutku to nie odnioso, pozostaje jeszcze jeden rodek - oto trzeba zaprzesta zabiegw; wtedy wanie sama si o ciebie upomni. Trzeba mia si, nie czekajc na szczcie, bo gotowimy umrze nie umiechnwszy si ani razu. S dwa sposoby odnoszenia sukcesw w yciu: albo dziki wasnej pracowitoci, albo przez gupot innych. Nauka uspokaja, sztuka jest, by denerwowa. Moda osoba nigdy nie kocha tak bardzo, aby interes albo ambicja nie mogy spotgowa jej uczu. Ilu to dziewcztom tyle tylko przyszo z ich wielkiej urody, e udziy si nadziej wielkiej kariery. Dwie osoby nie mog dugo pozosta przyjacimi, je eli nie potrafi sobie nawzajem przebacza drobnych przewinie. Brzozowski Stanisaw Leopold, pseud. Adam Czepiel (1878-1911) Miar wartoci teatru jest jego repertuar stay. Nasza swoboda siga tak daleko, ten sam ma kres, co i nasze poczucie odpowiedzialnoci. Na pogard zasuguje tylko ten, kto wie lepiej, a robi gorzej. Buber Martin (1878-1965) Kto chce rozmawia z Bogiem, nie rozmawiajc z czowiekiem - tego sowo bdzi. Buck Pearl Sydenstricker (1892-1973) Prawdziwa mio to mio do kogo, od kogo nie oczekuje si adnych korzyci.
10
Bukowski Charles (1920-1994) ycie jest tak dobre, jak dobrym pozwalasz mu by. Intelektualista to czowiek, ktry mwi o prostych sprawach w trudny sposb. Artysta to czowiek, ktry mwi o trudnych sprawach w prosty sposb. Niektrzy nigdy nie wiruj. Ale ich ycie musi by okropne. Lubi siebie. Jestem najlepsz rozrywk jak mam. Bunin Iwan Aleksiejewicz (1870-1953) Pikna kobieta musi zaj drugie miejsce; pierwsze nale y si kobiecie kochanej. Ona staje si pani naszych serc; nim zdamy sobie z tego spraw, serce nasze popada w niewol mioci. Bunsch Karol (1898-1987) Kto yje jak cigany pies, zawsze oczekuje kopnicia. Butler Samuel (1835-1902) Zakochana para jest jak wschd lub zachd soca, zjawisko codzienne, ale rzadko widywane. Przyja jak pienidze, atwiej j zdoby ni utrzyma przy sobie. Kamstwa uczysz si jak wszystkiego - stopniowo. Byron George Gordon (1788-1824) Wielcy ludzie s dumni, mali zarozumiali. Jednym z urokw starych listw jest to, e nie wymagaj odpowiedzi. Sztuka, chwaa i wolno przemijaj, a przyroda zawsze jest pikna. Calderon de la Barca Pedro (1600-1681) ycie odarte z honoru nie jest yciem. Serce jest astrologiem - zgaduje zawsze prawd. Canetti Elias (1905-1994) Najwiksz krzywd wyrzdzamy temu, kim zajmujemy si bez reszty. Cam es Lus Vaz de (1525-1580) Mio jest to jakie nie wiadomo co, przychodzce nie wiadomo skd i nie wiadomo jak i sprawiajce bl nie wiadomo dlaczego. Camus Albert (1913-1960) Dopiero w samym rodku zimy przekonaem si, e nosz w sobie niepokonane lato. By wolnym to mc nie kama. Zawsze si znajdzie odpowiednia filozofia do braku odwagi. Altruista to czowiek, ktry myli o innych, nie zapominajc o sobie. Jak wiato prawda olepia. Natomiast kamstwo jest niby pikny zmierzch, co ukazuje ka dy przedmiot w wyrazistym wietle. Czowiek jest jedynym stworzeniem, ktre buntuje si przeciwko temu, czym jest. W ludziach wicej rzeczy zasuguje na podziw ni na pogard. Ludzie sdz, e zrobili do nie zabijajc nikogo. W rzeczywistoci aden czowiek nie mo e umiera w spokoju, jeli nie zrobi wszystkiego co trzeba, aby inni yli. Wielko czowieka polega na jego postanowieniu, by by silniejszym ni warunki czasu i ycia.
11
Aby wypeni ludzkie serce, wystarczy walka prowadzca ku szczytom. Tak czy inaczej jest si zawsze troch winnym. Bg nie jest niezbdny, eby stworzy win, ani eby kara. Wystarcz ludzie wspomagani przez nas samych. Sd ostateczny jest co dzie. Czowiek jest bardziej czowiekiem przez swoje milczenie ni przez to, co mwi. Kocha jak istot to zgadza si, by starze si z ni. atwiej zdoby sukces, trudniej na niego zasu y. Przyjaciele nie s zainteresowani burzami, ktre prze ywasz, ale chtnie korzystaj z twego statku. Nie oczekujcie na sd ostateczny. On odbywa si co dzie. Nawet siedzc na awie oskar onych, lubimy sycha o sobie. Wygrywa si zawsze apelujc do tego, co w czowieku atwiejsze, a atwiejsze jest pragnienie spokoju. Honor nie obywa si bez wielkich wymaga stawianych sobie i innym. Jest to oczywicie mczce. Ale zawsze nadchodzi godzina w historii, kiedy ten, co omiela si powiedzie, e dwa i dwa to cztery, jest karany mierci. I rzecz nie w tym, by wiedzie, jaka nagroda lub kara czeka za takie rozumowanie. Rzecz w tym, by wiedzie, czy dwa i dwa to cztery: tak lub nie. Capote Truman, wac. Truman Streckfus Persons (1924-1984) Moda generacja ma tak e dzi respekt dla staroci: dla starego wina, starej whisky i starych mebli. Carlyle Thomas (1795 -1881) W miechu jest klucz, ktrym jestemy w stanie rozszyfrowa caego czowieka. Naszym gwnym celem nie powinno by wypatrywanie tego, co odlege i niewyrane, lecz czynienie tego, co le y w zasigu naszej rki. Czowiek yje, wierzc w co, a nie rozprawiajc i dyskutujc o czym. Ju samo zdrowie jest zwycistwem. Kt mnie kocha i zawsze bdzie kocha niezmiennie pomimo mych potkni i caej mej ndzy? Tylko Ty, Mamo. Carrel Alexis (1873-1944) Ci, ktrzy nie potrafi walczy ze zmartwieniem, umieraj modo. Casanova di Seingalt Giovanni Giacomo (1725-1798) Kiedy si naprawd kogo kocha, wierno nie jest adn zasug. Cather Willa Sibert (1873-1947) Tam, gdzie jest wielka mio, zawsze zdarzaj si cuda. Cervantes Saavedra Miguel de (1547-1616) Nieobecno to najpospolitsze lekarstwo na mio. Nie bogactwa czyni czowieka szczliwym, ale dobre ich u ywanie. Cesalpino (Caesalpinus) Andrea (1519-1603) Nauki s jak rzeki, ktrych wody nieustannie si odnawiaj. Cesbron Gilbert (1913-1979) Czowiek, ktremu si powiodo, to ten, co za wasne bdy ka e paci innym.
12
Chamberlain Arthur Neville (1869-1940) W wojnach, bez wzgldu na to, ktra strona bdzie si uwa aa za zwycizc, nie ma wygranych, s tylko przegrani. Chamfort Nicolas Sbastien, wac. Sbastien Roch Nicolas, zwany de Chamfort (1741-1794) Najbardziej straconym dla czowieka jest dzie, w ktrym si nie mia. Ambicja atwiej chwyta si maych duszyczek ni dusz wielkich, jak ogie ima si snadniej strzech ni paacw. Faszywa skromno jest najprzyzwoitszym z kamstw. W mioci wszystko jest prawd, wszystko jest faszem. Jest to jedyna kwestia, w ktrej nie mo na powiedzie niedorzecznoci. Kobiety prowadz z m czyznami wojn, w ktrej ci maj t wielk przewag, e dziewczyny s po ich stronie. Spotyka si dziewczyny, ktre znajduj sposobno do sprzedania si, lecz nie znalazyby do oddania. Trzeba wybiera: albo kocha kobiety, albo je zna. Chanel Coco, wac. Gabrielle Chasnel (1883-1971) Szczcie: ani dobrobyt, ani przyjemno, ani dza, ani zadowolenie, ani rado - ale troch tego wszystkiego naraz. Gwiazdor to czowiek, ktry latami pracuje jak optany, by zyska popularno, a potem zakada ciemne okulary, eby go nie rozpoznano. Chaplin Charles Spencer, sir (1889-1977) Tylko niekochani nienawidz. Ci, co rozmieszaj ludzi, cenniejsi s od tych, co ka im paka. Kto nigdy nie by dzieckiem, nie mo e sta si dorosym. Ilo gupstw, ktre dokonuje si z rozsdku jest daleko wiksza od tych, ktre si czyni rzeczywicie z gupoty. Na cudze bdy patrzymy jak na cudze ony. Mamy z nich wicej radoci ni ze swoich wasnych. ycie widziane z bliska jest tragedi, widziane z daleka - komedi. Kobieta mo e uczyni milionerem tylko takiego m czyzn, ktry jest miliarderem. al mi czasw niemego filmu. C to bya za rado widzie, jak kobiecie otwieraj si usta, a gosu nie sycha. zy znajduj si na dnie ka dego komizmu. Chateaubriand Franois-Ren de (1768-1848) Mio jest niepojta dla tych, co jej nie dziel. Charakter duchowy czy si ze scenami jesiennymi: licie ulatuj jak lata nasze, kwiaty widn jak nasze godziny, chmury umykaj jak nasze zudzenia, wiato mierzchnie niczym rozum nasz, soce stygnie jak nasze mioci, ld skuwa rzeki na podobiestwo naszego ycia. Cay ten pejza w utajony sposb zespala si z naszym losem... Chejlon (Chilon) ze Sparty (VI w. p.n.e.) Wybierz raczej strat ni haniebny zysk, tamta bowiem raz ci zaboli, ten za bole bdzie zawsze. Chesterton Gilbert Keith (1874 -1936) Jedn z wad popiechu jest to, e zabiera tak du o czasu! Uczciwy biedak mo e czasem zapomnie o wasnym ubstwie. Uczciwy bogacz nigdy nie zapomina, e jest bogaty.
13
atwo dostrzec grn granic dobra, nikogo jednak nie powstrzyma dolna granica za, bo jej w ogle nie ma. Droga schodzi coraz ni ej i ni ej. Chevalier Maurice, wac. Maurice Edouard Saint-Lon Chevalier (1888-1972) Kobiet trzeba kocha w ka dym wieku - zwaszcza w dwudziestym. Chmielecki Witold, pseud. Feliks W. Kres (ur. 1966) Rzeczy nazwane trafiaj do wiadomoci, podczas gdy caa nasza wiedza intuicyjna bka si gdzie w katakumbach umysu, a tam tylko cisza i mrok. Choromaski Micha (1904-1972) Kobieta oddaje si tylko temu, ktrego nie kocha. Najdu ej kochamy tych, co nas porzucaj. Christie Dame Agatha (1891-1976) Czynic dobrze, siejesz niewdziczno! Przypadek jest najlepszym detektywem. Stare grzechy maj dugie cienie. Najlepszym m em jest archeolog - im starsza ona, tym bardziej si ni interesuje. Skoro nie mo esz prowadzi pocigu, zosta smarowaczem k. Tam, gdzie brak pokory, gin ludzie. ycie jest jak statek - to znaczy, wntrze statku. Ma wodoszczelne komory. Czowiek wynurza si z jednej, zamyka, rygluje drzwi i znajduje si w nastpnej. Wiem, e jest porzekado: Bdzi jest rzecz ludzk, ale bd ludzki jest niczym w porwnaniu z tym, co potrafi komputer. Chu Hsi, Zhu Xi (1130-1200) Nic nie pogr a nas w nieszczciu bardziej ni sowa pocieszenia. Churchill Sir Winston Leonard Spencer (1874-1965) Poza korzyciami dowiadczenie ma t wad, e bieg wypadkw nigdy nie jest taki sam. Czowiek, ktry zgadza si ze wszystkimi, nie zasuguje na to, by ktokolwiek si z nim zgadza. W yciu najwa niejsze jest zrozumienie faktu, e gupcy te czasem maj racj. Czasami ludzie potkn si o prawd, ale wikszo podnosi si i idzie dalej, jakby nic si nie stao. Cioran mile Michel (1911-1995) Prowadzi dziennik to nabiera zwyczajw dozorcy, odnotowywa drobiazgi, zatrzymywa si przy nich, nadawa tak e zbyt wielkie znaczenie temu, co nas spotyka, zaniedbywa to, co istotne, stawa si pisarzem w najgorszym sensie tego sowa. Bdem jest ch uatwienia zadania czytelnikowi. Nie bdzie wam za to wdziczny. On nie lubi po prostu rozumie, lubi drepta, zagbia si, lubi by karany. Std presti autorw niejasnych, std dugowieczno zagmatwania. Claudius Matthias, pseud. Asmus (1740-1815) Nasze ziemskie ycie jest tylko krciutkim odcinkiem drogi naszego istnienia.
14
Cocteau Jean (1889-1963) Historia - to prawda, ktra zmienia si w fasz, mit - to fasz, co staje si prawd. Coelho Paulo (ur. 1947) Bg wysuchuje tych, ktrzy bagaj o ask zapomnienia dla nienawici, lecz guchy jest na gos tych, ktrzy pragn uciec przed mioci... A Bg odsania przyszo niesychanie rzadko i tylko wtedy, gdy zapisana zostaa po to, by odmieni jej bieg. To mo liwo spenienia marze sprawia, e ycie jest tak fascynujce. Rzeczy proste s najbardziej niezwyke i tylko mdrcy potrafi je poj. Nikomu nie wolno dr e przed nieznanym, gdy ka dy jest w stanie zdoby to, czego pragnie i to, czego mu potrzeba. Kiedy si kocha, wszystko dookoa nabiera coraz gbszego sensu. Kocha si za nic. Nie istnieje aden powd do mioci. Prawdziwa mio to akt cakowitego oddania. Zawsze trzeba podejmowa ryzyko. Tylko wtedy uda nam si poj, jakim wielkim cudem jest ycie, gdy bdziemy gotowi przyj niespodzianki jakie niesie nam los. Pamitajcie, e mdro ludzi jest szalestwem w oczach Boga. Mio odkrywa si kochajc. Mioci trzeba szuka wszdzie, nawet za cen dugich godzin, dni i tygodni smutku i rozczarowa. Bowiem kiedy wyruszymy na poszukiwanie Mioci - ona zawsze wyjdzie nam naprzeciw. I nas wybawi. Ka dy czowiek ma prawo wtpi w swoje powoanie i czasem zbdzi. Nie wolno mu tylko o nim zapomnie. Kto nie wtpi w siebie, jest niegodzien, bo lepo wierzy w sw moc i popenia grzech pychy. Bogosawiony niech bdzie ten, kto dowiadcza chwil zwtpienia. Strach przed cierpieniem jest straszniejszy ni samo cierpienie. Dobro i Zo maj to samo oblicze, wszystko zale y jedynie od momentu, w ktrym stan na drodze czowieka. Nadchodzi taka chwila kiedy tracimy cakowicie panowanie nad naszym yciem i zaczyna nim rzdzi los. W tym tkwi najwiksze kamstwo wiata. Wszystko w yciu ma swoj cen. Coleridge Samuel Taylor (1772-1834) Czowiek, ktry si eni z mioci, jest jak aba, ktra wskakuje do studni. Ma obfito wody, ale nie mo e si wydosta. Jeli mio jest o ywczym socem ludzkiej natury, jak e nieaskawie rozdzielia ona swe promienie midzy mnie i t, ktr kocham! J ozocia caym wiatem swoim i blaskiem, a moj istot przenika tylko niewidzialnymi promieniami aru. Ona janieje, jest chodna jak tropikalny wietlik. Ja, ciemny, nieurodziwy, podobny jestem wierszczowi w gorcym popiele. Mio przeksztaca dusz na podobiestwo osoby ukochanej. Im bardziej wyszukany i delikatny jest kwiat radoci, tym czulsza powinna by rka, ktra go zrywa. Ka dy, kto by zakochany, wie, e namitno jest najsilniejsza, a po danie najsabsze, gdy przedmiot mioci jest nieobecny; i odwrotnie - gdy osoba ukochana jest przy nas. Natura nasza jest dla niektrych jak ser: najbardziej lubi w niej to, co zepsute. Poezj, jak uczniakw, mo na zbyt czstym i zbyt surowym poprawianiem tak zastraszy, e staje si tpa. Szczcie ludzkie, jak aloes, jest kwiatem powoli rosncym. Conrad Joseph, wac. Teodor Jzef Konrad Korzeniowski (1857-1924) Mio jest to barwa na aksamitnym kwiecie. Patrz i u ywaj z daleka. Gdy go ciniesz w palcach, zostanie plama i cay wdzik przepadnie. Pocaunki s tym, co pozostao z jzyka raju. Z naprawd wielkich posiadamy tylko jednego wroga - czas. Wyrozumiao jest najinteligentniejsz z cnt. Pozwalam sobie uwa a t cnot za jedn z najrzadziej spotykanych, jeli nie najrzadsz ze wszystkich.
15
Wiara w nadnaturalne pochodzenie za jest zbyteczna. Ludzie sami umiej si zdoby na ka da niegodziwo. Co najwy ej mo na si spodziewa od ycia odrobiny wiedzy o sobie samym, ktra przychodzi za pno i jest rdem niewyczerpanych alw. Czowiek jest zdumiewajcy, ale arcydzieem nie jest. I za marzeniem i znowu i za marzeniem, i tak zawsze a do koca. Cook Glen (ur. 1944) Przypuszczam, e ka de z nas, w okrelonym czasie, odkrywa osob, ktra zniewala go do absolutnej uczciwoci, osob, ktrej dobre zdanie o nas staje si substytutem szerszej opinii wiata. I ta opinia staje si wa niejsza ni wszystkie nasze liche, wykrtne intrygi chciwoci, dzy powikszania wasnej wartoci, ktrym podlegamy, okamujc jednoczenie wiat, aby wierzy, i s z nas zwykli, przyjemni faceci. Nawet chciwo i dza wadzy nie prowadz do takiej gupoty, jak bycie m czyzn i kobiet. Dokadnie w chwili, kiedy wyda ci si, e masz wszystko uporzdkowane i zaczynasz wychodzi na swoje, staruszek Los przegalopuje ci po grzbiecie i nawet si nie zatrzyma, eby powiedzie przepraszam. Coolidge Calvin (1872-1933) Cynicy nie s twrcami. Cortzar Julio (1914-1984) Do czeg su y pisarz, jeli nie do burzenia literatury? Bywaj ycia jak artykuy literackie, wspaniae na pierwszej stronie, lecz z ogonami cigncymi si wstydliwie, gdzie na stronach trzydziestych, wrd ogosze i reklam pasty do zbw. Je eli jasno widzenia koczy si inercj, czy nie staje si przez to podejrzana, nie oznacza jakiej diabolicznej lepoty? W imi dawnych czasw robi si najwiksze gupstwa w teraniejszych. Nieraz czuj, e istnieje wiksze porozumienie midzy dwojgiem ludzi lejcych si po bach ni midzy tymi, ktrzy patrz na to z zewntrz. Uwierzy, e dziaanie mogoby zaspokoi albo e suma dziaa mogaby rwna si yciu, ktre byoby godne tej nazwy, jest zudzeniem moralisty. Tumaczenie jest zakamuflowanym bdem. Sam fakt zastanawiania si nad wyborem wykrzywia i zaciemnia to, co wybieramy. To, co wielu ludzi nazywa kochaniem, polega na wybraniu jakiej kobiety i o enieniu si z ni. Wybieraj j! - przysigam ci, sam widziaem. Tak jakby w mioci mogo si wybiera, tak jakby to nie by piorun, ktry strzela w ciebie i zostawia ci zwglonego na rodku patio. Rozumiemy czowieka jedynie w czasie krtkich chwil, gdy jestemy razem z nim, gdy nam co o nim opowiadaj lub gdy on sam mwi o swoich prze yciach lub planach. W rezultacie to, co pozostaje, jest albumem zdj, unieruchomionych momentw: nigdy przyszoci, nigdy przejciem z wczoraj do dzi, nigdy pierwszym ukuciem zapomnienia, nadgryzajcym obraz przeszoci. Crbillon, wac. Claude Prosper Jolyot de, zwany Crbillon-syn (1707-1777) Mio, ktr chce si czu, nie zastpi nigdy tej, ktr si czuje. Cwietajewa Marina Iwanowna (1892-1941) y - i tak czyni, aby tak e inni yli. Cyceron, Marcus Tullius Cicero (106-43 p.n.e.) Prawo stawia dobro ogu ponad dobrem jednostki.
16
Dowiadczenie jest najlepszym nauczycielem. Fortuna jest lepa i lepymi czyni swoich wybranych. Prawdziwa przyja to doskonaa harmonia tego, co ludzkie, z tym, co boskie. Dobremu czowiekowi rwnie trudno podejrzewa zo, jak zemu - dobro. Czym sen dla ciaa, tym przyja dla ducha - odwie a siy. Wykreli ze wiata przyja... To jakby zgasi soce na niebie, gdy niczym lepszym ani pikniejszym nie obdarzyli nas bogowie. Nie ma nic bardziej nieznonego, ni gupiec, ktremu si powodzi. Nie wystarczy zdobywa mdroci, trzeba jeszcze z niej korzysta. Cygan Jacek (ur. 1950) Nie rezygnujmy z naszych iluzji, rzeczywisto. Czechow Anton Pawowicz (1860-1904) Dobre wychowanie polega nie na tym, e nie oblejesz obrusa sosem, lecz na tym, e nie zauwa ysz, kiedy to zrobi kto inny. Rdza niszczy elazo, a kamstwo dusz. Mio to albo pozostao po czym, co kiedy byo wielkie, albo czstka tego, co kiedy rozwinie si w co wielkiego, ale w obecnej swej postaci nie daje nam zadowolenia, daje znacznie mniej, ni si oczekuje. Kobiety bez towarzystwa m czyzn widn, a m czyni bez kobiet gupiej. W nieugitym protecie przeciw zu kryje si caa sl ycia. Gupstwo nie jest warte tego, eby du o o nim mwi. Zwizo to siostra talentu. Cze owski Tadeusz Hipolit (1889-1981) Wielko czowieka mierzy si nie tylko tym, co w yciu osign, lecz tak e tym, czego w yciu umia si wyrzec. Autorytet rzecz liska - trudno go zdoby, atwo straci. Przyznanie si do bdu nie poni a, jest aktem odwagi; przeciwnie - postawa wykrtna jest przejawem tchrzostwa. Im ycie bogatsze, tym wicej w nim pragnie i tym wicej wyrzecze. Je eli chcesz by ludziom miy, dziel si z nimi radoci, zmartwienia zostaw dla siebie. Si przyjani mierz tym, co potrafisz dla niej powici. Kto wolnoci nadu ywa, przeciwko temu ona sama si zwraca. W yciu praktycznym nie ma nic bardziej wrogiego, ni wtpienie, chwiejno, niezdecydowanie. W zbiorowoci najczciej przewodz jednostki nie najlepsze, tylko najbardziej pozbawione skrupuw. Wiksze zwycistwo osignie ten, kto sobie wroga zjedna, ni ten, kto go zniszczy. apek Karel (1890-1938) Istnieje paradoks dotyczcy niezwykych przypadkw, a mianowicie taki, e si powtarzaj. Ka da r nica w rzeczach i w ludziach wzbogaca ycie. Na tym polega warto ycia, e paci si za nie nawet yciem. Musimy mie do ycia cierpliwo, poniewa jest wieczna. Tolerancja to d enie do zrozumienia innych. Ka da kochana kobieta jest ksi niczk w oczach tego, kto si o ni ubiega, i w swoich wasnych. Pki dziewczyna wyrasta, powinna by jedynie pod wpywem matki... Wrbel: Ile to si trzeba nawierka, eby przysza wiosna. To klska wzbudza tyle sympatii! Dante Alighieri (1265-1321) Mio jest pierwsz wrd niemiertelnych rzeczy. ycie jest atwiejsze, gdy przymykamy oczy na
17
Nadzieja przychodzi do czowieka wraz z drugim czowiekiem. Mio jest najwy sz si wszechwiata, to ona wprawia w ruch gwiazdy. Najgortsze miejsce w piekle szykowane jest nie tym, ktrzy zabijaj, ale tym, ktrzy si bezczynnie temu przygldaj. Daudet Alphonse (1840-1897) Nale y cieszy si dniem dzisiejszym w trwodze przed jutrem, chwyta szczcie w przelocie, bo czsto za cae oparcie i pociech w yciu ma si tylko wspomnienie szczliwego dziecistwa. Dbrowska Maria z domu Szumska (1889-1965) To, co wiecznie zawodzi, wiecznie te jest przedmiotem nadziei. Nie wraca si nigdy na dobre tam, skd si niegdy wyszo. Jestemy wobec samych siebie, na wasnej ziemi, jak w nieprzyjacielskim kraju, gdzie postarano si ze wszystkich si, by ka demu ycie uprzykrzy i utrudzi. Prcz tego, co jest mo liwe, jest jeszcze to, co konieczne. Marzenia zwykle si speniaj, ale nie tak i nie wtedy, kiedy tego pragniemy. miech, sen i nadzieja - to trzy rzeczy dane nam po to, aby osodzi przykroci ycia. Uroda jest czym, co zdolni s dostrzec w blinich nawet ludzie pozbawieni w innych rzeczach smaku czy zmysu pikna. Wszyscy jestemy sympatyczni, ale wiat nale y do niesympatycznych. Warunki s tylko warunkami, a czowiek jest a czowiekiem. Traci siebie dla drugich to jest wanie odnajdywa najprawdziwszego siebie. Dean James (1931-1955) Trzeba marzy tak, jakby si miao jutro. Defoe Daniel (1660-1731) Kto posiada kota, nie musi si obawia samotnoci. Demokryt z Abdery (460-370 p.n.e.) Wicej warta jest przyja jednego czowieka rozumnego ni wszystkich gupcw. Nie staraj si zrozumie wszystkiego, bo wtedy wszystko stanie si dla niezrozumiae. Wszystko, co istnieje we Wszechwiecie, jest dzieem przypadku i koniecznoci. Nie istnieje nic oprcz atomw i przestrzeni, wszystko inne jest opini. Pikno cielesne nosi zwierzce pitno, je eli w gbi nie ma umysu. Niecnego czynu nie ukryj pikne sowa, a oszczerstwa nie zabrudz szlachetnego. Descartes Ren, Kartezjusz (1596-1650) Pogardza si m czyzn zazdrosnym o sw on, poniewa jest to dowodem, e ma ze mniemanie o sobie lub o niej. Myl, wic jestem. Trudno jest, pracujc jeno na dzieach cudzych, dokona rzeczy bardzo doskonaych. Nale y wierzy jedynie temu, comy doskonale poznali i w co nie mo na wtpi. Ilekro niezgodne s ze sob sdy dwch ludzi o tym samym przedmiocie, jest rzecz pewn, e przynajmniej jeden z nich jest w bdzie. Bardzo powinny nam by podejrzane sdy przyjaci, kiedy padaj na nasz korzy. Dowiadczenie uczy, e ci, ktrymi najbardziej miotaj ich namitnoci, najmniej je znaj. Kto chce jednym spojrzeniem uj wiele rwnoczenie przedmiotw, ten adnego z nich nie widzi wyranie. adna logiczna definicja nie pouczy o tym, czym jest prawda. y ca wieczno i y tak, jakby si miao umrze
ciebie
18
Dickens Charles (1812-1870) Wa ne jest nie to, co mo emy zrobi, lecz to, co zrobi musimy. Gdzie musi by napisane, e cnoty matek spadaj na dzieci tak, jak spadaj na nich grzechy ich ojcw. Diderot Denis (1713-1784) Ludzie przestaj myle, gdy przestaj czyta. Do teatru nie przychodzi si, aby patrze na zy, lecz aby sucha sw, ktre je wyciskaj. Lepiej zu ywa si ni rdzewie. Czasem trzeba, eby aktor powici si dla poety. Potomno jest tym dla filozofa, czym ycie zagrobowe dla wierzcego. Trzy czwarte ycia trawimy na chceniu bez uczynku i na uczynkach bez chcenia. Wszystko mo emy prbowa nadaremnie i postanawia o wszystkim z wyjtkiem tych kilku chwil, ktre w kapryny sposb decyduj o naszym yciu. Disraeli Benjamin (1804-1881) ycie jest zbyt krtkie, by byo mae. Donne John (1572-1631) Mio, zawsze jednaka, nie zna pr roku ani granic, ani godzin, dni, miesicy. Dostojewski Fiodor Michajowicz (1821-1881) Kto pragnie ujrze twarz w twarz ywego Boga, niech nie szuka go na pustym fundamencie wasnych myli, lecz w mioci braterskiej. Podstawow si pedagogiczn jest dom rodzinny. ycie to raj, do ktrego klucze s w naszych rkach. Niezbadane s drogi, na ktrych Bg odnajduje czowieka. Jak mo na przechodzi koo drzewa i nie by szczliwym, e si je widzi? Rozmawia z czowiekiem i nie by szczliwym, e si go kocha? wiat peen jest drogich nieobecnych. Pikno zbawi wiat. Nie ma na wiecie nic trudniejszego nad szczero i nic atwiejszego nad pochlebstwo. Najlepsza definicja czowieka: istota, ktra do wszystkiego si przyzwyczaja. Szczcie nie polega na szczciu, ale na jego osiganiu. Jak e wielk rado ma matka, kiedy widzi pierwszy umiech swojego dziecka. Tak sam rado odczuwa zawsze Bg, kiedy widzi z wysokoci nieba grzesznika, ktry zaczyna modli si do niego caym sercem. Czowiek to tajemnica, trzeba j odgadn, lecz jeli przyjdzie Ci j odgadywa przez cae ycie, nie mw, e stracie czas. Ja badam t tajemnic, bowiem pragn by czowiekiem. Anio nigdy nie upada. Diabe upada tak nisko, e nigdy si nie podniesie. Czowiek upada i powstaje. Nie ma rzeczy bardziej niewiarygodnej od rzeczywistoci. Trudno sobie wyobrazi, do jakiego stopnia mo na skazi natur ludzk. Dowgird Anio (1776-1835) Bd nie inaczej si poznaje, tylko przez porwnanie z prawd. Nic bardziej nie wpywa na postpki czowieka, jak moc przykadu. Dryden John (1631-1700) Nigdy nie kochaa ta, ktra nie odwa y si postawi wszystkiego na jedn kart. Mio uznaje godziny za miesice i dni za lata, a ka da chwila nieobecnoci jest stuleciem.
19
Duhamel Georges (1884-1966) Bogaty jest czowiek, dla ktrego wiat jest nieustannym odkrywaniem. Dulles John Foster (1888-1959) Dla pokoju trzeba ryzykowa tak samo, jak w trakcie wojny... Jeli boisz si postawi spraw na ostrzu no a, ju przegrae. Duncan Isadora (1878-1927) Nadzieja jest rolin trudn do wyplenienia. Mo na nie wiem ile odrba gazi i zniszczy, a zawsze bdzie wypuszcza nowe pdy. Durant William (1860-1947) Mio, ktr prze ywamy w modoci, jest powierzchowna w porwnaniu z mioci, jak czowiek stary czuje do swej ony. Dygasiski (Tomasz) Adolf (1839-1902) Usiujc pozna i wytumaczy przyrod, zyskujemy najpewniejsze poznanie samych siebie, nawet wtedy, kiedy bdzimy w poznaniu prawdy. Najmniejsz rzecz zrobi dobrze jest trudno. Zdradzona mio kobiety jest to zdradzona sprawa ludzkoci. W wychowaniu nie tyle daj si oceni korzyci dobrej edukacji, ile - nastpstwa zej. Dygat Stanisaw (1914-1978) Mio jest po daniem fizycznym; mio jest wtedy czysta, kiedy po danie czyich ksztatw kojarzy si z zapachem koniczyny i rozgrzanej ziemi, te rzeczy z dusz przychodz dopiero pniej albo wcale. Kiedy si czuje pocig fizyczny, nieczyst namitno fizycznych ksztatw, to nie jest mio. Mio jest po daniem czyjej duszy. Dylan Bob, wac. Robert Zimmerman (ur. 1941) Nawet jeli niebo zmczyo si bkitem, nie ga nigdy wiata nadziei. Ebner-Eschenbach Marie von (1830-1916) Wikszo ludzi potrzebuje wicej mioci, ni na ni zasuguje. Mio jest mk, brak mioci mierci. W reumatyzm i prawdziw mio wierzy si dopiero wtedy, gdy jest si przez nie nawiedzonym. Kto wierzy w wolno woli, ten nigdy nie kocha i nigdy nie nienawidzi. Zachwyca nas zauwa alne pikno, lecz wieczne jest to, co niewidoczne. Sd da si obali, przesd nigdy. Gdy widzimy ju tylko to, co chcemy widzie, osignlimy duchow lepot. Nale y swe szczcie dzieli, by je pomno y. Nic bardziej nie czyni czowieka tchrzliwym i pozbawionym sumienia ni ch podobania si wszystkim. Czu si szczliwym i bez szczcia - oto jest szczcie. Przy spotkaniu po du szej rozce znajomi pytaj, co z nami, a przyjaciele, co w nas si dziao. Eckhart z Hochheim (1260-1327) Je eli kocham samego siebie, wszystkich kocham jak siebie.
20
Dobro ma rwnie wielk moc czynienia dobra, jak zo za. Eco Umberto (ur. 1932) Pki trwasz zamknity w swojej pustce, mo esz myle, e pozostajesz w kontakcie z Jednym, lecz gdy tylko zaczniesz co tam byle jak lepi z gliny, choby i elektronicznej, stajesz si demiurgiem, a kto trudzi si tworzc wiat, bruka si bdem i zem. Ludzko nie mo e znie myli, e wiat powsta wskutek przypadku, bdu, wycznie dziki temu, e cztery postrzelone atomy wpady jedne na drugie na mokrej jezdni. Trzeba wic znale kosmiczny spisek, Boga, anioy albo diaby. Kto czyta ksi ki, yje podwjnie. Eden Anthony Robert, sir (1897-1977) Dyplomata - to taki czowiek, ktry pamita o urodzinach jednoczenie jej wieku. Edison Thomas Alva (1847-1931) Podobnie jak dla rzebiarza niezbdny jest kawa marmuru, tak dla duszy niezbdna jest wiedza. Nie ma takiego fortelu, do ktrego nie odwoaby si czowiek, aby unikn pracy zwanej myleniem. Geniusz to wynik jednego procenta natchnienia i dziewidziesiciu dziewiciu procentw wypocenia. Sukces przychodzi jedynie do tych ktrzy dziaaj, podczas gdy pozostali oczekuj jego nadejcia. eby co wynale, wystarczy odrobina wyobrani i sterta zomu. Eichelberger Wojciech (ur. 1944) Jest tylko jeden rodzaj piknych kobiet - kobiety pogodzone ze sob. Einstein Albert (1879-1955) Wyobrania jest wa niejsza od wiedzy. Wolno nauczania i wyra ania opinii w ksi kach i prasie stanowi podstaw zdrowego i naturalnego rozwoju ka dego spoeczestwa. Czysto logiczne rozumowanie nie da nam adnej wiedzy o realnym wiecie. Najpikniejsze, co jest na wiecie, to pogodne oblicze. Uczony jest czowiekiem, ktry wie o rzeczach nieznanych innym i nie ma pojcia o tym, co znaj wszyscy. Jeli a oznacza szczcie, to a=x+y+z; x - to praca, y - rozrywki, z - umiejtno trzymania jzyka za zbami. wiat Amerykanina jest tak wielki, jak jego gazeta. Nie ma zego tytoniu, tak jak nie ma brzydkich kobiet. C za smutna epoka, w ktrej atwiej jest rozbi atom ni zniszczy przesd. Los ludzkoci jako caoci bdzie taki, na jaki ona zasuguje. Tylko wzorowanie si na wielkich i krysztaowo czystych charakterach rodzi pikne idee i szlachetne czyny. Wszystko trzeba robi tak prosto, jak to tylko jest mo liwe, ale nie prociej. Tylko ycie powicone innym warte jest prze ycia. Wszyscy wiedz, e czego nie da si zrobi. I wtedy pojawia si ten jeden, ktry nie wie, e si nie da, i on wanie to co robi. Znane s tysice sposobw zabijania czasu, ale nikt nie wie, jak go wskrzesi. Pan Bg jest wyrafinowany, ale nie jest zoliwy. Dwie rzeczy s nieskoczone - Wszechwiat i gupota ludzka. Co do tej pierwszej istniej jeszcze wtpliwoci. Majc dwadziecia lat, mylaem tylko o kochaniu. Potem kochaem ju tylko myle. Chc wiedzie, jak Bg stworzy ten wiat. Nie interesuje mnie to czy inne zjawisko. Chc zna Jego myli, reszta to szczegy. ony, nie pamitajc
21
Najtrudniej jest zrozumie, dlaczego w ogle co rozumiemy. Najbardziej niezrozumia kwesti dotyczc wiata jest to, e on jest zrozumiay. ycie mo na prze y tylko na dwa sposoby: albo tak, jakby nic nie byo cudem, albo tak, jakby cudem byo wszystko. Nigdy nie myl o przyszoci. Nadchodzi ona wystarczajco szybko. Rwnania s dla mnie wa niejsze, gdy polityka jest czym istotnym tylko dzisiaj, a rwnania s wieczne. Aby ukara mnie za moj pogard dla autorytetw, Los sprawi, e sam staem si autorytetem. Stanowczo zamierzam, gdy przyjdzie na mnie czas, wyzion ducha przy jak najmniejszej pomocy ze strony medykw, a pki co - hulaj moja niegodziwa duszo. Tak dalece czuj si czci ycia uniwersalnego, e w najmniejszym stopniu nie dbam o pocztek ani o koniec bytowania pojedynczego czowieka w tym odwiecznym przemijaniu. Wpatrz si gboko, gboko w przyrod, a wtedy wszystko lepiej zrozumiesz. Jeli moja teoria wzgldnoci si potwierdzi, Niemcy okrzykn mnie Niemcem, a Francuzi bd widzie we mnie obywatela wiata. Natomiast jeli oka e si bdna, dla Francuzw bd Niemcem, a Niemcy stwierdz, i jestem ydem. Jestem prawdziwie samotnym wdrowcem i nigdy caym sercem nie przynale aem do mojego kraju, domu, przyjaci, a nawet najbli szej rodziny. W zwizku z tym nigdy nie zatraciem dystansu i potrzeby izolacji. Nie mam adnych szczeglnych uzdolnie. Cechuje mnie tylko niepohamowana ciekawo. Jeli chodzi o mnie, wystarcza mi podziw dla tajemnic przyrody. Bg da mi upr mua i do dobry wch. Wierz w Boga Spinozy, przejawiajcego si w harmonii wszystkiego, co istnieje, a nie w Boga, ktry zajmowaby si losem i uczynkami ka dego czowieka. Wszystko, co ludzko dotychczas uczynia i wymylia, wzio si z d enia czowieka do zaspokojenia swych najgbszych potrzeb i umierzenia blu. Twierdz, e kosmiczne prze ycie religijne stanowi najsilniejsz i najszlachetniejsz pobudk do bada naukowych. Nauka bez religii jest uomna, religia bez nauki jest lepa. Moje doznania maj natur religijn w tym sensie, i jestem wiadomy, e umys ludzki jest zbyt ograniczony, by gbiej wnikn w harmoni Wszechwiata, ktr nazywamy prawami natury. Jestem gboko wierzcym ateist. Przyroda skrywa swoje tajemnice, poniewa jest wyniosa, a nie dlatego, e chce nas wywie w pole. Naukowiec jest niczym mimoza, gdy sam popeni bd, i niczym ryczcy lew, gdy odkryje bd zrobiony przez kogo innego. Ma estwo jest niewolnictwem, ktremu nadano bardziej cywilizowan posta. Ma estwo doprowadza do tego, e ludzie zaczynaj traktowa siebie nawzajem jak przedmioty, bdce ich wasnoci, a nie jak wolne osoby. Ejsmond Julian (1892-1930) Gdyby na wielkim wiecie zabrako umiechu dziecka, byoby ciemno i mroczno, ciemniej i mroczniej ni podczas nocy bezgwiezdnej i bezksi ycowej - mimo wszystkich soc, gwiazd i sztucznych reflektorw. Ten jeden may umiech rozwidnia ycie. Ekberg Anita, wac. Karsten Anita Marianne Ekberg (ur. 1931) Dozgonn mio trzeba prze y kilkakrotnie. Chodzi o to, by mo na byo porwnywa. Eliot George, wac. Mary Ann Evans (1819-1880) Kobieta wierzy, e 2 i 2 zmieni si w 5, jeli bdzie dugo paka i zrobi awantur. Szczcie jest opas obojtnoci dla cudzych trosk. Bogosawiony niech bdzie czowiek, ktry nie majc nic do powiedzenia, nie dostarcza tego dowodu w sowach.
22
Eliot Thomas Stearns (1888-1965) Pieko to jestemy my sami. Poowa za na tym wiecie wynika std, e kto chce si czu wa nym. Telewizja to forma rozrywki, ktra pozwala milionom ludzi sucha tego samego dowcipu w tym samym czasie i nadal odczuwa samotno. Elzenberg Henryk (1887-1967) Gorszy od bdu jest strach przed bdem. Dzieo jest przewa nie lepsze ni twrca. Kultura jest parad wartoci. Cz czego, co by go przerastao, jest czowiekowi niezbdna. Nie mo na tworzy dobra brudnymi rkami. Cierpienie jest zem najwikszym tylko dla zwierzt. Warto walki tkwi nie w szansach zwycistwa sprawy, w imi ktrej si j podjo, ale w wartoci tej sprawy. Gupcy maj mao gupich pomysw. Pikno i dobro - to nie s rzeczy, ktrymi by mo na si cieszy i ktrymi by mo na su y w samotnoci. Wymagaj one wsplnoty, kocha je mo na tylko pospou. Nie gard sob, e bitw przegrae. Trzeba pewnej siy, by si zapdzi tam, gdzie si bitwy przegrywa. Brak wytrwaoci to zawsze, w jakiej czci przynajmniej, brak wiary. Emerson Ralph Waldo (1803-1882) Oceniamy mdro czowieka na podstawie jego nadziei. Jedyny sposb znalezienia przyjaciela to by kim, czyli by samym sob. Czowiek jest tym, o czym myli przez cay dzie. Nic nie przyniesie ci zadowolenia, jeli nie postarasz si o nie sam. Ludzie stali si narzdziami swoich narzdzi. Przyjaciel to kto, z kim mog by szczery. Mog przy nim gono myle. Przyroda jest hojna, ale wybiera najkrtsz drog do celu. Engels Friedrich (1820-1895) Nikt nie mo e walczy o jak spraw, eby sobie nie zyska wrogw. Wszelka rwnowaga jest wzgldna i przemijajca. Przyczyna, ktra nie dziaa, nie jest w ogle przyczyn. Wobec despoty wszyscy s rwni, mianowicie - rwni zeru. Histori musiano zawsze pisa wedug jakiego kryterium wzitego spoza niej. Praca jest miar wartoci. Enniusz, Quintus Ennius z Rudiae w Kalabrii (III / II w. p.n.e.) Pewnego przyjaciela poznasz w sytuacji niepewnej. Dobrodziejstwo le skierowane staje si zym uczynkiem. Ten, kto yczliwie wskazuje drog bdzcemu, jest jak czowiek, ktry drugiemu pozwala zapali pochodni od swojej: wszak jego wasna pochodnia nie bdzie przez to wieci mniej jasno. Epiktet z Hierapolis we Frygii (ok. 50-130) Prawdziwe szczcie trwa wiecznie i nie mo e by zniszczone. Wszystko, co nie posiada tych dwu waciwoci, nie jest prawdziwym szczciem. Jest tylko jeden sposb na to, aby osign szczcie: przesta przejmowa si tym, na co nie mamy wpywu. Nie usiuj nagina biegu wydarze do swoich pragnie, lecz swoje pragnienia naginaj do biegu wydarze - a bdziesz szczliwy.
23
Zo najstraszliwsze, mier, nie dotyka nas wcale, bo pki my jestemy, nie ma mierci, a kiedy jest mier, nie ma nas. Nie skarby s przyjacimi, ale przyjaciel skarbem. Epikur (341-271 p.n.e.) Przyjemno jest pocztkiem i celem ycia szczliwego. Wzbogaci si mo na, nie dodajc nic do tego, co si ma, ale ujmujc du o z tego, czego si potrzebuje. Pomaga nam nie tyle pomoc przyjaciela, ile mo no polegania na niej. Spord wszystkich sposobw, jakie ci wskazuje mdro dla osignicia szczcia, najskuteczniejszym, najpewniejszym i najsodszym jest przyja. Erazm z Rotterdamu (1467-1536) Czy mo e kocha kogo ten, kto sam siebie nie cierpi? Czy mo e y w zgodzie z innymi, kto sam ze sob jest niezgodny? Czy mo e by komu miy, kto sam ze sob jest przykry i uci liwy? Cae ycie ludzkie czym e jest innym, jak nie jak komedi, w ktrej ka dy wystpuje w innej masce i ka dy gra swoj rol, dopki re yser nie spdzi go ze sceny. Estreicher Karol (1906-1984) Nasze ycie skada si z kolejnych, koniecznych rezygnacji. Eurypides (ok. 480-407 lub 406 p.n.e.) Mio jest najwiksz sodycz i najwiksz gorycz na ziemi. Zy pocztek zy koniec przynosi. By szczliwym - tego trzeba si uczy. Milcz albo mw co lepszego od milczenia. Mdro rani. Dobrze jest by bogatym i dobrze jest by silnym, ale jeszcze lepiej jest by kochanym przez wielu przyjaci. To nie sprawy niepokoj ludzi, lecz pogldy na te sprawy. Jzyk jest pot niejszy od miecza. Pokonanie drogi do cnoty wymaga ogromnego samozaparcia. Najwiksz wad ludzk jest gadulstwo. Dary uczynione przez zego czowieka nie przynosz korzyci. Evdokimov Paul (1901-1970) Bg jest bli szy czowiekowi ni czowiek sam sobie. Ezop, Asopos (VI w. p.n.e.) Nie ma nic lepszego ni jzyk, ktry jest cznikiem ycia spoecznego, kluczem do wiedzy, organem prawdy i rozsdku. Bdziecie silniejsi, o ile bdziecie y w zgodzie. Jeli za rozdzieli was niezgoda, atwo ulegniecie wrogom. Im mniejszy rozum, tym wiksza zarozumiao. Ludzie niepodobni do siebie niezbyt si lubi. Zawsze istnieje czowiek bardziej cierpicy od ciebie. Faber Stapulensis Jacobus, wac. Lefvre d'taples Jacques (ok. 1460-1536) Umiech bogaci obdarzonego, nie zubo ajc dajcego. Obdarzajc umiechem - uszczliwiasz serce.
24
Faulkner William Harrison (1897-1962) Na zych ludziach mo na polega, ci przynajmniej si nie zmieniaj. Mwi, e mio umiera midzy dwojgiem ludzi. To nieprawda, nie umiera. Opuszcza tylko czowieka. Odchodzi, gdy na ni nie zasuguje. Fedrus, Phedrus (I w. p.n.e. / I w. n.e.) Kto raz skama, temu si nie wierzy nawet, gdy mwi prawd. Fellini, Federico (1920-1993) Kino jest boskim sposobem opowiadania ycia, robienia konkurencji Panu Bogu. aden inny zawd nie pozwala stwarza wiata tak bardzo podobnego do tego, jaki znamy, ale rwnie do innych - nieznanych, rwnolegych, koncentrycznych. Fnelon Franois de Salignac de la Mothe (1651-1715) Dobra wola jest czym najbardziej wartociowym w czowieku. Feuerbach Ludwig Andreas (1804-1872) Mio jest czym boskim. Feynman Richard Philips (1918-1988) Z fizyk jest podobnie jak z seksem. Z uprawiania jej mo na mie pewne praktyczne korzyci, ale przecie nie po to si to robi. Uczcie si od nauki, e nie wolno wam wierzy eksperymentom. Nauka to wiara w ich ignorancj. Nie wydaje mi si, by ten fantastycznie cudowny wszechwiat, ta ogromna przestrze istniejca przez tyle czasu oraz r ne gatunki zwierzt, wszystkie te rozmaite planety i atomy z wszystkimi ich ruchami, i tak dalej, aby ten cay skomplikowany wiat by jedynie scen stworzon po to, by Bg mg obserwowa ludzi walczcych o dobro i zo - a taki jest wanie pogld religijny. Ta scena jest zbyt du a jak na ten dramat. Flaubert Gustave (1821-1880) Kocha si tylko to, od czego si cierpi. Fleming Alexander (1881-1955) Nie lekcewa cie nigdy zjawisk, ktre wydaj si wam niezwyke. Zdarza si, e pozory myl i e jest to faszywy alarm, ale mo e te si zdarzy, e bdzie to odkrycie jakiej wa nej prawdy. Fleszarowa-Muskat Stanisawa (1919-1989) Kobiety dziel si na takie, przez ktre ma si same zmartwienia i na takie, ktre nas przed tymi zmartwieniami broni. Nieproszony go musi przynajmniej umie wyj w por. Fontane Theodor (1819-1898) Zawsze si wraca do pierwszych mioci. Powietrze, wiato, odpoczynek uzdrawiaj, lecz najwiksze ukojenie pynie z kochajcego serca.
25
y lekko, ale nie lekkomylnie, mie odwag bez pychy, okazywa zaufanie i radosne wyrzeczenie bez fatalizmu - oto sztuka ycia. Pikno jest obecne, trzeba tylko chcie je widzie lub przynajmniej rozmylnie nie zamyka oczu. Fontenelle Bernard le Bovier (Bouvier) (1657-1757) Potrzeba wiata, by zwtpi, i siy, by w zwtpieniu wytrwa. Foscolo Ugo, wac. Ugo Niccol (1778-1827) Ka da za uczy nas jakiej prawdy. Foucault Michel (1926-1984) Droga od czowieka do czowieka prawdziwego wiedzie przez czowieka szalonego. France Anatole, wac. Franois Anatole Thibault (1844-1924) Lepiej zrozumie mao, ni zrozumie le. Przypadek to pseudonim Boga, gdy nie chce si On podpisa. Mio jest chorob zaraliw: nikt nie wie, kiedy jego te chwyci. Niemiao jest wielkim grzechem przeciw mioci. Niepokoi nas to, czego nie pojmujemy. Wol bdy entuzjasty od obojtnoci mdrca. Dobrze, gdy serce jest naiwne, a rozum nie. Wiedza jest askawa - ochrania ludzi przed myleniem. Kobieta jest jak ksi ka. Przegldajc, zawsze si na co natrafi. Ironia jest ostatni faz rozczarowania. W naturze ludzkiej le y, e odpoczynek po jednej pracy znajdujemy tylko w pracy innej. Franciszek z Asy u, wac. Giovanni di Bernardone, wity (1181 lub 1182-1226) Tylko w ubogich mo emy co Bogu podarowa. Mio nie jest kochana. Bg jest radoci, dlatego przed swj dom wystawi soce. Franciszek Salezy, Francois de Sales, wity (1567-1622) Miar mioci jest mio bez miary. Mio midzy cnotami jest tym, czym soce midzy gwiazdami: nadaje im blasku i urody. Franklin Benjamin (1706-1790) Miej oczy szeroko otwarte przed lubem i przymykaj je pniej. Kto yje nadziej, umrze godny. Zdrowy rozsdek to rzecz, ktrej ka dy potrzebuje, mao kto posiada, a nikt nie wie, e mu brakuje. Bramy mdroci nigdy nie bywaj zamknite. Silny jest ten, kto potrafi przezwyci y swe szkodliwe przyzwyczajenia. Nie mw le o nikim, ale mw wszystko, co najlepsze o ka dym. Kto ma cierpliwo, bdzie mia, co zechce. Kiedy jeste dobry dla innych, najlepszy jeste dla siebie. Jestemy o wiele bardziej opodatkowani przez nasze pr niactwo, pych i gupot ni przez rzd. Lenistwo idzie tak wolno, e bieda je dogania.
26
Fredro Aleksander, hrabia (1793-1876) Sobie prawd rzec - najwspanialsza prawda. Pies poczciwszy od czowieka - nim uksi, pierwej szczeka. Kto gardzi dowiadczeniem, jest albo wielkim czowiekiem, albo wielkim gupcem; ale wielkich ludzi na wiecie mao. Prdzej zodziej przyzna si, e ukrad, ni profesor, e gupstwo powiedzia. U czowieka jzyk - cz najtrwalsza. Ani si zetrze, ani si skurczy, a jednak zawsze w ruchu. Nie umie - nie ma grzechu. Ale wielki bd: udawa, e si umie, czego si nie umie. Nie ten gupi, kto le sdzi, ale ten, co go sdzi zrobi. Im wicej kontrolerw, tym wicej zodziei. Dziwna rzecz: im mniej wielkich ludzi, tym wicej pomnikw i medali. Nie ma wikszej radoci dla gupiego, jak znale gupszego od siebie. garzowi nikt nigdy nie wierzy, tylko czasem on sam sobie. Bd oszczdnym, aby mg by szczodrym. Przyjaci kochamy dla ich wad, bo lubimy, gdy kto te ma wady. Mae dobro wielkiego zego nie ozdobi ani naprawi; mae zo wielkie dobro zepsuje. Freud Sigmund (1856-1939) Rozkosz jest premi natury za trud podzenia i rodzenia. Nasze namitnoci czsto staj si naszym nieszczciem. Friedman Milton (ur. 1912) Z euro jest jak z socjalizmem. To pikna idea, ktra nie sprawdza si w praktyce. Frisch Max (1911-1991) Ojczyzna to ludzie, ktrych rozumiemy i ktrzy nas rozumiej. Fromm Erich (1900-1980) Niedojrzaa mio mwi: Kocham ci, poniewa ci potrzebuj. Dojrzaa mio mwi: Potrzebuj ci, poniewa ci kocham. Mio zaczyna si rozwija dopiero wwczas, gdy kochamy tych, ktrzy nie mog si nam na nic przyda. Sumienie sprawuje wadz z rwn surowoci jak autorytety zewntrzne. Mio jest poszanowaniem ycia we wszystkich przejawach. Szczcie nie jest ani dzieem przypadku, ani darem bogw. Szczcie to co, co ka dy z nas musi wypracowa dla samego siebie. Podstawowymi czynnikami dla wszystkich form mioci s: troska, poczucie odpowiedzialnoci, poszanowanie i poznanie. Technicznie yjemy w epoce atomowej, uczuciowo cigle w epoce kamiennej. Ludzie rodz si rwni, ale te rodz si r ni. Ten, kto jest wystarczajco silnie przekonany, by przeciwstawia si tumowi, jest raczej wyjtkiem ni zasad, wyjtkiem podziwianym wieki pniej, najczciej jednak wymiewanym przez wspczesnych. Jeli czowiek nie straci cokolwiek zdolnoci do prze ywania, jeli nie sta si robotem, nie uda mu si omin bolesnych decyzji. Wedug legendy Prometeusz przynis czowiekowi ogie, aby uwolni go spod kontroli natury. Od tego momentu wasnej historii czowiek uczyni si prawdziwym niewolnikiem ognia, ktry mia go uwolni. Dzisiejszy czowiek uwa a, e traci co - czas - kiedy nie dziaa do szybko; a jednak nie wie potem, co zrobi z czasem, ktry zyska - mo e go tylko zabi. Czowiek, ktry nie mo e tworzy, pragnie niszczy. Zarwno tworzc, jak i niszczc przekracza on ramy swojego istnienia jako istoty ludzkiej. Mio to nie tylko silne uczucie - to tak e poznanie, osd, decyzja. Czowiek tylko wwczas jest szczliwy, kiedy interesuje si tym, co tworzy.
27
Ludzie samolubni nie s zdolni kocha innych, ale tak naprawd nie s te siebie. Nie jest bogaty ten, kto du o ma, lecz ten, kto du o daje. Galileusz, Galileo Galilei (1564-1642)
zdolni kocha
Filozofia zawarta jest w tej wielkiej ksidze, ktr mamy przed oczami - mam na myli wszechwiat - ale nie uda si nam jej zrozumie, dopki nie poznamy waciwego jzyka i symboli, jakimi j napisano. Gandhi Mohandas Karamchand, przydomek Mahatma, czyli Wielki Duchem (1869-1948) Mio jest czym najmocniejszym na wiecie, a jednak nie mo na wyobrazi sobie nic bardziej skromnego. Na wiecie jest tak wiele godujcych, e Bg mo e dotrze do nich jedynie w postaci chleba. Nawet lepy, ktry nie widzi r y, zauwa a jej wo. W yciu jest co wicej do zrobienia, ni tylko zwikszy jego tempo. atwo by przyjacielem dla kogo, kto jest twoim przyjacielem, ale by przyjacielem dla kogo, kto uwa a si za twego wroga - to kwintesencja prawdziwej religii. Ten, kto nie potrafi panowa nad samym sob, nigdy nie bdzie panowa nad innymi. Dobro i zo musz istnie obok siebie, a czowiek musi dokonywa wyboru. Garbo Greta, wac. Greta Luisa Gustaffson (1905-1990) Rzadko kiedy kobieta wybacza m czynie zazdro; jeli nie jest zazdrosny, nie wybacza mu nigdy. Gary Romain, wac. Kacev, pseud. Emile Ajar (1914-1980) Koniecznie trzeba kogo kocha, eby go kocha jeszcze bardziej. Fryzury i brody s dzi oznak wiatopogldu i ideologii. Gauguin Paul (1848-1903) Nic tak nie przypomina kiczu jak arcydzieo. Gawiski Jan (ok. 1625-1684) Nie y ten, kto nie kocha i nie zna mioci. Gssowski Jerzy Filip (ur. 1926) Mio swoj, a zmysy swoj zwyky chodzi drog. Gell-Mann Murray (ur. 1929) Wszystko, co nie jest zakazane, jest obowizkowe. Getty Jean-Paul (1892-1976) Bezinteresowna przyja mo e istnie tylko midzy ludmi o jednakowych dochodach. Gide Andr (1869-1951) Ka dy z nas rozumie u innych te uczucia, do jakich sam jest zdolny.
28
Giraudoux Jean (1882-1944) Ka da wojna jest ostatni. Goethe Johann Wolfgang von (1749-1832) Biorc pod uwag wszystkie akty tworzenia, odkrywa si jedn elementarn prawd: gdy si czemu prawdziwie powicamy, wspiera nas opatrzno. Dobrowolna zale no jest najpikniejszym stanem, a czy byby on mo liwy bez mioci. To, co odziedziczye po swoim ojcu, musisz na nowo zdoby, w przeciwnym razie to nie bdzie twoje. Mio przedstawia sob zawsze co idealnego, a ma estwo co realnego i nigdy bezkarnie nie mo na pomiesza ze sob obu tych skadnikw. Mio przemija. Tak, ale woda chrztu wysycha tak e. Czy mamy wobec tego lekcewa y wito chrztu? Kto nie umie kocha, musi si uczy pochlebstwa, inaczej nic nie zwojuje. Serce nigdy si nie starzeje, ma tylko coraz wicej blizn. Nale y ka dego dnia posucha krtkiej pieni, przeczyta dobry wiersz, zobaczy wspaniay obraz i - jeli to mo liwe - wypowiedzie kilka rozsdnych sw. Ksztatuje nas i wypenia to, co kochamy. Kto nie jest w stanie kocha i twierdzi, e nigdy si nie myli, ten pozwoli si ju pogrzeba. Tylko konkretne czyny pokazuj si mioci. Nie zawsze si traci, kiedy si zostaje pozbawionym czego. Co skraca mi czas? - Dziaanie! Co wydu a go niemiosiernie? - Bezczynno! Dopki d y, bdzi czowiek. ycie nieczynne jest to mier przed zgonem. Gboki upadek prowadzi czsto do wielkiego szczcia. Dowiadczenie jest mistrzyni ycia. Ten jest najszczliwszy z ludzi, kto koniec ycia umie powiza z jego pocztkiem. Z wiekiem coraz bardziej jestemy dowiadczani. By mo e nic nie jest warte zachodu, aby to lub tamto czyni. Ale wszystko, co czynimy, jest w ka dym razie warte, aby to czyni doskonale. Kto nie spodziewa si miliona czytelnikw, nie powinien napisa ani jednej linijki. Najwiksze trudnoci kryj si tam, gdzie ich nie szukamy. Gupi i mdrzy ludzie s nieszkodliwi, tylko pgwki s niebezpieczne. Z tutejszymi dziewcztami nudna jest zabawa: na przyja braknie im rozumu, na mio braknie im uczucia. Kto si przybli a, tego nie odtrcajcie; kto si oddala, tego nie zatrzymujcie; kto wraca, tego przyjmijcie tak, jak gdyby nigdy nie odchodzi. W yciu wszystko sprowadza si do czynu; uciechy i cierpienia znajd si same. Gdybymy zawsze z otwartym sercem przyjmowali dobro, ktre nam Bg na ka dy dzie gotuje, mielibymy tak e do siy, by znie zo, jeli si zdarzy. Kiedy ludzie staj si naprawd li, jedynym uczuciem, jakie pozostaje, jest rado z cudzej krzywdy. Wszystko jest prostsze, ni zdolnimy pomyle, a jednoczenie bardziej zawikane, ni mo na poj. Potykajc si mo na zaj daleko; nie wolno tylko upa i nie podnie si. Cokolwiek robisz lub marzysz, e mo esz to zrobi - zacznij tylko. W zdecydowaniu drzemie geniusz, sia i magia. Czym jest czowiek, ten wysawiony pbg? Czy nie brak mu si wanie tam, gdzie mu ich najbardziej potrzeba? I kiedy wzlatuje w radoci lub tonie w cierpieniu, czy w obu wypadkach nie wtedy wanie zatrzyma si musi, nie wtedy powrci do tpej, zimnej wiadomoci, gdy pragn zatraci si w peni nieskoczonoci? Tylko w zbiorowoci poznajemy natur: tylko zbiorowo prze ywamy prawdziwe czowieczestwo. Gogh Vincent van (1853-1890) Wierz, e im bardziej si kocha, tym wicej si czyni, gdy mioci, ktra nie jest niczym wicej ni uczuciem, nie mgbym nawet nazwa mioci.
29
Gogol Nikoaj Wasiljewicz (1805-1852) Nasze ycie to wieczny rozbrat marzenia z rzeczywistoci. Z czego si miejecie? Z samych siebie si miejecie! Szczcie czowieka na ziemi zaczyna si dla wtedy, gdy zapominajc o sobie, zacznie y dla innych. Ka demu czowiekowi Bg wyznacza jego drog. Tylko dla mioci nie ma przeszkd. Kto wierzy w wiato, ujrzy j, ciemno istnieje tylko dla niewierzcych. Mdl si o to, aby umia si modli. Biada temu, kto zadowolony jest z siebie; taki czowiek nigdy nie nabdzie rozumu. Rozum jest naszym przewodnikiem, czsto jednak pierwszy nas zdradza. Gojawiczyska Pola (Apolonia) (1896-1963) Smutek - to najgorsza pora dnia. Goldoni Carlo (1707-1793) Jest si wiernym, dopki trwa mio, a kochankiem, dopki przedmiot mioci jest blisko. Kto nie ma odwagi stara si o swoje szczcie, tym samym udowadnia, e tego szczcia nie jest wart. Goldwyn Samuel, wac. Samuel Goldfisz (1884-1974) Umiejtno ycia polega w 90% na zdolnoci ycia w zgodzie z ludmi, ktrych nie mo emy znie. Sukces umo liwia ci posiadanie wielu rzeczy, ale nie daje ci tego wspaniaego, wewntrznego czego, co przynosi ze sob mio. Gombrowicz Witold (1904-1969) Mio i nienawi s dwoma obliczami tego samego. Ojczyzna? Przecie ka dy z wybitnych, wskutek po prostu wybitnoci swojej, by cudzoziemcem nawet u siebie w domu. Na Boga, udawajmy normalnych, skoro nie mo emy by normalni, bo inaczej nie wydobdziemy si std. Gmez de la Serna Ramn (1888-1963) Zudzenie to westchnienie wyobrani. Gadua jest samograjcym dtym instrumentem. Poniedziaek: dzie dugi ju z nazwy. Gotthelf Jeremias, wac. Albert Bitzius (1797-1854) Szczliwi, ktrzy nauczyli swoje dzieci cieszy si maymi rzeczami. Grnicki ukasz (1527-1603) Mio jest po daniem piknoci. Gracin y Morales Baltasar (1601-1658) Najwikszym gupcem jest ten, kto sdzi, e poza nim wszyscy s gupcami. Mo esz zosta zmuszony do prowadzenia wojny, ale nie musisz u ywa zatrutych strza.
30
Green Julien (1900-1998) Nic nie jest bli sze kobiety zaczarowanej ni kobieta zakochana. Greene Graham (ur. 1904) Im bardziej przyjanie s poufae, tym bardziej nara one na rozbicie. Nienawi to jedynie pora ka wyobrani. Droga do nieba jest ju czci nieba. Grochowiak Stanisaw (1934-1976) Wol brzydot, jest bli ej krwiobiegu ycia. Grzegorz z Nyssy, wity (335-399) Zbli ajc si do wiata, dusza staje si wiatoci. Ka dy jest malarzem wasnego ycia: wola jest podkadem, cnoty - kolorami, a Jezus Chrystus - oryginaem do odtworzenia. Guardini Romano (1885-1968) Cae ycie jest nieustann okazj, by spotka Jezusa. Tylko ten, kto kocha, potrafi skutecznie pocieszy. Guitry Sacha, wac. Alexandre Georges Pierre G. (1885-1957) Wszyscy ludzie s komediantami z wyjtkiem kilku znanych mi aktorw. Kiedy mwi si, e pienidze szczcia nie daj, z pewnoci ma si na myli pienidze innych. Hall Tom (ur. 1936) Jeli trzymasz mio zbyt sabo, odleci; jeli j ciniesz za mocno, umrze. Oto jedna z zagadek. Hammarskjld Dag (1905-1961) Dobro jest czym bardzo prostym: by zawsze do dyspozycji drugich, nigdy nie szuka samego siebie. Zachowaj wewntrzny spokj pord wszelkiego zgieku. Pozosta otwarty i cichy niezale nie od tego, jak liczne tumy przechodz obok ciebie. Hampton Christopher (ur. 1946) Pyta pisarza, co sdzi o krytykach, to jak pyta latarni uliczn, co sdzi o pieskach. Havel Vaclav (ur. 1936) Tragedi wspczesnego czowieka jest nie to, e wie on coraz wicej o sensie swego ycia, lecz e coraz mniej zajmuje si tym pytaniem. Polityka nie jest sztuk tego, co mo liwe, lecz tego, co niemo liwe. Hawthorne Nathaniel (1804-1864) Szczcie jest jak motyl: kiedy usiujesz je zapa, zawsze wymyka ci si z rk. Ale jeli cichutko usidziesz, to mo e samo do ciebie przyleci.
31
W naturze czowieka nie istnieje nic takiego, jak zdecydowanie i swobodne opowiedzenie si czy to za dobrem, czy za zem - z wyjtkiem momentu egzekucji. Hebbel Christian Friedrich (1813-1863) Wprost nie do wiary, ile rozumu u ywa si w wiecie dla udowodnienia gupstw. Myl, e zaraz po mierci przychodzi ka demu do gowy lekarstwo na chorob, wskutek ktrej umar. Nie wi si nigdy z tym, dla kogo rodkiem jest to, co dla ciebie celem. Sztuka jest zgszczon natur, a natura rozproszon sztuk. Publiczno oklaskuje sztuczne ognie, ale nigdy wschd soca. Hegel Georg Wilhelm Friedrich (1770-1831) Z historii narodw mo emy si nauczy, e narody niczego nie nauczyy si z historii. Dzieje powszechne s przejawieniem si ducha w czasie, podobnie jak przyroda przejawia si w przestrzeni. R norodno dzie i tworw ducha wiadczy o tym, jakie siy w nim drzemi. Heine Heinrich (1797-1856) Ma estwo - to morze, dla ktrego dotychczas nie wynaleziono kompasu. Bg mi przebaczy, to jest Jego fach. Gdzie si pali ksi ki, dojdzie w kocu do palenia ludzi. Anglicy maj sto religii, lecz tylko jeden sos. Demagogia - wite przymierze narodw. Nie powiem, e kobiety nie maj charakteru, raczej maj codziennie inny. Hemingway Ernest (1899-1961) Szczcie jest czym, co przychodzi pod wieloma postaciami, wic kt je mo e rozpozna? Ka dy dzie jest nowym dniem. Myl tylko o tym, co nale y. Miej w gowie to, co robisz. Tylko praktyczno ma sens. Potrzeba dwch lat, aby nauczy si mwi; pidziesit, aby nauczy si milcze. Nie tylko odpowiedzi staj si przestarzae, ale nawet same pytania. Czowiek nie jest stworzony do klski. Czowieka mo na zniszczy, ale nie pokona. Czowiek nie mdrzeje na staro, ale staje si ostro ny. Jedynie ci kochankowie mog o sobie zapomnie, ktrzy niedostatecznie si kochali, by si znienawidzi. Szczcie to po prostu dobre zdrowie i za pami. Wesoo jest rodzajem odwagi. Ze wszystkich zwierzt jeden czowiek umie si mia, cho on wanie ma najmniej powodw. Inteligentni ludzie s czsto zmuszani do picia, by bezkonfliktowo spdza czas z idiotami. wiat amie ka dego, a pniej wielu twardnieje w zamanych miejscach. Tych jednak, ktrych nie jest w stanie zama, zabija. Powiedz mi kto s twoi przyjaciele, a powiem ci kim jeste. Od tej zasady historia zna jeden wyjtek: Judasz, ktrego znajomociom nie mo na nic zarzuci. Nie mo na uciec od samego siebie przenoszc si z miejsca na miejsce. Kotom bez trudu udaje si to, co nie jest dane czowiekowi: i przez ycie nie czynic haasu. Hepburn Audrey, wac. Edda van Heemstra Hepburn-Ruston (1929-1993) Co to jest prawdziwa mio, wiedz tylko kobiety brzydkie, pikne - umiej zaledwie uwodzi.
32
Heraklit z Efezu (ok. 540-480 p.n.e.) Wszystko si zmienia z wyjtkiem samego prawa zmiany. Kto nie spodziewa si niespodziewanego, ten nie odkryje go. Charakter czowieka jest jego przeznaczeniem. Choby wszystkie przeszed drogi, nie dojdziesz do granic duszy. Choroba pozwala pozna sodycz zdrowia. Gd pozwala pozna sodycz sytoci. Herbert George (1593-1633) Jeden ojciec znaczy wicej ni stu nauczycieli. Herbert Zbigniew (1924-1998) Bd odwa ny, gdy rozum zawodzi. Istnieje bdne pojcie, e tradycja jest czym podobnym do masy spadkowej, dziedziczy si j mechanicznie, bez wysiku. Hercen Aleksander Iwanowicz, pseud. Iskander (1812-1870) Przemija tylko to, co jest kamliwe i zudne, nieistotne, co waciwie nigdy nie miao rzeczywistego bytu... Dla prawdy mier nie istnieje. Herder Johann Gottfried (1744-1803) Bardzo atwo jest zniszczy szczcie bliniego, ale jak e trudno je naprawi. Praca jest balsamem ycia, praca jest rdem cnt. Herling-Grudziski Gustaw (1919-2000) Czowiek nie mo e y, nie wiedzc, po co yje. Przekonaem si wielokrotnie, e czowiek jest ludzki w ludzkich warunkach, i uwa am za upiorny nonsens naszych czasw prby sdzenia go wedug uczynkw, jakich dopuci si w warunkach nieludzkich - tak jakby wod mo na byo mierzy ogniem, a ziemi piekem. Hesse Hermann (1877-1962) Jedynie mio nadaje sens yciu. Dlatego im bardziej zdolni bdziemy do mioci i dawania siebie innym, tym bardziej sensowne bdzie nasze ycie. Czowiek nie jest wszak jakim mocnym i trwaym ksztatem, jest raczej prb i stanem przejciowym, jest niczym innym, jak wskim, niebezpiecznym mostem midzy natur a duchem. Najgbsze przeznaczenie popycha go ku duchowi, ku Bogu - najgortsza tsknota cignie go z powrotem ku naturze, ku matce: midzy obiema potgami, dr c lkliwie, balansuje jego ycie... Sumienie wiata nie ma adresu. Ka da epoka, ka da kultura, ka dy obyczaj i tradycja maj swj styl, swoj specyfik, swoje subtelnoci i ostroci, uroki i okruciestwa, ka da epoka uwa a pewne niedomogi za oczywiste, a inne zo znosi cierpliwie. Prawdziwym cierpieniem, piekem staje si ycie ludzkie tylko tam, gdzie krzy uj si dwie epoki, dwie kultury i religie. Czowiek nie jest nazbyt zdolny do mylenia w wielkim wymiarze i nawet najbardziej uduchowiony i wyksztacony patrzy stale na wiat i na siebie - zwaszcza na siebie - przez okulary bardzo naiwnych, uproszczonych i kamliwych formu! Jako ciao ka dy czowiek jest jednoci, jako dusza nigdy. Jedno jest tylko serce i jedno ciao, ale mieszkaj w nich nie dwie dusze, nie pi, lecz niezliczona ich ilo; czowiek jest skadajc si ze stu usek cebul, uplecion z mnstwa nitek tkanin.
33
Hipokrates, Hippokrates (ok. 460-377 p.n.e.) Trzeba wiedzie, e z mzgu samego pyn nasze przyjemnoci, rado, miech, wesoo, a tak e nasze smutki, bl, ao i zy... Chory jest ten, kto unika mioci. Hirszfeld Ludwik (1884-1954) Nale y by optymist na pocztku pracy, a krytycznym na kocu. Wielkim jest ten, ktry przezwyci ywszy instynkt ycia, zmieni go w pragnienie trwania. Tajemnica energii dziaania polega na tchnieniu nauki. Hitchcock Alfred, zwany popularnie Hitch'em (1899-1980) Film to ycie, z ktrego wymazano plamy nudy. Bez szminki aktorzy staj si mao rozgarnitymi dziemi. Absurdalno daje si wyrazi tylko za pomoc humoru. Film jest zy wtedy, jeli ktokolwiek z publicznoci chocia na chwil mo e odwrci oczy od ekranu. Film powinien zaczyna si od trzsienia ziemi, potem za napicie ma nieprzerwanie rosn. Kobieta, ktra publicznie si rozbiera, przypomina mi re ysera filmu kryminalnego, ktry na wstpie zdradza rozwizanie. Mio to partia kart, w ktrej wszyscy oszukuj: m czyni, by wygra, kobiety, by nie przegra. Oczekiwanie na niebezpieczestwo jest gorsze ni moment, gdy ono na czowieka spada. Hoffmanowa Klementyna z Taskich (1798-1845) Prawdziwa mio w kobiecie nigdy nie oczekuje rwnej zapaty za to, co daje, ani szczcia rwnego temu, jakie chce sprawi. Mio to ma szczeglnego w sobie, e razem poddaje si jarzmu i panuje; serca ni zajte dwiga, pta i drugiemu nosi je ka e. Holbach Paul Henry Thiry d' (1723-1789) Aby by szczliwym, trzeba pragn, dziaa i pracowa - taki jest porzdek przyrody, ktrej ycie polega na dziaaniu. Holub Miroslav (1924-1998) Mamy map wszechwiata dla mikrobw, mamy map mikroba dla wszechwiata. Hope Bob, wac. Leslie Townes Hope (1903-2003) Ma estwo jest tylko wwczas harmonijne, je eli skada si z dwch lepszych powek. Horacy, Quintus Horatius Flaccus (65-8 p.n.e.) O tobie mwi bajka pod zmienionym imieniem. Ten zdoby uznanie wszystkich, kto poczy przyjemne z po ytecznym. Mio poszale w por. Kto uczciwy i skromny, ka demu yczliwy. Jest miara we wszystkim, s w kocu pewne granice. ycie nie dao niczego miertelnym bez wielkiej pracy. Jadc za morze, klimat zmieniamy, nie siebie.
34
Hugo Victor Marie (1802-1885) Kocha to jedyna rzecz, mogca zapeni wieczno... Nieskoczono potrzebuje bezkresw. Bd takim, aby nie musia czerwieni si sam przed sob. Nasze dziaanie ksztatuje nas lub niszczy. Jestemy dziemi naszych wasnych uczynkw. ycie nikomu nieu yteczne jest zgryzot. Umiech jest jak soce, ktre spdza chd z ludzkiej twarzy. Znam widok pikniejszy ni morze - niebo gwiadziste. Znam widok wspanialszy od nieba gwiadzistego - wntrze duszy ludzkiej. Jedyn prawdziw cnot jest rozsdek. Najwiksze szczcie w yciu to pewno, e jestemy kochani ze wzgldu na nas samych albo raczej pomimo nas samych. Nie ma na wiecie nic rwnie pot nego jak pomys, ktrego czas wanie nadszed. Bd jak ptak, ktry spoczwszy w locie swym na gazce, chocia ona ugina si pod jego ci arem, nie przestaje piewa, bo wie, e ma skrzyda, ktre go ustrzeg od zagady. Gupcem wolno by ka demu, ale pod jednym warunkiem: eby nie dawa zego przykadu. Kobieta, ktra ma jednego kochanka, jest anioem, ktra ma dwch, jest potworem, ktra ma trzech, jest kobiet. Mio to morze, ktrego wybrze em jest kobieta. Humboldt Alexander von (1769-1859) Najbardziej niebezpiecznym wiatopogldem jest wiatopogld ludzi, ktrzy nigdy nie widzieli wiata. Huxley Aldous Leonard (1894-1963) Bezwzgldne zo wywouje konieczno istnienia bezwzgldnego dobra. Kto umie czyta, posiad klucz do wielkich czynw, do nieprzeczuwalnych mo liwoci, do upajajco piknego, udanego i sensownego ycia. Szczcie powstaje tylko jako produkt uboczny, tak samo jak koks. Wszystko co si staje, podobne jest do czowieka, ktremu si wydarza. atwiej uo y dziesi poprawnych sonetw ni dobry tekst ogoszenia. Muzyka oznacza tylko sam siebie. Huxley Thomas Henry (1825-1895) Wielka tragedia nauki - pikna hipoteza ginie umiercona przez brzydki fakt. Ibsen Henrik (1828-1906) Mio nie potpia - mio oczyszcza i dwiga. Najsilniejszym czowiekiem w wiecie jest ten, kto jest zupenie sam. Kiedy si jest na proszonym obiedzie, to trzeba zapracowa na deser. Odbierz przecitnemu czowiekowi jego kamstwo ycia, a wzie mu zarazem cae szczcie. By poet, znaczy by swoim wasnym sdzi. Kobieta jest najwiksz potg na ziemi, jej rka wadna jest kierowa m czyzn tam, gdzie chce go mie Bg. Polityka to najwa niejsza sprawa w yciu gazety. W yciu powszednim yjemy zazwyczaj poow wiadomoci, poow mo liwoci. Wysoko musi si wznie, kto upad nisko. Tworzy znaczy: sd odbywa nad wasn dusz. Niech e pan nie posuguje si obcym wyrazem ideay. Przecie na okrelenie tego mamy pikne rodzime sowo: kamstwa. Iorga Nicolae (1871-1940) Masz prawo dawa, nie masz prawa zabra.
35
Ipohorska Janina, pseud. Jan Kamyczek, Paulina Rojek (1914-1981) Ach, co za oszczdno czasu - zakocha si od pierwszego wejrzenia! Zawsze z ktrej ambony jest si wykltym. Gdyby urzdzi cakowicie wolne wybory, ka dy gosowaby na siebie. Ukada bud et: zatruwa sobie ycie jeszcze przed dokonaniem wydatkw. Nasz imponujcy przyrost naturalny to przede wszystkim czsty brak arwek. Zebranie to najbardziej pracowity sposb tracenia czasu. Wymieniaj dowiadczenia. Ale tylko na lepsze! Na sam widok muzeum nogi s ju zmczone. S kobiety, z ktrymi gdy si rozmawia, robi nam si al ich m w. Irzykowski Karol (1873-1944) Ciao dopiero przez erotyzm staje si interesujce i symboliczne. Czowiek wiat przerobi i wiat zniszczy, wszystkiego dokona i wszystko przecierpi, ale pod jednym warunkiem: eby mia wiadka. C z tego, e Eskimosi nauczyli si y wrd niegw i lodw, kiedy nie oni odkryli biegun. Uczciwo jest cnot, ktra du o kosztuje. Gupota jest te pewnym sposobem u ywania umysu. Aforyzm wici i kamie krtkoci. Dzieje s coraz to inn proporcj i form poczenia pierwiastka irracjonalnego z racjonalnym. Dziwne jest, e czowiek jest dumny raczej z tego, co mu daa natura, ni z wasnych zasug. Gdyby tak ustanowi wito suchania cudzych argumentw. Ka dy naladuje sam siebie po pewnych dowiadczeniach, bo w swej skrze ka demu najlepiej i najwygodniej. Niektrych faktw yciowych nie mo na, bd co bd, ani obali, ani zastpi innymi i one swego biografa najlepiej pilnuj. Kara przychodzi zwykle w ten sposb, e wyglda jak krzywda. Bg dziaa incognito, dziki temu nie zmusza ofiary do milczenia, pozwala jej na zudzenia i skargi. Kocha si dopiero wtedy naprawd, gdy midzy obojgiem nie stoi ani Bg, ani moralno. Wszechwiat jest zwierzciem, ktre nas widzi, sucha i zapamituje. Naturaln religi czowieka jest immanentny symbolizm. W kontracie do symbolizmu dogmatycznego, ktry jest podstaw religii oficjalnych, ten zadowala si materiaem wiata rzeczywistego i wypatruje w nim pewne linie, ktre przedu a w nieskoczono jako drogi dla myli, pytajc, tsknic, zgadujc. Pan Bg wiat stworzy, a potem zacz si nim bawi. Prcz skrawka natychmiastowej chwili cay wiat skada si z tego, co nie istnieje. Dobrzy chrzecijanie wyobra aj sobie, e Pan Bg ma najwiksza kartotek. Tkwi w czowieku pewna mistyczna zaborczo, ktra widzie uto samia z mie. Je eli czwartym wymiarem bdzie czas, to pitym bdzie mier. Nawet bohaterstwo nie jest, jak si zwykle mwi, przezwyci eniem mierci na rzecz ycia; jest ono tylko dlatego pikne, e rzuca cie mierci na ycie i czyni je na nowo tajemniczym. y to znaczy: dopiero przygotowa si do ycia. Umieramy w chwili, kiedy bymy mogli na dobre zacz. Ale Najwy szy Sdzia mwi: Nie dam si oszuka, to wanie byo ycie. S westchnienia, uczucia, myli wite i tkliwe, sowa i czyny szalone, pieszczoty nie wykonane, pomysy na wp pomylane, ktre wiecznie czekaj nad jakim brzegiem, czy i na nie przyjdzie kiedy pora? Ale nikt nie prbuje wykrzycze si, wypaka, wygada, zapomina o tym swoim wiecie, ogranicza jego rozrost, skazuje go wreszcie na zamarcie. Prcz wiata najwiksz zagadk dla czowieka jest drugi czowiek. W ciemnoci nie biec, sprawdza otoczenie rkami, strzec si wybojw, drzew, kamieni, wymija zygzakiem przedmioty - jest wbrew naturze, wbrew popdom, jak wszelka wiedza. Ciemno, przekreliwszy oko, wymaga, eby w niej mkn, pyn i rozpywa si. Prawdziw, typow form wsp ycia duchowego jest poezja. Pisa - znaczy to czyni si zrozumiaym.
36
Niezawodnie bardzo imponujce, bardzo szanowne i bardzo perspektywiczne jest to sowo: konieczno. A przede wszystkim wygodne. Daje jak zud pewnoci wrd chaosu. Uspokaja. Zdejmuje odpowiedzialno. Udaje, e wszystko, choby byo najgorszym, jest przynajmniej w porzdku. Jest najsubtelniejszym sposobem samobjstwa. A przy tym ma taki dwik spi owy, nieubagany. Mo e pomyka jest przewidzianym z gry wynikiem pewnego mechanizmu. Przypadek jest nie tylko wypadkow nieobliczalnych, wa nych si yjcych poza czowiekiem, on tak e ciga dookoa siebie siy tkwice w samym czowieku, staje si odczynnikiem natury ludzkiej i demaskuje j lub apoteozuje. Prawie wszystkie wiatopogldy opieraj si na kombinowaniu jakich sprzecznoci i s zawsze nara one na zarzut niekonsekwencji. Niczego nie mo na do koca przemyle, wszystko mo na do koca przetrwa. Nao ylimy sobie dobrowolnie pta na fantazj. Od chwili kiedy czowiek sam naprawd zacz lata, Pegaz musi ora. Ludziom czsto wydaje si, e wiksza prawda musi le e w pobli u wikszej nieprzyjemnoci. Gdy tysic ludzi mwi to samo, to jest to albo vox Dei, albo wielkie gupstwo. Wci jeszcze przechodz brodem przez rzek odwa nie, gdy ju most jest gdzie zbudowany. Wszelka kultura pewnego dnia pokazuje sw smutn prawd - prawd przeadowanego, a pustego magazynu. To, co si pospolicie nazywa intelektualizmem, powinno si raczej nazywa szablonem. U nas ludzie myl, e ka dy, ktry myli, tym samym ju dobrze myli. Mwi, e si zgadzaj. Nie lubi przeciwnikw, ktrych nigdy nie ma w domu. Przelana krew mo e by tak samo symbolem bezradnoci jak wybita szyba. S stoy o kulawych nogach, pod ktre podkada si Bibli. Ze si zwykle mci, ale dobre niekoniecznie si wynagradza. Ze ma silniejsze konsekwencje. Mio jest dziwn syntez egoizmu i altruizmu; bywaj wypadki, w ktrych z drapie nym egoizmem jest bardziej do twarzy ni z flegmatycznym zrzeczeniem si praw swoich. Gdy dusze maj si sta wzajemnie swoj wasnoci, wtedy ustaj zasadnicze prawa czowieczestwa. O wiele atwiej jest zapamita sobie o ludziach ze (plastyczne) ni dobre (abstrakcja). Zo jest charakterystyczne, dobre jest banalne. Czowiek nie wytworzy sobie jeszcze ideau, za ktry by byo warto umiera, ale lubi w ogle za co umiera. I to jest na razie najlepsze. wiat dzisiejszy jest tak urzdzony, e nawet przy najlepszej woli otoczenia dokonuje si bezimienna zbrodnia na ka dej jednostce. Nikt nie winien i winni s wszyscy. Dzieje si wci to samo, co w cisku podczas po aru. W olbrzymiej wikszoci wypadkw yciem jest wanie to, e y nie mo na... Pan chce by w porzdku wobec ycia? Ale ycie zawsze Pana oszuka, ycie jest wini. Nawet czowiek samotny nie mgby si czu samotnym bez ta, ktre tworz inni ludzie. Odkry, e jest zbrodniarzem (niedog, gupcem), i postanowi y z sob samym w dobrej komitywie. I ycie mu upywa na tolerowaniu siebie. Jest rzecz obrzydliw, do jakiego stopnia czowiek potrafi szczerze przymili si. Strasznie mi niegdy imponowali ludzie, ktrzy mi nie odpisywali na listy; uwa aem ich za jakie wy sze istoty. Lepiej z mdrym zgubi ni z gupim znale - mwi przysowie. Ale najgorzej jest z gupim zgubi, a to si dzieje najczciej. Nie ma osoby tak gupiej ani tak antypatycznej, z ktr by nie mo na obmawia osoby trzeciej. Przyjacielu, eby ci rozweseli, opowiem ci moje nowe zmartwienie. Szablony zawsze zwyci aj. Z grzecznoci musiaem udawa, e si nie poznaj na jej oszustwie. Czowiekiem by to znaczy by samym wrd ludzi. Indywidualizm - dzier awa pewnej idei. Najstraszniejsze jest nienawidzi siebie, wstydzi si siebie, a jednak nie mc od siebie uciec, wci do siebie wraca i dlatego siebie przeklina. Nie bol mnie te gupstwa, ktre ju zrobiem, ale te, ktre mam jeszcze zrobi. Paradoksalnym faktem jest, e bardzo czsto im osobistsz jest liryka autora, tym lepiej trafia do serca czytelnikowi. Literaci polscy nie czytaj mnie - a ja nie czytam ich, moja zemsta jest w ka dym razie ilociowo wiksza. Jestemy zamknici w akwarium; rozbijanie swoich nosw o jego ciany to mowa ludzka.
37
mier - jedyna przyjemno, ktrej nie mo na odczu. (Postscriptum: Jest to udziaem niedoumarych, ywcem pogrzebanych). Anioowie chodz po ziemi zamienieni w ludzi, sami nie wiedzc o tym. Chwila zbudzenia si tej samowiedzy byaby chwil ich mierci. Iwaszkiewicz Jarosaw, pseud. Eleuter (1894-1980) Wierzysz w potg mioci, napenia ci ona do tego stopnia, e nie zostawia miejsca na pytania. I dobrze tak jest. Bo skoro dopucisz do jednego pytania, jednej wtpliwoci, pustka zacznie wkrada si do twojego serca. Szczcie jest wwczas pene, gdy wiato poranku budzi dwoje ludzi do dnia penego wsplnych czynw i rozmw. Nie bd dumna ze swego szczcia. Szczcie jest zawsze krtkotrwae. Ale nurzaj si w chwilach dzisiejszych jak w chodnych falach wiecznych rde. Nie ma wikszego grzechu ni uwa a, e wszystko jest jasne i zrozumiae. Jest to grzech dumy i zaufania do siebie, ktry chciaa popeni Ewa, gdy pragna by bogom rwna. James William (1842-1910) Wydaje si, e uczucia poprzedzaj dziaanie, ale w rzeczywistoci dziaanie i uczucia id w parze. Najlepiej jest, gdy nie przeszkadzamy innym w ich sposobie bycia szczliwym, pod warunkiem, e ich metody w zasadniczy sposb nie przeszkadzaj naszym. Zaakceptujcie fakty. Zrbcie to, poniewa akceptacja tego, co si wydarzyo, jest pierwszym krokiem do sprostania ich konsekwencjom. Jedyny sposb na odzyskanie radoci - jeli zdarzy ci si j utraci - to zachowywa si radonie, dziaa i mwi tak, jakby ju mia powody do radoci. Wiara jest jedn z si, ktra utrzymuje czowieka przy yciu, i jej cakowity brak oznacza cakowity upadek. Istota geniuszu polega na tym, eby wiedzie co przeoczy. Nie ma zej pogody. Jest tylko nieodpowiednia odzie . Wierzy nie mylc, jest prawie rwnie le, jak myle nie wierzc. Jan XXIII, Angelo Giuseppe Roncalli (1881-1963) atwiej ojcu mie dzieci, ni dzieciom ojca. Ojciec, gowa rodziny, niechaj bdzie wrd swoich przedstawicielem Boga i niech przewodniczy im nie tylko wadz, ale rwnie przykadem ycia. Tam, gdzie jest mama, ktra ma wiar, ktra si modli, ktra po chrzecijasku wychowuje swoje dzieci, tam nie mo e zabrakn aski niebieskiej, ktra sprawia, e dojrzewaj owoce poprzez gorycz prby. Jedna dobra matka jest tyle warta, co stu nauczycieli. Wadza nie jest si niekontrolowan - jest zdolnoci rozkazywania zgodnie z rozumem. Trzeba nakazywa tylko to, co jest istotne i co do czego ma si uzasadnion nadziej, e zostanie wysuchane. Wadza, ktra opiera si tylko czy przede wszystkim na grobie, strachu przed kar lub na obietnicy i nagrodzie, nie popycha skutecznie istnie ludzkich ku wprowadzaniu w ycie wsplnego dobra. Jan Chryzostom, wity, zw. Zotoustym (ok. 349-407) Prawdziwa przyja u ycza w sercu gociny nieobecnym. Jan od Krzy a, Juan de la Cruz, wac. Juan de Yepes y lvarez, wity (1542-1591) Dusza miujca nie nu y siebie ani innych.
38
Jan Pawe II, Karol Jzef Wojtya (1920-2005) Rzecz nie w tym, aby zapomnie o minionych wydarzeniach, ale by odczyta je w nowym duchu, uczc si wanie z bolesnych dowiadcze, e tylko mio buduje, a nienawi niesie zniszczenie i ruin. Godno czowieka wymaga, by spoeczestwo opierao si na sprawiedliwoci. Czowiekowi wspczesnemu grozi duchowa znieczulica, a nawet mier sumienia. mier sumienia jest natomiast czym gorszym od grzechu. Czujesz si osamotniony, postaraj si odwiedzi kogo, kto jest jeszcze bardziej samotny. Ka de ycie, nawet najmniej znaczce dla ludzi, ma wieczn warto przed oczami Boga. ycie ka dego czowieka musi by nieprzerwan wdrwk ku witoci. Najbardziej twrcz ze wszystkich prac jest praca nad sob, ktra pozwala odnajdywa urok modoci. Chrystus bez pozwolenia matki nie odbyby mki, nie umarby na krzy u i nie odkupiby nas. Bogatym nie jest ten kto posiada, lecz ten kto daje. Caym sob pacisz za wolno - wic to wolnoci nazywaj, e mo esz, pacc cigle na nowo, siebie posiada. Czowiek nie jest tylko sprawc swoich czynw, ale przez te czyny jest zarazem w jaki sposb twrc siebie samego. Historia uczy, e demokracja bez wartoci atwo si przemienia w jawny lub zakamuflowany totalitaryzm. Nard ginie, gdy znieprawia swojego ducha, nard ronie, gdy duch jego coraz bardziej si oczyszcza i tego adne siy zewntrzne nie zdoaj zniszczy. Prawo do ycia nie jest tylko kwesti wiatopogldu, nie jest tylko prawem religijnym, ale jest prawem czowieka. Wolnoci nie mo na tylko posiada, nie mo na jej zu ywa. Trzeba j stale zdobywa i tworzy przez prawd. Nie ma wikszego bogactwa w narodzie nad wiatych obywateli. Nie ma pokoju bez sprawiedliwoci, nie ma sprawiedliwoci bez przebaczenia. Nie bj si, nie lkaj! Wypy na gbi! Ka dy znajduje w yciu jakie swoje Westerplatte. Jaki wymiar zada, ktre musi podj i wypeni. Jak suszn spraw, o ktr nie mo na nie walczy. Jaki obowizek, powinno, od ktrej nie mo na si uchyli. Nie mo na zdezerterowa. Wreszcie jaki porzdek prawd i wartoci, ktre trzeba obroni i utrzyma, tak jak Westerplatte, w sobie i wok siebie. Jarmusch Jim (ur. 1953) Zawsze fascynowao mnie w kinie czy muzyce to, co na obrze ach. Jeli histori filmu porwna mo na do wielkiego sklepu z filmami i ksi kami, to marz o tym, eby znale si gdzie z tyu, na jakiej maej pce z tomikami poezji, a nie na czoowym miejscu z bestsellerami. Ameryka to wielki tygiel. Kiedy go podgrza, szumowina wypywa na wierzch. Jasieski Bruno (1901-1939) Nie bj si wrogw - w najgorszym razie mog ci zabi. Nie bj si przyjaci - w najgorszym razie mog ci zdradzi. Strze si obojtnych - nie zabijaj i nie zdradzaj, ale za ich milczc zgod mord i zdrada istniej na wiecie. Jaspers Karl (1883-1969) Tylko ten, kto kocha, widzi, co jest prawdziwe w czowieku. Nie wolno traci nadziei, dopki czowiek yje z czowiekiem. Nie wiemy i nigdy nie bdziemy wiedzie, czym jako cao jest wiat, w ktrym znajdujemy siebie, skd si on wywodzi i dokd zmierza. Ale ju dziki samym tym pytaniom czowiek osiga now postaw wewntrzn. Istnienie jest yciem, ktre ciecze z niczego w nic. Po radoci chwilowego spenienia, po blu kruchoci opada je nuda powtarzania i przera ajca wiedza, e jako istnienie ycie nosi ju w sobie zal ki zniszczenia.
39
wiat stworzony jako dobry uleg zaciemnieniu na skutek wolnych aktw stworzonych istot. Obecnie jest miejscem prby, ktr przechodz ludzkie dusze. Jastrun Mieczysaw (1903-1983) Absolutna czysto nie jest z tego wiata. Nie ma poczucia wolnoci bez poczucia wolnoci wyboru. Popiech bywa ojcem powierzchownoci. Tylko wyjtkowe chwile wyzwalaj z nas peni. adna synteza nie mo e by tylko sum. Jean Paul, wac. Johann P. Friedrich Richter (1763-1825) Muzyka jest wiatem ksi yca w mrocznej nocy ycia. Rado jest krtka, ale poprzedza j duga nadzieja. Wspomnienie jest rajem, z ktrego nikt nas nie mo e wypdzi. Bogactwem, odpoczynkiem i zdrowiem cieszymy si w peni jedynie wtedy, gdy je tracimy lub odzyskujemy. Wesoa myl jest niczym wiosna. Otwiera pki natury ludzkiej. Powszechnie wiadomo, e mie dziewczta nazbyt czsto bior czuostkowo za prawo, listy za czyny, a lecce ciurkiem zy za prawdziw, gorc krew. Dziewczyny nale y wychwala, z racj czy bez racji. Wra liwy such jest u dziewczt, tak jak u koni, oznak dobrego zdrowia. Jefferson Thomas (1743-1826) Bdne mniemanie mo na tolerowa tam, gdzie zdrowy rozsdek jest gotw je zwalczy. Doprawdy, dr o swj kraj, jeli pomyl, e Bg jest sprawiedliwy. Nic nie daje takiej przewagi nad innymi, jak opanowanie i zimna krew w ka dej sytuacji. Nic nie jest niezmienne prcz przyrodzonych i niezbywalnych praw czowieka. Nigdy innym nie ka robi, co sam mo esz i powiniene zrobi. Obecnie nie mo na wierzy temu, co pisz gazety. Nawet prawda, gdy si do nich dostanie, wydaje si podejrzana. Sztuka ycia to sztuka unikania cierpie. W sprawach zasad bd niczym skaa, w sprawach smaku py z prdem. Jerofiejew Wiktor (ur. 1947) Grafoman to te pisarz, tylko sperm ma kiepskiej jakoci. Nie mo e tchn ycia w utwory. Ale to nieszkodliwe maniactwo, lepiej by grafomanem ni bandyt. Coraz bardziej wierz, e pisarz jest odbiornikiem jak radio. Wyapuje informacj, ktra pynie, bo ja wiem skd - z kosmosu, od Boga? W chwilach natchnienia s mniejsze zakcenia, lepiej sysz, dlatego tekst jest przekonujcy. Jerome Jerome Klapka (1859-1927) Pijc cudze zdrowie, psujemy wasne. Johnson Samuel (1709-1784) Naturalny ruch ludzkiego umysu odbywa si nie od przyjemnoci do przyjemnoci, ale od nadziei do nadziei. Czowiek musi cigle ulepsza swoje przyjanie. Nie poszukujc nowych znajomoci z upywem czasu, wkrtce mo na zosta samotnym. Wdziczno jest owocem wymagajcym starannej uprawy. Nie znajdziesz jej nigdy midzy gburami. Nawyk patrzenia na ka d rzecz z dobrej strony wart jest wicej ni tysic funtw dochodu rocznie. eby wszystkich nauczy mwienia prawdy, trzeba by wszystkich przyzwyczai do suchania prawdy - tak e o sobie.
40
Wspomnienia i przewidywania wypeniaj prawie cay czas teraniejszy. Ubstwo jest wielkim wrogiem ludzkiego szczcia. Niszczy wolno i sprawia, e jedne cnoty staj si niepraktyczne, a inne niezmiernie trudne. Poeta mo e sawi wiele dziewczt, z ktrymi baby si o eni. Pieko jest wybrukowane dobrymi chciami. Pord tego, czego serce dowiadcza, jak mao jest rzeczy, ktre mog prawa i wadcy sprawi bd zniweczy. W butelce rozgoryczeni szukaj pocieszenia, tchrzliwi - odwagi, niemiali - pewnoci siebie. Joplin Janis (1943-1970) Wolno to tylko jeszcze jedno sowo dla tych, ktrzy nie maj ju nic do stracenia. Joyce James (1882-1941) Pan Bg stworzy jedzenie, a diabe kucharzy. Umiech wdruje daleko. Jung Carl Gustav (1875-1961) Wiedza nie opiera si wycznie na prawdzie; tak e na bdach. Jeli kogo nie rozumiemy, zaczynamy uwa a go za gupca. W ka dym z nas jest kto, kogo nie znamy. Przemawia do nas w snach i tumaczy, e widzi nas zupenie inaczej, ni my - siebie. Jnger Ernst (1895-1998) Ka dy czowiek ma jakie dobre strony. Trzeba tylko przekartkowa ze. Kaczkowski Zygmunt (1825-1896) Ka da mio jest uparta jak ko narowisty a kapryna jak dziecko. Kiedy umiano cierpie z mioci, ceniono wszystko, co miao zwizek z mioci. Mio jest to kamie drogi, nieoceniony, ale bez adnej barwy i bez adnego przymiotu i nabiera on tego obojga dopiero od tego, ktry go sobie przywaszczy i wo y w swe serce. Kafka Franz (1883-1924) Zrozumie szczcie to jakby zrozumie, e grunt, na ktrym stoisz, nie mo e by szerszy od dwch stp, ktre go pokrywaj. Jedn z najbardziej skutecznych pokus za jest wezwanie do walki. Kamieska Anna (1920-1986) Nie mo na kocha za bardzo, zawsze kochamy za mao; bo to, co wydaje nam si nadmiarem - to mo e mio siebie lub mio mioci. Mio to jest to, co pozostaje, gdy ju zabrane jest wszystko. Nawet nadzieja. Najwikszy bd ycia - to zatrzymywanie si na sobie samym. Kant Immanuel (1724-1804) Wszystka wiedza pochodzi z dowiadczenia. Dowiadczenie jest produktem rozumu. Pikne jest to, co podoba si cakiem bezinteresownie. Znamy jeno przejawy rzeczy, rzecz sama w sobie jest niepoznawalna. Postpuj wedug takiej tylko zasady, ktr mgby chcie uczyni prawem powszechnym. miech jest afektem, ktrego rdem jest naga przemiana napitego oczekiwania w nico. Czowiek celem samym w sobie.
41
Miejcie odwag posugiwa si rozumem. Dwie rzeczy napeniaj serce coraz to nowym i coraz to wzmagajcym si podziwem i czci w miar tego, im czciej, im ustawiczniej zajmuje si nimi rozmylanie: niebo gwiadziste nade mn i prawo moralne we mnie. Z tak krzywego kawaka drewna, z jakiego uczyniony jest czowiek, nie da si zrobi nic prostego. Rzecz zmysw jest oglda, rzecz intelektu myle. Kapuciski Ryszard (ur. 1932) Powinnimy pj dalej ni tylko tolerowa innych. Dowiadczenie nauczyo mnie, e fakt poznania likwiduje nasz agresj. Olbrzymie pokady wrogoci wynikaj z nieznajomoci Innego. Ludzie, ktrzy pisz histori, zbyt du o uwagi powicaj tzw. gonym momentom, a za mao badaj cisz. Wspczesne media przypominaj czasem narkomana - tak jak on, eby istnie, musi pobiera narkotyk, tak one, eby utrzymywa si na rynku, musz wstrzykiwa w swoje yy coraz wicej szoku, wstrzsu, horroru. Historia notuje tylko te momenty, w ktrych czowiek (ludzie, nard) wznosi si ponad codzienno, ponad przecitno. Dostrzega tylko te dni, okresy, epoki, ktre charakteryzuje niezwyko i wznioso, a czsto - zalepienie i szalestwo. Warto spoeczestwa mierzy si nie wyczynami poszczeglnych jednostek, ale jego zdolnoci do dziaania jako caoci. Ka de pokolenie w wyniku odmiennych dowiadcze ma r ny zasb wiedzy. Co innego je interesuje, co innego staraj si pozna i zrozumie. I nie zostao mi nic oprcz Boga. To znaczy zostao wszystko, jeli wierzysz. Im lepiej zna si wiat, tym bardziej ronie w nas poczucie jego nieznajomoci i przekonanie o jego ogromie, i to nie przestrzennym, ale o bogactwie kulturowym, tak olbrzymim, e nie da si go zewidencjonowa. Reporterska ciekawo wiata to rzecz charakteru. Nie ma czego takiego jak obiektywizm. Obiektywizm to jest kwestia sumienia tego, ktry pisze. I sam powinien sobie udzieli odpowiedzi na pytanie, czy to, co pisze, jest bliskie prawdy, czy nie. Dobre i ze dziennikarstwo mo na odr ni atwo - w dobrym dziennikarstwie oprcz opisu wydarzenia znajduje si rwnie wytumaczenie jego przyczyn. W zym dziennikarstwie istnieje sam opis, bez adnych zwizkw czy odniesie do kontekstu historycznego - relacja z nagiego wydarzenia, z ktrej nie dowiadujemy si ani o jego przyczynach, ani o tym, co je poprzedzio. Reporter jest niewolnikiem ludzi, mo e zrobi tylko tyle, na ile mu ci ludzie pozwol. Dziennikarstwo pozbawione relacji z ludmi nie jest dziennikarstwem. Mo na nie mie czasu, ale gdy si ma pienidze, mo na wszystko zrobi. Mo na nie mie pienidzy, ale gdy ma si czas, to te wszystko mo na zrobi. Stereotyp - przez to, e bierze si nie z wiedzy, lecz z emocji - jest bardzo niebezpieczny. Pisanie jest happeningiem. To jest dla mnie jedn z wartoci pisania, bo gdybym wiedzia wczeniej, co napisz, nigdy bym si pisaniem nie interesowa. Jako tekstu jest jedynym wyznacznikiem miejsca w literaturze. eby poj wiat, trzeba go przenikn tak cakowicie, jak to tylko mo liwe. Literatura znalaza si pod szalon presj rzeczywistoci, polityki i tego wszystkiego, co teraz dzieje si w wiecie. Pomimo oglnego przekonania, e wszystko wiemy, cigle jest jeszcze bardzo wiele rzeczy do odkrycia. W ka dej ksi ce jest co najmniej jedna fascynujca myl. Zawsze miaem jedn filozofi - mie jak najwicej ksi ek. Wydaje mi si mao prawdopodobne, eby porzdn proz mo na byo napisa na komputerze. Najwiksz trudnoci, ale i najwikszym osigniciem jest uczynienie z kariery normalnego procesu ycia i tworzenia. Rozszyfrowany reporter traci szans na napisanie dobrego reporta u. Na og uwa a si, e mie okrelony cel to dobra rzecz, bo wtedy czowiek czego chce i do czego zd a; z drugiej jednak strony taka sytuacja nakada na niego koskie okulary: widzi tylko swj cel i nic wicej. Tymczasem to wicej - szerzej - gbiej mo e by znacznie ciekawsze i wa niejsze.
42
Nasza wyobrania bowiem aknie i apczywie chonie ka d odrobin sensacji, najsabszy sygna zagro enia czy najl ejszy zapach prochu, aby natychmiast rozmno y te oznaki do monstrualnych, obezwadniajcych rozmiarw. Pikne i krzepice w czowieku jest to uporczywe, heroiczne d enie do normalnoci, jej poszukiwanie - niemal odruchowe i na przekr wszystkiemu. Czowiek zawsze umiera sam, moment umierania to najbardziej samotny moment jego ycia. Podr po wiecie to wdrwka od prowincji do prowincji, a ka da z nich jest samotnie i tylko dla siebie wiecc gwiazd. Historia to jest to, co si pamita. Ka dy jzyk europejski jest bogaty, ale bogaty w opisie wasnej kultury, w przedstawianiu wasnego wiata. Gdy usiuje wej na teren innej kultury i opisa j - ujawnia swoj ograniczono, niedorozwj, semantyczn bezradno. Katarzyna z Sieny, wita (1347-1380) Dla czowieka m nego zdarzenia szczliwe i nieszczliwe s jak prawa i lewa rka - z obydwch potrafi skorzysta. Kazantzakis Nikos (1883-1957) Rzadko szczcie odczuwamy wtedy, kiedy jest naszym udziaem. Dopiero gdy przeminie, spogldamy wstecz i nagle pojmujemy - niekiedy ze zdumieniem - jak bardzo bylimy szczliwi. Stary wiat jest uchwytny, trway, yjemy na nim i walczymy z nim w ka dej minucie - on istnieje. wiat przyszoci jeszcze nie narodzi si, jest jeszcze nieuchwytny, pynny, zbudowany jest ze wiata, z ktrego utkane s nasze marzenia; jest jak obok unoszony przez gwatowne wichry - mio, nienawi, wyobrani, lepy traf, Boga. Nawet najwikszy z prorokw nie mg ofiarowa ludziom nic wicej ni haso, im mniej konkretne - tym wikszy prorok. wiat jest do ywotnim wizieniem. Nawet najwzniolejsze idee, widziane od podszewki, s tylko bawidekami wypchanymi trocinami ze zrcznie ukryt w rodku spr yn. ycie w odr nieniu od mierci jest pasmem kopotw. Kto stworzy ten labirynt niepewnoci, t wityni dufnoci, naczynie grzechu, pole usiane tysicem zasadzek, przedsionek pieka, kosz po brzegi napeniony chytroci, trucizn sodk jak mid, acuch, ktry wi e miertelnych z doczesnoci - kobiet? W religiach, ktre utraciy moc wiary, bogowie staj si tylko figurami retorycznymi, ornamentami dla ludzkiej samotnoci lub obrazami zdobicymi ciany. Tylko zwierzta yj wycznie po to, by je. mier jest niczym - jedno dmuchnicie i wieca ganie - ale staro to straszna haba! ycie czowieka wiedzie raz gr, raz doem, dlatego to rozsdni ludzie nakadaj sobie hamulce. Ka dy czowiek ma jakiego fioa, ale zdaje si, e najwikszym jest mniemanie, e si nie ma go wcale. Rozum jest jak sklepikarz, prowadzi rachunki, notuje przychd i rozchd, zysk i strat. To jest rozwa ny drobny kupiec, nie stawia wszystkiego na jedn kart. Keller Gottfried (1819-1890) Jeden dzie mo e by per, a wiek cay mo e nic nie znaczy. Keller Helen Adams (1880-1968) Zwracaj twarz ku socu, a nie bdziesz widzia cieni. ycie to pasjonujce zajcie, szczeglnie, gdy mo na je prze y dla innych. Pikno jest form dobroci. Sowa s skrzydami umysu. Przyjaciele przeksztacaj nasze ograniczenia we wspaniae mo liwoci i uzdalniaj do pogodnego i szczliwego kroczenia w cieniu, jaki rzuca nasza uomno.
43
Kennedy John Fitzgerald senior (1917-1963) Nie pozwlmy, eby nasze lki powstrzymay nas od realizacji naszych nadziei. Sama bro nie wystarcza, by utrzyma w wiecie pokj. Najwa niejsi s ludzie. Kennedy Robert Francis (1925-1968) Nie usuwaj sprzed ng swoich dzieci wszystkich kamieni, bo mog kiedy gow uderzy w mur. Kettering Charles Franklin (1876-1958) Nasza wyobrania jest jedyn granic tego, co mamy nadziej mie w przyszoci. Problem dobrze ujty to problem w poowie rozwizany. Kierkegaard Soren Aabye (1813-1855) Nie ma prawdziwej przyjani bez sumiennoci. Nie przywdziewaj biaej szaty dla czowieka, ktrego oczy nie dostrzegaj uroku czystej, niewinnej duszy. Nie szukaj sprawiedliwoci... Mo na by wolnym, noszc kajdany. Mio, ktra zastyga, mo e si na nowo rozpali. Bez wiary potykamy si o dbo somy, z wiar przenosimy gry. Ludzie domagaj si wolnoci sowa jako rekompensaty za wolno mylenia, ktrej rzadko u ywaj. King Martin Luther (1929-1968) Niezasu one cierpienie ma moc zbawcz. King Stephen (ur. 1947) Mio ma zby, ktrymi ksa, a rany nigdy si nie zabliniaj. adne sowo ani kombinacja sw nie zdoa zasklepi tych miosnych ugryzie. Jest wprost przeciwnie - w tym sk. Jeli te rany zaschn, sowa gin wraz z nimi. Kipling Rudyard (1865-1936) Kto chce zdoby ludzi, musi w zastaw da wasne serce. Sowa s - to oczywiste - najsilniejszym narkotykiem, jakiego u ywa ludzko. Jeli potrafisz zachowa zimn krew, kiedy wszyscy trac gow, wiat nale y do ciebie. Pierwszym obowizkiem artysty jest opanowanie rzemiosa. Naucz nas, Panie, cieszy si zwykymi rzeczami. Zawsze wol w ka dym widzie to, co najlepsze, zaoszczdza to tyle kopotw. Kisielewski Stefan, pseud. Kisiel, Teodor Klon, Tomasz Staliski (1911-1991) Nigdy nie wiemy, co jest, a co nie jest twrczoci. Staroci nie czujesz - czuj j inni. Mio bez wzajemnoci zawsze jest najsilniejsza. Nikt nie wie, ile ma czasu: inaczej albo by si pieszy, albo zaniecha. Zmiany przyjd na pewno, lecz nie wtedy, kiedy si na nie czeka. Pienidze szczcia nie daj, lecz ka dy chce to sprawdzi osobicie. Walka bez wiary w zwycistwo jest jedyn walk czyst: bez premii i apwki. Czowiek niezastpiony to dowd duchowego ubstwa spoeczestwa. Klaudiusz, Tiberius Claudius Nero Germanicus (10 p.n.e. - 54 n.e.) Nie zawsze mw, co wiesz, ale zawsze wiedz, co mwisz.
44
Kleist Heinrich von (1777-1811) Im wicej oddajemy z naszego ycia innym, tym wiksza staje si jego warto. Klemens Dworzak, wity, wac. Jan Dvoak, Hofbauer (1751-1820) S sprawy, za ktre warto nadstawia policzek. Klinger Jerzy (1918-1976) Wielu si wydaje, milczenie. e syszy gos samego Chrystusa, lecz mao kto wsuchuje si w Jego
Kochanowski Jan (1530-1584) Nic wiecznego na wiecie: rado z trosk si plecie. Nic po cierniu, kiedy r a spadnie. Szlachetne zdrowie, nikt si nie dowie, jako smakujesz, a si zepsujesz. Ci ko, kto nie miuje, ci ko, kto miuje, najci ej, kto miujc aski nie zyskuje. Kolberg Henryk Oskar (1814-1890) Trzy rzeczy na wiecie goj ludzkie rany: dziewecka, kwaterecka, worecek napchany. Koakowski Leszek (ur. 1927) Jeli kto chce by doskonay, nie mo na mu tego zabrania, chocia takie pragnienie przewa nie czyni nas nieznonymi. Kto marzy o doskonaoci, zazwyczaj poucza, poprawia, daje lekcje innym i wszyscy od niego uciekaj. Konfucjusz, Kung-fu-cy (551-479 p.n.e) Czowiek potyka si o kretowisko, nie o gry. Prawdziwym bdem jest bd popeni i nie naprawi. Wiedzie, co si wie, i wiedzie, czego si nie wie - oto prawdziwa mdro. Jeli ci oszukaj albo okradn, to nic - dopki o tym nie pamitasz. Czowiek zdenerwowany jest zawsze peen jadu. Ci, co znaj prawd, to nie ci sami, co j kochaj. A ci, co j kochaj, to nie ci sami, co si ni rozkoszuj. Lepiej nie zaczyna, ni zaczwszy nie dokoczy. Milczenie - przyjaciel, ktry nigdy nie zdradza. aden lekarz nie mo e by dobrym lekarzem, jeli sam nie chorowa. Nie spotkaem jeszcze nikogo, kto by cnot kocha tak, jak urod. Opowiedz mi swoj przeszo, a ja powiem ci, jaka bdzie twoja przyszo. Czowiek szlachetny nie szafuje obietnicami, lecz czyni wicej, ni przyrzek. Bdy czowieka szlachetnego s jak zamienie Soca lub Ksi yca. Wszyscy je widz. Wielu szuka szczcia ponad ludzk miar, inni poni ej jej, lecz ono znajduje si obok czowieka. Konopnicka Maria, z Wasiowskich (1842-1910) Tylko mio jest si, co zagodzi mo e bl wiata. Kopernik Mikoaj, Copernicus (1473-1543) Myli uczonego s niezale ne od sdu ogu.
45
Korczak Janusz, wac. Henryk Goldszmit (1878 lub 1879-1942) Bd sob - szukaj wasnej drogi. Dzieci nie s gupsze od dorosych, tylko maj mniej dowiadczenia. Korzeniowski Jzef (1797-1863) ycie jest cig walk, a pokj jest tylko owocem zwycistwa. Jest na ziemi szczcie, ale w poczciwej pracy - nie w obietnicach losu i loterii! Kotarbiski Tadeusz (1886-1981) Innych mo na przekona argumentami, w ktre si nie wierzy, lecz do tego, by przekona siebie, niezbdne s racje rzeczywiste. Do tego, by dobrze si dziao, potrzebne s mode rce i stare gowy. Nie ma wielkoci bez ryzyka, nie ma ryzyka bez lekkomylnoci. Czowiek wtedy tylko stoi mocno, kiedy stoi na wasnych nogach. Lepiej nie mwi nic, ni mwi o niczym. Gupstwo jest wtedy najsro sze, kiedy ma na swoj obron suszne argumenty. Nie powiniene si mdrzy, je eli nie chcesz si wygupi. yje si nie tylko dla przyszoci, aktualno ma swoje cele i oceny wasne. Co dzie nastrcza si mo liwo dobrego czynu, gdy nie brak potrzeb niezaspokojonych. Ciesz si latem, e ciepo, e upa, e nie bdziesz, jak zim, dla rozgrzewki tupa; ciesz si zim, e chodno, e mrozek, e zima, e nie ociekasz potem, bo upau nie ma. Dwa pgwki nie tworz caej gowy. Mdro sama sobie nie ufa, gupota sama sobie udziela kredytu bez granic. Mzg rzdzi tak, jak mu pi karze. Racjonalne wychowanie czyni czowieka mniej szczliwym, aby jego otoczenie byo mniej nieszczliwe. Ci maj du o czasu, ktrzy maj pene rce roboty - oni bowiem ceni sobie czas i umiej tak nim gospodarowa, e nic si nie marnuje. Brudne rodki uwiniaj cel. Przeklestwem spoeczestw jest, e wadz maj ludzie dni wadzy. Niezale ny mo e by tylko ten, od kogo inni s zale ni. Postawa matki oddanej dzieciom stanowi rzadkie rdo rwnowagi wewntrznej, adu i pikna moralnego. Rado cenna jest niezmiernie, a przy tym wa na, gdy koniecznie potrzebna, by mc wytrzyma nacisk i groz cierpienia. Wolno potrzebna jest tylko jako swoboda w d eniu do czego poza tym. Jedyn gwarancj wykonalnoci zamiaru jest udana prba rzeczywistego jego wykonania, jedynym stanowczym dowodem znonego charakteru stosunkw jest faktyczne trwanie ich w ukadzie. Starcowi trudno odmodnie, zdziecinnie - atwo. Go ma zwykle wicej czasu ni gospodarz. Rozum w peni rozkwita pod stra wolnoci, wolno rozkwita w peni pod stra rozumu. Powrt do natury tak samo jest pontny i tak samo niemo liwy jak powrt do modoci. Anormalno przewleka staje si norm. W modoci lecznictwo winno wspomaga natur, w staroci - winno jej przeciwdziaa. Kto chce zachowa modo, musi przesta si zachowywa jak czowiek mody. Wstrzs jest to prze ycie, od ktrego wariat mo e wyzdrowie, a czowiek normalny mo e zwariowa. Niebyt zna si z wasnego dowiadczenia: jest to sytuacja, w ktrej znajdowae si przed urodzeniem. Nieistnienie jest atrybutem zaszczytnym, przysuguje bowiem tak e Bogu i sprawiedliwoci. Konsekwencja jest potwornoci, je eli si j doprowadzi do szczytu konsekwencji. Nie to jest smutne, e ka dy skutek ma swoj przyczyn, lecz to, e ka da przyczyna ma jaki skutek. W stosunku do czasu jestem naogowcem, bo im wicej go zu ywam, tym wicej potrzebuj. Nie mam na to czasu, eby traci czas. Wiedzie, czego si nie ma, jest wa niejsze, ni wiedzie, co si ma. Pienidze ma si po to, aby ich nie mie.
46
Mio to dwie dusze w jednym ciele, przyja - to jedna dusza w dwch ciaach. Antytez mioci nie zawsze jest nienawi; bywa ni inna mio. Walka mioci z mioci jest nie mniej tragiczna ni walka mioci z nienawici. Dobro i obojtno wszystko puszczaj w niepami, zo i sprawiedliwo wszystko pamitaj. Doskonaoci te przyda si umiar. Wola mo e nakaza powcig, lecz nie mo e nakaza popdu. W wolnoci najcenniejsza jest jej wiadomo. Wiksze dziea powstaj z zapau ni ze strachu, a przecie zapa ma w sobie ducha wiadomej wolnoci. Wicej za wyrzdzia dobro uzbrojona w gupot ni zo skrpowana przez rozum. Zo jest w tym, e wielkie wistwa uwa a si czsto za mae rzeczy. Nie mogc y prawd, nie chcc y faszem, trzeba y milczeniem. Gdy budzi si w czowieku niezadowolenie z siebie, atwo pozna je po tym, e taki osobnik ma tysic pretensji do innych. Przyja - to wyr niajca, do okrelonej osoby lub okrelonych osb skierowana, yczliwo czynna i wierna. Przyjaciele na og pomagaj y i przeszkadzaj pracowa. Jeden jest tylko rodzaj spokoju godny postawienia go na czele d e - spokj sumienia. Nudzi si mo e tylko ten, kto sam jest nudny. Usiuj piknie wypowiedzie to, co mam do powiedzenia, zwaszcza wtedy, gdy nie mam nic do powiedzenia. Wiele lasw wyrbano i kanaw przekopano rkami winiw, lecz bohaterowie bili si zawsze lepiej, idc w ogie za wolno, ni rekrut wzity do szeregw przemoc. Do, e osobnik zachowuje si rozumnie, trudno wymaga, by zachowyway si rozumnie jego uczucia. Z dwojga zego: albo jak najmniej bdzi, ale i mao tworzy pozytywnie, albo stara si o to, aby stosunek pozytywnych rezultatw do chybionych by jak najwikszy, wybiera lepiej drugie, chocia by to bya droga akceptujca wiele chybionych tworw. W ka dej sferze czynw, a i w nauce te , postulat absolutnej poprawnoci dziaa hamujco na impet twrczy. Brak iloci (a nie tylko ilo) te przechodzi w jako. Wychowanie militarne uczy odwagi przez wzbudzanie strachu. Emigracja jest to rodzaj pogrzebu, po ktrym ycie trwa dalej. Wystarczy by kosmopolit, by nie mc znale sobie miejsca gdziekolwiek na ziemi. Wojna nie mo e by sprawiedliwa, gdy niepodobna walczy sprawiedliwie, nawet je eli si walczy o sprawiedliwo. S dwa rodzaje mionikw demokracji: jedni lubi w niej demos, inni - kracj. Co to jest biay oficer? A, to czarna reakcja. Polak, jak mu przyjdzie fantazja do gowy, mo e by cakiem porzdnym czowiekiem. Trzeba by prawym, nie przestajc by lewym. Fanatyzm daje szczcie fanatykowi kosztem nieszczcia blinich. O wolno mo na walczy legalnie dopiero wtedy, gdy si j ju posiada. Brak wolnoci sowa na tym wanie polega, e wolno mwi tylko to, co wolno. Jedynym urzeczywistnieniem peni swobody byaby zupena samotno. Polak jest jak Waka-wstaka: na ka d prb pokonania reaguje powstaniem. To, co najlepsze, mo e dobrem nie by. Trzeba du o hartu, aby wyrobi w sobie hart. Anarchia - ka dy jest suwerenny, demokracja - nikt nie jest suwerenny, monarchia - jeden jest suwerenny. Brak oporu utrwala przemoc, opr wzmaga jej surowo. Lepiej cierpie z powodu bezsennoci, ni nie spa z powodu cierpienia. Posuszestwo wzgldem zych przepisw - to najlepszy sposb ich utrwalania. Nie tam najgorzej, gdzie si najwicej sarka, lecz tam, gdzie najmniej sarka wolno. Mo na uczci, mo na niedoczci, mo na przeczci. Woaj: kto pierwszy, ten lepszy - a powinno by odwrotnie. Pasko jest to stawianie wy ej wartoci ni szych. Jeli komu jest le, to i z nim jest le. Bywaj specjalici od pilnowania wasnych praw i cudzych obowizkw. Tym wiksza jest gbia prze y wsplnych, im wiksze jest bogactwo prze y niewsplnych. W obliczu ogromu za na wiecie byoby blunierstwem posdza Boga o istnienie. Cel pono uwica rodki, ale rodki uwicaj cel. Trzeba du o hartu, aby wyrobi w sobie hart. To, co najlepsze, mo e dobrem nie by.
47
Haso wszystko dla zwycistwa sprawy czyni spraw niegodn zwycistwa. W oparach samochwalstwa marnieje jako ycia. Wicej jest sensu, je eli mdrzec si wygupia, ni je eli gupiec si mdrzy. atwiejsza jest sztuka pamitania od sztuki zapominania. Porzdek trzeba zrobi, nieporzdek robi si sam. Kotzebue August von (1761-1819) eni si jedynie ze wzgldu na pikno, to tyle, co kupowa ziemi ze wzgldu na r e. Tak, to ostatnie byoby jeszcze rozsdniejsze, poniewa r e zakwitaj co roku. Kowalska Faustyna, wita, wac. Helena (1905-1938) Bg jest mioci, a miosierdzie jest jego czynem, w mioci si poczyna, w miosierdziu si przejawia. Kozio Urszula (ur. 1931) Myl, e w pewnym wieku nasze pikno nosimy ju tylko wewntrz siebie i uzewntrznia si ono dopiero wtedy, kiedy je w nas poruszy mio. Krasicki Ignacy (1735-1801) Umiej by przyjacielem, znajdziesz przyjaciela. Krasiski Zygmunt, pseud. Spiridion Prawdzicki, hrabia (1812-1859) Serce me proste, a los mj krzywy. Drobnych podoci nie ma... najdrobniejsza jest ju morzem haby. Kraszewski Jzef Ignacy, pseud. Bogdan Bolesawita (1812-1887) Mio nie jest e zawsze prawie ubstwieniem i bawochwalstwem z jednej strony, a chodnem przyjmowaniem z drugiej? Kocha trzeba bliniego, ale mu poba a si nie godzi. Gnusno poniewiera tysice ludzi, praca nie zabija nikogo. Nic powa niejszego i surowszego nad ycie, a kto je chce zby artami, ten go nie poj. Ludzie boj si zmiany. Nawet na lepsze. Kratinos (V w. p.n.e.) Sowa nie buduj murw. Kraus Karl (1874-1936) Diabe jest optymist, o ile sdzi, e mo e ludzi uczyni gorszymi. Wyksztacenie jest tym, co wikszo z nas otrzymuje, wielu przekazuje dalej, lecz niewielu posiada. Kto patriot obcego kraju uwa a za drania, jest zwykle gupcem wasnego. Kobiety maj przynajmniej stroje. Ale czym mog przykry sw pustk m czyni? Kobieta, ktra nie mo e by brzydka, nie jest pikna. Satyry, ktre rozumie cenzor, s susznie zakazane. Nie mie adnej myli i potrafi to wyrazi - czyni dziennikarza. Skromno jest prawem artystw, pr no ich obowizkiem. Nie prosz nikogo o ogie. Nie chc nic nikomu zawdzicza. W yciu, mioci, literaturze. A mimo to pal. Kto pod kim dokw nie kopie, ten sam w nie wpada. Istniej ludzie, ktrzy do koca ycia maj za ze ebrakowi, e mu nie dali jamu ny. Jzyk jest matk, a nie su ebnic myli. e
48
Istniej w pastwie osobistoci, o ktrych nic wicej nie wiadomo prcz tego, e nie wolno ich obra a. Niechtnie wtrcam si w swoje prywatne sprawy. Istniej pisarze, ktrzy ju na dwudziestu stronach potrafi wyrazi to, na co ja zu ywam czasami nawet dwa wiersze. Panie, wybacz im, albowiem wiedz, co czyni. Nie kania si nie wystarcza. Nie kaniamy si przecie i tym, ktrych nie znamy. Dobre pogldy same w sobie s bezwartociowe. Wa ne jest, kto je posiada. Sdz dlatego, by nie byli sdzeni. Co mo e by rozstrzygnite przez wojn wiatow? Nic ponad to, e chrzecijastwo byo za sabe, eby jej zapobiec. Miernota buntuje si przeciwko u ytecznoci. Postp produkuje portmonetki z ludzkiej skry. Gdy zwierzta ziewaj, maj ludzk twarz. Rzadko byem zakochany, zawsze znienawidzony. Wiersz jest dobry dopty, dopki si nie wie, kto go napisa. Dlaczego ten i w pisze? Poniewa nie posiada do charakteru, by nie pisa. Kiedy odkaniam si niektrym ludziom, to tylko dlatego, by zwrci im ich pozdrowienie. Samotno byaby idealnym stanem, gdyby mo na byo wybra sobie ludzi, ktrych si uniknie. Nadczowiek jest przedwczesnym ideaem. Zakada on bowiem istnienie czowieka. Dawniej szewc mia osobisty stosunek do butw; dzisiaj poeta nie ma go do wasnych prze y. Dziel ludzi, ktrym si nie kaniam, na cztery grupy. S tacy, ktrym si nie kaniam, by si nie skompromitowa. To jest najprostszy przypadek. S te tacy, ktrym si nie kaniam, eby ich nie kompromitowa. To wymaga ju pewnej uwagi. S tacy, ktrym si nie kaniam, by sobie nie szkodzi. Z tym jeszcze wikszy kopot. I wreszcie s tacy, ktrym si nie kaniam, by sobie u mnie nie szkodzi. Tutaj nale y szczeglnie uwa a. Posiadam jednak ju pewn rutyn i w sposobie, w jaki si kaniam, potrafi tak wyrazi ka dy z tych niuansw, e wobec nikogo nie jestem niesprawiedliwy. Mo na wprawdzie kobiet przyapa in flagranti, lecz zawsze znajdzie ona jeszcze do czasu, by temu zaprzeczy. Amoralno m czyzny tryumfuje nad niemoralnoci kobiety. Pokaza si na ulicy w towarzystwie porzdnej kobiety mo e by kompromitujce; ale rozmawia z mod dziewczyn o literaturze graniczy wrcz z ekshibicjonizmem. Kobieta bierze jednego za wszystkich, m czyzna wszystkie za jedn. Posiadaa tyle poczucia wstydu, e czerwienia si, gdy nie przyapano jej na grzechu. Przebywajc w towarzystwie kobiety wyobra a sobie, e jest si samotnym - taki wysiek wyobrani niezdrowy. Nie ma nic ponad wierno kobiety, ktra w ka dym poo eniu jest przekonana, e nie zdradza swego m a. Jak bardzo nie mo na polega na kobiecie, ktra da si przyapa na wiernoci! Dzi jest wierna tobie, jutro innemu. Istniej kobiety, na ktrych twarzach wida wicej kamstw, ni jest tam miejsca: pci, moralnoci, rasy, spoeczestwa, pastwa, miasta, a jeli idzie o wiedenki, to nawet dzielnicy i ulicy. To, e jaka kobieta zrujnuje bur uja, jest nikym odszkodowaniem za to, e nie natchnie poety. Istniej kobiety, ktre nie s pikne, lecz tylko tak wygldaj. Wiele kobiet chciaoby marzy z m czyznami bez spania z nimi. Nale y im z naciskiem wykaza niemo no takiego przedsiwzicia. Poniewa trzymanie dzikich zwierzt jest ustawowo zabronione, a zwierzta domowe nie sprawiaj mi przyjemnoci, pozostaj kawalerem. Kobieta bywa czasem u yteczn w peni namiastk samogwatu. Rzecz jasna, potrzeba do tego pewnej wybujaoci fantazji. Pikna kobieta posiada tyle rozumu, e mo na jej wszystko powiedzie i o niczym z ni nie rozmawia. Kobieta musi wyglda tak mdrze, by jej gupota bya mi niespodziank. Kosmetyka - to nauka o kosmosie kobiety. Przeznaczenie oddaje kobiet pierwszemu. Przypadek - najlepszemu. Wybr - pierwszemu lepszemu. Lustro su y tylko pr noci m czyzny; kobieta potrzebuje go, by upewni si o swej osobowoci. Moralna odpowiedzialno jest tym, czego brakuje m czynie, gdy da jej od kobiety.
49
Z kobietami chtnie prowadz monolog. Ale rozmowa z samym sob jest bardziej pobudzajca. Kobiety, z ktrymi rozmawia si najmniej, s najlepsze. Noc wszystkie krowy s czarne, rwnie blondynki. Nic nie jest bardziej niezgbione ni powierzchowno kobiety. Ka da kobieta wydaje si wiksza z daleka ni z bliska. U kobiet wic nie tylko logika i etyka, ale i optyka stoi na gowie. Krechowiecki Adam (1850-1919) Prawdziwa mio bywa czstokro lekarstwem na niewiar. Kremer Jzef (1806-1875) Mio jest znalezieniem siebie zewntrz siebie. Krishnamurti Jiddu (1895-1986) W chwili, gdy poczujesz w sercu mio i dowiadczysz jej gbi, odkryjesz, wiat nie jest ju taki sam, jaki by do tej pory. Kryow Iwan Andriejewicz (1769-1844) Bdmy w doborze przyjaci rozwa ni. Kubiak Zygmunt (1929-2004) Kto chce ustrzec si rozpaczy, powinien unika studiowania historii. Kuncewiczowa Maria, ze Szczepaskich (1899-1989) Do mioci potrzebne s dwie osoby, nie jedna i nie trzy. Ani ambicja, ani sztuka, ani podr e, ani bogactwo - umiech jest niezbdny do ycia. Taki umiech, ktry z sytego serca pynie. Kundera Milan (ur. 1929) Mwienie o kiczu stao si nieprzyzwoite w momencie, gdy sam wiat przeobrazi si w kicz. Jestemy otoczeni kiczem. Wszystko jest kiczem: telewizja, gazety, nasze indywidualne ycie, polityka. Mio nie wyra a si w pragnieniu spkowania (to pragnienie dotyczy przecie niezliczonej iloci kobiet), ale w pragnieniu wsplnego snu (to pragnienie dotyczy tylko jednej, jedynej kobiety). Pierwsza zdrada jest nie do naprawienia. Wywouje reakcj acuchow nastpnych zdrad, z ktrych ka da oddala nas coraz dalej i dalej od miejsca pocztkowej zdrady. Kurczab Jacek (1907-1969) Jestem zdania, i to cakiem powa nie, wstydu, jak rodzice dzieciom. Kuro Jan (1934-2004) Jak e czsto bywa tak, e mwic czy mylc o kim le, czujemy si sami lepsi, bardziej szlachetni. A przecie jest dokadnie odwrotnie - tym jestemy lepsi, bardziej szlachetni, im lepiej potrafimy myle o innych, ogrza ich ciepym sowem, doda im otuchy, odwagi, nadziei. e nigdy dzieci nie mog zrobi rodzicom takiego e dla ciebie
50
Bez przerwy robi rachunek sumienia. W mojej religii aden grzech nie zostaje odpuszczony, ka dy rozpamituj na nowo i rozmylam, jak go naprawi. Kwaniewski Aleksander (ur. 1954) W yciu ka dego rzdu s trzy etapy. Pierwszy - kiedy wydaje si, e wszystko jest proste i tylko poprzednicy to idioci. Drugi - kiedy okazuje si, e rzeczywisto nie jest jednak czarno-biaa. I ostatni - kiedy wszystkiemu winni s dziennikarze. Kwiatkowski Remigiusz (1884-1961) Swe gsi za abdzie uwa a ka dy rad. Lacan Jacques (1901-1981) Nie rozumiejc szalestwa, nie tylko nie mo na poj istoty bycia czowiekiem, lecz nie mo na by czowiekiem, nie majc w sobie szalestwa jako granicy wasnej wolnoci. Lagerlf Selma Ottiliana Lovisa (1858-1940) Mstwo i rado to obowizki ycia. Lepiej smuci si i kocha ni y bez mioci w szczciu. Lao-tsy, Lao-cy, Lao Tan (VII / VI w. p.n.e.) Sowa mdrca zdaj si wpierw faktom przeczy, pniej za okazuj si z nimi w zgodzie. Kto umie si zatrzyma, ten potrafi zapobiec nieszczciu. Nawet tysicmilowa podr zaczyna si od jednego kroku. Leacock Stephen Butler (1869-1944) ycie polega na yciu, w ka dej godzinie i w ka dym dniu. Lec Stanisaw Jerzy, pierwotne nazwisko de Tusch-Letz (1909-1966) Nie tracie gowy! ycie chce was po niej pogaska! Koniom i zakochanym inaczej pachnie siano. Moralno upada na coraz wygodniejsze posania. W piekle diabe jest postaci pozytywn. Czasem trzeba zamilkn, eby zosta wysuchanym. Dno jest dnem, nawet jeli jest obrcone do gry. Burzc pomniki, oszczdzajcie cokoy. Zawsze mog si przyda. Kiedy znalazem si na dnie, usyszaem pukanie od spodu. Nie wszdzie, gdzie dro eje miso, ronie warto czowieka. Na adnym zegarze nie znajdziesz wskazwek do ycia. Czowiek we wasnym yciu gra zaledwie may epizod. Byy czasy, e niewolnikw trzeba byo legalnie kupowa. Trzymaem szczcie za ogon; wyrwao si, zostawiajc mi w rku piro, ktrym pisz. Jak pchy skacz myli z czowieka na czowieka. Ale nie wszystkich gryz. Na ludzk pami nie mo na liczy. Niestety, rwnie na niepami. Ka dy wiek ma swoje redniowiecze. Z szeregu zer atwo stworzy acuchy. Stosy nie rozwietlaj ciemnoci. Rada dla pisarzy: W pewnej chwili trzeba przesta pisa. Nawet przed zaczciem. Czowiek ma t wy szo nad maszyn, e umie si sam sprzeda. lepej wierze le z oczu patrzy. ni mi si Freud. Co to znaczy? wiat jest pikny! I to jest wanie takie smutne. Analfabeci musz dyktowa. Biedny, kto gwiazd nie widzi bez uderzenia w zby.
51
Boto stwarza czasem pozory gbi. Bogu, co boskie, cesarzowi, co cesarskie. A co ludziom? Budujcie mosty od czowieka do czowieka, oczywicie zwodzone. Byy dwie mo liwoci: albo stan na gruncie ich zasad, albo zawisn nad nimi. Chciaem powiedzie wiatu tylko jedno sowo. Poniewa nie potrafiem tego, staem si pisarzem. Chleb otwiera ka de usta. Ci, ktrzy maj ide wci w gbie, maj j zazwyczaj i w pobliskim nosie. Ciasnota umysowa si rozszerza! Ciemne okna s czasem jasnym dowodem. Co nas trzyma na tym globie prcz siy ci enia? Czas pozostanie ludo erc. Czas robi swoje, a ty, czowieku? Czasem co kryje si za czym, przed czym my si kryjemy. Czasem dzwony koysz dzwonnikiem. Czasem atwiej przyzna nagrod ni racj. Czowiek - persona non grata. Czowiek - produkt uboczny mioci. Czowiek z czowiekiem prowadzi od wiekw jeden monolog. Czowieku, wiat stoi przed tob otworem, wic uwa aj, by ze nie wylecia. Czy jestem wierzcy? Bg jeden raczy wiedzie. Czy je eli ludo erca je no em i widelcem - to postp? Czy wrd ludo ercw s jarosze? Diabe nie pi. Z byle kim. Dialog pinteligentw rwna si monologowi wierinteligenta. Do skoku w przepa nie trzeba trampoliny. Dwa czarne charaktery, a jak odmiennej barwy. Dziaanie ucisku zale y od materiau. Jedni staj si mniejsi, drudzy wiksi. Epoki tworzy archeologia. Gdy woda siga ust, gowa do gry! Gowa do gry! - rzek kat zarzucajc stryczek. Gupota jest matk zbrodni. Ale ojcowie s czstokro genialni. Gupota nie zwalnia od mylenia. Gruboskrnych dra ni najciesza aluzja. Historia - zbir faktw, ktre nie musiay zaj. I brak precedensu jest precedensem. I cudzy analfabetyzm utrudnia pisanie. Kamstwo nie r ni si niczym od prawdy, prcz tego, e ni nie jest. Kogut opiewa nawet ten ranek, w ktrym idzie na ros. Komu jzyk posuszny, ten czsto milczy. Kontyngenty szczcia ju s, tylko blankietw jeszcze brak. Korzystajc z dowiadczenia ornitologw: eby pisarze mogli rozwin skrzyda, musz mie swobod korzystania z pir. Krew pokonanych zmienia czsto barwy zwycizcy. Kwiaty na grobie wroga pachn upajajco. Litera prawa powinna by wczona do alfabetu. Ludo erca nie gardzi czowiekiem. Ludzie byli sobie kiedy bli si, bro nie niosa tak daleko. Ludzie s sobie bli si, wiat si przeludnia. Ludzie zotego serca! Sprzedawajcie je drogo. Ludzie, zauwa yem, lubi takie myli, ktre nie zmuszaj do mylenia. akniesz krwi - bd pch. Mdroci powinno by pod dostatkiem, kt z niej bowiem korzysta. Mo na si znale na dnie nie osignwszy gbi. Mw mdrze - wrg podsuchuje. Myli niektrych ludzi s tak pytkie, e nie sigaj nawet ich gowy. Na drodze najmniejszego oporu zawodz najsilniejsze hamulce. Na pocztku byo Sowo, a na kocu Frazes. Najkrwawsza to tragedia, gdy krew zalewa widzw. Najlepiej podstawiaj nogi kary, to ich strefa. Najwicej ksztatw ma abstrakcja. Nasze dni s policzone - przez statystykw. Nauka jest spraw wielkich. Maluczkim dostaj si nauczki. Nawet fldra nie jest bezstronna.
52
Nawet w jego milczeniu byy bdy jzykowe. Nawet eby czemu przyklasn, trzeba mie poczucie taktu. Nic nie mija bez echa, nawet cisza. Nic w przyrodzie nie ginie, jedynie spenione nadzieje. Nie dzwo kluczami do tajemnic. Nie ka da palma pierwszestwa rodzi kokosy. Nie ka da szara masa ma co wsplnego z mzgiem. Nie mlaska oczyma! Nie oddawaj czci tym, ktrzy ci j zabrali. Nie otcha dzieli, lecz r nica poziomu. Nie pisz credo na parkanie. Nie podcinaj gazi na ktrej siedzisz, chyba e chc ci na niej powiesi. Nie pokazuj zbw, gdy nimi dzwonisz. Nie sztuka powiedzie: Jestem! Trzeba jeszcze by. Nie wiem kto jest praworzdny, ja jestem prawo dny. Nie wrzucaj wszystkiego do jednego worka - nie udwigniesz. Nie wystarczy mwi do rzeczy, trzeba mwi do ludzi. Nie zaamuj si, bo ci wyprostuj! Niech sobie ten przypis przeczyta elita, e ka da mietanka na deser jest bita. Niedobrze wierzy w czowieka, lepiej by go pewnym. Niejeden, co pcha si na wiecznik, zawis na latarni. Niektre szczeble kariery wiod na szubienic. Niektrym ludziom nale aoby wytoczy proces mylenia. Nieobecni nigdy nie maj racji, ale bardzo czsto zachowuj ycie. Obserwujemy ciekawe zjawisko: bekot jako rodek porozumiewawczy midzy ludmi. Od sowa do sowa idzie czowiek czasem cae ycie. Odciski Palca Bo ego nie s nigdy identyczne. Odejd szatanie! Diablica jest u mnie. Odpowiedzialno jest wygodna, spoczywa chtnie na takich, co s nietykalni. Okno na wiat mo na zasoni gazet. Opinia publiczna powinna by zaalarmowana swoim nieistnieniem. Optymizm i pesymizm r ni si jedynie w dacie koca wiata. Otyli yj krcej. Ale jedz du ej. Owoce zwycistwa? Gruszki na wierzbie. Pamitajcie o tym, e jeli diabe chce kogo kopn, nie uczyni tego nigdy swym koskim kopytem, lecz sw ludzk nog. Pegaz nie powinien by kuty na wszystkie cztery nogi. Pierwszym warunkiem niemiertelnoci jest mier. Pikne kamstwo? Uwaga! To ju twrczo. Pita Achillesowa ukryta jest czsto w bucie tyrana. Pijani zwycistwem popadaj w nag. Pion z poziomem maj z sob krzy . Py za rekinem, trafisz do ludzi. Po stracie zbw podobno wiksza swoboda jzyka. Pomyl, zanim pomylisz! I czworonogi staj na tylnych koczynach. Czego si nie robi dla arcia i ze strachu. I garderoba duszy ma swoje urnale. I gos sumienia przechodzi mutacj. I kaftan bezpieczestwa powinien by na miar szalestwa. Ile sowikw musi pokn drapie ca, by zacz piewa? Istniej ekonomiczne bodce seksualne. Jak wie e s barwy tych, co byli w cieniu! Jakie jest przeznaczenie czowieka? By nim. Jasnowidze to czarnowidze. Jedenaste przykazanie: Nie cudzosw! Jego myl jest czyst rozkosz. Nikogo nie zapadnia. Jest w nim olbrzymia pustka wypeniona po brzegi erudycj. Jestemy coraz bli si odkrycia Boga przez nauk. Dr wtedy o Jego los. Ju sam znak paragrafu wyglda jak narzdzie tortury. Kanibale wol tych, co nie maj koci. Kiedy czowiek pokona przestrze midzyludzk? Klucz sytuacji czsto tkwi w zamku ssiada. Posiad wiedz, ale jej nie zapodni. Powiedz mi z kim przestajesz, powiem ci z kim zaczniesz.
53
Powiedz mi z kim sypiasz, powiem ci, o kim nisz. Powiedziay krety: Ludzie s ciemni, potrzebne im wiato. Prawda le y zazwyczaj porodku, najczciej bez nagrobka. Prawdziwa mdro nie opuszcza gowy. Prawdziwy wybraniec nie ma wyboru. Prostolinijni zwaszcza, uwa ajcie na zakrtach. Przejrzaem go na wskro, wiem, kto za nim stoi. Przeludnienie wiata doprowadzio do tego, e w jednym czowieku yje wielu ludzi. Przenis si z Sodomy do Gomory. Przysowia sobie przecz. I to jest wanie mdroci ludow. Purytanie powinni nosi dwa listki figowe na oczach. Rany si zabliniaj, ale blizny rosn wraz z nami. Rasici! Nie dopuszczaj czarnych myli. R e pachn zawodowo. S urodzeni m owie stanu - wyjtkowego. Salto morale jest bardziej niebezpieczne ni salto mortale. Satyrycy winni ostrzy swj jzyk na kamieniu mdroci. Serce czowieka bije drugiego niemiosiernie. Sezamie, otwrz si - ja chc wyj! Sigaj po laury, ale nie z cudzej gowy. Skazaniec nigdy nie dorasta do szubienicy. Smutna taka anatema, z ktrej grzesznik sawy nie ma. Smutno, gdy krgosup prostuje si dopiero na krzy u. Spotkaem czowieka tak nieoczytanego, e musia cytaty z klasykw wymyla sam. Straszne s sabostki siy. Suma ktw, za ktrymi tskni, jest na pewno wiksza od 360. Szerzenie niewiedzy o wszechwiecie musi by tak e naukowo opracowane. Szkoda, e do raju jedzie si karawanem. Szkoda, e szczcia nie mo na znale na drodze do niego. Tempo! Tempo! Mo na przej ycie w jednym dniu. Ale co zrobi z pozostaym czasem? Ten stpa po r ach, co po grzdkach depce. Tum krzyczy jednymi wielkimi ustami, ale je tysicem maych. Trudno doczyta si wasnego analfabetyzmu. Trzeba by stu oczu, by mc je na wszystko przymyka. Trzeba mie du o cierpliwoci, by si jej nauczy. Ubogich duchem sta jedynie na tani optymizm; kosztuje wprawdzie drogo, ale innych. Uwa aj, by si nie dosta pod czyje koo szczcia. W walce idei gin ludzie. Walczmy o estetyk wntrz ludzkich! Wieczno? Jednostka czasu. Wieko trumny od strony u ytkownika nie jest ozdobne. Wielkie czasy mog zmieci pokan ilo maych ludzi. Wielu z moich przyjaci stao si moimi wrogami, wielu nieprzyjaci zaprzyjanio si ze mn, ale obojtni pozostali mi wierni. Wie a w Pizie nachylona jest pod ktem widzenia turystw. Wolnoci nie mo na symulowa. Wpad. I to na pomys. Wszyscy bogowie byli niemiertelni! Wszystko jest w rkach czowieka. Dlatego nale y je czsto my. Wszystko mija, nawet najdu sza mija. Wyjcie! Poczujecie si modsi o miliony lat. Wykrzyknik, ktry sflacza, staje si znakiem zapytania. Wymwka ludo ercw: Czowiek to bydl. Wyrwa po czowieku mo e by maleka, np. kalibru 7 mm. Wysoki to poziom, gdy na gow ludnoci przypada p gowy. Z czego powstae zale y od genetyki, w co si obrcisz - od polityki. Z ksigi przeznaczenia: A jedni musz by czopkami. Za ka dym rogiem czyha kilka nowych kierunkw. Zajc LUBI buraczki - takie jest zdanie kucharza. Zanika rkodzieo. Nawet w zbrodni. Zawsze mo na by wy ej powieszonym. Zegar tyka. Wszystkich. Ziemia to kropka pod znakiem zapytania. Zama sobie ycie! I ma teraz dwa oddzielne, bardzo przyjemne ycia.
54
Zmartwychwsta mog jedynie trupy. ywym trudniej. Znasz haso do swojego wntrza? eby mier mo na byo na raty odespa! eby by sob, trzeba by kim. y jest bardzo niezdrowo. Kto yje, ten umiera. Szczcie nie jest stanem, do jakiego si d y, lecz sposobem d enia. Gdyby si bya jeszcze bardziej spnia na randk, bybym zosta Petrark. Gdy nadchodzi wit, trudno walczy przeciw nocy, ktra przyjdzie. Satyra zabija, nie obra a. Jeszcze nic nie stracone. Wic jak bdzie? - krzykn kat. Pno ju . wita. Antropomorfizacja bajek? Przy tym zezwierzceniu czowieka? Czasem chciaoby si modli o istnienie Boga! Instynkt samozachowawczy jest czasem motorem samobjstwa. Nie bd snobem - mw prawd, kiedy to si bardziej opaca. Czasem noce s zbyt ciemne, by je ujrze. Myla, e ma dobre serce, a mia tylko sabe nerwy. Niejeden bumerang nie wraca. Wybiera wolno. Bezmylno zabija. Innych. Nie ka da noc koczy si witem. Przywarli do siebie tak blisko, e nie byo ju miejsca na adne uczucia. W co wierz? W Boga. Je eli jest. Ten, kto trzyma si kurczowo ycia, mo e zgin wraz z nim. Cezarw zabijaj najczciej przyjaciele. Bo s wrogami. S tacy, co nie potrzebuj nocy. Ciemno promieniuje z nich. Napisa: Pogowie byda wzrasta. Optymista? Pesymista? Ce sowa. Ka de mo e by twoim ostatnim. Nie ka demu z yciem do twarzy. Nasze punkty widzenia pokrywaj si. Idzie tylko o to, ktry ktry pokrywa. S tacy, co nigdy nie mieli nadziei i tacy, co cigle j trac. Niech yje! jest zaledwie okrzykiem tolerancji. I cae ycie konsekwentnie do celu mo na tylko wtedy, gdy on si stale odsuwa. S sztuki tak sabe, e nie mog zej ze sceny. Gdy uderzy mieczem w pier przeciwnika, zachwyci si dwikiem zbroi. To go zgubio. Tak gin romantycy. S czasy, kiedy ludzie mwic przez sen kami. Ta cicha duma w czowieku - mier broni si przed nami, ale w kocu ulega. Za ka dego trupa zapisujemy mierci plus. Krzy ykiem na cmentarzu. Sumienie mia czyste. Nie u ywane. Mierz wysoko - wpajali mu wznioli nauczyciele. Strzeli im w eb. Nie wolno rozmiesza bezzbnych tyranw. wiat nigdy nie mo e przebaczy tym, co nic nie zawinili. Nareszcie si porozumieli. Doszli do wniosku, e s wrogami. Rzek krytyk tragikowi, e mao mieszny. Anonim jest tylko wtedy dopuszczalny, gdy piszcy go jest rzeczywicie nikim. Ci, co przeroli epok, chodz ze spuszczon gow. Najtrudniej podpali pieko. Ci, co ni, maj noce bezsenne. Czowiek zwyci y! Czowieka. Prawdziwy wrg nigdy ci nie opuci. Bd altruist. Szanuj egoizm drugich. Obcowanie z karami deformuje krgosup. Nie ka dy, kto miewa sny, ma je gdzie ni. Czsto trzeba powiedzie nie, eby siebie potwierdzi. Czowiek z czowiekiem si nie zejdzie, ale gra z gr zawsze. Nawet na tronie wycieraj si spodnie. Pogro mu tylko palcem - rzek, kadc go na cynglu. Dwie siy pot niej w wiecie intelektu: precyzja i bekot. Zadanie: nie dopuci do narodzin hybrydy - precyzyjnego bekotu.
55
Ledchowska Julia Maria, wac. Halka-Ledchowska, zakonne imi Urszula, bogosawiona (1865-1939) Czsto zo pochodzi ze zbytniego liczenia si z tym, co wiat powie. W pracy wewntrznej wakacji nie ma. Chwile cierpienia wicej cz serca, ani eli dugie miesice prze yte razem w spokoju. Im bardziej na ziemi szukamy szczcia, tym mniej nadziei, e je znajdziemy. Milczenie jest pokojem duszy. Prawdziwa wielko to umiejtno pochylania si nad drugim. Le Guin Ursula (ur. 1929) Czytamy ksi ki, aby odkry, kim jestemy. Leigh Vivien, wac. Vivian Mary Hartley (1913-1967) M czyni, ktrzy zupenie nie potrafi by wierni, s przynajmniej wierni sobie. Lem Stanisaw (ur. 1921) Historia to rodzaj walca drogowego, nie interesuj jej losy mrwek. Lenau Nikolaus, wac. Nikolaus Franz Niembsch von Strehlenau (1802-1850) Najpikniejsz wiosn jest dobro serca. Lenin Wodzimierz Iljicz, wac. nazwisko Uljanow (1870-1924) Abstrakcyjnej prawdy nie ma. Prawda jest zawsze konkretna. Rozpacz jest waciwa tylko tym, ktrzy nie rozumiej przyczyny za, nie widz wyjcia i nie s zdolni do walki. Anarchia to wytwr rozpaczy. Nie ma i nie mo e by rewolucji bez kontrrewolucji. Po pierwsze - uczy si, po drugie - uczy si i po trzecie - uczy si. Leopardi Giacomo (1798-1837) W jeden dzie siostry z losu si poczy. Mio i mier. Lespinasse Julie Jeanne Elonore de (1732-1776) Szalestwo nie wyklucza gupoty. Libelt Karol (1807-1875) Nie ma wikszej ironii ycia jak ironia mioci. Lichtenberg Georg Christoph (1742-1799) Istniej ludzie, ktrzy sdz, e wszystko, co czyni si z powa n min, jest rozsdne. Wiadomo, e od przeszo piciuset lat nikt z radoci nie umar. Bg nie okazuje nam swej mocy inaczej jak za porednictwem naszej wiary. Dla wielu ludzi cnota polega bardziej na alu za grzechy ni na ich nie popenianiu. Nic nie jest tak twarde i mikkie, jak serce ludzkie. Lincoln Abraham (1809-1865) Po czterdziestce ka dy jest ju odpowiedzialny za wygld swojej twarzy.
56
Nikt nie ma dostatecznie dobrej pamici, aby kama zawsze z powodzeniem. Wikszo ludzi jest na tyle szczliwa, na ile zdecyduje si by szczliwa. Demagogia - to umiejtno ubierania najbardziej lichych idei w najwzniolejsze sowa. Mo na nabiera cay wiat jaki czas i kilka osb cay czas, ale nie mo na nabiera wszystkich cigle. Nie wiem, kim by mj dziadek; bardziej interesuje mnie, kim bdzie mj wnuk. Nikt nie ma dostatecznie dobrej pamici, aby kama zawsze z powodzeniem. Pan Bg najwidoczniej bardziej od bogatych ukocha sobie biednych, skoro stworzy ich tak wielu. Takt to umiejtno takiego przedstawiania ludzi, jakimi sami najchtniej siebie widz. Z tym niepomiernym ci arem, jaki dwigam dniem i noc umarbym chyba, gdyby co dzie nie dano mi okazji si pomia. aden czowiek nie jest dostatecznie dobry, eby rzdzi drugim czowiekiem bez jego zgody. Lindbergh Charles Augustus (1902-1974) yjemy w zwariowanych czasach. Lot w kosmos trwa coraz krcej, jazda do pracy coraz du ej. Liwiusz, Titus Livius Patavinus (59 p.n.e. - 17 n.e.) Czsto i lekcewa ony wrg wydaje krwaw bitw. Loren Sophia, wac. Sofia Scicolone (ur. 1934) Rodzina jest w yciu oparciem, czym, co chroni, daje si. Na sex-appeal skada si w poowie to, co kobieta ma, a w poowie to, co myl, e ma. Umiem w dwunastu jzykach powiedzie nie; to kobiecie wystarczy. Lorenz Konrad Zacharias (1903-1989) Brakujcym ogniwem midzy czowiekiem a map jestemy wanie my. Luter Marcin, Martin Luther (1483-1546) Wszystko, co si osiga na tym wiecie, osiga si przez nadziej. Nie jeste w stanie powstrzyma ptakw przed lataniem ci nad gow, ale mo esz je powstrzyma przed uwiciem gniazda w twoich wosach. Lutosawski Kazimierz, pseud. Jan Zawada (1880-1924) Harcerstwo to nie jest co, co si umie, ale to jest co, czym si jest. Lutosawski Wincenty (1863-1954) Gwatem i terrorem nikogo si nie uszlachetni. Kto kocha swj nard, nie pragnie krzywdy adnego innego narodu. Ka da wadza usposabia do jej nadu ywania. Gonienie za zyskiem osobistym wbrew dobru publicznemu zawsze prowadzi do katastrofy osobistej, a przygotowuje katastrof publiczn. Ten wrg zawsze najstraszniejszy, ktrego nigdzie spostrzec nie mo na. Ten, kto wie, ufa samemu sobie, za ten, kto wierzy, ufa innym. Niejednego nauczono odmawia pacierze, ale niewielu nauczono si modli. Kto chce wej na szczyt gry, nie schodzi bez potrzeby w doliny. Szczeble mioci s nieskoczone i nikt nie kocha za wiele. Milczenie jest zotem, a jednak s sowa, ktre koniecznie wyrzec nale y. Lepiej pozosta zym, ni sta si pozornie dobrym. Nie ma tak ci kiego poo enia osobistego, w ktrym nie mo na by czego dokona dla innych.
57
Doniose prawdy, podobnie jak epokowe fasze, mo na zawsze krtko wyrazi. Ludzie wielcy miewaj maostki; ludzie mali miewaj bohaterstwa. Lepiej cho cz prawdy odsoni wiatu, ni przysta na cakowite jej przyguszenie. Istnienie narodu i jego potga zale y nie od iloci cia, lecz od wartoci dusz. Machiavelli Niccol (1469-1527) Przypadek rzdzi poow naszych dziaa, a my kierujemy reszt. Najczstszy ludzki bd - nie przewidzie burzy w pikny czas. MacLeish Archibald (1892-1982) Mio jest ostateczn odpowiedzi na podstawowe ludzkie pytania. Maeterlinck Maurice (1862-1949) atwo jest wiedzie, co powinno by si byo uczyni, patrzc w przeszo z czasw, w ktrych wiadome s ju wszystkie pniejsze zdarzenia. Inteligencja jest to zdolno, przy pomocy ktrej pojmujemy ostatecznie, e wszystko jest niepojte. Mailer Norman (ur. 1923) Mio bliniego nie byaby tak utrudniona, gdyby ten blini nie by tak blisko. Makary Wielki, wity (300-390) Midzy Bogiem a czowiekiem istnieje najbli sze pokrewiestwo. Maksym Wyznawca, wity (580-662) Bg zo y w sercu czowieka pragnienie posiadania Go. Bogosawiony jest czowiek, ktry potrafi kocha wszystkich ludzi jednakowo. Malraux Andr, wac. Andr Berger (1901-1976) Co to jest odwaga? Poczucie niezwyci onoci. Magorzata z Nawarry, Marguerite d'Angoulme, Marguerite d'Alenon (1492-1549) Nie ma panienki tak modej, eby nie chciaa by proszona. Makowski Andrzej (1889-1919) Niech nikt nie istnienia. da czegokolwiek od organizacji, jeli sam nie przyczynia si do jej
Mann Heinrich (1871-1950) Przyja zawarta w dziecistwie to jedyne, co nie umiera wczeniej ni my. Mann Thomas (1875-1955) Kto kocha bardziej, jest zawsze podlegy i musi cierpie. Trwoga jest te wzmocnionym poczuciem ycia. Czas jest bezcennym darem, danym nam, abymy dziki niemu stali si mdrzejsi, lepsi, dojrzalsi i doskonalsi.
58
Kto chce si uwolni od prawdy, najczciej dusi j sowami. Niestety, kamstwo posuguje si nie tylko nikczemnikami. Mansfield Katherine, wac. Kathleen Beauchamp (1888-1923) Przynajmniej zmierzch powinien mie na tyle poczucia przyzwoitoci, by opnia si troch. Nasi przyjaciele s tylko mniej lub wicej doskonaym upostaciowaniem naszych myli. Gdy przestajemy bra na serio nasze niepowodzenia, znaczy to, e przestalimy si ich obawia. To jest wielki luksus mc si nie tumaczy z niczego... Mrai Sndor (1900-1989) Niech sobie drudzy nazywaj saboci mio do zwierzt i szydz z niej - a ty spaceruj sobie ze swoim psem. Jeste w dobrym towarzystwie; i Bg o tym wie. Marchlewski Julian, pseud. Karski, Kujawiak (1866-1925) Rozwj dziejowy nie jest jakim zwykym zadaniem arytmetycznym, dla ktrego mo na z gry ustali obowizujcy we wszystkich okolicznociach wynik. Marek Aureliusz, Marcus Aurelius Antoninus (121-180) Jeli yczliwo jest szczera i nieobudna, to jest niezwyci ona. Je eli co jest dla ciebie bardzo trudne, nie sd, e to jest niemo liwe dla czowieka w ogle. Owszem, miej to przekonanie, e co jest mo liwe dla czowieka i zwyke, to i dla ciebie jest mo liwe do osignicia. Nie nale y si gniewa na bieg wypadkw, bo to ich nic nie obchodzi. Zrodzilimy si dla pomocy wzajemnej. Ka d prac wykonuj, jakby miaa ona by ostatni w yciu. Czowiek jest tyle wart, ile warte s sprawy, ktrymi si zajmuje. Nasze ycie jest tym, co ze uczyni nasze myli. Jeli trapi ci jaki przedmiot zewntrzny, to nie on ci dolega, ale twj sd o nim, a ten zmieni jest w twojej mocy. mier jest tym samym co narodziny, misterium natury. Marks Karol, wac. Marx Karl Heinrich (1818-1883) Rewolucje to lokomotywy historii. Mrquez Gabriel Garca (ur. 1928) Nie ma lekarstwa, ktre wyleczyoby z tego, czego nie leczy szczcie. Marshall George (1891-1975) Mae czyny, ktrych dokonujesz, s lepsze ni wielkie, ktre jedynie planujesz. Marx Groucho, wac. Julius Henry (1895-1977) Telewizja ma na mnie wpyw edukacyjny. Gdy kto wcza telewizor, wychodz do drugiego pokoju i czytam dobr ksi k. Matka Teresa z Kalkuty, imi zakonne Maria Teresa od Dziecitka Jezus, wac. Agnes Gonxha (Ganxhe) Bojaxhiu (1910-1997) Wiara za, aby bya prawdziwa, musi by mioci.
59
Mo emy si sta ludmi wielkiej witoci, jeli tylko bdziemy tego chcieli. Najwiksz niesprawiedliwoci, jak wyrzdzamy ubogim, jest niedocenianie ich wielkoci. Jest gd zwykego chleba, ale i gd mioci, dobroci i troskliwoci; ludzie za tak bardzo cierpi z powodu wielkiego ubstwa. Mio wszystko przyjmuje i daje. Powinna by czym rwnie naturalnym jak ycie i oddychanie. Nie liczy si, co robimy ani ile robimy, lecz to, ile mioci wkadamy w dziaanie. Gdy oceniasz ludzi, nie masz czasu ich kocha. Nie martw si tak bardzo problemami, jakimi yje wiat, ale po prostu odpowiadaj na potrzeby konkretnych ludzi. Jestemy zdolni zarwno do dobrego, jak i do zego. Nie urodzilimy si li: ka dy ma co dobrego w sobie. Niektrzy ukrywaj to, inni zaprzeczaj temu, ale mimo to maj to w sobie. Miej czas na to, aby pomyle - to rdo mocy. Miej czas na modlitw - to najwiksza sia na ziemi. Miej czas na umiech - to muzyka duszy. Aktywna modlitwa jest mioci, aktywna mio jest su b. Sprbuj dawa bez warunkw wstpnych to, czego w danej chwili czowiek potrzebuje. Najwikszym zem naszych czasw nie jest trd ani grulica, lecz raczej bycie niechcianym, zaniedbanym i opuszczonym przez wszystkich. Najgorsze nieszczcie to brak mioci i miosierdzia, straszliwa obojtno wobec wasnego ssiada, ktry yje na skraju drogi. Miej czas na czytanie - to jest fontanna mdroci. Ludzie s godni i opuszczeni nie tylko fizycznie, pragn nie tylko chleba, lecz tak e sowa Bo ego; pragn nie tylko wody, ale te wiedzy, pokoju, prawdy, sprawiedliwoci i mioci... Je eli pragniemy zrobi co piknego dla Boga, to nale y zatroszczy si o wasn rodzin i dostrzec ubogich, ktrzy nas otaczaj. Zawsze, ilekro si umiechniesz do swojego brata i wycigniesz do niego rk - jest Bo e Narodzenie. Zawsze, kiedy milkniesz, by innych wysucha, zawsze kiedy rezygnujesz z zasad, ktre jak elazna obrcz uciskaj ludzi w ich samotnoci. Maugham William Somerset (1874-1965) Mio platoniczna jest to udawanie przed samym sob, e rewolwer jest nie nabity. Sztuka jest manifestacj wzruszenia, a wzruszenie przemawia jzykiem zrozumiaym dla wszystkich. Mio to tylko brudny trik natury, by zagwarantowa istnienie ludzkoci. Maupassant Henri Ren Albert Guy de (1850-1893) Po co kama, skoro wystarczy mwi prawd, eby nam nie wierzono. ycie nie jest ani tak ze, ani tak dobre, jak sobie wyobra amy. Mauriac Franois (1885-1970) Gdy czowiek wspomni czas, w ktrym kocha, zdaje mu si, zdarzyo. W chwili, w ktrej umiera w nas dziecko, zaczyna si staro. Maurois Andr, wac. mile Herzog (1885-1967) Udane ma estwo to dom, ktry codziennie trzeba odbudowywa od podstaw. ycie jest krtkie, rozumie si, ale w stosunku do czego? Szczcie: nie uwa a zwykych zmartwie za katastrofy. W mioci nie ma dramatu, dramat jest tylko, gdy mioci nie ma. McLiam Wilson Robert (ur. 1964) Problem ze starymi ludmi polega na tym, e s starzy. S nadci, nietolerancyjni i ktliwi. Brak im spontanicznoci i wigoru. No i strasznie roztkliwiaj si nad swoj staroci. Problem z modymi polega na tym, e s modzi. Uparci, pr ni i krnbrni. Brak im rozumu i trzewoci osdu. Ponadto strasznie roztkliwiaj si nad swoj modoci. e nic si odtd ju nie
60
Medawar Sir Peter Brian (1915-1987) Sztuka prowadzenia bada naukowych to sztuka sprawiania, e trudne problemy staj si mo liwe do rozwizania, dziki opracowaniu waciwego do nich podejcia. Mello Anthony de (1931-1987) Jeli masz jeden zegarek, wiesz, ktra godzina. Gdy masz dwa zegarki, nigdy nie jeste tego pewien. Prawda, ktra nas uwalnia, jest prawie zawsze Prawd, ktrej raczej niechtnie suchamy. Wic, gdy mwimy, e co nie jest prawdziwe, to zbyt czsto mamy na myli, e mnie si to nie podoba. Bez dystansu nie ma wsplnej wizi. Gdzie jest mio, panuje nieporzdek. Doskonay porzdek uczyniby ze wiata cmentarz. Jeli chcesz idealnego wiata, pozbd si ludzi. Mio przynosi ci ar i nie czuje adnego ci aru. Szczegowo analizujc patki nikt jeszcze nie poj pikna r y. Wielu dokonuje czynw mioci; rzadko zdarza si czowiek, ktrego myli s jej pene. Zna rzeczy, oznacza by uczonym. Zna innych, znaczy by mdrym. Zna siebie, to by owieconym. Jeli mylisz, e jeste tym, za kogo uwa aj ci twoi przyjaciele i twoi wrogowie, to znaczy, e z pewnoci siebie nie znasz. Wszechwiat nie zdaje sobie sprawy z twojego istnienia - uspokj si i rozlunij. Obie rzeczy - zarwno to, przed czym uciekasz, jak i to, za czym wzdychasz - s w tobie. Zachowanie czowieka zwykle wiadczy o tym, co obserwujcy wyobra a sobie, e ono ukazuje. Kiedy mnich idzie do karczmy, staje si ona jego cel. Kiedy pijak idzie do klasztornej celi, staje si ona jego karczm. Kopot z ideaami polega na tym, e jeli wszystkie wprowadzasz w ycie, ycie z tob staje si niemo liwe. Niektrzy rodz si witymi, inni zdobywaj wito, jeszcze innym wito jest narzucona. Niektre rzeczy najlepiej zostawi w pokoju. Gdy ludzie s radoni, zawsze s wtedy dobrzy, ale jeli s dobrzy, rzadko si raduj. Ludzie nie chc prawdy, oni chc pewnoci i bezpieczestwa. Dowiadczenie niestety pokazuje, e nasze przekonania religijne maj tyle wsplnego z nasz witoci, ile elegancki strj jedzcego z jego trawieniem. Ludzie ywi si sowami, yj sowami, rozsypali by si bez nich. Nie ka dy, ktrego oczy s zamknite, ni i nie ka dy z otwartymi oczami mo e widzie. Co za po ytek z oczu, gdy serce jest lepe? Menander, Menandros (ok. 342-291 p.n.e.) Unikaj przyjemnoci, ktre potem przynosz zmartwienie. Ignorancja nie widzi nawet tego, co bije w oczy. Kto nie czyni za, jest z natury bogiem. Mencken Henry Louis (1880-1956) Idealista - to czowiek, ktry zauwa ywszy, e r a pachnie adniej od kapusty, wnioskuje std, e bdzie z niej tak e lepsza zupa. Mendoza Eduardo (ur. 1943) Kobiety s inteligentniejsze i umiej podejmowa decyzje. Nam, pozostawiaj zajmowanie si gupstwami, a to m czyni robi najlepiej. m czyznom,
61
Merton Thomas (1915-1968) Prawdziwa mio przenika tajemnice i samotno kochanej osoby, pozwalajc jej zachowa swoje sekrety i pozostawia jej wewntrzn wolno. Czowiek mo e odrodzi si do prawdziwego i godnego ycia w ka dym momencie swojego bycia na ziemi. Metastasio Pietro, wac. Trapassi (1698-1782) Miar ycia nie jest liczba prze ytych dni, ale liczba dokonanych dzie. Micha Anio, wac. Michelangelo Buonarotti (1475-1564) Geniusz to wieczna cierpliwo. Nie trzeba lekcewa y drobnostek, bo od nich zale y doskonao, ktra nie jest drobnostk. Wiersz jest nad czas i nad mier. Maluje si tylko po to, by oszuka oczy. Wszelki gniew, wszelk ndz i moc wszelk, ze losy zmo e, kto zbrojny mioci. Serce, co kocha, rwne lic ozdobie. Nad czas stracony nic bardziej nie boli. Zaczynajcie, czas dokoczy! Mio jest skrzydem, ktre Bg da czowiekowi, aby ten mg wzlecie do Niego. Mickiewicz Adam (1798-1855) Dwch orw razem si nie gniedzi. Ten, komu nie udao si by bohaterem, niech przynajmniej umie oceni i uczci powicenie drugich. Aby kraj mg y, trzeba eby yy prawa. S prawdy, ktre mdrzec wszystkim ludziom mwi; s takie, ktre szepce swemu narodowi; s takie, ktre zwierza przyjacioom domu; s takie, ktrych odkry nie mo e nikomu. Czucie i wiara silniej mwi do mnie ni mdrca szkieko i oko. Miej serce i patrzaj w serce! A soce Prawdy wschodu nie zna i zachodu. Mierz siy na zamiary, nie zamiar podug si. Pierwsza mowa szatana do rodu ludzkiego zacza si najskromniej od sowa: dlaczego? Tylko to dzieo czego jest warte, z ktrego czowiek mo e si poprawi i mdroci nauczy. Grzeczno nie jest nauk atw ani ma. Kto mioci nie zna, ten yje szczliwy, i noc ma spokojn, i dzie nietskliwy. Miller Arthur (ur. 1915) Jeli krytykowanie przyjaci sprawia ci bl, wszystko jest w porzdku. Jeli za znajdujesz w tym choby najmniejsz przyjemno, powiniene trzyma jzyk za zbami. Milton John (1608-1674) Umys jest swoim wasnym panem i sam potrafi niebem uczyni pieko i piekem niebo. Mikowski Zygmunt, pseud. Teodor Tomasz Je (1824-1915) Kto innym ufa, sam na zaufanie zasuguje. Miosz Czesaw (1911-2004) Kiedy uskar amy si na ziemi jako przedsionek pieka, pomylmy, piekem zupenym, bez jednego promienia pikna i dobroci. e mogaby by
62
Kiedy ambicja doradza nam wznie si ponad proste zasady moralne, strze one przez ubogich duchem, zamiast obra je wrd zmiennoci za ig kompasu, niszczeje to, co jedynie mo e okupi nasze szalestwa i bdy, mio. Religia opium dla ludu. Poniewa cierpicym bl, poni enie, chorob, niewol obiecywaa nagrod w yciu pomiertnym. W przemianie, ktrej jestemy wiadkami, mo e by odwrotnie. Prawdziwe opium dla ludu to wiara w nico po mierci. Ogromna pociecha w tym, e za nasze wistwa, upadki, tchrzostwa, morderstwa nie bdziemy sdzeni. Bo wiersze wolno pisa rzadko i niechtnie, pod nieznonym przymusem i tylko z nadziej, e dobre, nie ze duchy, maj w nas instrument. Mistinguett, wac. Jeanne-Marie Florentine Bourgeois (1875-1956) Pocaunek mo e by przecinkiem, znakiem zapytania i wykrzyknikiem. S to prawdziwe wiadomoci z dziedziny interpunkcji, ktre powinna posiada ka da kobieta. Molier, Molire, wac. Jean Baptiste Poquelin (1622-1673) Gdy kobieta odmawia mioci, a proponuje ci przyja, nie bierz tego za odmow; znaczy to, e chce postpowa wedug kolejnoci. Jeli potrafisz mia si z siebie - to najlepszy dowd, e masz poczucie humoru. Nie ma nic takiego, czego ludzie nie potrafiliby pochwali lub potpi i nie znale dla tego uzasadnienia. Doprawdy, jak to mio co umie. Gupszym od nieuka jest gupiec uczony. Moniuszko Stanisaw (1819-1872) Zo albo dobro! To nie czarne i biae, z ktrych szare mo na robi. Monroe Marilyn, wac. Norma Jane Baker albo Mortenson (1926-1962) Pienidze szczcia nie daj. Dopiero zakupy. Montaigne Michel Eyquem de (1533-1592) Najwiksza rzecz na wiecie to umie nale e do siebie. Po ytek ycia nie tkwi w czasie jego trwania: jest on w jego wyzyskaniu. Rzecz sw jest su y i i za myl. Baznem jest ten, kto odtrca uciechy, jakich natura mu dostarcza. Nie trzeba ani goni za nimi, ani od nich ucieka - trzeba je przyjmowa. Ka da rzecz ma wicej ni jedn powierzchni i wiele wiate i cieniw. Nasze szczcie nie zale y od posiadania rzeczy, lecz od posiadania radoci. Mio jest niczym innym jak dz niemiertelnoci. Staro przysparza wicej zmarszczek duchowi ni twarzy. Montesquieu Charles Louis de Secondat, Monteskiusz (1689-1755) Czsto krytykuje si swych przyjaci tylko dla udowodnienia, e ma si na tyle przenikliwoci, by dostrzec ich przywary. Gdy kto nie ma nic do powiedzenia, czemu nie siedzi cicho? Ludzie, co maj mao do roboty, s wielkimi gaduami; im mniej ma kto do mylenia, tym wicej gada. Mylenie - to rozmowa z samym sob, a kto mwi do siebie, ten nie myli wcale o mwieniu do innych. Prbujmy przystosowa si do ycia, bo ono do nas si nie przystosuje. Ka dy obywatel ma obowizek umrze za ojczyzn, nikt nie ma obowizku kama dla niej. Ludzie s zaiste dziwaczni: bardziej ceni swoje mniemania ni rzeczywisto. Nic nie jest bli sze niskich uczu jak pycha i nie ma nic bli szego wzniosoci jak skromno. Jeden czowiek tak mao r ni si zazwyczaj od drugiego, e nie ma wcale powodw do zarozumiaoci.
63
Kto chce rzdzi ludmi, nie powinien gna ich przed sob, lecz sprawi, eby pod ali za nim. Twierdzenie matematyczne uwa ane jest za prawdziwe, poniewa w niczyim interesie nie le y, by uwa a je za faszywe. Trzeba paka nad ludmi przy urodzeniu, nie przy mierci. To nieszczcie, e tak may odstp dzieli czas, gdy jestemy zbyt modzi, od czasu, gdy jestemy zbyt starzy. Ka da rozmaito jest jednostajnoci, ka da zmiana trwaniem. Wydarzenia dziejce si w wiecie zale od tak wielu okolicznoci, i wiat musiaby istnie wiecznie, aby mogy si one powtrzy. Prawa, w najrozciglejszym znaczeniu sowa, s to konieczne stosunki, wypywajce z natury rzeczy. Sdzimy o rzeczach wedle zwizkw i okolicznoci, ktre z nimi wi emy. Co jest prawd dzi, okazuje si faszem jutro. Chwalba i szyderstwo zakrywaj prawd, trzeba j odsoni. Jest czsto co prawdziwego nawet w bdach. Tak jak istnieje mnstwo rzeczy mdrych, ktre si prowadzi w sposb szalony, tak istniej szalestwa, ktre si prowadzi w sposb rozwa ny. Dugo podr y ka e mniema, e si w kocu przybyo. Czowiek lubicy si ksztaci nigdy nie jest bezczynny. Ksi ki s jak towarzystwo, ktre sobie czowiek dobiera. Ci, ktrzy czytaj dobre ksi ki, podobni s do obracajcych si w dobrym towarzystwie. Czytelnicy zych ksi ek s jak ludzie wiadomi, e towarzystwo jest ze, niemniej jednak trac w nim czas. Kto lubi czyta, ten dokonuje wymiany godzin nudy, ktre s nieuchronne w yciu, na godziny rozkoszy. Gdy zabraknie historii, zastpuj j bajki. Niekiedy milczenie wyra a wicej ni wszelkie przemowy. Bywaj bardzo dobre prawa wydane w z por. Obyczaje zawsze robi lepszych obywateli ni prawa. Ludzie, hultaje ka dy z osobna, s bardzo uczciwi spoem; kochaj moralno. S prawdy, ktrych nie wystarczy dowie, ale ktre trzeba uczu; do tych nale prawdy moralne. Wiedza czyni czowieka agodnym; rozum skania go do ludzkoci; jedynie przesdy ka si jej wyrzeka. Nie potrzeba wiele rozumu, by wszystko zmci, ale trzeba go mie wiele, by wszystko uagodzi. Wolno jest to prawo do czynienia wszystkiego tego, na co ustawy pozwalaj. Bezu yteczne prawa osabiaj prawa konieczne. Prawa s jak pajczyny, poprzez ktre przedostaj si wielkie muchy, a w ktrych wizn mae. Celibat by rad chrystianizmu; kiedy ze uczyniono prawo dla pewnego stanu, trzeba byo wci nowych praw, aby zmusi ludzi do posuszestwa tamtemu pierwszemu. Prawodawca znu y si, znu y spoeczestwo, ka c wykonywa ludziom moc przepisu to, co ci, ktrzy kochaj doskonao, wykonywaliby jako rad. Wicej pastw zgino od zepsucia obyczajw ni wskutek pogwacenia prawa. Serce jest obywatelem wszystkich krajw. Gdybym wiedzia o czym, co mogoby by u yteczne dla mnie, bdc zarazem ze szkod dla mojej rodziny, wyrzucibym to z myli. Gdybym wiedzia o czym, co mogoby by u yteczne dla mojej rodziny, ale nie byoby u yteczne dla mojej ojczyzny, starabym si o tym zapomnie. Gdybym wiedzia o czym, co byoby u yteczne dla mojej ojczyzny i szkodliwe dla Europy - albo u yteczne dla Europy, szkodliwe za dla rodzaju ludzkiego uwa abym to za zbrodni. Nie ma sowa, ktremu by dawano wicej rozmaitych znacze i ktre by w tyle sposobw przemawiao do ludzi, co sowo wolno. W ka dej wadzy trzeba rwnowa y rozmiar wadzy krtkoci jej trwania. Wolny lud to bynajmniej nie ten, ktry ma tak lub inn form rzdu, lecz ten, ktry cieszy si form rzdu ustanowion przez prawo. Dla czowieka, ktry nie ma nic, jest w pewnym sensie obojtne, pod jakim rzdem yje. Nie do wiary, od jak wielu rzeczy zale y stan naszego ducha. Wolno to dobro, ktre umo liwia korzystanie z innych dbr. W naturze rzeczy le y to, e bd czsto bywa lepszy od prb jego naprawienia. W ka dym razie dobro od dawna utrwalone jest zawsze bardziej po dane od tego, co wprawdzie doskonalsze, ale nie ugruntowane. Drwi si ze wszystkiego, poniewa wszystko ma swoj odwrotn stron.
64
Dusza jest w naszym ciele, jak pajk w swej sieci. Nie mo e si on poruszy, nie wprawiajc w ruch daleko rozpitych nitek pajczyny, ale i na odwrt, nie sposb wprawi w ruch ktrejkolwiek z tych nici nie poruszajc pajka. Nie zawsze tylko przyroda i rozum rzdz ludmi. Rwnie czysty przypadek: okolicznoci na pozr bez znaczenia oddziauj na nich z tak si i trwaoci, e mog wycisn pitno na caej naturze czowieka. Jestemy tak lepi, e nie wiemy, kiedy si martwi, a kiedy cieszy; oddajemy si prawie zawsze faszywym radociom i smutkom. Smutek kochankw jest peen rozkoszy. W kraju, gdzie mio stanowi najwa niejsz spraw, zazdro jest najwiksz namitnoci. Zraniona mio mo e wywoa takie same skutki co nienawi. Szczcie w wikszym stopniu zale y od oglnej skonnoci rozumu i serca do odczuwania szczcia, jakiego natura ludzka mo e nam u yczy, ni mnogoci jakich szczliwych chwil w yciu. Gdybymy chcieli po prostu by szczliwi, daoby si to nawet osign. Ale my chcemy by szczliwsi od innych, a to zazwyczaj nie jest atwe, poniewa uwa amy innych za szczliwszych, nili s w rzeczy samej. Czowiek wyrzeka si swoich bdw najpniej jak mo e. Wielka rado jest tak samo daleka od dobrego zdrowia jak wielka udrka. Jedyn rozkosz czowieka naprawd zdrowego jest po prostu rado istnienia. Wszyscy ludzie niemiali chtnie posuguj si grobami. A to dlatego, e czuj, i groby wywaryby na nich samych wielkie wra enie. Ludzie patrz na siebie nawzajem ze zbyt bliskiego dystansu, by zobaczy si takimi, jakimi s. Jeli idzie o wikszo ludzi, wol ich chwali ni wysuchiwa. Ludzie s na og do siebie podobni, mianowicie wcale nie myl; wieczne echo, ktre nigdy niczego nie mwi i wci tylko powtarza; pospolici rzemielnicy obrabiajcy cudze myli. Czowieka prostego, ktry umie mwi tylko prawd, uwa a si za mciciela powszechnego spokoju. Nasze pochwalne sdy o ludziach pozostaj w proporcji do szacunku, jakim nas darz. Przyja to kontrakt, w ktrym zobowizujemy si do wiadczenia komu maych przysug po to, by on nam wiadczy wielkie. W istocie rzeczy, gdy pozbawi przyja szczeroci, staje si ona cnot na pokaz. Sporo jest ludzi, ktrzy uwa aj za niezbdne tylko to, co jest zbyteczne. S rzeczy, ktre wszyscy powtarzaj, skoro zostay ju raz powiedziane. Lk i niemiao rodz zawsze fortele. Lwy wielk maj si, ale na c by im si ona zdaa, gdyby natura nie daa im oczu. Piszc nie trzeba tak wyczerpywa przedmiotu, aby nic nie pozostao dla czytelnika. Nie chodzi wszak o to, aby ludzie czytali, ale aby myleli. Morand Paul (1889-1976) Trzeba le e na plecach, by napatrzy si niebu. Moreau Jeanne (ur. 1928) Wiek nie chroni przed mioci, ale mio, do pewnego stopnia, chroni przed staroci. Starzejcy si ludzie s jak muzeum: niewa na jest fasada, wa na jest zawarto. Morgan Charles Langbridge (1894-1958) Kamstwo zabija przyja, prawda zabija mio. Najpikniejsze chwile prze ywamy wtedy, kiedy dowiadujemy si, e kto nas kocha. La Mothe le Vayer Franois de (1588-1672) Najdoniolejszym skadnikiem naszej doskonaoci jest wyrane zauwa anie naszej niedoskonaoci.
65
Mro ek Sawomir, pseud. Damian Prutus (ur. 1930) Nawet lew wiedzia, co robi, kiedy pokocha witego Hieronima za to, e wity Hieronim wyj mu z apy cier. Ci, co wol co mie ni co umie, od dowiadczenia wol urobek. Czyli pewnik, choby nie by prawd. Mzg si zu ywa i razem z nim problemy. Im du ej osobnik trwa, tym bardziej zamienia si w twr samoistny, coraz mniej zale ny od wszystkiego, co byo, a nawet od tego, co jest. Ze wszystkich fizjologicznych substancji nieprawdziwa w teatrze jest tylko krew. Nawet sprzeciwia si yciu, dyskutowa z nim, udowadnia yciu jego bezsens - nie mo na inaczej, tylko yjc. Poznaj samego siebie. A co potem? Starzenie si: du e sprawy ju nie robi na mnie du ego wra enia. Drobnostki - cigle du e. Czas jest zawsze aktualny. Dwie osoby pojmuj t sam sytuacj tak r nie, a nasuwa si wtpliwo, czy to istotnie ta sama sytuacja. Mnie, jednej i tej samej osobie, zdarza si pojmowa jedn i t sam sytuacj tak r nie, a nasuwa si pytanie, czy chodzi o t sam osob. Skadam si z wyobrani i nicoci. To znaczy, e nawet kiedy zniknie wyobrania, co jeszcze za mnie zostanie. Mj instynkt prze ycia jest bardzo silny, ale tak wysublimowany, e mi trudno z nim y. Prawda nie jest ani wesoa, ani smutna, ale mnie wydaje si zawsze smutnawa, poniewa jej nie wymyliem. A wydaje si, e mo no mylenia si, czyli projektowania, jest jedyn ludzk radoci. Dojrzao - kiedy czowiek zaczyna si sob przejmowa nie a tak nieskoczenie bardziej ni innymi. Wola sama w sobie nie ma kierunku, to intencja nadaje woli kierunek. ycie jest niemo liwe bez przyzwyczajenia. Ale jednoczenie przyzwyczajenie jest wrogiem ycia. Najbardziej przyzwyczajony jest trup. Powtarzalno jest si sam w sobie i co, co trwa, choby byo najgupsze i najbardziej szkodliwe, przez sam tylko powtarzalno staje si prawomocne. Nie ma takiego gupstwa i nikczemnoci, ktre, byle stale powtarzane, nie zostay wreszcie przyjte i przestay razi jako gupstwo i nikczemno. Nie mo na dostrzega nie widzc, ale mo na nie dostrzega widzc. To jest codzienne dowiadczenie naszego wzroku i percepcji. Jak e chtnie ludzie rezygnuj z siebie! To zrozumiae, bo siebie trudno znie. Tumy jednostek szukaj proroka, ale najczciej znajduj fhrera. Skonno do tandety jest czowiekowi przyrodzona i podda si jej wiadomie, skoczy z nogami i gow w cieplusi, swojski ocean tandety - to mo e nawet sprawi prawdziw rozkosz. No to co? jest pytaniem kretyna, na ktre nawet mdrzec nie zna odpowiedzi. Gupota jest zawsze wystarczajca, mdro nigdy. Umys ludzki lubi wnioski i postanowienia kracowe, poniewa z tym jest mu najwygodniej. To, co mija, je eli jest pikne, tym cenniejsze jest, e nietrwae. Czy zatem wszystko, co miertelne, nie zasuguje na wicej wzgldw ni wszystko, co wieczne? Nic lepszego czowiek nie mo e zrobi czowiekowi, ni uwolni go od blu, i nic gorszego, ni mu bl zada. Podczas wojny ludzie tpiej na bl (cudzy, oczywicie). Podczas pokoju - zapominaj o blu. Gdyby nie odrobina hipokryzji i odrobina lepoty, nikt by nie mg funkcjonowa i nikt by nie prze y nikogo. Ilo i popiech nie s przyjacimi artysty. Nie lekcewa my tsknoty. Czy nie to w nas jest najsilniejsze? Ostatecznie co ze wszystkiego zostaje, to tylko tsknota (i zmczenie). Gupstwo w blasku sawy najczciej bywa nierozpoznane. Przeciwnie, przyjmowane jest jako mdro, poniewa sukces, sawa je uwica. Szukanie swojego Ja to zajcie, ktre usprawiedliwia ka de gupstwo, a nawet zbrodni, nie mwic o zwyczajnej nieodpowiedzialnoci. A ponadto nadaje wyraz gbokiej troski intelektualnej imbecylom i zalotnisiom. Kiedy wiesz, e musisz napisa arcydzieo, wtedy prawie na pewno go nie napiszesz. Pisanie-czytanie, przedstawianie-ogldanie jest jedynym sposobem uwiadomienia sobie ycia.
66
By mo e jest jaki punkt widzenia, z ktrego jedno ycie wydaje si wiksze, drugie mniejsze. Mo e nawet kilka takich punktw. Ale czy jest konieczno, eby taki punkt zaj i z niego spojrze? Uczucia zale od informacji, czyli mog nie mie nic wsplnego z prawd, je eli informacja jest faszywa. Im mniejsza wra liwo i przenikliwo, tym wiksza skonno do typizacji. W miar jak sztywniej arterie, wzrasta skonno do usztywniania poj. Nie umiemy przetrzyma nie tylko nieszczcia (za co trudno nas gani), ale nawet nieszczcia, czyli nieobecnoci szczcia (za co nale y nam si nagana). Teorie bowiem powstaj nie tyle z potrzeby, ile z mo liwoci. Stwarzanie w dziedzinie umysu zdaje si naladowa natur, ktra raczej robi wszystko, co si da zrobi, a nie tylko to, co by si do czego nadawao. Mller Herta (ur. 1953) Niektre rzeczy dopiero w trakcie mwienia staj si straszne. Tajemnice nie znikaj, gdy si je opowie; to, co mo na opowiedzie, stanowi tylko powok, nie sedno. O yciu mo na wiele powiedzie. O szczciu nic, gdy przestaoby nim by. Nawet szczcie, ktre si przegapio, nie znosi sw. Bycie syszan przez obcych kompromituje jeszcze bardziej ni bycie niezauwa an i potrcan. Tajemnic jest raczej to, dlaczego mio ma najpierw pazury jak kot, a z czasem znika jak po arta mysz. Czowiekowi wcale nie musi si le powodzi, eby pomyla: To nie mo e by cae moje ycie. Niektrzy ludzie nie tylko oddzielaj przedmioty od myli, oddzielaj rwnie myli od uczu. Chciaabym wiedzie, jak. Czuo ma swoje puapki, kiedy chc utka nici jak pajk, sama si do nich przyklejam, moja sie zbija si w bryki. Krtkie pytania nie s najprostsze. O minionych latach atwo mwi, jeli upyny le. Jednak e gdyby trzeba byo powiedzie, kim jest si teraz, podczas oddychania, na jzyku le aoby jedynie miakie milczenie. Murdoch Iris (1919-1999) Dzieo sztuki tyle jest warte, ile jest wart jego twrca. Wszystko, co wartociowe, jest tajemne. Sztuka zawsze zajmuje si tym, co absurdalne, a d y do prostoty. Dobra sztuka mwi prawd, faktycznie jest prawd, mo e jedyn prawd. Dla wikszoci z nas przestrze midzy marzeniem o rzeczach przyszych a ju za pno, ju po wszystkim jest zbyt mikroskopijna, ebymy mogli w ni wstpi. Wic pozwalamy ka dej rzeczy odej, mylc mglicie, e wci i wci bdzie nam dawana, abymy znowu mogli sprbowa. Nasza zdolno zapominania absolutnego jest bezgraniczna. Z pisaniem jest jak z ma estwem. Nie nale y si anga owa, dopki nie zadziwi nas wasne szczcie. Jak mao mog przekaza sowa, jeli nie wypowiada ich geniusz. Murphy Eddie (ur. 1961) Je eli co mo e si nie uda - nie uda si na pewno. Nigdy nie k si z gupcem - ludzie mog nie dostrzec r nicy. Trudne problemy, zostawione same sobie, stan si jeszcze trudniejsze. Wniosek to punkt, w ktrym nie masz ju siy dalej myle. Je eli udoskonalasz co dostatecznie dugo, na pewno to zepsujesz. Wszystko, co dobre, jest nielegalne, niemoralne albo powoduje tycie. Doskonay i nieomylny in ynier to taki, ktry unika drobnych bdw na drodze do wielkiej katastrofy. Niemo liwe jest zbudowanie niezawodnego urzdzenia - gupcy s zbyt pomysowi. Dowiadczenie to co, co zdobywasz tu po chwili, w ktrej go potrzebowae.
67
Stopie gupoty twojego postpowania, jest wprost proporcjonalny do liczby przygldajcych ci si osb. Sztuczna inteligencja jest lepsza od naturalnej gupoty. Czowiek postpuje rozsdnie wtedy i tylko wtedy, gdy wszelkie inne mo liwoci zostay ju wyczerpane. Musset Alfred de (1810-1857) Kobieta wybaczy ci wszystko, oprcz jednego: e jej nie kochasz. Nie igra si z mioci. Trzeba kocha uparcie, kiedy si ju przestao kocha. By wyjtkiem to sytuacja wspaniaa, ale jak e bolesna. Szczliwe wspomnienie jest mo e na ziemi prawdziwsze od samego szczcia. Poezja robi z ez pery. Nabokov Vladimir (1899-1977) Wyrobnicy wszystkich krajw, rozejdcie si! Stare ksigi si myl. wiat zosta stworzony w niedziel. Nakowska Zofia, 1 voto Rygier, 2 voto Gorzechowska (1884-1954) To, czym jestemy dla ludzi, jest wa niejsze ni to, czym jestemy we wasnych oczach. Czowiek robi si podobny do wasnego losu. Midzy czowiekiem a czowiekiem jest ciemno. Najwikszym urokiem wiata jest urok drugiego czowieka. By su y yciu, nie nale y go kocha zbyt silnie. Ludzie ludziom zgotowali ten los. M jest podobny do wiosny, za m em bowiem najmniej tskni si wtedy, gdy go nie ma. Przy ograniczeniu cisym zakresu wra e, ycie wewntrzne rozrasta si jak jemioa. Samotno jest zudzeniem. Myli czowieka kr zawsze koo innych ludzi. Wierno cenna jest tylko w takiej kobiecie, ktr ona co kosztuje. Wystarczy zwrci uwag na czowieka, by sta si pocigajcy i na swj sposb pikny. Za zadanie wziam sobie obali ten przesd, e kobieta, co skoczya uniwersytet, przestaje by kobiet. Napoleon I, Napolon Bonaparte, Napolon Buonaparte (1769-1821) Urzdnicy s jak ksi ki na pkach biblioteki: im wy ej postawieni, tym rzadziej do czego su . Nie polityka powinna rzdzi ludmi, lecz ludzie polityk. Umys ludzki ma szczeglny pocig do przesady. Jeden rodzaj zodzieja jest, ktrego prawo nie ciga, a ktry rabuje to, co dla ludzi najcenniejsze - czas. Prawa ustanowione s dla obyczajw. Nic bardziej nie szkodzi obyczajom ni ustawa zakazujca rozwodw. Czowiek nie ma przyjaci. Przyjaci ma tylko powodzenie czowieka. Geniusz - to czasem tylko instynkt, ktry nie podlega doskonaleniu. Czciej jest to sztuka trafnego kojarzenia, codziennie doskonalona dziki obserwacji i dowiadczeniu. Najwiksze zwycistwo nad kobiet to uciec od niej. Ludzie genialni s jak meteory. Ich przeznaczeniem jest, by spalajc si, przydali blasku epoce, w ktrej yj. Armia baranw, ktrej przewodzi lew, jest silniejsza od armii lww prowadzonej przez barana. S tylko dwie potgi na wiecie: miecz i duch. W kocu miecz zawsze ulega duchowi. W polityce gupota nie jest wad. Dziesiciu ludzi, ktrzy mwi, robi wicej haasu ni dziesi tysicy tych, ktrzy s cicho. Czowiek bdzie walczy bardziej zacicie o swoje interesy ni o swoje prawa. Historia jest wersj przeszych wypadkw, na ktre ludzie zdecydowali si zgodzi. Spoeczestwo bez religii jest jak okrt bez kompasu. Serce m a stanu musi by w jego gowie.
68
Od wzniosoci do miesznoci tylko jeden krok. Wyobrania rzdzi wiatem. Mo liwo bez sposobnoci ma mae znaczenie. Nic nie jest trudniejsze, a zatem bardziej wartociowe, ni mc decydowa. Musimy mia si z czowieka, by unikn paczu z jego powodu. Kiedy stanowczo wystarcza, nierozwaga jest niepotrzebna. Najpewniejsz drog, by sta si biednym, jest bycie sprawiedliwym. Tron jest jedynie awk pokryt aksamitem. Najniebezpieczniejszy moment przychodzi wraz ze zwycistwem. Czowiek bez odwagi i dzielnoci - to rzecz. Nie odpowiada si karabinami ludziom dajcym chleba. Kradzie nie istnieje - za wszystko si paci. Zodziejstwo jest wybaczalne - gupota nie. Nie nale y szuka odznacze i epoletw na polu bitwy, skoro mo na je zdoby w przedpokoju. Lud, ktry mo e wszystko powiedzie, mo e wszystko zrobi. Najwikszym mwc wiata jest sukces. Nie ma ludzi, ktrzy by si lepiej rozumieli, ni onierze i ksi a. Ciekawa byaby ksi ka, w ktrej by nie byo kamstw. Ka dy onierz nosi buaw marszakowsk w plecaku. Nakada zbyt twarde warunki, znaczy zwalnia od ich wykonania. S tylko dwa kraje: Wschd i Zachd, i dwa ludy: Wschodu i Zachodu. Naruszewicz Adam (1733-1796) Nie ten y dugo, kto liczne mia lata, lecz ten, kto zrobi wiele dla wiata. Nash (Frederic) Ogden (1902-1971) Jest tylko jedna droga, by osign szczcie na naszym globie: albo mie czyste sumienie, albo nie mie go wcale. Natsume Soseki (1867-1916) Kto mia szczcie w mioci, uwa a si niezmiennie za dobrego. Kto nie mia szczcia, myli z reguy tak samo. Neri Filip, wity (1515-1595) Rado pozwala atwiej osiga doskonao chrzecijask, ni powaga. Dopki jestemy pielgrzymami na tej ziemi, naszej radoci przeciwstawia si tylko grzech. Nernst Walther Hermann (1864-1941) Zajmowa si biologi oznacza podglda Boga przy akcie stworzenia. Newton Isaac Sir (1642-1727) Ludzie buduj za du o murw, a za mao mostw. Niemcewicz Ursyn Julian (1758-1841) Kto ma tego, co kocha, wszystkiego nie straci. Dom zawsze powinien ustpowa krajowi. Nietzsche Friedrich (1844-1900) Szczcie ma eskie polega na talencie do przyjani. Walka jest wychowawczyni wolnoci.
69
Czowiek staje si ateist, gdy poczuje si lepszy od Boga. Najpewniejsz oznak pogodnej duszy jest zdolno miania si z samego siebie. Wikszoci ludzi taki miech sprawia bl. Prawdziwa mio myli o chwili i o wiecznoci, nigdy o trwaniu. Cokolwiek jest zrobione z mioci, zawsze przekracza ramy dobra i za. Wci jeszcze najskuteczniejszym lekiem na mio bywa w radykalny rodek wzajemno. Kiedy widzisz, e zwyci a prawda, zawsze pytaj, jakie pot ne kamstwo za ni walczyo. Kochamy ycie nie dlatego, e jestemy przyzwyczajeni do ycia, lecz dlatego, e jestemy przyzwyczajeni do kochania. Matk rozpusty nie jest rado, lecz brak radoci. Nieco obkania jest zawsze w mioci, lecz i w obkaniu jest nieco rozsdku. Najlepszym autorem bdzie ten, ktry si wstydzi zosta literatem. Ten chce si okaza interesujcym przez swe sdy, w przez swe sympatie i antypatie, trzeci przez znajomoci, czwarty przez swe osamotnienie - i przeliczaj si wszyscy. Bowiem ten, przed kim daj widowisko, sdzi, i on jedynie jest widowiskiem godnym uwagi. Trzeba si uczy by posusznym w ten sposb, aby posuszestwo byo dowodem niezale noci danej jednostki. Wiele trzeba mocy, by umie y wiedzc, jak bardzo ycie i niesprawiedliwo s ze sob zczone. Aforyzm jest form wiecznoci; moj ambicj jest wyrazi w dziesiciu sowach to, co inni wyra aj w ksi ce i czego czasami nie zdoaj wyrazi. Asceta z cnoty czyni utrapienie. Chwaa wszystkiemu, co twardym czyni. Dziecko odczuwa zabaw jako swoj prac i bajk jako swoj prawd. Fanatyzm jest jedyn si woli, ktr mog osign tak e sabi i niepewni. Gdyby ma onkowie nie mieszkali razem, dobre ma estwa byyby czstsze. Idziesz do kobiet? Nie zapomnij bicza! Jest zawsze troch szalestwa w mioci, ale te troch rozumu w tym szalestwie. Kobieta mo e by przyjacik m czyzny, lecz by uczucie to trwao, niezbdne jest wesprze je odrobin fizycznej antypatii. Nie wszystko byszczy, co jest zotem. Wasnoci najszlachetniejszego metalu jest promieniowanie agodne. Trzeba usun ze wiata wiele faszywej wspaniaoci. Wielu trzyma si uparcie raz obranej drogi, lecz tylko nieliczni d konsekwentnie do swego celu. Chcc si ukry, mo na to osign tak e mwic wiele o sobie. Jeli si yje samotnie, to nie mwi si zbyt gono, nie pisze si zbyt gono, bo czowiek boi si pustego pogosu. A wszystkie gosy inaczej dzwoni w samotnoci. Kto walczy z potworami, powinien si strzec, by walka nie uczynia go jednym z nich. Bo kiedy dugo patrzysz w otcha, otcha zaczyna patrze w ciebie. Norwid Cyprian Kamil (1821-1883) yjemy w wieku, w ktrym ka dy zarzut staje si obraz osobist, dlatego i ludzie si adoruj jak bogi albo nienawidz jak diaby, ale nikt nie ma odwagi kocha - i przyrodzonej mioci tak jest mao jak nigdy. Kto prawd mwi, ten niepokj wszczyna. Autorw sdz ich dziea, nie - autorzy autorw. Czowiek jest natury pielgrzymiej. Jedyna mio, ktra nas nigdy nie zdradzi, to mio wasna. Kt nie chciaby sta si przez szczcie gupszy, zamiast by mdrzejszy przez szkod. Najniewdziczniejszy twr na wiecie: czowiek. Nie trzeba kania si Okolicznociom, a Prawdom kaza, by za drzwiami stay. Przeszo - jest to dzi, tylko cokolwiek dalej. Z karafki napi si mo na, ucisnwszy j za szyjk i przechyliwszy ku ustom, ale kto ze rda pije, musi uklkn i pochyli czoo. Novalis, wac. Friedrich Leopold von Hardenberg (1772-1801) Recenzenci to policjanci w literaturze.
70
Niewiedza jest rdem wszelkiego bdu. Artysta opiera si na czowieku jak statua na piedestale. Dziecko - to uwidoczniona mio. Filozofia jest poematem rozumu. Im bardziej grzeszni si czujemy, tym lepszymi jestemy chrzecijanami. Ka dy specyficzny fakt jest rdem jakiej szczeglnej nauki. Treci dramatu jest stawanie si lub przemijanie. ycie zdobywa warto dziki mioci. Nowaczyski Adolf, przydomek Neuwert (1876-1944) Filozofia daje klucz do r nych drzwi, tylko nie do tych, ktrymi wyj mo na w soce. Obok bogw narodowych i bo kw lokalnych s jeszcze bawany epokowe. Nurowska Maria (ur. 1944) Najwikszym nieszczciem kobiety jest m czyzna jej ycia. Ortega y Gasset Jos (1883-1955) Jest tylko jeden ratunek, jeden jedyny, dla zmczonej duszy - mio do drugiego czowieka. Dopiero w samotnoci czowiek jest naprawd sob. Orwell George, wac. Eric Arthur Blair (1903-1950) Ka de pokolenie wyobra a sobie, e jest inteligentniejsze od poprzedniego i mdrzejsze od tego, ktre po nim nastpi. Najszybszy sposb na zakoczenie wojny to j przegra. Wadza nie jest rodkiem, ale celem. Nie wprowadza si dyktatury po to, aby ochroni rewolucj; robi si rewolucj po to, aby ustanowi dyktatur. Wszystkie zwierzta s sobie rwne. Ale niektre zwierzta s rwniejsze od innych. Sport brany na powa nie nie ma nic wsplnego z fair play. Jest nierozerwalnie zwizany z nienawici, zazdroci, chepliwoci, z pogard dla wszelkich zasad i sadystyczn przyjemnoci z ogldania przemocy: innymi sowy sport rwna si wojna minus strzelanie. Orzeszkowa Eliza, z Pawowskich, 2 voto Nahorska (1841-1910) Nie ka dy mo e kocha, kto chce kocha. Wybuch mioci jest jak wybuch materii palnych. Im du ej wstrzymywany, tym silniejszy. Skoro si co posiada, trzeba sobie tym wynagradza wszystko, czego si nie posiada. Zbyteczna pokora tak samo pozbawia si jak zarozumiao. aden czowiek siy swojej nie zna, dopki jej w potrzebie z siebie nie dobdzie. Dusza ludzka ma dwa tylko stany: jest polem walki lub pobojowiskiem. Ku celom po danym wiod drogi trudne. Niektrzy swj widnokrg bior za koniec wiata. Zo jest chorob duszy. Czas upywa... Z r opadaj patki, ale nie ciernie. Wspomina to owi wiatr, co umkn w pole niepowrotnoci. Mnstwo ludzi nie czyni zego przez obaw nagany, a czyni dobrze przez pragnienie pochway. Osiecka Agnieszka (1936-1997) Modo jest potwornie ci kim przypadkiem i chyba nie ma nikogo, kto by z tego wyszed bez powika. Ostrowski Nikoaj Aleksiejewicz (1904-1936) Jest na wiecie pikna istota, u ktrej jestemy wiecznymi du nikami - matka.
71
Owidiusz, Publius Ovidius Naso (43 p.n.e. - 7 lub 18 n.e.) W miar wzrostu bogactw ronie i chciwo; im wicej kto ma, tym wicej pragnie. Zazwyczaj medycyna jest sztuk czasu. Koniec dowodzi czynw. Jeli chcesz by kochanym, bd wart mioci. Rado czsto bywa pocztkiem naszego blu. Koniec wieczy dzieo. Owoc zakazany smakuje najlepiej. W braku si i ch jest chwalebna. Godzi si uczy i od wroga. W zabawie ujawniamy, jakimi jestemy ludmi. Widz i uznaj lepsze, a jednak wybieram gorsze. Zazdrosnego czowieka tylko pacz bliniego do miechu pobudzi potrafi. Co le znosisz, bdziesz dobrze znosi: przywyknij tylko. Dobro i zo, cnoty i wady - to siostry lub ssiadki. atwo je pomyli i trudno rozr ni. Sama dziewczyna jest najmniejsz czci siebie samej. Obfito czyni mnie biedakiem. Dopki bdziesz szczliwy, wielu bdziesz mia przyjaci. Gdy los ci opuci, bdziesz sam. Kt znaby Hektora, gdyby Troja bya szczliwa? Dla czowieka nie ma nic pewnego. Sen pozwala zwykle na wiele rzeczy nieskromnych. Kto zdobywszy pocaunek nie sign po nic wicej, z pewnoci jest niegodny i tego, co otrzyma. Oz Amos (ur. 1939) Najwiksze dziea literatury wiatowej tworzono podczas zmierzchu albo w odniesieniu do okresu zmierzchu, kiedy cywilizacje trwajce od stuleci miay ju za sob szczyt rozwoju i chyliy si ku upadkowi, czy to pod zewntrznymi naciskami, czy te pod wasnym ci arem, kiedy starzejca si kultura zaczynaa trci rozkadem. Tak jak niezmiernie trudno okreli prawd, a atwo zwietrzy kamstwo, tak czasem ci ko zdefiniowa dobro; jednak zo ma nieomylnie wyczuwalny zapaszek: ka de dziecko wie, co to bl. A wic ilekro umylnie zadajemy drugiemu bl, wiemy, co robimy. Czynimy zo. Panowa Wiera Fiodorowna (1905-1973) Najbardziej normalne ycie, to takie ycie, w ktrym do niczego nie trzeba si zmusza. Parandowski Jan (1895-1978) Ka dy nosi w sobie i zawio dziejw, i mo liw, a nie spenion odmian swego losu. Pareto Vilfredo Federigo Damasio (1848-1923) Dajcie mi owocny bd, peen nasion, tryskajcy wasnymi poprawkami. Swoje wyjaowione prawdy mo ecie zatrzyma dla siebie. Parker Dorothy (1893-1967) Pesymista to czowiek, ktry z dwojga zego wybiera obydwa. Parkinson Cyril Northcote (ur. 1909) Im wicej mamy czasu na wykonanie jakiej pracy, tym wicej czasu nam ona zabiera.
72
Pascal Blaise (1623-1662) Dwie przesady: wykluczy rozum, przyjmowa tylko rozum. Serce ma swoje racje, ktrych rozum nie zna. Nie szukajmy pewnoci i staoci. Kropla mioci znaczy wicej ni ocean rozumu. Pytaj, czy trzeba kocha. Oto nie nale y pyta, to trzeba czu. Wszyscy ludzie niemal skonni s wierzy nie w to, co dowiedzione, lecz w to, co mie. Wyobrania jest to najbardziej zwodnicza zdatno w czowieku, nauczycielka bdu i faszu, tym bardziej oszukacza, e nie zawsze oszukuje. Chcecie, aby ludzie mieli o was dobre mniemanie? Nie mwcie dobrze o sobie. Im wiksza dusza, tym wiksze namitnoci. Czowiek stworzony jest na to, by szuka prawdy, a nie by j posiada. Wszystkie nasze niedole bior si std, e nie potrafimy posiedzie samotnie w jednym miejscu, nic nie mwic. List ten jest du szy jedynie dziki temu, i nie miaem czasu napisa go krcej. Caa nasza godno spoczywa w myli. Czowiek jest jak trzcina - najsabsza rzecz w naturze - ale to trzcina mylca. Czowiek nie jest ani anioem, ani bydlciem; nieszczcie w tym, i kto chce by anioem, bywa bydlciem. Kpi z filozofii to filozofowa naprawd. Przeszo i teraniejszo s naszymi rodkami. Tylko przyszo jest celem. Przypadkowe odkrycia zdarzaj si tylko umysom przygotowanym. Sympatia lub nienawi odmieniaj twarz sprawiedliwoci. Wszystkie dobre maksymy istniej w wiecie; chybia si tylko w ich stosowaniu. Zabobonem jest ka swe nadzieje w formalnociach, ale pych jest nie chcie im si podda. Ostatni akt jest krwawy, choby caa sztuka bya i najpikniejsza: gruda ziemi na gow i oto koniec na zawsze. Pasolini Pier Paolo (1922-1975) Grzeszy to nie znaczy czyni zo. Grzeszymy tak naprawd nie czynic dobra. Pasteur Louis (1822-1895) Nauka nie ma ojczyzny, ale czowiek nauki musi j mie. Troch wiedzy oddala od Boga. Du o wiedzy sprowadza do niego z powrotem. Pavese Cesare (1908-1950) Szczcie jest nieodczne od ofiarowywania siebie innym. Pomys ze spaniem jest idiotyczny. Sen to zodziej radosnych chwil. Pozostaje si modym tylko wwczas, je eli byo si modym kiedykolwiek. Troch ognia, troch lodu czyni mio trwa. Mio jest najtasz z religii. Przestaje si by modym, kiedy si zrozumie, e wyjawianie blu niczego w istocie nie zmienia. Pawe z Tarsu, wity (ok. 8-67) Dopki macie czas, dobro czycie. R ne s dary aski, lecz ten sam Bg, sprawca wszystkiego we wszystkim. Peiper Tadeusz (1891-1969) Bo w yciu, jak w tacu, trzeba by do pary, inaczej ognie to tylko po ary.
73
Pellico Silvio (1789-1854) ycie bez mioci jest pustyni. Prez-Reverte Arturo (ur. 1951) ycie jest jak droga restauracja, gdzie zawsze na koniec podsuwaj ci rachunek, co wcale nie oznacza koniecznoci zapomnienia o delicjach, ktrych si wczeniej kosztowao. Pewnych rzeczy mo na si nauczy, ale innych nie. Choby chcia, nie wyjdziesz poza ograniczenia, jeli pewnych rzeczy nie masz w sobie. Dzisiaj nie ma ju niewinnych czytelnikw. Ka dy podchodzi do czytanego tekstu z wasn perwersj. Czytelnik jest tym wszystkim, co sam przeczyta wczeniej, plus to, co obejrza w kinie i telewizji. Do informacji dostarczanej mu przez autora dodaje swoj. Morzu jest doskonale obojtne, czy ludzie trac wiar w przygody, pocigi, zatopione okrty, skarby. Tajemnice i historie, ktre kryje, yj niezale nym yciem, s samowystarczalne i bd trwa nawet wtedy, kiedy ycie zniknie na zawsze. Kobieta jest jedyn istot, ktrej nie da si opisa w dwch nastpujcych po sobie zdaniach. Jeli si dobrze zastanowi, zdrada ma szczeglny smak dla jej ofiary. Czowiek zatapia si w swojej ranie, rozkoszuje si wasn rozpacz. I tak jak w przypadku zazdroci, gbiej smakuje j ofiara jej konsekwencji ni sam odpowiedzialny za akt. Pestalozzi Johann Heinrich (1746-1827) Mio wybiera sobie mae miejsce, ktre rozjania; wszystko pozostae jest w jej cieniu. Pikno ludzi jest najwikszym piknem ziemi. Petrarca, Petrarka Francesco (1304-1374) Nie jest mocno zakochany ten, co dobrze potrafi opowiada o mioci. Poza dusz nie ma nic godniejszego podziwu i wobec jej wielkoci nic nie jest wielkie. Piaf Edith, wac. Edith Gassion (1915-1963) Mio jest najbardziej nieodzownym pokarmem. Picasso Pablo, wac. Pablo Ruiz Picasso (1881-1973) Wszyscy chc zrozumie malarstwo; dlaczego nie prbuj rozumie piewu ptakw? Pocztkujcego artyst rozumie tylko kilka osb. Sawnego - jeszcze mniejsza ilo. Niezale nie od muzeum, yjemy w obrazach. Pico della Mirandola Giovanni, ksi (1463-1494) Susznie powiadali Chaldejczycy, wieloksztatnej jest czowiek. Pilch Jerzy (ur. 1952) Literatury nie mo na tworzy bez pychy. I do tego trzeba si przyzna. Pisudski Jzef Klemens, pseud. Wiktor, Mieczysaw (1867-1935) Trzeba byo... aby to, co byo szalestwem, stao si tak e i rozumem polskim. By zwyci onym i nie ulec - to zwycistwo, zwyci y i spocz na laurach - to klska. Ten, kto nie szanuje i nie ceni swej przeszoci, nie jest godzien szacunku teraniejszoci ani nie ma prawa do przyszoci. e istot o naturze zmiennej, niespokojnej i
74
Pitagoras (ok. 572-497 p.n.e.) Nieatwo i przez ycie kilkoma drogami rwnoczenie. Muzyka budzi w sercu pragnienie dobrych czynw. Kto zatraca si w cierpieniu, nie mo e by czowiekiem wolnym. Naprawd poznajemy czowieka dopiero po jego mierci. Tak postpuj z przyjacimi, aby nie stali si nieprzyjacimi, a z nieprzyjacimi tak, eby jak najprdzej stali si tobie przyjacimi. Platon (ok. 437-347 p.n.e) Najlepsze to ycie, ktre czy trosk z beztrosk. Ka dy zakochany jest poet. Szalestwem jest leczy ciao bez leczenia ducha. Dowiadczenie pozwala nam kierowa wasnym yciem wedle zasad sztuki, brak dowiadczenia rzuca nas na igraszk losu. Wa niejsze od suchania prawdy jest mwienie prawdy. Z dwch rodzajw za nigdy nie wybierze wikszego ten, kto mo e wybra mniejsze. Najwa niejszy jest talent prawidowego widzenia koca ka dej rzeczy. Miar mowy nie jest ten, ktry mwi, lecz ten, ktry sucha. Najwa niejszy w ka dym dziaaniu jest pocztek. Ten, ktry kocha, staje si zalepiony wobec przedmiotu swojej mioci. Myle to, co prawdziwe, czu to, co pikne, i kocha, co dobre - w tym cel rozumnego ycia. Ka da dusza jest niemiertelna, bo to, co znajduje si w cigym ruchu, jest niemiertelne. Wino czyni ubogiego bogatym w fantazje, a bogatego biednym w rzeczywisto. Zdrowie jest najpierwszym darem, uroda drugim, a bogactwo trzecim. Najwiksze zo to tolerowa krzywd. Plaut, Titus Maccius Plautus (ok. 250-184 p.n.e.) Mdry sam ksztatuje sobie los. Ten, ktry kocha, staje si zalepiony wobec przedmiotu swojej mioci. Purpur i klejnotami kupuje si serce dziewczyny. e te bogowie dozwolili przekltemu, ktry pierwszy wynalaz godziny i pierwszy zegar soneczny sporzdzi, co mi po kawaku dzie skraca. Pliniusz Modszy, Gaius Plinius Caecilius Secundus, zwany Minor (61 lub 62-114) Mio najlepszym nauczycielem. Plotyn (ok. 203- 269 lub 270) Medycyna jest kochank bdw. Plutarch, Plutarchos (ok. 50-125) Trzeba y, a nie tylko istnie. Puste beczki i gupcy robi du o haasu. ycie jest chwil wiecznoci. Poincar Jules Henri (1854-1912) We wszystko wtpi lub we wszystko wierzy - oto dwa rwnie wygodne rozwizania, ktre zwalniaj nas od mylenia. Nauka skada si z faktw, tak jak dom zbudowany jest z cegie; lecz samo nagromadzenie faktw jest w takim samym stopniu nauk, w jakim sterta cegie jest domem.
75
Pope Alexander (1688-1744) Ten, kto szuka czego bezbdnego, wszdzie myli o tym, czego nie byo, nie ma i nie bdzie. Popieuszko Jerzy (1947-1984) Sprawiedliwo musi i w parze z mioci. Popper Karl Raimund (1902-1995) Problem naszych czasw polega na tym, e jestemy za dobrzy i za gupi. Pound Ezra Weston Loomis (1885-1972) Tradycja to pikno, ktre chronimy, a nie wizy, ktre nas krpuj. Wielka literatura to po prostu jzyk naadowany znaczeniem do granic mo liwoci. Powiatowska Halina, z domu Myga (1935-1967) Oswajanie sw jest trudniejsze ni oswajanie tygrysw. Proust Marcel (1871-1922) Szukanie szczcia dla niego samego nie daje nam nic poza zudzeniem. Mio to czas i przestrze udostpnione dla serca. Dla zazdroci nie istnieje przeszo ani przyszo, a wszystko, co widzi jej wyobrania, jest zawsze teraniejszoci. Ka de mylenie jest atwe i wygodne, jeli nie liczy si z rzeczywistoci. Mio nie istnieje w sobie, ale w nas, jest naszym osobistym dzieem. Prus Bolesaw, wac. Aleksander Gowacki (1847-1912) Czowiek dopki nie dba o groby, dopki nie zo y w nich czstki siebie. Nie mylcie o szczciu. Je eli przyjdzie, zrobi wam niespodziank, i jeli nie przyjdzie, nie zrobi wam zawodu. Ten jest wolny, kto na wysoko wstpuje bez uciechy, a schodzi z niej bez alu. Wasne cierpienia ucz, e nikomu nie nale y robi adnej przykroci. Pozwlmy ludziom by szczliwymi wedug ich wasnego uznania. Dziwna bowiem jest natura ludzka; im mniej sami mamy skonnoci do mczestwa, tym natarczywiej damy go od innych. Czowiek jest tylko na pozr istot drobn i wt. W rzeczywistoci jest to genialny i niemiertelny olbrzym. mier nie rzuca si na odwa nych; staje tylko naprzeciw nich jak zy pies i patrzy zielonymi oczyma: czy nie zmru powieki. Popularno nie jest miar prawdy. Najci ej w yciu ma ten, kto usiuje unika trudnoci. Lito jest to uczucie rwnie przykre dla ofiarowujcego, jak i dla przyjmujcego. Ka dy z nas ma troch za du o wiary we wasne przekonania, a troch za mao szacunku do cudzych. Gupstwo jest wielkie jak morze, wszystko w sobie pomieci. W chwili nieszczcia, kiedy go wszystko zdradzio, jeszcze pozostaa mu wiern - ziemia, prosty czowiek i Bg. Nieszczcie jest nieszczciem tylko dla niedogw; dla dzielnych staje si punktem wyjcia do tryumfw i ulepsze, ktre inaczej nie ujrzayby wiata. Praca i kapita, wiedza i geniusz, dziaajce zgodnie w kierunku powszechnego dobra - oto skrzydlate rumaki, ktre ci ki wz ludzkoci unosz ku ideaom. Wino robi czowieka przezroczystym.
76
wiat podobny jest do amatorskiego teatru; wic nieprzyzwoicie jest pcha si w nim do rl pierwszych, a odrzuca podrzdne. Wreszcie ka da rola jest dobra, byle gra j z artyzmem i nie bra jej zbyt powa nie. Przerwa-Tetmajer Wodzimierz (1861-1923) Na dwie rzeczy nie ma lekarstwa: na mier i na bezczelno. Zamane skrzyda lecie nie zdoaj dugo... Przybyszewski Stanisaw (1868-1927) Nie chc stawia teorii, co jest mioci, a co ni nie jest, ale zdaje mi si, mioci musi by duma, krlewska pewno siebie tej istoty, ktr si kocha. Publiliusz Syrus, Publilius Syrus (I w. p.n.e.) W wyrokowaniu popiech jest przestpstwem. Najatwiej omija puapki ten, kto wie, jak je zastawia. Jak e nieszczliwy jest czowiek, ktry nie mo e przebaczy sam sobie. Puszkin Aleksandr Siergiejewicz (1799-1837) Jednak miar mierz pochway i potwarze. Czytanie - oto najlepszy sposb uczenia si. Raabe Wilhelm, pseud. Jacob Corvinus (1831-1910) Patrz w gwiazdy, ale uwa aj na drog. Kwiat, ktry si otwiera, nie czyni przy tym haasu. Najwiksze cuda powstaj w najwikszej ciszy. Abycie tylko potrafili poo y kwiaty pomidzy smutnymi limi ycia! Rabelais Franois (ok. 1494-1553) W miechu jest cae bogactwo czowieka. Kiedy pij - myl; kiedy myl - pij. Czas jest ojcem prawdy. miech to szczere krlestwo czowieka. Rabi Isidor Isaac (1898-1988) Naukowiec nie buntuje si przeciw Wszechwiatowi, lecz go akceptuje. Wszechwiat jest dla niego wybornym daniem, ktrym mo na si delektowa, krlestwem do zbadania, jest jego przygod i nie koczc si rozkosz. Bywa usu ny albo zwodniczy, ale nigdy nudny. Jest wspaniay i w szczegle, i w ogle. Mwic krtko, odkrywanie jest najszlachetniejszym zajciem dla d entelmena. Remarque Erich Maria, wac. Erich Paul Remark (1898-1970) Dla mnie front jest niesamowitym wirem. Kiedy si nawet pozostaje z dala od niego, na cichych wodach, ju odczuwa si si wsysania, ktra wciga powoli, nieuchronnie, prawie bez oporu. Czym jest urlop? Zachwianiem, ktre wszystko pniej pogarsza. Filarami ludzkiego spoeczestwa s: chciwo, strach i przekupno. Czowiek jest zy, ale lubi dobro w innych. W mioci niezbdna jest pewna doza naiwnoci. Urodzi si gupcem to nie wstyd. Wstyd tylko gupcem umiera. W yciu zwyci a tylko gupi; mdry widzi przed sob zbyt wiele trudnoci i traci pewno siebie zanim zacznie dziaa. e w ka dej
77
Im mniej czowiek wie, tym atwiej mu y. Wiedza daje mu wolno, ale unieszczliwia. Najlepszym rodkiem przeciw prawu jest bezczelno. Samotno, prawdziwa samotno bez zudze, to stan poprzedzajcy obd lub samobjstwo. ycie jest chorob, a mier zaczyna si ju w chwili urodzenia. Ka de odetchnicie, ka de uderzenie serca jest odrobin mierci. Krokiem ku unicestwieniu. Najgorsz chorob wiata jest mylenie. Jest bowiem nieuleczalne. Uczciwy idealista d y do forsy. Pienidze to wytoczona w monecie wolno. A wolno to ycie. Pokora. C to pomo e? Walczy, walczy - oto jedyne haso w tej szarpaninie, ktrej czowiek tak czy owak musi ulec. Walczy o t odrobin, ktr si kocha. Pokory mo e si czowiek nauczy majc sidmy krzy yk na karku. Romantycy nie mog by towarzystwem dla kobiety, tylko jej orszakiem. Moralno jest wynalazkiem czowieka, a nie konsekwencj ycia. Lepiej jest umrze, kiedy czowiek chce y, ni umiera wtedy, kiedy czowiek chce ju tylko umrze. Tylko staro ytni Grecy mieli bstwa pijastwa i radoci. Dionizosa i Bachusa. My mamy za to Freuda, kompleks ni szoci i psychoanaliz. Boimy si wielkich sw w mioci, a lubimy je w polityce. Smutne pokolenie. Mio to nie staw, w ktrym mo na zawsze odnale swj odbicie. Mio ma swoje przypywy i odpywy. Ma te swoje rozbite okrty, zatopione miasta, omiornice, burze i skrzynie zota i pere. A pery le gboko. Ksi yc - biay wampir, ktry po yczonym blaskiem wysysa ze wiata wszystkie barwy. C wymaga mniej po ywki, ni nadzieja? I nieraz, gdy cisza a krzyczy, trzeba j zaguszy czym jeszcze goniejszym. Hiena zawsze pozostanie hien. Czowiek jest o wiele bardziej skomplikowany. Czego nie mo na dosta, wydaje si zawsze lepsze ni to, co si ma. Na tym polega romantyka i idiotyzm ludzkiego ycia. Mio, ktra zaprawd rzadko wystpuje w yciu w stanie czystym, po mierci janieje na wszystkie strony i jest najczstszym z uczu. Samotno nie ma nic wsplnego z brakiem towarzystwa. mier pojedynczego czowieka jest zawsze mierci, a mier dwch milionw tylko statystyk. Kiedy obok ciebie kto umiera - ty tego nie czujesz. To jest nieszczcie wiata. Lito nie jest cierpieniem. Lito jest skrytym zadowoleniem z cierpienia innych. Uczuciem ulgi, e to nie nas spotyka ani kogo nam drogiego. Trzeba zaczyna od najskromniejszego szczcia. Wwczas przychodzi czciej. Czowiek jest wielki w rzeczach kracowych: w sztuce, w mioci, w gupocie, w nienawici, w egoizmie, a nawet w ofiarnoci - ale wiatu najbardziej brak przecitnej dobroci. Dobra pami jest podstaw przyjani i zgub mioci. W yciu najbardziej warto d y do tego, by mc wybra moment wasnej mierci, choby po to, eby nie moga zatuc czowieka jak szczura ani zgasi go czy udusi, kiedy nie jest gotowy. W mioci nie ma czego wybacza. W mioci nikt nie jest dorosy. Ka de odniesione zwycistwo oznacza jedno zwycistwo mniej. Jedno zwycistwo mniej do odniesienia. Czowiek mo e przeoczy tylko samego siebie. ycie wydaje si kocha paradoksy - kiedy czowiek sdzi, e jest zupenie bezpieczny, wtedy jest zawsze mieszny i w ka dej chwili grozi mu wypadek - ale kiedy wie, e jest stracony, ycie zasypuje go prezentami. Nie trzeba wcale o to zabiega - chodzi za czowiekiem jak pies. al dr y dusz gruntowniej ni kwas solny. Nie chc niczym zosta. Mgbym dla odmiany wreszcie kim by. mieszno nie chroni przed tragizmem, a tragizm przed miesznoci. Czy mo na pragn czego niemo liwego i upiera si jednoczenie, e jest to niemo liwe? Czy nie lepiej niemo liwe sztucznie pomniejszy i w ten sposb zostawi sobie czstk nadziei? Przed kobietami nie trzeba si tumaczy, trzeba dziaa. Ziemia pdzi egzystencj piki, egzystencj odwiecznego emigranta ze soca. Nie ma ju powrotu. Albo wszystko si rozwali. Je eli kto si powica, niech si potem nie dziwi, e do niego strzelaj.
78
Rzeczy cudowne w naszym yciu nigdy nie posiadaj tej peni, jak uzyskuj we wspomnieniu - szczcie, je eli umrze, nie mo e si przecie zmieni, nie wywouje rozczarowania. Pozostaje zachowujc swj peny ksztat. Szczcie kobiety jest czym najbardziej ludzkim: jest mioci! Dla m czyzn palenie jest potrzeb, u kobiet to kokieteria. Przyjrzyjmy si naszym popltanym, rozproszonym instynktom. Uwa amy, e to rozum. Nikt nie wydaje si bardziej obcy ni kto, kogo si kiedy kochao. ycie jest jak pika. Gdziekolwiek by istniao, zachowuje rwnowag. Biednym jest si dopiero wtedy, kiedy ju si niczego wicej nie chce. Ile niedoli mog zawiera takie dwie plamki - tak mae, e mo na je zakry kciukiem oczy ludzkie. Jestemy onierzami; a dopiero potem, w dziwny i wstydliwy sposb, jednostkami ludzkimi. Charakter czowieka poznaje si dopiero wtedy, gdy staje si on przeo onym. Rnard Jules (1864-1910) Idee przypominaj szyby uo one jedna przy drugiej na pce u szklarza: ka da z osobna jest przejrzysta, razem staj si mtne. Reymont Wadysaw Stanisaw, wac. Stanisaw Wadysaw Rejment (1867-1925) ycie nie daje dla nas tego, co chcemy, tylko to, co ma dla nas. Rzeczywisto jest z tej samej przdzy, co i marzenie. Wszystko nie zale y od nas samych, ale my od wszystkiego. Bieda acniej przekuwa czowieka nili kowal elazo. Muzyka to chiska amigwka, ktr ka dy rozwizuje po swojemu i zawsze dobrze, bo jest bez rozwizania. Si czowieka mierzy si iloci jego nieprzyjaci. Richards, Richard Keith (ur. 1943) Mam problem z piciem. Dwie rce, a tylko jedna gba. Rilke Rainer Maria (1875-1926) Mio to dwie samotnoci, ktre spotykaj si i nawzajem wspieraj. Rka, ktra wprawia w ruch koysk, porusza wiatem. Rinser Luise (1911-2002) Wizy czce ma estwo s niewidoczne... ale sycha, gdy pkaj. Genialni m czyni waciwie nie powinni si eni. Na og tak bywa, e siostry wiedz o sobie wszystko albo nic. Zo rzuca silniejszy czar ni dobro. ony nigdy nie wiedz, co ich m om podoba si w innych kobietach. Robinson John Arthur Thomas (1919-1983) Gdy kocham wiat takim, jakim jest - ju go zmieniam. La Rochefoucauld Franois de, ksi (1613-1680) Gdybymy adnych wad nie mieli, tobymy ich u innych tak pilnie nie wyszukiwali. atwiej zakocha si, nie kochajc, ni odkocha, kiedy si kocha. Kto mniema, e kocha sw ukochan dla niej samej, bardzo si myli. Czowiek nie jest nigdy tak szczliwy ani tak nieszczliwy, jak sobie wyobra a. Nie mo e rczy za sw odwag, kto nigdy nie by w niebezpieczestwie. Zazdro karmi si zwtpieniem i zmienia si we wcieko lub ustaje z chwil, gdy przejdzie od podejrze do pewnoci.
79
Rozka osabia mierne uczucie, a wzmaga wielkie, jak wiatr gasi wiec, a rozpala ogie. Zawsze mamy do siy, aby znie cudze nieszczcie. Interes przemawia wszystkimi jzykami i odgrywa wszystkie role, nawet rol bezinteresownoci. Kobieta kochajca atwiej wybacza wielk niedelikatno ni ma niewierno. Serce zawsze wystrychnie rozum na dudka. Jeli opieramy si naszym namitnociom, to raczej dziki ich sabociom, ni naszej sile. Czowiek mo e by zakochany jak szaleniec, ale nie jak gupiec. Wicej ludzi utono w kieliszku ni w morzu. Kochajca osoba popenia prawie zawsze ten bd, e nie czuje, kiedy druga strona przestaje kocha. Czego jest najmniej w miostkach, to mioci. Mamy wicej siy ni woli; czsto wmawiamy w siebie, e co jest niemo liwe jedynie aby si usprawiedliwi przed sob. S ludzie, ktrzy nigdy by nie byli zakochani, gdyby nie syszeli o mioci. Wolimy raczej mwi o sobie le, ni nie mwi wcale. Opinie naszych wrogw o nas s bli sze prawdy ni nasze wasne. Istnieje jedna tylko mio, ale istniej tysice rozmaitych jej kopii. Najtrudniej mwi wtedy, gdy si wstydzimy milczenia. Koniec dobrego jest zem, a koniec zego - dobrem. Pochlebstwo jest faszyw monet, ktrej nasza pr no nadaje warto obiegow. Kto yje bez szalestwa, mniej jest rozsdny ni mniema. Chwali si zazwyczaj tylko po to, aby by chwalonym. Czsto jestemy twardzi ze saboci i zuchwali z bojani. Jeli chcesz mie wrogw, bd lepszy od swoich przyjaci. Lecz jeli chcesz mie przyjaci, pozwl, aby przyjaciele byli lepsi od ciebie. Je eli twj przyjaciel ci oszuka, bd obojtny na jego okazywanie przyjani; bd jednak zawsze czuy na jego nieszczcia. Ktnie i sprzeczki nie trwayby nigdy dugo, gdyby wina le aa tylko po jednej stronie. Obuda jest hodem, jaki wystpek oddaje cnocie. Odrzuca pochwa to zdradza pragnienie usyszenia jej ponownie. Pieko kobiet to staro. Powaga jest obrzdkiem ciaa, wymylonym dla pokrycia brakw ducha. Tak dugo przebaczamy, jak dugo kochamy. Wicej zyskamy, ukazujc si takimi, jakimi jestemy, ni usiujc si wydawa takimi, jakimi nie jestemy. Chwa wielkich ludzi nale y zawsze mierzy rodkami, ktrymi posu yli si, aby j zdoby. Chytro - to lichy gatunek rozumu. atwo zapominamy o naszych bdach, kiedy tylko my sami o nich wiemy. Nieraz rozumny czowiek byby w kopocie bez towarzystwa gupcw. Wikszo przyjaci obrzydza przyja, tak jak wikszo nabo nych obrzydza nabo estwo. By zyska stanowisko w wiecie, udajemy, e ju je mamy. Socu ani mierci nie mo na patrze prosto w oczy. Istniej dobre ma estwa, nie istniej rozkoszne. Mao kto umie by starym. Mao jest uczciwych kobiet, ktre nie byyby zmczone swoj cnot. Rodziewiczwna Maria (1863-1944) Trzeba umie i soneczn stron ycia. Kogo Bg chce koronowa, tego najpierw biczuje. Los czowieczy nieubagany jest i mciwy. Najwikszy rozum - do czasu milcze i do czasu mwi. Zima jak troska, dugo trwa, a lato jak szczcie, mija chwil. Rolland Romain (1866-1944) Wszystko to, czego dotknie mio, staje si niemiertelne. Caa rado ycia w tworzeniu... Tworzy znaczy zabi mier. Ciao jest tym najmniejszym, co kobieta mo e da m czynie.
80
Dobro to nie jest wiedza, to jest czyn. Tworzy znaczy zabija mier. Ronsard Pierre de (1524-1584) Szczliwym w mioci jest ten, co si udzi. Roosevelt Anna Eleanor (1884-1962) ycie musi by prze yte z ciekawoci. Nie wolno nigdy i z adnego powodu odwrci si plecami do ycia. Rb to, co wedug ciebie suszne, bo i tak bd ci krytykowa. Potpi ci, jeli to zrobisz, ale te bd mieli pretensje, jeli tego nie zrobisz. Dzieci najuwa niej suchaj, kiedy mwi si nie do nich. Nie mo na przy kim poczu si kim gorszym bez wasnej na to zgody. Dzieci suchaj najuwa niej, kiedy mwi si nie do nich. Roosevelt Theodore (1858-1919) Bdw nie popenia ten, kto nic nie robi. Mw agodnie i miej przy sobie gruby kij, a zajdziesz daleko. Rousseau Jean Jacques (1712-1778) Nie to najci ej wyzna, co w nas jest zbrodnicze, ale co wstydliwe i mieszne. Czowiekiem bardziej dowiadczonym nie jest ten, ktry ma wicej lat, ale ten, ktry bardziej czu smak ycia. Nieskoczona cisza prowadzi do smutku i przynosi obraz mierci. Niezbdna jest wwczas pomoc rozemianej wyobrani. Dziecistwo to sen rozumu. Obelgi - to argumenty tych, ktrzy nie maj argumentw. Prawdziwa grzeczno polega na wyra eniu yczliwoci. Rozum czsto nas oszukuje; sumienie nigdy. Rostand Edmond (1868-1918) Ma onkowie powinni wystrzega si ktni, jeli nie do si ju kochaj, aby si pogodzi. Rumi D alaluddin, Celleddin Rumi, zwany Moulana albo Mevlana (1207-1273) Kompasem, ktry wskazuje nam drog wrd tajemnic Bo ych, jest mio. Inteligencja jest cieniem obiektywnej Prawdy. Jak cie mo e wspzawodniczy z blaskiem soca? Rushdie Salman (ur. 1947) Nadmierna produkcja ksi ek oraz ich przesadne rozdmuchiwanie wywouj odruch rezygnacji z czytania. Ruskin John (1819-1900) Nie ma wikszego pikna nad ycie. Najwa niejsza nagroda pracy - to, czym pozwala nam si sta. Nie zapominaj, e najpikniejsze jest w yciu to, co nie jest niezbdne: na przykad pawie i lnica biel lilii.
81
Russell Bertrand Arthur William (1872-1970) W mioci m czyzny i kobiety jest co bezcennego i mo na tylko wspczu temu, kto nigdy nie kocha. Mio jest gwn drog ucieczki do samotnoci. To smutne, e gupcy s tak pewni siebie, a ludzie rozsdni tacy peni wtpliwoci. Czowiek, ktry nie odwa a si widzie jasno swojej rzeczywistej sytuacji, jest niewolnikiem strachu. Obchodzenie si bez kilku rzeczy spord wszystkich, ktrych pragniesz - to nieodzowny warunek szczcia. Badania w dziedzinie medycyny dokonay tak olbrzymiego postpu, e dzi praktycznie biorc nikt nie jest ju zdrowy. Problemem jest dzi, jak przekona ludzko, aby zechciaa prze y. W demokracji wolno gupcom gosowa, w dyktaturze wolno gupcom rzdzi. Jeden z symptomw nadchodzcego zaamania nerwowego to przewiadczenie, e nasza praca jest niezmiernie wa na. Gdybym by lekarzem, zapisywabym urlop ka demu pacjentowi, ktry tak uwa a. Rysiski Salomon (ok. 1560-1625) Mio panieska, szczcie w karty, aska paska i krasa r y - wszystko nietrwae rzeczy. Rzewuski Henryk, pseud. Jarosz Beja (1791-1866) Rozum mo e fasz oczywisty podnie do godnoci prawdy. Sagan Franoise, wac. Franoise Quoirez (ur. 1935) Kocha to przede wszystkim rozumie. Saint-Exupry Antoine de (1900-1944) Wszyscy doroli byli kiedy dziemi. Cho niewielu z nich o tym pamita. Idc prosto przed siebie, nie mo na zaj daleko. Dla krlw wiat jest bardzo prosty. Wszyscy ludzie s poddanymi. Nale y wymaga tego, co mo na otrzyma. Autorytet opiera si na rozsdku. Dobrze widzi si tylko sercem. Najwa niejsze jest niewidoczne dla oczu. Znacznie trudniej jest sdzi siebie ni bliniego. Wrd ludzi jest si tak e samotnym. Drogi prowadz zawsze do ludzi. Poznaje si tylko to, co si oswoi. Mowa jest rdem nieporozumie. Zawsze si wydaje, e w innym miejscu bdzie lepiej. Oczy s lepe. Szuka nale y sercem. Decyzja oswojenia niesie w sobie ryzyko ez. Przedmiot ma wtedy sens, kiedy ci rozwija, a rozwijasz si, zdobywajc go, a nie posiadajc. Mierzc si z przeszkod, czowiek poznaje siebie. Wszystko jest w czowieku paradoksalne. Nie umiemy przewidywa najistotniejszego. Ka dy z nas zazna w yciu najwikszych radoci wtedy, kiedy nic ich nie zapowiadao. Powoanie pomaga czowiekowi wyzwoli si, to pewne, ale trzeba tak e wyzwoli powoanie. Czy nie lepiej byoby, zamiast tpi zo, szerzy dobro? Kto poni a, sam jest niski. Nie tra nigdy cierpliwoci. To ostatni klucz, ktry otwiera drzwi. Obowizek rozpoznasz po tym przede wszystkim, e nie pozostawia ci on prawa wyboru. Pozostajesz na zawsze odpowiedzialny za to, co oswoie. W wojnie domowej linia ognia jest niewidoczna - przechodzi przez serca. Zmartwienie rodzi si z czasu, ktry upywa, a nie wydaje owocu. Czas nie stoi na miejscu.
82
Na jednostajny krajobraz, ktry nu y pasa era, zaoga samolotu patrzy innymi oczyma. Nic i nigdy nie zastpi straconego towarzysza. Nie mo na stworzy sobie starych przyjani. Wielko ka dego zawodu polega mo e przede wszystkim na tym, e czy ludzi: istnieje tylko jeden luksus prawdziwy - luksus zwizkw ludzkich. Pracujc dla samych dbr materialnych, budujemy sobie wizienie. By czowiekiem to wanie by odpowiedzialnym. To zna uczucie wstydu w obliczu ndzy, ktrej nie jestemy winni. To odczuwa dum ze zwycistwa odniesionego przez kolegw. To czu, kadc swoj ceg, e si bierze udzia w budowaniu wiata. Doskonao osiga si nie wtedy, kiedy nie mo na ju nic doda, ale kiedy nie mo na nic odj. Szczyty pomysowoci granicz z jej brakiem. W wiecie, gdzie ycie tak naturalnie czy si z yciem, gdzie kwiaty nawet w powiewie wiatru cz si z kwiatami, gdzie abd zna wszystkie abdzie, tylko ludzie buduj sobie samotno. Krlestwo czowieka jest w nim. By wolny, a wic posiada to, co najistotniejsze: prawo do mioci, do pjcia na pnoc albo na poudnie, do zarabiania prac na ycie. Nostalgia to pragnienie nie wiadomo czego... Przedmiot pragnienia istnieje, nie ma jednak sw, aby go wyrazi. Kolegami s tylko ci, ktrzy zwizani jedn lin, wspinaj si na ten sam szczyt. Wwczas dopiero bdziemy szczliwi, kiedy uwiadomimy sobie swoj rol, choby najskromniejsz. Prawd czowieka jest to, co go czyni czowiekiem. Logika potrafi dowie wszystkiego. Marn opini o kulturze ma ten, kto sdzi, e polega ona na zapamitywaniu formuek. Jestemy winiami elaznego piercienia: wskiej autonomii naszego pragnienia. Znie mo na wszystko. Tylko czowiek, ktry kocha, umiera jak czowiek. Nie mam prawa robi ani mwi czegokolwiek, co pomniejsza czowieka w jego wasnych oczach. Liczy si nie to, co ja myl o nim, lecz to, co on myli o sobie samym. Uwaczanie godnoci czowieka jest przestpstwem. Tylko nieznane przera a czowieka. Ale dlatego, kto mu stawia czoo, ono ju nie jest nieznane. Jeli nie chcesz mie swego udziau w klskach, nie bdziesz go mia rwnie w zwycistwach. Ci, ktrzy po zwycistwie spoczli na laurach, s ju martwi. Naprawd istnieje tylko jedna rado: obcowanie z ludmi. Nie ma zwycistwa, ktre by trwao. Kiedy Twoja mio jest ju przyjta i otwieraj si przed Tob ramiona, wwczas pro Boga, niech zachowa t mio od zepsucia, martwi si o serca po brzegi szczciem wypenione. Zmartwienie jest zwizane z pulsowaniem ycia. Mio nie jest skarbem, ktry si posiado, lecz obustronnym zobowizaniem. Prawdziwa mio nie wyczerpuje si nigdy. Im wicej dajesz, tym wicej ci jej zostaje. Kocha, to nie znaczy patrze na siebie nawzajem, lecz patrze razem w tym samym kierunku. Nie odlegoci mierzy si oddalenie. Za murem swojskiego ogrodu mo e si kry wicej tajemnic ni za murem chiskim, a milczenie szczelniej osania dusz maej dziewczynki ni zo a piaskw oazy na Saharze. Prawdziwa mio zaczyna si wtedy, kiedy nie oczekujemy nic w zamian. Umierasz, je eli umieraj twoi bogowie. Bo yjesz dziki nim. A y mo esz tylko dziki temu, za co mgby umrze. Ziemia wicej mwi nam o nas ni wszystkie ksi ki. Aby istnie, trzeba mie wok siebie rzeczywisto, ktra trwa. Bg, ktrego mo na dotkn, nie jest ju bogiem. Doskonao jest cnot umarych. W tajemnicy ka dego czowieka istnieje wewntrzny krajobraz: z nietknitymi rwninami, z wwozami milczenia, z niedostpnymi grami, z ukrytymi ogrodami. Salustiusz, Caius Sallustius Crispus (86-35 p.n.e.) Tego samego chcie i tego samego nie chcie - oto jest dopiero trwaa przyja.
83
Samozwaniec Magdalena, wac. Maria z Kossakw 1 voto Staszewska, 2 voto Niewidowska (1894-1972) Nale y zawsze by zakochanym - to powd dla ktrego nigdy nie powinno si bra lubu. Ma estwo nie jest stanem, jest umiejtnoci. W ma estwie wa ne jest nie tylko dobra si zaletami, ale i wadami. M czyni po eraj mode dziewczta jak owoce, a serca ich wypluwaj jak pestki. Mio to krtki okres czasu, w ktrym jaki blini pci przeciwnej jest o nas tego samego zdania, co i my. Z mioci dzieje si obecnie jak z duchami - odkd przestano w nie wierzy, nikomu ju si nie pokazuj. M czyni powinni kobietom jak najczciej prawi komplementy. Kosztuj o wiele mniej ni kwiaty, a sprawiaj tak sam przyjemno. Jestemy dobrzy dla ludzi, aby si sobie wicej podoba. Sand George, wac. Aurore Dudevant (1804-1876) Nie przypisuje si prawdziwych win tym, ktrych si kocha. Jeli nie mo na kocha wycznie jednej osoby przez cae ycie, niech przynajmniej bdzie szereg lat, gdy wierzy si w tak mo liwo. Pord uczu ludzkich mio jest tym, ktre bardziej ani eli wszystkie inne pozwala si ksztatowa. Szczcie nie jest wcale mglistym marzeniem. Ma estwo bez mioci to do ywotnie galery. Nigdy si nie zastanawiam, dlaczego popeniam tak wiele bdw; ledwie zdoaabym to poj, natychmiast zdobyabym si na odwag albo znalazabym powd, by znw zrobi to samo. Santayana George (1863-1952) Czowiek nie zosta stworzony, by zrozumie ycie, ale eby je prze y. Rodzaj ludzki skada si z dwch klas: z Sancho Pansw, ktrzy maj poczucie rzeczywistoci, lecz nie maj ideaw, i Don Kichotw, co maj poczucie ideaw, ale s wariatami. To nie mieci s tym, co mnie martwi, martwi mnie mio do nich. Sartre Jean-Paul (1905-1980) Nadzieja jest najcenniejsz towarzyszk ycia. Wszystkie uczucia w tym s szczeglne, i wierzymy, e tylko my je odczuwamy. Przeszo organizuje si wci na nowo wraz z teraniejszoci. Abd al-Aziz Ibn as-Su'ud, Ibn Saud (1880-1953) Wszystko mo e by rodkiem - nawet przeszkoda. Schiller Friedrich von (1759-1805) Serce krlewskie po krlewsku czuje. Schleiermacher Friedrich Ernst Daniel (1768-1834) Nie powiniene oczekiwa mioci, jeli nie kochasz. Schopenhauer Arthur (1788-1860) Pierwsze czterdzieci lat dostarcza nam tekstu, reszta jest komentarzem. Kiedy przychodzi do nas spokj, musimy go przyj z otwartymi rkoma. Ludzie wiedz, e s nieszczliwi, ale mao kto wie, e mgby by szczliwy.
84
Ka dy bd wczeniej czy pniej wyrzdzi szkody i to tym wiksze, im sam by wikszy. Rzadko mylimy o tym, co mamy, lecz zawsze o tym, czego nam brak. Mali ludzie czerpi olbrzymi rado z bdw i gaf popenianych przez ludzi wielkich. Znaczne zapasy rezygnacji s najwa niejszym elementem w przygotowaniach do podr y zwanej yciem. Schulz Bruno (1892-1942) Czy to nie jest wielka rzecz - znaczy dla kogo wszystko? Schumann Robert Alexander (1810-1856) Gdyby ka dy chcia gra pierwsze skrzypce, nigdy bymy nie stworzyli orkiestry. Schweitzer Albert (1875-1965) Przebaczenie jest najtrudniejsz mioci. Ten, kto ma odwag sdzi samego siebie, staje si coraz lepszy. Dopki cierpi jaka istota, nie ma radoci dla czowieka penego wspczucia. Wszystko, co mo emy uczyni, bdzie wobec istniejcych potrzeb zawsze tylko kropl wobec oceanu, ale wanie nasz czyn nadaje yciu jedyny sens, jakie ycie mo e mie i czyni je wartociowym. aden promie soca nie ginie, lecz ziele, ktr on budzi, potrzebuje czasu, aby wzrosn. Scott Walter, sir (1771-1832) ycie bez radoci to lampka bez oliwy. Mio mo e ywi si najmniejsz odrobin nadziei, ale zupenie bez niej istnie nie zdoa. Segal Erich (ur. 1938) Kto kocha, nie potrzebuje nigdy mwi: przepraszam. Sellers Peter Richard Henry (1925-1980) Dzisiaj rzeczywist gow rodziny jest ten, kto decyduje na jaki program nastawi telewizor. Seneka Modszy, zwany Seneka Filozof, Lucius Annaeus Seneca (ok. 3 p.n.e. - 65 n.e.) Przeznaczenie rzdzi rodzajem ludzkim i nikt nie mo e obiecywa sobie pewnej i bezpiecznej drogi ycia, po ktrej zawsze grony dla nas czas toczy przer ne zdarzenia. W modoci rzadko wyznaje si mio, gdy oniemiela j wstyd, tumic jej pomienie. Jest znamieniem gupca, e nie wie, co mu wolno. Znienawidzone rzdy nigdy nie utrzymuj si dugo. Nie po da wadzy, kto si boi wzbudza nienawi: Bg, stwarzajc wiat, te dwie rzeczy poczy ze sob - nienawi i wadz... Chwalebnie jest czyni to, co nale y, a nie to, co wolno. agodno jest wietnym lekarstwem na strach. atwo by sprawiedliwym, gdy serce jest wolne od lku. mier mo na znale wszdzie. Doskonale to urzdzi Bg: ka dy potrafi wydrze czowiekowi ycie, lecz nikt nie wydrze mu mierci; tysic drg prowadzi do niej. Mstwo zwraca ku gwiazdom, strach - ku mierci. Kto wymawia si przeznaczeniem i poba a sobie, ten zasuguje na popenianie bdw... Nieszczliwi chtnie suchaj o swoich nieszczciach... Kto nie trzyma si drogi poredniej, ten nigdy nie idzie bezpieczn cie k. Szczliwy ten, kto wie, jak znosi los niewolnika i los krla, i umie nada swej twarzy odpowiedni wyraz. Kto spokojnie przyjmuje cierpienia, ten odbiera im moc i wag. Dla chciwych mao caego wiata.
85
Szczeglna to wada nieszczliwych, e nigdy nie dowierzaj swemu szczciu: chocia powraca pomylny Los, zgnbieni - nie chc si nim jednak cieszy. adna dola ludzka nie trwa dugo: bl i rozkosz na przemian ustpuj sobie miejsca, lecz rozkosz trwa krcej. Pochy czas wszystko obala i wynosi w gr. Gorszy jest od wojny sam strach przed wojn. Nie ma siy wikszej ni prawdziwa mio. Pord wielu nieszcz uczymy si sztuki milczenia. Modzi chtnie suchaj gorszych rad. Czy jest co gorszego ni eli mier? ycie, jeli pragniesz umrze. Nie ma na tronie miejsca dla dwch. Dobrze jest wsplnie paka: bardziej cierpi ci, ktrych drcz tajone zgryzoty... Kupion wierno da si przekupi. W krytycznym poo eniu trzeba si chwyta ryzykownych rodkw. Wadza ani ma estwo nie znosz wsplnikw. Nigdy nie jest za pno, aby wkroczy na uczciw drog: kto auje swych grzechw, ten ju prawie niewinny. Kto pitrzy zbrodni na zbrodni, powiksza swj strach. lepy i nierozwa ny jest ten, kto zdaje si na ask przypadku. Wszystko pod a wytyczon drog, a pierwszy dzie przesdzi ju o dniu ostatnim. Nawet Bogu nie wolno zmieni biegu rzeczy, ktre pdz zwizane acuchem przyczyn. Kto zbytnio boi si nienawici, nie umie panowa: na stra y pastwa stoi strach. Prawda nie lubi czeka. Kto ma urojone lki, ten zasuguje na prawdziwe. Niewiedza jest nieskutecznym rodkiem przeciwko nieszczciom. Nikt nie dba o powalonego tyrana. Szybki czas leci na niepewnych skrzydach, a chy y Los nie udziela nikomu gwarancji. Piknoci, niepewne dobro miertelnych, ulotny podarunku na krtki czas, jak e prdko uciekasz chy stop! Niewielkie troski mwi, ogromne - milcz zdrtwiae. Niektre zbrodnie uwieczone powodzeniem staj si szacowne. Niechaj twe sowa bd nieustraszone: kto prosi niemiao, uczy odmowy. Kobieta to prowodyr wszelkiego za: ona, mistrzyni zbrodni, ujarzmia nasze dusze, przez jej plugawe miostki dymi zgliszcza tylu miast, tyle narodw prowadzi wojny i tyle ludw mia d ruiny do cna obalonych krlestw. Prawe umysy mielej si wznosz ku sawie, je eli szlachetn dusz wspiera o ywcza wolno. Bg ustanowi dla ka dego wieku waciwe powinnoci i podzieli nasze ycie na odpowiednie okresy; modemu przystoi rado, starcowi - zaspione czoo. Kogo los zniewala, temu mo na wybaczy jego nieszczcie; lecz jeli kto dobrowolnie pcha si w bied i sam siebie drczy, zasuguje na to, by utraci szczcie, z ktrego nie umie korzysta. Namitno pod egana gniewem jest lepa, nie daje sob kierowa, nie znosi wdzide ani nie lka si mierci: z ochot rzuca si nawet na miecze. Zym ludziom adna chwila nie jest za krtka, eby zaszkodzi innym. Kto wydaje wyrok bez wysuchania drugiej strony, jest niesprawiedliwy, chocia by nawet wyda wyrok suszny. Niesprawiedliwe rzdy nie trwaj nigdy w nieskoczono. Los lka si dzielnych, nka tchrzliwych. Kto nie mo e mie nadziei na nic, niech na nic nie traci nadziei. Lekki to smutek, ktry umie si zdoby na rozwag i sam si ukry; wielkie nieszczcia nie mog pozosta w ukryciu. Mio smutnemu widzie tumy smutne, mio mu sysze biadania ludzi; zy alu mniej go piek, gdy zarazem pacz gromady. Doprawdy, czowiek smutny jest zawsze niedobry: cieszy si, e wielu dosign ten sam Los, co i jego, i e nie tylko jego spotkao cierpienie. Tylko w porwnaniu z innymi jest si nieszczliwym. Wielki smutek nie umie sam poo y sobie kresu. Wr b boj si tylko ci, ktrym nie grozi nic gorszego. Matczyna mio nie zna strachu. Konieczno jest zwykle silniejsza ni mio. al jest niesprawiedliwym sdzi... Z bliska zazwyczaj lk jest mniejszy. Im wiksz masz wadz, tym wiksz musisz mie cierpliwo. Najbli sza niewinnoci jest niewiadomo winy. Pierwsza godzina, ktra daje nam ycie, zabiera te jego czstk.
86
Ka dy cierpi za swoje czyny; zbrodnia wraca do zbrodniarza, przestpc nka obraz jego wasnej winy. Sodko wspomina si dawne niedole. Po wielu trudach mstwo zazwyczaj pragnie wytchnienia. Tylko m ny czowiek poskromi to, co wszystkich przera a. Nieszczliwi atwo uwierz w to, czego pragn. Kres jednego nieszczcia jest stopniem ku nastpnemu. Przeznaczenie nieubaganie dochodzi swych praw i nie daje si wzruszy adn prob. Nie wie, co znaczy ulec litoci ani okaza ask: kiedy ju rozpocznie nieodwracalny bieg, posuwa si naprzd zgodnie ze swym postanowieniem. Nawet bd uchodzi w naszych oczach za co waciwego, je eli sta si powszechnym. Musimy trzyma si drogi, jak wyznaczya natura, i nie zbacza z niej: dla tych, co id za natur, wszystko jest atwe i wygodne, a ycie tych, co na przekr niej postpuj, nie jest czym innym ni wiosowaniem pod prd. Ka da namitno jest z pocztku saba. Pniej jednak sama si podnieca i nabiera si w miar swego rozwoju; atwiej j wykluczy nili wygoni. Cokolwiek robisz, pamitaj o mierci. Czym jest mstwo? Jest niezwyci onym szacem dla ludzkiej saboci, ktrym kto si otoczy, bezpiecznie przetrwa obl enie ycia. U ywa bowiem wasnych si, wasnego or a. Uwa am, e nikt nie przysu y si gorzej caej ludzkoci ni eli ci, ktrzy nauczyli si filozofii jakby jakiego zyskownego kunsztu, ktrzy inaczej yj, ni nauczaj, jak y nale y. O, jak dobrze byoby dla niektrych ludzi, gdyby mogli uciec od siebie samych! Teraz sami si drcz, dra ni, deprawuj, strasz. C pomo e wyprawa zamorska czy przeprowadzka do innego miasta? Je eli chcesz umkn przed tym, co ci gnbi, trzeba ci by innym, a nie gdzie indziej. Ka dy dzie i ka da godzina objawiaj nam nasz nico i coraz to nowym dowodem wypominaj nam zapomnienie o naszej kruchoci. I medytujcym o rzeczach wiecznych ka pomyle o mierci. Dobrego czowieka nie mo e spotka nic zego: przeciwiestwa nie chodz ze sob w parze. Uwa am ci za nieszczliwego, bo nigdy nie bye nieszczliwy. Przeszede przez ycie bez walki. Nikt si nie dowie, ani nawet ty sam, co potrafisz. Aby pozna samego siebie, trzeba si wystawia na prby. Tylko tak mo e przekona si ka dy, na co go sta. Nieprzerwane powodzenie nie wytrzyma adnego ciosu. Lecz kto nieustannie zmaga si ze swoja niedol, ten cierpieniom zawdzicza hart, i nie ustpi przed adnym zem, a nawet jeli upadnie, bdzie walczy jeszcze na klczkach. Prawdziwe mstwo chciwe jest niebezpieczestwa, i myli o tym, dokd zmierza, a nie co przecierpi, bo tak e cierpienie bdzie czci sawy. Dlaczego Bg na najlepszych zsya chorob albo smutek, albo inne dolegliwoci? Bo przecie i na wojnie niebezpieczne rozkazy otrzymuj najdzielniejsi. Jakkolwiek wszystko, co przekracza miar, przynosi szkod, to jednak najbardziej niebezpieczne jest nieumiarkowane szczcie. Rozstraja ono mzg, wywouje urojenia w pr nym umyle, okrywa gstym tumanem mgy przedzia midzy prawd a kamstwem. Czy nie lepiej jest z pomoc mstwa znosi cige nieszczcia, ni da si zama przez nieskoczone i bezmierne powodzenie? Mocne i krzepkie jest tylko takie drzewo, w ktre czsto uderza wichura: wanie od uderze wichury zwiera si w sobie i mocniej zapuszcza korzenie. Kruche jest, ktre wyroso w sonecznej dolinie. A wic i ludzie szlachetni, dla swej wasnej korzyci, aby mogli sta si nieustraszeni, powinni czsto obraca si wrd niebezpieczestw i obojtnie znosi zdarzenia, ktre s zem jedynie dla tego, kto le je znosi. Prb zota jest ogie, nieszczcie - dzielnych ludzi. Czy mo na wtpi, e pewniejsza jest taka potga, ktrej nie pokonano, ni taka, ktrej nie zaatakowano? Nale y zauwa y, e ani dzikie zwierzta, ani adne inne ywe stworzenie, z wyjtkiem czowieka, nie doznaj gniewu; bo chocia gniew jest wrogiem rozumu, nie rodzi si nigdzie tam, gdzie nie ma rozumu. Niemal ka dy usprawiedliwia tak namitno, jak dostrzega w sobie. Nie potrzeba nam innych narzdzi, skoro natura dostatecznie wyposa ya nas w rozum. Daa nam t bro mocn, wieczn, posuszn, niezawodn i przeciwko swemu panu niezwrotn. Rozum sam przez si wystarcza nie tylko do przewidywania, ale i do dziaania... Wrd r nych wad ludzkoci jest i taka: zamienie umysu, tj. nie tylko konieczno bdzenia, lecz tak e mio bdu.
87
Jest przeznaczeniem naszym rodzi si jako istoty podlege nie mniejszej iloci chorb duszy ni ciaa, jako istoty nie tpe wprawdzie ani ospae, ale le korzystajce ze swojej bystroci, jako wzajemne przykady wystpkw... Nikt zdrowy na umyle nie gniewa si na natur. Potrzeba dugotrwaych rodkw przeciwko cigym i plenicym si niegodziwociom nie po to, eby ustay, lecz by nie odniosy zwycistwa. Tylko ten zdolny jest wada, kto potrafi podporzdkowa si wadzy. Wychowanie wymaga jak najwikszej dbaoci i przelicznych zabiegw ze wzgldu na przyszo. atwo bowiem ksztatowa jeszcze mode dusze, trudno natomiast ukrci wady, ktre urosy wraz z nami. Nie nale y przystawa od razu nawet na rzeczy oczywiste i jawne. Niektre bowiem kamstwa maj pozory prawdy. Zawsze trzeba poczeka: czas odkrywa prawd. Jeli chcemy by sprawiedliwymi sdziami wszystkich spraw, to bdmy przede wszystkim przekonani o tym, e nikt z nas nie jest bez winy. Nie spuszczamy z oczu cudzych bdw, a wasne chowamy za plecami. Na gniew najlepszym lekarstwem czas. Nie powinnimy zbyt szybko wierzy w to, co nam opowiadaj: wielu zmyla po to, aby oszukiwa, a wielu dlatego, e ich samych oszukano... Kto chce rozmawia z tob jedynie w tajemnicy, nie ma ci prawie nic do powiedzenia... Jeliby kara ka dego, kto ma charakter przewrotny i zy, to kara nie ominie nikogo. Zemsta jest wyznaniem cierpienia. C za r nica, jaka kogo wada ogupia? Gupota jednako patronuje wszystkim. To jest najwiksza kara za wyrzdzon krzywd, e si j wyrzdzio, i nikt nie zostaje dotkliwiej ukarany ni ten, kto jest wydany na katusze wyrzutw sumienia. Wszystko, co potpiamy u innych, znajdziemy we wasnej duszy. Gubimy si naladujc innych: oddzielmy si tylko od tumu, a wrcimy do zdrowia. Nikogo, kto pozostaje poza obrbem prawdy, nie mo na nazwa szczliwym. Gdzie czowiek, tam i okazja do wywiadczania dobrodziejstw. Myli si, jeli kto sdzi, e dawanie jest rzecz atw, jest to bardzo trudne, je eli tylko rozdziela si dary rozsdnie, a nie trwoni si ich przypadkowo i pod wpywem kaprysu. Czsto starzec pochylony wiekiem nie ma innego dowodu na to, e y tak dugo, jak tylko liczb prze ytych lat. Nawet jeli inni zajm miejsce w pierwszej linii, a ciebie los rzuci midzy onierzy trzeciego szeregu, walcz tak e stamtd gosem, zacht, przykadem, odwag. Czemu alimy si na natur? Postpia ona z nami askawie: ycie jest dugie, je eli si umie z niego korzysta. Nie godzi si czowiekowi nie odczuwa swych nieszcz, a nie mc ich znie - nie godzi si m czynie. Kto przyjmuje dobrodziejstwo z wdzicznoci, spaca ju pierwsz rat. Nie przynosi ujmy zmiana planw ze zmian sytuacji. Cnota nigdy nie ulega takiemu zniszczeniu, eby nie wycisn w duszy ladw tak mocnych, jakich nie zetr adne zmiany. Nie jest wielkodusznoci dawa i traci. Wielkoduszno - to traci, a dawa. ycie bez celu jest bdzeniem. Dwie rzeczy daj duszy najwiksz si: wierno prawdzie i wiara w siebie. Oku nie potrzeba zachty ani nawet rady do chwytania swoistoci kolorw, a ju biay od czarnego odr ni ono bez adnej wskazwki. Natomiast dusza potrzebuje wielu poucze, aby wiedzie, co robi w yciu. Czsto krzywda sprowadza lepszy Los. Wiele rzeczy runo, aby wznie si wy ej. Nie ma czowieka, ktrego tak bardzo zadowalaaby wasna niewinno, aby si nie cieszy, e blisko niego znajduje si agodna wadza, wyrozumiaa dla ludzkich bdw. Kto szybko potpia, jest o krok od tego, by znajdowa w tym przyjemno. Kto nadmiernie karze, jest o krok od niesprawiedliwoci. Nie ten jest biedny, kto posiada mao, lecz ten, kto pragnie wicej. Po zawarciu przyjani nale y ufa, przed zawarciem trzeba si dobrze namyli. yj z ludmi jakby widziany przez Boga; z Bogiem rozmawiaj jakby suchany przez ludzi. Doszed do szczytu mdroci, kto wie, czym si cieszy, kto swego szczcia nie opiera na cudzej potdze. Niespokojny i niepewny siebie jest ten, kogo pobudza jaka nadzieja, choby ona bya w zasigu rki, choby spenienie jej nie nastrczao trudnoci, choby go nigdy nie zawiody oczekiwania. Prawda stoi dla wszystkich otworem, nikt jeszcze ni nie zawadn. Wiele tu jeszcze do zrobienia pozostaje potomnym. Tak postpuj ze sabszym, jak chciaby, aby postpowa z tob mocniejszy. Nie ma rzeczy, ktrej nie mo na by zdoby wytrwa prac i pilnym staraniem.
88
Miejsce pobytu niewiele stanowi o naszym spokoju. Jedynie duch nadaje wszystkiemu warto. Saby jest i tchrzliwy, kto pozbawia si ycia z powodu cierpienia, gupi - kto yje tylko dla cierpienia. Lepiej poszuka sobie nowego przyjaciela ni paka po dawnym. Ojczyzn kocha si nie dlatego, e wielka, ale dlatego, e wasna. Trzeba si uczy, dopki nie wiesz, a jeli wierzy przysowiu - dopki yjesz. Ka dy jest na tyle nieszczliwy, na ile si za takiego uwa a. Prawda z ka dej swej strony jest taka sama. W kamstwie nic pewnego. Kamstwo jest cieniutk powok: jeli uwa nie si przyjrzysz, przewieca. Kiedy nadmierna ilo wina opanuje umys, wynurza si cae ukryte zo. Opilstwo nie rodzi wad, ale je wydobywa. Shakespeare William, Szekspir (1564-1616) Jak fale morskie ku piaszczystym brzegom, tak nasze chwile d ku kocowi. ycie jest cieniem ruchomym jedynie, ndznym aktorem, ktry przez godzin pyszni si i miota po scenie, aby umilkn pniej na zawsze; jest bajk opowiedzian przez gupca, penego furii i wrzaskw, ktre nic nie znacz. Mio pociesza jak soce po deszczu. Bd oka nadaje kierunek myli. ycie nie jest lepsze ani gorsze od naszych marze, jest tylko zupenie inne. Sowo nie jest niczym innym dla tgiego umysu jak rkawiczka z kolej skry. Jak e atwo j wywrci na niewaciw stron! Ze obyczaje czowieka wykuwa si w brzie, cnoty zapisuje si na wodzie. Wra enie, jakie mio zostawia w sercu kobiety, podobne jest do rysunku nakrelonego na niegu. Pierwszy promie soca roztapia go. Mdry czowiek nie opakuje przegranej, lecz ywo szuka sposobu, jak wyleczy odniesione rany. Nie rozgrzewaj pieca dla wroga twego tak bardzo, by sam siebie nie osmali przy tym. Puste naczynia robi najwicej haasu. Cho cierpliwo jest zmczon szkap, jednak szkapa ta wlec si bdzie dalej. Saboci, twe imi kobieta! Co si psuje w pastwie duskim. Wicej jest rzeczy na ziemi i w niebie, ni ich si nio waszym filozofom. Poloniusz: C czytasz, moci ksi ? Hamlet: Sowa, sowa, sowa. Cho to szalestwo, jest w nim przecie metoda. By albo nie by. Oto jest pytanie. (To be or not to be, that is the question.) Wszystko bowiem, co przesadzone, przeciwne jest zamiarowi teatru, ktrego przeznaczeniem, jak dawniej tak i teraz, byo i jest su y niejako za zwierciado naturze, pokazywa cnocie wasne jej ryzy, zoci ywy jej obraz, a wiatu i duchowi wieku posta ich i pitno. Biada podrzdnym istotom, gdy wchodz pomidzy ostrza pot nych szermierzy. Najwa niejsze - to by gotowym. Pko cne serce. Dobranoc, mj ksi . wiat jest teatrem, aktorami ludzie, ktrzy kolejno wchodz i znikaj. Za wiele myli, z takimi ludmi niebezpiecznie. Lkliwy stokro umiera przed mierci; m ny kosztuje jej tylko raz jeden. Cigle to jutro, jutro i znw jutro wije si w ciasnym kku od dnia do dnia, a do ostatniej goski czasokresu. Czym e jest nazwa? To, co zowiem r , pod inn nazw rwnie by pachniao. Ni ycia jest mieszanym wknem, dobro i zo przewijaj si razem. Mio, na oko agodna, w istocie bywa jak pantera godna! I chocia lepa, drogi przyjacielu, najkrtsz drog pod a do celu. Mid, chocia sodki, nadmiarem sodyczy tumi apetyt i sprowadza mdoci; kochaj z umiarem. Jedni przez grzech si wznosz, inni przez cnot upadaj. Serce miej otwarte dla wszystkich, zaufaj niewielu. Na przynt kamstwa owi si ryb prawdy. Bg go stworzy, wic powinien uchodzi za czowieka. Gupota jest kar bo , a mdro skrzydami, ktre unosz nas do nieba. Jcze nad minionym nieszczciem to najlepszy sposb, by przycign inne.
89
Konia! Konia! Krlestwo za konia! Kto nie pi, aby spa mg kto. To s zwyczajne dzieje. Nie ma takiej fantazji, ktrej wola i rozum ludzki nie zdoayby przeksztaci w rzeczywisto. Niewielki jest wybr wrd zgniych jabek. Pozwl mi nacieszy si Twoj obecnoci, gdy jeste dla mnie najwikszym skarbem. Jeste moim przyjacielem... Wiele mo na zdziaa nienawici, ale jeszcze wicej mioci. Zym musi by czowiek, ktry nie lubi pieni, piewu i muzyki. Nie prbuj posugiwa si autorytetem tam, gdzie wystarczy rozsdek. Najbielsz cnot zawi z tyu ksa. Mioci nie zmieni za krtkie dla niej godziny czy tygodnie. Prawdziwa mio zawsze milczy: wyrazem prawdy s czyny, nie sowa. Mio nie patrzy oczyma ciaa, lecz oczyma duszy. Shaw George Bernard (1856-1950) Szczcie przez cae ycie! Nikt by tego nie mg znie, to byoby pieko na ziemi. Ile to czynw zostaoby niedokonanych, gdybymy znali naprzd ich rezultaty. Dure, gdy zrobi gupstwo, potem zawsze tumaczy, e byo to jego obowizkiem. To, co ludzie nazywaj dobroci, trzeba trzyma w ryzach tak dokadnie, jak to, co nazywaj niegodziwoci. Wielk si gupcw jest to, e nie boj si mwi gupstw. Nawet najsprytniejszy czowiek uwierzy w to, w co pragnie wierzy, wbrew wszelkim faktom i wszelkim podrcznikom wiata. Mio upiksza ka de romantyczne prze ycie i usprawiedliwia ka de szalestwo. Kar kamcy nie jest to, e mu nikt nie wierzy, lecz to, e sam nie potrafi nikomu uwierzy. Jak atwo mwi, gdy nie wiesz! Sam siebie ogupiasz sowami. Najwicej nieporzdku robi ci, co robi porzdek. Co wa niejsze dla sukcesu: talent czy pracowito? A co wa niejsze w rowerze: przednie czy tylne koo? To, e kto nas uczy, nie znaczy, e si nauczymy. Sekret bycia nieszczliwym polega na posiadaniu wolnego czasu, ktry mo emy powici na zastanawianie si, czy jestemy szczliwi, czy te nie. Ka da dziewczyna ma prawo by kochan. Czym e jest ycie, jeli nie szeregiem natchnionych szalestw? - Trzeba tylko umie je popenia! A pierwszy warunek: nie pomija adnej sposobnoci, bo nie zdarzaj si co dzie. Aby mc rczy za swoje czyny, trzeba by rczy za swj los. Czowiek rozsdny dostosowuje si do wiata. Czowiek nierozsdny usiuje dostosowa wiat do siebie. Dlatego wielki postp dokonuje si dziki ludziom nierozsdnym. Kiedy czowiek zabije tygrysa, nazywa to sportem, ale jeli tygrys zabija czowieka, nazywa si to okruciestwem. Kobiety s jak przekad: pikne nie s wierne, wierne nie s pikne. Kto nie potrafi si uczy - naucza. Lepiej kobiet oburza ni nudzi. Najgorszym naszym grzechem wobec blinich nie jest nienawi, ale obojtno. Nie prbuj y wiecznie, bo ci si nie uda. Nie rb bliniemu tego, co chciaby, aby on uczyni tobie, najprawdopodobniej bowiem macie zupenie r ne gusty. Pesymista? Kto, kto uwa a, e wszyscy s tacy wredni jak on, i za to ich nienawidzi. To niesamowite, jak gar pienidzy czyni ndz znon. Zabjstwo to ekstremalna forma cenzury. Zdolny tworzy, niezdolny poucza. ycie jest o wiele za krtkie, aby traktowa je ze mierteln powag. Jeli mj ssiad codziennie bije swoj on, ja za nie bij jej nigdy, to w wietle statystyki obaj bijemy je co drugi dzie. Nieznajomo za nie jest cnot, lecz gupot; zachwycanie si ni to jakby nagradzanie za uczciwo czowieka, ktry nie ukrad ci zegarka, bo nie wiedzia, e go masz. Starzy ludzie s niezwykle niebezpieczni. Przyszo jest im obojtna. Ludzie niegodziwi to ci, w ktrych nie ma mioci. Dlatego i wstydu w nich nie ma. Oni maj si i odwag prosi o mio, bo jej nie potrzebuj; oni maj nawet czelno ofiarowa mio, bo nie maj jej do dania.
90
Ten, kto nigdy nie mia nadziei, nigdy nie zazna rozpaczy. Nasze ideay, jak dawni bogowie, nieustannie domagaj si ludzkich ofiar. Traktowanie czowieka jako rodka, a nie jako celu, znaczy odmwienie mu prawa do ycia. Ka de pokolenie stwarza wielkich ludzi, z ktrych mieje si potomno, kiedy dowiaduje si o nich przez przypadek. Niekoniecznie musimy usuwa cudze zbrodnie przy pomocy wasnych. Sztuka wypenia cae ycie m czyzny, o mioci mwi, e wypenia cae ycie kobiety, cho tak nie jest. Ka dy despota musi mie jednego nielojalnego poddanego, ktry by go utrzymywa przy zdrowych zmysach. Skoro ndza jest bez znaczenia, jak dugo ndzarz jest zadowolony, w takim razie i zbrodnia jest bez znaczenia, jak dugo zbrodniarz jest pozbawiony skrupuw. Gdyby Kain mia mo no odkupienia swej zbrodni, zabiby z pewnoci Adama i Ew, choby dla samej rozkoszy drugiego pojednania si z Bogiem. Tylko gupcy boja si zbrodni, natomiast wszyscy boimy si ndzy. Gdzie jest padlina, tam zlatuj si ory. Nie zapominaj nigdy, e jeli oddasz swoje prawo w rce sdziw, a swoj religi w rce biskupw, rycho znajdziesz si bez prawa i bez religii. Nigdy si nie sprzedawaa i nigdy si nie poni aa; w ka dej chwili bya gotowa zadowoli si raczej poezj bez mioci ni mioci bez poezji. Nale a do ludzi, ktrzy niewiele widz w twarzach ywych i ktrym niewiele brak w twarzach umarych. Czowiek, ktry w nic nie wierzy, boi si wszystkiego. By trampem albo milionerem - to bez znaczenia. A co ma znaczenie - to by ubogim krewnym bogacza. Nie ma czowieka, ktry byby rwnie uczciwy w ka dej sytuacji. Napoleon: Giuseppe, co zrobi z tym oficerem? Cokolwiek powie, nie ma racji! Giuseppe: Niech wasza ekscelencja zrobi go generaem. Wtedy bdzie mia racj cokolwiek powie. M czyzna, ktry sam sobie wystarcza, nie potrzebuje ony. wiatem rzdz czyny, nie dobre intencje, tote jeden czynny grzesznik wart jest dziesiciu bezczynnych witych i mczennikw. Prawienie komplementw wielkim ludziom wymaga niezwykle subtelnej dyskrecji. Prawd jest, e mao komu z nas starcza siy moralnej na wicej ni jeden rzeczywicie niezomny punkt honoru. Oto pytanie, jakie w praktyce staje przed kobiet: czy lepiej, powiedzmy, mie wszystkie akcje m czyzny dziesitej klasy, czy jedn dziesit udziau w m czynie pierwszej klasy. Wojna za spraw mo e by szalestwem, ale nie hab. Ksi ek i muzyki nie mo na usun, gdy tylko one pozwalaj jako tako znie obrzydliw nud domowego ogniska. Anglia nie mo e si dzisiaj obej bez swych Irlandczykw i Szkotw, poniewa nie mo e obej si bez przynajmniej odrobiny zdrowia psychicznego. W teatrze ycia ka dy mo e si ubawi z wyjtkiem aktora. Du o atwiej jest napisa dobr sztuk ni ustanowi dobre prawo. Pozbawienie chorego na odek obiadu i podanie go osobie, ktra mo e ten obiad strawi lepiej, jest posuniciem bardzo logicznym, ale nierozsdnym. Szalestwo nie jest niedorzeczne: ot im bardziej szalone, tym bardziej logiczne, tym bardziej wyrafinowane, tym bardziej wymowne, tym bardziej olniewajce. Nadzieja matk gupich? Nieprawda, znam wielu mdrych ludzi. De Sica Vittorio (1901-1974) Jeli kto uparcie obstaje przy swoim, nazywamy go uparciuchem. Jeli sami trwamy przy czym z elazn konsekwencj - jest to dowd zdecydowania. Kobiety tak trudne s do przejrzenia, poniewa ka da z nich stanowi wyjtek od reguy. Sienkiewicz Henryk, pseud. Litwos (1846-1916) Kocha - to ju dobrze, ale jest jeszcze cos lepszego - to by kochanym. Kto kocha, ten wierzy. Zakochane serce m czyzny umie podsyca swoje uczucie nawet tym, co wypada na niekorzy kobiety kochanej.
91
W kochance szukaj sobie, czego chcesz: urody, namitnoci, powabu, ale w onie szukaj tego, na czym mo esz si oprze, szukaj zasad. Czyny czowieka mog by czasem okrutne, a czowiek mo e nie by okrutnikiem. Majc dusz szlachetn i dobr, powiniene by szczliwy. Przyja jest jak niemiertelnik: to blady kwiatek, ale nie widncy nigdy. Niech, tak jak mio, potrzebuje mie blisko osob, przeciwko ktrej si zwraca. Wojna i mio s dwiema jedynymi rzeczami, dla ktrych rodzi si i y warto. Najpospolitszy nawet czowiek, nim spostrze e, e jest wiem, ma chwile, w ktrych zdaje mu si, e jest orlciem. ycie to szereg powice. Trzeba t zasad nosi w sercu i w gowie. Mio jest mg, ktra wytwarza si w gowie. Jeli owa mga opada na d - na serce nastpuje pogoda ycia; jeli pozostaje w gowie - pada deszcz ez. Higiena i mio nigdy nie bd w zgodzie, albowiem pierwsza poleca owoce dojrzae, a druga ich nie znosi. Jeli czasem Polka si Panu Bogu uda, to ju mwic po prostu, klkajcie narody! Diabe w ornat si ubra i ogonem na msz dzwoni. Kobiety nie przebaczaj m czynie bdw, ktre same popeniy. Kobiety przy bli szym spotkaniu w ogle zyskuj, m czyni w ogle trac. Kobiety umiej by nie tylko nadpanami i nad onami, ale i nad... m ami. Kocha jest nie do, trzeba umie kocha i trzeba umie nauczy mioci. Tylko bardzo mae wieczki gasn od westchnie. Tylko wielcy artyci mog si czu wobec sztuki maymi. Z ycia przychodzi wszystko zo, ze sztuki pynie tylko szczcie. Mio nie jest cakowicie lepa, ale cierpi na daltonizm. atwiej na wiecie o filozofi ni o dobr rad. Nie rzeczywisto sama, ale serce, z jakim ku niej przystpujemy, daje rzeczom ksztaty i kolory. Silone Ignazio, wac. Secondo Tranquilli (1900-1978) Polityka to scena, z ktrej czasami lepiej sycha suflerw ni aktorw. Sinatra Frank, wac. Francis Albert Sinestra (1915-1998) Wspczuj tym, ktrzy nie pij. Wstaj rano i wiedz, e cay dzie bd si czu si tak samo. Singer Icchok, Isaac Bashevis Singer, pseud. Icchock Warszawski, D. Sega (1904-1991) Jeli nie przestajesz powtarza, e bdzie coraz gorzej, masz szans zosta prorokiem. Skarga Piotr, wac. Piotr Powski (1536-1612) Kto ojczynie swej su y, sam sobie su y. Skodowska-Curie Maria (1867-1934) Nara amy si na wiele rozczarowa, jeli wszystkie nasze yciowe zainteresowania uzale niamy od uczu burzliwych, jak mio... Im bardziej si czowiek starzeje, tym mocniej czuje, e umiejtno cieszenia si chwil bie c jest cennym darem podobnym do stanu aski. Sonimski Antoni, pseud. Pro-rok (1895-1976) Ludzie mwi sobie same przyjemne rzeczy i dlatego pewnie s dla siebie tacy nieprzyjemni. wiat nie jest pik footballow! wiat si podbija gow!
92
Sowacki Juliusz (1809-1849) Ludzie krpuj nas nitkami pochwa i czowiek mija si z drog swego przeznaczenia, nie miejc rozerwa sabych wizw. Czas wszystko odkryje, czas zym jest powiernikiem. Nie czas aowa r , gdy pon lasy. Ze wszystkich ndz najstraszniejsze ludzkie zapomnienie. Sofokles (496-406 p.n.e.) Dobry los nie jest sprzymierzecem bezczynnych. Pierwszym warunkiem szczcia jest rozsdek. Czas wszystko na jaw wydobywa. Milczenie stroi kobiet. Ka da rzecz jest dobra w swoim czasie. Tylko szlachetne czyny s trwae. Twarde sowa rani nawet wtedy, gdy s sprawiedliwie. Sokrates (469-399 p.n.e.) Zawi jest ran duszy. Dugie szaty krpuj ciao, a bogactwo - dusz. Jakkolwiek postpisz, bdziesz aowa. Dla cierpicych najmniejsza rado jest wielkim szczciem. Solon (ok. 635-560 p.n.e.) Jeli nauczye si sucha, bdziesz umia te rozkazywa. Wielkie zadania trudno jest rozwiza tak, eby wszystkim dogodzi. Sosabowski Stanisaw Franciszek (1892-1967) Prawo do ran i mierci maj nie tylko odwa ni. Spitteler Carl, pseud. Carl Felix Tandem (1845-1924) Znale wra liwych ludzi, ktrzy czuj to, co my, jest z pewnoci najwikszym szczciem na ziemi. Spranger Eduard (1882-1936) Nie ma innej drogi, by odnale siebie, jak ta, eby cho raz si od siebie cakiem uwolni. Stal-Holstein Anne Louise Germaine de, baronowa (1766-1817) Mio, ktra jest epizodem w yciu m czyzny, stanowi ca histori ycia kobiety. Mio jest egoizmem we dwoje. Staff Leopold (1878-1957) Nikt nie zwyci a na wieki. Tyle si odmienio, a wiata to nie zmieni. To, czego si nie widzi, istnieje przede wszystkim. Ka da chwila jest kropl wiecznoci, ycie mgnieniem jej oka. wiat jest tak wielki tylko jak serce czowieka. Jak e biedny jest czowiek, ktry o nic nie pyta. Nie ka dy musi by zwierzciem wrd zwierzt. Ludzie - szczliwi! - bdz. Nie stworzysz nic nowego, poszukujc nowoci.
93
Jedyna godna rzecz na wiecie: twrczo, a szczyt twrczoci to tworzenie siebie. Stanisaw Leszczyski (1677-1766), krl Polski 1704-1709 i 1733-1736 Serce zajte mioci, podobne jest do powierzchni wody mocno wzburzonej, ktra tylko sama sobie zostawiona, naturalnym sposobem mo e odzyska spokojno i jasno; wszystkie inne rodki bardziej by j jeszcze wzburzyy. Stasiuk Andrzej (ur. 1960) Przeszo rzeczywicie w jakim stopniu nas okrela, ale nie bardziej ni wyimaginowana przyszo, ktra ma radykalnie odmieni nasz los. Stein Gertrude (1874-1946) Wszystko, co tradycyjne, jest atwe do polubienia i nie wymaga wysiku. Steinhaus Hugo Dyonizy (1887-1972) Nieszczliwie zakochany jest jak przedsibiorca, ktry wci imprezy, eby nie straci tego, co ju zapaci. Komputer to nic innego jak taki bardzo sprawny idiota. Stendhal, wac. Henri Beyle (1783-1842) Kocha to znaczy znajdowa przyjemno w ogldaniu miej i kochanej nam istoty, w dotykaniu jej i odczuwaniu jej wszystkimi zmysami z tak bliska, jak to tylko jest mo liwe. Nie ma nic okropniejszego, ni ludzie, ktrzy zawsze maj racj. Odwaga polega na umiejtnoci wybrania mniejszego za, choby byo okropne. Ilu m czyzn nie umie inaczej poruszy serca kobiety, jak tylko je ranic. Stevenson Robert Louis (1850-1894) Czowiek, ktry zapomina o wdzicznoci, przesypia ycie. atwiej czasami jest walczy o wasne zasady, ni si do nich stosowa. aden inny obowizek nie jest przez nas tak zaniedbywany, jak obowizek bycia szczliwym. Lepiej roztrwoni zdrowie jak utracjusz, ni przemarnowa jak skpiec. Supervielle Jules (1884-1960) Dziewczyny - to nadmiar nierozwizywalnych problemw. Swinburne Algernon Charles (1837-1909) Tam, gdzie nie ma dzieci, brakuje nieba. Szacki Jerzy (ur. 1929) Jedni dopatruj si w tradycji bielma na oczach ludzkoci, inni maj j za oczy same. Szmaglewska Seweryna (1916-1992) Ziemi i czowieka poznaje si dugo. dopaca do deficytowej
94
Szujski Jzef (1835-1883) Zdrowe spoeczestwa z figurantw robi ludzi, chore - z ludzi figurantw. Zdrowe umiej u y ka dego, chore nie dadz nikomu nic zrobi. Szymborska Wisawa (ur. 1923) Nie bez powabw jest ten straszny wiat, nie bez porankw, dla ktrych warto si budzi. Po starowiecku uwa am, e czytanie ksi ek to najpikniejsza zabawa, jak sobie wymylia ludzko. Homo Ludens z ksi k jest wolny. Przynajmniej na tyle, na ile wolnym by mo na. Sam sobie ustanawia reguy gry, posuszny wasnej tylko ciekawoci. niadanko Natalka (ur. 1973) Marzenia nie powinny si spenia - w przeciwnym razie trac wiarygodno filozofii. piewak Pawe (ur. 1951) Polityka, choby ze wzgldu na swoje konsekwencje, rozgrywa si w wiecie idei. A lekcewa enie tego wiata powoduje przekad kalekich idei na kalekie decyzje. witochowski Aleksander, pseud. Wadysaw Okoski, Pose Prawdy, O. Remus, Oremus, Liber, Gezyasz, Nauczyciel (1849-1938) Prawdziwa mio bywa w trwodze nie tylko czu, ale i okrutn. Nikt nie kocha istoty rzeczywistej, tylko przez siebie stworzon. Mio jest wtedy wielka, kiedy gra nie na jednej, ale na wszystkich strunach serca. Oczy ukochanej kobiety byy zawsze dla m czyzny okularami, przez ktre patrzy na wiat. Najcenniejszym przedmiotem natury jest jej rozmaito. Mio stworzya wiele cudw, nienawi ani jednego dobrego czynu. Ory w pokrzywach gniazd nie ciel. Tacyt, Publius Cornelius Tacitus (ok. 55-120) Jest to w naturze ludzkiej nienawidzi tego, kogo si skrzywdzio. Wszystko, co nieznane, uchodzi za wielkie. Tagore Rabindranath, wac. Rabindranath Thakur (1861-1941) Prawdziwa warto mioci polega na tym, e zawsze rozrzutnie darzy sob niegodnych. Bg szanuje mnie, gdy pracuj, ale kocha mnie, gdy piewam. Mijaj dni i noce, wieki zakwitaj jak kwiaty. A ty si naucz czeka. Mog uczyni ze swego ycia co zwykego i prostego, jak flet z trzciny, ktr Bg wypenia muzyk. Taine Hippolyte Adolphe (1828-1893) Kobiet studiuje si 3 tygodnie, kocha - 3 miesice, kci si z ni 3 lata, znosi 30; a dzieci robi to samo od nowa. Tales z Miletu (ok. 620-540 p.n.e.) Najsilniejsz rzecz jest konieczno, wszystkim bowiem rzdzi. yciowej
95
Ali Ibn Ali Talib (ok. 604-661) wiat jest dla nas dobry, chocia bywa, e odpycha nas, jak zoliwa wielbdzica, gryzca rebaki, ktre karmi. Masz przyjaci tysic - zbyt mao ich bdzie. Masz wroga jednego - napotkasz go wszdzie. Tatarkiewicz Wadysaw (1886-1979) Jeli czowiekowi nic nie brakuje, to bdzie szczliwym na pewno. Przyjemno ma si do szczcia mniej wicej tak, jak drzewo do ogrodu: nie ma ogrodu bez drzew, ale drzewa, nawet w wielkiej iloci, nie stanowi jeszcze ogrodu. Posiadanie znaczy mniej ni nadzieja. Tati Jacques, wac. Jacques Tatischeff (1907-1982) Nic na wiecie nie jest tak sprawiedliwie rozdzielone, jak rozum: ka dy wierzy, e otrzyma go wystarczajc ilo. Teilhard de Chardin Pierre (1881-1955) Jedynie mio scala nie niszczc. Tennyson Alfred, lord (1809-1892) Lepiej jest kocha i straci osob kochan, ni nie kocha w ogle. ycie jest krtkie, ale mio wieczna. Teresa od Dziecitka Jezus, wac. Teresa z Lisieux, Teresa Maa, wita Thrse Martin (1873-1897) Mio doda wam skrzyde. Mio przyciga mio. Thackeray William Makepeace (1811-1863) Poczucie humoru jest jednym z najlepszych przyodziewkw, jakim mo na poszczyci si w towarzystwie. Thatcher Margaret (ur. 1925) Podobanie si wszystkim nie jest zajciem dla politykw. Jeli chcesz, by co zostao powiedziane - powierz to m czynie. Jeli chcesz, by zostao zrobione - powierz to kobiecie. Kapitalizm jest tak dobry i tak zy jak ludzie, ktrzy w nim uczestnicz. Thoreau Henry David (1817-1862) Nikt nie popenia fatalniejszych pomyek ani eli ten, kto powica wikszo ycia zarabianiu na nie. Koszt danej rzeczy to ilo tego, co nazywamy yciem, jak trzeba za t rzecz odda natychmiast albo w dalszym rozrachunku. Ka dy drobny deszczyk poprawia ziele trawy. Podobnie nasze wewntrzne krajobrazy o ywaj pod wpywem dobrych myli. Wszystko, co mog zrobi dla mojego przyjaciela, to - po prostu - by jego przyjacielem. Nie mam majtku, eby go obdarowa. Je eli wie, e jestem szczliwy, mogc go kocha, nie bdzie chcia adnej innej nagrody. Czy przyja nie jest pod tym wzgldem boska? Przyjaciel to kto, kto nieustannie okazuje nam pene zaufanie przez to, e oczekuje od nas wszelkich zalet i potrafi je w nas doceni.
96
Thorndike Edward Lee (1874-1949) Znudzenie jest jedyn rzeczywist przyczyn osabienia wydajnoci pracy. Tillich Paul Johann (1886-1965) Mdrzy s wszyscy ci, ktrzy poznali zarwno potrzeb, jak i granice wiedzy wszelkiej, i ktrzy zrozumieli, e mio jest wiksza ni wiedza. Tischner Jzef (1931-2000) Czowiek jest takim drzewem, ktre czuje w sobie dobro i dlatego nie chce zych owocw rodzi. Wiele w yciu musimy. Ale nie musimy czyni za. A jeli jaka sia, jaki strach, zmusza nas do czynienia za, to nie zmusi nas do tego, bymy tego za chcieli. Tym bardziej nie zmusi nas do tego, abymy trwali w tym chceniu. W ka dej chwili mo emy wznie si ponad siebie i zacz wszystko od nowa. Wiara w fatum sprowadza na ziemi fatum. A wiara w wolno sprowadza na ziemi wolno. Losem czowiek jest: da si pokona nadziei. Ginie ten, kto przestaje jej ulega. Gosy filozofw s jak termometr w ludzkim organizmie. Zazwyczaj przez filozofi najlepiej wyra a si gorczka tego wiata. Kiedy mio bliniego wyra aa si w poleceniu nie bdziesz zabija nieprzyjaci. A teraz do tego przykazania doszo nowe: bdziesz rozumia nieprzyjaci. Musisz rozumie, bo nieprzyjaciel ma ci bardzo du o do powiedzenia o tobie samym, o twojej wasnej sytuacji. Wychowuj jedynie ci, ktrzy maj nadziej. Mdro nie polega na sprycie, ale na umiejtnoci obstawania przy prawdach oczywistych. Ten przetrwa, kto wybra wiadczenie prawdom oczywistym. Kto wybra chwilow iluzj, by na niej zarobi, ten przeminie wraz z iluzj. Zawsze uwa aem, e pierwszym zadaniem szkoy jest uczy, nie wychowywa, i spieraem si na ten temat z wieloma nauczycielami. Byem zdania, e wychowuje si poprzez uczenie. Gdybym mia wybiera midzy dobrym nauczycielem a dobrym wychowawc, wybrabym nauczyciela. Czasami si miej, e najpierw jestem czowiekiem, potem filozofem, potem dugo, dugo nic, a dopiero potem ksidzem. Za ateizmem przemawia wiele argumentw. Wicej ni za religi. W gruncie rzeczy to logiczne, eby by ateist. Tak jak logiczne i rozumne jest to, eby si nie zakocha... A przecie ludzie nie s w tym wypadku logiczni. Na szczcie. Niewtpliwie religia nadaje sens cierpieniu, ale nie cierpitnictwu. Mo na tak pokocha krzy , e si zrezygnuje z zejcia z krzy a w dniu zmartwychwstania. Pobo no jest niezwykle wa na, ale rozumu nie zastpi. Wiara jest w gruncie rzeczy smutn koniecznoci. Gdybymy mogli mie wiedz, nie potrzebowalibymy mie wiary. Rzecz w tym, e nie mo emy mie wiedzy. S rzeczy, ktre przerastaj mo liwoci ludzkiego rozumu. Jest wiato, ktre olepia. Tak jest z Bogiem. S dwa punkty otwarcia si na Boga: jedni potrzebuj do tego nieszczcia, inni przeciwnie - smaku szczcia. Pierwsi szukaj Pana Boga, aby wyratowa ich z opresji, drudzy - aby Go sawi, wyrazi Mu wdziczno za wspaniao istnienia. Wielka teologia wyrasta z tego drugiego motywu - jest teologi wdzicznoci. Potrafimy walczy o wolno, ale trudno si nam jej dorabia. Nie jest wolny czowiek, ktry nie potrafi przyzna si do winy. Nie jest wolny nard, ktry nie potrafi wysucha wyznania win i uczyni takiego wyznania. Nic tak nie krpuje wolnoci, jak wina nienazwana i niewyznana. Zbyt wielu mamy kapanw boga nierozumnego, nawet wrd tych, co si mieni filozofami. Religia jest dla mdrych. A jak kto jest gupi i jak chce by gupi, nie powinien do tego u ywa religii, nie powinien religi swojej gupoty zasania. Kto chce zrozumie natur wiary religijnej, niech bdzie przygotowany na spotkanie z prostot. Trudno rozumienia nie polega bowiem na tym, e wiara jest zo ona, a my proci, ale na tym, e my powikani a wiara prosta. Bg nas znalaz, zanim my znalelimy Boga.
97
Je eli kto jest niezdolny do tego, aby ufa ludziom, jeli nie dowiadczy nigdy zaufania, to nie zrozumie istoty chrzecijastwa. Bdzie szuka Boga w scenie, w przedmiotach - nie w ludziach. Strasznie trudno bdzie Panu Bogu zbawi czowieka, ktry nie jest wolny i nie jest rozumny. Ten czowiek wci jeszcze nie jest sob. Wic co tu mo na zbawia - skr i koci? Bycie sob nie mo e by zbudowane tylko na aktach bohaterstwa. Jestem sob tak e w moim grzechu, w mojej skoczonoci, w mojej winie! Wierno jest przede wszystkim aktem nadziei, a nie pamici. Bg jest Mioci - to znaczy, e Bg jest tym gniazdem czowieka, w ktrym czeka na niego oswojone szczcie. Szczcie oswojone to szczcie, ktre nie ucieka. Jest wieczne. Co najwa niejsze, to zostao ju odsonite, chocia nie zostao zakoczone rozumienie tego, co najwa niejsze. Przypowie o miosiernym Samarytaninie pokazuje, co w chrzecijastwie jest fundamentem, a co fundamentalizmem. W dziejowej mowie o Bogu sycha trzask amanych i na nowo skadanych sw. Nie postrzegam wiary jako stanu raz na zawsze zamro onego, lecz widz j jako ogromn rzek miotan konfliktami i napiciami, ktra raz si burzy, raz pynie spokojnie. Czasem woda w rzece natrafia na zakole i robi sobie przysta, wtedy wydaje si, e wiara obumara, wystarczy jednak niewielki wstrzs, by wszystko si zmienio. Ktokolwiek mi mwi, e jego wiara jest skoczona i skoczona jest jego niewiara, podejrzewam, e nie mwi o wierze, lecz o zudzeniu wiary. Ateizm czsto pokazuje nam, e wierzymy nie w Boga prawdziwego, a w bo ka. Nie wszystkie wartoci s wartociami absolutnymi. Bd polega nie tylko na tym, e si wszystko relatywizuje, ale i na tym, e wszystko si absolutyzuje. Tak jak prawda jest dla czowieka kluczem do wiata, tak wolno jest kluczem, ktry wartoci otwiera drog w gb czowieka. Nie jestemy bezgranicznie wolni. Jestemy wolni wobec dobra i za i z tego robimy rachunek. Wszelkie zo oznacza chorob wolnoci. Dobro nie istnieje inaczej, jak tylko jako konkretna dobro i wolno konkretnego czowieka. By zniewolonym znaczy zawsze: by samotnym. Wyzwolenie czowieka zaczyna si od wewntrz. Nie mogoby si jednak zacz, gdyby czowiek nie spotka obok siebie wolnoci innego i gdyby si ni nie zachysn. Wolno nie wazi w czowieka po przeczytaniu ksi ek. Wolno przychodzi po spotkaniu drugiego wolnego czowieka. Kiedy niewolnik spotka czowieka wolnego albo go za t jego wolno znienawidzi, albo sam staje si wolny. Im wy sza warto, tym wiksza swoboda jej uznania. Gdy czowiek nie wie, co zrobi, sumienie mwi mu tylko jedno: szukaj. Znamiennym rysem wspczesnej filozofii wolnoci jest to, e wyonia si ona raczej z ludzkiej wra liwoci moralnej ni z wra liwoci metafizycznej: tajemnica wolnoci staa si dzisiaj nie tyle tajemnic Logosu, co Ethosu. Nikt rozsdny nie przeczy, e wolno mo e prowadzi do anarchii. Trzeba jednak waciwie rozumie sowo prowadzi. Wolno prowadzi do anarchii w tym sensie, e jest warunkiem jej mo liwoci. Nie jest jednak jej dostateczn przyczyn. W dzisiejszym wiecie nie wolno jest problemem. Wolno ju jest. Pozostao pytanie: co zrobi z wolnoci? W religii, aby by posusznym, trzeba najpierw by wolnym. Mio sama w sobie jest nie do pojcia, ale dziki mioci mo emy poj wszystko. Mio jest podstawowym sposobem uczestnictwa w dobru. Zdolno do mioci jest strun, na ktrej ka dy czowiek wygrywa swoj religi. Mio skazuje czowieka na ogoocenie, rezygnacj, na przedsmak jakiego unicestwienia. Mowa ziemi jest podobna do mowy mioci - ziemia tak e przemawia w ciszy. Std zapewne bierze si to przymierze midzy zakochanymi i umierajcymi a ziemi. Pynie ono z pokrewiestwa ciszy. Heroizm to podstawowa barwa ludzkiej egzystencji. Kto nie ma Sprawy, dla ktrej yje, bardzo boi si umrze. wiadomo Sprawy porzdkuje lki. Religia nie polega na narzucaniu wizi. Nie wystarczy powiedzie nawizujcie wi, eby powstaa religia. Religia to odkrywanie wizi ju istniejcych, cho nie uwiadamianych.
98
Tolkien John Ronald Reuel (1892-1973) Dziwna rzecz: o tym, co najlepsze, i o dniach najmilej spdzonych niewiele si ma do opowiadania, a suchanie o tym nie tak bawi suchacza; za to o rzeczach przykrych, niepokojcych czy wrcz gronych mo na opowiada wspaniae historie i starczy tematu na dugo. Zasu y na mier. Zasu y! Racja. Wielu z tych, ktrzy yj zasu yo na mier. Niejeden te z tych, ktrzy zasu yli na ycie, umar. Czy mo esz tym umarym zwrci ycie? Nie szafuj wic pochopnie mierci w imi sprawiedliwoci, bo narazisz wasne bezpieczestwo. Nawet najmdrsi mdrcy nie wszystko wiedz. Tostoj Lew Nikoajewicz, hrabia (1828-1910) Prawdziwie kochasz wtedy, kiedy nie wiesz, dlaczego. Mio daje, ale niczego nie da. Czas si nie pieszy - to my nie nad amy. Czowiek bez mioci jest zgubiony w wiecie obcych i wrogw. Mwi si, e kobiety kochaj tych, ktrzy je kochaj. To nieprawda. Ulegaj one temu, kto im mwi, e ulegn. Wszystkie szczliwe rodziny s do siebie podobne, ka da nieszczliwa rodzina jest nieszczliwa na swj sposb. Byle jak pisa - to byle jak myle. Wieczna omyka, jakiej ulegaj ludzie, to uto samianie szczcia ze spenieniem marze. Jeli pragniesz by szczliwy, to po prostu nim bd. Szczcie - to nie jest stacja, do ktrej zmierzasz, lecz sposb podr owania. Nie kochamy ludzi tak bardzo za dobro, ktrym oni nas obdarzyli, ale za dobro, ktrym my obdarzylimy ich. Lekko i bez wysiku, jednym pchniciem, otwieraj si tylko drzwi do zguby. Dziwne, jak wszyscy ukrywamy, e jednym z gwnych motorw naszego ycia s pienidze. Tomasz Kempis, Tomasz Hemerken (1379-1471) Jaki kto jest wewntrz, taki widzi wiat wewntrzny. Patrz na siebie, ale wystrzegaj si sdzenia innych. Czowiek miujcy spokj jest bardziej potrzebny ni mdrzec. To nie gbokie rozprawy czyni czowieka witym; to cnotliwe ycie czyni go cennym przed Bogiem. Nie ma nic sodszego ponad mio, nic silniejszego, wspanialszego, wikszego, nic pikniejszego, bogatszego, nic lepszego ani w niebiosach, ani na ziemi. Toynbee Arnold (1889-1975) Ameryka to wielkie, przyjazne psisko w maym pokoiku. Kiedy tylko machnie ogonem, wywraca krzesa. Trollope Anthony (1815-1882) Ze wszystkich rzeczy, ktrych wymaga si od ksi ki, najwa niejsz jest, si do czytania. Truffaut Franois (1932-1984) W mioci kobiety s profesjonalistami, a m czyni amatorami. Nie da si kogo wyprzedzi, jeli chodzi si jego ladami. eby nadawaa
99
Tukidydes, Tucydydes (ok. 460-396 p.n.e.) Tak dalece tylko suchacz mo e znie pochway cudzych czynw, jak dalece sam uwa a si za zdolnego do czynw, o ktrych syszy; je eli za co wyrasta ponad jego mo liwoci, zawi budzi niewiar. Tuwim Julian (1894-1953) Tragedia: zakocha si w twarzy, a o eni si z ca dziewczyn. Rzu szczciarza do wody, a wypynie z ryb w zbach. Plan: co, co potem wyglda absolutnie inaczej. Pcha: owad, co zszed na psy. Burak: kartofel w ataku apopleksji. yj tak, aby twoim znajomym zrobio si nudno, gdy umrzesz. Twain Mark, wac. Samuel Langhorne Clemens (1835-1910) Blu nie da si znie samemu. Lecz jeli si chce dowiadczy szczcia, trzeba rwnie dzieli si radoci. Rozczarowania trzeba pali, nie balsamowa. Prawda jest naszym najdro szym skarbem i widocznie dlatego tak ostro nie si z ni obchodzimy. Lepiej jest nie odzywa si wcale i wydawa si gupim, ni odezwa si i rozwia wszelkie wtpliwoci. ycie nie skada si - ani gwnie, ani nawet w wikszej czci - z faktw i wydarze. Skada si gwnie z burzy myli, ktra nieustannie szaleje w umyle. By dobrym jest rzecz szlachetn, lecz uczy innych by dobrymi jest rzecz jeszcze szlachetniejsz - i atwiejsz. Ludzie nie dlatego przestaj si bawi, e si starzej, lecz starzej si, bo si przestaj bawi. Najszlachetniejsze dzieo Boga - czowiek. Kto to wymyli? Krewnych daje nam los. Przyjaci wybieramy sami. Jest wiele humorystycznych rzeczy na wiecie, a wrd nich myl biaego czowieka, e jest mniej dziki ni inni dzicy ludzie. Ale takie wanie s dziewczta: cienka skrka i zajcze serce. Smutek mo e zatroszczy si sam o siebie, lecz aby zasmakowa peni radoci, musisz mie kogo, z kim bdziesz j dzieli. W yciu zawsze postpuj przyzwoicie. Mniejszo to zadowoli, wikszo zdziwi. Czowiek, ktry nie czyta ksi ek nie ma adnej przewagi nad tym, ktry nie potrafi czyta. Spraw, aby ka dy dzie mia szans sta si najpikniejszym dniem twojego ycia. Wol i do pieka ni do nieba, gdy w tym pierwszym znaleli si wszyscy ciekawi ludzie. Prawdziwie wielcy ludzie wywouj w nas poczucie, e sami mo emy si sta wielcy. wiczc mo emy w kocu nauczy si do atwo znosi przeciwnoci losu. Te, ktre godz w innych, rzecz jasna. Gdy jeste zy, licz do czterech, gdy jeste bardzo zy, klnij. Bdmy wdziczni idiotom. Gdyby nie oni, reszta nigdy nie osignaby sukcesu. Bg stworzy czowieka, poniewa rozczarowa si map. Z dalszych eksperymentw zrezygnowa. Ludzie w ogle nie myl. Oni tylko myl, e myl. Twardowski Jan (ur. 1915) Jak mao nieraz czasu, eby zosta witym. To, co nas spotyka, przychodzi spoza nas. pieszmy si kocha ludzi, tak szybko odchodz. Ten, kto sdzi, e powinien zapomnie, ten jeszcze bardziej pamita. Zapomnij, e jeste, gdy mwisz, e kochasz. Nieraz mali poeci dobrej sprawie su . Jak atwo si wyrzec, jak trudno utraci. Najpierw si yje, a potem pomyli. Ile wa nego w tym, co niewa ne. Tylko fotografie nie licz si z czasem.
100
Starzy - to dzieci, ktre za szybko urosy. Zawsze s prawdziwe rzeczy mniej oglne. Tylko to, co niewa ne, jak krowa si wlecze; najwa niejsze tak prdkie, e nagle si staje. Wikszym ryzykiem rodzi si ni umrze. Kochamy wci za mao i stale za pno. Nierwni potrzebuj siebie; im najatwiej zrozumie, e ka dy jest dla wszystkich i odczytywa cao. Pisze si troch tak, jak nie jest. Wszystkie sowa sprawiaj, e si widzi tylko poow. Bg wynalaz humor, by ocali czuo. Przecie nawet biaa kawa nie jest biaa. Czasem mo na przedosta si do nieba pomidzy niepewnoci wiedzy a pewnoci wiary, pokazujc - jak bilet ulgowy - zapakany policzek. Krla najatwiej uwie, ale trudno si do niego dopcha. Wierzy si najprociej, wiary przemdrzaej szuka si u diaba. Koniec - to kamczuch w wiecie nieskoczonym. Mwi, e najpikniejszy umiech ma ten, kto wiele wycierpia. Ugrei Dubravka (ur. 1949) Pisarze maj taki sam problem jak alkoholicy. W aden sposb nie mog si przyzna. Wspczenie pisane lekarskie, prawnicze, hollywoodzkie i temu podobne wysokonakadowe powieci to tylko nowoczesny wariant rynkowy starego socrealistycznego produkcyjniaka. Pod koniec XX wieku czowiek sta si swoj najbardziej ulubion zabawk. Zajmuje si konstrukcj i rekonstrukcj, inwentaryzacj i reinwentaryzacj samego siebie. Rzeczywista tragedia ludzi tysice razy zostaa przerobiona na obraz telewizyjny, sfilmowana, sfotografowana, opowiedziana, prze uta w ustach konsumentw, ale i samych uczestnikw, niczym guma do ucia. Sowo globalizacja jest chwilowo globaln mantr. Pojcie wdruje po wiecie jak sfatygowana walizka, oblepiona rozmaitymi etykietkami, przeadowana znaczeniami i indukowana ideologiczn treci. Demokratyzacj kultury na Z a c h o d z i e spowodowa rynek. Na W s c h o d z i e pojawia si w pakiecie z komunizmem. Artyci czsto paln co mimochodem, a potem wychodzi na to, e wiele z wywoanych tak spraw zdarzyo si naprawd. Kiedy ideologia jest mikka, praktyka staje si twarda. Stereotypizacja to jzyk polityki, telewizji, kultury masowej (gdyby nie to, nie byaby masow) i - najskuteczniejszy jzyk globalnego rynku kultury. Globalny zgiek jest nie do opisania. Nawet anioowie, ktrych cechami zawodowymi s cierpliwo i miosierdzie, kr wok z woskowymi zatyczkami w uszach. Natura urzdzia to chyba tak, e najwiksze namitnoci, kiedy si kocz, pokrywa najgrubsza warstwa kurzu. Powtrzenie jest macoch twrczoci. Z pienidzmi nigdy nic nie wiadomo. Cakiem jak z pastwami. Za modu pisarzom wydaje si, e mog zmieni wiat. Z czasem uwiadamiaj sobie, e nie mog zmieni nawet wasnej ksi ki. W rodowisku literackim, utrzymujcym, e prawdziwe ksi ki powstaj z ycia, nie jest atwo przebi si prostej idei, e ksi ki powstaj z literatury. Ksi ki powstaway i powstaj z literatury, zawsze. Bo gdyby ycie naprawd pisao powieci, literatury by nie byo. Znakomite pomysy, ktre przychodz czowiekowi do gowy, z pewnoci zostay ju gdzie wykorzystane, dlatego lepiej ich unika. Unamuno y Jugo Miguel de (1864-1936) O eni si jest bardzo atwo, znacznie trudniej by onatym. Undset Sigrid (1882-1949) Szczcie w kocha. yciu nie polega na tym, eby by kochanym. Najwikszym szczciem jest
101
Unger Josef (1828-1913) M czyzna ma tyle lat, na ile si czuje, kobieta tyle, na ile wyglda. Uniowski Zbigniew (1909-1937) Zakochany jest jak czowiek w lesie - zapatrzy si na jedno drzewo. Updike John Hoyer (ur. 1932) Nikt nie mo e nigdzie doj, jeli skd nie odszed. Sukces bywa rwnie karany: trzeba spotyka si z ludmi, ktrych przedtem mo na byo ignorowa. Valry Paul Ambroise (1871-1945) Czowiek powa ny ma mao pomysw. Czowiek pomysowy nigdy nie jest powa ny. Kiedy nie mo na zaatakowa myli, atakuje si myliciela. Nauka jest zbiorem wyprbowanych przepisw. Valla Lorenzo, wac. Lorenzo della Valle (ok. 1406-1457) Zamiast odwraca si od za, lepiej je zwalcza. Vauvenargues Luc de Clapiers de, markiz (1715-1747) Wszystkie bdne idee umaryby mierci naturaln, gdyby byy bardzo jasno wyra one. Vega Carpio Lope Flix de, Lope de Vega (1562-1635) Na nieszczcia mog skaza nas inni, na mio skazujemy si sami. Najgorsze w ambicji jest to, e sama dobrze nie wie, czego chce. Vianney Jan Maria, wity (1786-1859) Rado nale y do tych, ktrzy daj. Vigny Alfred de, hrabia (1797-1863) Ambicja jest najsmutniejsz z nadziei. Tylko cisza jest wielka, wszystko inne jest maoci. Leonardo da Vinci (1452-1519) Kto chce si wzbogaci za dzie, bdzie wisia za rok. Prawda jest zawsze tylko crk czasu. Ruch jest przyczyn wszelkiego ycia. Czowiek jest modelem wiata. Mio jest crk wiedzy; im gbsze poznanie, tym gortsze ukochanie. Dowiadczenie dowiodo, e kto nigdy nie ufa, bdzie oszukany. Sawa bogactwa ginie wraz z jego yciem, pozostaje sawa skarbu, a nie skarbnika. Krytykuj przyjaciela w cztery oczy, a chwal przy wiadkach. Pikno rzeczy miertelnych mija, lecz nie pikno sztuki. ycie dobrze u yte jest dugie. Gdzie wchodzi szczcie, tam zawi rozpoczyna obl enie i walczy z nim; a gdzie odchodzi, zostawia bole i al. Kto nie okiezna rozkoszy, zni a si do zwierzt. Kto ycia nie ceni, nie wart go.
102
Natura nie amie swych praw. Nic nie zawodzi nas bardziej ni sd wasny. Voltaire, Wolter, wac. Franois Marie Arouet (1694-1778) Myli si wci , oto wiano, ktre nam losy przyznay: robimy projekty co rano, gupstwa robimy dzie cay. Z jakiej mki s ju zrobieni modziecy na caym wiecie, e choby pokochali pikno pochodzc prosto z nieba, w pewnych momentach bd j zdradza ze su c karczmarza. Wystarczyo, e pewien m czyzna zakocha si w kobiecie, aby wiat sta si taki, jaki jest. Tylko ludzie o wielkich zaletach serca maj przyjaci. Ludzie u ywaj sw po to tylko, by ukrywa swoje myli. Nic smutniejszego, jak przebywa sam na sam ze sob bez adnego zajcia. Przesdy s rozumem gupcw. Przedkada rozum nad szczciem dowodzi wielkiego nierozsdku. Historia ludzkich pogldw jest rzadko czym innym ni histori ludzkich bdw. Uczony dobrze zna warto pienidza, ale bogaty nie zna wartoci wiedzy. Wszystkie wielkoci wiata nie s warte tyle, co dobra przyja. Lepiej jest wrogiem dobrego. Lekarze zapisuj lekarstwa, o ktrych niewiele wiedz, na choroby, o ktrych wiedz jeszcze mniej, ludziom, o ktrych nie wiedz nic. Nie zaoszczdzisz czasu, gdy przy spaniu bdziesz u, a przy jedzeniu spa. Nie zgadzam si z tob, ale zawsze broni bd twego prawa do posiadania wasnego zdania. Wszystkie wielkoci wiata nie s warte dobrej przyjani. Rozwa , jak trudno jest zmieni siebie, to zrozumiesz, jak znikome masz szanse zmieni innych. Vonnegut Kurt (ur. 1922) Jak czowiek umrze, to nie yje. Wagner Richard Wilhelm (1813-1883) Nie szukaj radoci w rzeczach - ona mieszka w nas samych. Jeli jest co, co uszlachetnia dusz, to mie przyjaciela. Jeli jest co, co jeszcze bardziej uszlachetnia dusz, to samemu by przyjacielem. Wallace Egdar (1875-1932) Intelektualista to kto, kto odkry co bardziej interesujcego ni seks. Waltari Mika Toimi (1908-1979) Jedynym prawdziwym grzechem jest zdrada: zna prawd i nie dotrzyma jej wiary. Wakowicz Melchior (1892-1974) Czas ludzki, najcenniejsza z rzeczy, jakie znam, jest pomiatany, kopany, zdewaluowany, le y jak miecie na ulicy. A przecie cen czasu mierzy si cena godnoci ludzkiej. Warhol Andy, wac. Andrew Warhola (1928-1987) Artysta to kto, kto produkuje rzeczy, ktrych ludzie nie potrzebuj, ale ktrymi - z r nych powodw - on chce ich obdarowywa.
103
Webster Sir Charles Kingsley (1886-1961) Zachowujemy si tak, jakby naszymi gwnymi potrzebami byy wygoda i luksus, podczas gdy do szczcia potrzebujemy pasji, ktrej si z entuzjazmem powicamy. Weil Simone (1909-1943) Trzeba tak kocha, jak wieci soce. Co czyni czowieka zdolnym do grzechu, to pustka. Wszystkie grzechy s prbami wypenienia pustki. Sprawiedliwo jest wiecznym uciekinierem z obozu zwycizcw do obozu przegranych. Wergiliusz, Publius Vergilius Maro (70-19 p.n.e.) Mio wszystko zwyci a i my ulegamy mioci. Ci, ktrzy kochaj, sami sobie ksztatuj sny. Zo ukrywane ronie. Strach dodaje nogom skrzyde. Wytrwaa praca pokona wszystko. Wieniawski Julian, pseud. Jordan (1834-1912) Uczucie, to jak kwiat powoju... w ciszy i w ciemni otwiera swj kielich, pijc nocn ros - z brzaskiem soca zawiera si i skupia, jak gdyby si wiata lkao. Wilde Oscar, wac. Fingal O'Flahertie Wills (1854-1900) Ludzie, ktrzy kochaj w yciu tylko raz, to w rzeczywistoci istoty puste. To, co uchodzi w ich pojciu za wierno i uczciwo, jest albo si przyzwyczajenia, albo imaginacj. To nie doskonali, lecz niedoskonali potrzebuj naszej mioci. M czyni pragn zawsze by pierwsz mioci kobiety. Kobiety zawsze pragn by ostatnim romansem m czyzny. Kiedy naprawd zapragniesz mioci - bdzie ona czeka na ciebie. Gdy kochamy, udzimy najpierw samych siebie, a potem drugich. Czowiek naprawd posiada tylko to, co jest w nim. Starzy wierz we wszystko, doroli we wszystko wtpi, modzi wszystko wiedz. atwo jest nawraca innych, lecz bardzo trudno nawrci samego siebie. Powiedzie komu ca prawd - to czasami wicej ni obowizek, to przyjemno. Tylko o sprawach, ktre nas zupenie nie interesuj, mo emy wyda rzeczywicie bezstronn opini, co niewtpliwie jest powodem, e opinia bezstronna jest zawsze absolutnie bezwartociowa. To, co odczuwa si jako pewno bezwzgldn, nigdy nie jest prawd. Jedynym sposobem pozbycia si pokusy jest uleganie jej. Twarz m czyzny jest jego autobiografi, twarz kobiety - jej powieci. Odda ycie za teologiczne przekonania jest najgorszym u ytkiem, jaki czowiek mo e z ycia uczyni. ycie jest zbyt powa ne, by o nim powa nie mwi... Absurdem jest dzieli ludzi na dobrych lub zych. Ludzie s albo czarujcy, albo nudni. Nie ma niedyskretnych pyta, s tylko niedyskretne odpowiedzi. Rosyjscy pisarze s nadzwyczajni. Co czyni ich powieci tak wielkimi, to wspczucie, ktre w nie wkadaj. Kwiaty s na wsi tak pospolite, jak ludzie w miecie. Wolabym raczej straci najlepszego przyjaciela ni najgorszego wroga. By mie przyjaci, wystarczy tylko by dobrodusznym, ale gdy czowiek nie ma adnego wroga, to musi tkwi w nim co nikczemnego. Umie y to najrzadziej spotykana rzecz na wiecie. Wikszo ludzi tylko egzystuje. Mio jest zudzeniem. Nigdy nie odkadaem na jutro tego, co mog uczyni pojutrze. Wszyscy le ymy w rynsztoku. Ale niektrzy z nas sigaj po gwiazdy. yjemy w czasach, w ktrych tylko gupcw traktuje si powa nie.
104
Jedyn straszn rzecz na tej ziemi jest nuda. Jest to grzech, dla ktrego nie ma wybaczenia. Po dobrym obiedzie mo na ka demu przebaczy, nawet wasnym krewnym. wiat dzieli si na dwie grupy ludzi: tych, ktrzy wierz w rzeczy niewiarygodne, i tych, ktrzy dokonuj rzeczy nieprawdopodobnych. Sdz, e lepiej by piknym ni dobrym. Z drugiej strony nikt nie jest bardziej skonny ode mnie przyzna, e jest lepiej by dobrym, ni brzydkim. Modzi ludzie wyobra aj sobie obecnie, e pienidze to wszystko. A gdy dorastaj, wiedz, i tak jest. Nie nale y dopatrywa si symboli we wszystkim, co si widzi. ycie staje si wwczas nieznone. Ludzko traktuje siebie zbyt powa nie. Jest to pierworodny grzech wiata. Gdyby jaskiniowcy umieli si mia, historia potoczyaby si zupenie inaczej. Nale y zawsze by zakochanym. Jest to powd, dla ktrego nie powinno si nigdy bra lubu. Kiedy jestemy szczliwi, jestemy zawsze dobrzy, lecz kiedy jestemy dobrzy, nie zawsze jestemy szczliwi. Czasami myl, i Bg tworzc czowieka przeceni nieco swoje zdolnoci. Kocha siebie to pocztek romansu na cae ycie. Czsto prowadz z sob dugie rozmowy i jestem przy tym tak mdry, e czasami nie rozumiem ani jednego sowa z tego, co mwi. Midzy m czyzn a kobiet przyja nie jest mo liwa. Namitno, wrogo, uwielbienie, mio - tak, lecz nie przyja. Istniej tylko dwa rodzaje ludzi naprawd czarujcych: ludzie, ktrzy absolutnie wszystko wiedz i ludzie, ktrzy absolutnie nic nie wiedz. Filozofia uczy nas dzielnie znosi nieszczcia naszych ssiadw. Modzi chc by wierni i nie s. Starzy chc by niewierni i nie mog. Jedyn r nic midzy kaprysem a wieczn mioci jest to, e kaprys trwa troch du ej. Sceptycyzm jest pocztkiem wiary. Jest bardzo przyjemnie by oczekiwanym - i nie przyby. Ka dy mo e wspczu cierpieniom przyjaci, lecz trzeba mie wspaniay charakter, by mc cieszy si powodzeniem przyjaciela. Publiczno jest wspaniale tolerancyjna. Wybaczy wszystko z wyjtkiem geniuszu. wiat zawsze mia si z wasnych tragedii i tylko w ten sposb potrafi je znie. Std wszystko, co wiat powa nie traktowa, stanowi jego komiczn stron. Sztuka jest poza zasigiem moralnoci, poniewa jej wzrok skierowany jest na pikne, niemiertelne i cigle zmieniajce si rzeczy. wiat jest scen, tylko sztuka le obsadzona. Poeta zniesie wszystko - tylko nie bd drukarski. We wspczesnym yciu nic nie wywouje takiego efektu jak dobry bana. Cay wiat czuje si wtedy jak jedna rodzina. Jedyne, co jeszcze czowieka utrzymuje przy yciu, to poczucie ogromnej ni szoci innych. Nie ma adnych omenw. Los nie wysya herodw. Zbyt jest na to mdry lub zbyt okrutny. W dzisiejszych czasach mo na prze y wszystko z wyjtkiem wasnej mierci i przetrzyma wszystko z wyjtkiem dobrej reputacji. Serce dopiero wtedy zaczyna y, gdy cierpi. Szczcie przemienia je w kamie, bogactwo czyni je nieczuym. Ale cierpienie, och, cierpienie nie zamie go nigdy. Wspaniaomylno jest istot przyjani. Obojtno jest zemst wiata wobec miernot. Zna dobrze swoich przyjaci jest bardzo niebezpiecznie. Tylko pytcy ludzie znaj siebie. Kiedy bogowie chc nas ukara, speniaj nasze proby. Powaga jest jedynym schronieniem ludzi pytkich. Wybieram mych przyjaci wedug ich prezencji, moich znajomych wedug ich charakteru, a moich wrogw wedle ich rozumu. Maska wyra a wicej ni twarz. Nie lubi zasad. Wol przesdy. Ewolucja czowieka jest powolna. Niesprawiedliwo ludzka jest olbrzymia. Idea, ktra nie jest niebezpieczna, nie jest godna miana idei. 35 lat to bardzo atrakcyjny wiek. Londyska socjeta pena jest kobiet najlepszego pochodzenia, ktre z wasnego wolnego wyboru od dawna ju maj 35 lat. W Anglii czowiek, ktry nie mo e prawi moraw dwa razy w tygodniu przed licznym, niemoralnym audytorium, jest skoczony jako powa ny polityk.
105
Bya to jedna z tych charakterystycznych brytyjskich twarzy, ktr gdy raz si zobaczy, nigdy si nie pamita. Anglicy posiadaj cudown moc przemieniania wina w wod. W Anglii ludzie staraj si by byskotliwi przy niadaniu. To straszne. Tylko gupcy s bowiem byskotliwi o tej porze. Mylenie jest najbardziej niezdrow rzecz na wiecie. Od mylenia ludzie umieraj tak, jak od innych chorb. Na szczcie, przynajmniej w Anglii, mylenie nie jest zaraliwe. Nasz wspania fizjonomi zawdziczamy cakowicie naszej narodowej gupocie. Typowy Anglik: zawsze nudny i zwykle gwatowny. Londyn jest peen mgy i powa nych ludzi. Czy mga wytwarza powa nych ludzi, czy te oni mg, nie wiem, ale wszystko to razem dziaa mi na nerwy. W Anglii wystarczy, by czowiek czym si wyr nia i mia rozum, by posplstwo obrcio si przeciw niemu. Anglia jest ojczyzn hipokryzji. Umys Anglikw jest zawsze w stanie furii. Intelekt tej rasy marnotrawi si w ohydnych i gupich ktniach drugorzdnych politykw i trzeciorzdnych teologw. Rzdz nami fanatycy, ktrych najgorsz wad jest szczero. Anglia dokonaa jednej rzeczy, wynalaza i zaakceptowaa opini publiczn, co byo prb przyznania jej praw ignorancji i wyniesienia jej do godnoci fizycznej siy. Nie ma nic w wiecie ponad oddanie m atki. Jest to co, o czym aden m nie ma pojcia. Kobiety kochaj m czyzn z powodu ich bdw. Jeli tylko m czyni posiadaj do wad, kobiety gotowe s im wszystko wybaczy - nawet ich ogromny intelekt. adna kobieta, brzydka czy adna, nie posiada odrobiny zdrowego rozsdku. Zdrowy rozsdek jest przywilejem naszej pci. A my, m czyni, jestemy tak gotowi do wyrzecze, e nigdy si nim nie posugujemy. Kobiety s cudownie praktyczne. O wiele praktyczniejsze od nas. W pewnego rodzaju sytuacjach czsto zapominamy wspomnie o ma estwie, a one zawsze nam o tym przypomn. Nie mam nic przeciwko temu, e brzydkie kobiety s cnotliwe - jest to jedyne usprawiedliwienie ich brzydoty. Jeli m czyzna raz kocha kobiet, uczyni dla niej wszystko, tylko nie bdzie jej ju nigdy kocha. Kobiety to sfinksy bez tajemnic. To bardzo niebezpieczne, gdy m publicznie okazuje wzgldy swojej onie. Stwarza to zwykle podejrzenie, e bije j, gdy s sami. Kobiety stay si tak wyksztacone, e nic je ju wicej nie dziwi - poza szczliwymi ma estwami. Historia kobiet jest histori najgorszej formy tyranii, jak zna wiat. Tyranii sabego nad silnym. Jest to jedyna trwaa forma tyranii. Dwadziecia lat ma estwa i kobieta wyglda jak ruina - dwadziecia lat ma estwa a wyglda jak monumentalna budowla. Jedyny sposb postpowania z kobiet to kocha j, o ile jest adna, lub inn, o ile jest brzydka. Jak nieugite s dobre kobiety! Jak sabi s li m czyni. M czyzna mo e by szczliwy z ka d kobiet pod warunkiem, e jej nie kocha. Bardzo niebezpiecznie jest spotka kobiet, ktra nas cakowicie rozumie. Koczy si to zawsze ma estwem. Obecnie wicej ma estw zostaje rozbitych przez m w kierujcych si zdrowym rozsdkiem ni z jakichkolwiek innych powodw. Jak mo na bowiem oczekiwa od kobiety, by bya szczliwa z czowiekiem, ktry chce j traktowa jako zupenie rozsdn istot? Nie nale y nigdy ufa kobietom, ktre podaj swj prawdziwy wiek. Kobieta, ktra potrafi tak rzecz wyjawi, gotowa jest wszystko powiedzie. M czyzn mo na analizowa, kobiety tylko podziwia. Lubi m czyzn z przyszoci i kobiety z przeszoci. Kobiety reprezentuj triumf materii nad myl, tak jak m czyni reprezentuj triumf myli nad moralnoci. ycie kobiety upywa wedug krzywych uczucia, ycie m czyzny - wedug linii intelektu. adna kobieta nie jest geniuszem: kobiety s dekoratywn pci. Nie maj nic do powiedzenia, ale czyni to w czarujcy sposb. Nauka nie zdoaa rozwiza kwestii kobiecej. Z problemem irracjonalnym nie upora si nigdy. Dlatego nie ma ona na tym wiecie adnej przyszoci. Szczcie onatego m czyzny zale y od kobiet, ktrych nie polubi.
106
M czyzna, ktry prawi moray, jest zwykle hipokryt, a kobieta, ktra to czyni, jest zawsze brzydka. Kobiety nale y kocha, lecz nie prbowa zrozumie. Ka da kobieta zbyt wiele mwi. Kobiety byy zawsze malowniczym zaprzeczeniem zdrowego rozsdku. Wspczesne kobiety rozumiej wszystko z wyjtkiem wasnego m a. Brzydkie kobiety s zawsze zazdrosne o swoich m w. Pikne kobiety nie maj na to czasu. S stale pochonite zazdroci o m w innych kobiet. Tylko bardzo brzydkie lub bardzo pikne kobiety zasaniaj twarz. Na kobietach mo na najbardziej polega, nie pamitaj bowiem tego, co wa ne. Nieuczciwe kobiety zamczaj czowieka, a uczciwe go nudz. Ot i caa r nica. Na zawsze! To straszne sowo. Kobiety chtnie je u ywaj. Psuj ca romantyk, chcc nada jej wieczn trwao. Zepsuta kobieta nale y do tego rodzaju kobiet, ktrych m czyni nigdy nie maj dosy. Kiedy kobieta odkryje, e m j zdradza, to albo si strasznie zaniedbuje, albo nosi bardzo eleganckie kapelusze, ktre kupuje jej m innej kobiety. Wikszo kobiet traktuje dzisiaj zgoa brutalnie m czyzn, ktrzy nie s ich m ami. Pacz jest ucieczk dla brzydkich, a zgub dla adnych kobiet. Jedyny sposb, w jaki kobieta mo e nawrci m czyzn, to zanudza go tak bardzo, by straci wszelkie mo liwe zainteresowanie dla ycia. Kobieta bdzie flirtowa z jakimkolwiek m czyzn dopty, dopki inni to obserwuj. Naturalno to bardzo trudna do utrzymania poza. Cynik to czowiek, ktry zna cen wszystkiego, a nie zna wartoci niczego. W yciu chodzi o to, by by troch niemo liwym. Jak szczliwie yliby niektrzy, gdyby o sprawy innych ludzi tak samo mao troszczyli si, jak o swoje wasne. Ludzie modzi sdz, e za pienidze wszystko mo na kupi, gdy ju dorosn s tego pewni. Mio jest pot niejsza od siy i mdrzejsza od filozofii. Williams Tennessee, wac. Thomas Lanier Williams (1911-1983) Kobiety kochaj zwyci onych, ale zdradzaj ich ze zwycizcami. Witkiewicz Stanisaw Ignacy, pseud. Witkacy (1885-1939) Mie odwag i wol by sob - nie by mikkim w rzeczach zasadniczych, a bez oporu w drobiazgach - jest jedn z mdroci ycia. Dobro nie mo e wypywa ze saboci, tylko z potgi. Nie ma wikszej siy nad myl. O ile mam co do powiedzenia, adna nauka, tysic akademii nie zdoa tego we mnie zabi. A je eli nie, niech zostan ekonomem czy subiektem: wszystko jedno. ycie to jest to arcydzieo albo farsa, ktre my z materiau naszego ja, najszerzej zaczwszy od subtelnoci sumienia, skoczywszy na spr ystoci ydek, stworzymy. Jestem pykiem w tym wszystkim, ale pykiem koniecznym. O, jakie dziwne formy mo e przybiera szalestwo ludzi zdrowych. Od spoeczestwa nie wywiniesz si bratku, z niego wyszede i nic tu nie pomog adne abstrakcje. Najgorszy jest pnonsens ycia osobistego i spoecznego, najgorsza jest poowiczno w ogle, ta zasadnicza cecha naszej epoki. Opisa kobiet od rodka jest nie sposb. Na tym zaamuj si najwiksze tytany literatury. Kobiet od rodka opisa mo e tylko kobieta. Rzecz dziwna - nigdy tego nie robi. ycie ma swj urok, tylko trzeba zdoby si do jego opanowania. Ka dy artysta yje tak jak mu nakazuje jego wasna artystyczna intuicja. Od genialnoci do trywialnoci jest tylko jeden krok. Szatan nie mo e istnie bez Boga, ani Bg bez szatana, dlatego go stworzy. Praca artystyczna pozostawia pustk, ktr trzeba czymkolwiek zapcha. Kamstwa si mszcz. Mczestwo dla formy zewntrznej jest rzecz mieszn. Artyci s ostatnimi odbyskami gincego indywidualizmu. wiadome przeciwdziaanie fatalistycznym wypadkom gorsze jest od biernego poddania si przeznaczeniu.
107
Dobrze jest, psiakrew, a kto powie, e nie, to go w mord! Wittgenstein Ludwig (1889-1951) To, co w ogle da si powiedzie, da si powiedzie jasno. O czym nie da si mwi, o tym trzeba milcze. Granice mego jzyka oznaczaj granice mojego wiata. Spoczywanie na laurach jest niebezpieczne jak spoczywanie zim na niegu. Umierasz w czasie snu. Podobnie jak w yciu otoczeni jestemy przez mier, tak w zdrowiu rozumu otacza nas obd. Witwicki Stefan (1801-1847) Dziewczyna!... Sama nie wie, gdzie lubi, wszdzie serce zgubi. Wordsworth William (1770-1850) Niech przyroda bdzie twym nauczycielem. Najlepsza czstka ycia dobrego czowieka to jego drobne, bezimienne, zapomniane czyny dobroci i mioci. Wyszyski Stefan (1901-1981) Czowiek jest odpowiedzialny nie tylko za uczucia, ktre ma dla innych, ale i za te, ktre w innych budzi. atwiej zmieni ustrj, trudniej - odmieni czowieka. Korzyci atwo przychodzce, wbrew prawom moralnym, s ju w zarodku pocztkiem klski, ktra przyjdzie. Nie ma takich sytuacji, w ktrych by jeszcze mio nie miaa czego do powiedzenia. Wszystko, co nas spotyka - zdrowie czy cierpienie, dobro czy zo, chleb czy gd, przyja ludzka czy niech, dobrobyt czy niedostatek - wszystko to w rku Boga mo e dziaa ku dobremu. Jednego tylko potrzeba - naszego zaufania ku Ojcu, ktry jest w niebie. Gdy czowiek tak bardzo wydobdzie si z siebie, e ma ju odwag by poczytanym za nic, dopiero wtedy jest wolno, wspaniao i zwycistwo - najtrudniejsze, bo nad samym sob. yczliwe spojrzenie i umiech wicej nieraz znacz ni udany dialog. Mo na da bardzo du o i serce zrani, a mo na da bardzo malutko i serce rozradowa, jak gdyby skrzyda przypi do ramion. Bg wynosi tych, ktrzy dla Niego opucili siebie, aby w Nim siebie odnale. Jedno yczliwe sowo, jeden przyjazny umiech, jeden znak braterskiej dobroci wicej zrobi ni cay militaryzm wiata, ktry jak rak re organizmy narodw i pastw. Przebaczenie jest przywrceniem sobie wolnoci, jest kluczem w naszym rku od wasnej celi wiziennej. Przez cierpienie pogbia si mio. Chciejmy pamita, e nasz smutek i cierpienie w rado si obrc i e naszymi cierpieniami mo emy ju dzi przynie pomoc innym. Niekiedy mo e si nam wydawa, e nadzieja zawodzi... Ale cho nieraz trzeba dugo czeka na skuteczno naszych modlitw, nie wolno wtpi. Trzeba wierzy, ufa i cierpliwie si modli. Modlitwa serc udrczonych jest zawsze skuteczna i owocna. ywa wiara o nic nie pyta tylko ufa jak Abraham, niczego nie chce dla siebie, a wszystko oddajc, nie dopuszcza do serca adnego leku, bo wie, e dowiadczenia tego ycia niczym s wobec radoci, ktre Bg daje sugom swoim. Jak trudno jest miowa - ale jak warto jest miowa! Ka da prawdziwa mio musi mie swj Wielki Pitek. Kto nie chce by bohaterem witoci, ten staje si tchrzem grzechu. Kto nienawidzi, ten ju przegra. Ludzie mwi: Czas to pienidz. A ja wam mwi: Czas to mio. Ludzie postanowili, e Boga nie ma. On jednak nie ma obowizku stosowania si do naszych uchwa. Matka nigdy nie odchodzi od koyski, ani od Kalwarii, ani od grobu swojego dziecka.
108
Najlepiej czowiek prosi, kiedy dzikuje. Nic z dziejw narodu, co miao miejsce, wymaza si nie da. Nie wkadajmy okularw wspczesnoci, aby ocenia przeszo. Obywateli nie produkuje si w fabrykach; to w rodzinie, pod sercem matki kryje si nard. Po to gromadzimy, abymy mieli co rozdawa. Prawda wypowiadana w sowie - kosztuje. Tylko za plewy si nie paci. Za pszeniczne ziarno prawdy - trzeba paci. Pamy zotem modlitwy za kamienie nienawici. Sowo, ktre jest wspaniaym darem Bo ym, ma by soneczne i lecznicze. Ten, kto zamkn si w nienawici, ju si skoczy! A narodzi si do nowego ycia ten, kto z piekie nienawici wyszed na wiato Bo e. wiatu potrzeba wicej wra liwych serc i mniej zimnej stali. Zachariasiewicz, Zacharyasiewicz, Zacharjasiewicz Jan Chryzostom (1823-1906) Pierwsza nasza mio nie jest mioci kobiety, ale mioci bstwa, ktre w kobiecie sobie wyobra amy. Ta mio musi przebiegn jak byskawica nasz istot i zahartowa j na cay ywot. Ale to nie bdzie uczucie tego wiata, to jest may odamek zawiatowych rozkoszy, ktrych doznamy, gdy nasika przesadami skorupa nasza pknie, a czowiek rajski znowu od yje. Mio jest to rezultat pewnego uczucia, ktre w sercu naszem odbyo cay proces swego istnienia. Zapolska Gabriela, wac. Maria Gabriela nie ko-Bocka, z Korwin-Piotrowskich, 2 voto Janowska, pseud. Jzef Maskoff, Walery Tomicki (1857-1921) Kobieta bez kokieterii to jak kwiat bez woni. Jeden jk rodzcej niewiasty jest milszy Bogu ni posty i bezmylne modlitwy. Kobieta jest zem, z ktrym y nie mo na, a bez ktrego y tak e nie mo na. Kto, co sam serca w sobie nie pielgnowa, na pr no bdzie o nie koata do innych. Poba a znaczy nie wychowywa. S kobiety, ktre aby zamaskowa swoje krzywe nogi, nosz bardzo du e dekolty. Tylko gupcy si nie zmieniaj. Zawieyski Jerzy (1902-1969) Prawdziwy wzrost wiata odbywa si w ciszy i milczeniu, w gbi i samotnoci. Zegadowicz Emil (1888-1941) Kogo bogowie chc ukara, tego robi pedagogiem. W przebudow wiata trzeba wnie element mioci. Co si marzeniem nie stao, nie bdzie czynem. Zenon z Elei (ok. 490-430 p.n.e.) Kim jest przyjaciel? To drugie ja! Zenon z Kition (ok. 336-264 p.n.e.) Czy bl i ycie nie s sobie pokrewne? Zhuangzi, Czuang-cy, Czuang-Czou, wac. Zhuang Zhou (369-286 p.n.e.) Kto lepo sucha otoczenia, ten nie mo e zyska swobody dla siebie samego. Zmorski Roman, pseud. Roman Mazur, Roman Zamarski (1822-1867) Przez noc droga do witania; przez wtpienie do poznania; przez bdzenie do mdroci.
109
Zola mile (1840-1902) Przeznaczeniem kamstwa jest rodzi dalsze, coraz to nowe, bez koca. Gdy zakochani cauj si w policzki, to znaczy, e bdz po omacku, szukajc swych ust. Pocaunek tworzy kochankw. Wojna - to ycie, ktre nie mo e istnie bez mierci. Zweig Stefan (1881-1942) Kto raz zrozumia czowieka w sobie - zrozumie wszystkich ludzi. eleski Tadeusz, pseud. Boy (1874-1941) Nic tak si nie powtarza jak ekscentryczno i oryginalno. Czysta wariacja ta demokracja. Przykre w mioci jest to, e jest to zabawa, w ktrej nie mo na si oby bez wsplnika. eromski Stefan, pseud. Maurycy Zych, Jzef Katerla (1864-1925) Kochajc, marzy si o przyszoci. Ka dy ma swoje miejsce ulubione w dziecistwie. To jest ojczyzna duszy. Prawd sw nale y mwi gono, nie schlebiajc ani rzeczom, ani wypadkom, ani stosunkom, ani ideom. Czowiek, ktry uto sami si z prawd, musi czu rado, rozkosz wtedy nawet, gdy zosta pobity. ycie jest trudn lekcj, ktrej nie mo na si nauczy. Trzeba j prze y. Po mowie jest na wiecie potga najwiksza - milczenie. Im kultura ni sza, tym naladownictwo bardziej rozwinite. Czowiek jest stworzony do szczcia; cierpienie trzeba zwalcza i niszczy jak tyfus i osp. michowska Narcyza, pseud. Gabryella (1819-1876) Kocha - to szczcie, by kochan - to wielko kobiety. kowski Fortunat Alojzy (1777-1822) Jak ksi ki owej synnej wr ki Sybilli, tak s dni ycia ludzkiego: im mniej ich zostaje, tym s dro sze. Najlepiej jest garzom powierzy tajemnic, bo cho j wyplot, nikt im nie uwierzy.
110

Ebook - Sentencje

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ebook - Sentencje

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Aforyzmy, sentencje, cytaty na ka d okazj

oprac. Anna Wasilewska-pioch www.sentencja.net

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.

Copyright 2001-2006 Anna Wasilewska-pioch, wszelkie prawa zastrze one.