Bezpieczestwo energetyczne Polski.

Bezpieczestwo energetyczne kraju, skada si z kilku czynikw majcych charakter: polityczny, prawny, gospodarczy oraz techniczny. Kraje Unii Europejskiej z racji swojego pooenia geograficznego, zawartych kontraktw w przeszoci, rozwoju rynkw energetycznych, dostpu do surowcw energetycznych itp. znajduj si w nieco innym pooeniu, jeli chodzi o bezpieczestwo energetyczne, a tym samym kwestia bezpieczestwa jest pojmowana przez kraje Wsplnoty w nieco inny sposb. W kwesti bezpieczetwa naradowego naley zwrci uwag, w sektorz elektroenergetycznym pojecie to rozumiane jest nieco inaczej ni w sektorze gazowym. W stosunku do energi elektrycznej naley zwrci uwag na trzy nastpujce cechy: a) Bezpieestwo systemu rozumiane jako bezpieestwo infrastruktury sieciowej. Obowizkiem poszczeglnych praw czonkowskich Uni Europejskiej jest podejmowanie odpowiednich rodkw regulacyjnych i dziaa monitoringowych dla zapewnienia waciwych standardw bezpieczestwa. b) Bezpieczestwo dostaw rozumiane jako zagwarantowanie istinienia wystarczajcej mocy wytwrczej. Pastwa czonkowskie okrelaj kryteria dotyczce procedury zatwierdzania nowych mocy wytwrczych. Zatwierdzenie odnosi si do szeregu kwestii okrelonych w dyrektywie elektroenergetycznej, takich jak zabezpieczenie systemu elektroenergetycznego, instalacji i urzdze pokrewnych oraz zabezpieczenie i charakter pierwotnych rde energi, potrzebnych do produkcji energi elektrycznej. Zapewnienie odpowiedniego poziomu mocy wytwrczych jest zadaniem pastw czonkowskich. c) Bezpieczestwo dostaw rozumiane jako dostawa pierwotnych rde dla wytwarzania energi elekktrycznej. Obecnie gwnym problemem UE w kontekscie pierwotnch rde dla wytwarazania energii elektrycznej jest nadmierne wykorzystywanie gazu jako jednego z podstawowych surowcw potrzebnych do wytwarzania energi elektrycznej. To rosnce uzalenienie od gazu moe prowadzi do potencjalnego zachwiania systemu elektroenergetycznego w Europie. Jeeli dane pastwo czonkowskie zakada, e zainstalowana moc wytwrcza opierajca si na danym surowcu pierwotnym jest wyjtkowo wysoka lub gwatownie rosnca w sposb stanowicy zagroenie dla oglnego bezpieczestwa dostaw energii elektrycznej, ma prawo odmwi przyznania zatwierdzenia budowy mocy wytwrczych na swoim terytorium, na podstawie art. 6 ust 2 lit. g. Dyrektywy elektroenergetycznej. W ramach stara o rozwizanie problemu rosncej zalenoci od gazu, pierwszym krokiem powinno by monitorowanie przepywu i iloci konsumowanego gazu na potrzeby elektroenergetyki, prowadzone zarwno na szczeblu wsplnotowym, jak i krajowym. Pojcie bezpieczestwa energetycznego interpretowane jest inaczej ni w sektorze gazowym, ni w elektroenergetycznym. Dzieje si tak dlatego e energie elektryczn wytwarza mone kady kraj UE, to wydobywanie gazu nie jest moliwe wszdzie. Gaz ziemny stanowi powany skadnik polityki eksportowej niektrych krajw i jako taki wpisuje si w gr globalnych trendw popytu i poday. Zwikszona zaleno UE od dostaw gazu, gwnie z Rosji, przywouje na myl kwesti bezpieczestwa UE w zakresie wewntrznego rynku gazu. Dlatego kwest bezpieczetwa gazu ziemnego rozpatrywa naley w dwch aspektach: a) Krtkotermonowe bezpieczestwo dostaw. Pastwa czonkowskie, zobowizane s by podj wszelkie waciwe rodki regulacyjne, aby zdefiniowa cele w zakresie bezpieczestwa oraz okreli zakres kompetencji i odpowiedzialnoci wrd uczestnikw rynku zgodnie z wyznaczonymi celami bezpieczestwa. W tym kontekscie bezpieczestwo systemu gazowego, rozumiane jako bezpieczestwo

infrastruktury sieciowej, jest tosame z bezpieczestwem systemu elektroenergetycznego. b) Dugoterminowe bezpieczestwo dostaw. W odrznieniu do krtkoterminowego bezpieczestwa dostaw, grupa ta musi rwnie uwzgldnia rozmaite kwestie strategiczne i geopolityczne na szczeblu UE, zwizane z zapewnieniem odpowiedniej dywersyfikacji dostaw i inwestycji umoliwiajcych zaspokojenie rosncego popytu na gaz, zwaszcza w obliczu coraz silniejszego uzalenienia od dostaw tego surowca z Rosji. Bezpieczestwo systemu elektro energetycznego, roumiane jako fizyczne bezpieczestwo infrastruktury sieciowej oraz za gwarantowanie istanienia odpowiednich mocy wytwrczych w sektorze energii elektrycznej, zapewniane jest na dwa sposoby. a) Monitoring i dziaania regulacyjne prowadzone przez krajowy organ regulacyjny b) cise kryteria przyjmowane przez pastwa czokowskie przy procedurze zatwierdzania nowych mocy wytwrczych. Zuycie energii elektrycznej w Polsce jest cile zwizane z posiadanymi zasobami surowcw energetycznych: wgla kamiennego i brunatnego oraz zasobami gazu ziemnego. W wielu krajach UE, wytwarzanie energi elektrycznej oparte jest na wglu, gazie i atomie, ewentualnie na odnawialnych rdach energii i ropie naftowej. W polsce za wytwarzanie energi elektrycznej oparte jest na wglu kamiennym i brunatnym. Oparcie produkcji tylko na jednym surowcu ma swoje mocne i sabe strony. Negatywnym elementem w przypadku wgla jest wysoki wskanik emisji zanieczyszcze powietrza czy rodowiska jest do wysoki, co skutkuje wyszymi kosztami produkcji energii elektrycznej ze wzgldu na limity zanieczyszcze i zwizany z tym obowizek zakupu dodatkowych limitw na rynku. Co wicej, obszerne zasoby wgla pozwalaj swobodnie funkcjonowa rwnie innym sektorom gospodarki kraju: hutniczemu, stoczniowemu oraz cementowemu, ktre to w duej mierze oparte s na technologii wglowej. Problem stanowi inftastruktura. Zarwno sieci przesyowe, jak i dystrybucyjne s przestarzae i wymagaj modernizacji. Konieczna jest rwnie rozbudowa pocze midzysystemowych, inaczej transgranicznych. Jednoczenie niewystarczajca moc zainstalowanych jednostek produkcyjnych, jak rwnie brak inwestycji modernizacyjnych w ju istniejcych elektrowniach, na pewno nie sprszyja poprawie bezpieczestwa energetycznego Polski. Problem w tym e inwestycje w sektorze wytwrczym wydaj si by blokowane midzy innymi przez regulacje cen energii elektrycznej, by zapewni pokrycie penego zwrotu z ju poczynionych inwestycji oraz koszty operacyjne dziaalnoci. Energetyka jdrowa jest elementem ktry jest w stanie istotnie zmieni bilans energetyczny w polsce w znacznym zmniejszeniu kosztw. Energia jdrowa ma wiecej zalet ni wad, poza negatywnych wydwikiem wsrd opinii publicznej. Brak akceptacji wynika przedewszystkim z obawy przed skutkami awarii elektrowni jdrowych oraz skutkami transportu i skadowania uranu. Wrogo opinii publicznej jest w duej mierze wynikiem braku wiedzy o nowoczesnych technologiach oraz braku promocji energetykki jdrowej przez pastwo wrd obywateli. Francja inwestuje w energetyke jdrow ju o lat 50., jes niekwestionowanym liderem w tej dziedzinie wytwarzajc 72% caej energi z elektrowni jdrowych. Wszyskie kraj graniczce z Polsk posiadaj reaktory jdrowe, co w przypadku ewentualnej awarii spowoduje zatrucie rwnie i Polski. W temacie zalet to, szczeglne znaczenie ma fakt pewnoci dostaw paliwa uranu dla elektrowni jdrowych, ktra jest nieporwnywalnie wysza ni importowanego paliwa np. gazu dla elektrowni konwecjonalnych. Generowane jest take duo mniej zanieczyszcze do atmosfery nienegretyka konwecjonalna, co z kolei wie si z ograniczeniami wydatkw na zakupy limitw CO2.

W sektorze gazu, ni energii elektrycznej czy ropy naftowej s bardziej widoczne polityczne uwarunkowania bezpieczestwa energetycznego Polski. Wynika to midzy innymi z tego, e Polska nie jest w stanie zaspokoi wewntrznego popytu na gaz z wasnych rde a wic jest zmuszona do importu. Polska wydbywa z wasnych rde ok. 3,9 mld m3/rok gazu i importuje z Rosjii ok.7,5mld m3/rok gazu. Co wicej Rosja z rezerwami gazu szacowanymi na 48 trylionw metrw szecinnych jest gwnym gazowym graczem w Unii Europejskiej, ktra posiada jedynie 4% wiatowych rezerw gazu ziemnego. Oogromne zasoby gazu, spory popyt i wysoka cena tego surowca pozwalajc Rosjii uywa gazu jako instrumentu politycznego nacisku, szczeglnie w stosunku do krajw, ktre nie posiadaj wasnych zasobw i ktrych rda pozyskiwania gazu nie s zdywersyfikowane. 229