Praca pogldowa

Evereth Publishing, 2011

Leczenie Ran 2011;8(4):97102

Wojciech Witkowski

Leczenie ran oparzeniowych powstaych wwyniku uycia biaego fosforu wwarunkach polowych
Treatment of burn wounds resulting from battlefield white phosphorus usage
} Oddzia Kliniczny Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej iLeczenia Oparze, Centralny Szpital Kliniczny MON Wojskowego Instytutu Medycznego, ul. Szaserw 128, 04-141 Warszawa, Tel.: (22) 681 72 19, Fax: (22) 610 01 64, e-mail: wojwit@wim.mil.pl Wpyno: 06.07.2011 Zaakceptowano: 07.11.2011

Streszczenie: Biay fosfor jest uywany wwielu typach pociskw wdziaaniach wojennych, ale take wwielu sytuacjach cywilnych ycia codziennego, przemysu i rolnictwa. Zapala si samoistnie wkontakcie zpowietrzem, powoduje specjaln kategori gbokich oparze oraz toksyczne uszkodzenie wielu narzdw. Zgon nastpuje nawet wprzypadku oparzenia niewielkich powierzchni ciaa. Artyku jest przegldem moliwoci leczenia, szczeglnie wskazwek pierwszej pomocy, wstpnego leczenia, szybkiej neutralizacji wbitych czstek biaego fosforu oraz opracowania dotknitych dziaaniem fosforu obszarw, take zalece wczesnej pomocy chirurgicznej oraz rekomendacji sposobw leczenia. Opisano aktualn wiedz na temat wpywu fosforu biaego na poraonych oraz wysiki wcelu poprawy optymalnej pomocy medycznej na polu walki. Autor jest konsultantem wojskowej suby zdrowia wdziedzinie chirurgii plastycznej ileczenia oparze. Sowa kluczowe: fosfor biay | pomoc medyczna | poszkodowani na polu walki Abstract: White phosphorus is used in many types of military munitions at military area as well as in civilian situations like fireworks, industrial and agricultural products. It ignites spontaneously on contact with air and causes special category deep burns and the byproduct of burning is extremely toxic causing severe damage of multiple organs. Death may result even with small white phosphorus burn areas. The article is the review of treatment modalities especially of first aid directives, initial care, prompt neutralization of embedded white phosphorus particles and debridement of affected skin areas also early surgical aid and management recommendations as well. Actual knowledge on white phosphorus effects in military causalties and efforts to improve the optimal medical battlefield aid are described. The author is Military Health Service consultant in plastic surgery and burns management. Key words: battlefield casualties | medical aid procedures | white phosphorus

Wstp
Fosfor biay (ang. white phosphorus), znany w slangu polowym jako Willy Pete, jest chemicznym rodkiem zapalajcym (zwaszcza wmieszankach) iparzcym, wszechobecnym na wspczesnym polu walki. Stanowi nie tylko potencjalne zagroenie dla wojsk, lecz take stwarza realny problem obrae pola walki, ktry wymaga od onierzy i personelu medycznego specjalnej wiedzy, wyposaenia i nawykw dajcych szans skutecznej pomocy poszkodowanym wszczeglnych warunkach dziaa polowych. Fosfor biay jest uywany w celach sygnalizowania, owietlania inawigacji, zmniejszania widocznoci obiektw wasnych przez przeciwnika, np. zapory (zasony) dymne, i zapalania sprztu oraz obiektw przeciwnika, usuwania przeciwnika ukrytego w bunkrach, okopach, skrytkach ziemnych, zabudowaniach, atake wcelu wywoania niekorzystnego efektu psychologicznego uwroga, ktrego pokonanie wtych warunkach wymagaoby znacznych ofiar, take wrd wojsk wasnych[1, 2]. Oparzenia fosforem biaym mog si zdarzy rwnie w warunkach cywilnych w katastrofach przemysowych lub podczas stosowania sztucznych ogni, u pracownikw wytwrni fajerwerkw, nawozw sztucznych, zapaek, trutek na gryzonie, pestycydw, detergentw, pasty do zbw, wytwarzajcych pociski ibomby fosforowe. Do historii wojny wIraku przeszo zmasowane uycie rodkw bojowych zawierajcych fosfor biay wbitwie oFalud (Irak), ktra miaa miejsce w dniach 820 listopada 2004 roku, zastosowanych gwnie wcelach iluminacji pola walki, ustawiania zason dymnych, oznaczania flarami kolorowych dymw bunkrw przeciwnika. Jednake nie ustrzeono si masowych, i jak okrelaj wiadkowie, brutalnych oraz straszliwych wskutkach oparze fosforem wrd ludnoci cywilnej. Wojskowi ipolitycy okrelaj fosfor biay jako sugestywn bro psychologiczn iza pomoc manipulacji definicyjnej usprawiedliwiaj stosowanie tego czynnika raenia, nie