Praca pogldowa

Forum Zakae 2011;2(4):133137

Evereth Publishing, 2011

Anna Dalkowska

Prawne nastpstwa braku zgody pacjenta na leczenie

Legal consequences of patients consent lack to treatment
} Katedra Prawa iPostpowania Cywilnego, Szkoa Wysza Prawa iDyplomacji, ul. lska 35/37, 81-310 Gdynia, Tel.: (58) 661 83 91, Fax: (58) 661 83 93, e-mail: adalkowska@wp.pl Wpyno: 26.09.2011 Zaakceptowano: 15.11.2011

Streszczenie: Problem zgody pacjenta na leczenie stanowi kluczowy element wprocesie leczenia iwiadczy ojego zgodnoci z prawem. W szczeglnie uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest dziaanie lekarza bez zgody pacjenta. Wymaga to jednak spenienia okrelonych prawem przesanek i odnotowania tego faktu wdokumentacji medycznej. Sowa kluczowe: brak zgody na leczenie aobowizek ratowania ycia izdrowia | zgoda na leczenie Abstract: The issue of patients consent to treatment constitutes akey element of the treatment process and demonstrates its compliance with the law. In particularly justified cases, the physicians action is permitted without the patients consent. However, this requires compliance with premises specified by the law and recording that fact in medical documentation. Key words: consent to treatment | lack of consent to treatment and the obligation to save life and health

Zagadnienie zgody pacjenta, awtym take jej braku, odgrywa wan rol wrelacjach pomidzy lekarzem apacjentem iwpywa bezporednio na ocen prawn dziaania lekarza. Zpunktu widzenia przepisw prawa zachowania osb fizycznych mona podzieli na dziaania izaniechania. Prawo przypisuje okrelone konsekwencje nie tylko czynnemu zachowaniu, ale take biernoci, tzn. zaniechaniu. Sytuacja prawna, ktra powstaje wnastpstwie braku zgody pacjenta, zaley od tego, czy wdanych okolicznociach istnia prawny obowizek uzyskania zgody, czy te przepisy dopuszczay moliwo wykonywania czynnoci leczniczych w warunkach braku wiadomej zgody pacjenta. Brak wiadomej zgody pacjenta przy obowizku jej uzyskania poprzedzonej dostpn informacj, wiadczy zawsze o bezprawnym wykonywaniu wiadcze zdrowotnych i moe stanowi rdo odpowiedzialnoci karnej, cywilnej, a take dyscyplinarnej. Dziaania lekarza w wa-

runkach braku zgody pacjenta s zawsze dziaaniami niezgodnymi zprawem. Zdrugiej strony, zprawnego punktu widzenia zgoda pacjenta legalizuje dziaania osb wykonujcych dziaalno medyczn[1]. Brak legalnoci dziaa lekarza w sytuacji braku zgody pacjenta wynika z zasady autonomii pacjenta w zakresie stanowienia o jednym z podstawowych dbr osobistych czowieka, jakim jest prawo do decydowania oswoim yciu izdrowiu[2]. Kade ograniczenie powyszej zasady wynika musi ze szczeglnych regulacji prawnych. Zgodnie zustaw ozawodzie lekarza, lekarz moe przeprowadzi badanie lub udzieli innych wiadcze zdrowotnych, zzastrzeeniem wyjtkw przewidzianych wustawie, po wyraeniu zgody pacjenta (art. 32 ust. 1)[3]. Udzielanie zgody przez pacjenta jest unormowane rwnie przez ustaw zdnia 19 sierpnia 1994r. oochronie zdrowia psychicznego[4] oraz ustaw zdnia 26 padziernika 1995r. opobieraniu iprzeszczepianiu komrek, tkanek inarzdw[5]. Zabieg leczniczy wykonany bez zgody pacjenta stanowi wystpek cigany na wniosek pokrzywdzonego. Zgoda pacjenta okrelona zostaa rwnie jako element oceny moralnej dla postpowania diagnostycznego, leczniczego i zapobiegawczego wKodeksie Etyki Lekarskiej (art. 15 ust. 1)[6]. Kade odstpstwa od zasady uzyskania zgody na leczenie okrelone zostay wyczerpujco wprzepisach prawa. Zgodnie ztreci art. 32 ustawy zdnia 5 grudnia 1996r. ozawodach lekarza ilekarza dentysty[3], lekarz moe przeprowadzi badanie lub udzieli innych wiadcze zdrowotnych, z zastrzeeniem wyjtkw przewidzianych w ustawie, po wyraeniu zgody przez pacjenta. Wyjtkowo ze wzgldu na konieczno ratowania ycia i zdrowia ludzkiego ustawodawca dopuszcza moliwo leczenia bez zgody pacjenta wwarunkach okrelanych stanem wyszej koniecznoci. Wmyl art. 33 powoanej ustawy ozawodach lekarza ilekarza dentysty badanie lub udzielenie pacjentowi innego wiadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest dopuszczalne, jeeli wymaga on niezwocznej pomocy lekarskiej, aze wzgldu na stan zdrowia lub wiek nie moe wyrazi