Nr 1/2008 (92), Kultura konwergencji - idzie nowe. Badania, teorie, wizje Damian Zalewski http://www.ebib.info/2008/92/a.php?

zalewski student Instytutu Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytet Mikoaja Kopernika w Toruniu Zarzdzanie wiedz w bibliotece Brzmi dumnie, ale co to znaczy? Obecnie coraz czciej syszymy o spoeczestwie informacyjnym oraz o wiedzy, ktra w tym spoeczestwie ma by gwnym paradygmatem. W tej perspektywie nie powinien dziwi fakt, e rwnie pojcie zarzdzanie wiedz zyskuje na popularnoci. Tymczasem termin ten wprawia w konsternacj wielu ludzi. W dodatku koncepcja zarzdzania wiedz jest rnie rozumiana, a na jej ujcie wpywa profesja autora. Wrd zainteresowanych niniejszym zagadnieniem znaleli si przedstawiciele rnych zawodw, a midzy nimi bibliotekarze. W literaturze z dziedziny bibliotekoznawstwa koncepcja zarzdzania wiedz w bibliotece jeeli ju si pojawia, to najczciej poruszana jest przy okazji omawiania zagadnie takich jak: organizacyjne uczenie si, kultura organizacyjna czy zarzdzanie jakoci. Przegldajc polsk literatur przedmiotu, trudno doszuka si publikacji traktujcych wycznie o zarzdzaniu wiedz w bibliotece. W literaturze anglojzycznej temat ten przedstawia si bardziej klarownie, jednak rwnie tam mona spotka wiele niespjnoci. Gwnym problemem w interpretacji tej teorii jest ujmowanie jej w dwch rnych aspektach:

jako proces, w ktrym wykorzystuje si wiedz i dowiadczenie pracownikw biblioteki do podnoszenia sprawnoci dziaania placwki; charakteryzuje si on m.in. kultur organizacyjn zorientowan na dzielenie si wiedz oraz uczeniem si organizacji poprzez pomnaanie kapitau intelektualnego; jako system informatyczny, ktry zapewnia dostp do wiedzy zgromadzonej w bazie danych, rozumianej take jako repozytorium lub bank wiedzy; w budowie tego systemu poza bibliotekarzami mog uczestniczy informatycy, pracownicy naukowi, a take uytkownicy; efektem pracy takiego zespou s zgromadzone w systemie rnego rodzaju materiay, ktre mog suy celom dydaktycznym, biznesowym lub innym.

Tymczasem zarzdzanie wiedz w nauce o organizacji i zarzdzaniu stanowi jeden system, w ktrym kultura organizacyjna nierozerwalnie czy si z technologiami informatycznymi. Przyblienie sobie oglnych zaoe tej koncepcji uatwi zrozumienie jej w kontekcie praktyki bibliotekarskiej. Teoretyczne podstawy zarzdzania wiedz Koncepcja zarzdzania wiedz powstaa na podstawie takich dziedzin wiedzy jak: antropologia, socjologia, zarzdzanie zasobami ludzkimi, filozofia, ekonomia, informatyka i psychologia. Rwnie w literaturze z zakresu organizacji i zarzdzania dominuj dwa odmienne punkty widzenia omawianego zagadnienia. Cz publikacji skupia si wycznie na systemach informacyjnych, utosamiajc zarzdzanie wiedz z zarzdzaniem informacj. Inni autorzy kad wikszy nacisk na ludzki aspekt generowania i przepywu wiedzy, ograniczajc zagadnienie do przedmiotu, jakim jest zarzdzanie zasobami ludzkimi [1]. Interdyscyplinarny charakter zarzdzania wiedz wpywa na du ilo aspektw tego terminu. Jedna z bardziej kompleksowych definicji, przedstawia zarzdzanie wiedz jako efektywny proces uczenia si, zwizany z poszukiwaniem, wykorzystaniem i upowszechnianiem wiedzy (jawnej i ukrytej), wykorzystujcy odpowiednie technologie i rodowisko kulturowe, ktrego celem jest wzrost kapitau intelektualnego oraz sprawnoci organizacji[2]. W ujciu graficznym rne aspekty zarzdzania wiedz mog si przedstawia nastpujco: Rys. 1. Aspekty zarzdzania wiedz

rdo: JASHAPARA, A. Zarzdzanie wiedz, Warszawa 2006, s. 28. Wiedza jawna i ukryta W literaturze powiconej zarzdzaniu wiedz dominuj pojcia wiedzy jawnej i ukrytej. Innymi sowy mona powiedzie, e wiedza jawna to wszystko to, co czowiek potrafi wyrazi sowami i zapisa np. w podrczniku. Wiedza ukryta to z kolei ludzkie dowiadczenie, ktre trudno nazwa i skodyfikowa[3]. Za spraw Ikujiro Nonaki s to dzi terminy najpopularniejsze, chocia teoria o dwch rodzajach wiedzy ksztatuje si od lat 50. XX wieku[4]. Proces zarzdzania wiedz Istnieje wiele modeli przedstawiajcych zarzdzanie wiedz jako pewien powtarzalny i stay proces. Naley przy tym zwrci uwag na to, e systemy informatyczne i kultura organizacyjna zorientowana na dzieleniu si wiedz s tutaj czciami jednego procesu. Jednak w zalenoci od interpretacji autorw, omawiany model skada si z czterech lub piciu etapw:

odkrywanie wiedzy to akumulacja nowych informacji i ich porzdkowanie; tworzenie wiedzy polega na generowaniu wiedzy poprzez uczenie si organizacji i wykorzystywanie technologii informatycznych; wartociowanie wiedzy to ocena faktycznej uytecznoci posiadanej wiedzy i roli procesw w budowaniu przewagi konkurencyjnej;

dzielenie si wiedz polega na zaangaowaniu pracownikw w budowanie kultury organizacyjnej opartej na dzieleniu si wiedz; wykorzystywanie wiedzy polega na wykorzystywaniu i pomnaaniu kapitau intelektualnego oraz na deniu do nieosigalnego ideau organizacji uczcej si [5].

Rys. 2. Przykadowy diagram procesu zarzdzania wiedz

rdo: GOWACKA, E. Rola pracownikw informacji w zarzdzaniu wiedz w organizacjach. Zagadnienia Informacji Naukowej 2002 nr 2, s. 47. Kultura organizacyjna kultura dzielenia si wiedz Kultura organizacyjna, w ktrej informacje swobodnie przepywaj pomidzy pracownikami najbardziej sprzyja generowaniu nowej wiedzy i wpywa zazwyczaj na popraw skutecznoci organizacji. Jedn z najpopularniejszych metod budowania kultury wiedzy jest organizowanie tzw. nieformalnych wsplnot praktykw. Terminem tym okrela si grupy ludzi o wsplnych zainteresowaniach w okrelonej dziedzinie wiedzy, pogbiajcych swoj wiedz i dowiadczenie poprzez nieustanne wzajemne kontakty[6]. Uczenie si jedno i dwu-ptlowe Uczenie si jedno-ptlowe w organizacji polega na wykrywaniu i korygowaniu odstpstw od ustalonych regu. W praktyce oznacza to, e niezalenie od powstaych problemw, organizacja na og postpuje wedug starych, wyprbowanych metod. Zachowawcze uczenie si (uczenie si jedno-ptlowe) koncentruje si na udoskonalaniu stosowanych procedur i podnoszeniu efektywnoci. Uczenie si dwu-ptlowe polega na podwaaniu aktualnych zasad na rzecz nowych rozwiza. W efekcie organizacja nie trzyma si bezmylnie utartych schematw, gdy potrafi krytycznie spojrze na lece u ich postaw zaoenia i wartoci[7]. Organizacja uczca si a zarzdzanie wiedz Dziedzina organizacji uczcej si powstaa na kilku fundamentach. W literaturze przedmiotu wymienia si wkad amerykaski, brytyjski i japoski [8]. Warto przytoczy definicj Petera M. Sengego, wedug ktrego organizacja uczca si to ta organizacja, ktra cigle rozszerza swoje moliwoci kreowania wasnej przyszoci, a techniki adaptacyjne czy z uczeniem si znajdowania nowych rozwiza, tj. uczeniem rozszerzajcym ich moliwoci twrcze [9]. P.M. Senge, jeden z gwnych propagatorw metody, jest ceniony gwnie za podkrelenie roli mylenia systemowego[10] oraz znaczenia dialogu w zespoowym uczeniu si. Kapita intelektualny Pojcie kapitau intelektualnego wywodzi si z rachunkowoci. Powstao w wyniku poszukiwania bardziej uniwersalnych miernikw oceny sprawnoci przedsibiorstwa. Wedug Leifa Edvinssona, pierwszego na wiecie dyrektora ds. kapitau intelektualnego, termin ten oznacza: posiadan wiedz, dowiadczenie, technologi organizacyjn, stosunki z klientami i umiejtnoci zawodowe, ktre daj organizacji przewag konkurencyjn na rynku[11]. W kontekcie zarzdzania wiedz, mierzenie kapitau intelektualnego suy zidentyfikowaniu zasobw ulotnych (umiejtnoci i wiedzy pracownikw oraz relacji z klientami), gdy

organizacje czsto nie wiedz, co wiedz. Ow konieczno podkrela znawca przedmiotu David Garvin, zdaniem ktrego jeli czego nie da si zmierzy, nie mona tym zarzdza[12]. Technologie i systemy zarzdzania wiedz Zarzdzanie wiedz wspierane jest gwnie przez oprogramowanie komputerowe, ktre koncentruje si na kodyfikowaniu, przechowywaniu i wartociowaniu wiedzy jawnej. Wraz z rozwojem technologii informatycznych pojawiaj si take pomocne narzdzia w kodyfikowaniu wiedzy ukrytej. Wrd nich wymienia si:

Narzdzia do wyodrbniania wiedzy mapy myli[13]; Narzdzia uatwiajce dzielenie si wiedz sieci komputerowe (intranet, Internet), poczta elektroniczna, wewntrzne ksiki adresowe (pozwalaj wyszukiwa pracownikw dysponujcych wiedz potrzebn do rozwizania danego problemu), wideokonferencje (umoliwiaj organizowanie wirtualnych wsplnot praktykw); Narzdzia do porzdkowania wiedzy ontologie i taksonomie[14]; Narzdzia do przechowywania wiedzy bazy danych (pozwalaj na analiz zgromadzonych informacji wedug rnych kryteriw np. wg daty wprowadzenia danych); Narzdzia do wartociowania wiedzy programy do eksploracji danych, przetwarzania analitycznego i wnioskowania na podstawie podobnych przypadkw[15].

Wymienione narzdzia i technologie wchodz w skad caych systemw zarzdzania wiedz, do ktrych mona zaliczy:

Systemy zarzdzania dokumentami su dostarczaniu odpowiednich informacji lub wiedzy odpowiednim pracownikom we waciwym czasie; Systemy wspomagania procesw decyzyjnych obejmuj generowanie i interpretowanie wiedzy pomocnej przy podejmowaniu decyzji poprzez analiz danych i wykorzystanie skomplikowanych modeli symulacyjnych; Systemy wspomagania pracy zespoowej stworzone z myl o usprawnieniu procesw porozumiewania si, wymiany wiedzy, wsppracy i koordynacji dziaa w ramach grupy, jak rwnie intensyfikacji kontaktw midzy jej czonkami; Systemy zarzdzania wiedz o klientach (Costumer Relationship Managament) pomagaj w zdobywaniu wiedzy o indywidualnych preferencjach i potrzebach klientw [16] .

Strategie zarzdzania wiedz Wrd organizacji, ktre stosuj zarzdzanie wiedz, najwiksz popularnoci ciesz si strategie kodyfikacji i personalizacji. W strategii kodyfikacji gwny nacisk kadzie si na technologie informatyczne i wykorzystanie baz danych do przechowywania wiedzy. Podstawowy cel strategii kodyfikacji polega na doprowadzeniu do wielokrotnego wykorzystania posiadanej wiedzy na du skal. W strategii personalizacji waniejsz rol od technologii peni ludzie. Koncepcja kadzie nacisk na dzielenie si wiedz m.in. poprzez czste kontakty personelu, organizowanie burzy mzgw, wsplne zgbianie problemw[17]. Adaptacja procesu zarzdzania wiedz do bibliotek W sposb kompleksowy o zarzdzaniu wiedz w bibliotece pisaa Maja Wojciechowska w ksice pt. Zarzdzanie zmianami w bibliotece oraz w artykule pt. Zarzdzanie wiedz i informacj w placwkach bibliotecznych i orodkach informacji[18]. Zdaniem M. Wojciechowskiej metoda zarzdzania wiedz moe zapewni bibliotece maksymalne wykorzystanie zasobw wiedzy tkwicej we wszystkich procesach organizacji. rodkiem do osignicia tego celu jest pomnaanie kapitau intelektualnego placwki i jej pracownikw. Kapita intelektualny biblioteki moe zawiera m.in. wiedz i dowiadczenie bibliotekarzy, zaufanie uytkownikw, mark instytucji, zawarte umowy, systemy informacyjne, procedury administracyjne, efektywno procesw bibliotecznych, a take relacje interpersonalne pomidzy pracownikami biblioteki.

M. Wojciechowska zdefiniowaa zarzdzanie wiedz w bibliotece jako systematyczny, skoordynowany proces gromadzenia, weryfikacji, przetwarzania, przechowywania i udostpniania wiedzy oraz kierowania procesami z ni zwizanymi w celu podniesienia skutecznoci realizacji celw biblioteki[19]. Wiedza w bibliotece najczciej kojarzona jest z materiaami, jakie biblioteka przechowuje np. encyklopediami, literatur naukow, popularnonaukow, pikn i in. Mona by wic przypuszcza, e zarzdza wiedz w bibliotece to znaczy zarzdza informacj zawart w tych publikacjach. Tymczasem, powysza definicja zdaje si opisywa take wiedz, ktra jest wynikiem uczenia si bibliotekarzy, zarwno od siebie nawzajem, jak i od uytkownikw. Jest to raczej wiedza ulotna (ukryta), std potrzeba jej kodyfikacji, czyli systematycznego zapisywania w systemie informatycznym. Systemy informatyczne pozwalaj budowa take wiedz o uytkownikach i bada ich indywidualne potrzeby informacyjne. Obecnie jednak, w polskiej literaturze przedmiotu, w kontekcie zarzdzania wiedz w bibliotece wicej uwagi powica si kulturze organizacyjnej ni technologiom informatycznym. Spord wielu opisanych przez Elbiet B. Zybert typw kultur organizacyjnych, najwiksz rol w dzieleniu si wiedz wrd bibliotekarzy wydaje si odgrywa kultura adaptacji. Podstawowymi cechami tej kultury s dialog oparty na uczeniu si i podejmowanie dziaa zmierzajcych do osignicia nakrelonej wizji przyszoci. W kulturze tej propagowane jest rwnie zarzdzanie przez jako oraz nieustannie ulepszanie wasnej pracy, choby w najmniejszych krokach[20]. Kultura adaptacyjna moe by rwnie rozumiana jako umiejtno przystosowywania si bibliotekarzy do zmian zachodzcych w bibliotece. Oczywicie zdolno ta uzaleniona jest od posiadania okrelonej wiedzy, bdcej efektem uczenia si. Jest to obustronna zaleno pomidzy tworzeniem kultury organizacyjnej a procesem zarzdzania wiedz w placwce bibliotecznej. Bez budowania w bibliotece kultury uczcej si organizacji trudno jest w niej skutecznie wprowadza idee zarzdzania wiedz. Z kolei pooenie nacisku na rol informacji, komunikacji i kompetencji bibliotecznych tworzy odpowiednie uwarunkowanie dla kierunku rozwoju kultury organizacyjnej[21]. Przykadem placwki bibliotecznej, w ktrej wprowadzono pewne elementy procesu zarzdzania wiedz, opartego na kulturze organizacyjnej jest Biblioteka Dolnolskiej Szkoy Wyszej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej (DSW TWP) we Wrocawiu. W ankiecie przeprowadzonej w latach 2004-2005 przez M. Wojciechowsk, Biblioteka DSWE zostaa zaliczona do jednej z dwch bibliotek w Polsce, ktre wdraaj proces zarzdzania wiedz w swojej pracy[22]. Biblioteka DSWE w procesie zarzdzania wiedz wyznacza sobie nastpujce cele:

Wspln nauk i wzajemne wsparcie w tym zakresie kady bibliotekarz po powrocie ze szkolenia lub konferencji ma obowizek podzielenia si nowymi informacjami z reszt personelu, a take umieszczenia sprawozdania w bazie wiedzy. Jeeli nabyta przez pracownika wiedza jest zbyt rozlega, aby przedstawi j na zwykym zebraniu, w drodze gosowania, lub decyzj dyrektora, organizowane jest szkolenie dla ogu lub czci pracownikw. Narzdziem bardzo pomocnym w ocenie dziaalnoci placwki jest ankieta dotyczca funkcjonowania biblioteki, dostpna take na jej stronie internetowej. Zebrane dziki niej wyniki s raz do roku analizowane, a wycignite wnioski su podnoszeniu efektywnoci pracy. Budowanie kultury organizacyjnej zorientowanej na dzielenie si wiedz tak, aby uzyskana przez poszczeglnych pracownikw wiedza trafiaa do pozostaych bibliotekarzy i dyrekcji. W bibliotece istnieje specjalny system motywacyjny sprzyjajcy jej innowacjom. Jeli ktry z pracownikw ma jaki pomys na usprawnienie placwki, zobowizany jest go opisa i przedstawi na kolejnym zebraniu. Kady pomys, ktry zyskuje akceptacj wikszoci pracownikw i dyrektora jest wdraany. Autorzy zaakceptowanych projektw, poprzez podpisanie umowy zlecenia, s wynagradzani finansowo. Aktywno zawodowa pracownikw, ich zaangaowanie na konferencjach, przeprowadzone szkolenia i innowacje s odpowiednio punktowane. W efekcie, zmierzone osignicia przekadaj si na wysoko corocznych podwyek. Dodatkowym czynnikiem motywujcym pracownikw Biblioteki DSWE do dzielenia si swoimi dowiadczeniami i umiejtnociami s bliskie relacje interpersonalne. Personel biblioteki ma moliwo staej integracji na regularnych spotkaniach nieformalnych, ktre odbywaj si najczciej poza Wrocawiem. Daje to rwnie moliwo zwiedzania innych

miast i innych bibliotek. Kodyfikacj informacji w bazie wiedzy, eby uzyskana wiedza pozostaa w bazie i nie ucieka z biblioteki, gdy np. pracownik zmieni miejsce pracy. Baza wiedzy skada si z pliku tekstowego Word, w ktrym zapisywane s wszystkie istotne informacje, przedstawiane na zebraniach personelu. Kade odnotowane zagadnienie opatrzono hasem przedmiotowym i umieszczono w konkretnym miejscu bazy[23].

Technologie informatyczne a zarzdzanie wiedz w bibliotece M. Wojciechowska wyrnia nastpujce technologie i systemy zarzdzania wiedz w bibliotece. S to: bazy lub banki danych, poczta elektroniczna, Internet, intranet, wyszukiwarki internetowe, systemy eksperckie, elektroniczne systemy wspomagania pracy grupowej, elektroniczne systemy wspomagania decyzji, elektroniczne systemy zarzdzania obiegiem dokumentw, elektroniczne systemy zarzdzania informacjami, inteligentni agenci (programy tworzce profil uytkownika informacji), systemy zarzdzania relacjami biblioteki z klientami (CRM Customer Relationship Management)[24]. Mona zaoy, e wymienione powyej systemy maj na celu wspomaga proces zarzdzania wiedz oparty o kultur organizacyjn tzn. pomaga w komunikacji midzy pracownikami biblioteki i w kodyfikowaniu wiedzy ukrytej bibliotekarzy. Okazuje si jednak, e proces zarzdzania wiedz moe by take rozumiany jako proces zarzdzania jedynie informacj naukow. Np. Uniwersytet Stanowy w Ohio od 2001 r. rozwija taki system w oparciu o swoj bibliotek i pracujcych w niej bibliotekarzy. System jest czsto zamienienie nazywany bankiem wiedzy lub repozytorium[25]. Koncepcyjny model zarzdzania wiedz zosta opracowany przez jednostk uniwersytetu zajmujc si wdraaniem technologii nauczania na odlego (Distance Learning Committee). Omawiany system polega na zarzdzaniu materiaami dostarczanymi przez pracownikw naukowych i studentw w celu pniejszego udostpnienia ich w postaci kursw on-line. Zadaniem bibliotekarzy w tym procesie jest opracowywanie informacji w tzw. banku wiedzy (knowledge bank). Bank wiedzy to inaczej interdyscyplinarne repozytorium, ktre zawiera nastpujce rodzaje materiaw udostpnianych w formie on-line[26]: e-booki, czasopisma elektroniczne, druki wadz uniwersyteckich; bibliografie, serwisy informacyjne (portale pracownikw naukowych, portale absolwentw, spisy grup dyskusyjnych, przewodniki, ekursy, centra pomocy), repozytoria (multimedia, prace magisterskie, dysertacje, publikacje pracownikw naukowych, preprinty, skrypty) i in. Rys. 3. Model zarzdzania wiedz na Uniwersytecie Stanu Ohio

rdo: BRANIN, J.J. Knowledge Management in Academic Libraries: Building the Knowledge Bank at the Ohio State University... [tum. aut.][27] Od 2002 r. biblioteka Uniwersytetu Stanu Ohio, nakadem wasnych rodkw, stara si propagowa wrd wykadowcw dzielenie si wynikami swoich bada w Banku Wiedzy. Pracownicy naukowi maj take moliwo publikowania w Repozytorium rocznych sprawozda ze swojej dziaalnoci. Za zestawienie tytuw prac i powizanie ich z odnonikami do penych tekstw publikacji odpowiedzialni s bibliotekarze, ktrzy wsppracuj z wykadowcami i informatykami[28]. Omawiajc koncepcje zarzdzania wiedz w bibliotece, trzeba pamita, e jest to stosunkowo nowe zagadnienie w bibliotekoznawstwie, a tym bardziej w bibliotekarstwie. Przy tym, nie powinna te dziwi ksztatujca si dopiero metodologia omawianego tematu. Podsumowujc, mona jednak powiedzie, e proces zarzdzania wiedz w bibliotece zachodzi wtedy, kiedy organizacja, jak jest biblioteka, potrafi wykorzystywa dowiadczenie pracownikw i inne informacje (np. wyniki bada jakociowych) do podniesienia skutecznoci realizowanych celw placwki bibliotecznej. Natomiast gromadzenie jedynie informacji naukowej w bazie danych w celu pniejszego udostpnienia jej uytkownikom jest procesem zarzdzania informacj. Nazywanie tego procesu zarzdzaniem wiedz wydaje si by odstpstwem od podstawowych zaoe teoretycznych, ktre powstay w nauce o organizacji i zarzdzaniu. Po przeanalizowaniu znaczenia terminu zarzdzanie wiedz w kontekcie bibliotekoznawstwa warto si zastanowi, jak ta koncepcja moe mie warto dla bibliotekarzy i placwek, w ktrych pracuj. Porwnujc zawd bibliotekarza do innych specjalnoci, atwo doj do wniosku, e jest to profesja, ktra nie wymaga specjalnej wiedzy technicznej, w przeciwiestwie np. do inyniera. Przykad tego zawodu nie jest przypadkowy, gdy w powszechnej nauce o zarzdzaniu wiedz, czsto wspomina si, e w zawodach technicznych kultura organizacyjna zorientowana na dzielenie si wiedz wyranie podnosi efektywno realizowanych projektw. Bibliotekarze nie konstruuj samolotw, samochodw, procesorw i innych mechanizmw, ktre wymagaj coraz to nowszej wiedzy technicznej. Nie uczestnicz te w niezwykle szybkim wycigu o klienta. Rynek nowych technologii wymaga kreatywnoci i uczenia si od siebie nawzajem, a take od konkurencji. Tymczasem w bibliotece? Uwaa si, e tu zazwyczaj jest spokj, a uytkownicy nie wymagaj od bibliotekarzy kreatywnoci. Po co wic bibliotekarzom takie teorie jak ta o zarzdzaniu wiedz? Malkontenci i sceptycy bd mwi, e szkoda czasu na adaptowanie takich teorii do bibliotek. Przez to jednak nie zostawi za sob negatywnych stereotypw, ktre ci na ich zawodzie i miejscu pracy. Na szczcie bibliotekarze, ktrzy nastawieni s pozytywnie do swojego zawodu widz w nowych metodach zarzdzania szanse na popraw obecnego stanu rzeczy. By moe najwiksz wartoci dla bibliotekarzy w koncepcji zarzdzania wiedz jest jej interdyscyplinarny charakter. Innymi sowy, kady, kto chce si ni bliej zainteresowa jednoczenie zapozna si z takimi pojciami jak organizacyjne uczenie si, zarzdzanie przez jako, technologie informatyczne, a take z zagadnieniami pokrewnymi. Wprowadzanie procesu zarzdzania wiedz do bibliotek powinno wic korzystnie wpyn na ksztatowanie wizji i misji biblioteki wrd bibliotekarzy oraz zmotywowa ich do cigego doksztacania. A to z kolei jedno ze rde sukcesu w spoeczestwie wiedzy. Trudno bowiem wyobrazi sobie w bibliotece przyszoci bibliotekarza, ktry nie bdzie dobrze poinformowany. Oczywicie nie mona by fachowcem w kadej dyscyplinie wiedzy, dlatego warto budowa zespoy bibliotekarzy dziedzinowych, ktrzy bd si dzieli swoj wiedz. Obecnie istnieje rwnie wyrana potrzeba pomocy starszym bibliotekarzom w zakresie obsugi komputera i technologii sieciowych. Takiej pomocy powinni udziela bibliotekarze z modszego pokolenia, ktrzy lepiej radz sobie w tym zakresie. Koncepcja zarzdzania wiedz na pewno nie jest panaceum na marazm i inne problemy zwizane z bibliotekami. Mona powiedzie, e s sprawy waniejsze, od ktrych naley zacz, aby uszczliwi bibliotekarzy, a biblioteki uczyni instytucjami bardziej powaanymi w spoeczestwie. Jednak biorc pod uwag korzyci wynikajce z procesu zarzdzania wiedz w bibliotece, warto kontynuowa prace nad systematyzowaniem zaoe teoretycznych omawianego tematu. Przy tym naley zauway, e opracowana literatura przedmiotu ju dzisiaj pozwala na stosowanie rnych elementw zarzdzania wiedz w praktyce bibliotekarskiej. W niepewnych czasach paradygmat wiedzy przy organizowaniu procesw

bibliotekarskich moe zapewni poczucie sensu, jasnej idei i drogi, ktr powinny poda biblioteki. Przypisy: [1] JASHAPARA, A. Zarzdzanie wiedz. Warszawa: Polskie Wydaw. Ekonomiczne, 2006, s. 24-26. [2] Tame, s. 28. [3] Tame, s. 60-61. [4] Tame, s. 60-61. [5] BASZCZUK, A. (i in.) Zarzdzanie wiedz w polskich przedsibiorstwach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoy Gwnej Handlowej, 2004, s. 2326. [6] Tame, s. 28-31. [7] JASHAPARA, A. Zarzdzanie wiedz, s. 60-61. [8] Tame, s. 307-308. [9] SENGE, P.M. Pita dyscyplina: teoria i praktyka organizacji uczcej si. Krakw: Oficyna Ekonomiczna, 2002, s. 19. Por. JASKOWSKA, B. Kultura organizacyjna wspierajca procesy uczenia si biblioteki akademickiej. Przegld Biblioteczny 2005, z. 2, s. 177. [10] Mylenie systemowe polega na postrzeganiu wszystkich pojedynczych zjawisk w kategorii caych procesw lub struktur, dostrzeganiu wspzalenoci i zjawisk, ktre wpywaj na swoj przyszo. [11] EDVINSSON, L., MALONE.M.S. Kapita intelektualny. WN PWN, Warszawa 2001 Za: REGULSKI,. K. Kapita intelektualny, zarzdzanie wiedz, a moe zarzdzanie personelem? Gazeta-it.pl [on-line] 19 padziernika 2005 [dostp 20 kwietnia 2007]. Dostpny w World Wide Web: http://archiwum.gazeta-it.pl/2,17,3,index.html. [12] GARVIN, D.A. Budowanie organizacji uczcej si. Gliwice: Helion, 2006, s. 84-89. [13] Mapy myli stanowi wizualne przedstawienie ukrytej wiedzy. Powstaj w wyniku wyonienia poj skadajcych si na dan dziedzin oraz czcych je zalenoci. Mona je tworzy rcznie lub za pomoc programw komputerowych. [14] W kontekcie zarzdzania wiedz pojcie ontologia jest stosowane zamiennie z terminem taksonomia. Rnica midzy pojciami polega na tym, e ontologia przedstawia wiedz w formie oglnej. natomiast celem taksonomii jest ukazanie zalenoci pomidzy elementami przedstawianej wiedzy. [15] JASHAPARA, A. Zarzdzanie wiedz, s. 118-153. [16] Tame, s. 173-194. [17] Tame, s. 222-225. [18] WOJCIECHOWSKA, M. Zarzdzanie zmianami w bibliotece. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 2006, s. 162-171; WOJCIECHOWSKA, M. Zarzdzanie wiedz i informacj w placwkach bibliotecznych i orodkach informacji. Zagadnienia Informacji Naukowej 2006, nr 1, s. 42-50. [19] WOJCIECHOWSKA, M. Zarzdzanie zmianami, s. 164. [20] ZYBERT, E.B. Kultura organizacyjna w bibliotekach: nowe i stare idee w zarzdzaniu bibliotek. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 2004, s. 22. [21] GOWACKA, E. Kultura organizacyjna a procesy zarzdzania wiedz w instytucjach. Przegld Biblioteczny, 2006, z. 1 (74), s. 55. [22] WOJCIECHOWSKA, M. Zarzdzanie zmianami, s. 269-276, s. 43. [23] Okazj do uzyskania szerszych informacji na temat Biblioteki DWSE TWP bya uroczysto otwarcia placwki w nowym gmachu, 11 maja 2007 r. [24] WOJCIECHOWSKA, M. Zarzdzanie wiedz, s. 46-47. [25] BRANIN, J.J. Knowledge Management in Academic Libraries: Building the Knowledge Bank at the Ohio State University. In The Knowledge Bank at OSU [on-line]. [dostp 29 maja 2007]. Dostpny w World Wide Web: https://kb.osu.edu/dspace/handle/1811/187. [26] BRANIN, J.J. The Knowledge Bank Project at The Ohio State University. In The Knowledge Bank at OSU [on-line]. [dostp 29 maja 2007]. Dostpny w World Wide Web: https://kb.osu.edu/dspace/handle/1811/186. [27] BRANIN, J.J. Knowledge Management in Academic Libraries, s. 11. [28] BRANIN, J.J. The Knowledge Bank Project