w. Augustyn - ur. w Pn Afryce w Taga cie, w wieku 30 lat otrzyma chrzest.

y y y y y z gry zak ada , i wi kszo na skutek grzechu(!) ludzi z natury jest z a, w adza dla ludzi by a dana od Boga, ale

punktem wyj cia by a koncepcja budowy nowego pa stwa (Rzym upada ) bior cego pod uwag tak e dorobek rzymski (np. poj cie res publica to res comunis czyli rzecz wsplna) nard jest to samy z pa stwem, jest to wielka grupa ludzi rozumnych po czona ide dobra, ktra ich spaja i jest ich celem obowi zkiem narodu jest wytyczanie takich celw, ktre b d do tej idei prowadzi y sprawiedliwo jest podstaw wszelkiego porz dku spo ecznego, sprawiedliwo to zapewnienie pokoju, a pokj to ad, uporz dkowana zgoda, obejmuje wszystkie szczeble ycia spo ecznego a po ycie mi dzynarodowe, synonimem tego adu jest hierarchia i przestrzeganie miejsca do ktrego zosta o si przypisanym (A-przeciwnik niewolnictwa) Wolna wola : y Cz owiek bez wolnej woli by by bytem doskona ym, ale bezmy lnym y Wolna wola, to nie wolno czynienia, ale realizacja Planu Bo ego wyr nia pa stwa: y ziemskie niedoskona e, d y do zaspokojenia interesw y niebieskie kieruje si sprawiedliwo ci pa stwo jest w adz opieku cz , dlatego przeciwstawia si absolutyzmowi pa stwa, despotyzmowi W adza pochodzi od Boga, Bg sam wybiera jednostk . o Heretycy nie wierz w Boga = nie s uchaj krla, tote oni s burzycielami adu spo ecznego, co powoduje roz am pa stwa. formu uje te koncepcj prawa, tworzy jego typologi : lex eterna (dei) prawo wieczne, ma charakter prawa uniwersalnego, przejaw Boga na ziemi lex naturalis (prawo naturalne) odci ni cie w rozumie cz ci prawa wiecznego, wsplne dla wszystkich ludzi i narodw, w starym testamencie, sankcja za ich naruszenie zagra a naszemu yciu wiecznemu lex populus (hominis, temporaris) prawo ludzkie pochodz ce od cz owieka, doczesne, jest potrzebne by ludzie przestrzegali prawa, znajduje si w nim sankcja przymusu, jest te kara za nieprzestrzeganie, jest spisane dla utrzymania karno ci celem do ktrego d y cz owiek jest szcz cie, do szcz cia potrzebne jest poznanie Boga i w asnej duszy, otaczaj cy wiat jest nieistotny wymienia prawdy, ktre s wa ne w poznaniu: przewaga Boga nad stworzeniem Bg pierwszym bytem, istnieje z w asnej natury przewaga duszy nad cia em tylko przez dusz mo emy pozna Boga przewaga uczucia i woli nad rozumem istniej granice pos uchu, gdy dopuszcza bierny opr, gdy prawa pa stwowe naruszaj prawa bo e (tylko wtenczas dopuszczany opr, tak to bezwzgl dne pos usze stwo) Przeciwnik tolerancji religijnej, uzasadnia represje wobec heretykw

y y

y y y

y y y y y y y

w. Tomasz z Akwinu - (1225 1274), ucze

y y

y y y y

y y y y y

y y y

y y y y y

arystotelika Alberta Wielkiego Cz owiek jest jednocze nie bytem materialnym jak i duchowym, bo posiada dusz od wiata duchowego (anio w), a za cia o od wiata zwierz t. Spo ecze stwo jest instytucj naturaln . Spo ecze stwo to zjednoczenie ludzi dla wsplnego celowego dzia ania, celem spo ecze stwa jest dobro ka dego cz owieka (cel wewn trzny), dobro ludzko ci (cel zewn trzny). Ostateczne cele cz owieka to cele niebieskie, jednak waga spraw doczesnych jest du a. Sprawiedliwo wq Tomasza, to doprowadzenie do stanu, kiedy ka dy obywatel dostaje to, co mu si pranie nale y. Przy czym, mo e chodzi tak o prawo naturalne jak i nadane. Hierarchia jest naturaln cech spo ecze stwa. Pa stwo tworzy warunki do zbawienia PAX i ORDO. o FILARY o Pax o Ordo o hierarchiczno cecha ka dej doskona ej ca o ci o - hierarchia nie feudalna tylko w asno ci  Optymaci najbogatsi ( yj z pracy innych)  Populus honorabilis mniejsi w a ciciele ( yj z pracy innych)  Vilis populus ludzie biedni (musz pracowa ) Bg stwrca natury wi c nie mo e by sprzeczna z jego ask , tote teologia ma by nadrz dn nauk . Pa stwo jako naturalny element pochodzi od Boga. Tylko idea w adzy pochodzi od Boga, ustrj za tworz ludzie, mocno akcentowa prymat Ko cio a i papie a w pa stwie. Tomasz nie podziela pesymistycznej wizji wiata Augustyna (odrzuca jakoby instytucje i konwencje spo eczne by y z gruntu z e) Aprobowa nierwno spo eczn jedni ludzie musz by s ugami innuych poniewa s z natury gorsi. By zwolennikiem monarchii, jednak mia wiadomo jej s abo ci, tote opowiada si za wyst pieniem poddanych przeciwko tyranowi ktry dochodzi do w adzy w sposb sprzeczny z wol boska lub realizuje w adz sprzecznie z prawem boskim, z y monarcha (tyran) mo e by kar za grzechy, jednak decyduje o tym ko ci ; Gdy tyran amie prawo stanowione, lepiej dla poddanych nie buntowa si , bo skutki mog by gorsze wojna domowa W asno prywatna jest naturalna, nie mo na jej odbiera . Jest ona gwarantem bezpiecze stwa spo ecznego. Dzieli si na o posiadanie o u ytkowanie, Moralny obowi zek dbania o dobro oglne i bogatych wobec biednych. Handel musi by spo ecznie po yteczny, dopuszcza odsetki. Pa stwo jest zobowi zane do aktywnej walki z grzechem heretykami, wolnomy lecielami. Ko ci poczyni si do realizacji celw wiecznych pa stwo do celw doczesnych. Hierarchia porz dkw prawnych (od najwy szego do najni szego) o Lex aeterna prawo bo e, podstawa istnienia wiata, zawarte w umy le bo ym o Lex naturalis odbicie prawa bo ego w ludzkim umy le o Lex humane konkretyzacja powy szych praw, ktre ma zmusza cz owieka do dobrego ycia o Lex divina pozytywne prawo boskie, zawarte w Pi mie wi tym

Marsyliusz z Padwy - XIII/XIVw., najbardziej oryginalny twrca swego pokolenia i stulecia, z wykszta cenia lekarz
y y y y y y y y y y y y y y y

Sceptyczny i radykalny w kwestiach religii, twierdzi , i wiary nie mo na mierzy kategoriami empirycznymi. Cele jednostki nie mog by sprzeczne z celami og u ( antyindywidualizm ). Pa stwo powstaje z woli ludzi, jego doskona o to zasi g w adzy, ktr dysponuje dla zaspokojenia potrzeb ludzi. Pa stwo wq Marsyliusza powinno akcentowa bardziej na warto ci ekonomiczne i spo eczne ani eli moralne. Zadaniem pa stwa ma by t pienie wyst pkw, rozstrzyganie nieporozumie oraz pa stwo ma by str em bezpiecze stwa i pokoju Rz d ma by monopolistyczny - ca a w adza musi by skupiona w jednym organie, niezale nie od formy ustroju. Opowiada si za pa stwem prawnym, czyli rz d dzia a w granicach prawa stanowionego przez lud, bo ludzie ch tniej s uchaj praw ktre sami ustanowili. Prawo jest stanowione przez lud, tote jest to tre suwerenno ci. Lud lepiej ni jednostka rozpoznaje swoje dobro, tutaj si wy ania zasada wi kszo ci w ustawodawstwie (g osowaniu). Dopuszcza delegowanie w adzy ludu na rzecz rz du. Kwestionowa dualizm prawny, bo prawo bo e obowi zuje w yciu niebieskim, za w yciu doczesnym stanowi tylko zasady (doktryn ). By przeciwnikiem koncepcji praw naturalnych, bo prawem (wq koncepcji M) jest norma pochodz ca od uprawnionego organu opatrzona sankcj przymusu. Za prawo natury to s normy prawa ludzkiego uniwersalnie akceptowane. Opowiada si za rozdzia em pa stwa i Ko cio a, bo oni nie s rwnorz dnymi partnerami, ko ci mia by podporz dkowany pa stwu (etatyzacja ko cio a). Ko ci mia by tylko wsplnot wiernych.

Niccolo Machiavelli XV/XVI w. ateista, polityk Rep. Florenckiej, z wykszta cenia prawnik
y y y y y y y y y Zwolennik relatywizmu i utylitaryzmu, w swoich badaniach pos ugiwa si empiryzmem i realizmem Chcia sekularyzacji ycia politycznego, w yciu politycznym nie ma miejsca dla Boga, moralno ci, sprawiedliwo ci. Docenia spo eczn funkcj religii, tylko gdy ta kszta tuje cnoty obywatelskie Krytykowa jednak papiestwo i chrystanizm, jako doktryn bierno ci i lenistwa Istotnie jest jak w rzeczywisto ci, czyli jak funkcjonuj systemy polityczne i spo eczne, nie liczy si na to,jak powinno by ,czyli w adza musi zna natur , mechanizmy ycia spo ecznego. W wiecie mo na znale harmoni , lecz jest w niej tyle dobra ile z a. Je eli w pa stwie dominuje dobro, pa stwo tryumfuje, je eli z o pa stwo chyli si ku upadkowi. Historia pa stwa, to proces tworzenia si nowego ustroju i w konsekwencji jego umacniania si i stabilizowania si . Pa stwa upadaj i powstaj cyklicznie. Ludzie s poddani Fortunie i Virtu. o Fortuna zesp wydarze od cz owieka niezale nych. o Virtu energia, zdolno do przewidywania i rozumowania. jest w stanie zagrodzi drog fortunie. (Przyk ad Cezara, i on przeciwstawi si fortunie dzi ki swoim predyspozycjom) Ksi podr cznik sprawowania w adzy w okresie chaosu. Podstawowym zadaniem jest, by w adca zrozumia co to polityka, a co to moralno Zachowanie moralne w polityce jest bezu yteczne, niekiedy nawet czyny niezgodne z kanonami moralno ci s o wiele skuteczniejsze w praktyce ni li czyny cnotliwe. Kryterium skuteczno ci ma zasadnicze znaczenie w polityce, bo tu odniesie kl sk ten, kto b dzie stosowa kryterium moralne. Dobry w adca nie mo e rz dzi wbrew naturze swoich poddanych. Kondycja narodw przedstawia si na sinusoidzie; w oskiej anarchii mo e pomc tylko silna w adza absolutna, z wybitn jednostk , ktra wprowadzi nowy ustrj ktry musi bezwzgl dnie rozprawi si ze swoimi wrogami, nie patrz c na moralno , bo polityka nie ma nic wsplnego z moralno ci . W okresie chaosu w adca nie mo e okazywa o Hojno ci (wi e si z podj ciem podatkw) o agodno ci (prowadzi do buntu) W adca nie mo e stosowa terroru w interesie prywatnym, tylko przeciw wrogom pa stwa. Za ukazywa ask co jaki czas dla poddanych i u ywa jako przedmiot propagandy pa stwa Terror i aska maj prowadzi do przekonania podw adnych, e w adca jest nieod cznym elementem ich pomy lno ci. Ksi t pi tylko tych, ktrzy mu zagra aj , nie uciska niepotrzebnie ludu, dba o rwnowag spo eczn , religia (powinna by pa stwowa i kszta towa cnoty). Rz dy absolutne s stanem przej ciowym, za ustrojem stabilnym i trwa ym jest republika, ktra jest wzorowana na rzymskiej ( co czy elementy monarchiczne, arystokratyczne i demokratyczne). Republika M pa stwo, jest jedynym ustawodawc , za prawem stoi si a, czyli narodowa armia. Rz d mia popiera respektowanie prawa, nietykalno w asno ci poddanych i zal kw procesw wczesnokapitalistycznych.

y y y y y y

y y y y y