2011-05-23 Pawe Borkowski BN1-09-2L-OiON-d

Prawo Mediw.
Praca semestralna pt. Zadania Mediw
Rola mediw publicznych w spo ecze stwie jest ogromna. Media informuj , ucz , kszta tuj wiadomo obywateli oraz pe ni spo eczn funkcj kontroli

pa stwa. S jednym z filarw i wyr nikw prawdziwej demokracji, przyj o si s dzi , i w pa stwo, w ktrym steruje si pras , radiem czy telewizj nie mo e by demokratyczne. W niniejszej pracy chcia bym si podj opisania zada mediw publicznych w

Polsce z uwzgl dnieniem aktw prawnych, opinii zaczerpni tych z r nych rde oraz w asnych przemy le na ten temat. Prawodawstwo Rzeczpospolitej Polskiej obejmuje tematyk mediw w dwch podstawowych aktach prawnych, ustawie o Prawie Prasowym z dnia 26 stycznia 1984r.(z p niejszymi zmianami) oraz ustawie o Radiofonii i Telewizji z 29 grudnia 1992r.(rwnie z p niejszymi zmianami). Dodatkowo obie ustawy nawi zuj do

innych aktw prawnych jak chocia by ustawy o Ochronie Danych Osobowych czy ustawie o Ochronie Informacji Niejawnych czy Kodeksu Karnego. Jak zauwa a J. Sobczak we wst pie do komentarza do Prawa Prasowego1, a co warto podkre li na kuriozum prawne zas uguje fakt, i mimo wielokrotnych

J. Sobczak, Prawo prasowe. Komentarz, LEX, 2008. s. 4,

nowelizacji samej ustawy pos owie wielu kadencji nie znale li czasu na zmian podstawowych poj w tre ci ustawy. Dalej, wi c wyst puj tak takie nazwy jak Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Ludowej czy

Polska Rzeczpospolita Ludowa , nazwy nieistniej cych ju

organw takich jak S dy Wojewdzkie. Fakt ten

powszechnie t umaczono oczekiwaniem na stworzenie nowej ustawy, lepszej i bardziej precyzyjnej . Od uchwalenia ustawy o Prawie Prasowym min o ju 27 lata mimo to spe nia swoje funkcje na tyle, e polskie rodowisko prasowe jak czytamy u J. Sobczaka: Z biegiem czasu do znacz ce i liczne rodowiska dziennikarskie zacz y

sk ania si ku pogl dowi, e obowi zuj ce prawo prasowe, wprawdzie niedoskona e, nie powinno by , przynajmniej na razie, zmieniane, gdy spe nia ono w sposb nale yty swoj rol .2 Zadania mediw publicznych zawarte s w artykule pierwszym Ustawy o Pierwszym

Prawie Prasowym. Artyku ten okre la trzy podstawowe zadania.

zadaniem jest realizacja prawa obywateli do ich rzetelnego informowania, drugi dotyczy jawno ci ycia publicznego, trzeci natomiast krytyki i kontroli spo ecznej. Artyku podkre la rwnie , e media wykonuj te zadania korzystaj c z

konstytucyjnego prawa wolno ci wypowiedzi. Podstaw dzia ania mediw jest rzetelne informowanie, nale y podkre li

istot s owa rzetelne. Informacja nie rzetelna jest szkodliwa, mo e wyrz dza szkody pojedynczym osobom dla przyk adu znies awiaj c je, jak i ca emu spo ecze stwu zaburzaj c ad spo eczny. Rzetelno informacji musi si tak e opiera na

obiektywizmie i ca o ciowym ukazaniem tematu. P prawdy jak i

prawda

jednostronna nie s rzetelne. Ustawodawstwo polskie dodatkowo podkre la rol rzetelno ci w art. 61 ust. 2 Konstytucji RP: Prawo do uzyskania informacji obejmuje dost p do dokumentw oraz wst p na posiedzenia kolegialnych organw w adzy publicznej pochodz cych z powszechnych wyborw, z mo liwo ci rejestracji d wi ku lub obrazu. W a nie podkre lona mo liwo rejestracji d wi ku lub obrazu wskazuje

Tam e s. 5,

na wag rzetelno ci, w informowaniu spo ecze stwa przez media. Poniewa relacje d wi kowe i optyczne nie nosz znamion subiektywizmu w przeciwie stwie do relacji pisanych. Przy ocenie rzetelno ci informacji nale y pami ta o rozbie no ci mi dzy informacj to same. Jawno fundament ycia publicznego, na ktrej stra y sta spo ecze stwa demokratycznego. W maj media stanowi ta jest rzeteln a prawdziw , ktrych znaczenia nie s w prawie prasowym

Polsce

jawno

zagwarantowana w artykule 61 Konstytucji: Obywatel ma prawo do uzyskania informacji o dzia alno ci organw w adzy publicznej oraz osb pe ni cych funkcje publiczne. Prawo to obejmuje rwnie uzyskanie informacji o dzia alno ci samorz du gospodarczego i zawodowego, a tak e innych osb oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wype niaj one zadania w adzy publicznej i gospodaruj mieniem komunalnym lub maj tkiem skarbu pa stwa. Samo ycie spo eczne nie jest

zdefiniowane, mo na przyj , i s to wszystkie elementy ycia wykraczaj ce poza oczywiste aspekty ycia prywatnego. Szczeglnie nale y uwzgl dni tu wykonywanie zawodw spo ecznych np. lekarskich, ale tylko w kwestiach wykonywanego zawodu( np. w przypadku pope nienia przez lekarza b du lekarskiego). Media dbaj ce o jawno ycia publicznego maj za zadanie odkry i poinformowa spo ecze stwo o

dzia aniach niepo danych(nadu yciach w adzy, niedope nieniach obowi zkw, korupcji itp.) i doprowadzi do ich usuni cia z ycia publicznego. W przeci gu ostatnich kilku lat rozwj dziennikarstwa ledczego doprowadzi do wykrycia i

nag o nienia wielu afer w wysokich kr gach w adzy i w efekcie do podj cia dzia a przez organy cigania. Trzecie ustawowe zadanie mediw to kontrola i krytyka spo eczna, czy si

ona bezpo rednio z poprzedni kompetencj do ujawniania a co za tym idzie do zapoznawania spo ecze stwa ze sprawami ycia publicznego. Prasa poprzez wykreowania

zwracanie uwagi na pewne zjawiska po dane b d nie, oraz mo liwo

w asnego os du przez odbiorc . Jak czytamy w ksi ce pani Ewy Ferenc-Szyde ko,

Prawo Prasowe, Komentarz. Poj cie krytyki spo ecznej wydaje si stwierdzeniem nie aktualnym, poniewa krytyki dokonuj dane osoby, dla przyk adu autorzy artyku w (a nie ca e spo ecze stwo), czym wp ywaj na zdanie odbiorcw tre ci. Jak wiemy z wcze niejszej cz ci pracy krytyka jest subiektywna w zwi zku, z czym w obecnej chwili przyj o si mwi o dziennikarskim prawie do negatywnych ocen b d

dziennikarskim prawie do przesady. Tak samo jak w przypadku wype niania zadania jawno ci ycia spo ecznego, krytyka spo eczna ma prowadzi do jaki reakcji ze strony spo ecze stwa i w adz. Na temat zada , jakie maj do wype nienia media, mo na du o przeczyta w literaturze socjologicznej, jest to bezpo rednio zwi zane z faktem, i media maj ogromny wp yw na cz owieka szczeglnie wsp cze nie. J. Gajda wyr nia pi funkcji, jakie maj do spe nienia media w wykonywaniu wa nego zadania, jakim jest kreowanie i rozpowszechnianie kultury:3 y upowszechniania r norodnych tre ci, y ludyczn ,

y stymulacyjn , y wzorcotwrcz , y interpersonaln . Funkcja upowszechniania r norodnych tre ci to jedna z g wnych i jednocze nie wieloaspektowych funkcji kulturotwrczych. Polega ona, na

zapewnianiu odbiorcy r norodnych tre ci ze wszystkich dziedzin ycia, edukowaniu, w tym zach caniu do zdobywania wiedzy i obcowania z kultur wy sz . Poprzez te dzia ania odbiorcy maj mo liwo poznania otaczaj cego ich wiata, zapoznania si z

bie cymi wydarzeniami w kraju i na wiecie, uzupe nienia brakw w edukacji czy rozwoju swoich zainteresowa .

J. Gajda, Media w edukacji, Krakw 2003, Oficyna wydawnicza Impuls, s. 42-47.

Funkcj ludyczn media spe niaj poprzez dostarczenie odbiorcy niezb dnej dla relaksu rozrywki. Rozrywka ta reprezentuje sob bardzo r ny poziom a wybr konkretnej formy, programu, artyku u czy audycji radiowej zale y bezpo rednio od odbiorcy. Niezale nie od funkcji ludycznej programy rozrywkowe maj olbrzymie znaczenie w kszta towaniu wra liwo ci na r ne rodzaje sztuki i cz sto walory edukacyjne. Funkcja stymulacyjna polega na zach caniu odbiorcw do aktywniejszego udzia u w yciu publicznym, dla przyk adu poprzez polemik z autorami, jak i rwnie do brania udzia u w wydarzeniach i akcjach spo ecznych(jak chocia by akcja Polska Biega!, organizowana przez Gazet Wyborcz ) Mo e i powinna zach ca do

samorealizacji poprzez r norodne zainteresowania. Funkcja wzorcotwrcza polega na zapoznawaniu i propagowaniu powszechnie uznanych za w a ciwe i spo ecznie po dane stylw ycia, idea w, wzorw

post powania i zachowa . Media spe niaj t funkcj g wnie poprzez prezentowanie sylwetek ludzi godnych na ladowania. Ma to tak e istotne znacznie w procesie socjalizacji wtrnej. Funkcja interpersonalna wynika g wnie roli, jak media graj w tworzeniu globalnej wioski. Dzi ki mediom cz owiek ma szanse poznania innych kultur, ktrych nie pozna by w wiecie bez nich, poznaj c staje si bardziej otwartych na inno , przez co wzrasta jego otwarto na innych ludzi.

Kulturotwrcze zadania mediw uzale nione s od tre ci programu, ale te g ownie od sposobu, w jaki wykorzystuje je cz owiek. Wszystkie funkcje traktuje si , jako kulturotwrcze, aczkolwiek tylko dwie z nich stymulacyjna i wzorcotwrcza su kreowaniu kultury, a pozosta e czyni to niejako w sposb po redni,

pomocniczy. We wst pie nadmieni em fakt, i praca zawiera b dzie tak e moje prywatne zdanie w kwestii zada , jakie maj do wype nienia media w Polsce. Bior c pod uwag

prawodawstwo, ktre do

szczeg owo okre la zadania, jakie maj do wype nienia

media jednocze nie pozostawiaj c odpowiedni swobod , tak, aby nie mo na by o domniema , i prasa, radio czy telewizja s sterowane b d cenzurowane, nale y powiedzie , e samo prawo nie pozostawia wiele do yczenia. Wi cej mo na za to powiedzie o poziomie tre ci, szczeglnie wa nych przy kszta towaniu kultury a co za tym idzie ca ego spo ecze stwa. W ko cu kultura to nie tylko sztuka, ale tak e a mo e przede wszystkim oglny poziom ca ego spo ecze stwa we wszystkich aspektach jego ycia. T cz swojej pracy chcia bym podzieli na trzy, opisuj c poszczeglne

ga zie mediw tj. pras (i szeroko poj te czytelnictwo), radio i telewizj (film). Polska prasa mimo licznych tytu w z nurtu tak zwanych bulwarwek, prezentuje moim zdaniem wysoki poziom, szczeglnie dzienniki jak Rzeczpospolita czy Gazeta Wyborcza przy przekazywaniu informacji staraj si kierowa

Dziennikarskim Kodeksem Obyczajowym, Kart Etyczn Mediw czy w reszcie a mo e przede wszystkim polskim prawem. Gorzej wygl da sprawa czytelnictwa, po pierwsze, je li chodzi o ilo osb

czytaj cych( i ilo ci czytanych ksi ek) jak i wybr literatury. Od wielu lat Polacy czytaj coraz mniej, wielu ludzi nie czyta nawet jednej ksi ki rocznie, a jak wiadomo czytanie kszta ci, kreuje wiatopogl d, rozwija wyobra ni i umys . Jednocze nie z roku na rok spada, jako czytanej literatury. Listy najlepiej sprzedaj cych si pozycji

okupuj wydawane w hurtowych ilo ciach poradniki, g wnie kulinarne oraz maj ce wspomaga odchudzanie czy pozbywanie si na ogw. Do tego dochodz powie ci z nurtu romansw dla kobiet, ksi kowe adaptacje b d pierwowzory filmowych hitw i wszelkie pozycje zwi zane z kultem religijnym. Literatura wysokich lotw nie cieszy si w kraju popularno ci , g wnie ze wzgl du na trudno spotyka si czytelnik. w zrozumieniu, z jak

W przypadku radia nie licz c programw publicznych, ktre s doskona ym przyk adem spe nia zada , przed jakimi staj media, mimo ci gle malej cego

finansowania ze strony pa stwa, nie mo na powiedzie nic dobrego. Programw radiowych jest ma o, a ich r norodno jest stosunkowo niewielka. Prezentuj

niewygrowany poziom za rwno ze wzgl du na prezentowan muzyk , ktra, cho o gustach si nie dyskutuje, jest kiepska, jak i tre ci poza muzyczne. Funkcj s cz ste programy informacyjne, oraz mo liwo

zdecydowanie pozytywn

przekazywania informacji w momencie wyst pienia sytuacji nadzwyczajnych. W telewizji, ktra jest najwi ksz obecnie ga zi mediw, ze wzgl du na powszechno , jak gwarantuje jej atrakcyjne po czenie zarwno d wi ku jak i obrazu, pok ada si najwi ksze nadzieje. S to niestety nadzieje niespe nione. Jako emitowanych programw systematycznie spada. Programy te nie wymagaj adnego

zaanga owania ze strony widzw jednocze nie nie daj c nic samemu widzowi. Jest to tylko p onna rozrywka, maj ca za zadanie umilenie czasu. Programy warto ciowe s ewidentn rzadko ci a pora ich emisji sprawia, e praktycznie nie docieraj do nich adni odbiorcy. Podsumowuj c nale y zauwa y , i Polska mimo do wiekowego prawa w

kwestiach mediw odpowiednio okre la ich zadania, pozostawiaj c mediom odpowiedni swobod , jednocze nie nie dopuszczaj c do samowoli. Zadania te

wydaj si by sprecyzowane odpowiednio do potrzeb i oczekiwa spo ecze stwa. Gorzej natomiast wygl da spe nianie funkcji istotnej jednakowo nieopisanej w Ustawie o Prawie Prasowym tj. zadaniach kulturotwrczych. Jako literatury, radia i telewizji stoi na do przekazu

niskim poziomie, ktry co niepokoj ce wydaje

si systematycznie spada . By mo na by o mwi o naprawd dobrych mediach publicznych nale a oby zintensyfikowa dzia ania maj ce na celu podniesienie, jako ci przekazywanych przez media tre ci.

Bibliografia
J. Gajda, Media w edukacji, Oficyna wydawnicza Impuls, 2003. E. Ferenc-Szyde ko, Prawa prasowe. Komentarz, a Wolters Kluwer business, 2003. J. Sobczak, Prawo prasowe. Komentarz, LEX, 2008. Akty prawne: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z p n. zm., sprost. Dz. U. z 2001 r. Nr 28, poz. 319). Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 z p n. zm.). Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 253, poz. 2531 z p n. zm.)