You are on page 1of 22

ordkif;\w&m;cH

jrefrmEdik if \
H tkycf sKyaf &;avuwGif oHCmhtzGUJ tpnf;ESihf vlUtzGUJ tpnf;[l tzGUJ tpnf;ESp&f yf
&Sdavonf/ omoemh0efxrf; &[ef;oHCmrsm;udk oHCmhtzGJUtpnf;u tkyfcsKyf? jynfolvlxkudk
vlUtzGUJ tpnf;u tkycf sKyaf vonf/ oHCmtpd;k &ESihf vltpd;k &[l rSwx
f ifr\
d / a&S;tcgu omoem
awmfudk OD;aqmifEdkifaom q&mawmfrsm;udk omoemydkiftjzpf wifajrmufMu\/ xdkomoemydkifu
&[ef;oHCmrsm;udk tkycf sKycf ahJ vonf/ xdaYk emuf qd&k ,
S v
f pfacwfwiG f Ekid if aH wmfoC
H r[mem,utzGUJ
udk zGUJ pnf; &yfuu
G af us;&Gm? NrKd Ue,f? wdik ;f A[do
k C
H mtzGUJ tpnf;tqifq
h ifu
h qifu
h pJ epfjzifh tkycf sKyf
avonf/ Edik if aH wmfoC
H r[mem,utzGUJ udk omoemawmf oef&Y iS ;f wnfwefaY &;? xGe;f um;jyefyY mG ;a&;
twGuf &nf&,
G zf UJG pnf;cJjh cif; jzpfayonf/ orwBu;D OD;ae0if;uvnf; "rpufEiS rhf &vQif tmPmpufjzifh
qH;k r&ef rsm;pGmtultnD ay;cJah vonf/ qd&k ,
S v
f pfacwfaemufyikd ;f ,ckumvtxd oHCr[mem,u
\ &yfwnfaeyHu
k kd tuJcwfMunfah pcsiaf yonf/
orD;ESifhtkef;oD;/ / EkdifiHawmfoHCr[me,u (r[e)tzGJUtpnf;onf omoemawmfoefY&Sif;
wnfwefYa&;? omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;twGuf zGJUpnf;xm;aom oHCmhtpdk;&wpf&yfjzpf&m
xdt
k pd;k &onf omoemawmfoef&Y iS ;f a&;twGuf b,favmufvyk o
f nf/ b,favmufvo
dk nfukd od&dS
xdkufayonf/ xdkr[etzGJUwGif;rsmyif &[ef;oDv vHk;0ysufpD;aeaom r[m,metcsKd;csKd;aeaom
ax&fBu;D 0gBu;D rsm; yg0ifaeayonf/ a&G;cs,&f m ud,
k u
f sio
hf u
d m udk t"duxm; ra&G;cs,jf cif;? qdik &f m
qdik &f m eD;pyf&mudk a&G;aumufwifajrm ufjcif;wdaYk Mumifh yg&mZducsK;d (*sK;d )rsm; yg0ifaejcif; jzpfayonf/
tcsKUd qdv
k Qif pmvnf;rcs? oHCmvnf;rarG;? omoemtwGuf ESr;f wpfaphrQyif rvkyb
f J omoemawmfukd
*kwaf y:cGp;D ? tNr;D udEk iS w
f efjzifh wdu
Yk m ud,
k v
f &kd mudk armif;ESicf ikd ;f pm;aeMuayonf/ ]]orD;ESit
hf ek ;f oD;
rxdvQif Ny;D wmbJ? rif;wdb
Yk mom usew
f m bmvkyv
f yk }f }qdo
k nfh vlru
kd t
f m;ay;(atmif;aumif)Bu;D rsm;
vnf; &Sad vonf/ xdak tmifaumifBu;D \ xdMk o0g'aMumifh xdak usmif;wdu
k f ysupf ;D aom&[ef;i,frsm;
wdk;yGm;vmavonf/ xdkausmif;wdkufonfvnf; omoemtwGuf bmrSaus;Zl;rjyKEdkifonfhtjyif
omoemhtrdu
I yf BkH u;D yif jzpfaeayonf/ r[etzGUJ xdo
k aYkd om atmif;aumifBu;D rsm; rsm;pGm&Sad v
onf/ tjrifrawmfatmif jrufjzifzh ;kH vTr;f xm;aomfvnf; teHUudk wm;jrpfjcif;iSm rwufaumif; rpifeUH
xGuaf eaom atmif;aumifBu;D rsm;jzpf\/ wpfcsKUd qdv
k Qif urmat;omoema&;Xme taqmuftOD;xJrmS
yif ud,
k t
hf cef;ud,
k af e ESpyf g;oGm;aeonfrsm; &SMd u\/ xdo
k aYkd om atmif;aumifBu;D rsm; aygrsm;aejcif;
aMumifh OuXq&mawmfBuD;\ vpfvyfaomae&mwGif tpm;xdk;p&mr&Sd twGif;a&;rSL;csKyf rauG;
q&mawmfBu;D udk OuXcefv
Y u
kd &f avonf/
xdaYk Mumifh omoemawmfukd trSew
f u,f oef&Y iS ;f apvdak om &[ef;olawmfaumif; vloal wmf
aumif;wdo
Yk nf r[etzGUJ udyk if pwifoef&Y iS ;f ypf&ayrnf/ acgifurd;k vHzk Ykd t"dujzpfaomaMumifw
h nf;/
roef&Y iS ;f aomacgif;aqmifrsm;onf aemufvu
kd rf sm;udk oef&Y iS ;f atmif tb,fov
Ykd yk Ef ikd yf grnfenf;/
pdw0f ifpm;rIyif &Syd gOD;rnfavm/ &Gy&f yG cf Recf Ref vkyaf qmif0yhH grnfavm/

cspzf aYkd vm ESpzf aYkd vm/ / r[etpd;k &tzGUJ twGi;f odYk 0ifonfq
h &mawmfrsm;uvnf; &nf&,
G cf sut
f rsK;d rsK;d
jzifh 0ifa&mufMuonfh q&mawmfrsm; jzpfMuavonf/ tcsKUd u emrnfBu;D csi
f tcsKUd u txifBu;D cHcsi
f
tcsKdUu bkef;uHBuD;csif vmbfaygrsm;csif? pnf;pdrfcHcsif? Zdrf,pfcsif? tcsKdUu tvSnfhus? tcsKdUu
pD;yGm;a&;wGuaf jcudu
k
f ? tcsKUd u Adv
k u
f sp;kd rd;k csi
f jzpfavonf/ omoemudk wu,fcsp
f omoem
twGuf wu,ftvkyv
f yk cf si
f ? omoemtwGuf tvkyv
f yk &f m vkyyf ikd cf iG &hf vd
k 0ifMuonfh q&mawmf
rsm;vnf; &Sdygonf/ rif;uGef;q&mawmfBuD;wdkYvdk trSefwu,f jzLpifonfh q&mawmfBuD;rsm; jzpf\/
xdo
k aYkd om q&mawmfBu;D rsm;rSm tenf;i,frQom jzpfygonf/ q,fyg;wpfyg;cefo
Y m &Syd gonf/ q,f&mcdik f
EIe;f (10%)xuf rydyk g/ ud,
k u
f sK;d twGuf 0ifvmaomq&mawmfrsm;onf omoemjyKrnfavm? zsurf nf
avm? tworm; rsm;pGmudk tenf;i,frQom y&0g'Dq&mawmfBu;D rsm;u wm;jrpfEikd yf grnfavm? xde;f uGyf
Edik yf grnfavm? qErjJ zifh qH;k jzwfonfah e&mrsK;d tworm;rsm;u tEdik &f &So
d mG ;jcif;? vTr;f rd;k oGm;jcif;wdu
Yk
rsm;ygonf/ tcsKUd t&nftcsi;f &S
d a&G;aumufwifajrm ufjcif;c&olrsm;&So
d vd?k tcsKUd qdik &f m tzGUJ tpnf;
tqifhqifhodkY vmbfay; 0ifa&mufcJhMuolrsm;vnf; &Sdavonf/ r[etzGJUodkY 0ifzdkY rEav;wdkif;?
NrdKUe,fwpfck q&mawmfBuD;wpfyg;u aiG(10)odef; tukeftuscH vmbfxdk;aMumif;? (1)ESpfwnf;ESifh
t&if;ausonf[k ajymaMumif;? wdik ;f OuXq&mawmfBu;D u rdeaYf wmfral vonf/ vmbfay;ta&G;cHaom
q&mawmfBu;D um; omoemhtmZmenfy*k Kd vjf rwfBu;D ygwum;/
r@dKifA[dkvJNydKae/ / r[etzGUJ \ t"duvkyaf qmif&rnfv
h yk if ef;Bu;D wpfcrk mS 0depd ,
(w&m;qH;k jzwfr)I
r@dKio
f nf w&m;&ifqikd o
f nfh ausmif;jyem? rmwkumrjyem ponfh tmywm"dukP;f trI^"r^
t"r? 0de,^t0de, ponfjzifh tjiif;yGm;rI 0d0g'g"dukP;f trIwu
Ykd kd qH;k jzwf&avonf/ xdo
k aYkd om
trIrsm; qdkif&mtzGJUtpnf;rsm;u vkyfydkifcGifhudk tcGifhaumif;,lNyD; vmbfpmjcif;? t*wdvdkufjcif;?
rw&m;qH;k jzwfjcif;rsm; jyKvyk v
f mMuojzifh oHCmhtzGUJ tpnf;onf oHCmxk\ NiKd jiifru
I kd cHae&aom
tzGUJ tpnf;Bu;D jzpfaeayonf/ ausmif;vkonfjh yem? tIyt
f &Si;f ajz&Si;f onfjh yemwdYk olU'um?
ud,
k 'hf um? olUq&m? ud,
k q
hf &m? olUtzGUJ ? ud,
k t
hf zGUJ ponfjzifh olEikd u
f ,
kd Ef ikd f tmPmNyKd iMf uavonf/
atmufajctqifh tzGUJ tpnf;rsm;ydik f rqdx
k m;ESihf txufA[drk [etzGUJ rSmyif xdo
k v
Ykd mbfpm; rw&m;
qH;k jzwfrrI sm;? tEdik u
f si
hf rw&m;qH;k jzwfrrI sm; &Sad vonf/ vGecf ahJ om q,fpEk pS w
f pfcak usmu
f r[etzGUJ
ausmif;jyemwpfck aiGo;kH ode;f vmbfpm; rw&m;qH;k jzwfcrhJ eS ;f rif;uGe;f q&mawmfBu;D odomG ;onfh
tcg pdwx
f cd u
kd af MuuGu
J m Edik if aH wmftcrf;tem;rSmyif ]]oH;k ode;f Bu;D rsm;awmif}}[k 0rf;enf;aMuuGpJ mG
rdeaYf wmfr&l mS avonf/
uJo
h Ykd w&m;qH;k jzwfonfh 0depd ;kH awmfa&mufonft
h rIrsm; rnfoyYkd if rw&m;qH;k jzwfygap?
yk*Kd vw
f pfO;D wpfa,muf? *dP
k ;f *Pwpfpw
k pfzUJG avmufom xdcu
kd ef pfemayonf/ omoemawmfwpf&yfv;kH
udk rxdcu
kd yf g/ omoem\touf? aoG;aMumudk rxdcu
kd yf g/ oHCmhtzGUJ tpnf;emrnfysujf cif;? oHCmxk
\ ,HMk unfv;pm;rI usqif;jcif;? trI;HI ol epfemjcif;avmufom tjypftemtqm &Scd ahJ vonf/

,ckrl tmPm(odrYk [kw)f vkyyf ikd cf iG u


hf kd tcGiahf umif;,lNy;D "r0ed ,r@dKiu
f kd vdt
k yfovdk tvGJ
oH;k pm;vkyv
f maeMuonfukd awGU&avonf/ "r0ed ,r@dKio
f nf omoemawmf\ toufjzpfonf/
"r0ed ,r@dKio
f nf omoemawmf\ aoG;aMumjzpfonf/ "r0ed ,r@dKif r,dr;f r,dik f NrcJ ikd af erS omoem
touf&iS o
f nf? aoG;vnfywfrI &Edik o
f nf/ "rr&Sv
d Qif omoemr&S?d 0de,r&Sv
d Qif omoemr&S?d "r0ed ,&Srd S
omoem&SEd ikd o
f nf/ xdaYk Mumifh bk&m;om;awmf[k rdru
d ,
kd u
f kd cH,x
l m;olrsm;? omoemh0efxrf;? &[ef;
oHCm[k rdru
d ,
kd u
f kd owfrw
S x
f m;olrsm;onf "r0ed ,udk toufEiS v
hf
J umuG,&f ayrnf/ "r0ed ,
r@dKifr,drf;,dkifatmif toufESifhcEmudk t&if;wnf "r0de,bufrS qHcsnfwpfyif jrLwpfrIefrQ
yJhygroGm;&avatmif rm;rm;rwfrwf&yfwnf&rnf jzpfavonf/ xdkodkY omoemhawmftwGuf
ta&;tBu;D qH;k tajccHtusq;kH ? r"mevkyif ef;Bu;D udyk if w&m;rzuf trSm;pGuu
f m zsuq
f ;D vmaeMu
ayNy/D tNr;D rSacgif;txd tjrpfrt
S zsm;xd enf;enf;av;rQ txdtyg;rcH&rnfukd aumifv;kH aMumfpm;aeMu
ayNy/D tjrpfygcsKid af eMuayNy/D omoemudk tjrpfygrusef wGe;f vSezf suq
f ;D aeonfh omoemzsut
f zGUJ
tpnf;Bu;D jzpfreS ;f odod jzpfvmaeMuNyD jzpfyg\/ omoemawmfrsuEf mS bk&m;rsuEf mS udk vH;k 0raxmufxm;
awmhonfh opmazmuftzGUJ tpnf;Bu;D wjznf;jznf;Bu;D xGm;vmNyD jzpfyg\/
a':vmpm;r[e/ / uREyfk o
f nf vGecf ahJ omwpfq,fah v;ESpcf efu
Y wefMY unfawmif id&k ,fw&m;acG
udMk unfch &hJ ygonf/ rSm;aerSe;f odonf? bmaMumifrh mS ;rSe;f rod? b,fvrkd mS ;rSe;f roday/ xdaYk Mumifh wjznf;
jznf; pmawGUvufawGU avhvmvdu
k pf m; pHpk rf;qifjcifMunfrh o
d nft
h cg id&k ,fw&m;onf yd#uwfawmf
ESihf rnDnw
G af om? yd#uwfawmfEiS hf qefu
Y siaf om? bk&m;omoemudk td;k rnf;okwaf eaom ]]t"r}}Bu;D
jzpfaeonfukd awGU&avonf/ jynfwiG ;f rSmomr[kwb
f J jynfytxd id&k ,fw&m;Bu;D xif&mS ;aeygvsuf
r[eonf vufyu
kd Mf unfah e&aumif;avm[k uREykf t
f m;rvdt
k m;r& jzpfczhJ ;l avonf/ odjYk zpf r[e\
oabmxm;trSeu
f kd od&atmif pHpk rf;&mrS r[eonf t"rbufawmfom;rsm; jzpfaerSe;f odc&hJ avonf/
wefYMunfawmifq&mawmfonf tar&duodkY rMumcP<uonf? r<ucifvnf; r[etzGJUudk
OD;wiftvSL0wfjyKonf/ jyefvmvQiv
f nf; Edik if jH cm;jzpf toH;k taqmifrsm; Edik if jH cm;aiG a':vmrsm;udk
vSL'gef;onf/ odjYk zifh r[eonf tNird ;f pm;a':vm&? a':vmpm; tmPm&b0jzifh ykwo
f ifnKd vv
kd ?kd
vdyv
f v
kd kd vkyaf eMuavonf/ &dyo
f mavmurS yGwaf vmx id&k ,ftrI a&mufvmonft
h Burd af ygif;
vnf; renf;vSay/ xdo
k aYkd &mufvmonft
h cgwdik ;f a':vmpm; tmPm&SBd u;D rsm; acgif;csi;f du
k Mf u&av
onf/ xdik &kd ,ft"rtrI pm;yGaJ y:a&mufvmvdu
k ?f wpfenf;enf;jzifh y,fcsvu
kd f vkyaf eMuavonf/
t"rukd t"r[k qH;k jzwfEikd o
f ?l t"rukd t"r[k qH;k jzwf&o
J ?l t"rukd t"r[k rqH;k jzwfcsio
f w
l o
Ykd m
rsm;aeav&m id&k ,ft"r0g'onf t&Sed t
f [kejf zifh rdik u
f ek Bf u;D xGm;vmavawmhonf/ xdo
k Ykd t"r0g'
Bu;D xGm;vm&jcif;\ t"duw&m;cHrmS xdyw
f ef;t&m&Sd q&mawmfBu;D rsm; jzpfavonf/ xdq
k &mawmfBu;D
rsm;wGif 'kw,
d OuXq&mawmfBu;D wpfyg;u ]]wefMY unfawmif0g'[m t"rawmh r[kwb
f ;l uG? 0dyEk
y@davo(0dyemnpfnL;aMumif;)tqifrh mS om,maewmom jzpfw,f}}[k rdeaYf wmfral vonf/

xdq
k &mawmfBu;D onf wefMY unfawmifbufvu
k
f ajymqdjk cif;r[kwyf g/ td;k cHtjrifjzifh ajymjcif;om
jzpfygonf/ vufawGUavmuodYk uGi;f qif;rMunfEh ikd f rpHpk rf;Edik jf cif;? wefMY unfawmif0g'udk twGi;f usus
ravhvmEdik jf cif;aMumifo
h m t"rr;fS rodcjhJ cif; jzpfygonf/ 'kw,
d OuXq&mawmf aemufwpfyg;uawmh
]]w&m;xdkif&if; idkwm? &,fwm? oDcsif;qdkwm wu,fjzpfwwfw,f? igudk,fwdkif ightcef;xJrSm w&m;
xdkif&if; pdefjcL;Mumanmif oDcsif;qdkNyD; xurdzl;w,f}}[k ol\vufawGUESifhyg ,wdjywf trSm;xuf
vku
d af vawmhonf/ xdq
k &mawmfonf pdejf cL;Mumanmif odcD si;f wpfy'k jf zifh wefMY unfawmifZmwfxyk u
f kd
pm;yGcJ akH y:rS kyo
f rd ;f ay;cJo
h l jzpfavonf/ t&nftcsi;f &Sad omfvnf; w&m;r&S
d trSm;odjcif;vnf;
jzpfayrnf/ opmrod vdrn
f mrdjcif;vnf; jzpfayrnf/ pdejf cL;Mumanmif vdiI x
f yd af cgifwif q&mawmfBu;D
\ axmufccH suaf Mumifh wefMY unfawmif id&k ,fw&m;yGrJ sm; twif&h v
J mcJah vonf/
odjYk zifh uREyfk o
f nf 1362 ck c&pfEpS f 2000 ckEpS w
f iG f wefMY unfawmiftrSm;awmfypkH mtkyaf c:
]]w&m;xdkif; idk&,fjcif;taMumif;}}pmtkyfudk a&;om; omoema&;XmeodkY rSwfyHkwifvdkufavonf/
xdt
k cg xdq
k &mawmfBu;D rsm;u olwt
Ykd xkyaf jyjyovdk jzpfae uREyfk t
f ay: trsuaf wmf&MdS uavonf/
tMu
H Pfay;jcif;? tjyKoavm jyifqifwnf;jzwfay;jcif;rsm; rjyKbJ omoemtwGuf ta&;Bu;D aom
pmtkyu
f kd xkwaf 0cGiyhf w
d af vonf/ urmat;pmaypdppfa&;usr;f pmXmerS 'umwpfO;D u "r0ed ,cHk ;kH
wif&ef tBujH yKavonf/ vly*k K v
d u
f rS tBujH yKazmf&ayao;onf/ om;r&Sd r,m;r&So
d nfh q&mawmfBu;D
rsm;um; tBujH yKazmfawmif r&&Smay/ uREyfk u
f tzrf;cHum ZGwx
f w
k rf nfavQmufaomtcg tpGe;f a&muf
bGUJ xl;yif cs;D jri v
hf u
kd af yao;onf/ q&mawmfBu;D rsm;onf ud,
k u
f ,
kd w
f ikd v
f nf; rqH;k jzwfEikd ?f qH;k jzwfEikd o
f l
udkvnf; tm;ray;bJ t"rbufrS taMumuftuef &yfwnfaeavonf/
wpfcak wmh r[eudk aus;Zl;wif&ygonf/ wefMY unfawmifq&mawmfukd urXmemp&d,(urXmef;
q&m)bGUJ ray;aomaMumifh jzpf\/ bGUJ l; l;aeaom wefMY unfawmifq&mawmfuvnf; urXmef;q&m
bGUJ avQmufcahJ vonfukd o'ra Zmwdu(omoemjyK)bGUJ om cs;D jri chf ahJ vonf/ tu,f wefMY unfawmif
avQmufwikd ;f urXmef;q&mbGUJ ay;vdu
k v
f Qiu
f m; ]]oGm;Ny}D } ]]urmat; omoema&;XmeBu;D ysupf ;D Ny}D }[l
omrSwf ]]&ao;onf}} ]]roGm;ao;}}[k ajzomEdik yf gonf/
tcsif;csif;tay: tqdyfjyif;ol/
/ xdo
k Ykd omoemawmfrmS tjiif;yGm;aprnfh omoemawmf
twGuf tusK;d rrsm;onfh t"r0g'orm;rsm;udk jywfjywfom;om; qH;k rta&;,l&m tpG,rf xufMu
aomfvnf; ud,
k t
hf csi;f csi;f tay:awmh tqdyjf yif;wwfMuavonf/ uREykf o
f nf urmat;omoema&;
XmeodkY oGm;a&muf 0efcHuwd vufrSwfa&;xdk;cJhzl;avonf/ ]]aemufaemif omoema&;Xme\
cGijhf yKcsurf &bJ pmtkyaf &;om; xkwaf 0jcif; rjyKvyk yf g}}[k 0efcv
H ufrw
S af &;cJ&h jcif; jzpf\/ vufrw
S rf xd;k rD
uREykf u
f ]]'kw,
d pmtkyu
f kd ausmufoabFm0g' 0depd ,
pmtkyt
f wdik ;f a&;om;ygrnf? 'kw,
d pmtkyu
f kd
cGijhf yKcsucf say;rnft
h aMumif; q&mawmfrsm;u uwdjyKygrS vufrw
S af &;xd;k Edik yf grnfb&k m;}}[k avQmuf
avonf/ xdt
k cg q&mawmfwpfyg; ]]rl0g' pnf;urf;ESit
hf nD a&;om;u cGijhf yKrnf}}[k rdeyYf gonf/

uREykf u
f ]]q&mawmfwYkd rl0g' (wefMY unfawmif)emrnfwu
kd f u
kd o
f ;kH cGirhf jyKyg/ wynfah wmfpmtkyu
f
emrnfwu
kd f u
kd o
f ;kH rS t"r0g'rSe;f odEikd rf nfah e&m emrnfwu
kd f u
kd o
f ;kH pGx
J m;onfh pmtkyjf zpfygonf/
xdt
k cg q&mawmfwpfyg;u ]]oH;k vQiv
f nf; odro
f rd af rGUarGUoH;k }}[k rdeyYf gonf/ uREykf v
f nf; q&mawmfBu;D
rsm; uwdwnfvdrfhrnf[k ,HkMunfum vufrSwfa&;xdk;cJhayonf/
'kw,
d pmtkyf ]]y&d,wad &Tcsed cf iG }f } pmrlwifonft
h cg q&mawmfBu;D rsm;u csray;bJ aMu;rsm;ae
ayonf/ rlabmiftwdik ;f udik x
f m;Muavonf/ 4if;wdcYk iG jhf yKcsut
f wdik ;f nifompGm oH;k pGx
J m;ygvsuf
emrnfawGygvdYk rl0g'ESirhf nD[k qdu
k m y,fcsvu
kd Mf uavonf/ odjYk zifh uREykf v
f nf; uREykf b
f ufu trSm;
t,Gi;f r&S&d avatmif emrnfrsm;udzk su
f emrnfrsm;ae&m uGuv
f yfcseu
f m 'kw,
d tBurd f jyefvnf
wifavQmuf&avonf/ 'kw,
d tBurd f vnf; pmrlcsray;ay/ xdt
k cg olaX;wef;q&mawmfEiS hf uom
q&mawmfwu
Ykd usr;f pmXme&Sd t&m&Srd sm;xH oGm;um tqdjk yKMuavonf/ usr;f pmXme&Sd vly*k Kd vrf sm;onf
q&mawmfESpfyg;udk rvGefqefvdk wm0efus t"dywdq&mawmfBuD;xH pmrlwifvdkufavonf/
xdq
k &mawmfBu;D onf omoemoef&Y iS ;f a&;jyem uREykf t
f m; wpfzufowftxifvu
JG m trsuaf wmf
xm;oljzpfonft
h avsmuf pmrlukd y,fcsjyefavonf/ olaX;wef;q&mawmfEiS hf uomq&mawmfEpS yf g;
vnf; xdq
k &mawmfBu;D xH OD;nGwMf ujyefavonf/ odaYk omf xdq
k &mawmfBu;D um; omoemudk cspjf rwfE;kd
onfxuf *dP
k ;f uPudk yd
k cspjf rwfE;kd ol jzpf&onft
h avsmuf yk*Kd vaf &;&m tmCmwrsm;udk pm;yG0J ikd ;f
vkyif ef;cGit
f wGi;f odYk ,lc&hJ mS avonf/ "ruE m &Spaf omif;av;axmifukd tmHak qmifxm;aomfvnf;
OD;aESmufxJrSmom odrf;qnf;xm;yHk&ayonf/ ESvHk;tdrf ESvHk;aoG;xJodkY a&mufyHkray:ay/ xdkYaMumifh
*kwfBuD;onfhtavsmuf twvnf;BuD; rmevnf;BuD; &Smavonf/ omoemrsufESm bk&m;rsufESmudk
MunfNh y;D qH;k jzwf&rnfh pmrlukd bk&m;rsuEf mS omoemrsuEf mS udk rMunfah wmhbJ yk*Kd vaf &;udMk unfu
h m
ypfypfcgcg y,fcsavonf/
bk&m;om;awmf tmPm&Sq
d &mawmfBu;D u q&m0efvakd wmif rusiEhf ikd &f mS ay/ q&m0ef\ tvkyf
onf aq;ukjcif;yif jzpfonf/ cspo
f yl ifjzpfap rke;f olyifjzpfap? rdwaf qGyifjzpfap? &efoyl ifjzpfap? tusK;d jyK
olyifjzpfap? tusKd;zsufolyifjzpfap? rnfolyifvmvm a&m*gaysmufatmif aq;uk&rnfhwm0efrSm
q&m0ef\ wm0efyif jzpfavonf/ rke;f oljzpf? &efojl zpf? tusK;d zsuo
f jl zpf qdNk y;D qefu
Y sib
f uf
jyKrcl iG rhf &Sad y/ xdt
Yk wlyif bk&m;om;awmfrsm;onf bk&m;rsuEf mS omMunf
h bk&m;omoemtusK;d om
&Guaf qmif&rnf jzpfonfukd xdq
k &mawmfBu;D vspv
f sLIcahJ yonf/ tcsi;f csi;f tay:awmh tqdyjf yif;
h vnf; y,fcahJ yonf)
ygaom q&mawmfBu;D ygwum;/ (xdq
k &mawmfBu;D wifr[kwyf g? nTecf sKyD
f RrsK;d jrifu
xdkq&mawmfBuD;onf ol\wynfhyifjzpfygap? olYtvdkrusu uJhodkYyif jyKrlavh&Sdonf[k
uREykf Ef iS b
hf 0wl usr;f jyKq&mawmfwpfyg;u ajymavonf/ 4if;u olq
Y &m\ bufvu
kd q
f ;kH jzwfrrI sm;?
w&m;rJjh yKusirhf rI sm;udk rSww
f rf;vkyx
f m;onf/ toH;k vdu
k ,lyg[k ay;avonf/ uREykf o
f nf xdt
k csuf
tvufrsm;udk udik
f yif rMunfch ahJ y/ "rtwGuf omoemtwGurf [kwb
f J yk*Kd vaf &;&m wdu
k cf u
kd zf Ykd

twGuf uREykf rf mS tpGr;f r&S?d tqdyrf &Sad y/ yk*Kd vaf &;&m uREykf u
f m; tpG,rf xuf? tqdyrf jyif;? tqdyf
r&So
d nfh a&a>rwpfaumifom jzpfavonf/ xdaYk Mumifv
h nf; uREykf t
f m; vufrw
S x
f ;kd cdik ;f p&m taMumif;
rodbJ vSrd ahf igufaeaom tmPm&Sq
d &mawmfBu;D rsm;tay: tjypfr,lEikd cf jhJ cif; jzpfyg\/
um; r[etzGUJ \ wpfvq
JG yH ifaumif;yHk jzpfygonf/
vlbkef;BuD;ESifh bkef;BuD;vl /
/ uREykf w
f Ykd rEav;NrKd UI "ruxdu oifwef;wpfck &Sad vonf/
&SiOf wrausmf vlxu
G ?f vlysaH wmfO;D OKwaf usmf ydcYk saom oifwef;jzpf\/ xdo
k ifwef; OD;OKwaf usmf ydcYk s
aepOf wpfaeYwiG f &[ef;awmfEpS yf g; pm&Guv
f ma0avonf/ xdpk m&Gurf mS c&pf,mOfwt
Ykd m; ar;xm;aom
ar;cGe;f (22)csuf jzpfavonf/ ar;olu c&pf,mefbmomrS Ak'b
momodYk a&muf&NdS y;D &[ef;0wfaeol
jzpfNy;D ? tar;cH&olu ol\zcif jzpfavonf/ xdpk m&Gurf sm;udk oifwef;om; &[ef;awmfrsm;tm; a0oGm;
Mujcif; jzpfayonf/ OD;OKwaf usmu
f vnf; bmrQrodvu
kd &f yg/ aemufwpfaeY NrKd Ue,foC
H em,utzGUJ u
OD;OKwaf usmu
f kd qifah c:um y&dowfrsm;a&SUwGif vufrw
S x
f ;kd cdik ;f avonf/ OD;OKwaf usmu
f rxd;k Edik yf g/
wynfah wmf a0wmr[kwyf g? a0onfu
h ,
kd af wmfrsm;udk ac:ay;ygrnf[k avQmufavonf/ NrKd Ue,foC
H
em,utzGUJ u tmPmzDqef&aumif;vm;[k tjyif;txefNcrd ;f ajcmufygonf/ OD;OKwaf usmu
f ]]zrf;vQif
vnf;zrf;? ydwv
f Qiv
f nf; ydw?f wynfah wmf jzefaY 0wm r[kw
f rxd;k Edik yf g}}[k xyfavQmufavonf/
xdt
k csed f vlt
Y zGUJ tpnf; oHCmhtzGUJ tpnf; pHn
k aD e&m NrKd Ue,foC
H em,utzGUJ u Xmewm0efcrH sm;udk
OD;OKwaf usmu
f kd zrf;csKyzf Ykd trdeaYf y;avonf/ vlt
Y zGUJ tpnf;rsm;uvnf; omoema&;udpj zpfae qifjcif
&ay&m t&rf;uma&m rvky&f MJ uay/ xdt
k csed rf pS NrKd Ue,foC
H em,utzGUJ onf OD;OKwaf usmt
f ay:
tndK ;xm;avonf/ aemufEpS o
f ifwef;umv jyefpzdYk cGijhf yKcsuaf vQmufonft
h cg oHCem,utzGUJ u
csray;awmhay/ NrKd Ue,ftmPmydik f vlt
Y zGUJ tpnf;rsm;u cGijhf yKrS olwu
Ykd vnf; cGijhf yKrnf[k npfywfxm;
avonf/ odkYjzifh trIonf uREfkyfxHodkY a&mufvm&m NrdKUe,foHCem,uESifh oGm;awGUygonf/
uREfkyfu ]]omoema&;udprSm oHCmhtzGJUtpnf;u t"dujzpfygvsuf? vlYtzGJUtpnf;udk ykHcswm[m
t"dyg ,fr&Sad Mumif;? ajymif;jyefBu;D jzpfaeaMumif;}} avQmufxm;&m 0efcaH vonf/ odaYk omf cGirhf jyKEikd [
f k
tMuyfuikd af vonf/ odjYk zifh r,uESiahf xmufvrS ;f a&;tm; tultnDawmif;&m 4if;wku
Yd NrKd Ue,f
oHCem,uonf tpd;k &ESio
hf C
H mxkukd wdu
k af y;aeonf[k qdu
k m jzKwcf srnfvyk af vonf/ xdt
k cgusrS
NrKd Ue,foC
H em,utzGUJ u "ruxduoifwef;udk cGijhf yKcsuaf y;avonf/ &mxl;jyKwrf mS awmh aMumufMu
\? "rtE&m,ftwGufaMumifh tyg,fi&JvmrSmawmh raMumufMuay/
armif;axmifESifhawmifil/
/ ae&m uREykf o
f nf tif;0&Sib
f &k if bd;k awmfO;D 0dik ;f vufxufu
jyemwpfcu
k kd owd&rd\/ omoemydik f armif;axmifq&mawmfonf awmifirl if;\q&m q&mawmf
OD;awZudk pmr& 'Pfay;avonf/ awmifirl if;u olq
Y &mudk 'Pfay;&aumif;vm;[k armif;axmif
q&mawmfukd tjypfwifav&m vlEiS &hf [ef; tcsi;f yGm;Muavonf/ armif;axmifq&mawmfu axG;cHjzifh
awmifirl if;udk aygufonf/ awmifirl if;uvnf; jyefaygufonf/ armif;axmifq&mawmfu awmifirl if;

udk ajcjzifu
h efonf? awmifirl if;u eyef;jyefv;kH onf/ vlrif;ESi&hf [ef;rif;? vlt&m&SEd iS hf &[ef;tmPm&Sd
wdYk eyef;owfyrJG mS aejynfawmfwpf0rS ;f vH;k ausmaf pmoGm;avonf/ omoemavmu armif;axmifu
vnf; axmifvGef;? awmifiluvnf; ilvGef; [k ajymprSwf jzpfoGm;cJhavonf/
awmifilrif;u oHCmhy&dowfa&SUwGif armif;axmifq&mawmftm; 0efcsawmif;yef&m?
armif;axmifq&mawmfuvnf; jyefvnfawmif;yefcahJ yonf/ rif;y&dowf? oHCmhy&dowfa&SUwGif tjyef
tvSef awmif;yefMu&mwGif armif;axmifq&mawmf\ pum;awmfrmS rSwo
f m;zG,af umif;vSayonf/
]]tif; - om"k? om"k? om"k/ igonf;cH\? rif;om;csnf; rSm;onfr[kwf? igvnf;
rSm;avonf? rif;om;vnf; ykxkZOf? igvnf; ykxkZOf jzpfcJh\/ ykxkZOf *wdudk vdkufpm;rdonfh
twGuf jzpfMuaomaMumifh rSm;MuacsNyD/ ykxkZOfyifjzpfaomfvnf; iguom rSm;acsonf/
jrwfpGmbk&m;\ ta&awmfudk 0wfqifjref; vsuf r[moHC&mZmtrnfudk &&Sdojzifh onf;rcHEdkif
bJ omoemydkif *kPf,pfrl;aomaMumifh a'gom*wd odkY vdkufpm;rdojzifh jzpf&acsonf? odkYtwGuf
rif;om;vnf; ightay: trsufrxm;avESifh? onf;cHav}}
odYk rdeaYf wmfral omtcg rif;y&dowf? &[ef;y&dowftm;vH;k 0rf;ajrmuf0rf;om om"kac:Mu
avonf/ (ndKjr? uke;f abmif&mS yHak wmf? pm-269)
odum orm"dt&m rnforYkd Q tjypfqpkd &mr&Sad om a&S;q&mawmfBu;D rsm;onfyif omoemydik f
*kP,
f pfr;l aomaMumifh a'gojzifh qH;k jzwfrMd uao;vQif ,ckacwfq&mawmfrsm;um; qdzk ,
G &f yifr&Sad cs/
ynm&Sd owdjzpfcJ qdo
k nft
h wdik ;f owdvw
G
f rSm;jcif;rsK;d um; cGiv
hf w
T pf &m jzpfavonf/ &nf&,
G cf suf
&S&d jdS zifh wrifwum abmifxu
J npfywfjcif;rsK;d um; rvkyx
f u
kd af omtrSm;rsK;d jzpfavonf/ xdaYk Mumifh
&mxl;Bu;D Muolrsm; owdBu;D Muapcsiyf gonf/ tmPmBu;D Muolrsm; owdBu;D Muapcsiyf gonf/ owdryg
aom &mxl;tm;Pmum; tjyKxuf tzsufbuf tpGrf;xufwwfMuyg\/
vufeufrygonfhtmPm&Sif/
/ tmPmtm;udk;ESifh rdkufvHk;xGm;MuonfrSm oHCmhtzGJUtpnf;
tqifq
h ifyh if jzpfayonf/ vmbfpm;jcif;? rw&m;qH;k jzwfjcif;wdu
Yk m; ajymrqH;k aygif awmoH;k axmifwrQ
jzpfavonf/ e,fNrKd Uwpfco
k Ykd a&muf&o
dS mG ;pOf a*gyursm; trI&ifqikd o
f nfEiS hf BuKH &avonf/ trIq;kH jzwf
aom q&mawmfBu;D u ]]igwdu
Yk b,fbufrS rvdu
k rf jS zpfrmS }}[k tzGUJ oHCmrsm;tm; rdeaYf v\/ "rEiS hf
t"r? trSeEf iS t
hf rSm; &So
d nfwiG f "r^trSeb
f ufro
S m &yfwnf&rnfjzpfyg\/ b,fbufrQ rvdu
k jf cif;
onfyif t"rbufvu
kd jf cif;? trSm;bufvu
kd jf cif; jzpfyg\/ trIomG ;? trIvmum; t&Si;f Bu;D yif/ "rmHk
xJ bd;k awmfqo
kd l 0ifae\/ "mwfawGewfawG vky
f vlwpfek ;f ke;f jzifh bke;f Bu;D ae\/ a*gyursm;u
0ifwm;aomfvnf; r&? vlt
Y zGUJ tpnf; oHCmhtzGUJ tpnf;odYk wdik Mf um;aomfvnf;r&? bd;k awmfbufrmS
wpfNrKd UvH;k eD;yg; tm;ay;MuNy;D ? a*gyutbd;k Bu;D rsm;rSm todik ;f t0dik ;f r&Sv
d /S bd;k awmfqo
kd u
l tbd;k tdk
a*gyua[mif;udk jzKwfcsum olUtvdkus a*gyutopf zGJUpnf;&mrS topf^ta[mif; trIjzpfjcif;
jzpfonf/ q&mawmfBu;D rsm;rSm ta[mif;bufvu
kd
f trSeq
f ;kH jzwfvQif "r0ed ,ESin
hf aD omfvnf; topf

bufrS tiftm;udk aMumuf&UHG aeMuavonf/ topfbufrS wpfNrKd UvH;k &S


d tMunfnKd ysurf mS aMumuf
aomaMumifh jzpf\/ topfukd trSe[
f k qH;k jzwfvQiv
f nf; ta[mif;bufu rSeaf eav&m rw&m;qH;k jzwf
&m usaeayrnf/ xdaYk Mumifh Mum;aeum cGxikd pf m;aeMuavawmh\/ trIrmS rNy;D jywfEikd b
f J NrKd UESpjf crf;uGJ
awmhrnft
h a&;aMumifh uREykf Ef iS Xhf meqdik &f mwdaYk ygif; bd;k awmfqo
kd u
l kd olt
Y &yfjyefyv
Ykd u
kd &f avonf/
uREykf u
f ,
kd w
f ikd Bf uKH &aom trIwpfc&k adS o;onf/ O,smOfuek ;f ausmif;q&mawmfBu;D u pmoifwu
kd f
zGizhf Ykd oHCmyif&h m uREykf u
f aevdak om em,uwpfyg;ESiw
hf ikd yf ifNy;D oHCmrsm;vTwv
f u
kd af vonf/ xdt
k cg
vufaxmufcef;ae ud,
k af wmf awmxGuOf ;D yOi;f Bu;D u tjyif;txef uefu
Y u
G af vonf/ q&mawmfBu;D
r&Sv
d Qif a&mif;pm;vdak om xdak wmxGuu
f aiGtm;jzifh &,u &JXme? &yfuu
G o
f C
H em,u? NrKd Ue,foC
H
em,utzGJUwdkYodkY 0ifvdkuf&m NrdKUe,foHCem,u u rw&m;qHk;jzwfavonf/ uREfkyfwdkYvdk oHCm
tiftm;aumif;aom wdkufBuD;rsm;rS oHCmrsm;udkyif tmPmudk toHk;jyKNyD; abmifxJrS npfywf
tEdik u
f siv
hf Qif ausmif;i,fav;rsm;qdv
k Qif rawG;0Hph &myif/ r"meem,uq&mawmfBu;D wpfyg;u yifv
h kd
<uonfuykd if oHCm[kqu
kd m ESix
f w
k af vonf/ uREykf o
f nf iwfaerSe;f rod aiGjzifh rpGejYf cif;jzpfav
onf/ aiGay;rS trSeq
f ;kH jzwfrnfqv
kd Qif xdak wmxGux
f uf q,fqydak y;Edik yf g\/ oHCmtmPmydik rf sm;
um; o'gqGr;f pm;cGihf r&Muawmhay/ b,mqGr;f jzifo
h m touf&iS af eMu&&Sm\/
axmifusaeaom oHCmrsm;udk Munfv
h u
kd v
f Qif omoemndK ;EGr;f jzifh usvmolrsm; jzpfavonf/
tcsKUd rSm tjypf&adS omfvnf; axmifcsxu
kd af om tjypfr[kwaf y/ tcsKUd rSm vH;k 0yif tjypfr&Sad y? oHCmh
tzGUJ tpnf;\ rnmrwm vkyaf qmifraI Mumifh axmifusae&olrsm; jzpfavonf/ &[ef;odum vnf;
rysuaf o;? odum vnf; rcsao;ygbJ olwpfyg; ygxm;pGex
Yf m;onfrsm;udk o,fy;kd & oef&Y iS ;f ae&ayonf/
tvkyMf urf;vky&f onfrmS vnf; vlom;rqef? EGm;wrQ jzpfavonf/ ud,
k o
hf moemudk ud,
k w
f ikd zf suq
f ;D
aeaom oHCmhtzGUJ tpnf; jzpf\/ tmPm&Sit
f m;ud;k ESihf rdu
k v
f ;kH Bu;D aeaom oHCmhtzGUJ tpnf;jzpf\/
tmPm&SifuJhodkY vufeufrudkifHkwrnfom xl;avonf/ oHCem,utzGJUrsm;um; vufeufryg?
vufeufrikd af om tmPm&Sirf sm;omwnf;/
oHCmh'Drdkua&pD/ / ,cktcg Clean Government (oefY&Sif;aomtpdk;&) jzpfap&ef jynfxJa&;
wdik cf surf sm; vufco
H nfXh mewpfck zGix
hf m;onfukd awGU&avonf/ 0efxrf;rsm; vmbfpm;jcif;? rw&m;
qHk;jzwfjcif;? tEdkifusifhjcif; jyKvkyfvmygu wdkifMum;Mu&ef jzpfonf/ wdkifMum;onfhtavsmufvnf;
ta&;,laeonfudk awGU&\/ vlYtzGJUtpnf;yif oefY&Sif;aomtpdk;&jzpfatmif aqmif&GufaeygvQif
oHCmhtzGUJ tpnf;qdv
k Qif onfxufy
kd oef&Y iS ;f atmifvyk zf Ykd vdak vonf/ xdaYk Mumifh wdik cf suv
f ufc&H m
Xmewpfczk iG Nhf y;D ? xdXk meu pHpk rf;ppfaq;a&;tzGUJ zGUJ pnf;um vmbfpm;jcif;? rw&m;qH;k jzwfjcif;rsm;jzifh
tEdik u
f siNhf y;D trSm;qH;k jzwfxm;onfh oHCmhtzGUJ tpnf;rsm;ud omoemndK ;EGr;f rI 295 yk'rf jzifh zrf;qD;
axmifcs ta&;,loifah yonf/ odrYk o
S m oef&Y iS ;f oGm;rnfjzpfNy;D ? w&m;rQwonfh 'Dru
kd a&pDpepf jzpfxeG ;f
vmrnf jzpfonf/ oHCmh'rD u
kd a&pDpepfrmS oHCmxku a&G;aumufwifah jrm ufxm;olrsm; jzpf&rnf/

oHCmxku taumif;tqd;k tqH;k tjzwfay;Edik &f rnf/ w&m;rJjh yKusiahf om acgif;aqmifrsm;udk oHCmxk
u jzKwfcsEdkif&rnf/ oHCmrsm;rSm oHCmxk\ udk,fpm;vS,f? oHCmxk\ tusKd;aqmif? oHCmxk\
aus;uReo
f m jzpf&ayrnf/ pepft& tkycf sKycf v
H w
l ef;pm; oHCmxkom wpfzufowfta&;,lc&H onf
r[kwb
f ?J tkycf sKyo
f nfv
h w
l ef;pm; tmPmydik o
f C
H mrsm;vnf; tjypf&u
dS ta&;,lc&H rnf jzpfavonf/
bufrvdu
k Of ya'? w&m;rQwaompepf jzpf\/ pepfaMumifh vkyyf ikd cf iG u
hf kd tcGit
hf a&;,lNy;D omoemudk
zsuq
f ;D aeolrsm;? oHCmxkukd tEdik u
f siafh eolrsm; vH;k 0yaysmufomG ;Ny;D omoemvnf; oef&Y iS ;f vmrSm
jzpfavonf/ pepfudk xlaxmifzdkYtwGuf oHCmxkrSm wm0ef&Sdavonf/
oHCmha&G;aumufyGJ/
/ ta&;tcif;Ny;D pumvwGif oHCmha&G;aumufyrJG sm; NyKd iq
f ikd pf mG usi;f yMu\/
tzGJUtpnf; vdkvm;onfhyk*dKvfrsm; tEdkifr&bJ? oHCmxkvdkvm;olrsm;om tEdkif&avaomtcg
aemuftBurd rf sm; oHCmhqErcH,al wmhbJ qd&k ,
S v
f pfacwfygvDrefvkd vkyv
f u
kd Mf uayawmhonf/ oHCmh
'Dru
kd a&pDpepfonf xdt
k csed rf mS tkPw
f ufcNhJ y;D ? xdak cwfrmS yif aeuG,cf &hJ avonf/ ,cktcg vlt
Y zGUJ
tpnf;uvnf; 'Dru
kd a&pDpepfukd xlaxmifaecsed jf zpf oHCmtzGUJ tpnf;uvnf; oHCmh'rD u
kd a&pDpepf
udk jyefvnfusifhoHk;oifhayonf/ trSeftm;jzifh 'Drdkua&pepfqdkonfrSmvnf; wjcm;r[kwfay?
yd#uwfawmfvm Ak'a[mMum;awmfrlcJhaom "r0de,vrf;pOfom jzpfavonf/ xdkYaMumifh bk&m;
om;awmfrsm;onf bk&m;csrw
S af wmfrcl ahJ om 'Dru
kd a&pDpepfukd usio
hf ;kH Ny;D ? bk&m;omoemawmf\0efukd
xrf;aqmifoifv
h aS yonf/
vuf&dS r[etzGUJ ae&maumif;vpfvyf tpm;xd;k &onft
h cgrsK;d rJta&mif;t0,fvyk af ejcif;?
twdu
k t
f cHvyk f wifjyaejcif;? cdu
k &f efjyK tjyif;txef jiif;cHak eMujcif;wdrYk mS &Supf &maumif;vSayonf/
tb,fol t&nftcsi;f &So
d nf? tb,fol pGr;f aqmifEikd o
f nf? tb,fol odum orm"dEiS hf jynfph o
kH nf?
tb,foo
l moemudk cspjf rwfE;kd onf? tb,fol tpGu
J if;uif; tvkyv
f yk o
f nf? tb,fol pdwx
f m;
rGejf rwfonf? tb,fol oabmxm;Bu;D onf? tb,fol "rbufrS &yfwnf&o
J nf ponft
h &mtm;vH;k
udk oHCmxku odNy;D jzpfavonf/ xdaYk Mumifh oHCmhu,
kd pf m;vS,af &G;aumufyu
JG kd oHCmhnv
D mcH usi;f y
a&G;aumufwifajrm ufoifah yonf/ odrYk o
S m tIyt
f &Si;f uif;pGm oef&Y iS ;f pGm? tNyKd it
f qdik f oHCmhtusK;d ?
omoemhtusKd;udk aqmif&GufvmMurSm jzpfavonf/
odjYk zpf oHCmhtzGUJ tpnf; xdyw
f ef;acgif;aqmifrsm;udk ukvor*taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKyf
a&G;cs,yf u
JG o
hJ Ykd a&G;aumufwifajrm ufoifah yonf/ wdu
k Bf u;D ? wdu
k af v;? NrKd UBu;D NrKd Uav;? wdik ;f Bu;D wdik ;f av;?
rcGjJ cm;bJ tqift
h wef;&So
d ?l oHCmhtusK;d omoemtusK;d udk vdv
k m;ol? vky&f nfuikd &f nf&o
dS ?l vuf;kH &nf
ESv;kH &nfjynfph o
kH l rSeo
f rQ a&G;cs,cf EH ikd af yonf/ tprf;a&G;cs,jf cif;? twnfa&G;cs,jf cif;? tBurd Bf urd q
f E
cH,Nl y;D rS twnfjyKoifah yonf/ a&G;aumufc&H olrsm;\ pGr;f aqmifcsut
f vdu
k f av;ESpw
f efonf? ig;ESpf
wefonf jyefvnfa&G;cs,Mf urnf jzpfavonf/ pGr;f aqmifrn
I zhH si;f vQif wpfBurd o
f m xdu
k w
f efojl zpfrnf?
pGr;f aqmifrI aumif;vQif aumif;oavmuf tBurd Bf urd f xdu
k w
f efol jzpfayrnf/

tzGUJ 0ifrsm; a&G;aumufyu


JG kd ukvor*vjkH cKH a&;aumifpD tvSnu
hf stzGUJ 0ifrsm; a&G;cs,o
f vdk
a&G;cs,x
f u
kd af yonf/ tzGUJ 0ifo;kH zGUJ &S&d mwGif (2)ESpw
f pfBurd u
f s wpfzUJG pD a&G;aumufomG ;vQif ta[mif;ESpzf UJG
ESihf topfwpfzUJG vufwv
JG yk af qmifomG ;Edik rf nf jzpfayonf/ oH;k zGUJ vH;k udk wpfNyKd ief uf a&G;cs,u
f topfEiS hf
ta[mif; rrQwonft
h cg ta[mif;rsm;u tawGUtBuKH tay:rSm topfukd rMunfjzLvQif rMunfjzL
ovdk a'gufjzKwf acsmufcsEikd af yonf/ odjYk zpf ta[mif;ESpzf UJG u topfwpfzUJG udk ESppf OfvufwaJG c:Ny;D
omoemhtusK;d o,fy;kd &ef jzpfavonf/
&yf^aus;ESiNhf rKd Ue,frsm;rSm tvG,w
f ul a&G;aumufEikd af vonf/ ,aeY wkwjf ynf jyKvyk af e
aom puLjzLpmwrf;yg &yfuu
G af us;&Gm a&G;aumufyrJG sm;uJo
h Ykd jyKvyk f o
kH m &Sad vonf/ tpDtpOfa&;qGJ
&mrSm oufawmf0gawmf& ax&fBuD;0gBuD; avmu"ruRrf;usif A[kokwjynfhpHkaom q&mawmf
orm;awmfrsm;? vuf&SdoHCmOaoQmifq&mawmfBuD;rsm; EdkifiHa&;? omoema&; vlynm&SdBuD;rsm;
aqmif&GufoifhvSayonf/ pepfonf omoemwpf&yfvHk;twGuf tajccHtusqHk;? tusKd;BuD;qHk;
w&m;rQwqHk;aompepf t&d,molawmfaumif;wdkY om"kac:rnfhpepfjzpf ya'o&mZfacwfuvdk
tmPmpGrJ sm; rxm;MubJ omoemtusK;d ? jrefrmtusK;d udk vdv
k m;aomtm;jzifh 0dik ;f 0ef;yl;aygif; taumif
txnfazmf aqmif&u
G x
f u
kd v
f aS yonf/ tzGUJ onf trSew
f u,f omoemoef&Y iS ;f atmif aqmif&u
G f
Edik o
f nft
h zGUJ ? omoemtusK;d udk trSew
f u,f aqmif&u
G Ef ikd o
f nft
h zGUJ ? omoemxGe;f um;jyefyY mG ;atmif
trSefwu,f aqmif&GufEdkifonfhtzGJU? omoemt"GefY&SnfwnfwefYatmif aqmif&GufEdkifonfhtzGJU?
jrefrma&m urmyg Nird ;f csr;f aprnft
h zGUJ ? jrefrma&m urmyg tvif;a&mif&aprnft
h zGUJ jzpf&um; pepfukd
uefu
Y u
G o
f ?l y,fcso?l oabmrwlo?l taumiftxnfrazmfol rSeo
f rQonf ordik ;f \w&m;cHrsm;tjzpf
rSww
f rf;wifc&H rnf jzpfavonf/ igtusK;d xuf omoemtusK;d udk OD;pm;ay;zdYk tcsed w
f efNyjD zpfyg\/
igtusK;d udk OD;pm;ay;cJah om ya'o&mZfpepfwo
Ykd nfvnf;aumif;? tmPm&Sipf epfwo
Ykd nfvnf;aumif;
urmajray: ae&may;rcH& usq;kH cJMh u? usq;kH aeMuayonf/
omoemoefY&Sif;apvdkvQif/ / vuf&dS r[etzGUJ onfum; omoemoef&Y iS ;f a&;u@udk vspv
f sLIxm;
Muavonf/ xdkYaMumifh q,fpkESpf ESpfckumv omoemawmf ydkndK;EGrf;cJh&avonf/ omoem
oef&Y iS ;f a&;twGuf zGUJ pnf;xm;aom tzGUJ tpnf;u omoemoef&Y iS ;f a&;rvkyv
f Qif tb,ftzGUJ u vkyMf u
vdrrhf nfenf;/ r[etzGUJ vufxufusryS if tvSLcHtwktyrsm;? 'kpdu
k *f P
kd ;f rsm;? qd;k oGr;f ud,
k af wmf
rsm;? tEkMurf;pD;olrsm;? atmif;aumifBu;D rsm;? jcpm;rIrsm; tjrifrawmfatmif? tjrifraumif;atmif
txiftjrifao;cH&atmif? &GpH &maumif;avmufatmif aygrsm;vSavonf/ r[etzGUJ um; H;k rSmom
xdik Nf y;D pm;yGaJ y:a&mufvmaom zdik w
f aJG vmufom pdw0f ifpm;ol jzpfavonf/ t&yfxq
J if;&aumif;rSe;f
rod? &yf&mG omoemudk tuJcwf&aumif;rSe;f rodMuay/ wdik Mf umol&rdS S tvkyv
f yk v
f Mkd u\/ uefawmhyJG
aumif;rS uefawmhyyJG grS tvkyv
f yk v
f Mkd u\/ ysv
H eG af wmfral om uREykf w
f q
Ykd &mawmfu oHCmrsm;tm;
Mo0g'ay;cJzh ;l avonf/ ]]oHCr[mem,uqdNk y;D txifrBu;D MueJ?Y igwdo
Yk C
H r[mem,utzGUJ xJrmS

vl,kwfrmawG trsm;BuD;}}[l jzpf\/ uREfkyfwdkYq&mESifhtwl vkdufyg a0,s0pvkyfcJhMuaom


wynfrh sm;uvnf; ]]omoema&;XmeBu;D ysupf ;D aeNy}D }[k ajymMu\/ Edik if aH usmq
f &mawmfBu;D wpfyg;u
vnf; uREfkyfwdkY\ r[mem,uq&mawmfBuD;ESifhqHkonfhtcg ]]urmat;[m urmrat;awmhygbl
bk&m;}}[k avQmufwifczhJ ;l \/ oHCmOD;aoQmifq&mawmfBu;D rsm;\ t&Sed t
f 0gMoZm usqif;aeayNy?D
oHCmhtzGUJ tpnf;Bu;D tMunfnKd ysu
f aeayNy/D onfrmS tem*wfomoemtwGuf aumif;aom
vuPmr[kwaf y/ tcsed rf jD yKjyifrS awmfumusayvdrrhf nf/
&[ef ; ysKd t k y f c sKyf a &;/
/ &[ef;ysKad cwfwek ;f u uJo
h Ykd tusn;f wefrrI sK;d rBuKH ao;ay? omoem
udk apmfum;Muaom aus;Zl;uef; t"r0g'Drsm;vnf; rxGe;f um;ay? &[ef;ysKt
d zGUJ um; MoZm&S\
d / tmPm
&Sd\/ &[ef;ysKdtzGJU\ aemufrSm oHCmxku wpfcJeuf wnf&Sd\/ &[ef;ysKdrsm;onf oHCmxk\ pHjy
acgif;aqmifrsm; jzpfMu\/ odkYaomf &[ef;ysKdrsm;acwfu "rpufonf tmPmpuf\ tultnDudk
r& tkycf sKyrf pI epf rodraf rGUvSat/ kwf w
k o
f o
J J Edik v
f eG ;f onfvnf; &S\
d / xdaYk Mumifh &[ef;ysK\
d "r
pufrsKd;udk tmPmpuf tultnDjzifh xlaxmifoifhvSayonf/
uREykf t
f m; eef;wGi;f ppftusO;f axmif ppfaq;pOf axmufvrS ;f a&;rsm;u oHCmraumif;aMumif;
ajymavonf/ xdktcg uREfkyfu ]]cifAsm;wdkY toHk;ruswmvJ ygw,f? 'kpdkuform;? arSmifcdkorm;?
tusifhysufrsm;udk cifAsm;wdkYu bmvdkYMunfhaevJ? ta&;,lygvm;}}[k ajymvdkuf\/ xdktcg olwdkYu
]]OD;Zif;vdk pdwrf sK;d qd&k if [kww
f ,f? oHCem,u u OD;Zif;vdrk [kwb
f ;l ? zrf;qD;zdYk oGm;avQmuf&if rvdu
k &f J
wmeJY rvdkufcsifwmeJY? tvkyfrtm;wmeJY? oHCmrygbJ b,fvdkvkyf ta&;,lrvJ}}[k jyefajymMu\/
olwb
Ykd ufuMunfv
h Qiv
f nf; trSeyf if/ wpfcsKUd tmPmydik rf sm;u oHCmrsm; bmvkyv
f yk f Edik if aH &;rvkyv
f Qif
Ny;D a&mqdNk y;D ypfxm;Mu\/ owday;wm;jrpfjcif;? ta&;,laqmif&u
G jf cif; rvkyMf uay/ vlru
kd t
f m;ay;enf;
jzifh omoemudk wpfzufvn
S hf zsuq
f ;D jcif;aywnf;/ xdaYk Mumifh oHCmawmfrsm; tNiKd jiifrcH&avatmif
tusiyhf su?f tnpftaMu;rsm;udk wdu
k Bf u;D rsm;rS OD;aqmif vlt
Y zGUJ tpnf;tultnDjzifh oef&Y iS ;f oifh
vSayNy/D oHCmhtzGUJ tpnf;onf olu,
kd w
f ikd v
f nf; rvkycf si?f rvky&f ?J olrsm;vkyv
f Qiv
f nf; tm;ray;?
axmufrcH vkyfwwfayonf/ olwdkYxuf MoZmBuD;oGm;rnf? olwdkYudk MoZmvTrf;oGm;rnf? olwdkYMoZm
usqif;oGm;rnf? olwt
Ykd mPmrJo
h mG ;rnfukd rvdv
k m; raxmufcMH ujcif; jzpf\/ xkaYd Mumifh tqdyk goHCmh
tzGUJ tpnf;rS q&mBu;D rsm;udk OD;xdyw
f if q&mBu;D rsm;\ vrf;nTerf jI zifh aqmif&u
G rf o
S m tqifajy
acsmarGUrnf jzpfavonf/ uREykf o
f nf &JEiS o
hf C
H em,uESiw
hf
JG xdu
k o
hJ Ykd aqmif&u
G cf zhJ ;l \/ bD,mqdik w
f iG f
f u
Ydk rwm;&J &Jut
kd aMumif;Mum;&m &Ju uREykf t
f m;
rl;Ny;D CD-OK qdak eonfh &[ef;wpfyg;udk qdik &f iS w
tultnDawmif;ojzifh vdu
k af c:ay;cJ&h ayonf/ Ny;D vQif oHCem,uxH tyfEcHS \
hJ / aemufwpfyg;rSm
rlNy;D t&yfxrJ mS aomif;use;f ae oHCmxkEiS o
hf mG ;Ny;D ac:aqmifc&hJ ayonf/ xdw
k pfyg;udv
k nf; &JEiS o
hf C
H
em,uxH tyfEv
HS u
kd af yonf/ tkypf zk UJG tMurf;zufaeonfv
h q
l ;kd *dP
k ;f rsm;udv
k nf; tmPmydik rf sm;?
oHCmhtzGJUtpnf;rsm;ESifhyl;aygif;NyD; oHCmxku okwfoif&Sif;vif;ypfoifhayonf/ xkdolwdkY&SdaeorQ
omoemwpf&yfvHk; odumusav\

bGJUwHqdyfomoem/ / t&nftcsi;f &So


d ?l xdu
k w
f eforl sm;tm; bGUJ xl;*kPx
f ;l cs;D jri o
hf nfh xH;k pHonf
bk&m;vufxufuyif &Scd ahJ vonf/ uREykf w
f o
Ykd moemawmfvnf; tpd;k &rif;wdu
Yk qdik &f mq&mawmfrsm;
tm; bGJUwHqdyfuyfvSLcJhMuonfudk awGU&avonf/ a&S;acwfu q&mawmfBuD;rsm;rSm wu,ft&nf
tcsi;f &SMd uolrsm;jzpf bGUJ wHqyd t
f "du q&mawmfBu;D rsm; r[kwMf uay? tpd;k &uvnf; t&nftcsi;f &So
d l
udrk S cs;D jri Nhf y;D ? q&mawmfBu;D rsm;uvnf; bGUJ wHqyd *f P
k rf armufMu? bGUJ wHqyd jf zifh Ncrd ;f ajcmufrpm;Muay/
odaYk pumrl ,cktcg bGUJ wHqyd af wGuvnf; azmif;yG? bGUJ wHqyd &f iS rf sm;uvnf; armufrmMu bGUJ wHqyd f
omoemonf bk&m;omoemudk zsuq
f ;D ypfaeavNy/D qd&k ,
S v
f pfacwfuvlxo
k C
H mxkonf bGUJ wHqyd &f
q&mawmfBuD;rsm;udk MunfndKav;pm; tm;xm;Mu\/ q&mawmfBuD;rsm;uvnf; trSefwu,fyif
tbufbufrS jynfph MkH u av;pm;xdu
k v
f \
S / xdak cwf tbd"Zr[m&|*kb
k UJG wHqyd u
f kd wpfEpS v
f Qif
wpfyg;ESpyf g;om qufuyfavonf/ onfxufrydak y/ t*r[my@dwbGUJ wHqyd u
f v
kd nf; ESpyf g;oH;k yg;om
qufuyfavonf/ onfxufrydak cs/ ta&;tcif;Ny;D pumvyif pepfukd usio
hf ;kH Muao;\/ xdEk pS w
f iG f
uREykf w
f \
Ykd rpd;k &drw
f u
kd o
f pfq&mawmfBu;D ESihf A[ef;anmifwek ;f q&mawmfBu;D [l ESpyf g;om t*r[m
y@dwbGUJ &&Sad vonf/ pmoifwu
kd \
f t"dywdq&mawmfBu;D jzpf xdu
k w
f efv\
S / aemufEpS rf sm;wGirf l
t*r[my@dwrsm;? tbd"Zrsm; rdI&moDtvm; rdIvdkaygvmMuavonf/ t*r[my@dwqdkvQif
wpfEpS v
f Qif tyg;ajcmufq,fausmf cs;D jri chf &H \/ oHCmxku vGwv
f yfa&;aeY bGUJ wHqyd af y;yGu
J kd rlvwef;
a*Zuf[k qdMk u\/ ESmacgif;IUH Mu\/ um; omoema&;OD;pD;Xmeuay;aom wefz;kd &Sb
d UJG rsm;? wefz;kd rJh
vmyHk? azmif;yGvmyHk aiGpuLtwkvdk jzpfvmyHkwnf;/
omoema&;OD;pD;XmerS omoemxGe;f um;jyefyY mG ;a&;Xme[l XmecGw
J pfct
k opf ay:aygufvmcJh
ayonf/ xdkXmerS *E0gpu(pmcs)bGJUrsm;? urXmep&d,(urXmef;q&m)bGJUrsm;? o'raZmwdu"Z
(omoemjyK)bGUJ rsm;ESihf vly*k Kd vrf sm;twGuf oD&o
d "k r? oD[ok"r ponfjzifh rsm;jym;pGm cs;D ajrm ufvmyg
onf/ omoema&;OD;pD;XmerSay;aom &Sm;yg;bGJUrsm; aygrsm;vm wefzdk;&SdbGJUrsm; wef;zdk;rJhjzpfMu
ESmacgif;IUH aeMucsed w
f iG f wefz;kd rJb
h UJG rsm;? aiGpuLtwkvkd azmif;yGvm omoemawmfrmS vnf; &p&mr&Sd
jzpfcahJ vonf/ pmcs pmcsbUJG &vQi?f urXmef;jy urXmef;q&mbGUJ &vQi?f omoemjyK omoembGUJ
&vQif &onfb
h UJG ESihf vkyo
f nft
h vky?f *kPEf iS jhf 'yf xif[yfaevQiu
f m; om"kac:p&myif aumif;avonf/
,ckrl pmwpfv;kH rQrcsov
l nf; pmcsbUJG &? bmrQrvkyb
f J xdik pf m;aeoluvnf; omoemjyKbUJG &? urXmef;
q&mr[kwfygbJ urXmef;q&mbGJU&? w&m;wpfyk'frQ ra[mygbJ "ruxdubGJU&olu &ae
olawmfaumif;rsm; pdwt
f aESmuft,Suf jzpf&avonf/ q&mawmfwpfyg;qdv
k Qif t*r[my@dwbGUJ
&vdk pmcswef;oHCmrsm;udk pmac:csNyD; bGJUawmif;avQmufvTmwifavonf/ pmcs&m pmcsEdkif
pmcsjcif;jzpfvQif awmfao;onf/ pmrcsEikd b
f J bGUJ wHqyd v
f ckd si
f pmcsjcif; oHCmrsm; qif;&J&avonf/
yk'fppfusrf;vmoH0Pem enf;av;q,fudk owif;pmjzifhuG,f zwfjyavonf/ xdkq&mawmfrSm
tBu;D wef; tqifrh Qom&S
d pmrcsEikd af y? pmcswef;udk pmrcsvQiv
f nf; t*r[my@dwbGUJ wHqyd f pHEeI ;f rrD

jzpfayrnf/ odjYk zpf 0denf;vGwv


f yk
f pmcsjyjcif;jzpfav\/ bGUJ awmif;avQmufvmT wifNy;D onft
h cg
pmrcsawmhay/ xdktcgusrS pmoifom;rsm; oufom&m &av\/
a&S;u tpk;d &rsm;um; xdu
k w
f ef cs;D ajrm ufjcif; jzpf\/ a&S;q&mawmfBu;D rsm;uvnf; trSef
wu,f xdkufwef csD;ajrmufcH&jcif;jzpf\// ,ckrl bGJUwHqdyfzdkY avQmufvTmtrsKd;rsKd; axmufcHcsuf
trsK;d rsK;d vkyNf y;D wifawmif;ae&avonf/ avQmufvmT wifjkH zifh rNy;D ao;bJ aiGvnf; vdu
k &f ao;av
onf/ omoema&;t&m&SdBuD;rsm; csufcsif;BuD;yGm;oGm;Mu\/ wdkufBuD;rsm;tysHpm;? um;BuD;rsm;
taumif;pm;jzifh pD;yGm;jzpfMuav\/ bGUJ wHqyd &f q&mawmfrsm;\ ]]aumif;rI}}yifwnf;/
xdt
k &m&SBd u;D ESiyhf wfouf urmat; [moav;awG jzpfay:cJzh ;l avonf/ q&mawmfwpfyg;
u bGUJ avQmufygvsuf r& t&m&SBd u;D xHomG ;&m t&m&SBd u;D u ]]pdwyf gvufygvkyrf S &rSmayghb&k m;}}[k
ajymvdu
k af v\/ bGUJ wHqyd v
f ckd siaf eHjk zifh rNy;D bJ? aiGvnf;ay;&ao;onf[v
l /Ykd
vlwpfa,mufuvnf; xdt
Yk wl xdq
k &mBu;D qDomG ;&m ]]cifAsm; - 'gapwemtawmfenf;yHk &w,f}}
[k ajymav\/ xdt
k cg bGaYJ wmif;olu kww
f &uf em;rvnf ]]renf;ygbl;cifAsm;? uReaf wmftrd rf mS
aeYpOf oHCmq,fyg; qGr;f avmif;ygw,f}}[k jyefajymav\/ aiGenf;aevQiv
f nf; bGUJ ay;yHrk ay:ay/
q&mawmfwpfyg;url aiGenf;aomfvnf; trsm;BuD;[k xif&avatmif AdkvfcsKyfyHkyg aiGpuL
q,fweft&GuBf u;D rsm;udk xkyNf y;D ay;av\/ q&mBu;D u yGNy[
D k xifum aiGxyk Bf u;D rsm;udk tcef;wGi;f 0if
a&wGuaf vonf/ jyefxu
G v
f mNy;D ]]t&Sib
f &k m; 'Dwpfywfawmh ygrSmr[kwaf o;bl;}}[k avQmufav\/
aiGvnf;jyefay;av\/ bGUJ wHqyd af wmif;pm;olrsm;ESihf bGUJ wHqyd af &mif;pm;olrsm;omwnf;/ tcsKUd uvnf;
aiGb,favmufay;& ay;&? t&if;aMuonf[k qd\
k / bGUJ wHqyd jf ypm; Ncrd ;f ajcmufpm;rnfh pD;yGm;a&;orm;
rsm;omwnf;/
q&mawmfBuD;wpfyg;onf vGwfvyfa&;aeY bGJUwHqdyfaMunmwdkif; ]]om"kygAsm? om"k? om"k}}
awmfMuygayw,f? xdu
k w
f efMuygayw,f}}[k tNrw
J ef; om"kac:av\/ xkaYd emuf olvnf; bGUJ wHqyd f
&vd
k qdik &f muyf aiGay;&m olvnf; t*r[my@dwbGUJ &avonf/ xdt
k cgusrS ]]a&S;u ratay;awG
vnf; igvdkyJ aerSm}}[k ajymav\/
xdo
k Ykd bGUJ wHqyd rf sm; azmif;yG ynm&Srd sm; taeMuyf? taecufvmjcif;aMumifh wpfcsKUd q&mawmf
rsm;rSm bGUJ wHqyd q
f ufuyfzYkd urf;vSr;f vmonfuakd wmif r,l0aH wmhay/ a&maumaomaum jzpfrmS pd;k
av\/ a&S;tcgwke;f u jcaoFx
h ;D ESiahf jracG;rwdYk aygif;oif;MumrS acG;jcaoFah v; arG;avonf/ xdak cG;
jcaoFah v;onf toGio
f @eftm;jzifh tzjcaoFEh iS w
hf Nl y;D ? toHtm;jzifh trdajracG;oH xGuaf vonf/
wpfaeYaomtcg rdk;&GmNyD;csdef jcaoFhrsm;u aysmfjrL;uckefvsuf jcaoFhvdka[mufMuav\/ xdktcg
acG;jcaoFhav;uvnf; jcaoFhrsm;ESifhtwl a&ma&mif jrL;wl;atmf[pfavonf/ toHu jcaoFhoH
rxGufbJ ajracG;oHxGufvm jcaoFhoHMum; acGtloH xif&Sm;oGm;avonf/ xdktcg jcaoFhrsm;u
&Suf&GHUoGm;MuNyD; ra[mufawmhbJ jyefoGm;Muav\/ ('kuedygwf? to'do0*f? oD[aumwKZmwf)
wifw
h ,frphJ mG ? auo&mESi?hf od*gF vDarG;? acG;jcaoFih ,f? om;rsm;v,f? &,fz,
G af [mufjcif;/
(rCa'0? pmyd'k f 223)

uREfkyfonf q&mawmfBuD;wpfyg;\ w&m;awmfudk emMum;cJhzl;\/ y&d,wdomoe[dw


toif;Bu;D a[mMum;aomw&m;awmf jzpf\/ xdw
k &m;yGJ pmcstausmq
f &mawmfBu;D u ]]bke;f Bu;D wdu
Yk
t*r[my@dwbGUJ ? tbd"ZbGUJ wdu
Yk kd rjrwfE;kd ygbl;? bmvdv
Yk q
J &kd if olwu
Ykd bmvdaYk y;rSe;f udk rodb;l ?
bke;f Bu;D wdYk &xm;wJh ouso[
D bGUJ wHqyd u
f o
kd m bke;f Bu;D wdYk jrwfE;kd ygw,f? bmaMumifq
h kd 'Douso[
D
bGJUwHqdyfu rEav;NrdKU&Sd pmcstausmfq&mawmfBuD;rsm;u ar;cGef;xkwf ppfaq;Mu? bkef;BuD;wdkYu
q&mawmfBuD;rsm;&JU ar;cGef;awGudk ajzqdkEdkifMuvdkY 'DbGJUudk&cJhMuwm? bkef;BuD;wdkY BudK;pm;rIeJY bkef;BuD;
xdu
k w
f efvYkd &xm;wJh bGUJ wHqyd jf zpfvYkd bke;f Bu;D wdu
Yk ouso[
D bGUJ udyk J jrwfE;kd ygw,f}}[k a[mMum;onf
udk emcJh&avonf/ jcaoFhyDyD r[mqD r[maoG;&Sdaom q&mawmfBuD;ygwum;/
uREykf o
f nf 2000 ckEpS u
f &efuek Nf rKd U tbd"rmydcYk saeaom q&mrBu;D wpfa,mufukd awGUzl\/
xdq
k &mrBu;D onf Xmewpfck vufaxmufneT Mf um;a&;rSL;tqif&h dS t&m&SBd u;D jzpfavonf/ tbd"rm
ydcYk svmonfrmS ESpaf ygif;oH;k q,fausm&f cdS NhJ y;D ? oifwef;om;aygif; ig;&mausmf ydcYk scahJ vonf/ olUtm;
wynfrh sm;u omoemjyKbUJG wHqyd f avQmufcikd ;f avQmufwif&mwGif aiGEpS af omif;ay;rS &rnf[k ajymav
\/ xdt
k cg xdq
k &mrBu;D u uREykf t
f m; ]]aiGay;rS bGUJ &r,fqv
kd Ykd wynfah wmfr ravQmufawmhb;l bk&m;}}[k
avQmufav\/ omoemtwGuf wu,ftvkyfvkyfolrsm;tm; csD;jrifhaombGJU r[kwfygwum;/
wpfcsKUd rSm ysv
H eG cf geD;wGif aemufq;kH tcsed w
f iG f aq;Hx
k v
d u
kd
f bGUJ wHqyd u
f yfonfuv
kd nf; awGU&
\/ aemufq;kH xGuo
f uf bGUJ wHqyd pf v
JG rf; vGeaf wmfrv
l Qif ysaH wmfrrlbJ vQK;d awmfrzl rYkd sm;avonf/
Nyw
d m jzpfbUJG wHqyd Bf u;D ygwum;/
t*r[my@dwbGUJ udk okycf jJG yonfh q&mawmfBu;D wpfyg;xHvnf; pmvdu
k zf ;l \/ xdq
k &mawmf
Bu;D u pmcspOf odYk rdeaYf vonf/ ]]wdu
k af y;? awmif;ay;? Asm'dwaf y;? xdu
k af y;av;t*w/hJ wpfcsKUd u
wdu
k v
f &Ykd wm? wpfcsKUd u awmif;vd&Yk wm? wpfcsKUd u tmPmydik t
f &m&SBd u;D awG ay;cdik ;f vd&Yk wm? wpfcsKUd u
awmh tm;emyg;em xdu
k w
f efol enf;enf;yg;yg;udk a&G;cs,Nf y;D ay;wm}}[k t*av;rsK;d udk okycf jJG yav
onf/
vlwt
Ykd m; omoemawmfqikd &f m bGUJ wHqyd rf sm; cs;D jri jhf cif;onf bk&m;vufxufawmfuyif tp&Sd
cJah vonf/ ,cktcgvnf; bk&m;vufxufuuJo
h Ykd vly*k Kd vw
f t
Ykd m; omoemawmfqikd &f m bGUJ wHqyd f
awmfrsm; cs;D jri jhf cif;udk *kP,
f 0l rf;ajrmufpmG BuKd qrdk ad yonf/ odaYk omf ckw&f mwpfjcm; &S&mwpfjcm; jzpfchJ
avonf/ "rppfomoemjyK vly*k Kd vrf sm;udk cs;D jri jhf cif;udk bGUJ wHqyd v
f ckd si
f bGUJ wHqyd rf ufarmNy;D tvSL
vkyMf u? &[ef;cHMu? &Sijf yKNy;D ta&mifq;kd vdu
k Mf uavonf/ wpfcsKUd rSm bGUJ wHqyd v
f ckd si
f &[ef;avmif;
av;ig;q,fukd wpfNyKd iw
f nf; &[ef;cHMuavonf/ wpfNyKd ief ufwnf; uav;av;ig;q,f t>rmyl;arG;
ouJo
h Ykd jzpfav\/ &[ef;rsm;udk tb,foYkd axmufyEhH ikd yf grnfenf;? &[ef;'um0w&m; ausyeG Mf uygOD;
rnfavm? &[ef;'umr&S
d pm&if;ay;vdu
k &f aom &[ef;avmif;rsm;rSm &[ef;wpfcgESihf jim;cJMh uavNy/D
&[ef;'umu &[ef;cHNy;D a&pufcsNy;D csed rf pS &[ef;rsm;udk vSnrhf MunfMh uawmhay/ bJrsm;vdk tNy;D ypfxm;

cJhMuav\/ xdktvSLonf tusKd;BuD;ygOD;rnfav? *kPfrufarmaomtvSL? yumoetvSL? olawmf


aumif;rsm; om"krac:Edik af om tvSLjzpfav\/ xdo
k Ykd bGUJ wHqyd &f ruaf Mumifh &[ef;vkc?H tvSLvkjyKMu
olrsm;udk tvSLjyKwwfatmif qHk;rzdkY vdkvmavNyD/
"rudkrsufuG,fjyKavNyD/ / r[etzGUJ onf omoemxGe;f um;jyefyY mG ;a&;twGuf zGUJ pnf;xm;aom
tzGUJ Bu;D jzpfaomfvnf; OD;wnfcsuv
f cJG ahJ vNy/D "r xGe;f um;atmif vky&f rnft
h pm; "ruEkd ydS u
f yG af eMu
av\/ usr;f pmXme pmaypdppfa&;rl0g' ]]rSeaf omfvnf; yk*Kd vaf &;&m xdcu
kd rf &I v
dS Qif xkwaf 0cGirhf jyK?
rSeaf omfvnf; *dP
k ;f *Pudk xdcu
dk rf &I v
dS Qif xkwaf 0cGirhf jyK rSeaf omfvnf; tajctaeESit
hf csed t
f cg umv
rnDnw
G v
f Qif xkwaf 0cGirhf jyK}}ponfjzifh "rukd vumkp(d rESpo
f ufonft
h rSwt
f om;)xd;k abmifcwf
xm;avonf/ xdrk 0l g'tvkt
d & qd&k aomf ]]yk*Kd v?f *dP
k ;f tpd;k &udrk xdcu
kd ?f umva'oESin
hf v
D Qif "rEiS hf
rnDaomfvnf; xkwaf 0ap}}[k t"r0g'udk tm;ay;&ma&mufaeavonf/ xdaYk Mumifv
h nf; wefMY unf
awmiftrSm;awmfypkH mtkyu
f kd ydwyf ifNy;D ? "rEiS rhf nDaompmtkyrf sm; xGuaf y:aejcif;jzpf\/ omoemzsuf
tzGUJ tpnf;Bu;D ygwum;/ omoema&;ESihf ywfoufaom Edik if aH wmftcrf;tem;rsm; tewvuPm
okwu
f kd &Gwq
f ckd iG yhf w
d x
f m;aMumif; od&avonf/ tew0g'udk rusio
hf ;kH Ho
k mr[kwaf wmhbJ vufrcH?
r,HMk unfonfo
h abm oufa&mufaeayonf/ tm*rif;q&mESihf tm*rif;'umBu;D rsm;ygwum;/
rif;q&mvkyfvdkol/
/ r[etzGUJ onf rif;q&mBu;D rsm;jzpf\/ rif;yGpJ ;kd yGJ tcrf;tem;rsm; rif;rsm;
u wky0f yfakd oMuojzifh b0if<uaeMu\/ omoemtwGuf tvkyv
f yk zf Ykd pdwrf 0ifpm;Mu? t&m&SBd u;D rsm;
xH tvkt,uf vufrSwfvkawmif;aeMu\/ zkef;awmif;onf? ajrawmif;onf? opfawmif;onf?
bdvyfajr awmif;onf? pufqDawmif;onf? um;oGif;zdkY vufrSwfawmif;onf/ EdkifiHydkif ajrxdk;puf?
bl'Zkd mum;Bu;D udyk if tNy;D tydik o
f rd ;f ydu
k zf Ykd tvSLcHonfvnf; &S\
d / tvkyrf sm;udo
k m pdw0f ifpm;Muav
onf/ aemufaemif rif;q&mvkyv
f o
kd rl sm; owdxm;rdap&ef q&mawmfO;D Akp\
f Mo0g'udk wifjyvdu
k af y
onf/
anmifuefrS q&mawmfO;D us;D (jynfq&mawmf)udk jynfrif;om;uyif
h aejynfawmfoYkd a&mufvm
onfwGif q&mawmfOD;Akpfu Mo0g'ay;avonf/ ]]armifusD; rif;udk rif;om;uyifh udk;uG,fojzifh
rif;q&mawmf jzpfayNy/D odaYk omf bk&m;tvdak wmftwdik ;f usirhf S bk&m;om;awmfjzpfrnf? rif;vdv
k u
kd
f
usifhvQif rif;\om; jzpfvdrfhrnf/}} (ndKjr? ukef;abmif&SmyHkawmf? pm-291)bk&m;om;awmfavm? rif;
om;awmfavm? apmaMuma0zefoifv
h yS g\/ "r&mZf\ om;awmfBu;D rsm;jzpfvQif awmfao;\/ t"r
&mZm\ om;awmfBu;D rsm; jzpfvQiu
f m; omoe&p&m&Srd nf r[kwaf wmhay/
&aohvv
kd kd &[ef;vdv
k Ekd iS hf rif;q&mvkyaf eol a'gufcsmaqmif;onfh usKu
d x
f ;D aqmifu,
kd af wmf
BuD; rif;q&mjzpfaomtcg r[etzGJUu q&mawmf q&mawmf [k wpfaMumfaMumf awmfMuav\/
Edik if aH wmftcrf;tem;rsm;rSm r[eESi&hf aoh wef;wlae&m,lMuavonf/ omoemzsu&f aoh,w
k u
f kd
wef;wlae&may;&aumif;avm [k jynfolrsm; ESvHk;emMu\/ txl;ojzifh omoemh0efaqmif
q&mawmfBu;D \ wynfrh sm;u tjyif;txefw
I cf sMuavonf/ w&m;rJv
h eG ;f aeNyw
D nf;/

vufudkif'kwfBuD;rsm;/
/ Oyg,fav;rsKd; &Sdavonf/ 4if;wdkYrSm 'geOyg,f? omrQOyg,f? ab'
Oyg,f? '@Oyg,f wdjYk zpfavonf/ 'geOyg,fqo
dk nfrmS vufaqmifay; vSL'gef;ay;urf; pnf;H;k enf;
jzpf\/ omrQOyg,fqo
kd nfrmS Oya'jzifh pnf;H;k enf;jzpf\/ ab'Oyg,fqo
kd nfrmS pdw0f rf;uGjJ ym;atmif
oif;cGo
J nfh enf;AsL[m jzpf\/ '@Oyg,fqo
kd nfrmS axmif'Pf? ao'Pf ponfjzifh 'Pfwyf ESyd u
f yG f
aomenf;jzpf\/ uREykf w
f t
Ykd pd;k &onf Oyg,fav;rsK;d jzifh Edik if aH &;orm;rsm;udv
k nf;aumif;? oHCmrsm;udk
vnf;aumif; pnf;H;k odr;f oGi;f avh&adS yonf/
'geOyg,fjzifh oHCmawmfrsm;udk pnf;H;k &m rsm;pGmatmifjrifavonf/ TV vSLonf? uGeyf sLwm
vSLonf/ zkef;onf? um;vSLonf? ausmif;vSLonf? EdkifiHa&;q&mawmf trsm;pkrSm 'geOyg,fatmuf
'l;axmufomG ;cJMh uavonf/ xdo
k rYkd S rNird ;f ao;vQif bGUJ wHqyd u
f yfvLS jyefavonf/ bGUJ wHqyd t
f &Sed t
f 0g
aMumifh om,mrdef;armoGm;Muavonf/ um; 'geOyg,f\ atmifjrifrI jzpf\/
'gejzifh r&ao;vQif ab'udu
k sio
hf ;kH avonf/ wdu
k cf gatmif pnf;H;k onf? pmar;yGrJ sm; rusi;f y
Edik af tmifvyk o
f nf? tiftm;enf;atmif oif;cGaJ vonf/ yxrjyefpmar;yGJ oufwrf;ESpw
f pf&mausmf
umvwGif acwftqufqufrS A[dOk ;D pD;pepfjzifh usi;f yvmcJ&h m ,aeYacwfwiG f wdik ;f ESijhf ynfe,fcu
JG m
wdik ;f ppfjynfe,fppfjzpfatmif vkyaf vonf/ odrYk o
S m rEav;? &efuek af e oHCmrsm;u tjcm;wdik ;f ESihf
jynfe,frsm;odYk oGm;a&mufajzqdMk urnf/ NrKd UBu;D rsm; oHCmtiftm; enf;oGm;rnf jzpfavonf/ xdo
k Ykd
wdik ;f ESijhf ynfe,fczJG t
Ykd wGuf taMumif;jycsuv
f akd omtcg ar;cGe;f rsm; azmufypfvu
kd Mf uavonf/ wpfEpS f
r[kwf ESpEf pS f r[kwf oH;k av;ESpf qufwu
kd af r;cGe;f aygufjcif; jzpf\/ ar;cGe;f ayguf A[dpk epfrEdik [
f k
qdu
k m jynfe,fEiS w
hf ikd ;f rsm;odYk vufvyJT pfvu
kd af vonf/ xdt
k cg NrKd UBu;D rsm;rS pmoifom;rsm;rSm NrKd Uav;rsm;?
jynfe,frsm;odkY oGm;a&mufajzqdkMuavonf/ tqdkygXmersm; ar;cGef;vnf;rcuf? yHkpHtrsKd;rsKd;jzifh
vGwv
f yfpmG Munfah &;cGihf ajzcGi&hf avonf/ wpfcsKUd qdk wpfae&mratmifvQif wpfae&matmifvrd rhf nf
[laom &nf&G,fcsufjzifh ESpfae&m? oHk;ae&m vufrSwfxdk;NyD; ajzqdkavonf/ vGwfvyfpGmajzqdk&
twef;wpfcw
k nf;rSmyif ESpcf goH;k cg atmifjrifaeonfvnf; &Sad vonf/
xko
d Ykd pmoifom;rsm; tusiyhf su
f t&nftcsi;f rJo
h moemBu;D xGe;f um;rnft
h a&;? t&nftcsi;f
&Sad om omoemawmfBu;D ysupf ;D rnft
h a&; r[etzGUJ onf uefu
Y u
G rf t
I vsO;f r&S?d tusK;d tjypf pdppfrI
tvsO;f r&Sb
d J tpd;k &vkyo
f rQ oabmwlMuavonf/ uREykf w
f \
Ykd q&mrpd;k &drw
f u
kd o
f pf yxrr[mem,u
q&mawmfBu;D ESihf tjcm;ESpyf g;uom tjyif;txef uefu
Y u
G o
f nf[k od&avonf/ odaYk omf xdq
k &mawmf
rsm;udv
k nf; Edik if jH cm;odYk wpfzufvn
S hf apvTwNf y;D uG,&f m tpnf;ta0;xajrmufatmif vkyv
f u
kd Mf u
avonf/ oHCmtm; bk&m;rqefomqdo
k vdk (47)yg; ESpyf g;oHyk g; t&mr0if omoemusqif;cJjh cif;
jzpfavonf/ wdik ;f ppfjynfe,fppf cGv
J u
kd cf sed rf pS pmoifom;rsm; t&nftcsi;f r&SMd uawmhay/ pmcswef;
odYk a&mufaeonfw
h ikd f ti,fwef;tqifyh if rrDMuawmhay/ um; ab'Oyg,f\ xda&mufrI jzpfav
onf/

odYk ab'Oyg,fjzifh aqmif&u


G &f m use&f adS eao;vQif '@Oyg,fukd usio
hf ;kH avonf/ tjyif
rxGu&f trdex
Yf w
k jf cif;? tuGuq
f if zrf;qD; axmifcsjcif;rsm; vkyaf vonf/ xdo
k rYkd S r&vQif aoewfjzifh
ypfcwfjcif;? ypfowfjcif;rsm;jzifh Nird af tmifvyk af vonf/ tpd;k &vkyo
f rQukd r[eu vufyu
kd Mf unfah e
avonf/
uREykf af x&0g'pmtkyx
f u
G af omtcg wefMY unfawmif0g' t"rreS ;f xif&mS ;oGm;avonf/ xdo
k Ykd
wpfwikd ;f jynfv;kH qlyu
G Nf y;D kwf w
k o
f o
J J jzpfaeygvsuf r[eu bmrQrvkyaf y/ trSeq
f v
kd Qif pmtkyf
xGuv
f mNyD Nird af evdYk rjzpfawmhb;l ? ESpOf ;D ESpb
f ufac:Ny;D "r^t"r qH;k jzwfMurnf[k qifah c:oifah v
onf/ uREykf u
f wefMY unfawmif idw
k &m;? &,fw&m; rSww
f rf;acGrsm;udk AG'D ,
D kd rkH sm;jyjcif;? bk&m;Bu;D
jyjcif;aMumifh Edik if aH &;ul;pufawmhrnf[q
k u
kd m tmPmydik rf sm;u 0efBu;D od?Yk 0efBu;D u nTecf sKyo
f ?Ykd nTecf sKyrf S
r[eodYk tqifq
h ifn
h eT Mf um;MuavrS r[eu xvkyaf vonf/ wefMY unfawmifq&mawmfukd t"r0g'
jzpfaMumif; 0efcv
H ufrw
S x
f ;kd cdik ;f onf/ uREykf u
f kd cGijhf yKcsurf &bJ pmtkyrf xkwzf Ykd 0efcv
H ufrw
S x
f ;kd cdik ;f av
onf/ xdt
k cg uREykf u
f wefMY unfawmifq&mawmf t"r[k 0efcaH Mumif; owif;tjzpf owif;pmxJrmS
xnfrh o
S m wdik ;f oljynfom;awG trSm;trSeo
f rd nf jzpfaMumif;? ,ckrl wefMY unfawmifuvnf; w&m;
qufjyaejcif;? uREfkyfuvnf; pmtkyfxkwfa0aejcif;aMumifh jynfolvlxkrSm b,ft&m rSef rSef;rod
jzpfaeMuaMumif; avQmufxm;&m? nTecf sKyf a'gufwmrsK;d jrifu
h uefu
Y u
G af vonf/ q&mawmfBu;D rsm;u
vnf; Nird af eMuavonf/ jrif;jcq
H &mawmfO;D udww
d pfyg;wnf;uom uREykf af vQmufxm;csuu
f kd vufcH
avonf/ odkYaomf trsm;ESifhwpfyg;jzpf bmrQrwwfEdkif&Smay/ uREfkyfuowif;pmxJ rxnfhvQif
vufrSwfrxdk;Edkif[k tMuyfudkifvQif tmPmzdqefrIjzifh uREfkyfudkzrf;rnf trSefyif/ uREfkyfudkzrf;vQif
r[euvnf; wm;jrpfrnfr[kwaf y? wm;jrpfvpkd w
d &f v
dS Qiv
f nf; wm;jrpfyikd cf iG hf r&Sad y/ uREykf o
f nf uREykf f
q&mrsm;udk iJah eom vufrw
S x
f ;kd cJjh cif; jzpfavonf/ aemufq;kH uREykf q
f Eukd vdu
k af vsmonft
h aejzifh
oHCtzGUJ tpnf;tqifq
h iho
f Ykd pmxGuaf y;rnf[k acsmv
h u
kd af vonf/ uREyfk v
f nf; wu,fxifrw
S Nf y;D
apmifhaeav&m wpfvwnf;rvm? ESpfvvnf;rvm uREfkyfudk,fwdkif xkwfjyefypfvdkuf&avonf/
"r0ed ,aMumifh &[ef;jzpf&onf? "r0ed ,aMumifh omoem&Sad e&jcif;jzpfonfukd odygvsuf ta&;tBu;D
"r0ed ,udpB u;D udk y"mevkyif ef;wpfct
k jzpf ta&;ay: vky&f aumif;rSe;f rodMuay/ txuftrdeu
Yf o
kd m
apmifah eMuav\/
xdaYk emuf uREykf u
f zkd rf;Ny;D aomtcg oHCmxku tH<k uavonf/ xdt
k cg oHCmrsm; nrxGu&f
trdefYxkwf&ef tpdk;&u nTefMum;avonf/ r[eu xkwfaumif;\? rxkwfaumif;\ rpOf;pm;ay/
&Su&f aumif;rSe;f vnf; roday/ rsuEf mS ajymifwu
kd
f xkwv
f u
kd Mf ujyefavonf/ wpfjcm;oHCmrsm;rSm
xdcu
kd rf rI &Sad omfvnf; w&m;a[mq&mawmfrsm;rSm ntcgom a[mMum;Mu rsm;pGmxdcu
kd ef pfem
&avonf/

xdkYaemuf uREfkyf\ w&m;acGrsm;? pmtkyfrsm;xm;&m ausmif;wdkufrsm; 0ifa&muf&SmazGvQif


jyemBu;D xGm;vmEdik
f ]]w&m;r0ifww
d af cG? pmtkyrf sm; rnfonfah usmif;wdu
k rf mS rS rxm;&}}[k trdeYf
xkwfcdkif;awmhvnf; xkwfjyefvdkufavonf/ xkwfjyefonfh xdktrdefYaMumifh wpfEdkifiHvHk;&Sd oHCmxk?
vlxku yGwfavmxukefMuavonf/
tpd;k &u wkwjf zifh omoemzsuv
f Qif xdw
k w
k o
f nf r[eyif jzpfavonf/
tpd;k &u ajcjzifh eif;acsNy;D omoemzsuv
f Qif xdak jconf r[eyif jzpfavonf/
tpd;k &u aoewfjzifh omoemzsuv
f Qif xdak oewfonf r[eyif jzpfavonf/
r[eonf tpd;k &\ vufuikd w
f w
k f omoemzsut
f zGUJ tpnf;Bu;D jzpfav\/
&yyfwnfrIrSm;ol/ / r[eonf oHCmtwGuf omoemtwGuf zGJUpnf;xm;aom tzGJUjzpf
aomfvnf; oHCmvufrv
S nf;aumif;? omoembufrv
S nf;aumif; &yfwnfrrI &Scd ahJ y/ 4if;wdYk &m;xl;NrzJ ?Ykd
tmPmNrJzdkYtwGuf tpdk;&bufrS tNrJ&yfwnfwwfavonf/ 19-10-2003 wGif jzpfyGm;aom
ausmufqnft"dudP
k ;f aMumifh 22-10-2003 wGif ausmufqnfNrKd U\ tBu;D qH;k pmoifwu
kd rf S y"me
em,uq&mawmfBu;D ESihf pmcswynfBh u;D rsm;udk tpd;k &u zrf;avonf/ xdo
k Ykd q&mawmfBu;D wpfyg;udk
tvG,w
f ul zrf;zdt
Yk wGuf NrKd Ue,foC
H em,uOuXq&mawmfBu;D u ulnaD vonf/ tqifq
h ifah om
oHCem,ursm;udk wifjyavQmufxm;jcif;r&SdbJ zrf;onfudk r[eu rod[efaqmifaeayonf/
q&mawmfBuD;tm; tpmESifha& oHk;&uftiwfxm;NyD; xdk;BudwfuefaMumufMu? ESdyfpufnef;yrf;MuNyD;
twif;t"r0efccH ikd ;f vufrw
S x
f ;kd cdik ;f Ny;D axmifcsaMumif; r[exH wifjyavQmufxm;onft
h cgvnf;
ikww
f w
k o
f mNird af eMuavonf/ arwm&yfco
H ifv
h suv
f nf; r&yfccH ahJ y/ bmrQrodovdk bmrQrywfouf
ovdk a&iHEk w
I yf w
d af eawmfrMl u\/ wpfEpS v
f nfrvGw?f ESpEf pS v
f nf;rvGw?f oH;k ESpv
f nf;rvGwo
f nft
h cg
vnf; xdkenf;vnf;aumif;yif/ vla&SUola&SUum; olwdkYrSm tmPm&Sdovdkvdk? vkyfydkifcGifh&Sdovdkvdk
txifBuD;atmif <um;MuxGm;Muavonf/ tm;vHk;vufvGefNyD;rS od&vdkY bmrQrwwfEdkifawmhbl;[k
qdo
k u
l qdak o;\/ opfr?I aq;rI ponfjh zifh &mZ0wfrrI sm;udak wmh wufwuf<u<u a&G;xkwaf y;awmfrl
Mu\/ pmoifwdkufBuD;wpfckvHk;\ tBuD;qHk;q&mawmfvnf;jzpf? NrdKUe,foHCem,u twGif;a&;rSL;
q&mawmfvnf;jzpfNy;D omoemawmftwGuf tzGUJ tpnf;twGuf ESpaf ygif;rsm;pGm vufwv
JG yk u
f ikd v
f m
onfh q&mawmfBu;D wpfyg;udrk S tumtuG,rf ay;Edik ?f ru,fwifEikd Mf uay/ omoemtwGuf oHCmxk
twGuf bmrQ tmrcHcsurf ay;Edik o
f nfh pnf;pdrcf t
H zGUJ tpnf;Bu;D jzpf\/
bk&m;vufxufu ydvEd 0 pax&fonf tjypfrhJ qGr;f 'umr om;trdukd Adro
d m&rif;u zrf;onfh
twGuf eef;awmftxd oydwfydkufvdkufoGm;NyD; ajz&Sif;u,fwifawmfrlcJh\/ &[Emjzpfaomfvnf;
at;at;vlvl raeEdik &f mS cJah y/ trSew
f &m;bufrS &yfwnf &Sib
f &k ifukd &J0phH mG &ifqikd cf ahJ v\/ r[e
tzGUJ u (47)yg;pHn
k D tpnf;ta0;rSm wifjyrnf? aqG;aEG;rnf? twnfjyKcsu&f ,lrnf/ Ny;D vQif tmrcHcsuf
ay;rnf? tpd;k &udk arwm&yfcrH nfqv
kd Qif tjypfrq
hJ &mawmfBu;D wpfyg; rvTwEf ikd pf &m taMumif;r&Sad y/

tpdk;&u vTwfray;bJ raeEdkifay/ xdkYaMumifh r[eonf "rtwGuf omoemtwGuf r&yfwnfbJ


tmPmtwGuf ae&mtwGuf &yfwnfaeMuonfh &yfwnfrv
I aJG eaom tzGUJ tpnf;Bu;D jzpfavonf/
xdaYk Mumifh r[etzGUJ rS q&mawmfBu;D rsm;tm; trIEikd zf ?Ykd pD;yGm;a&;aumif;zd?Yk tquftoG,af umif;
&zd?Yk axmufccH su?f arwm&yfccH su&f zdt
Yk wGuo
f m ud;k uG,x
f u
kd af vonf/ r[eaMumifh trIEikd Mf uolrsm;?
r[eaMumifh pD;yGm;jzpfo?l Bu;D yGm;olrsm;? axmifuvGwo
f rl sm renf;ay/ ypKye t
f wGuf oHo&mtwGuf
odumorm"dtwGuawmh vHk;0tm;rudk;xdkuf? rudk;uG,fxdkufaom q&mawmfBuD;rsm; jzpfMu\/
r[etzGUJ rS emrnfq;kd xGuo
f ?l tykyef v
YH iId o
f rl sm;\ psmyeESihf rif;uGe;f q&mawmfBu;D \ psmye
EdIif;,SOfMunfhu odEdkifayonf/ rif;uGef;q&mawmfBuD;\ psmyeonf EdkifiHawmfpsmyejzpfaomfvnf;
tvSLaiGrxnfhrae& trdefYxkwfNyD; aumufcHonfhpepf rusifhoHk;ay? wpfavmuvHk;u MunfndK
aemufq;kH taejzifh ukov
kd ,
f Ml ujcif; jzpf\/ r[exdyw
f ef;t&m&Sd q&mawmfBu;D rsm; psmye twif;
tMuyfaumfco
H nfuykd if trsm;tjym; rxnfv
h LS Muay/
rQ odum MoZmusqif;aeaom tzGUJ tpnf;Bu;D udk tcsed rf jD yKjyifoifv
h aS yNy/D
trsKd;,kwfjrnf;aumifrsm; /
/ r[etzGUJ rS q&mBu;D rsm;om &mxl;*kPaf rmufMuonfr[kw?f
4if;wd\
Yk wynfBh u;D rsm;uvnf; pdeef m;uyfa&mifEiS hf yg;ajymifwwfMuao;onf/ uREykf o
f nf NrKd Uav;wpfck
odYk w&ma[moGm;pOf xdNk rKd UrS 'umrsm;u pdeef m;uyfu,
kd af wmfBu;D rsm; tyg;0yHu
k kd 0dik ;f 0ef;avQmufMu\/
vrf;ab;cs&yfxm;onfu
h m;udk pdeef m;uyfu,
kd af wmfBu;D rsm;um;u yGwq
f o
JG mG ;onf/ um;q&mrsm;u
ajy;vmMuonft
h cg pdeef m;uyfu,
kd af wmfBu;D rsm; um;ay:uqif;vmNy;D ]]bmvJ bmjzpfwmvJ? bmvkyf
csiv
f ?J igwdu
Yk VIP c&D;pOfEiS v
hf mwm}}[k a'gowBu;D &efawGUavonf/ um;Bu;D uvnf; taumif;pm;?
um;bD;Bu;D rsm;uvnf; tjyifou
Ykd m;xGuaf e olwu
Ykd m; bmrQrjzpfaomfvnf; yGwq
f cJG &H onfu
h m;av;
rSm tawmfemoGm;cJh&ayonf/ vlvdkolvdk ajyvnfatmif ajz&Sif;vQifvnf; auseyfzG,f&Sdao;onf/
,ckrl vlyg;0vGe;f \/ ql;ESizhf uf Oyrmudk qifjcifr
d om epfemonfb
h ufu tavQmah y;vdu
k jf cif;jzpf\/
um;ay:u ud,
k yf ikd pf mwef;bGUJ wHqyd f pmwef;Bu;D uvnf; vefpY &maumif;vS\/
r[eq&mBuD;rsm;\ udk,f&HawmfBuD;rsm;uom axmifvTm;Muonfr[kwf? wdkif;tqifh?
NrKd Ue,ftqifrh S q&mBu;D rsm;\ oufawmfapmifBh u;D rsm;? wynfBh u;D wynfah v;rsm;uvnf; axmifvmT ;
wwfavonf/ acwfonfum; oDvacwfr[kw?f okwacwfjzpf\/ tyrm;acwfr[kw?f yrm'acwf
jzpf\/ jA[p&kd af cwfr[kw?f tmPmacwfjzpf\/ oEK|o
D avcacwfr[kw?f *kPw
f *k P
k Nf yKd iaf cwfjzpf\/
*g&0ed0gwacwfr[kw?f twrmeacwfjzpf\/ xdaYk Mumifh &mxl;? tmPm&So
d rl sm;onf &mxl;Bu;D vQif
Bu;D oavmuf? tmPmBu;D vQif Bu;D oavmuf armufrmMuavonf/ &mxl;tmPmr[kwyf gbJ pnf;pdrf
Bu;D olrsm;yif pnf;pdr*f P
k af rmufwwfMu\/ wpfaeY uREykf q
f rG ;f pm;aepOf uREykf q
f &m\ausmif; 'umr
wpfa,muf\ atmfBu;D [pfus,f avQmufxm;oHukd Mum;ae&\/ qGr;f pm;ae&if;jzpf uREykf x
f u
G rf Munfh
rd/ uREykf q
f &m\um;u *spu
f m;jzpfonf/ xd*k spu
f m;jzifh uREykf q
f &mudk vmBuKd pOf vrf;rSm,mOfrawmfrq

xdcu
kd rf I jzpfMuonf/ rD;yGKd iu
hf rD;eDjyonft
h cg t&Sed rf owfEikd
f a&SUwnfw
h nhrf S &yfxm;onfu
h m;udk
0ifwu
kd rf jd cif;jzpf\/ ajyajyvnfvnf awmif;yefpum;ajymvdu
k v
f Qif jyemonf xdak e&myif Ny;D cJrh nf
jzpfonf/ ,ckrl vmBuKd aomwynfah v;u ]]ow&d &dS if ausmif;txdvu
kd cf }hJ }[k pdeaf c:av\/ um;ydik &f iS f
'umrrSm xufjrufol jzpfayrnf/ ,mOfxed ;f &Jukd um;ay:wifum pdeaf c:vdYk wdraf y:xd vdu
k cf ahJ yonf/
q&morm;ESiahf wGUonft
h cg jzpfaMumif;ukepf Of a'gESiahf rmESihf avQmufxm;avonf/ pdeaf c:vdw
Yk rd af y:xd
vdkufcJhjyefawmhvnf; pdefac:olu rxdk;owf0Hhjyefay/ q&mha&SUwGif ukyfukyfuav; ae&&Smav\/
q&morm;jzpforl mS wynfrh aumif; q&macgif;qdo
k vdk ud,
k b
hf ufu rSm;cJo
h nft
h wGuf acgif;at;at;
xm;NyD; ajymorQudk em;axmifay;&Sm\/ 'umravQmufNyD;onfhtcg wynfhav;tm; ar;avonf/
wynfhav;u aMumuf bl;cgav\/ xdktcg 'umru ]]udk,fawmfa,musfm;? wynfhawmfrdef;r?
ud,
k af wmfa,musmf ;jzpfygvsuf bmvdaYk ,musmf ;pum;rajymwmvJ}} ajymif &Si;f av\/ ud,
k af wmfav;rSm
udk,fhbufu rSm;cJhrdonfhtwGuf 'umrudkyif &ifrqdkifEdkifawmhay/ q&morm;\ ajz&Sif;yHkuvnf;
rSwo
f m;p&maumif;vSonf/ ]]uJ bke;f Bu;D bufu rSm;cJNh y?D wynfah v; ud,
k pf m; bke;f Bu;D uyJ awmif;yef
ygw,f? tJ't
D wGuf bke;f Bu;D u bmrsm; aqmif&u
G af y;&ygOD;rvJ}}[k rdeaYf wmfr&l m yifu,
kd u
f yif &[ef;
oHCmqdv
k Qif MunfnKd &if;pGJ &SNd y;D om;jzpf q&mawmfwpfyg;u wd;k d;I awmif;yefaeonft
h cg 'umr\
a'gotmCmwrsm; csucf si;f vTiphf ifum auseyfomG ;cJah yonf/ ]]wynfah wmfr tavsmaf wmif;zdYk vku
d v
f m
wm r[kwyf gbl; bk&m;}} dak opGm &Scd ;kd OD;csNy;D jyefomG ;av\/
EdkifiHa&;yifjzpfap? omoema&; bmoma&;yifjzpfap rw&m;rIudk acgif;iHkYcHraebJ
xdk'umrvdk owd&Sdapcsifygonf/
]]0da'rif;udk rmefwif;&efaxmif ykwo
f ifapmifo}Ykd } [laom rCa'0vdyk if tojymwpfjym;rQjzifh
rif;pnf;pdru
f kd tefwu
k m rmefaxmiforl sm; &Sw
d wfMu\/
a&S;tcgu tmZmenfoad Emjrif;wdt
Yk m; pyspo
f ;D ponfo
h pfo;D rsm;udk t&nfnp Nf y;D t&nfom
wdkufavonf/ usefaeaom opfoD;cGH? opfoD;zwfrsm;udk a&ESifha&mNyD; odaEmjrif;wdkY\ udk,f&Hawmf
jrnf;aumifrsm;udk wdu
k af vonf/ trsK;d jrwfonfh odaEmjrif;wdrYk mS pm;aumif;aomufz,
G rf sm;udk OD;OD;
zsm;zsm; pm;&aomfvnf; trsK;d jrwf rmefrrlMu? raxmifvmT ;Muay/ odaEmjrif;wd\
Yk tuset
f <uif;udk
om pm;&aomjrnf;aumifrsm;um; trsK;d ,kwMf uolrsmjzpf tqD,pfNy;D eef;&ifjyifwpfcv
k ;kH ckeaf yguf
ajy;vTm;Mu? wd;k a0SUuefaMumufMujzifh eef;awmf&ifjyif tusn;f wefatmif rmefral xmifvmT ;Muavonf/
odaEmjrif;uJo
h Ykd aumif;aumif;pm;&? OD;OD;zsm;zsm;pm;&vQiu
f m; qdzk ,
G &f m r&Sad y/ ('kwedygwf? to'do0*f?
0gavm'uZmwf)
ua&mfurnf? pmusnfusnfvQif? Munfwjrjr? aomrejzifh a&S;ujrif;rif;? avmif;oeif;\?
pm;<uif;aomufuse?f axG;tefpeG v
Yf wf? rpifzwfu?kd pm;wwf&H?k ,pfr;l yHjk zif?h [Dw[
kH efw?kH cGgpHu
k efayguf
vGefajrmufjrL;<u? tm;cGefjy? ajy;MuckefvTm;? jrnf;,kwfrsm;odkY? w&m;rwnf? avmfvDjrL;&Tif?
ravbifwnf/h
(rCa'0? pmyd'k f 429)

ordkif;\w&m;cH/
/ odv
Yk Qif r[me,uq&mawmfrsm;onf omoemawmfoef&Y iS ;f a&;udk
ODpm;ay; aqmif&u
G rf rI &Sb
d J vspv
f sLIxm;jcif;? 4if;tzGUJ yif roef&Y iS ;f olrsm; yg0ifaejcif;? tzGUJ 0ifrsm;udk
a&G;cs,&f m oHCmhqEukd rcH,jl cif;? "r0ed ,r@dKiu
f kd tav;rxm;jcif;? tusiyhf sujf cpm;rIrsm; rw&m;
qH;k jzwfrrI sm; jynfv
h QaH ejcif;? t"rukd tumtuG,af y;xm;jcif;? oHCmxktay: tmPmudk tvGo
J ;kH pGJ
tEdik u
f siahf ejcif;? 'Dru
kd a&pD pepfuu
kd kd rusio
hf ;kH bJ tmPm&Sipf epfukd usio
hf ;kH aejcif;? &[ef;ysKd tkycf sKyaf &;
pepfukd oHCmxk\ av;pm;rIukd rcH,&l jcif;? bGUJ wHqyd o
f moemxlaxmifNy;D bk&m;omoemudk zsuq
f ;D ae
jcif;? pmaypdppfa&;udk abmifcwfNy;D "rukd rsuu
f ,
G jf yKxm;jcif;? oHCmxkab;uif;vHjk cKH atmif tum
tuG,rf ay;Edik jf cif;? omoemtusK;d udk ro,fy;kd bJ ud,
k u
f sK;d &Smaejcif;? yxrjyef pmar;yGrJ sm;udk wdik ;f ppf
jynfe,fppf cGx
J w
k
f y&d,wo
d moemudk zsuq
f ;D aejcif;? "rbufrmS r&yfwnfbJ t"rbufrmS &yfwnf
aejcif;? 4if;wd\
Yk vuf;kH wynfBh u;D rsm;u wdik ;f oljynfom;awGukd tEdik u
f siahf ejcif; . . . . .odaYk om
taMumif;w&m;rsm;aMumifh omoemawmfysupf ;D ,d,
k iG ;f &jcif;jzpfavonf/
jrefrmou&mZf 1240 jynfEh pS w
f iG f a,mrif;Bu;D OD;zd;k vdiI o
f nf &mZ"ro*F[usr;f udk jyKpck \
hJ /
xdkusrf; jrefrmhtajccH tkyfcsKyfa&;pnf;rsOf;udk tjynfhtpHk wifjyxm;\/ OD;zdk;vdIifum; ,aeYacwf
vlaygif; (1000)ausmf yg0if q,fpEk pS f ESpcf ek ;D yg;rS a&;qG&J aom tajccHOya'udk wpfa,mufwnf;
a&;qGcJ ahJ om jrefrmEdik if \
H yxrOD;qH;k 'Dru
kd a&pDzcifBu;D jzpfav\/ oufO;D qHyikd b
f &k ifpepfukd pmay
tEkynmjzifh awmfveS cf ahJ om 'Dru
kd a&pDawmfveS af &;orm;Bu;D jzpf\/ oljyKpak om 'Dru
kd a&pDrmS yHw
k l
ul;,lxm;onfh rlymG ;'Dru
kd a&pDr[kw?f Edik if ?H vlrsK;d ? bmom,Ofaus;rIwEYkd iS hf tH0ifciG u
f satmif pDpOfxm;
aom ,d;k ',m;ywfysK;d om jzpf\/ oufO;D qHyikd Of ;D zd;k vdiI t
f aejzifh oufO;D qHyikd &f iS b
f &k ifEiS hf rif;rsK;d rif;EG,f
tE&m,fuif;a&;? jynfov
l x
l k vlt
Y cGit
hf a&; tjynft
h 0 azmfaqmifa&;? Edik if aH wmfBu;D zGUH NzKd ;wd;k wufa&;
wdu
Yk kd a&SUIO;D wnf wifjyjcif;jzpf\/
at'D(17)&mpkwGif t*Fvefjynf acwfa[mif;awmfvSefa&; ygvDrefacgif;aqmif Cyomwell
(u&Gr;f 0J)u yxrcsm;vfb&k ifukd ao'Pfay;um acgif;jzwfowfc\
hJ /
at'D(18)&mpkwiG f jzpfymG ;aom jyifopfta&;awmfyBkH u;D aMumifh oufO;D qHyikd f Louis 14 (vl0b
D &k if
14) ESihf rdz&k m;udk jynfov
Yl w
T af wmfu pufwikd w
f if acgif;jzwfowfc\
hJ /
'Dru
kd a&pDacwfa&pD;aMumif;onf urmwvTm;odYk pD;qif;aeay&m jrefrmjynf oufO;D qHyikd b
f &k if
pepf awmfvSefa&;ay:aygufcJhaomf xdkbk&ifrsm;uJhodkY tE&m,frjzpfap&eftvdkYiSm rif;rsKd;rif;EG,fudk
umuG,fvdkaom apwemaumif;jzifh wifjyjcif;jzpf\/ wdkif;jynfESifhvlrsKd;twGufrSmrl txl;ajymp&m
rvdak cs/ OD;zd;k vdiI u
f kd tjynft
h 0 axmufct
H m;ay;cJo
h rl mS uif;0efrif;Bu;D OD;aumif; jzpf\/ xdpk epfukd
pkz&k m;vwf trsuaf wmf&
S y,fcsvu
kd \
f / 1240 ckEpS f wifoiG ;f &m rvdu
k ef mcJo
h jzihf 1247 ckEpS f
rif;ESihf wdik ;f jynfwpfcv
k ;kH uReb
f 0a&mufc&hJ \/
(ndKjr? uke;f abmif&mS yHak wmf? 496 -7)

uREfkyfonf uREfkyfwdkY\ tem*wfomoemtwGuf pmwrf;udk jyKpkygonf/ twBuD;


tjrifusO;f vQif pkz&k m;vwfvkd y,fcsEikd yf gonf/ twyg;vTm tjrifBu;D tjrifus,yf grl tjyKoabmESihf
a0zeftBuHjyK tem*wfomoem\ tajccHtk#fjrpfudk pepfwus cdkifrmatmif vkyfoifhygonf/
tu,f a&m*gaygif;pHk 0ifa&mufaeonfh *dvmeomoemudk tcsed rf rD ukpm;ygvQif ordik ;f \w&m;cHonf
pkzk&m;vwfyifjzpfayrnf/ ordkif;\ vufnKd;xdk; usdefqJrIudk cH&ygvdrfhrnf/ omoemBuD; emwm&Snf
a&m*gqd;k Bu;D jzifh ysupf ;D &ygvdrrhf nf/ odq
Yk v
kd Qif ordik ;f \w&m;cHtppfonf oifu,
kd w
f ikd yf if jzpfay
vdrrhf nf/
rSwfcsuf /
/ r[mem,utzG J U rif ; uG e f ; q&mawmf ? rauG ; q&mawmf ? rpd k ; &d r f
q&mawmfuJhodkY odumorm"dESifhjynfhpHkNyD; omoemtusKd;udk wu,fo,fydk;onfh bk&m;om;awmf
tppfBuD;rsm;udk r&nfnTef;yg/
uREfkyfonf pmwrf;udk armfpudkNrdKUrSm a&;om;ygonf/ pmrlxGuf&Sdvmaomtcg pepf
rajymif;ao;vQif wpfacgufa*smif;&ayOD;rnf/ xdt
k cg armfpudo
k Ykd 'kw,
d rdYk ajcOD;vSnchf iG ahf y;awmfral om
q&mBu;D rsm;udk aus;Zl;wif&ayOD;rnf/

You might also like