T emat 31

Analizujc wiersz Jana Kasprowicza Na jeziorze Czterech Kantonw, znajd w nim cechy utworu modopolskiego
Potok w lesie, Stanisaw Witkiewicz.

2. Przedmiotem opisu w wierszu s: gry, las, jezioro, dusza. 3. Forma poetyckiej wypowiedzi:
3.1. liryka porednia, opisowa, w ktrej podmiot liryczny nie ujawnia swego ja, 3.2. przedstawia subiektywn wizj wiata bdc rdem modopolskiej nastrojowoci.

4. Przywoanie typowych elementw krajobrazu (gry turnie, granie, zrby granitw, nagie krzesanice; las wierki; jezioro to, gbie). 5. Cechy opisywanego krajobrazu jako odbicie krajobrazu wewntrznego:
5.1. dynamizm wyraony poprzez: 5.1.1. nagromadzenie czasownikw o charakterze ekspresywnym (pada, spywa, otula, ciele), 5.1.2. personifikacje (wietrzyk opowiada), 5.1.3. animizacje (oddech grani i (...) jeziora), 5.2. tajemniczo (jaka (...) chmurka, tajemne wieci, oddech), 5.3. senno (zasypia, ciele).

1.

J. Kasprowicz Na Jeziorze Czterech Kantonw

IX Na szare turnie cichy pmrok pada I z wolna spywa po granitw zrbie, Otula wierkw rozwenione stada, ciele po toni swe puchy gobie.

6. Opis krajobrazu a zachowanie duszy (motyw symboliczny) i jej funkcja:

6.1. dynamizm zrywa si, przybyy jej skrzyda, 6.2. sptanie duszy ma charakter metafizyczny.

7. Wiersz jako przekaz impresjonistycznych wrae zmysowych.

7.1. do ich okrelenia uyte zostay epitety (szare turnie, seledynowe gbie, rozwenione stada, puchy gobie, nagie krzesanice, srebrne ciche mgy), 7.2. opis wrae zmysowych wzrokowych, dwikowych, dotykowych.

Jan Kasprowicz (18601926), Jacek Malczewski.

Jaka si chmurka ciera na ska zrbie, Wietrzyk tajemne wieci opowiada, Seledynowe zasypiaj gbie, Nagich krzesanic zasypia gromada. I oddech grani i oddech jeziora W srebrne, powiewne, lekkie mgy si zmienia, Chcce oplta dusz w swoje sida. Lecz do spoczynku ona dzi nieskora: Zrywa si naprzd bez lku i drenia Wida, e nowe przybyy jej skrzyda.
(Krzak dzikiej ry, 1898)

8. Muzyczny charakter utworu osignity zosta dziki:

8.1. powtrzeniom (zasypiaj, zasypia, oddech), 8.2. wyliczeniom (srebrne, powiewne, lekkie), 8.3. powtrzeniom konstrukcji skadniowej w wikszoci wersw fraza (zdanie) mieci si w obrbie jednego wersu.

9. Rytmiczno wyraona poprzez ukad stroficzno-wersyfikacyjny (sonet), wiersz sylabotoniczny.

10. Wnioski
Peny:

wiersz jest wyrazem wraeniowego, subiektywnego sposobu widzenia personifikowanego wiata, pokazanego dynamicznie. Krajobraz jest psychizowany, postrzegany w sposb zmysowy. Utwr stanowi zapis ulotnego stanu grskiej przyrody (zapadajcy mrok), ktry wyzwala tajemnicze zjawiska. Autor posuguje si typowymi dla literatury modopolskiej rodkami. Operuje symbolistyczno-impresjonistycznym nastrojem.
Czciowy:

Propozycja modelu odpowiedzi

1. Zarysowanie kontekstu tematycznego wiersza: liryka tatrzaska (powicona grom) poetw modopolskich (K. Tetmajera, T. Miciskiego, W. Rolicz-Liedera).
144
Jzyk polski Nowa matura, nowe moliwoci

utwr jest wiadectwem modopolskiego sposobu postrzegania wiata ze wzgldu na dynamiczny, personifikowany obraz przyrody. Widoczny jest symbolizm i impresjonizm.
Prba podsumowania:

w wierszu Kasprowicza uwidacznia si zmysowo oraz modopolskie nastroje.

opracowa: Zbigniew Zajc
Literatura polska

145