You are on page 1of 4

AM

E 2

0 03

1 2th

Wpyw wody morskiej na wytrzymao


G. Wrbel, . Wierzbicki, M. Szymiczek

laminatw epoksydowo-szklanych

Katedra Przetwrstwa Materiaw Metalowych i Polimerowych, Wydzia Mechaniczny Technologiczny, Politechnika l ska, ul. Konarskiego 18, 44-100 Gliwice, Polska W artykule zostay przedstawione badania nad starzeniem laminatw epoksydowoszklanych w medium korozyjnym, jakim jest woda morska.
1. STARZENIE KOMPOZYTW

Terminem starzenia okre la si oglnie zmiany zachodz ce w kompozycie podczas dziaania na niego czynnikw atmosferycznych. Najwa niejsze z tych czynnikw to: wiato soneczne, temperatura, cykle cieplne, woda w r nych postaciach i wiatr. Ze wzgl du na metodyk badania starzenie mo emy podzieli na: naturalne, sztuczne i klimatyczne. Zachodz ce zmiany w kompozycie maj charakter trway b d odwracalny. Do zmian trwaych nale przede wszystkim przemiany chemiczne zachodz ce w skutek polimeryzacji, depolimeryzacji, sieciowania i utleniania oraz niektre przemiany zaliczone do powodowanych przez czynniki termodynamiczne tj. krystalizacja i porz dkowanie makrocz steczek. Granica pomi dzy zmianami odwracalnymi i nieodwracalnymi nie jest cisa i cz sto nie ma praktycznego znaczenia. Na przykad gdy b dziemy rozpatrywa gotowy wyrb, zmiany powstae wskutek krystalizacji s , praktycznie bior c, nieodwracalne i powoduj starzenie tworzywa wyra aj ce si trwaymi zmianami struktury i wasno ci wytrzymao ciowych. Inny przykad stanowi zmiany zawarto ci wody w materiale, ktre s odwracalne, aczkolwiek przy du ej cz stotliwo ci ich wyst powania mog prowadzi do trwaych zmian typu zm czeniowego i powodowa obni enie wasno ci u ytkowych. W wietle opisanych przykadw wszystkie zmiany zachodz ce w tworzywie, spowodowane omawianymi czynnikami starzenia nale y z praktycznego punktu widzenia uwa a jako nieodwracalne i trwae [1]. 1.1 Chonno wody Wnikanie cz steczek wody do polimeru, stanowi fizyczne starzenie materiau. Woda wnika w mikroszczeliny oraz puste miejsca pozostae po wymyciu ywicy i obni a wasno ci. Czynniki te powoduj : - delaminacj wzdu wkien, - obni enie odporno ci na p kni cia.

1054

G. Wrbel, . Wierzbicki, M. Szymiczek

Laminaty zaczynaj traci swoje wasno ci dopiero po kilku miesi cach zanurzenia w wodzie. Krtkotrwae przebywanie w rodowisku wodnym, nie obni a ich wasno ci. Powoduje to, e obliczenie obni enia odporno ci na starzenie jest trudne, ze wzgl du na czasochonno . Metod przyspieszonych bada starzenia opracowa Rawe. Udowodni on, e wpyw zanurzenia w wodzie mo na przyspieszy przez gotowanie. Zauwa y, e gotowanie przez dwie godziny daje podobne rezultaty, co zanurzenie przez trzy miesi ce w wodzie o temperaturze pokojowej. [2] Utracone po dugotrwaym gotowaniu wasno ci wytrzymao ciowe powracaj w znacznym stopniu po osuszeniu laminatu w temperaturze 105C. Rawe przeprowadzi swoje badania w sodkiej wodzie. Natomiast D. M. Turley i E. P. Gellert przeprowadzili podobne badania w wodzie morskiej o temperaturze 30C. Badania dotyczyy laminatw polimerowych o wzmocnieniu z wkna szklanego. Badanie wytrzymao ci na zginanie wykazuje, e spadek wasno ci nawet do 20% nast puje mi dzy 200 a 800 dniem. [3] Dziaanie wody na tworzywa sztuczne wywouje r norodne skutki: - zmiany wymiarw spowodowane chonno ci wody, np. p cznienie, - ekstrakcj skadnikw rozpuszczalnych w wodzie, - zmian innych wa ciwo ci[4].
2. BADANIA WASNE

2.1. Materiay do bada Przedmiotem bada byy prbki z pyty epoksydowo- szklanej, o wymiarach 2002012. Laminat zbudowany by z 36 warstw tkaniny szklanej typu STR 77-110 firmy Tkaniny Techniczne S.A. Pabianice i utwardzony ywic epoksydow Epidian 5 z utwardzaczem Z1. Laminat wytworzony zosta metod r czn . Kraw dzie prbek zostay zabezpieczone dwukrotnie ywic epoksydow , aby ograniczy boczne wchanianie wody. Nast pnie prbki wysuszono i sprawdzono dokadno zabezpieczenia. Tkaniny te znajduj zastosowanie jako zbrojenie laminatw nasyconych ywicami poliestrowymi i epoksydowymi. Stosowane s na elementy skadowe konstrukcji: jachtw, samolotw, szybowcw, kajakw, odzi, basenw, zbiornikw ci nieniowych. 2.2. Przebieg starzenia Starzenie przebiegao w zbiorniku ogrzewanym za pomoc grzaek zewn trznych i ocieplonym wen mineraln . Spenione byy nast puj ce warunki: - temperatura wrzenia wody, - zast pcza woda morska typu A PN-66/C- 06502. Zast pcz wod morsk stosuje si , gdy przeprowadzenie takich bada w rodowisku naturalnym byoby bardzo kosztowne, trudne do zorganizowania i niejednoznaczne, ze wzgl du na niejednorodno rodowiska naturalnego. Prbki umieszczone byy na stojakach w odlego ci 20 cm. Starzenie zostao przyspieszone poprzez gotowanie, w oparciu o badania Rawe. Badania przeprowadzono w czterech seriach. Serie te r niy si czasem starzenia i trway kolejno: 45, 96, 192 i 288 godzin.

Wpyw wody morskiej na wytrzymao

laminatw

1055

Po wyj ciu z gor cej wody prbki chodzono a nast pnie osuszono i wa ono. Do przeprowadzenia bada pomiaru przyrostu masy u yto wagi z dokadno ci pomiaru do 0,0001 grama zgodnie z wymogami normy PN-EN ISO 62. Chonno wody wyra ona zostaa w procentach obliczonych masowo. Wytrzymao badano w prbie zginania, zgodnie z parametrami wskazanymi przez norm PN-EN ISO 14125: pr dko : 5 mm/min, zakres si: 10kN, skala odksztacenia: 10:1 oraz 20:1; Badania przeprowadzono na maszynie wytrzymao ciowej Fritz Heckert FPZ 100. 2.3 ANALIZA WYNIKW

450

wytrzymao c na zginanie [MPa]

400 350 300 250 200 150 100 50 0 0 100 200 300

1,2 1

wody [%] chonno


400 R2 = 0,9684

0,8 0,6 0,4 0,2 0 0 50 100 150 200 250 300

czas [godz.]

czas [godz.]

350 R2 = 0,9865

Rysunek 1. Zale no

wytrzymao ci od czasu

Rysunek 2. Zale no ilo ci pochoni tej starzenia. wody od czasu starzenia.

Laminat podczas starzenia w zast pczej wodzie morskiej straci 38,49% swojej pocz tkowej wytrzymao ci na zginanie. Jednocze nie ze spadkiem wasno ci wytrzymao ciowych laminatu obserwuje si , przyrost masy prbek spowodowany choni ciem wody i wynosi on 1,05%. Modu spr ysto ci ro nie z czasem starzenia. Najwi ksz wzrost warto ci moduu zaobserwowano mi dzy 192 a 288 godzin starzenia.
3. PODSUMOWANIE

Starzenie laminatw epoksydowo-szklanych w zast pczej wodzie morskiej powoduje spadek pocz tkowych wasno ci mechanicznych kompozytu. Najwi kszy spadek wytrzymao ci zaobserwowano w pocz tkowym okresie starzenia. Wraz z malej c wytrzymao ci laminatu mo na zaobserwowa wzrost ilo ci wchoni tej wody.

1056
LITERATURA

G. Wrbel, . Wierzbicki, M. Szymiczek

1. Broniewski T., Iwasiewicz A., Kapko J., Paczek W.: Metody bada i oceny wasno ci tworzyw sztucznych. WNT. Warszawa 1970. 2. Holliday L. Composite Materials. Elsevier 1966 3. Turley D.M., Gellert E.P.: Composites. Seawater immersion ageing of glass-fibre reinforced polymer laminates for marine applications. 4. Polska Norma. Oznaczanie chonno ci wody. PN-EN ISO 62 5. Polska Norma. Zast pcza woda morska. PN-66/C-06502Polska Norma. Kompozyty tworzywowe wzmocnione wknem. Oznaczenie wasno ci

You might also like