Problem zakamania wiata Bogiem

Dr. Marek Gogoczowski

Casus ks. prof. Wcawskiego, czyli problem zakamania wiata Bogiem Pod koniec stycznia br. otrzymaem, do rozpowszechnion w polskich elektronicznych mediach, informacj: Rewolta w Polskim Kociele Katolickim. Wystpienie ksidza profesora Tomasza Wcawskiego z kocioa katolickiego do niedawna wanego duchownego, byego rektora Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu, doradcy watykaskiej Kongregacji Nauki Wiary. Po wnikliwych badaniach historii pierwszych wiekw chrzecijaskich doszed on do wniosku, e Jezus Chrystus nie by Bogiem, a wszystko, co opowiada Koci, to po prostu nie ma adnego sensu. W marcu ub. r. 2007 prof. Wcawski zrzuci sutann, a tu przed witami Boego Narodzenia dokona formalnego aktu apostazji, czyli wystpienia z Kocioa. Poniewa byem akurat wtedy przejazdem w Warszawie, wic zapytaem o t spraw do czsto wystpujcego w katolickiej telewizji Trwam profesora filozofii Bogusawa Wolniewicza, ktremu chciaem zaprezentowa m najnowsz, podsumowujc mj dorobek filozoficzny, ksik pt. Mot na Rozum liberalnej demokracji. Prof. Wolniewicz oczywicie o sprawie apostazji prof. Wcawskiego wiedzia, ale j zbagatelizowa, twierdzc i zrobi to on dla poklasku. Zupenie inaczej zareagowa na t wiadomo mj kolega, warszawski prawnik, ktry przeczytawszy powysz notk stwierdzi krtko to nic nowego, przecie i muzumanie twierdz, e Jezus by tylko czowiekiem, a pomimo to wierz w Boga. Ta banalna uwaga dezawuuje opini, e prof. Wcawski odszed od Kocioa dla poklasku. Gdzie jak gdzie, ale w Polsce (podobnie jak w USA, ktrego prof. Wolniewicz okaza si by entuzjast), afiszowanie si z poparciem dla terrorystw islamskich nie przysparza spoecznego uznania. Zreszt i moi znajomi w Zakopanem, ktrzy o decyzji prof. Wcawskiego czytali, te twierdzili, e powody jego odejcia od Kocioa byy gbsze, przypominali afer zwizan z pedofili poznaskiego arcybiskupa Petza, w ktrego diecezji Tomasz Wcawski by rektorem seminarium duchownego.

Otrzymana internetowa notka precyzuje przyczyny nagego zerwania z Kocioem jednego ze znamienitszych polskich teologw: Jest niezwykle rzadkie zjawisko. Jeli bowiem ksidz odchodzi ze stanu kapaskiego, to jednak z reguy pozostaje w kociele, nie porzuca wiary. Natomiast, prof. Wcawski uzna, i musi postpi inaczej. Wyrzek si on wiary katolickiej, jednoczenie ogaszajc, e Jezus Chrystus nie by Bogiem, ale zwykym czowiekiem, przywdc religijnym i spoecznym. Do wniosku takiego doszed jako szef Pracowni Pyta Granicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prowadzc badania w PPG dotyczce rde chrzecijastwa tego, co gosi Jezus Chrystus swoim uczniom oraz jak ta jego spucizna zostaa wykorzystana przez potomnych. Analizujc rda historyczne, filozoficzne, oraz teologiczne, wycign z tego wnioski, e wszystko to, co ley u podstaw kocielnej doktryny, jest bdne i nie odpowiada prawdzie. Natomiast Chrystus niewiele dzi ma wsplnego z tym co gosz kapani wiernym. Jest to wypaczenie nauk Galilejczyka przez obecn hierarchi, ma ona rdo w pierwszych wiekach chrzecijastwa, kiedy koci formowa swoje pierwsze struktury. To te jest sprawa znana, zarwno filozofom jak i historykom Kocioa. Ja sam, okoo ptora roku temu na konferencji Mut zur Ethik jaka si odbya w austriackiej miejscowoci Feldkirch (Koci polowy), wygosiem referat na temat dwch, zasadniczo rozbienych odmian chrystianizmu, chrzecijastwa typu L (lewoskrtnego), ktre dao ideologiczny zaczyn, w Polsce obecnie obecnie uznanej za zbrodnicz, dyktaturze proletariatu, oraz chrzecijastwa typu P (prawowitego), ktrego idee stany u podstaw dominujcej u nas obecnie, anglosaskiej milczcej tyranii kretynw oraz idiotw. (Jak si niedawno dowiedziaem, okrelenia kretyni i idioci uy ju kilka dekad wczeniej cybernetyk Barfflanty w swej Teorii systemw.) Co ciekawsze, podobne do moich (oraz Wcawskiego i Barfflantego) pogldy byy formuowane ju uprzednio. W niedawno czytanej przeze mnie, w wersji internetowej, ksice "Jews in Russia", pochodzcy z Kijowa Andrei I. Diky przypomina znanego sto lat temu, zarwno w Rosji jak i w reszcie Europy, publicyst Aleksandra Amfiteatrova, wypdzonego przez carat z Rosji jeszcze przed Wielk Proletariack Rewolucj. Ten Amfiteatrov pisa: Pauliskie chrzecijastwo pojawio si na wiecie jako system budowy (midzyklasowych) przymierzy, jako teoria i etyka systemu buruazyjnego, podczas gdy ydostwo, ze wszystkimi jego dziedzicznymi podziaami w religii i filozofii, pozostao ywotne aby socjalizm w wiecie mg si uratowa ... w gosach Lassala, Marxa i w rewolucyjnych poczynaniach rosyjsko-ydowskich przywdcw epoki wyzwolenia, syszymy niezmienny krzyk starych ebonitw (tj. biednych), grzmoty Izajasza, lamenty Jeremiasza, szlachetne rwnociowe utopie Galileusza oraz Jezusa. Dzisiaj ten gos Jezusa dochodzi do nas przez wypowiedzi byego ksidza rektora, profesora Wcawskiego: Profesor w swoich wykadach podkrela, i czynnik spoeczny i kulturowy tamtych wydarze (tzn. pocztkw chrzecijastwa) pozostaje czsto niedoceniany, natomiast przeceniane jest bezporednie dziaanie Jezusa. Odrnia on chrzecijan od pierwszego ruchu Jezusa -- emanacji pragnie ubogiej wiejskiej ludnoci wczesnej Galilei od kocioa tworzonego przez jego uczniw (z zwaszcza w. Pawa M.G.). Chrzecijanie byli

bowiem wyznacznikiem ju innego zjawiska, mniej spontanicznego, przypominajcego nie ruch spoeczny, ale bardziej zorganizowan i stabiln, zhierarchizowan spoeczno religijn. To, co byo w centrum ordzia Jezusa i jego ruchu: goszenie krlowania Boga, schodzi na drugi plan, na pierwszy natomiast wysuwa si chrystologia - wizja Jezusa jako Mesjasza (Chrystusa), Syna Boego, Pana wszystkich rzeczy i Zbawiciela wszystkich gosi prof. Wcawski. W taki sposb przywdca religijny Jezus zosta przeksztacony przez potomnych w Boga Jezusa. Chrzecijastwo zdominowa obraz Boga inny i stosunkowo daleki od tych moliwoci, ktre zapowiadaa nowa religijno ruchu Jezusa stwierdza teolog. Z tego pnia wyrosy wszystkie obecne kocioy chrzecijaskie, w tym koci katolicki. Prof. Wcawski polemizuje z tezami jakoby koci obecny zosta stworzony przez Jezusa. Taki ksztat naday mu kolejne pokolenia wiernych. Interesujcym jest, e obrazoburcze opinie profesora Wcawskiego nie s li tylko wyskokiem wrd pozornego monolitu katolickiego, wyszego duchowiestwa. Jeden z moich doktoryzowanych kolegw z pracy, ktry kilka lat temu napisa ksik o filozofii ksidza profesora Tischnera, opowiada i wedug tego, zmarego przed dziesiciu laty przyjaciela Jana Pawa II w najwyszych krgach Kocioa twierdzio si, i wewntrz ich korporacji wierzcymi byy co najwyej trzy osoby, z ktrych jedn by yd Lewinas. W tym kontekcie, skrywanym przed katolick publicznoci, warto przypomnie, e: Decyzja prof. Wcawskiego jest bardzo bolesna dla Kocioa katolickiego, jako e by on jednym z najwaniejszych katolickich teologw. Jak na ironi zakrawa fakt, e zasiada w Midzynarodowej Komisji Teologicznej, czyli ciele doradczym watykaskiej Kongregacji Nauki i Wiary rzdzonej wtedy przez kardynaa Josepha Ratzingera, obecnego papiea Benedykta XVI. Instytucja ta jest nastpczyni sawnej Inkwizycji, majca sta na stray tradycyjnej doktryny kocielnej. 0kazuje si wic, e nawet stranicy witego ognia zaczynaj wtpi w jego istnienie. Lepiej pno ni wcale. (info J..) O co za chodzi obecnemu papieowi, to powiedzia on, midzy wierszami, w czasie swego akademickiego wykadu w Regensburgu, ptora roku temu. Patrz zacznik rozpoczynajcy m ksik, noszc wiele tumaczcy nadtytu Studium dehellenizacji kultury Zachodu. M.G. Inny tekst: Magda Hartman Wcawski: Jezus nie jest Bogiem, katolicyzm to fasz Publiczne wyrzeczenie si Kocioa katolickiego przez jednego z czoowych katolickich teologw jest skandalem, ktry dopiero zaczyna si rozkrca. Staa si rzecz bezprecedensowa. Oto jeden z najwybitniejszych polskich chrystologw na drodze teologicznych docieka doszed do wniosku, e wyoona w doktrynie katolickiej teoria Jezusa Chrystusa jako jednej z osb Boga w Trjcy Jedynego jest nie do obrony. Profesor Tomasz Wcawski (55), jak zawsze niezwykle skromny i unikajcy rozgosu, powodw swej decyzji o wystpieniu z Kocioa katolickiego kae szuka w swych ostatnich wykadach. Zatytuowa je "Uniwersum wczesnych chrzecijan - rekonstrukcja i znaczenie

krytyczne". Omawia w nich proces, w rezultacie ktrego obwoano Jezusa z Nazaretu mesjaszem, a nastpnie - Bogiem. Dla Wcawskiego Jezus to radykalny reformator religijny, twrca millenarystycznego ruchu, goszcego ryche nadejcie Krlestwa Boego. Jezus opiera swe nauki na dwch filarach niezwykle bliskiej relacji z Bogiem i przebudowie istniejcej hierarchii spoeczno-religijnej. Jezus doznaje jednak poraki: pada ofiar oczekiwa mesjanistycznych, co prowadzi do odrzucenia przez elity i skazania na mier. Jednak najdotkliwsza, zdaniem Wcawskiego, klska Jezusa dokonuje si ju po ukrzyowaniu - jest ni reinterpretacja jego klski jako ofiary. Klska Jezusa dokonuje si w reinterpretacji jego wasnej mierci, a za ni take obrazu Boga nie w tym kierunku, ktry on sam wskazywa swoj postaw, sowami i dziaaniem, ale w kierunku przeniesienia i na niego samego, i na obraz Boga oczekiwa, ktre on sam albo wprost odrzuca, albo rozumia gruntownie inaczej. Innymi sowy Jezus to ofiara oczekiwa spoecznych. Egzystencjaln warto radykalnych impulsw Jezusa chrzecijastwo zaprzepacio poprzez uniwersalizacj. Przekaz Jezusaczowieka zosta zagubiony, gdy uznano go za Boga. Tymczasem wedug Wcawskiego zadaniem czowieka jest naladowanie Jezusa jako wyjtkowego czowieka, poprzez wzicie penej odpowiedzialnoci za swoje ycie. I to jest to, co ja skdind robi. Tak koczy profesor Wcawski swoje ycie w Kociele katolickim, dajc do wyrane przesanie - oczywicie mocno protestanckie w tonie. Kocioy protestanckie ju od dawna nie kad wielkiego nacisku na bosko Jezusa - w tamtejszej refleksji teologicznej jest ona jakby drugorzdna. Naprawd istotny jest Jezusczowiek, czowiek w najwyszym stopniu, stanowicy przykad do naladowania dla wszystkich ludzi. Do podobnych wnioskw doprowadzia Wcawskiego jego osobista refleksja teologiczna, prowadzona, jak cae jego ycie, z wielk uczciwoci. Wczorajszy tekst Artura Sporniaka w Tygodniku Powszechnym, bdcy penym szacunku przedstawieniem decyzji i pogldw Tomasza Wcawskiego, zosta natychmiast niezwykle ostro zaatakowany przez poznask Kuri Metropolitaln. Jej zdaniem tygodnik nie do wyranie potpi pogldy Wcawskiego jako niezgodne z nauk Kocioa. Kuria podkrela te, e Wcawski zosta ekskomunikowany, a wic oboony kocieln kltw. Apostazja profesora Wcawskiego, autora ponad 30 ksiek i postaci bardzo znaczcej w wiatowej teologii, jest kolejnym z gonych odej wybitnych duchownych katolickich. Jednak ma wymiar krytyki systemowej, zaprzeczenia samym podstawom religii katolickiej. Nie jest to instrumentalna krytyka Stanisawa Obirka, znakomitego publicysty jezuickiego, ktry porzuci stan kapaski w odpowiedzi na liczne prby cenzurowania jego pogldw przez wadze zakonne. Przypomnijmy, e Obirek nie ba si zadawa pyta.

Dlaczego w polskim Kociele bdw Kocioa nie wolno nazywa bdami i mwi o nich gono? Czy rol kobiet w polskim Kociele jest wycznie sprztanie kociow? Dlaczego dziwaczna, niemajca nic wsplnego z katolicyzmem koncepcja Kocioa, jak proponuje ojciec Rydzyk i Radio Maryja, jest uznawana przez hierarchi? Dlaczego pobono maryjna jest uwaana w Polsce za istot chrzecijastwa, podczas gdy ni nie jest? Jednak pytania Obirka wydaj si mao znaczce wobec pyta, na ktre przeczco odpowiedzia sobie profesor Wcawski, uznajc bezpodstawno istnienia Kocioa katolickiego. Wiemy, jak rozpaczliwie pragn pozosta katolikiem inny wielki teolog i wizjoner - Pierre Teillhard de Chardin. Nawet za cen spjnoci swej myli. Skoczyo si to tym, e zmar opuszczony i niezrozumiany, wyrzucajc sobie wasne intelektualne tchrzostwo. Tomasz Wcawski tak nie chcia. Chcia by do koca uczciwy wobec drogi poszukiwania prawdy, ktra wioda go od wice kapaskich do porzucenia stanu duchownego, a nastpnie wyrzeczenia si katolicyzmu. Taka konsekwecja i wierno samemu sobie na pewno godne s szacunku - nawet jeli nie zgadzamy si ze stojc za nimi teologi. Starszy tekst o Wcawskim: Katarzyna Kolska 2004-05-07 Wcawski Tomasz Zamiast na wygodnym ku w luksusowym hotelu woli spa w stogu siana, w starej szopie albo pod goym niebem. Potrafi caymi dniami nic nie je, ale gdy wybiera si w dug podr, ma przy sobie zawsze elazne rezerwy - marcepan. O sobie mwi niewiele i raczej niechtnie. Nie lubi szumu i rozgosu wok wasnej osoby. Nie goni za kocielnymi godnociami - przeciwnie, nawet odmawia ich przyjcia. Inni o nim mwi, uywajc sw wielkich, i nie jest to okolicznociowa laurka na cze bohatera, ktry odbierze dzi w Krakowie Nagrod im. ks. prof. Jzefa Tischnera, przyznawan od kilku lat przez wydawnictwo Znak. Ma 52 lata. By ju: wikarym, sekretarzem abpa Jerzego Stroby, prorektorem i rektorem Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu, dziekanem Wydziau Teologicznego UAM. Jest prodziekanem, naukowcem, autorem ksiek, tumaczem, niezwykle zapracowanym czowiekiem. Gigantem - tak nagrod, przyznawan za wielkopolski styl pracy otrzyma dwa lata temu od naszej "Gazety". Nauczycielem, ktry ze swoimi najwierniejszymi uczniami spotyka si od lat na nieformalnych seminariach. Przede wszystkim jest jednak ksidzem - za kilkanacie dni obchodzi bdzie 25. rocznic wice

kapaskich. Jako may chopak mia w ogrodzie wasne obserwatorium astronomiczne i sam zrobi zwierciada do teleskopw. - Pamitam jak ogldalimy przez lunet piercienie Saturna. Nie miecio mi si wtedy w gowie, e Tomek sam potrafi co takiego zrobi - wspomina jego koleanka z podstawwki. A Tomek prowadzi powane obserwacje plam sonecznych i wyniki przesya do jednego ze znanych astronomw we Wrocawiu. Obserwatorium stao si rdem kopotw: pewnego dnia w domu Wcawskich pojawia si SB przekonana, e prowadz dziaalno szpiegowsk. W liceum Tomasz skonstruowa mechaniczn maszyn liczc. Na II roku teologii w Seminarium Duchownym przetumaczy na polski jedn z ksig Starego Testamentu, co uznano za kpin. Bo nikomu nie miecio si w gowie, e kleryk moe przetumaczy Pismo wite. Gdy inni zgbiali, z mniejszym lub wikszym wysikiem, tajniki teologii i filozofii, on czyta dziea wybitnego niemieckiego teologa Karla Rahnera w oryginale. Zna te wiele innych jzykw: acin, grek, francuski, angielski, woski. I czeski, ktrego nauczy si zupenie sam. Jeszcze w seminarium przetumaczy na ten jzyk "Dogmatyk" ks. Wincentego Granata na prob podziemnego kocioa w Czechosowacji. Jako dziekan Wydziau Teologicznego sam napisa program komputerowy do ukadania planu zaj. Bo komputery to jego konik. Ze swoim palmtopem nie rozstaje si - ma w nim wszystko. Pisze w metrze, samolocie, samochodzie, na konferencjach. - Gdy przejmowa obowizki dziekana, zasta na wydziale jedn elektryczn maszyn do pisania. Dzi nasz wydzia jest chyba jednym z najlepiej skomputeryzowanych na UAM - ocenia ks. prof. Adam Przybecki. - I gdy jaki komputer si zepsu, to on jako pierwszy zabiera si za naprawianie. Nim wstpi do seminarium, przez dwa lata studiowa na Politechnice Poznaskiej. Moe dlatego ju jako rektor seminarium budowa razem z klerykami drog. Potrafi chwyci za kilof i wali nim przez kilka godzin w sufit czytelni wydziaowej, z ktrego cieka woda. A gdy by wikarym w Pniewach, to wdrapa si na kocieln wie i naprawi nieczynny od wielu lat zegar. Zdystansowany, pozornie nieprzystpny - przed laty w seminarium przylgn do niego przydomek "Suchy". Do dzi trudno oceni, czy to z racji osobowoci, czy ascetycznego wygldu. Bo ks. Profesor prawie nic nie je. No, moe poza wieczornym ciepym posikiem, ktry sam sobie przygotowuje. Jego zdolnoci kulinarne, zwaszcza w zakresie serwowania potraw kuchni woskiej, s dla wielu zaskoczeniem. Niektrzy te zachodz w gow, skd taki drobny, wrcz wty czowiek czerpie siy do dugodystansowych wypraw rowerowych. Rower to jego wielka pasja. Przejecha na nim ca Europ. W niektre miejsca, zwaszcza we Woszech i Francji, wraca wielokrotnie. - Potrafi niemal wskaza, gdzie, na ktrym odcinku s dziury w asfalcie. Niektrzy go poznaj i serdecznie witaj, ot choby, jak pewna woska barmanka, ktra ilekro go widzi, zawsze mwi: ja to bym umara, gdybym przejechaa na rowerze 20 km. On potrafi dziennie przejecha nawet ok. 170-190 km. Najdusza trasa, jak pokona bez wolnych dni, to 6700 km. Ma przy sobie niewielki baga - tylko najpotrzebniejsze rzeczy. I marcepan - na wszelki wypadek, gdyby nie mia co zje. Nocuje, gdzie popadnie: w starych szopach, stogach siana, pod goym niebem. - To nie z oszczdnoci, to taka zabawa - mwi otwarcie. - Ilekro przekracza wosk granic, nuci sobie pod nosem hymn woski - zdradza jeden z jego znajomych. Zawsze jedzi sam. To, jak tumaczy, okazja, by wci spotyka nowych ludzi.

- Jest czowiekiem genialnym - mwi o nim obecny dziekan Wydziau Teologicznego UAM ks. prof. Pawe Bortkiewicz. - To jeden z najwybitniejszych i najbardziej oryginalnych polskich teologw - dodaje Jarosaw Gowin, redaktor naczelny miesicznika Znak. - Ani sekundy nie traci na rzeczy niewane - mwi prof. Wojciech Cellary z Akademii Ekonomicznej, ktry wsplnie z ks. prof. Wcawskim i ks. prof. Bortkiewiczem napisa niedawno ksik "Rzeczywisto wirtualna". - Uparty. I ten upr buduje jego sukces - ocenia ks. Feliks Lenort. To m.in. dziki jego uporowi Wydzia Teologiczny zosta wczony w struktury Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Bezkompromisowy: by jedn z osb zaangaowanych w spraw abpa Juliusza Paetza. Ks. prof. Wcawski, pewny dowodw, ktrymi dysponowa, powiedzia o tym publicznie. Wiele osb w Kociele miao mu to za ze. Na pewno nie byo wrd nich poznaskich klerykw. Biografia Ksidza Wcawskiego Tomasz Wcawski urodzi si w 1952 w Poznaniu. W 1973 roku, po dwch latach studiw na Politechnice Poznaskiej wstpi do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w tym miecie. wicenia kapaskie przyj w 1979 roku. Na pocztku lat 80. studiowa na Papieskim Uniwersytecie Gregoriaskim, gdzie obroni doktorat z teologii. Habilitacj otrzyma na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. W latach 1989-1996 by rektorem poznaskiego seminarium duchownego. W roku 1996 zosta dziekanem Papieskiego Wydziau Teologicznego w Poznaniu. Przyczyni si do wczenia w 1998 roku PWT jako wydziau teologicznego w struktury Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Do 31 sierpnia 2002 roku by dziekanem tego wydziau. W latach 1997-2002 by czonkiem Midzynarodowej Komisji Teologicznej w Rzymie a w 2003-2006 by czonkiem Komisji Nauk Teologicznych PAN i prezydium Fundacji Guardiniego w Berlinie. Jako jeden z nielicznych ksiy zdecydowanie mwi w 2000 r. o winie abp. Juliusza Paetza, gdy hierarsze zarzucono molestowanie seksualne klerykw i ksiy. W deklaracji, w ktrej 9 marca ub. r. ks. Wcawski informowa o wystpieniu z kapastwa czytamy m.in.: "Po wieloletnim i gruntownym zastanowieniu doszedem do przekonania, e z racji sumienia nie powinienem ju w moim dziaaniu reprezentowa instytucji i wsplnoty kocielnej". Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego porzucenie kapastwa jest rwnoznaczne z kocem tzw. misji kanonicznej. Ksidz Wcawski nie moe wic ju prowadzi wykadw na Wydziale Teologicznym UAM, ktrego przez wiele lat by dziekanem. Nadal kieruje natomiast powoan przez siebie w 2006 roku pozawydziaow Pracowni Pyta Granicznych. 21 grudnia 2007 roku w obecnoci proboszcza parafii zamieszkania i dwch wiadkw, Tomasz Wcawski dokona aktu apostazji, czyli odstpstwa od Kocioa katolickiego. Do najgoniejszych w ostatnich latach wystpie z kapastwa naleao odejcie jezuity Stanisawa Obirka oraz dominikanina Tadeusza Bartosia. Tomasz Wcawski ma na swoim koncie ponad 30 publikacji naukowych, m.in. "Krlowanie Boga". Tumaczy te utwory Karla Capka i napisa "Ewangeli dla dzieci".