Mateusz Wjcik, zarzdzanie gr.2.

Charakterystyka rynku wybranego towaru lub usugi w Polsce, ktrej celem jest odpowied na pytanie z jak struktur rynkow mamy do czynienia: konkurencj doskona, monopolistyczn, oligopolem czy monopolem.

RYNEK ZIEMNIAKW W POLSCE. Pozwol sobie na krtkie wprowadzenie do tematu, ktry chc przedstawi w moim referacie. Postaram si opisa rynek rolniczy zajmujcy si produkcj ziemniakw oraz okreli rodzaj struktury rynkowej, jak reprezentuje ten towar. Rynki poszczeglnych produktw mog si bardzo rni struktur. Liczba uczestnikw na konkretnym rynku moe si waha od jednego do kilkunastu tysicy. Na jednych rynkach wejcie na nie przez nowe podmioty nie napotyka adnych trudnoci, na innych moe by praktycznie niemoliwe. Najczciej wyrnia si cztery podstawowe struktury rynku: konkurencj doskona, monopol, konkurencj monopolistyczn oraz oligopol. Na rynku produktw rolniczych takich jak ziemniaki wystpuje rynek bliski konkurencji doskonaej, poniewa liczba producentw (rolnikw) jest ogromna. Producenci takich produktw zajmuj si wytwarzaniem wrcz identycznych produktw, ktre potem staraj si sprzeda na rynku. Rolnicy s najczciej cenobiorcami. Aby wzmocni swoj si przetargow musz tworzy grupy producentw, ktrych celem jest wsplna sprzeda wytworzonych produktw lub zakup rodkw do produkcji i poprzez to zblianie si do pozycji cenotwrcy, a tym samym osignicie przynajmniej czciowego wpywu na zachowania pozostaych uczestnikw rynku. Rynek konkurencji doskonaej charakteryzuje si czynnikami takimi jak : 1. Zaoenie jednorodnoci produktu tzn. produkty kadego z producentw s identyczne. Kady z wielu producentw sprzedaje dokadnie taki sam produkt. Rwnoczenie kupujcy traktuj i oceniaj produkty oferowane przez wieli producentw jako identyczne kupujcy nie odnosi adnej korzyci z wyboru sprzedajcego. W rzeczywistoci gospodarczej odnajdujemy produkty speniajce powysze zaoenia, jednak jest ich stosunkowo niewiele. Produktem jednorodnym s niektre pody rolne, takie jak pszenica, yto i oczywicie ziemniaki. Cechy takich produktw s identyczne, dlatego kupujcy ma obojtny stosunek od jakiego producenta pochodzi dany produkt. 2. Zaoenie penej mobilnoci czynnikw produkcji na rynku doskonale konkurencyjnym nie istniej adne przeszkody (ekonomiczne, prawne czy spoeczne) wchodzenia i wychodzenia przedsibiorstw do i z danej gazi produkcji. Czynniki produkcji mog by przesuwane bez przeszkd midzy rznymi ich zastosowaniami.

Zgodnie z powyszym zaoeniem nie istniej ograniczenia dotyczce wielkosci nakadw inwestycyjnych zwizanych z rozpoczeciem dziaalnoci gospodarczej lub z przeniesieniem jej do innej brany. Dlatego na rynkach doskonale konkurencyjnych producent nie potrzbuje duzych kapitaw do uruchomienia przedsibiorstwa moliwoci wejcia na rynek sa otwarte dla wielu podmiotw gospodarczych. 3. Dua liczba sprzedajcych i kupujcych rynek doskonale konkurencyjny skada si z wielu producentw ( w tym przypadku rolnikw) i z wielu kupujacych. W rezultacie udzia kadego producenta w globalnej poday oraz udzia kadego kupujacego w globalnym popycie s stosunkowo niewielkie. Oznacza to, e jakakolwiek zmiana poday pojedynczego producenta lub jakakolwiek zmiana wielkoci popytu pojedynczego nabywcy jest zbyt maa, aby spowodowa zmiean ceny rynkowej. Dlatego te na rynkach doskonale konkurencyjnych zarwno sprzedajcy jak i kupujacy sa podmiotami akceptujcymi cene rynkow. 4. Zaoenie doskonaej informacji o rynku w modelu doskonaej konkurencji przyjmujemy, e wszyscy sprzedajcy i kupujacy posiadaj pena informacj o produkcie i jego cenie, zarwno w danum momencie jak i w przyszoci. Zgodnie z tym zaoeniem nie wystpuje niepewno i ryzyko odnonie ksztatowania si tych elementw rynku w wyniku czego producent zawsze moe okreli rozmiary produkcji maksymalizujce zysk, natomiast kupujacy zawsze moe okresli wielko swojego popytu. W rzeczywistoci podmioty gospodarcze nie posiadaj doskonaej wiedzy o rynku. Zdobywanie informacji pociga za sob dodatkowe koszty a osigniecie penej informacji wymagaoby ogromnych nakadw. Tak wic przyjcie zaoenia o posiadaniu przez sprzedajcych i kupujcych penej wiedzy o rynku oznacza, e informacja jest darmowa. Wyej wymienione punkty s gwnymi a zarazem najwaniejszymi zaoeniami rzdzcymi rynkiem doskonaej konkurencji. Poniej znajduje si krzywa popytu na produkty (ziemniaki) producenta (rolnik) dziaajcego w warunkach konkurencji doskonaej. Taki producent dziaajcy w gazi doskonale konkurencyjnej moe sprzeda dowoln ilo produktu po cenie rynkowej Po. Krzywa popytu na jego produkt DD jest przy tej cenie pozioma.

Decyzje produkcyjne w przedsibiorstwach w warunkach konkurencji doskonaej : Najpierw przedsibiorstwo ( w tym przypadku rolnik) stosuje kryterium kracowe

(MC=MR), aby znale najlepszy poziom produkcji, zapewniajcy zysk. Nastepnie za pomoc kryterium odwoujacego si do wielkoci przecitnych sprawdza, czy cena za ktr produkcja moe zosta sprzedana, pokrywa koszt przecitny. Szczegolna cech konkurencji doskonaej jest stosunek midzy utargiem kracowym a cen (przedsibiorstwo takie napotyka poziom krzyw popytu jak pokazuje to powyszy wykres). Czynniki czasu w warunkach konkurencji doskonaej: Krtki okres jest to taki okres, w ktrym rozmiary przedsibiorstwa s stae a wielko produkcji zmienia si wraz ze zmianami wykorzystania czynnikw zmiennych. W krtkim okresie czasu liczba przedsibiorstw w gazi jest staa. Dugi okres jest to taki okres, w ktrym zmieniaj si rozmiary przedsibiorstwa w zalenoci od kosztw produkcji oraz od sytuacji rynkowej. Liczba przedsibiorstw w gazi zmienia si zmniejsza si, jeeli sytuacja rynkowa jest niekorzystna oraz zwiksza si, jeli warunki rynkowe sprzyjaj rozwojowi produkcji oraz osiganiu odpowiednio wysokich zyskw. Krtkookresowe decyzje ksztatujce produkcj przedsibiorstwa w warunkach konkurencji doskonaej przedsibiorstwo dziaajce w warunkach konkurencji doskonaej osiga taki poziom produkcji, przy ktry cena rwna si kosztowi krancowemu pod

warunkiem, e bardziej opacalne jest wytwarzanie jakiejkolwiek produkcji ni zamkniecie zakladu. Krtkookresow krzyw poday przedsibiorstwa jest krzywa SMC powyej punktu A, czyli punktu zamkniecia przedsiebiorstwa, poniej ktrego nie jest ono w stanie pokry krtkookresowych przecietnych kosztw zmiennych (SAVC). Sytuacj t przedstawia wykres poniej.

Dugookresowe decyzje ksztatujce produkcj przedsibiorstwa w warunkach konkurencji doskonaej przedsibiorstwo dziaajce w warunkach konkurencji doskonaej produkuje tyle, e P rwna si kosztowi kracowemu (pod warunkiem, e kontynuowanie produkcji jest bardziej opacalne ni jej zaniechanie). Wybiera zatem punkty lece na krzywej LMC. Przy kadej cenie wyszej od P3 przedsibiorstwo osiga zysk, poniewa cena jest wysza od dugookresowego kosztu przecitnego (LAC). Przy kadej cenie niszej od P3, np. P2, przedsibiorstwo ponosi straty, bo cena jest nisza od dugookresowego kosztu przecietnego. Dlatego wanie przy cenie poniej P3 nie wytworzy ono adnej produkcji. Dugookresowa krzywa poday to krzywa LMC powyej punktu C. Ta sytuacj przedstawia wykres poniej.