AAAAAAAA

* Artefakty - przedmioty zrobione przez ludzi. * Atestacja - (wiadectwo, uwierzytelnienie) - wiadectwo, powiadczenie o cechach danego przedmiotu. Moe ujmowa urzdowe wyniki bada stwierdzajcych walory (cechy) danego surowca, wyrobu czy towaru na rynku. * Artefakt}' kulturowe - widoczne przejawy kultury organizacyjnej, do ktrych zaliczaj si artefakty fizyczne, tj. wytwory materialne danej kultury, artefakty behawioralne, a wic ceremonie, rytuay oraz artefakty jzykowe, czyli specyficzny jzyk organizacji oraz jej mity i legendy. * Autarkia - polityka gospodarcza pastwa, polegajca na deniu do osignicia samowystarczalnoci gospodarczej. Konsekwencj jej stosowania jest ograniczenie do minimum importu. * Analiza dziaalnoci gospodarczej - metoda polegajca na rozoeniu badanego zagadnienia gospodarczego na czci skadowe. * Aport - wnoszony w formie pieninej lub rzeczowej wkad wsplnika do spki. Aportem mog by obiekty budowlane, urzdzenia, patenty, pomysy, licencje. * Akcyza - forma selektywnego podatku poredniego obciajcego niektre artykuy konsumpcyjne. * Algorytm - (przepis dziaania) - zbir regu postpowania okrelajcy sposb rozwizywania podstawowego problemu w skoczonej liczbie krokw. *Audyt - przegld, rewizja. *Audyt rodowiskowy - proces systematycznej udokumentowanej weryfikacji obiektywnie uzyskanych ocenionych dowodw na to, e wyspecyfikowane dziaania dotyczce rodowiska, a take warunki i systemy zarzdzania lub informacje odpowiadaj kryteriom zarzdzania rodowiskowego. " *Analiza marketingowa - badanie kosztw wytwarzanych produktw, oraz prognozowanie moliwoci ich sprzeday - chodzi o to, by stale kontrolowa opacalno wytwarzanych dbr (produktw, usug). W jej trakcie okrela si: a) cen produktu, a) koszt jednostkowy produktu, b) prawdopodobny zysk jednostkowy. " Amortyzacja - jest to wyraona w pienidzu rwnowarto zuycia rodka trwaego, czyli kwota, ktra powinna wyraa : 1] sprostowanie pocztkowej wartoci rodka trwaego, 2] koszty zuycia rodka trwaego, 3] ewentualne wyodrbnienie nowego przeznaczenia rodkw gospodarczych do wysokoci okrelonej zuyciem rodka trwaego. * Amortyzacja - rozoenie w czasie wartoci zuycia rodkw trwaych - odzwierciedla proces stopniowej utraty wartoci uytkowanego majtku trwaego. * Amortyzacja rodkw trwaych - stopniowe odpisywanie pocztkowego kosztu (kosztu zakupu) tych rodkw, pomniejszajce ich warto ksigow. * Akumulacja - nie skonsumowana (czyli/nagromadzona) w danym okresie cz wytworzonego dochodu przeznaczona na rozszerzenie produkcji.. * Akumulacja - proces gromadzenia kapitau tj. zwikszenia rodkw produkcji, oraz zwikszenia iloci zatrudnionej siy roboczej w gospodarce. * Aktywa - wszystko co posiadam, oraz co co naley do mnie lecz obecnie jest w dyspozycji kogo -s to przedmioty materialne i niematerialne ktre mog wykorzysta do swoich przyszych celw. * Akwizycja - (nabywanie) zbieranie zamwie i sprzeda osobista, dostawa towarw lub zawieranie umw na wykonanie takich usug jak: ubezpieczenia, reklama itd. Polega na bezporednich kontaktach reprezentanta sprzedawcy z przedstawicielami nabywcy w celu zawarcia umowy kupna - sprzeday. * Analiza SWOT - poprzedza opracowanie strategii, skada si z trzech czci: a] analizy silnych i sabych stron, b] analizy okazji, szans i zagroe firmy, c] formuowanie wnioskw. * Asortyment produkcyjny zesp dbr reprezentujcy profil wytwrczy danej firmy. * Asortyment handlowy - zestaw towarw znajdujcych si w hurtowni lub punkcie sprzeday detalicznej, ktry powsta w wyniku zakupu, przerobu handlowego i kompletowania dbr pochodzcych od rnych producentw do finalnej sprzeday. * Akcjonariat pracowniczy - dotyczy sytuacji, gdy pracownicy s wacicielami wikszoci akcji danego przedsibiorstwa. Akcjonariat oznacza partycypacj we wasnoci firmy oraz moe stanowi przesank partycypacji pracownikw w odpowiedzialnoci za postpy w gospodarnoci i rozwj. 1

Oznacza rozprowadzenie, najczciej po preferencyjnych cenach, akcji przedsibiorstwa midzy zatrudnionych pracownikw. Czsto ten rodzaj akcji nie jest dopuszczany do wolnego obrotu rynkowego. * Autorytet - J) prawo rozkazywania i zdolno do nakazywania posuszestwa wobec siebie. 2) zdolno podejmowania decyzji, ktre s przyjmowane do wykonania bez kwestionowania i oporu. * Autorytet formalny (urzdowy) - zinstytucjonalizowane uprawnienie do podejmowania decyzji i wydawania polece w imieniu firmy (wynika z zajmowanego stanowiska). * Autorytet osobisty - zdolno do nakazywania posuszestwa pynca z inteligencji, wiedzy, dowiadczenia, wartoci moralnej, z daru rozkazywania, pooonych zasug itd. * Analiza kosztw - stanowi skadow cz analizy ekonomicznej firmy i ma na celu zmierzenie i ocen wpywu rnych czynnikw na wysoko kosztw cakowitych oraz jednostkowych. * Analiza dziaalnoci gospodarczej - metoda polegajca na rozoeniu badanego zagadnienia gospodarczego na czci skadowe. * Analiza finansowa - zesp metod badania sytuacji ekonomiczno - finansowej przedsibiorstwa; analiza finansowa pomaga wykry i okreli przyczyny powodujce niewykonanie przewidywanych zada oraz oceni rezultaty biecej i planowanej dziaalnoci. * Analiza pynnoci - cz analizy finansowej mierzca zdolno firmy do regulowania zobowiza krtkoterminowych (biecych). * Analiza rentownoci - cz analizy finansowej oceniajca zdolno firmy jako caoci lub te jej poszczeglnych skadnikw majtkowych i kapitaw do generowania zysku. * -'Analiza sprawnoci (aktywnoci) firmy- cz analizy finansowej suca do pomiaru efektywnoci wykorzystania zasobw przedsibiorstwa. * Analiza zaduenia- cz analizy finansowej pozwalajca okreli stopie zaduenia majtku firmy oraz pozwalajca ustali moliwo spaty (pokrycia) dugw. * Amortyzacja rodkw trwaych - stopniowe odpisywanie pocztkowego kosztu (kosztu zakupu) tych rodkw, pomniejszajce ich warto ksigow. * Analiza przebiegu produkcji - metoda grupowania elementw stosowana w organizacji produkcji opartej na technologii grup. Podstaw wyodrbnienia grup jest kryterium zgodnoci / podobiestwa operacji technologicznych lub ich sekwencji. * Analiza trendu liniowego- metoda statystyczna polegajca, najoglniej, na "rzutowaniu" przeszoci i teraniejszoci w przyszo lub inaczej - na okrelaniu najbardziej prawdopodobnych przyszych wielkoci interesujcego nas procesu przy zaoeniu, e jego "kierunek" i dynamika nie zmieni si. Wyznaczenie trendu jest poszukiwaniem podstawowego zwizku (zalenoci) midzy rnymi czynnikami (zmiennymi) "uwolnionymi" od wpywu zdarze nadzwyczajnych i przypadkowych. * Analiza konkurencji - zbir czynnoci odnoszcych si do badania gwnych konkurentw do poznania ich celw, sabych i mocnych stron i okrelenia sposobu ich zaatakowania i szansy powodzenia podjtych dziaa. * Analiza rynku - zesp czynnoci zmierzajcych do stworzenia przesanek podejmowania biecych i planistycznych decyzji, ktre,dotycz obsugi rynku we wszystkich jego wymiarach. * Autonomizacja - zjawisko funkcjonalnego niedopasowania elementu (elementw) struktury, polegajce na osabieniu lub zaniku zwizku midzy celami, zadaniami, dziaaniami i zasobami. * Aktywizacja sprzeday - dziaanie polegajce na bezporednim i porednim umacnianiu na rynku pozycji producenta oraz oferowanych przez niego produktw. Rozwija ona zwizki pomidzy producentem a jego otoczeniem oraz zacienia kontakty z faktycznymi i potencjalnymi klientami. * Administrowanie -jest takim sposobem kierowania, gdy kierujcy jest wykonawc decyzji narzuconych przez instancj nadrzdn. Ograniczenia uprawnie kierowniczych dotycz przede wszystkim pozbawienia prawa do samodzielnego decydowania o celach i sposobach wykorzystania zasobw organizacji (podmiotu prawa). * Alternatywy rekrutacji: a] praca w nadgodzinach, b] umowy zlecenia, c] personel dodatkowy (studenci itp), d] leasing pracownikw. * Antycypacja - wczeniejsze wykonanie czego poprzedzajcego waciwe dziaanie, co atwiej doprowadzi do stanu rzeczy bdcego naszym celem. Przez antycypacj rozumiemy te tworzenie faktw dokonanych", co moe zapobiega moliwoci zaistnienia niepodanego stanu rzeczy. * Autonomia - niezaleno, samostanowienie, najstarsze uprawnienia samorzdowe jakiego terytorium w ramach pastwa. 2

* Adaptacja - (przystosowanie) - oznacza dostosowanie czego do nowego uytku * Autopopresja - wszystkie moliwe przejawy spoeczno - gospodarczej aktywnoci czowieka. * Akcja - papier wartociowy wiadczcy o udziale jego posiadacza w kapitale spki akcyjnej i dajcy .mu prawo do otrzymywania dywidend oraz do uczestnictwa w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy. * Autokrata - okrelenie typu kierownika ktry posuguje si w zarzdzaniu negatywnymi rodkami motywacji i nie zasiga opinii wykonawcw przy podejmowaniu decyzji. * Aprecjacja pienidza - wzrost siy nabywczej pienidza krajowego oraz wzrost jego wartoci w stosunku do innych walut. Jest zjawiskiem odwrotnym do deprecjacji spowodowanym niedostateczn emisj pienidzy papierowych, wzrostem zaufania do rzdu oraz brakiem popytu na zoto. Nastpuje zwykle wskutek deflacji.

BBBBBBBB
* Benchmarking (czyt. benczmarking) (rwnanie do najlepszych) - polega na porwnywaniu si z innymi przedsibiorstwami, na naladowaniu dobrych pomysw innych przedsibiorstw i ludzi, na uczeniu si od lepszych, na podpatrywaniu innych. * Behawioryzm - zachowanie si. * Biurokracja - rzdy zza biurka. *Bodce ekonomiczne - rodki zachty materialnej stosowane w celu podniesienia efektywnoci pracy. * Badanie rynku - dotyczy poznania zjawisk i prawidowoci zwizanych z popytem, poda i cenami. Dotyczy prognoz, wystpujcych cyklicznoci, sezonowoci. * Bilateralizm - system rozlicze midzybankowych, w ktrych wyrwnanie nalenoci i zobowiza danego kraju dokonuje si z innym krajem dwustronnie. * Boom - okrelenie fazy rozkwitu w cyklu koniunkturalnym. * Bessa - spadek kursw giedowych, a take rodzaj operacji giedowej, majcej charakter spekulacyjny. Termin ten jest uywany do oglnego okrelenia znikowej tendencji cen na giedzie lub rynku. * Barter - wymaganie dbr czy usug w zamian za proponowane do wymiany dobra i usugi, a nie walorw pieninych. * Burza mzgw - metoda suca zespoowemu poszukiwaniu nowych, oryginalnych problemw oraz sposobw ich rozwiza. * Bank centralny - bank bankw" - jest instrumentem realizujcym rzdowe funkcje dotyczce kontroli systemu kredytowego. Ponadto kontroluje emisj nowych banknotw, udziela poyczek bankorn komercyjnym, kieruje struktur! wysokoci oprocentowania kredytw, poyczek itd. * Bank komercyjny -jest instytucj kredytow, rozliczeniow i oszczdnociow. Moe mie status banku pastwowego, pastwowo - spdzielczego lub spki akcyjnej, ktry nadaje Rada Ministrw. * Bilans - sprawozdanie finansowe przedstawiajce zestawienie poszczeglnych skadnikw majtku firmy (aktywa) i rde jego finansowania (pasywa) w okrelonym dniu koczcym okres obrachunkowy. * Budet roczny plan finansowy przedsibiorstwa; plan przychodw i wydatkw firmy na dany okres; budet jest punktem odniesienia przy kontroli finansowej przedsibiorstwa. * Budetowanie - planowanie przychodw i wydatkw przedsibiorstwa lub poszczeglnych jego czci skadowych; budetowanie dzieli si na operacyjne i finansowe; szczegowymi budetami operacyjnymi sm.in. budety kosztw i przychodw ze sprzeday; budety finansowe obejmuj z kolei budety gotwki i budety rde finansowania dziaalnoci firmy. * Biznesplan - instrument (narzdzie) planowania; zwizy program finansowo-marketingowych nowych lub rozwojowych zamierze czy przedsiwzi przedsibiorstwa. Zawiera cele i zamierzenia firmy (na co najmniej 5 lat) oraz sposoby ich realizacji w istniejcych uwarunkowaniach finansowych, popytowych, organizacyjnych, technologicznych, kadrowych itp. Stosuje si przy zakadaniu firmy, wystpowaniu o rodki na sfinansowanie okrelonych przedsiwzi, przy decyzjach dotyczcych zmian profilu produkcyjnego, modernizacji podstawowego wyposaenia, wikszych inwestycji itd. (Odpowiada na pytania: co? dlaczego? gdzie? jak? kiedy? kto? za Hel} Pozwala np. bankom uzyska odpowiedzi na pytania: a] ile pienidzy firma musi poyczy? b] na jakie cele i zadania zostan one zuytkowane? c] po jakim czasie firma zwrci poyczk i czy bdzie w stanie spaca procenty i raty zgodnie z przyjtymi na siebie zobowizaniami? d] czy firma przetrwa w przypadku koniecznoci odstpienia od zaprogramowanych przedsiwzi? 3

e] jakie zabezpieczenie moe przedstawi dla udzielenia kredytu? * Brana - dziedzina dziaalnoci gospodarczej dostarczajca na rynek towary lub usugi o analogicznym przeznaczeniu, zblionych cechach. Dla potrzeb statystycznych przeprowadzona jest cisa klasyfikacja gazi gospodarki narodowej. Brane s grupowane w gazie, a te w dziay. * Badania marketingowe - kompleks dziaa obejmujcy gromadzenie i analizowanie informacji o rynku i zachowaniu si konsumentw oraz innych odbiorcw, a take o rodkach taktyki i strategii marketingowej oraz rezultatach ich stosowania. Nale do nich gwnie badania: reklamy, produktu, - rynku i sprzeday. * Badania rynku - og czynnoci zmierzajcych do poznania roli zjawisk i procesw rynkowych (poday i popytu), a take zwizkw midzy nimi oraz ich genezy, stanu obecnego i tendencji rozwoju.

CCCCCCCC
* Cel - to do czego si dy, co si chce osign, miejsce do ktrego si zmierza. * Cel - skonkretyzowane zamierzenie ujte w postaci planu. * Celem - kadej dziaalnoci gospodarczej w duszym przedziale czasu jest nie zysk a wzrost wartoci firmy -jest to podstawowy miernik sukcesu rynkowego. * Cele organizacji zbir wzajemnie powizanych de, aspiracji i zamierzonych efektw o rnym stopniu konkretnoci. * Cele strategiczne - perspektywiczne zamierzenia kierownictwa firmy optymalizujce wykorzystanie jej potencjau i sytuujce j na korzystnej pozycji w przyszoci. * Centralizacja - koncentrowanie uprawnie decyzyjnych i kontrolnych na wyszych szczeblach hierarchii zarzdzania. * Centra zyskw - wyodrbnione czci przedsibiorstwa, ktre samodzielnie realizuj i naliczaj zyski oraz s odpowiedzialne za zrealizowanie okrelonej ich wysokoci. *Cyklografia - technika badania przebiegu (kolejnoci i przestrzennego rozmieszczenia) ruchw roboczych. * Chronocyklografia - technika badania ruchw roboczych i czasw ich trwania. * hronometra - pomiar czasu trwania ruchw elementarnych (mikroruchw). * Consulting - dziaalno doradcza dla organizacji, realizowana przez wyspecjalizowanych i niezalenych od organizacji ekspertw. * Clearing - system dwustronnych lub wielostronnych rozrachunkw polegajcy na wyrwnywaniu wzajemnych dostaw lub zobowiza patniczych bez uycia rodkw pieninych. * Cykl dziaania zorganizowanego: a] postawienie jasnego i cile okrelonego celu, b] zbadanie rodkw i warunkw, ktre trzeba zastosowa by osign zamierzony cel, c] przygotowanie rodkw i warunkw, d] wykonanie zamierzonych czynnoci stosownie do powzitego planu, e] kontrola wynikw i wycignicie z nich wnioskw. * Cykl ycia firmy - firmy przechodz kolejne stadia rozwoju: a] przygotowania i rozruchu, b] rozwoju i ekspansji, c] umiarkowanego wzrostu i stabilizacji, d] spadku sprzeday, wzrost zaduenia. *Cena - to okrelona liczba jednostek pieninych, ktr nabywca musi zapaci za jednostk produktu lub usugi. * Cena zbytu (cena produkcji) - koszt produkcji + zysk. * Cena hurtowa = cena zbytu + mara hurtowa. * Cena detaliczna = cena hurtowa + mara handlowa. * Cena rynkowa = cena detaliczna (+)(-) poda, popyt. * Cena monopolowa -jest wyrazem pozycji firmy na rynku. * Cena rwnowagi -jest cen, w kierunku ktrej bdzie zmierza rynek konkurencyjny i na poziomie ktrej bdzie pozostawa po jej osigniciu przy zaoeniu e nic w otoczeniu nie ulegnie zmianie. * Cena wiodca - stosowana w celu zainteresowania nabywcw pen ofert towarow, przy czym kluczowe asortymenty sprzedaje si z nisz mar od zwyczajowo przyjtej. * Cenowa elastyczno popytu - stanowi miar wraliwoci nabywcw na zmiany ceny. Przyjmuje si, e nabywcy bd mniej nabywa odpowiednio do wzrostu ceny, czy te wicej jak cena spadnie. 4

* Controling - system zarzdzania koordynujcy procesy planowania, kontroli oraz zasilania w informacje i umoliwiajcy tym samym sterowanie przedsibiorstwem z punktu widzenia wyznaczonych celw; controling nie zastpuje zarzdzania, ale wspomagajc, opiniujc i doradzajc czyni zarzdzanie moliwym. * Controling - nowoczesna metoda kierowania przedsibiorstwem polegajca na tworzeniu i aktualizowaniu architektury systemu (pkt. a - h). Jest to system wspomagajcy, opiniujcy i doradzajcy zarzdzanie, korygujcy i scalajcy w jedn cao obszary planowania, organizacji, zasilania w informacje i rachunkowoci zawiera: a) planowanie (opracowanie, koordynacja rnych planw), ;. b) sprawozdawczo (porwnanie planw z ich realizacj), c) ocen i doradztwo, d) nadzr nad realizacj zada (kontrola wewntrzna, rewizja), e) zarzdzanie informacjami, f) sprawozdawczo na zewntrz (udziaowcy, banki), g) nadzr nad sprawnoci systemw, h) badania rozwoju caej gospodarki. Controling oznacza utrzymywanie czego pod pen kontrol. * Curriculum Vitae - (CV) - yciorys
* Cesja - (odstpienie wasnoci) - umowa w myl ktrej prawo wierzyciela do otrzymywania okrelonej sumy przechodzi na drug osob .

DDDDDDD
* Dziaalno gospodarcza - dziaalno wytwrcza, budowlana, handlowa i usugowa prowadzona w celach zarobkowych i na wasny rachunek podmiotu prowadzcego tak dziaalno. * Dekapitalizacja - zmniejszenie si wartoci majtku trwaego w przedsibiorstwie. Proces ten wie si z niepokrywaniem przez inwestycje i remonty biece ubytku rodkw trwaych. * Depresja - dno kryzysu (cyklu koniunkturalnego).Charakteryzuj e si ona zahamowaniem spadku produkcji, a take najczciej stabilizacj zatrudnienia, cen, zysku i stopy zysku. Gospodarka osiga rwnowag na najniszym poziomie. * Dumping - sprzeda towarw za granic po cenach niszych od cen uzyskiwanych za nie na rynku krajowym. * Deflacja - zmniejszenie dopywu rodkw pieninych do gospodarki i powodowanie zwikszonego ich odpywu z gospodarki. Efektem jest zmniejszenie poday pienidza i wytworzenie nadwyki poday rynkowej ( na rynku jest wicej towarw ni pienidzy). * Dewaluacja -jest to obnienie ceny (kursu) wasnej jednostki pieninej w stosunku do walut zagranicznych, (powoduje ona potanienie eksportu danego kraju dla odbiorcw zagranicznych, gdy ceny krajowe pozostaj niezmienione). *Dystrybucja - to zbir decyzji i dziaa zwizanych z udostpnieniem wytworzonego produktu w miejscu i czasie dogodnym dla nabywcw. * Duopol - sytuacja niedoskonaej konkurencji na rynku spowodowana obecnoci zaledwie dwch sprzedajcych (producentw). * Decentralizacja - podzia uprawnie decyzyjnych midzy rne szczeble zarzdzania i czci organizacji ( dzielenie si wadz przez decydentw), * Dywizjonalizacja - struktur organizacyjnych - proces polegajcy na wyodrbnieniu w ramach przedsibiorstwa (korporacji) czci funkcjonujcych niemal niezalenie od centrali, dysponujcych prawie cako wit swobod operacyjn podlegych firm, filii czy wydziaw. * Departamentalizacja - grupowanie czynnoci tak, by podobne i logiczne powizania, dziaania wystpoway razem. * Dobr - to dwustronne podjcie decyzji zatrudnienia kandydata na danym stanowisku, oraz akceptacja warunkw jakie firma zaproponowaa pracownikowi. * Droga subowa - cile wyznaczona kolejno komunikowania si w organizacji, w pionie" * Decyzja a/ wiadomy wybr jednego spord rozpoznanych i uznanych za moliwe wariantw (alternatywnych moliwoci) przyszego dziaania, b/, wewntrznie wolny wybr jednego z moliwych zachowa, c/, swojego rodzaju przetwarzanie informacji (danych). * Proces decyzyjny -- proces przechodzenia od problemu do jego rozwizania lub od zbioru moliwych wariantw dziaania do wyboru jednego z nich. 5

* Decyzje strategiczne - s to akty wyboru okrelonych wariantw rozwiza - wyznaczaj rozwj firmy w dugim okresie - dotycz efektywnego wykorzystania zasobw firmy. S podejmowane na wyszych szczeblach zarzdzania. * Decyzje taktyczne - s zwizane z funkcjonowaniem firmy od strony technicznej, organizacyjnej, pracowniczej i finansowej w rednim i krtkim okresie. S podejmowane na rednim poziomie zarzdzania. * Decyzje kalkulacyjne - dochodzenie do dokonania wyboru drog kalkulowania kosztw i zyskw zwizanych z przyjciem kadego z moliwych wariantw dziaania. * Decyzje programowalne - decyzje powtarzajce si, rutynowe, do ktrych podjcia mona zastosowa stare wyprbowane procedury. * Decyzje nie programowalne - decyzje, ktrych podjcie zaley od ludzi je podejmujcych, ich oceny, wiedzy i dowiadczenia. * Decyzje proceduralne do rozwizania problemu dochodzi si poprzez zastosowanie znanej procedury, czyli obowizujcego trybu postpowania. Taki sposb podejmowania decyzji rozpowszechniony jest w administracji. * Decyzje negocjacyjne - ten sposb podejmowania decyzji wystpuje najczciej wwczas, gdy w proces decyzyjny zaangaowanych jest wiele podmiotw o odrbnych lub sprzecznych interesach lub stosujcych odmienne kryteria wartociowania moliwych wersji rozwiza problemu. Dokonanie wyboru wymaga wwczas wielu uzgodnie, argumentacji, wzajemnego przekonywania si i kompromisw (osigania konsensusu). * Decyzje w sytuacji ryzyka - skutki zastosowania poszczeglnych wariantw rozwizania problemu mog by tylko prawdopodobne, ale prawdopodobiestwo to decydent moe okreli z gry. * Optymalizacja decyzji - poszukiwanie wariantu rozwizania, ktre maksymalizuje lub mnimalizuje okrelon funkcj celu na podstawie wybranego kryterium. * Decyzje w sytuacji niepewnoci - decydent nie jest w stanie przewidzie wszystkich skutkw przyjcia danego rozwizania ani okreli prawdopodobiestwa wystpienia tych, ktre jest w stanie przewidzie. * Decyzje w sytuacji pewnoci - skutki kadego z moliwych wariantw dziaania s pewne i decydent jest w stanie z gry je przewidzie. * Dynamika rynku - procentowy wskanik zmiany oglnej wielkoci sprzeday na danym rynku w okrelonych odstpach czasu. * Delegowanie uprawnie - szczeglny rodzaj decentralizacji, sprowadzajcy si do czasowego upowanienia konkretnego podwadnego do, podejmowani a cile okrelonych decyzji i dziaa w sprawach nalecych do kompetencji jego przeoonego. * Doskonalenie personelu - proces uzupeniania przez pracownikw wiedzy niezbdnej do prawidowego wykonywania zada oraz stworzenie moliwoci dodatkowego rozwoju wiedzy, umiejtnoci i kompetencji pod ktem awansu, przesunicia lub zmiany. * Dywersyfikacja - rozszerzenie sfery dziaania organizacji, np. poprzez wprowadzenie nowych rodzajw wyrobw, metod, nowych dostawcw, odbiorcw itp. * Dywersyfikacja pozioma - rozszerzenie dotychczasowego programu o wyroby lub usugi nalece wprawdzie do innych rynkw, lecz na tyle bliskich, e umoliwia to wykorzystanie w nowej dziaalnoci dotychczasowego dowiadczenia firmy (np. producent napojw uruchamia produkcj wyrobw cukierniczych). * Dywersyfikacja pionowa - polega na podejmowaniu dziaalnoci, stanowicej ogniwo poprzednie (a/.,.dywersyfikacja wstecz") lub nastpne (b/.,Dywersyfikacja w przd") w stosunku do dziaalnoci dotychczasowej, np. pierwszej - dziaania producenta obuwia zmierzajce do wczenia do swej firmy garbarni; np. drugiej - dziaania tego samego producenta zmierzajce do uruchomienia wasnej sieci sklepw obuwniczych. * Dywersyfikacja rwnolega -polega na-podejmowaniu dziaalnoci nie majcej bezporednich zwizkw z dotychczasowym polem rynkowym firmy, np. producent komputerw zaczyna zajmowa si hotelarstwem. * Dziaanie - dowolne i celowe zachowanie si czowieka. * Dziaanie skuteczne - otrzymany wynik jest zgodny z zamierzonym celem (zaplanowaem 100 > wykonaem 100). * Dziaanie efektywne - pozytywne rezultaty pokrywajce si z powzitymi celami. * Dziaanie zorganizowane - powtarzajce si dziaanie zgodnie z picioma etapami: l/ sformuowanie celu, 2/ zbadanie warunkw, . 3/ przygotowanie zasobw, 4/wykonanie dziaania, 5/ kontrola. 6

* Domena organizacji - obraz firmy uzyskany dziki odpowiedzi na pytanie: jakie potrzeby rynku ma ona zaspokaja, jak firma chce i moe by teraz i w przyszoci oraz na czym polega ma jej doskonao w obsugiwanym przez ni segmencie otoczenia. * Dziaalno podstawowa - skada si z dziaa: projektowych, realizacyjnych i kontrolnych. * Dobra konsumpcyjne - dobra, ktre su bezporednio zaspokajaniu ludzkich potrzeb. Samochd uywany dla przyjemnoci > to dobro konsumpcyjne, samochd sucy do przewozu towarw > to dobro kapitaowe. * Dobra substytucyjne - to takie ktre mog by wzajemnie zastpowane w zaspakajaniu potrzeb (maso >< margaryna). * Dobra komplementarne - to takie, ktre musz by rwnoczenie stosowane w celu zaspokojenia okrelonej potrzeby (benzyna >< samochd). * Dwignia finansowa - wspomaganie dugiem finansowania dziaalnoci przedsibiorstwa, wywoujce w pewnych warunkach wzrost wartoci stopy zwrotu z kapitau wasnego (wartoci finansowej firmy). * Dochd - dochody mog mie rn form: > dla pj. osb dochd jest zwizany z wynagrodzeniem czynnikw produkcji, > praca dostarcza zarobki > kapita dostarcza oprocentowanie, > grunty uprawne dostarczaj rent gruntow, > przedsibiorczo jest rdem zysku (ilo sprzedanych produktw pomnoona przez uzyskan cen). * Dochd - (podmiotu gospodarczego) -jest to suma nalenoci finansowych wynikajcych z zawartych transakcji handlowych lub innych tytuw. rdami dochodw s: dziaalno gospodarcza, dzierawa i najem -jeeli chodzi o przychody wydzierawiaj cego lub wynajmujcego, kapitay pienine i prawa majtkowe, sprzeda rzeczy i praw majtkowych (sprzeda nieruchomoci, przedsibiorstw lub ich skadnikw, akcji, udziau w spkach i obligacji, prawa wieczystego uytkowania gruntw) inne dotacje, dopaty i inne nieodpatne wiadczenia.

EEEEEEE
* Efektywno - ekonomiczna - dotyczy stosunku midzy wartoci poniesionych nakadw, a wartoci efektw uzyskanych dziki tym nakadom (stosunek uzyskanych efektw do wydatkowanych czynnikw produkcji). * Efektywno gospodarowania - wynik stosowania w praktyce zasady racjonalnego gospodarowania, ktra polega na maksymalizacji efektw przy danych wczeniej nakadach lub minimalizacji nakadw przy danym efekcie. * Efektywne kierowanie - takie, ktre w okrelonych warunkach funkcjonowania organizacji zaspokaja waciwie jej aktualne i perspektywiczne potrzeby oraz materialne, socjalne i psychospoeczne potrzeby pracownikw. * Ekonomia - to ga wiedzy o produkcji, dystrybucji i konsumpcji towarw. W sensie potocznym to unikanie marnotrawstwa pienidzy, energii, czasu i materiaw. * Ekonomika - stanowi wiedz stosowan o tym, jak poszczeglne osoby lub spoeczestwa dokonuj wyboru midzy alternatywami uycia dbr, ktre s w niewystarczajcej iloci, w celu wytworzenia dbr i usug. * Empatia - wczuwanie si w motywy, postawy i emocje innych ludzi ("wchodzenie w ich buty"), rozumienie, dlaczego zachowuj si tak, a nie inaczej. * Etnocentryzm - postawa polegajca na ignorowaniu rnic kulturowych i faworyzowaniu wasnej kultury narodowej. * Ekologia - nauka o wzajemnym oddziaywaniu rodowiska przyrodniczego i populacji ludzkich. * Ekosystem - ukad ekologiczny, na ktry skadaj si wszystkie populacje zamieszkujce okrelone rodowisko, powizane ze sob poprzez wymian materii i energii (las, jezioro, ka) * Ekorozwj -jest to wizka spoecznie podanych celw: wzrost realnego dochodu na osob; poprawa stanu zdrowia i poziomu wyywienia; rwny dostp do zasobw rodowiska; poprawa poziomu wyksztacenia. * Ekwiwalentno - zdolno systemw do osigania podobnych wynikw rnymi drogami; w organizacjach jest ona moliwa dziki dostosowaniu strategii, struktur, procedur, kultury organizacyjnej itp. do konkretnych warunkw regulowan), np. temperatur ciaa czowieka, na podanym poziomie. * Elastyczny system produkcyjny (ESP) - system techniczny, w ktrym przepywy materiaw i energii, ich transformacja oraz procesy regulacyjne s zintegrowane w sposb zapewniajcy automatyczn! cig 7

realizacj zada produkcyjnych. System ten tworz zespoy maszyn (robotw) sterowane komputerem, mogce wykonywa czynnoci obrbcze lub montaowe rnych elementw wedug rnych programw bez potrzeby zatrzymywania maszyn w celu ich przestrojenia (przezbrojenia). * Elastyczne stanowisko produkcyjne (EStPj- stanowisko o okrelonym stopniu autonomii i zdolnoci do wielofunkcyjnej obrbki zrnicowanych elementw. * Etnocentryzm-postawa polegajca na ignorowaniu rnic kulturowych i faworyzowaniu wasnej kultury narodowej. * Elastyczno cenowa popytu - jest to stosunek wzgldnej zmiany popytu do wzgldnej zmiany ceny suy do mierzenia reakcji popytu na zmian ceny. * Elastyczno cenowa poday - jest to stosunek wzgldnej zmiany poday do wzgldnej zmiany ceny -jest to reakcja poday danego dobra na zmian jego ceny. * Eksport - wywz towarw za granic w celu ich sprzeday. * Ekspozycja - prezentacja sprzedawanych towarw, przedstawienia w sposb dogodny do zauwaenia i atrakcyjny dla widza, przechodnia. * Embargo - zakaz dotyczcy eksportu lub importu w odniesieniu do okrelonych produktw czy okrelonych krajw.

FFFFFFFF
* Fa/y planowania: 1] faza przygotowawcza - celem jest konkretyzacja i sformuowanie misji lub zamiarw firmy, ustalenie zasad postpowania i analiza jej otoczenia zewntrznego; 2] faza planowania waciwego - dugookresowego,,czy te rednio lub krtkookresowego; 3] faza planowania - awaryjn - polega na przygotowaniu alternatywnych programw na wyjtkowe okolicznoci oraz ustalenie sposobw reagowania w takich sytuacjach; 4] faza realizacji - jest wdroeniem przygotowanych programw i sprawowaniu kontroli nad ich realizacj
* Fazy procesu decyzyjnego - s to nastpujce po sobie etapy rozwizywania problemu i podjcia decyzji: l.] - opisanie problemu, 2.] - zgromadzenie informacji o problemie i sposobach jego rozwizania, 3.] - zasignicie opinii wsppracownikw i ekspertw, 4.] - przemylenie taktyki dziaania, 5.] - opracowanie diagnozy sytuacji, 6.] - stworzenie alternatywnych rozwiza, 7.] - dokonanie wyboru rozwizania optymalnego 8.] - podjcie decyzji, 9.] - zapewnienie warunkw realizacji. * Fazy czynnoci zarzdzania - elementy skadowe procesu zarzdzania zespoem ludzkim. Okrelone fazy czynnoci wchodzce w skad tego zarzdzania to: 1. wybr zadania, 2. przekazanie podwadnym oglnie sformuowanego zadania, 3. przekazanie podwadnym ewentualnych instrukcji w sprawie sposobu wykonania zada, 4. stworzenie dla podwadnych sytuacji motywacyjnych, 5. stworzenie dla podwadnych warunkw wykonania zada, 6. nadzr, kontrola kierownicza i dopilnowanie wykonania zada Fazy okrelaj proces zarzdzania jako szczegowy rodzaj dziaania zorganizowanego. Fazy mog by realizowane jednoosobowo bd zespoowo. * Fazy cyklu ycia produktu: \\faza rozwoju produktu - rozpoczyna si w momencie, gdy firma opracuje nowy produkt. Nie realizuje jeszcze adnych obrotw - rosn bardzo szybko inwestycje. 2] faza wprowadzania na rynek - bardzo powolny wzrost sprzeday, poniewa produkt wprowadzany jest dopiero na rynek - w tej fazie z powodu wysokich kosztw wprowadzania nie realizuje si jeszcze zyskw ze sprzeday. 3] faza wzrostu - konsumenci znaj ju produkt, nastpuje szybki wzrost sprzeday i zysku. Pojawia si konkurencja. 4] faza dojrzaoci - cechuje si rosncym nasyceniem rynku - dla firmy jest to najkorzystniejszy okres, produkt zosta zaakceptowany przez klientw. Zwikszaj si wydatki na promocj. 8

5] faza schyku - to okres zdecydowanego spadku sprzeday oraz zmniejszania si zysku wskutek dostpnoci na rynku licznych substytutw, oraz wprowadzenia doskonalszych produktw - w kocowej czci generowane s straty. * Firma - przedsibiorstwo prowadzone przez osob prawn, wyodrbnione pod wzgldem ekonomicznym, organizacyjnym i prawnym, ktrej celem jest dziaalno gospodarcza przynoszca zyski poprzez sprzeda swoich produktw lub usug. * Formua "siedem s" - zaproponowany przez R. Pascale'a i A. Athosa sposb analizy systemw zarzdzania, oparty na wyrnieniu .siedmiu podstawowych elementw (zmiennych): 1. strategii, 2. struktury formalnej, 3. sformalizowanych procedur, 4. pracownikw , 5. stylu i kultury zarzdzania , 6. kwalifikacji, umiejtnoci, talentw menederw i firm , 7. podstawowych idei, wartoci, norm i celw "obowizujcych" w konkretnej organizacji. * Funkcje kierownicze - (f. zarzdzania, f. administracyjne w ujciu H. Fayola) - powizane ze sob logicznie grupy czynnoci, ktre powinny by wykonywane w sposb cigy przez kadego kierownika (menedera). Obecnie wyrnia si najczciej: 1. planowanie, 2. organizowanie, 3. przywdztwo (pobudzanie), 4. kontrol. * Funkcje przedsibiorstwa - wyodrbnione i powizane ze sob logicznie grupy czynnoci, ktrych cige wykonanie warunkuje realizacj celw firmy. Wedug Fayola podstawowymi s funkcje,: 1. techniczne, 2. handlowe, 3. finansowe, 4. ubezpieczeniowe, 5. rachunkowociowe, 6. administracyjne. * Formalizacja - okrelanie i utrwalanie w formie dokumentw realizowanych przez organizacje celw (statut organizacji), struktur (schemat organizacyjny), norm dziaania i wzorcw zachowa organizacyjnych (regulaminy), sposobw wytwarzania (technologie i instrukcje operacyjne), zakresw obowizkw, uprawnie i odpowiedzialnoci poszczeglnych uczestnikw organizacji (ksigi sub). * Formalizacja - proces, w ktrym cele i struktur instytucji utrwala si w organizacyjnych przepisach, tworzc wzorce zachowa i zalenoci oraz procedury dziaania. * Funkcje pac 1] informacyjna; 2] bodcowa; 3] wychowawcza * Faktura - (wykonanie) - dokument stwierdzajcy wykonanie dostawy lub usugi, wystawiony przez wykonawc (dostawc). Stanowi podstaw do rozliczenia z odbiorc (patnikiem). * Fracht - wynagrodzenie nalene przewonikowi za przewz adunku, (uywany najczciej w transporcie morskim) * Franchising -- (specjalny przywilej) - przyznawane przez wadze administracyjne albo przez prywatne przedsibiorstwo prawa do wycznej sprzeday okrelonego produktu na danym obszarze. Korzystajcy z tej umowy zobowizuje si do staego i cigego kupowania ustalonych iloci produktw i do ich sprzedawania cile wedug wymaga okrelonych przez dostawc i po ustalonej przez niego cenie. Oznacza te prawa do produkcji wedug cile okrelonej technologii i sprzeday pod znakiem firmowym waciciela praw (franchisora). * Franko - (wolny od opaty) - mwi o warunkach sprzeday, w myl ktrego sprzedawca jest zobowizany dostarczy towar do umwionego miejsca na swj koszt. * Funkcja - ujmuje zesp dziaa, czynnoci wykonywanych w ramach podziau pracy na rzecz danej organizacji i sucych realizacji jej celw.

GGGGGGG
* Gospodarno umiejtno celowego posugiwania si kosztami jako narzdziem sucym osiganiu zamierzonych efektw. Jest rozumiana jako zdolno oszczdnego wykorzystania zasobw, czynnikw produkcji znajdujcych si w posiadaniu przedsibiorstwa. * Graniczny punkt rentownoci - punkt w ktrym nie osiga si ani zyskw, ani nie ponosi strat. 9

* Gospodarka rynkowa - system gospodarki, w ktrej istniej rynki na wszystkie czynniki produkcji (ziemia, praca, kapita, kadry) kadry kwalifikowane i na artykuy konsumpcyjne. * Grupa formalna - zesp ludzi wyodrbniony celowo dla realizacji okrelonych funkcji lub zada organizacyjnych, powizany wiziami formalnymi, podporzdkowany formalnemu kierownikowi posiadajcemu legalne uprawnienia,nadane mu przez organizacj. Istnienie tych grup przewidziane jest w organizacyjnych dokumentach. * Grupa nieformalna - dobrowolna, spontaniczna - tworzona przez uczestnikw organizacji grupa spoeczna powstajca na bazie wizi nieformalnych (wsplnoty interesw, podzielania tych samych wartoci, wsplnoty zainteresowa, wsplnoty norm kulturowych). Istnienia tego typu wizi i grup nie przewiduj! nie reguluj organizacyjne dokumenty. * Grupowanie- proces wyodrbniania jednostek organizacyjnych poprzez: - patrzc "od dou": skupianie stanowisk organizacyjnych w komrki, a tych - w wiksze jednostki organizacyjne - patrzc "od gry": hierarchiczn dekompozycj celw instytucji (firmy) na cele czstkowe (coraz bardziej szczegowe cele niszych rzdw) i organizowanie wok nich wyodrbnionych strukturalnie pionw, komrek stanowisk pracy. W wyniku grupowania nastpuje: stworzenie struktury zarzdzania (stanowisk kierowniczych); wydzielenie zasobw, wyposaenia i urzdze dla poszczeglnych jednostek; -stworzenie podstaw dla konstrukcji systemu ocen poszczeglnych jednostek organizacyjnych i pracownikw; okrelenie granic poszczeglnych czci struktury; granice te - z jednej strony sprzyjaj wzmocnieniu koordynacji wewntrz jednostek organizacyjnych, z drugiej za stwarzaj bariery dla koordynacji midzy tymi jednostkami. * Grupowa forma organizacji pracy - to forma organizacji pracy polegajca na wydzieleniu grupy pracownikw danego przedsibiorstwa w celu wsplnego realizowania wyznaczonych przez kierownictwo zada w normowanym wymiarze czasu pracy. Czonkami grupy s wycznie pracownicy danego przedsibiorstwa podlegajcy regulaminowi pracy w nim obowizujcym. * Gra spoeczna - specyficzny rodzaj wzajemnych oddziaywa (interakcji) jednostek i grup spoecznych, ktre na przemian generujc i redukujc niepewno decyzyjn i manipulujc emocjarni, prowadz do wynikw niemoliwych do przewidzenia w oderwaniu od kontekstu tych interakcji. * Gracz spoeczny- aktywny uczestnik gry. podejmujcy decyzje w oparciu o kalkulacj wasnych, zmiennych wartoci, preferencji, celw, interesw oraz zmiennych ocen szans i zagroe zwizanych z zachowaniami innych, a jednoczenie osoba popychana do dziaania przez specyficzny instynkt gry. osoba, dla ktrej sama gra i jej przebieg s czsto waniejsze ni uzyskany wynik. * Grupa autonomiczna -grupa robocza o duym stopniu samodzielnoci w zakresie wykonywania zada oraz funkcji poza wykonawczych, jak planowanie czy kontrola; liczy najczciej od kilku do kilkunastu osb i jest kierowana przez "oddolnie" wybranego lidera; ponosi pen odpowiedzialno za uzyskane wyniki. * Grupa spoeczna - dwie lub wicej osb, midzy ktrymi zachodz bezporednie interakcje (kontakty "twarz w twarz); jednostki te musz mie wsplny cel (cele), musz akceptowa i realizowa (pod grob sankcji) pewne wsplne wartoci i normy; grupa spoeczna ma swoj struktur z wyranie zaznaczajc si osob przywrdcy. Podstawowymi rodzajami grup wyrnianymi w organizacjach s grupy formalne i nieformalne. * Gra produktywna - gra spoeczna, w wyniku ktrej podejmowane s dziaania nie przewidziane przez formalne normy, zasady i procedury, ale sprzyjajce trwaniu i rozwojowi organizacji oraz tworzeniu nadwyek dbr, usug i wartoci.

HHHHHHH
* Hierarchia - takiejogprzdkowanie w ramach struktury organizacyjnej, ktre ustala stosunki nadrzdnoci i podporzdkowania, czyli wprowadza podzia na przeoonych i podwadnych oraz okrela tzw. drog subow. * Hierarchia organizacyjna - ukad podlegoci stanowisk i jednostek organizacyjnych; zoona z kolejnych szczebli__drabina (piramida) stanowisk kierowniczych od najniszych, ktrym porzdkowane s jedynie stanowiska "wyko.nawcze, przez porednie, obejmujce kilka wyodrbnionych samodzielnych stanowisk, komrek lub wikszych jednostek, a do dyrektora naczelnego, ktremu podlegaj wszyscy i wszystko wewntrz organizacji. * Harmonogram - wykres przedstawiajcy rozkad czynnoci (zada, zdarze) w czasie.

10

* Holding - organizacja (najczciej spka akcyjna) skupiajca kontrolne pakiety akcji innych spek (przedsibiorstw) i majca z tego tytuu znaczny - cho poredni wpyw na zarzdzanie nimi. Czsto peni te funkcj zarzdu powierniczego nad ulokowanym w niej kapitaem przedsibiorstw, ktrych jest udziaowcem. * Hierarchia potrzeb - koncepcja, zgodnie z ktr kolejno zaspokajania potrzeb przez poszczeglnych ludzi nie jest przypadkowa; potrzeby ukadaj si bowiem w "hierarchi wzgldnej przewagi" i s zaspokajane kolejno, kolejno te przejmuj rol gwnych czynnikw pobudzajcych do dziaania. * Homeostaza - utrzymywanie firmy w stanie rwnowagi dynamicznej. To mechanizm samoregua-cji, utrzymujcy okrelon zmienn (wielko regulowan), np. temperatur ciaa czowieka, na podanym poziomie. * Hipoteka - zabezpieczenie spaty dugu na nieruchomocijbdcej wasnoci dunika przez wpisanie kwoty dugu do ksigi wieczystej nieruchomoci, co daje wierzycielowi prawo domagania si sprzeday jej i zaspokojenia jego roszczenia.

IIIIIIII
*Intensywno pracy - okrelony stopie natenia pracy w procesie jej wykonywania. * Infrastruktura zesp podstawowych urzdze i instytucji usugowych niezbdnych do naleytego funkcjonowania produkcyjnych dziaw gospodarki ^^ * Inflacja - szybkie zwikszanie si iloci pienidzy w stosunku do masy towarowej przy dotychczasowym poziomie cen; * Inflacja - oglny i trway wzrost cen towarw i usug powodujcy spadek realnej wartoci (siy na-_^ bywczej) pienidza. Inflacja moe by spowodowana: a] zwikszenie iloci pienidza w obiegu poprzez wzrost emisji, ktremu nie towarzyszy proporcjonalny wzrost produkcji towarw i usug; b] zmniejszenie iloci towarw i usug na rynku w wyniku zmniejszenia produkcji, importu itp. c] zwikszenie szybkoci obiegu pienidza, czyli zmniejszenie rezerw pieninych mtm ludnoci. * Innowacja - pojcie uywane w dwojakim znaczeniu, tzn. okrelajcym rodzaj zmian lub proces zmiany organizacji i rzeczowym, tzn. w sensie wynalazku nowej technologii, nowego sposobu dziaania czy nowej rzeczy pojawiajcej si w organizacji. Innowacja w sensie czynnociowym: - proces budowania od podstaw nowej organizacji albo nowego fragmentu organizacji - usprawnieniu fragmentu organizacji, - reorganizacja, a wic zmiana o zasadniczym charakterze. Innowacja w sensie rzeczowym: - wprowadzanie do praktyki produkcyjnej nowych wynalazkw technicznych, - wprowadzanie do praktyki nowych usprawnie, ktre umoliwiaj radykalny wzrost iloci i jakoci inwestycji, stworzenie lepszej technologii i organizacji produkcji. Innowacja oznacza nowatorstwo, wprowadzenie czego jakociowo nowego w danej dziedzinie ycia. Wie si ona najczciej z odroczonym efektem i pewnym ryzykiem. * Intensyfikacja - to zagszczenie czynw, zwikszenie siy. * Image - (wizerunek firmy) - to obraz firmy-postrzegany przez otoczenie. * Informacja miara zwikszania wiedzy o okrelonym zdarzeniu. R* Informacja marketingowa - wszelka informacja wykorzystywana w procesie marketingowego zarzdzania firm, przynoszca wiedz, ktra pozwala redukowa niepewno decyzji zwizanych z realizacj marketingu strategicznego (cele i strategie dziaania) * Interwencjonizm - dotyczy polityki ekonomicznej pastwa. Przy spadku wydajnoci kracowej" pastwo dokonuje redystrybucji dochodw na rzecz mniej zarabiajcych - bardziej skonnych do kon^^ sumpcji. * Indoktrynacja - ustawiczne lansowanie i wpajanie uczestnikom organizacji wybranych wartoci i norm, na ktrych opiera ona swe biece funkcjonowanie i chce budowa rozwj. * Imperatyw - regua, zasada dla klienta (np. minimalizuj potrzeby, maksymalizuj efekty, oszczdzaj energi) * Import - napyw dbr i usug na rynek krajowy dla celw konsumpcyjnych i produkcyjnych. 11

JJJJJJJ
* Jako - og cech produktu lub usugi charakteryzujcych warto uytkow, decydujcych o jego zdolnoci do zaspokojenia stwierdzonych lub potencjalnych indywidualnych potrzeb i wymaga klienta. * Jako - (def. marketingowa):dobre jakociowo jest to, co klient uwaa za dobre jakociowo" * Jako przedmiotu - zbir cech przysugujcych (przynalenych) temu przedmiotowi. * Jako ycia - oznacza ona dostpno do dbr i usug, ich zdolno zaspokojenia potrzeb, sposb spoytkowania dbr, stopie aktywnoci, uczestnictwa i wsppracy jednostek w zachowaniu i przyswajaniu dorobku materialnego, kulturowego i naukowego, stopie wolnoci ludzi. * Just-in-time - system produkcji "dokadnie na czas". Jego istotjest niezwykle cise, napite, elastyczne planowanie i sterowanie ruchem materiaw oraz czci "do" i "z" procesu wytwarzania tak, aby zminimalizowa czas oczekiwania, by dostarczy je w odpowiednie miejsce w "ostatnim momencie". Dy si, innymi sowy, gwnie do minimalizacji strat z tytuu nadprodukcji, zapasw produkcji w toku oraz kosztw magazynowania. * Instrukcja - zapis okrelajcy cechy dziaania lub zespou dziaa (tre, formy, wykonawcw, czas, narzdzia, sposoby). Przykadami instrukcji organizacyjnych s: 1. instrukcja kancelaryjna, regulujca obieg pism i dokumentw, 2. instrukcje technologiczne i techniczne, okrelajce przebieg procesw wytwarzania i sposoby realizacji operacji technicznych, 3. wykadnie norm prawnych, wskazujce na sposb realizacji przepisw, 4. instrukcje dotyczce bezpieczestwa i higieny pracy, postpowania w przypadku poaru itd. * Jednostka organizacyjna - podporzdkowana jednemu kierownikowi cz organizacji, skadajca si z kilku komrek i ewentualnie samodzielnych stanowisk: np. filia, zakad, pion. * Jednolito kierownictwa - zasada postulujca, aby w kadym zespole by tylko jeden kierownik i jeden plan realizowany przez wszystkich. * Jedno rozkazodawstwa - zasada, zgodnie z ktr kady pracownik powinien otrzymywa polecenia tylko od jednego przeoonego i przed nim tylko odpowiada za swoje dziaania. * Joint ventures - (wsplne ryzyko) - wsplne przedsiwzicia sprowadzajce si do powstania spki z udziaem kapitau zagranicznego, ktrej dziaalno moe by prowadzona w formie spki z ograniczon odpowiedzialnoci, bd spki akcyjnej.

KKKKKKK
* Kompetencje - zakres uprawnie, obowizkw i odpowiedzialnoci menedera przypisany do jego stanowiska i wymagany w praktycznym dziaaniu. * Konwersja - operacja majca na celu zmniejszenie koszty obsugi dugu publicznego polegajca na zastpieniu istniejcej poyczki przez poyczk now o niszym oprocentowaniu * Komercjalizacja - finalna faza procedury wprowadzania produktu na rynek, uruchomienie masowej produkcji i sprzeday . * Konkurencja - (walka) - rywalizacja jednostek gospodarczych o rynki zbytu, rynki surowcw, siy roboczej, wdraanie wynalazkw, innowacji. Jest to proces, za pomoc ktrego uczestnicy rynku, dc do realizacji swych interesw prbuj przedstawi korzystniejsze od innych oferty pod wzgldem ceny, jakoci lub innych cech wpywajcych na decyzje zawarcia transakcji * Konkurencja bezporednia - dotyczy firm produkujcych te same wytwory (towary). Konkurencja odbywa si na poziomie czekolada Wedla czy Jutrzenki? * Konkurencja substytucyjna - firmy konkurujce oferuj rne produkty lecz zaspokajane s nimi te same, lub podobne potrzeby, np. noykowa, yletkowa czy elektryczna maszynka do golenia. * Konkurencja potencjalna - j ej'rdem jest rozwj techniki i technologii oraz sytuacja w innych sektorach skaniajca funkcjonujce tam firmy do dywersyfikacji. * Koszty - finansowe odzwierciedlenie zuytych czynnikw produkcji oraz dziaa poza gospodarczych przedsibiorstwa, stanowice element rachunku ekonomicznego firmy; koszty mog by ukazane wedug rodzaju, miejsc ich powstawania lub mog by podzielone na koszty: stae > ich wielko nie zmienia si wraz ze zmian wielkoci produkcji; i zmienne > ktrych poziom zmienia si wraz ze zmian wielkoci produkcji. 12

* Koszty - zuyte czynniki produkcji i siy roboczej w procesie produkcji i sprzeday wyraone w pienidzu. * Koszt produkcji warto wszystkich nakadw poniesionych w firmie na uzyskanie (wyprodukowanie) okrelonego produktu; * Koszty bezporednie - koszty wynikajce z tych operacji, ktre s nieodczn czci wyrobu lub usugi; * Koszty porednie - koszty ktre s ponoszone wskutek realizacji funkcji kierowniczych i pomocniczych i ktrych nie da si wprost podporzdkowa konkretnemu produktowi * Koszty stae - koszty nie zmieniajce si w zalenoci od wielkoci produkcji np. dzierawa i podatki od nieruchomoci; * Koszty zmienne - koszty ulegajce zmianie w zalenoci od wielkoci produkcji np. koszty materiaowe, robocizny, ubezpieczenia itp.; * Koszt cakowity - koszty stae + koszty zmienne. * Koszty operacyjne - s to koszty zwizane z dziaalnoci gospodarcz. Obejmuj one czynsz, opaty za dzieraw, koszt wyposaenia systemw biurowych i innych systemw obsugi, bez ktrych firrna nie mogaby dziaa. * Kosztorys - obejmuje zestawienie ilociowe i wartociowe wykonanych lub zamierzonych robt oraz czynnoci zwizanych z realizacj zatwierdzonego projektu. ^Kierunki polityki (strategii) cenowej (sposoby osigania zysku): a] niska mara > wysokie obroty; b] wysoka mara > niskie obroty. * Kombinat - zesp kilku zakadw, wytwrni, fabryk stanowicy przedsibiorstwo bdce wyodrbnion organizacyjnie caoci. * Kartel - organizacja niezalenych przedsibiorstw (producentw), nalecych do jednej gazi o niezbyt wielkiej liczbie firm wytwarzajcych jednolity produkt majcy na celu wyeliminowanie konkurencji i zwikszenie zysku (posiada moliwo ograniczenia poday w celu utrzymania wysokiej ceny). * Koncern - dua organizacja gospodarcza, grupujca pod wsplnym centralnym zarzdem (jeden waciciel) kilka, a czsto nawet kilkaset rnych przedsibiorstw zblionych swoim profilem produkcji lub w jaki sposb uzupeniajcych si. * Konglomerat - koncern, ktry grupuje przedsibiorstwa o najrniejszym profilu produkcji bez adnej trwaej zasady ich doboru (liczy si tylko rentowno zainwestowanego kapitau). Struktury tej organizacji maj charakter dywizjonalny. * Konsorcjum czysto kapitaowe powizania midzy bankami lub innymi organizacjami dysponujcymi kapitaem, zawierane w celu wsplnego inwestowania w jakie przedsiwzicia wymagajce nakadu kapitau przekraczajcego moliwoci finansowe jednego przedsibiorcy - rokujce nadzieje na zyski. * Korporacja - (spka midzynarodowa) grupa przedsibiorstw, ktre maja siedziby w rnych krajach, ale podlegaj w istocie jednemu wsplnemu zarzdowi. * Kultura - kolektywne zaprogramowanie umysu, ktre wyrnia jedn grup spoeczn od innych sprowadza si do schematycznych sposobw mylenia, odczuwania i reagowania, nabytych i przekazywanych gwnie przez symbole, czyli twory grup ludzi, konkretyzujce si w postaci artefaktw; sedno kultury stanowi tradycyjne wyobraenia, a w szczeglnoci przypisywane im wartoci. * Kultura organizacji - utrwalony organizacyjn tradycj, przekazywany z pokolenia na pokolenie, niepisany kodeks wartoci, wzorcw zachowa organizacyjnych, symboli, postaw i orientacji uczestnikw organizacji. * Kultura organizacyjna - zbir dominujcych wartoci i norm postpowania, charakterystycznych dla danej organizacji, podbudowany zaoeniami co do natury rzeczywistoci i przejawiajcy si poprzez artefakty. * Kultura indywidualna (spoeczestwo indywidualistyczne) - kultura, w ktrej jednostka postrzegana jest jako podstawowa komrka spoeczna. * Koalicja - grupa spoeczna powstaa w wyniku nieformalnych wpyww i uzgodnie wok celw i interesw uznanych przez jej uczestnikw (pojedyncze osoby lub grupy) za wsplne; koalicje s rodzajami porozumie zawieranych najczciej w celu prowadzenia gry o organizacyjne zasoby. * Konflikt organizacyjny - sytuacja, w ktrej co najmniej dwie wzajemnie od siebie zalene strony spostrzegaj, e ich wartoci, cele, interesy, zadania, zachowania itd. s ze sob sprzeczne; to sytuacja, w ktrej do przekona tych dostosowuj swoje zachowania, odwzajemniajc reakcje i "wymieniajc" emocje, take w formie agresji. 13

* Kariera - droga rozwoju profesjonalnego, kolejne zdobywanie coraz wyszych stanowisk (kariera pionowa) i (lub) specjalizacji (kariera pozioma, alternatywna). * Ksztacenie i rozwj - elementy systemu personalnego majce na celu uzupenienie wiedzy niezbdnej do prawidowego wykonywania przez pracownika zada na aktualnym stanowisku oraz rozwj dodatkowej wiedzy, umiejtnoci i kompetencji pod ktem awansu, przesunicia lub zmiany organizacyjnej; ksztacenie i rozwj s rwnie sposobami poszerzania horyzontw uczestnikw organizacji, rozwijania takich cech, jak innowacyjno i przedsibiorczo; mog te by stosowane jako nagrody samoistne. * Kary (wzmocnienia negatywnej - wywoujce negatywne emocje (uczucia) bodce, ktre sprzyjaj osabieniu lub eliminacji zachowa niepodanych (karanych). * Kierowanie - oddziaywanie przeoonego na zachowanie podwadnego (podwadnych) w zwizku z realizacj zada organizacyjnych i w ramach okrelonych organizacyjnymi przepisami. * Kierowanie - (jest funkcj zarzdzania) - sprawienie by podwadny zachowywa si zgodnie z yczeniami kierownika. Kierowanie okrela si jako sztuk realizowania czego za porednictwem innych ludzi. * Kierowanie -jest to proces: planowania; organizowania; przewodzenia; kontrolowania dziaalnoci czonkw organizacji oraz wykorzystania wszystkich innych jej zasobw dla osignicia ustalonych celw. * Kierowaniem - w organizacjach nazywamy wszelkie oddziaywania na zachowanie ludzi i rzeczy, ktre maj zapewni sprawn realizacj celw organizacji. * Kierownik - osoba bdca zwierzchnikiem okrelonej grupy ludzi, ktr kieruje dla realizacji wyznaczonego celu. Jest nazywany decydentem > gdy tre jego dziaalnoci dotyczy procesu przygotowania i podejmowania decyzji, przekazywania jej do wykonania, motywowania podwadnych, kontroli, analizowania wynikw. * Kierownik liniowy - temu kierownikowi podlegaj bezporednio pracownicy. Ma prawo wydawania polece i kontrolowania ich wykonania. * Kierownik sztabowy - ten kierownik nie ma podwadnych, bez prawa wydawania polece - np. radca prawny w firmie. * Kanban - element systemu produkcyjnego Toyoty. W cisym rozumieniu sowo to oznacza stosowan w Toyota Motor Co. kart wyrobu. W rozumieniu szerszym kryje si pod nim system informacyjny i autonomiczny system planowania, rozdziau oraz kontroli realizacji zada produkcyjnych. Ujmujc rzecz inaczej, na Kanban skadaj si poszczeglne karty wyrobw (czci), sposb ich cyrkulacji oraz analizy. * Koo jakoci - maa grupa pracownikw, ktrzy dobrowolnie deklaruj wypenianie zada w zakresie zarzdzania jakoci w miejscu pracy. Podstawa rozwizania organizacyjnego stosowanego w wielu przedsibiorstwach japoskich. * Kompatybilno - zdolno do wsppracy (wspdziaania) rnych urzdze, maszyn lub czci. * Korelacja - wzajemne powizanie, wspzaleno przedmiotw, poj, zagadnie, zjawisk. * Kontrola - porwnywanie przebiegu realizacji zada z przyjtymi wczeniej zaoeniami czy wzorcami w planach operatywnej dziaalnoci. W procesach kontroli wykorzystujemy: a] ustalone wczeniej standardy lub wzorce, zadania planu, b] dane dotyczce odchyle od standardw dopuszczalnego ich przedziau, c] przyjte zasady dziaa korekcyjnych, zapobiegawczych. [inaczej: > porwnywanie wzorca (modelu) z wyprodukowanym elementem] * Kontrola - proces dziaania kierownictwa organizacji, ktrego naczelnym celem jest regulowanie i korygowanie wszelkich czynnoci dla zapewnienia ich przyszej sprawnoci i skutecznoci; kontrola moe by wewntrzna i zewntrzna, funkcjonalna (np. produkcji, finansowa) i instytucjonalna, wstpna ; (ex ante), bieca i nastpna (ex pos) * Komplementarno - uzupenianie si dbr w zastosowaniu konsumpcyjnym lub produkcyjnym. Dobra s komplementarne, gdy posiadanie jednego z nich powoduje zapotrzebowanie na drugie lub gdy posiadanie jednego z nich jest niezbdnym warunkiem uytkowania drugiego. * Know - how - (wiedzie jak) - praktyczna umiejtno wykorzystania wiedzy przy rozwizywaniu problemw. * Kryteria nowoczesnoci: 14

"a] zdolno do zaspokajania popytu konsumentw, mierzona zgodnoci rzeczowej struktury poday ze struktur popytu; b] zdolno do efektywnego wytwarzania dbr i usug; c] przymus ekonomiczny stosowania postpu technicznego, realizowany na drodze konkurencji i bankructw przedsibiorstw nie mogcych dostosowa si do popytu nabywcw; d] struktura zatrudnienia oraz gaziowo - branowa i asortymentowa struktura produkcji; e] struktura stosowanych technologii. * Kryzys - oznacza zaamanie gospodarcze. Objawia si wzgldn nadprodukcj, tzn. nadmiarem towarw w stosunku do efektywnego popytu. Spadaj ceny, a w lad za tym stopa zysku. Ogranicza si produkcj * Kurs walutowy -jest to cena pienidza zagranicznego, (cena wyraona w walucie krajowej, ktr paci si za jednostk waluty obcej) Zmiana kursu walutowego zmienia warunki opacalnoci importu i eksportu dla podmiotw krajowych i w ten sposb wpywa na ich decyzje handlowe, a nastpnie produkcyjne. * Komunikacja - (komunikowanie si) - obieg informacji wewntrz organizacji oraz wymiana informacji z otoczeniem; sztuka komunikowania si polega z jednej strony na przekazywaniu waciwym adresatom we waciwym czasie komunikatw, ktre zostan zrozumiane zgodnie z intencj nadawcy i wywouj zamierzony przez niego skutek; z drugiej na zdolnoci do waciwego odbioru komunikatw nadawanych przez innych. * Komunikacja niewerbalna - s to wszystkie informacje ktre przekazuj ludzie i s odbierane bez sw (gesty, mimika twarzy itp.) * Kwalifikacje - nagromadzony przez pracownika zasb wiedzy fachowej, dowiadczenie i umiejtnoci oraz jego cechy osobowociowe. * Kompleksowo - og zespou przedmiotw lub zjawisk uzupeniajcych si, tworzcych cao. * Kwantyfikowanie - cise uporzdkowanie ocenionych celw lub dziaa. * Kreatywnie - twrczo, dziaanie skierowane ku przyszoci, rozwizywanie nowych problemw. * Koherentny spjny, zwarty, czny. * Koncesja - uprawnienie do prowadzenia dziaalnoci udzielone przez wadze. * Konsulting - dziaalno doradcza dla organizacji, realizowana przez wyspecjalizowanych i niezalenych od organizacji ekspertw. * Konwergencja - zblienie, wzajemne upodobnienie si. * Koncepcja firmy - sformuowanie dla bliszej i dalszej przyszoci alternatywnych odpowiedzi na pytania: co chcemy osign i kim chcemy by dla naszych klientw? * Kalkulacja - obliczanie kosztw przypadajcych na przedmiot kalkulacji czy jednostk kalkulacyjn tj. produkt, grup produktw, usug, prace. * Kapita - stanowi posiadane dobra materialne i niematerialne pomocne w rozwijaniu produkcji oraz zasoby pienine wykorzystywane w gospodarce. * Kapitalochlonno -jest to stosunek wartoci rodkw trwaych zuytych w procesie wytwrczym do wartoci uzyskanej przy ich udziale produkcji. * Konsumpcja - oznacza zuycie zasobw dla zaspokojenia biecych potrzeb. * Kontrakt - termin stosowany przy zawieraniu umowy z kontrahentem. Firma zobowizuje si do dostawy lub przyjcia okrelonych towarw, czy wykonania / uzyskania usugi. Ma on form aktu prawnego.

LLLLLLL
* Logistyka - (gr. logos -sowo, rozum, rachunek) ... proces zarzdzania sprawnym i efektywnym przepywem surowcw, materiaw, wyrobw gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymaga klienta". * Logistyka - wszystkie dziaania zwizane z fizycznym przepywem towarw, gwarantujce, e materiay do produkcji, a nastpnie produkty, zostan dostarczone we waciwym czasie do okrelonego miejsca; na logistyk skada si system zaopatrzenia i dystrybucji produktw firmy. * Logistyczne procesy zaopatrzenia obejmuj dostarczenie materiaw niezbdnych do produkcji przedsibiorstwa, ich skadowanie oraz przemieszczanie do pierwszego stanowiska linii produkcyjnej w momencie okrelajcym ich wykorzystanie. Logistyka sfery zaopatrzenia jest traktowana jako zarzdzanie strumieniem dopywu do przedsibiorstwa. * Logistyka w procesach produkcyjnych obejmuje zarzdzanie przepywem strumieni materiaowych w procesie produkcyjnym. Dotyczy wic projektowania kanaw przepywu w procesie wytwrczym, transportu wewntrznego i zapasw produkcji w toku. 15

* Logistyka dystrybucji - (logistyka marketingowa) obejmuje wszystkie czynnoci zwizane z przemieszczaniem i dostarczaniem wytworzonych produktw do miejsc uytkowania lub konsumpcji. S to czynnoci zwizane z zamawianiem produktw, ich transportem, magazynowaniem, sortowaniem, sprzeda. Celem jest dostarczenie odpowiedniego produktu do waciwego miejsca, w wymaganej iloci, we waciwym czasie i po moliwie najniszych kosztach * Linia - zbir wszystkich pracownikw i (lub) komrek i jednostek organizacyjnych zaangaowanych w realizacj podstawowych zada dla funkcjonowania organizacji. W wszym zakresie: kierownicy liniowi, czyli kierownicy jednostek i komrek, w ktrych realizowane s kluczowe dla firmy dziaania. Linia rednia-kierownicy liniowi szczebli porednich midzy naczelnym kierownictwem a czci wykonawcz (rdzeniem operacyjnym). * Linia - popularne okrelenie tych wszystkich, ktrzy w organizacji wydaj polecenia i odpowiadaj za ich wykonanie; suy przede wszystkim odrnieniu grupy decydentw od pracownikw sztabowych. * Luz organizacyjny - nadwyka zasobw, rnica midzy oglnymi zasobami organizacji a sum koniecznych wypat na rzecz uczestnikw i otoczenia (R.M. Cyert, J.G. March); to pula rezerwowych zasobw umoliwiajcych utrzymanie (i osiganie) tego, czego oczekuj uczestnicy organizacji take w okresach dla niej niekorzystnych. * Leasing - (ang. wydzierawi) - porozumienie midzy wacicielem rodka (produkcji) a leasingobiorc, ktry przyjmuje ten rodek produkcji w uytkowanie na okrelony czas za zapat. * Loco - zastrzeenie, przy ktrym sprzedajcy oddaje do dyspozycji towar kupujcemu w miejscu, gdzie towar ten znajduje si w chwili zawarcia umowy. Kupujcy na wasny koszt odbiera towar i ponosi ryzyko transportu. * Luka inflacyjna - nadwyka globalnego popytu nad wartoci globaln poday. Przy swobodnym dziaaniu mechanizmu rynkowego nastpuje spadek siy nabywczej pienidza i wzrost cen. * Luka organizacyjna - jest to okrelenie rozbienoci midzy zmianami w postpie technicznym, technologicznym a postpem organizacyjnym

MMMMMMM
* Meneder - osoba zatrudniona na stanowisku kierowniczym, posiadajca wielostronn wiedz i umiejtnoci niezbdne do kierowania ludmi i kierowania organizacjami w warunkach niepewnoci i staej zmiennoci otoczenia, w ktrej te organizacje dziaaj. * Menederyzm - system sprawowania naczelnego kierownictwa w jednostce gospodarczej przez zawodowego kierownika - menedera oraz system towarzyszcej mu teorii zarzdzania. * Mara - a/ w znaczeniu ekonomicznym > cena za usugi handlowe, b/ w znaczeniu rachunkowym > cena sprzeday - cena zakupu (hurtowa). * Majtek obrotowy - s to aktywa, ktre zamieniaj si w gotwk w okresie cyklu operacyjnego (zapasy, nalenoci, rodki pienine, krtkoterminowe papiery wartociowe). * Majtek trway - rodki trwae, inwestycje, wartoci niematerialne, i prawne, finansowy majtek trway. * Marketing - to filozofia, proces menederski, koncepcja dziaania, (funkcjonowania) firmy zapewniajca maksymalne zadowolenie konsumenta (klienta) polegajca na: a) penej znajomoci potrzeb rynku (klientw) - poprzez badanie, analiz i metody statystyczne poznawanie tego co klienci chc lub poszukuj, gdzie przewiduje si przyszy popyt na dobra i usugi; b) stymulowanie rynku (np. rewia mody, salony samochodowe) poprzez reklam, promocj itd. Dla dziaalnoci marketingowej istotne set decyzje \v sprawach: > kto jest moim klientem? jakiemu klientowi chc suy? > jakie produkty powinienem oferowa, czy maj by jedno czy wielofunkcyjne? > jakiej ceny powinienem da za oferowane produkty? czy mam oferowa zniki klientom pa->.. ccym gotwk lub kupujcym due iloci? > czy powinienem sprzedawa bezporednio klientom, czy te za porednictwem sklepw, a jeli tak, to jakie rodzaje sklepw preferowa? > jak powinienem komunikowa si z klientami, ktrym chciabym sprzedawa swj produkt? jakiego typu mediw powinienem uywa? * Merchandising - (czyt. miczendajzing) (ncenie klienta) sztuka koordynowania ukadu towarw w sklepie i ukadania go na pkach/Firmy wsta\viajce do sklepw swoje towary wymagaj merchandisera, czyli specjalist, ktry odpowiada za ekspozycj ich produktu - aby przyciga wzrok konsumentw bardziej ni towary konkurencji. Merchandiser zarzdza te zapasami danego produktu. 16

* Motywowanie - jest procesem nakaniania ludzi do postpowania w podanym przez menedera kierunku. Dotyczy zachowania ukierunkowanego na osignicie zaplanowanego celu (rezultatu), Jest konieczna do uruchomienia indywidualnej dziaalnoci. Wykonanie czego zawsze jest przedmiotem samokontroli lub kontroli kogo z zewntrz. * Motywowanie - obejmuje zestaw przedsiwzi zmierzajcych do ksztatowania lub modyfikowania zachowa pracownikw poprzez wzbudzanie ich pozytywnego stosunku do wykonywanej pracy, oraz stworzenie organizacyjno - technicznych warunkw wykonywania zada. * Motywacja do pracy - stan gotowoci psychicznej pracownika do wykonywania zada organizacyjnych. Organizacje tworz systemy motywacyjne, czyli zestawy bodcw wywierajcych wpyw na zachowanie ich uczestnikw. * Metoda - to uwiadomiony i uporzdkowany sposb dziaania zoonego, powtarzalny z racji swojej skutecznoci. * Metody sieciowe - szczegowe techniki analityczno - graficzne suce do opisu i analizy wszelkich procesw gospodarczych. Podstawowymi technikami s: metoda cieki krytycznej, procedura oceny i przegldu sposobu postpowania, ocenianie najmniejszych kosztw i ustalanie rozkadu czasu, alokacja zasobw w programach zoonych. * Monopol - wielkie zrzeszenie przedsibiorstw, lub pojedyncze przedsibiorstwo opanowujce rynek w stopniu, ktry pozwala mu na ustalanie dogodnych dla siebie cen oraz ogranicza moliwo powstania lub rozwoju firm konkurencyjnych. * Misja organizacji -jest to koncepcja biznesu, idea jej rozwoju, jej przesanie. Okrela szczeglny powd jej istnienia wyrniajcy si od wszystkich innych oraz nadaje kierunek dziaalnoci, a porednio wskazuje te dziedziny, ktrymi ma si zajmowa (jest to kategoria wyrobw, rynkw, usug i klientw) * Misja organizacji - fundamentalny (czsto zreszt nieosigalny), a rwnoczenie unikatowy stan przyszy, do ktrego organizacja zmierza. Misja jest oglnym stwierdzeniem najbardziej podstawowych intencji. Czsto zamieszcza si j w statutach organizacyjnych i (lub) corocznych sprawozdaniach firm. Jest to zestaw wzgldnie trwaych de, celw, na ktre .zorientowane s lub powinny by dziaania podejmowane przez jej uczestnikw; to samookrelenie si organizacji poprzez odpowied na pytania: j. a) po co organizacja istnieje? b) do czego ma dy? c) co ma osign? d) czyje i jakie potrzeby powinna zaspokaja? a) jakie jest jej spoeczne posannictwo? * Marka -jest wyrniajc nazw terminem, symbolem (tj. logo, znakiem towarowym, projektem opakowania, kompozycja kolorystyczna, melodia) lub ich kombinacj, stworzon w celu uatwienia identyfikacji produktw lub usug jednego sprzedawcy / producenta w otoczeniu produktw lub usug konkurencyjnych. * Marka -jest to termin, nazwa, symbol, wzr lub kombinacja, stworzona celem identyfikacji dbr lub usug i wyrnienie ich spord konkurencji. * Monopson -jedyny nabywca jakiegokolwiek towary, usugi lub zasobu; odpowiednik monopolu w dziedzinie zakupu. * Model - uproszczone odwzorowanie poznanego systemu, jest przedstawieniem stanw, przedmiotw lub zdarze, jest mniej zoony ni rzeczywisto i std atwiejsze w uyciu do celw badawczych. * Modele decyzyjne - sformuowanie wyobraenia przyszego celu (co"), z okreleniem warunkw i strategii dziaania (jak"). S to najczciej matematyczne modele teoretyczne optymalizacji decyzji, stanowice obraz fragmentu rzeczywistoci. * Model sita" - w zarzdzaniu potencjaem spoecznym - podejcie, zgodnie z ktrym organizacja jest przede wszystkim selekcjonerem zasobw ludzkich: dobiera najlepszych spord moliwych kandydatw na pracownikw i stopniowo "odsiewa" gorszych. * Model kapitau ludzkiego" - podejcie do zarzdzania potencjaem spoecznym opierajce si na zaoeniu, e czowiek uczy si i zmienia cae ycie; organizacja stawia na zatrudnienie dugookresowe i traktuje personel jako zasb, w ktry mona i naley inwestowa. * Model systemowy - celowe i "wielowymiarowe" (wieloaspektowe) uproszczenie, ujmujce badany obiekt, zjawiska i procesy w ich zoonoci (zasada niezbdnej rnorodnoci), wzajemnych powizaniach i dynamice. * Morale pracownika - stosunek do organizacji jako caoci, do grupy pracowniczej, ktrej jest si czonkiem, roli organizacyjnej, jak si peni itp.

17

NNNNNNN
* Norma - oznacza warunki w jakich powinny zachodzi zjawiska w okrelonych okolicznociach, naturalne (oddziaywanie przyrody) i instytucjonalne (techniczne). * Narzdzia ekonomiczne - system rodkw i regu poredniego oddziaywania pastwa na podmioty gospodarcze w celu zapewnienia kierunkowej zgodnoci oglnonarodowych planw spoeczno - gospodarczych z samodzielnie i niezalenie opracowywanymi przez przedsibiorstwa planami. Do najczciej stosowanych nale: stopa podatkowa, stopa procentowa, stopa amortyzacyjna, stopa akumulacji itp. * Negocjacje -jedna z najbardziej efektywnych spoecznie metod rozwizywania konfliktw Interpersonalnych, konfliktw interesw, cechami negocjacji s: 1). wzajemna zaleno stron o zblionej pozycji; 2). postrzeganie sprzecznoci interesw; 3). denie do zmiany zachowania partnera i niezmienno zachowania wasnego bez wzgldna dno do uzyskania konsensusu przez obu partnerw; 4). sytuacja targu (wymiany), w ktrej trzeba z czego zrezygnowa, by co zyska. * Negocjacje - to sposb uzyskania od innych tego, co chcemy. To dwustronny proces komunikowania si, ktrego celem jest osignicie porozumienia (konsensusu), a wic podjcie wsplnej decyzji o przyszym dziaaniu w sytuacji, gdy przynajmniej niektre interesy zaangaowanych stron s konfliktowe. * Nisza rynkowa - wyodrbniona na rynku grupa odbiorcw lub wyodrbniona geograficznie cz rynku. * Niepewno - brak informacji o przyszych zdarzeniach, nieprzewidywalno utrudniajca krelenie wariantw dziaania, ich skutkw i dokonanie wyboru; miar niepewnoci jest rnica midzy informacjami posiadanymi a niezbdnymi do podjcia decyzji. * Normy i wartoci- uwiadomione i nieuwiadomione kryteria, ktre pozwalaj odrni stany podane od niepodanych, w tym dobro od za. * Naleno/ - dugi klientw firmy wobec niej; s to nie zapacone przez odbiorcw rachunki (faktury) za otrzymane produkty przedsibiorstwa. * Nagrody (wzmocnienia pozytywnej - wywoujce pozytywne emocje (uczucia) bodce, ktre sprzyjaj utrwaleni vi zachowa podanych (nagradzanych). * Nagrody - rodki zachty materialnej, stosowane w celu podwyszenia efektywnoci gospodarowania i zarzdzania podmiotami gospodarczymi. Poprzez nagrody mona skoncentrowa wysiek pracownikw na podanym celu. * Normy i wartoci deklarowane - normy i wartoci goszone przez uczestnikw organizacji, utrwalone niekiedy na pimie, zazwyczaj silnie akcentowane w wypowiedziach. * Normy i wartoci kultury organizacyjnej - prawo moralne organizacji, okrelajce, co uznawane jest za dobre, co za ze, co jest cnot, a co grzechem, do czego naley dy, a czego unika. Dziel si na: normy i wartoci deklarowane oraz normy i wartoci rzeczywicie przestrzegane. * Normy i wartoci - skadniki kultury okrelajce, co jest uznawane za grzech, a co za cnot, co jest godne podania i cenne, a czego naley unika i wystrzega si itp. * Normy i wartoci - uwiadomione i nieuwiadomione kryteria, ktre pozwalaj odrni stany podane od niepodanych, w tym dobro od za. * Noyce cen - okrelaj rozpito midzy cenami rnych towarw, np. w rolnictwie relacja midzy cenami rodkw produkcji, a cenami zbytu podw rolnych - rozwieranie si noyc cen moe wskazywa na przerzucaniu ciaru kryzysu na rolnikw. * Nepotyzm - oznacza zatrudnianie przez waciciela (kierownika) swoich krewnych w charakterze pracownikw. * Niezawodno -jest to zdolno do cigego wykonywania wyznaczonych funkcji.

OOOOOOOO
* Osoba prawna - podmiot, ktremu ustawodawca zezwoli na dokonywanie rozmaitych czynnoci, a zwaszcza zawierania i wykonywania umw, uznajc go jednoczenie za podmiot praw i obowizkw, ktre z takiego dziaania wynikaj.

18

* Outsourcing (czy t. autsersing) - przekazywanie czci prac na zewntrz [miaem w firmie na etacie elektryka - zwalniam go(obniam swoje koszty), on zakada swojfirm (sam paci podatki) - i dalej u mnie pracuje na zasadzie pracy zleconej - moich potrzeb).
* Odpowiedzialno - dotyczy wykonywania polece wynikajcych z przyjtych zobowiza i rozliczenia si z ich realizacji * Organizowanie - grupowanie zasobw materialnych i ludzkich oraz ustalanie relacji midzy nimi. * Organizowanie - jest procesem, przez ktry praca - w danej organizacji gospodarczej, instytucji niedochodowej czy agencji publicznej - dzielona jest na poszczeglne zadania i grupy zwizanych ze sob zada. * Organizowanie - tworzenie i obsadzanie personelem takiej organizacji, ktra byaby najwaciwsza do realizacji zamierzenia. * Organizacja - to taka cao ktrej wszystkie skadniki wsp przyczyniaj si do powodzenia caoci. * Organizacja -- to pewien szczeglny rodzaj stosunkw czci do siebie i zoonych z nich caoci * Organizacja - wyodrbniona z otoczenia instytucja, wewntrznie uporzdkowana, posiadajca powizane midzy sob zbiory elementw. *Organizacja - jest racjonalnym wspdziaaniem pewnej liczby osb z myl o uzyskaniu jasno okrelonego wsplnego celu, dziki specjalizacji wykonywanych funkcji oraz ustalanie hierarchii znaczenia i odpowiedzialnoci. * Organizacja - skadniki - cele, struktura, ludzie, technika. * Organizacje - (po co si ludzie organizuj?) przezwyciajc granice naszych moliwoci jako jednostek umoliwiaj nam realizacj celw, ktrych osignicie bez nich byoby trudne lub nawet niemoliwe ( sam nie wyprodukujesz / zrobisz samochodu, samolotu). * Organizacja formalna - system koordynacji dziaa jednostek i grup, ktre rni si preferencjami* dostpn im informacj, interesami, posiadan wiedz oraz kwalifikacjami. * Organizacja w sensie instytucjonalnym - system utworzony sztucznie dla realizowania * Organizacja w sensie czynnociowym - czynno zorganizowana, czyli wiadomego i celowego podporzdkowania zbioru dziaa, dziaajcych podmiotw, zasobw i instrumentw dziaania. * Organizacja w sensie rzeczowym - zbir elementw uporzdkowanych wedug jakiej zasady i powizanych w jedn cao. W tym znaczeniu pojcie organizacji jest synonimem pojcia "systemu". *Orientacja produkcyjna - uwaga i dziaania dostawcw koncentruj si na doskonaleniu procesu produkcyjnego, obnianiu kosztw wytwarzania i zwikszaniu efektywnoci produkcji - produkowa szybciej i taniej aby uzyska wyrb dostpnym szerokiemu gronu nabywcw by uzyska przewag kosztow. Dua chonno rynku sprawia, e producenci zastanawiaj si gwnie nad rozszerzeniem kanaw dystrybucji. ^Orientacja produktowa - jest to orientacja przejciowa, powstaa gwnie pod wpywem nacisku lobby technicznego w firmach produkujcych jednorodne i tanie artykuy. Producenci konstruuj swoje produkty bez udziau klienta, wierzc e inynierowie wiedz najlepiej jak zaprojektowa, wyprodukowa i udoskonali produkt, (ludzie nie mog wiedzie, jakiego chc samochodu, dopki nie zobacz w czym mog wybiera"). Wysiki producentw koncentruj si na wytwarzaniu dobrych i coraz lepszych, niezawodnych i cigle udoskonalanych produktw. ^Orientacja sprzedaowa - opiera si na stwierdzeniu, e klienci pozostawieni sami sobie nie kupuj tylu produktw firmy ile mog, i powinni kupowa - typowa dla konsumenta jest bierno a nawet opr przy zakupach, ktry jednak mona przeama przy pomocy umiejtnie dobranego arsenau instrumentw sprzeday i promocji. Zasadnicze pytanie: jak sprzedawa to, co firma potrafi masowo i tanio wytwarza?

*Orientacja marketingowa - w orientacji tej dostrzega si decydujcy wpyw klientw na losy firmy. W centrum uwagi stoi wic obserwacja zachowa i reakcji konsumentw, badanie ich motywacji oraz zmian zachodzcych na rynku. Problemy zarzdzania przesuwaj si jeszcze bardziej w stron pozyskiwania i wykorzystania informacji dla systematycznego wpywania na zachowanie odbiorcw lub dostosowania si do nich. Istota orientacji: jak wybra i zdoby, ewentualnie - stworzy, a nastpnie utrzyma rynek zbytu, ktry zapewniby firmie rdo przychodw odpowiednie do jej potrzeb i aspiracji zawodowych? ^Orientacja spoeczna - opiera si na zaoeniu, e kluczem do sukcesu jest poprawne zdefiniowanie potrzeb i wymaga rynkw docelowych oraz bardziej skuteczne i wydajne dostarczanie podanego zadowolenia. 19

* Oligopol - charakteryzuje si tym, e maa liczba producentw lub sprzedawcw (firm) dominuje nad caym rynkiem danego wyrobu. Firmy te wytwarzaj identyczne produkty. * Obligacja -jest form poyczki, ktr zaciga u nabywcw eminent (rzd) * Ochrona rodowiska - to racjonalne wykorzystanie zasobw naturalnych oraz podejmowanie przedsiwzi proochronnych. * ;.. Otoczenie organizacji - przyrodnicze, materialne, prawne, instytucjonalne, spoeczne itp. skadniki rzeczywistoci, w ktrej funkcjonuje dana organizacja, ktre wywieraj na ni wpyw i (lub) podlegajjej oddziaywaniom: a) system prawny; b) stan gospodarki; c) zachowanie si nabywcw na rynku; d) zamierze konkurencji; c) postpu ekonomicznego; d) dostawy surowcw i rodkw produkcji * Otoczenie zewntrzne organizacji - wszystko to, co znajduje si na zewntrz,niej i co: 1. wywiera na ni wpyw (obecnie), 2. moe wywiera na ni wpyw (teraz i/lub w przyszoci) oraz na co organizacja oddziauje (obecnie) i 3. moe oddziaywa (teraz i / lub w przyszoci). Kada organizacja ma tzw. otoczenie oglne i specyficzne otoczenie zadaniowe, zoone z rnych subotocze. * Otoczenie zewntrzne firmy - polityka pastwa, nauka, prawo, system monetarny, polityka celna, polityka fiskalna (wysoko podatkw), zwizki gospodarcze, gospodarcze stosunki midzynarodowe (fifma nie ma na to wpywu) * Otoczenie wewntrzne - zarzd, pracownicy, kapita wasny, kultura organizacji, wybr dostawcw i odbiorcw ( firma ma na to bezporedni wpyw). * Otoczenie burzliwe - otoczenie o duej dynamice zmian dokonujcych si gwatownie i w sposb trudny do przewidzenia. * Otoczenie stabilne - otoczenie, w ktrym nie zachodz istotne z punktu widzenia danej organizacji zmiany (przeksztacenia) lub zachodz w sposb ewolucyjny i dajcy si przewidzie. * Otoczenie spoeczno-kulturowe- zbir niepisanych norm i wartoci, wzorcw zachowa i symboli utrwalonych tradycj w danej spoecznoci lokalnej, regionalnej, narodowej. Nosicielami tych norm i wartoci s ludzie, ktrzy uznajje, przestrzegaj ich i w procesie wychowania przekazuj nastpnym pokoleniom. * Okrelanie - dotyczy jakoci niewartociowanej i zmierza do poznania natury przedmiotw. * Osiganie rezultatw - zaatwianie spraw oraz powodowanie, e interesy si krc. * Optymalizacja - proces polegajcy na minimalizacji lub maksymalizacji okrelonej funkcji kryte -rialnej. Przykadowo, minimalizacja czasu wykonania cigu operacji technologicznych moe polega na takim ich rozoeniu, aby czny czas realizacji zadania (funkcja kryterium) by najmniejszy z moliwych w danych warunkach. * Optymalizacja decyzji - poszukiwanie wariantu rozwizania, ktre maksymalizuje lub minimalizuje okrelon funkcj celu na podstawie wybranego kryterium. * Organizacyjne plany karier - plany precyzujce organizacyjne kariery w kontekcie przyszych potrzeb firmy, ustalajce potencjalnych kandydatw do awansu; istotnym elementem tych planw jest ksiga dziedzicze, zawierajca list moliwych nastpcw osb zajmujcych konkretne stanowiska pracy. * Opr wobec zmian - pracownicy wykazuj opr wobec zmian dotyczcych warunkw ich pracy lub wymagajcych od nich opanowania nowych umiejtnoci i wyzbycia si dotychczasowych nawykw, Przejawia si szczeglnie przy wprowadzaniu innowacji lub nowych metod zarzdzania czy zmian technologii.

PPPPPPP
* Popyt-jest to ilo dobra (towarw), jak nabywcy gotowi s kupi w okrelonym czasie przy da-nyfn poziomie ceny. * Poda - ilo dobra (towarw), zaoferowana do sprzeday w okrelonym czasie i przy danym poziomie ceny. 20

* Postp spoeczny podane, z punktu widzenia celw rozwoju spoeczno gospodarczego, zmiany w postawach jednostek i grup spoecznych oraz funkcjonowaniu urzdze i instytucji spoecznych. * Prawo poday - wielko poday danego dobra zmienia si w tym samym kierunku co jego cena. * Prawo popytu i poday - ujmuje zalenoci midzy popytem, poda a cen w warunkach gospodarki rynkowej. Mwi ono, e rozmiary popytu na dany produkt s odwrotnie proporcjonalne do cen tego produktu przy rwnych innych warunkach. Prawo popytu okrela, e ceny i wymagane iloci zmieniaj si w odwrotnych kierunkach. * Podzia pracy - jest to rozoenie zadania w taki sposb, by kada osoba w organizacji ponosia odpowiedzialno za ograniczony zbir czynnoci i wykonywaa je zamiast realizowania caego zadania. * Paradygmat - wzr, przykad. Nabyty dowiadczeniem sposb mylenia na jaki temat, ktry ksztatuje wiadome rozumowanie i realizowane dziaanie, traktowanie problemw. * Parytet - stosunek wymiany dwch lub wicej walut. * Przychody - czna warto sprzeday na rynku krajowym i zagranicznym wyrobw, usug, towarw, materiaw, patentw i licencji bdcych rezultatem dziaalnoci gospodarczej firmy. * Projektowanie struktur organizacyjnych - sprowadza si do ustalenia nastpujcych po sobie czynnoci, w wyniku ktrych powstaje projekt nowej, poprawnej struktury organizacyjnej, charakteryzujcej si wiksz niezawodnoci, ekonomicznoci, elastycznoci itp. Do podstawowych czynnoci orodkw decyzyjnych w projektowaniu organizacji nale: podzia zadania zasadniczego (oglnego) na zadania czstkowe, czenie zada czstkowych w stanowiska pracy, grupowanie stanowisk pracy w jednostki organizacyjne (np. oddziay), wybr najkorzystniejszego (z punktu widzenia danego kryterium) powizania organizacyjnego komrek. * Plan - projekt przyszego, przewidywanego funkcjonowania organizacji, ujty w postaci zbioru przyszych dziaa rozoonych w czasie. * Plan - wytyczone cele i przysze dziaania powizane w jeden system. * Plany opisuj nie tylko co naley zrobi, ale take kto, kiedy, jak i czym ma to zrobi. Ponadto zawiera rwnie informacj za ile? czyli ile kosztuje realizacja elementw planu, oraz opis metod i technik kontroli i weryfikacji planw. * Planowanie - proces formuowania celw, ich rodzaju, podanego poziomu oraz czasu i miejsca ich osigania, a take dobr metod ich realizacji. Poprzez planowanie zmierza si do ustalenia najkorzystniejszych celw dziaania firmy oraz do wyboru najskuteczniejszych metod i rodkw umoliwiajcych osignicie tych celw w bliszej lub dalszej perspektywie. * Planowanie - to funkcja zarzdzania obejmujca zesp czynnoci kierowniczych zmierzajcych do zapewnienia organizacji wysokiej efektywnoci (skutecznoci i sprawnoci) dziaania * Planowanie - okrelanie sekwencji przyszych dziaa oraz rodkw niezbdnych do ich zrealizowania. * Planowanie - proces tworzenia planu; jedna z funkcji kierowniczych; planowa mona tylko to, na co ma si wpyw; przysze zdarzenia, pozostajce poza kontrol planujcego, moe on tylko przewidywa lub prognozowa; planowanie to ustalanie celw, ich rodzaju, podanego poziomu oraz czasu i miejsca ich osigania, a take dobr metod ich realizacji. * Planowanie - przygotowanie informacyjne przyszego dziaania zoonego. * Pole planu - zakres tematyczny planu. * Etapy planowania 1) okrelenie celw, 2) ocena sytuacji, 3) ustalenie procedury, 1) ustalenie harmonogramu pracy, 2) przypisanie odpowiedzialnoci, 6) sprawdzenie wykonalnoci i kosztw * Plan operacyjny - zbir decyzji okrelajcych poszczeglne zadania i dziaania konieczne do poprawnego ich wykonania w przewidzianym cile czasie oraz warunki wewntrzne oraz zewntrzne, ktre musz by dotrzymane przy realizacji poszczeglnych czynnoci i zada. * Plan taktyczny - plan obejmujcy ustalenia co do sposobw przydzielenia zasobw na poszczeglne dziaalnoci "wyznaczone" planem strategicznym oraz ustalenia regu efektywnego ich wykorzystywania w rednim horyzoncie czasowym. * Plan strategiczny - zbir decyzji okrelajcych cele przedmiotu planowania i ich zmiany wynikajce z koniecznoci przystosowania si do zmian w otoczeniu, zasoby niezbdne do osignicia zaoonych celw oraz sposoby ich pozyskania, rozmieszczenia i uytkowania. 21

* Planowanie strategiczne jest sformalizowanym dugofalowym planowaniem, procesem wyboru celw organizacji, ustalaniem jej polityki i programw potrzebnych do realizacji celw. * Produktywno - miernik okrelajcy efektywno wykorzystywanych czynnikw produkcji; jest to np. relacja wielkoci lub wartoci sprzeday na jednego zatrudnionego albo jedn roboczogodzin itp. * Produktywno - uszczegowiona posta wydajnoci. * Produkcja -jest to proces, w ktrym poprzez kombinacj pracy ludzkiej, rodkw i przedmiotw pracy oraz przy uyciu waciwej technologii powstaj nowe produkty i usugi. * Proces produkcyjny - wyrobu skada si z procesw czstkowych i operacji. * Programowanie - czynno planistyczna, bardziej szczegowa ni planowanie. Mona go okreli jako system celw i przedsiwzi skoordynowany merytorycznie w czasie dla realizacji zada. Jest to uporzdkowany i planowo rozoony w czasie zbir zada i dziaa niezbdnych do zrealizowania konkretnego celu w okrelonym terminie, program jest uszczegowionym i skonkretyzowanym planem dziaania, zaakceptowanym i przyjtym do realizacji. * Pojemno rynku - ilo lub warto produktw, ktra przy danych cenach i przy danych dochodach potencjalnych nabywcw moe by sprzedana w okrelonym czasie i na okrelonym rynku. * Protekcjonizm - polityka majca na celu ochron produkcji krajowej przed konkurencj zagranicy, (np. kontyngenty zboowe) * Postp proces zmian zachodzcych od stanw mniej doskonaych do doskonalszych. * Postp organizacyjny - polega na wprowadzaniu uzasadnionych zmian w formach organizacji pracy, realizacji funkcji zarzdzania., ktre s uzasadnione lepsz realizacj zada i popraw wynikw ekonomicznych firmy jako caoci. * Postp techniczny - to takie zmiany techniki, technologii i organizacji produkcji, ktre przynosz korzyci ekonomiczne. * Pasywa - wskazuj na rda finansowania aktyww (skd firma bierze pienidze) * Podsystem organizacji - dajca si wyodrbni wedug jakiego kryterium cz lub grupa elementw wchodzcych w skad organizacji (systemu). * Proces decyzyjny - proces przechodzenia od problemu do jego rozwizania lub od zbioru moliwych wariantw dziaania do wyboru jednego z nich. * Produkt - kady obiekt rynkowej wymiany albo wszystko, co mona oferowa na rynku. * Produkt konsumpcyjny - to dobra i usugi suce zaspokojeniu potrzeb osobistych lub potrzeb i oczekiwa zwizanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego. * Proces produkcyjny - wyrobu skada si z procesw czstkowych i operacji. * Pracochonno - mierzona ilo pracy (w czasie) potrzebna do wykonania zadania. Miary pracochonnoci stanowi odwrotno wydajnoci pracy (liczba minut zuytych na wykonanie jednostki produkcji lub kocowego wyrobu towarowego). * Przewaga konkurencyjna - zestaw atrybutw firmy pozwalajcy na nawizanie rwnorzdnej walki na rynku. Mog to by wykonywane zadania lub produkty. * Przewodnictwo cenowe - polega na osiganiu pozycji lidera narzucajcego konkurentom tak cen przy ktrej nie dojdzie do utraty nabywcw w wyniku wzrostu ceny wzgldnie do wojny cenowej z konkurentami z powodu zbyt wysokiej obniki * Prognoza - naukowe przewidywanie (w oparciu o wiedz i posiadane informacje) przyszoci (przebiegu przyszych procesw gospodarczych) zmierzajce do ukazania jej najbardziej prawdopodobnego obrazu. * Prognozowanie - przewidywanie przyszych zdarze, procesw lub stanw rzeczy oparte na racjonalnych przesankach i specjalnych metodach, tzn. na podstawie rzeczywistych danych i okrelonych procedur, ktre s rne i zale od charakteru prognozowanych zdarze. * Promocja -jej celem jest poinformowanie otoczenia (nie tylko konsumentw) o dziaalnoci i ofercie firmy, ksztatowanie i utrwalanie pozytywnego obrazu firmy a przez to tworzenie i pobudzanie popytu zgodnie z intencjami i interesem nadawcy promocji, oraz zmniejsza elastyczno popytu. * Public relations (propaganda marketingowa) - stanowi kompleks dziaa majcych na celu uzyskanie zrozumienia dziaania - zmierzajca do wytworzenia pozytywnego obrazu firmy w opinii publicznej. * Przedsibiorstwo -jest to organizacja pod jednym zarzdem, wyodrbniona ekonomicznie i prawnie, ktrej celem jest dziaalno gospodarcza przynoszca zyski poprzez sprzeda swoich produktw i usug. Wyznacza ono misj swojej dziaalnoci, a na jej podstawie formuuje cele i zadania oraz rodki ich realizacji, pokrywa swoje wydatki ze swoich dochodw i osiga zyski, samodzielnie wchodzi w porozumienia z innymi przedsibiorstwami. 22

* Przedsibiorstwo komunalne - przedsibiorstwo bdce spoeczn wasnoci samorzdu lokalnego (lub prywatne). Najczciej s to przedsibiorstwa uytecznoci publicznej, a nie typowe podmioty rynkowe. Dziaaj na rzecz potrzeb lokalnej spoecznoci i zarzdzane s w jej imieniu pod nadzorem lokalnej administracji. * Przedsibiorstwo pastwowe- przedsibiorstwo nalece prawnie do Skarbu Pastwa. * Przedsibiorstwo globalne - przedsibiorstwo koordynujce swoj dziaalno w skali wiatowej, wychwytujce" i wykorzystujce powizania midzy krajami, w ktrych dziaa, oraz midzy wasnymi uasi-samodzielnymi jednostkami operujcymi na obcym terenie. * Przedsibiorstwo wielonarodowe - przedsibiorstwo zoone z autonomicznych jednostek dziaajcych w rnych krajach i uwzgldniajcych specyficzne warunki w nich panujce, odmienne otoczenia instytucjonalne, kulturowe, gospodarcze, spoeczne itd. * Przemys globalny - przemys, w ktrym pozycja konkurencyjna przedsibiorstwa w jednym kraju jest uzaleniona od jego pozycji konkurencyjnej w innych krajach. * Przegld kadrowy (zasobw ludzkich) w organizacji (firmie) polega na ocenie i weryfikacji zatrudnianych pracownikw. * Planowanie personelu - obejmuje planowanie potrzeb i ich pokrycia wedug iloci, jakoci, czasu i miejsca. Celem jego jest identyfikacja potrzeb kadrowych organizacji i przygotowanie programw, ktrych wdroenie powinno zapewni eliminacj rnic midzy stanem podanym, a istniejcym. * Planowanie karier - proces czenia indywidualnych planw karier pracownikw z planami organizacyjnymi; odbywa si na og na wyszym szczeblu drabiny hierarchicznej; odpowiedzialnym za to planowanie jest dzia personalny. * Pfabrykaty - to komponenty materialne (np. cement, elazo, przdza) lub gotowe wyroby, ktre su jako zespoy czy podzespoy finalnego produktu. * Potrzeby ludzkie (wg. Masowa): - biologiczne; bezpieczestwa; asocjacji (spoeczne); uznania; - samorealizacji. * Prewencja - zapobieganie * Paradygmat - obowizujce zasady * Poling - wsplne uytkowanie wielu (trwaych) produktw przez wielu uytkownikw. * Profit organization - organizacja nastawiona na zysk. * Przedmioty pracy - wystpuj w procesie pracy i produkcji w roli tworzywa. * Produkty pracy - stanowi materiay (wyroby) lub nie materiay (usugi, utwory) wynik procesw pracy i produkcji * Polityka -jest procesem wywierania wpywu na osoby i grupy ludzi po to, by przyjli twj punkt widzenia tam, gdzie nie mona uy wadzy. * Polityka firmy - tak a nie inaczej zaatwiamy tutaj nasze sprawy" * Polityka kadrowa - zesp zasad i dziaa majcych na celu efektywne zarzdzanie przedsibiorstwem i ksztatowanie waciwych stosunkw midzyludzkich przez powoywanie na stanowiska kierownicze, ludzi majcych odpowiednie kwalifikacje zawodowe, moralne i psychofizyczne. * Piramida uzdolnie - koncepcja, zgodnie z ktr w zalenoci od miejsca w hierarchii organizacyjnej rnie ksztatuj si najbardziej podane proporcje uzdolnie (kwalifikacji) kierownikw. * Przemienno (rotacja) czynnoci - sposb przeciwdziaania negatywnym skutkom nadmiernej specjalizacji, polegajcy najczciej na przechodzeniu pracownika z jednego stanowiska na inne w ustalonych odstpach czasu. * Przetarg - proces osigania porozumienia, ktre ustala warunki wspdziaania rnych podmiotw * to, co kada ze stron wniesie i co otrzyma w wyniku zawartej umowy. * Przywdztwo - zdolno do nakaniania ludzi do robienia tego, czego wcale nie chc, i do polubienia tego (H. Truman). * Przywdztwo- oddziaywanie na zachowania innych; rodzaj spoecznego wpywu, ktry pojawia si wwczas, gdy jedna osoba przywdca - jest zdolna do powodowania podanego przez siebie zachowania kogo innego, kto ulega mu z powodu wizi, jaka ich czy (spoecznego stosunku, jaki zachodzi pomidzy nimi), z powodu autorytetu, jakim obdarzy przywdc. * Potrzeby materiaowe brutto - potrzeby w zakresie materiaw i czci wynikajce z planu produkcji i rnych normatyww, czyli z odpowiedzi na pytania: co, w jakiej iloci i kiedy powinno by wprowadzone do obrbki lub montau. * Pienidz - oglny ekwiwalent powszechnie i trwale wyraajcy warto wszystkich towarw i bezporednio na nie wymienialny. 23

* Pienina denominacja - zmiany w nominalnej wartoci znakw pieninych w wyniku reformy walutowej. Np. wymiana 1000 starych" z. na nowy"! z. * Pienina dewaluacja - zmniejszenie parytetu krajowej jednostki pieninej - oznacza spadek kursu pienidza krajowego w stosunku do zagranicznej jednostki pieninej. * Paca - podstawowy skadnik systemu wynagrodze, wydatki pienine oraz rzeczowe ponoszone przez organizacj na opacenie pracy wykonywanej przez jej uczestnikw; do najczciej wystpujcych skadnikw pac nale: paca zasadnicza, premia, dodatek staowy oraz dodatek funkcyjny. * Prg rentownoci - taka wielko lub warto sprzeday, przy ktrej przychody pokrywaj koszty ich uzyskania-(finna w progu rentownoci nie osiga zyskw, ale nie ma take i straty w dziaaniu). * Personel pomocniczy- pracownicy sztabowi i obsugi, ktrzy bezporednio wspomagaj dziaania podstawowe. * Prokurent - (zastpstwo) - penomocnik posiadajcy uprawnienia do dziaania w imieniu przedsibiorstwa handlowego lub dziaajcy z uprawnienia innych osb.
:"'

RRRRRRR
* Reengineering (czyt. ridzmiering) -jest technik, ktra polega na radykalnej zmianie kultury i organizacji przedsibiorstwa. Rynek-jest procesem wymiany informacji i decyzji, w ktrym nabywcy i sprzedawcy okrelaj, co chc kupi lub sprzeda i na jakich warunkach. To take grupa aktualnych i przyszych nabywcw okrelonego produktu w danym czasie. * Rynek globalny- segment lub nisza rynkowa odpowiednia" dla konkretnego produktu (grupy produktw), istniejca we wszystkich krajach, niezalenie od ich poziomu rozwoju gospodarczego. * Rynek konkurencyjny - jest w stanie dziaa skutecznie w tym sensie, e kocowe korzyci z ostatniej wyprodukowanej jednostki zrwnaj si z jej kracowymi kosztami. * Rentowno -jest rnic pomidzy wielkoci dochodw (rezultatami), a wykorzystanymi zasobami (kosztami). * Rozwj - przechodzenie do form coraz bardziej zoonych i zrnicowanych, do stanw coraz doskonalszych. * Rozwj organizacji - zachodzce w danej organizacji zmiany ilociowe i jakociowe (przeksztacenia strukturalne, technologiczne, kulturowe itp.), ktre sprzyjaj przetrwaniu, stabilnoci i rozwojowi w przyszoci. Nie kady wzrost i nie kada zmiana jakociowa oznaczaj rozwj. * Racjonalno postpowanie zgodnie z posiadanymi informacjami (prawdziwymi). * Redundacja - nadmiar informacji. * Regulacja - oddziaywanie na system, ktrego celem jest zneutralizowanie niekorzystnych odchyle od norm, bez naruszania wzorca zachowania si systemu. * Regulacja - prostszy przypadek sterowania, ograniczajcy si do przeciwdziaania nadmiernym odchyleniom ukadu regulowanego od podanej normy. * Reklama - (proces komunikowania si firmy z rynkiem) - niepersonalna forma prezentacji i promocji idei, dbr lub usug, bdca bezosobow, patn i adresowan do masowego odbiorcy form przekazywania informacji rynkowych. *Rodzaje reklamy : a] informujca - o wystpowaniu na rynku wszelkich nowych zjawisk i kierujc na nie uwag potencjalnych klientw; b] zachcajc - ktrej gwn funkcj jest przekonywanie odbiorcw do zakupu poprzez ukazanie korzyci wynikajcych z faktu nabycia okrelonego produktu lub dokonania zakupu w okrelonej firmie; c] przypominajc - zmierzajc do utrwalenia w pamici odbiorcw pozytywnego wyobraenia o firmie i/lub produkcie. *Reklama -jest to patna forma nieosobistej prezentacji i promocji produktu lub usugi przez okrelonego nadawc. * Rzdzenie - to wykonywanie przez organizacje polityczne, przez administracj pastwow funkcje, ktre cz elementy kierowania i zarzdzania z wyznaczeniem celw i zada perspektywicznych, z ustalaniem hierarchii ich wanoci. Organ rzdzcy poprzez tworzenie praw powszechnie obowizujcych, ksztatuje parametry decyzyjne w obszarze rzdzenia. * Rola przywdcy- rola spoeczna polegajca na wytyczaniu celw, mobilizacji zespou do ich osignicia oraz na tworzeniu zespow organizacyjnych i materialnych warunkw dziaania. * Rozpito kierowania - liczba podwadnych, ktrzy s (powinni by) bezporednio podporzdkowani jednemu przeoonemu. Wyrnia si nastpujce rodzaje rozpitoci kierowania: 24

a) f o r mai na- okrelon w przepisach organizacyjnych, b)_ r z e c z y w i s-t - rwn liczbie pracownikw, ktrymi faktycznie kieruje dany kierownik, c) potencjaln- najbardziej efektywn w danych warunkach. * Recykling - technika minimalizacji odpadw, materia jest uyty lub ponownie uyty do wytwarzania produktu finalnego. * Rekrutacja -jest to proces pozyskiwania pracownikw * Rekrutacja - przyciganie przez organizacj wystarczajco duej, z punktu widzenia celw selekcji, puli kandydatw; akcja rekrutacyjna powinna by prowadzona zgodnie z ustaleniami planu personelu. * Rozszerzenie pracy - powierzenie pracownikowi czynnoci dodatkowych, zwizanych z jego dotychczasowymi zadaniami i o podobnej "naturze". * Rola organizacyjna - sformalizowany zbir wymaga organizacji w stosunku do pracownika, ktry jest ujty w regulaminie organizacyjnym, gdzie wyszczeglniono obowizki i uprawnienia. * Rwnowaga organizacyjna - pojcie rozumiane jest dwojako: a) jako stan, czyli pewien wzgldnie trway i zmienny tylko w okrelonych granicach ukad relacji midzy organizacj! jej otoczeniem oraz wewntrz organizacji; b) jako warunek skutecznoci procesu zarzdzania, ktry jest speniony wtedy, gdy organizacja jest zdolna do sterowania sob (formuowania celw i powodowania ich realizacji) oraz utrzymywania swej struktury jako elementu wyranie wyodrbnionego z otoczenia; jest to warunek konieczny do trwania i rozwoju organizacji. * Reorganizacja - zmieniajca organizacyjne struktury czy przebieg procesw ma usprawni ich funkcjonowanie i dostosowa do zmiennych zada. Jest rodkiem a nie celem. * Renoma - dotyczy wartoci firmy, wynikajcej nie tylko z sumy aktyww rzeczowych i finansowych, lecz rwnie takich cech jak reputacja firmy lub przywizanie klientw do wyrobw opatrzonych jej znakiem, ktry wzbudza zaufanie do ich jakoci. * Ryzyko - sytuacja dziaania, w ktrej co najmniej jeden z elementw skadajcych si na ni jest znany, albo znane jest prawdopodobiestwo jego wystpienia. Prawdopodobiestwo to moe by wymierne albo tylko odczuwalne przez podejmujcego ryzyko, przy czym percepcja tego ryzyka jest nieodcznie zwizana z systemem emocjonalnym decydenta. * Recesja proces spadku dziaalnoci gospodarczej, wystpujcy w kolejnych okresach zaamania koniunktury gospodarczej. Recesj charakteryzuje spadek dynamiki produkcji wobec pogarszajcych si warunkw zbytu wytworzonych wyrobw oraz wzrost bezrobocia. * Rachunkowo - system ewidencji gospodarczej ujmujcy w miernikach pieninych i naturalnych dziaalno jednostki organizacyjnej . Ma na celu dostarczenie informacji ekonomicznych dla potrzeb zarzdzania dan jednostk gospodarcz. * Rachunek ekonomiczny - og stosowanych przy podejmowaniu decyzji o charakterze ekonomicznym technik porwnywania opacalnoci rozwiza alternatywnych * Regulamin organizacyjny - zbir podstawowych dokumentw zarzdzania, zawierajcy schemat organizacyjny, ksig sub i podstawowe instrukcje. * Rewaloryzacja - ustawowe podwyszenie kursu danej waluty w stosunku do walut zagranicznych.

SSSSSSS
* Sterowanie - celowe oddziaywanie jednego systemu lub ukadu na drugi w celu uzyskania czy wymuszenia okrelonych zachowa albo zmian w procesach ktre zachodz w ukadzie sterowanym w ekonomii, porednie oddziaywanie na jednostki gospodarujce. * Sil nabywcza - warto pienidza mierzona dobrami i usugami, jakie mog by za te pienidze nabyte, (inaczej: skonno konsumentw do zakupu dbr i usug opierajca si posiadane przez nich zasoby pienine i skonnoci do zakupu na kredyt). * Styl kierowania - charakterystyczny wzgldnie trway i powtarzalny sposb oddziaywania przeoonego na zachowania podwadnych w celu skonienia ich do okrelonego zachowania; w najbardziej popularnej typologii wyrnia si styl kierowania autokratyczny i demokratyczny. * Styl kierowania autokratyczny - sposb oddziaywania przeoonego na zachowania podwadnego (podwadnych), charakteryzujcy si: centralizacj wadzy, przewag decyzji jednoosobowych, polece subowych i kar, stosunkowo duym dystansem w kontaktach z podwadnymi, brakiem uczestnictwa przeoonego w realizacji zada grupowych. * Styl kierowania demokratyczny - sposb oddziaywania przeoonego na zachowania podwadnego (podwadnych), charakteryzujcy si: 25

- decentralizacj wadzy, - wspudziaem podwadnych w podejmowaniu decyzji, - przewag nagrd w motywowaniu, - brakiem dystansu w ukadzie przeoony- podwadny, - uczestnictwem kierownika w pracach jego zespou. * Stopie spitrzenia kierownika to liczba szczebli znajdujca si nad danym pracownikiem * Skadniki organizacji - cele, struktura, ludzie, technika * Sprzeda osobista, (bezporednia, akwizycja) - jest to sposb promocji, gdzie wystpuje bezporedni kontakt klienta i sprzedajcego. * rodki obrotowe -- obejmuj rodki produkcji, ktre w caoci s zuywane w jednym procesie produkcyjnym i ktre po jednorazowym uyciu zmieniaj swoj form. Efektywno gospodarowania rodkami obrotowymi przedstawia si stosunkiem wartoci zuytych rodkw obrotowych do wartoci produkcji, jaka zostaa uzyskana przez ich zuycie. * rodki trwale - skadniki majtkowe, ktre s uytkowane przez czas duszy od czasu trwania jednego procesu produkcyjnego, to jest w cigu kilku cyklw produkcyjnych przekazujc w kadym procesie produkcyjnym jedynie czstk swojej wartoci. Zaliczone s do rodkw trwaych te przedmioty dugotrwaego uytkowania, ktrych okres eksploatacji jest duszy ni jeden rok i ich warto pocztkowa przekracza ustalon kwot pienin. * rodki pracy - narzdzia pracy + budynki, magazyny itd.(peni funkcje narzdzi w dziaaniach zarzdczych i produkcyjnych) * Segment rynku - podzia rynku na wyranie odmienne zbiory klientw (grupy konsumentw). * Segmentacja rynku - proces zmierzajcy do podziau rynku na grupy konsumentw wyranie odrniajcych si wzajemnie. * Segmentacja rynku - podzia rynku wedug okrelonego kryterium na jednorodne grupy konsumentw (segmenty), ktre stanowi punkty odniesienia przy formuowaniu programu dziaania -przedsibiorstwa. Segmentacj rynku mona prowadzi biorc za punkt wyjcia produkt, usug lub konsumenta. W pierwszym przypadku wyodrbnia si segmenty ze wzgldu na reakcj konsumentw wobec danego produktu i jego cech, w drugim za segmentacji dokonuje si grupujc konsumentw o wsplnych cechach, niezalenie od cech danego produktu oraz motywacji o jego zakupie. * Selekcja - zbieranie informacji o kandydatach na uczestnikw organizacji i wybr osoby (osb) najbardziej odpowiedniej (odpowiednich) na wakujce stanowisko (stanowiska) pracy. Selekcji dokonujemy wrd kandydatw, ktrzy zgosili si w wyniku akcji rekrutacyjnej. * Selekcja rynku - polega na identyfikacji potrzeb konsumentw, ktre naley zaspokoi. * Selekcja kadrowa -jest to uzyskiwanie od kandydatw informacji, ktra pozwala przewidzie, jak mog si oni sprawowa na proponowanym stanowisku i nastpnie zatrudnienie kandydatw najbardziej obiecujcych. * Strategia - nadaje firmie kierunek, jest kompasem wskazujcym jej kurs. To przemylana, oglna koncepcja dziaania, ktrej realizacja zapewnia firmie przewag na rynku, mimo inteligentnego przeciwdziaania konkurencji. * Strategia firmy - sposb w jaki przedsibiorstwo zamierza realizowa swoj misj; procedura osigania sukcesu, droga, ktr chce kroczy, aby osign swoje dugofalowe cele. cilej: zesp przemylanych (zaprogramowanych) dziaa dla zapewnienia sobie przez firm warunkw egzystencji i rozwoju w dugim okresie czasu, zachowania rentownoci swoich kapitaw i dostosowania si do zmiennego otoczenia w taki sposb, aby osign zamierzony udzia w rynku i zapewni sobie moliwo ekspansji, a nawet przewag wrd konkurencji. * Strategia organizacji -jest przyjt przez kierownictwo spjn koncepcj dziaania, ktrej wdroenie ma zapewni osignicie fundamentalnych celw dugookresowych w ramach wybranej domeny dziaania. * Strategia rozwoju -okrelanie celw dla dugiego okresu dziaalnoci przedsibiorstw oraz rodki realizacji tych celw * Strategie marketingowe (9): a] strategia pierwszej klasy - polega na oferowaniu produktw bardzo dobrych jakociowo po wysokich cenach (Mercedes); b] strategia penetracyj na- towary o wysokich walorach oferowane s po przecitnych cenach (stosowana jest przez firmy wchodzce na nowe rynki w celu zdobycia nowych klientw); c] strategia superokazji - towary o wysokich walorach sprzedawane s po niskiej cenie (Japoskie firmy tak podbijaj Ameryk); 26

d] strategia podwyszonej ceny - jako rednia a cena wysoka, (stosowana czsto przez znane firmy w okresie wprowadzania nowego produktu); e] strategia przecitnoci; f] strategia okazji - produkt o przecitnych walorach sprzedawany jest po niskiej cenie (najczciej produkt bezmarkowy); g] strategia ugotowania" -jest to forma rabunku na klientach - produkt o niskich walorach a wysoka cena; h] poda strategia towaru - oznacza oferowanie produktw o niskich walorach po rednich cenach; i] strategia taniego towaru - niskie walory, niska cena. * SWOT - (metoda) - analiza strategiczna oparta na badaniu organizacji i jej otoczenia z punktu widzenia silnych i sabych stron organizacji, oraz szans i zagroe istniejcych, bd pojawiajcych si w otoczeniu organizacji. * Silne strony organizacji - kontrolowane przez ni cakowicie lub czciowo zasoby, ktre wyrniaj si w sposb pozytywny w otoczeniu i w gronie jej konkurentw. * Sabe strony organizacji-^ aspekty funkcjonowania firmy, ktre ograniczaj sprawno i mog blokowa jej rozwj w przyszoci. * Surowce - to produkty rolnictwa, lenictwa i przemysu wydobywczego. * rodld pracy - narzdzia pracy + budynki, magazyny itd. * Symulacja - eksperymentowanie na modelu. Model odwzorowuje rzeczywisto, natomiast symulacja j limituje. * Symulacja - tworzenie kontrolowanych i dynamicznych odwzorowa sytuacji rzeczywistych. Moe przyj posta eksperymentowania na abstrakcyjnym modelu matematycznym (np. wybranego procesu technologicznego), gry decyzyjnej (dotyczcej np. rozdziau organizacyjnych zasobw w sytuacji ich deficytu), modelu treningowego (jak w przypadku naziemnego trenowania pilotw) itd. Jej szczeglnym rodzajem jest symulacja komputerowa. * Spoeczna rola organizacji - zesp (opis) oczekiwanych zachowa, zada i czynnoci, ktre zostay podporzdkowane okrelonym pozycjom w strukturze formalnej - to standaryzowane wzorce zachowa wymaganych od wszystkich osb pozostajcych w okrelonej zalenoci funkcjonalnej wzgldem organizacji, niezalenie od ich indywidualnych cech, ycze, zobowiza itp. * Spoeczny podsystem organizacji - og ludzi bdcych uczestnikami organizacji, powizanych pomidzy sob realizacj wsplnego celu i rnego typu wiziami formalnymi i nieformalnymi. * Skuteczny - dziaajcy z powodzeniem. * Skuteczno - umiejtno wyboru waciwych celw (stopie realizacji celw) * Sprawny - wykorzystujcy zasoby mdrze i bez zbdnego marnotrawstwa. * Sprawno - umiejtno waciwego dziaania -jest pojciem zwizanym z nakadami i efektami. * Struktura zbir relacji zachodzcy midzy elementami. * Struktura organizacji - ukad zoony z poszczeglnych elementw organizacji (pionw, komrek, pojedynczych stanowisk itp.) oraz ich wzajemnych powiza (wizi). * Struktura formalna organizacji - struktura zapisana w dokumentach organizacyjnych. * Substytucja - zastpienie, moliwo zaspokojenia tej samej potrzeby rnymi (innymi) produktami. * Struktura organizacyjna - ukad i wzajemne zalenoci midzy czciami skadowymi oraz stanowiskami przedsibiorstwa * Struktura formalna organizacji - struktura zapisana w dokumentach organizacyjnych. * Struktura organizacyjna - 1) ukad elementw organizacji oraz wizi czcych je w zorganizowan cao; 2) zestaw wszystkich sposobw, przy uyciu ktrych rozdziela si zadania organizacji midzy jej rnorodne elementy (stanowiska, komrki i inne wewntrzne jednostki organizacyjne), a nastpnie doprowadza do ich skoordynowania, by zapewni sprawne funkcjonowanie organizacji. Przykadowe struktury: a) formalna - okrelona w dokumentach organizacyjnych, b) rzeczywista - faktycznie istniejce elementy i wizi formalne, nieformalne, niesfor-malizowane. * Struktura liniowa - kady podwadny moe mie jednego przeoonego. * Struktura funkcjonalna - podwadny posiada kilku przeoonych z ktrych kady odpowiada za pewn czstkow funkcj zarzdzania * Struktura sztabowo liniowa decyzje wydaje tylko kierownik korzystajc z doradztwa (wsparcia) komrek specjalistycznych * Struktura dywizjonalna - (konglomeratowa) jednostki organizacyjne nie s ze sob powizane -gwnie czy je ze sob kierownictwo. 27

Struktura macierzowa -- wyznacznikiem tego typu struktury jest wystpowanie podwjnego podporzdkowania jednostek organizacyjnych lub pracownikw. Jedna linia podporzdkowania przebiega w strukturze liniowej lub funkcjonalnej, druga - w strukturze zadaniowej. * Sztab - komrka organizacyjna, w skad ktrej wchodz specjalici - doradcy przyporzdkowani jakiemu ze szczebli kierowniczych, opiniujcy, oceniajcy i przygotowujcy ekspertyzy dla decydentw. * Sztab - pracownicy i (lub) jednostki organizacyjne wpywajce porednio na realizacj celw gwnych organizacji przez pomoc kierownikom i pracownikom liniowym w realizacji ich funkcji lub specjalistyczne porady czy usugi. W ujciu klasycznym sztab nie ma uprawnie do wydawania polece i podejmowania decyzji, ma natomiast uprawnienia do udzielania rad i konsultacji. Wyrnia si: a) sztab osobisty- odciajcy kierownika w pracy merytorycznej lub biurowej (asystent, sekretarka), b)sztab specj alistyczny- pozwalajcy kierownikom i szeregowym pracownikom linii uwolni si od spraw istotnych, ale nie zwizanych bezporednio z dziaalnoci podstawow firmy (radca prawny, sekcja bada rynku, dzia analiz ekonomicznych). * System - (cao zoona z czci) - obejmuje zbir elementw, stanowicy wyodrbnion z otoczenia wzgldnie autonomiczn cao, majcych wewntrzne powizania i sprzenia. Wszystkie elementy systemu su realizacji celu lub celw ukadu jako caoci. Przedsibiorstwo stanowi system skadajcy si z podsystemw: - produkcyjnego, - organizacyjnego, - ekonomicznego, - spoecznego - i informatycznego * System - zbir w sensie kolektywnym, ktry skada si z elementw oraz relacji. * System informacyjny- formalny zesp rodkw ludzkich i kapitaowych oraz programw, ktrych funkcjonowanie przejawia si w zbieraniu, kodowaniu, magazynowaniu, przetwarzaniu, odnajdywaniu, komunikowaniu, dekodowaniu i uytkowaniu danych dla podejmowania decyzji i zarzdzania. * System kadrowy - obejmuje przedsiwzicia nakierowane na osignicie spjnoci caego systemu zarzdzania ludmi w firmie, realizacj misji, a nastpnie celw przez waciwy dobr ludzi na stanowiska kierownicze i pozostae stanowiska pracy, doksztacanie specjalistyczne zatrudnionych oraz doradztwo personalne i administrowanie problemami pracowniczymi. * System karier alternatywnych- rozwizanie polegajce na przydzielaniu pracownikom szczeglnie twrczym lub pragncym rozwija swe specyficzne umiejtnoci (np. techniczne) zada umoliwiajcych im rozwj, jakiego pragn, i tworzenie dostosowanej do ich celw cieki kariery; pracownicy otrzymuj stopnie specjalizacyjne i uzyskuj moliwo ubiegania si coraz wysze tytuy, podobnie jak ma to miejsce w placwkach naukowych. * System ocen pracownikw- formalna metoda okrelonego wartociowania (ewaluacji) pracy i uczestnictwa osb zatrudnionych w organizacji; ocena obejmuje zazwyczaj zarwno ilociowe jak i jakociowe aspekty uczestnictwa. * System zarzdzania rodowiskiem - wyodrbniona i odpowiednio uporzdkowana cz rzeczywistoci ktra jest zwizana z zarzdzaniem, uytkowaniem, ochron i ksztatowaniem rodowiska przyrodniczego. * System motywacyjny- system oddziaywa organizacji na swoich uczestnikw, ktrego celem jest zachcanie ich do podejmowania zachowa korzystnych oraz unikanie zachowa niekorzystnych z punktu widzenia firmy. * Systematyzowanie jakoci - polega na: - klasyfikowaniu; - porzdkowaniu; analizowaniu; przeksztacaniu; weryfikowaniu. * Strategia - nadaje firmie kierunek, jest kompasem wskazujcym jej kurs. To przemylana, oglna koncepcja dziaania, ktrej realizacja zapewnia firmie przewag na rynku, mimo inteligentnego przeciwdziaania konkurencji. * Spdzielnia-organizacja powstaa z wkadw rzeczowych lub kapitaowych wnoszonych przez udziaowcw, funkcjonujca na ich rzecz i ryzyko, a czsto przez nich prowadzona. W spdzielni obowizuje rwnoprawno czonkw, co wyraa si m.in. w tym, e kady z nich dysponuje tylko jednym gosem przy podejmowaniu uchwa przez walne zgromadzenie czonkw spdzielni. Inne, ni w przypadku spki akcyjnej, s te reguy podziau zysku w spdzielni. * Spka akcyjna - organizacja emitujca wasne papiery wasnociowe (akcje), sprzedajce je osobom fizycznym lub prawnym i wypacajca im z tego tytuu roczne dywidendy z zysku. 28

* Spka cywilna - organizacja bdca wasnoci kilku lub wikszej liczby osb fizycznych (wsplnikw), ktre zainwestoway kapita (udziay) w jej utworzenie. Za zobowizania wobec osb trzecich odpowiadaj one caym swoim majtkiem. Spka taka dziaa w imieniu, na rzecz i ryzyko wsplnikw, ktrzy dziel si zyskiem proporcjonalnie do zaangaowanych wkadw. * Spka joint-venture - nowa samodzielna organizacja utworzona wsplnie przez dwa lub wiksz ilo przedsibiorstw. One same nie wchodz w jej skad, s jej wspwacicielami - wsplnikami i z tego tytuu pobieraj dywidendy i wpywaj na zarzdzanie ni. * Spka z ograniczon odpowiedzialnoci - jest to forma spki prawa handlowego, w ktrej wsplnicy odpowiadaj za zobowizania organizacji tylko do wysokoci zainwestowanego kapitau, a nie odpowiadaj swoim majtkiem osobistym. * Schemat organizacyjny - w sposb graficzny pokazuje funkcje, wydziay i stanowiska oraz precyzuje ich wzajemne powizania. * Schemat organizacyjny - przedstawienie za pomoc symboli graficznych (umownych) wzajemne zalenoci subowe midzy pracownikami oraz komrkami funkcjonalnymi na tle hierarchii stanowisk, zakresw czynnoci i systemw komunikacji, ktre zostay podporzdkowane zaoonemu celowi firmy. * Schemat liniowy - do kadej komrki dochodzi tylko jedna linia podporzdkowania - co oznacza e podlega ona tylko jednemu zwierzchnikowi * Schemat funkcjonalny (struktura) -jest efektem daleko posunitej specjalizacji pracy kierowniczej. Komrki niszego szczebla mog podlega kilku zwierzchnikom specjalizujcym si w poszczeglnych funkcjach, co moe prowadzi do sytuacji konfliktowych. * Schemat sztabowy (struktura) - przewiduje istnienie w ramach komrek sztabowych zespou doradczego sucego pomoc kierownikowi (np. radca prawny). Pomoc ta przejawia si w dostarczaniu fachowych porad w zakresie np. najnowszych technologii, prawa, ekonomii itp. * Schemat macierzowy (struktura) -jest struktur funkcjonalno - techniczn. Obrazem takiej struktury jest macierz, w ktrej kolumny przedstawiaj wizi zespou, pracownicy podlegaj subowo kierownikom projektu oraz swoim bezporednim przeoonym. * Synergia - (wspdziaanie) oznacza uzyskiwanie korzyci z dziaalnoci gospodarczej w sytuacji czenia si dwch rodzajw dziaalnoci lub jednostek organizacyjnych w grup przedsibiorstw. Efekt cznego dziaania jest bardziej korzystny ni wynikajcy ze zwykej sumy efektw ich samodzielnej aktywnoci. * Standard (norm) - regua, przepis, wzorzec, zasada postpowania, wymg technologiczny, wydajnociowy, jakociowy itp. * Standaryzacja - proces polegajcy na produkcji identycznych wyrobw, posugiwaniu si ujednoliconymi narzdziami, stosowaniu identycznych metod. Moe si take przejawia w podobiestwie organizacji i systemw zarzdzania, zachowa ludzi, sposobw pracy, wypoczynku itd. * Standaryzacja - mechanizm koordynacji polegajcy na tworzeniu i utrwalaniu jednolitych norm zachowa, przebiegu i treci dziaa oraz ich rezultatw lub kwalifikacji. * Sprzenie zwrotne - mechanizm bezporedniego lub poredniego oddziaywania zmian na wyjciach danego systemu na stan jego wej; polega najoglniej na tym, e system otrzymuje informacje dotyczce efektw wasnego dziaania, dostosowujc do nich kolejne reakcje, odpowiedzi, czyny. Wyrniamy sprzenie zwrotne dodatnie i ujemne. * Styl kierowania (zarzdzania) - wzgldnie trway, powtarzalny w duszym okresie sposb oddziaywania przeoonych na podwadnych. TTTTTTTT * Trend - (tendencje dugookresowe), czyli stae (zwykowe, znikowe lub na niezmienionym poziomie) ruchy czynnikw osobowych i rzeczowych w jakiej dziedzinie dziaalnoci gospodarczej. * Techniki zarzdzania - zespoy bodcw stosowanych przez zarzdzajcych wobec osb podporzdkowanych oraz sposoby ich stosowania w celu skonienia do wypeniania przez nie przypisanych im funkcji. Techniki zarzdzania sprowadzaj si przede wszystkim do matematycznych metod optymalizacji decyzji stosowanych w programowaniu, planowaniu, koordynacji i kontroli dziaania. Spord technik zarzdzania na szczegln uwag zasuguj techniki: programowania liniowego, iteracyjne, ;>, - matematyczne do, rozwizywania typowych zagadnie, rachunku macierzowego, grafw skierowanych, symulacyjne, informatyczne. 29

Zarzdzajcy powinien dysponowa ogln znajomoci szerokiego zestawu technik zarzdzania, aby mc z niego wybiera takie, ktre uzna za godne gruntownego przestudiowania w celu zastosowania technik najbardziej przystajcych w jego warunkach do zarzdzanej problematyki. * Techniki organizatorskie - szczegowe sposoby wykonywania rnych prac czstkowych w procesie organizowania jak i w prezentacji projektw organizacyjnych oraz sposoby nacisku, ktre zmuszaj do tego, by rzeczywisty przebieg organizowanych procesw by zgodny z zaprojektowanymi modelami. * Trust - poczenie dotychczas niezalenych przedsibiorstw w jedno, przy utracie ich niezalenoci gospodarczej i prawnej. Akcje podzielone s zwykle w proporcji do wniesionych wkadw, rol organu kierowniczego spenia rada trustu. * Trening kierowniczy- metoda doskonalenia poprzez wiczenie okrelonych umiejtnoci oraz cech osobowoci kierownikw, takich jak: umiejtno podejmowania racjonalnych decyzji, odporno na stres, wiara we wasne moliwoci, aktywno, postawa "ku ludziom". * Teoria X i Y (McGregora) - dwa przeciwstawne stereotypy (modele) pracownika, przyjmowane czsto niewiadomie i bdce, zdaniem autora, oparciem dla oddziaywa kierowniczych oraz podstaw przewiadczenia przeoonego, e jego okrelone zachowanie wywoa konkretn, dajc si przewidzie reakcj podwadnego. X - zakada, e przecitny pracownik jest z natury leniwy i stara si pracowa jak najmniej, cenic spokj, wygod oraz wysok konsumpcj, wymaga staego nadzoru; Y - gosi ona, e praca stanowi naturaln potrzeb czowieka, dlatego pracownik chtnie bierze odpowiedzialno za to co robi, nie wymaga staego nadzoru; Z - mieszanka (miks) X i Y * Testowanie rynku - rozeznanie moliwoci sprzeday na rnych rynkach, przy rnych alternatywnych zaoeniach w zakresie elementw kompozycji marketingowych (np. koloru, opakowania, ceny itp.) * Transza - rata kredytu, poyczki. * Towar - produkt pracy ludzkiej przeznaczony na sprzeda. Towar ma dwie podstawowe waciwoci: 1. warto rzeczow form pracy zuytej na jego wytworzenie, 2. warto uytkow- zdolno zaspokajania potrzeb czowieka. Towarami s wic zarwno rodki produkcji jak i rodki konsumpcji.

UUUUUUU
* Usugi - to dziaalno nie majca charakteru materialnego, dostarczajca nabywcom korzyci, ktre niekoniecznie s zwizane sprzedawc dbr lub innych usug (np. ubezpieczenia, transport, bankowo, turystyka, telekomunikacja itp.). Usug nie mona tak jak dbr, kupowa na wasno. * Udzia w rynku - procentowy stosunek wasnej sprzeday do oglnej pojemnoci danego rynku. * Uyteczno - towar (dobro) posiada zdolno zaspokojenia potrzeb * Utylitaryzm - (korzy, wygoda) - gosi, e poytek jednostki bd spoeczestwa powinien stanowi najwyszy cel moralny. * Ukad gry - wzgldnie stay zestaw uczestnikw przez duszy czas rozgrywajcych midzy sob gry rne stawki, uwarunkowany przede wszystkim przez struktury formalne i nieformalne, stwarzajce okrelone ukady interesw i narzucajce powtarzalne interakcje.

WWWWWWW
* Wizja - (strategiczna, firmy) jest to opis wizerunku przedsibiorstwa w stosunkowo odlegej przyszoci przedstawiajcy wynik rozwoju (pozycj na rynku i w otoczeniu). To spojrzenie w przyszo, w oparciu o logiczne analizy, stwierdzajce, co jest moliwe i wasn wyobrani oceniajcego t przyszo. Wizja jest wic nie tylko wynikiem wiedzy, praktyki, zdolnoci i racjonalnej wyobrani, lecz te ambicji i chci wykazania si inwencj. Wizja wyznacza punkt orientacyjny wskazujcy stan, ktry kierownictwo ma nadziej osign w przyszoci dziki mdremu dziaaniu. * Wydajno - ilo wytworzonych to warw .podzielona przez jednostk czasu; * Wydajno pracy - suma produktw lub usug wytworzonych w okrelonej jednostce czasu (np. l godz.) przypadajca na jednego pracownika. * Wydajno spoeczna - (zbiorowa) to ilo (warto) produkcji przypadajca rednio na jednego zatrudnionego w cigu roku, w okrelonej gazi, dziale, sektorze, gospodarce narodowej. 30

* Warto dodana -jest to kwota bdca w dyspozycji firmy, ktra musi pokry wszystkie wewntrznie poniesione koszty. * Wielko rynku - ilo potencjalnych nabywcw tworzcych dany rynek docelowy * Warto towaru spoecznie niezbdny nakad pracy (przewaajcej czci producentw) mierzony czasem pracy * Warto produktu dla klienta - zdolno do zaspokojenia jego potrzeb. * Wadza - s to uprawnienia do dysponowania okrelonymi zasobami kapitaowymi, rzeczowymi i ludzkimi, a take podejmowania decyzji i wydawania polece o ich wykorzystaniu. * Wadza - "prawdopodobiestwo, e pewne lub wszystkie polecenia, pochodzce z danego rda, znajd posuch w danej grupie osb"; M. Weber jako podstawowe typy wadzy prawomocnej wyrni wadz: a) charyzmatyczn, b) tradycyjn, c) racjonaln. * Wadza ekspercka - polega na przekonaniu, e sprawujcy j jest niekwestionowanym autorytetem fachowym. Wadza ta odnosi si tylko do konkretnej osoby (osb). * Wadza odniesienia - wynika z prestiu, podziwu, zachwytu do tego kto j sprawuje (wykonuje). * Wizi organizacyjne - powizania midzy elementami struktury organizacyjnej. Mog by: a) /z/erarchiczne, czyli nadrzdnoci - podporzdkowania, b) fu n k c j o n a l n e, wynikajce ze specjalizacji w obrbie organizacyjnych funkcji, czyli grup czynnoci powizanych ze wzgldu na realizacj okrelonych powtarzalnych celw, c) techniczne, wynikajce z usytuowania w cigu technologicznym, d) informacyjne zwizane ze zbieraniem, przechowywaniem, przetwarzaniem i przekazywaniem danych. * Wewntrzny rynek pracy - osoby zatrudnione w firmie, wrd ktrych, w procesie wewntrznej rekrutacji, poszukuje si kandydatw na wolne stanowiska. * Wskaniki ekonomiczno-tlnansowe - wielkoci zmiennych (na og relacje dwch wartoci) niezbdnych do okrelenia sytuacji ekonomiczno - finansowej przedsibiorstwa. * Wspistnienie kulturowe - poszukiwanie kompromisu midzy kultur kraju macierzystego organizacji a kulturami krajw gospodarzy. Uwag koncentruje si na poszukiwaniu rozwiza moliwych doprzyjcia przez wszystkich zainteresowanych. * Wsppraca kulturowa - przewaga interakcji opierajcych si na zaoeniu, e stae wspdziaanie kultur moe wnie nowe wartoci i przyczyni si do rozwoju pracownikw i caej organizacji. Wsppraca kulturowa jest procesem, w ktrym strategia organizacji i jej procedury s tworzone na bazie indywidualnych wzorcw kulturowych uczestnikw organizacji, ale nie ograniczaj si do nich. * Wzbogacanie pracy - sposb przeciwdziaania negatywnym skutkom nadmiernej specjalizacji, polegajcy na wczeniu w zakres wykonywanych przez pracownika zada take czynnoci przygotowawczych i (lub) kontrolnych, a take niektrych czynnoci kierowniczych. * Wadium (zastaw) zabezpieczenie dotrzymania warunkw umowy, przetargu, licytacji czy innych zobowiza.

ZZZZZZZ
* Zasada racjonalnego gospodarowania - zmierza do tego by przy posiadanych zasobach uzyskiwa maksymalne efekty, lub zaoony efekt osign przy minimalizacji zuycia zasobw. * Zasig kierowania - liczba wszystkich podwadnych podlegych danemu kierownikowi. * Zarzdzanie dziaalno kierownicza, polegajca na ustalaniu celw i powodowaniu ich realizacji w organizacjach podlegych zarzdzajcemu na podstawie wasnoci rodkw produkcji lub dyspozycji nimi. Decyduje ono o efektywnoci dziaania jednostek gospodarczych, a wic o spoecznej wydajnoci pracy, co wie si ze stopniem zaspokojenia biecych i perspektywicznych potrzeb spoeczestwa. * Zarzdzanie - to kompletny zestaw metod i funkcji umoliwiajcych okrelanie celw oraz dysponowanie dostpnymi zasobami rzeczowymi, finansowymi i ludzkimi dla racjonalnego i efektywnego osigania celw. * Zarzdzanie konstruowanie rzeczywistoci z dostpnych zarzdzajcemu elementw: pomysw, ludzi relacji midzy nimi, instytucji formalno -prawnych, rodkw materialnych (maszyn, urzdze, budynkw itp.) i pieninych, a take praw do dysponowania nimi. * Zarzdzanie - dotyczy przede wszystkim podejmowania decyzji o tym, co naley zrobi, a nastpnie zrealizowanie tego przez ludzi 31

* Zarzdzanie to taki proces dziaalnoci kierowniczej, gdzie istnieje bezporednia, jak i porednia moliwo oddziaywania na zachowanie pracownikw zmierzajca do realizacji celw organizacji, w oparciu o wasno rodkw produkcji. * Zarzdzanie- swego rodzaju "wdrwka przez chaos", ktrej istotjest panowanie nad rnorodnoci i przeksztacanie potencjalnego,konfliktu we wspprac; "Zarzdzanie dotyczy przede wszystkim ludzi. Jego celem jest takie wspdziaanie wielu osb, ktre pozwala zneutralizowa saboci i maksymalnie wykorzysta talenty i silne strony uczestnikw" * Zarzdzanie produkcj - dziaalno praktyczna i nurt w ramach teorii organizacji i zarzdzania zajmujcy si naukowym rozwizywaniem problemw zwizanych z realizacj funkcji produkcji * Zarzdzanie jakoci (TQM) -jest to skoordynowane dziaanie majce na celu nastawienie firmy w jej pracy przede wszystkim na zadowolenie klientw. TQM jest to idea zarzdzania majca na celu ustanowienie jakoci jako najwaniejszego elementu w hierarchii wartoci kadego pracownika. * Zarzdzanie zasobami pracy - to przyjty w organizacji system kierowania ludmi, ktrzy bdc w niej podmiotem, realizuj misj i cele, przez co przyczyniaj si do wprowadzenia i utrzymania wytworw firmy na rynku producenta. * Zarzdzanie potencjaem spoecznym organizacji - funkcja koncentrujca si na rekrutacji i selekcji pracownikw, ich nagradzaniu, karaniu i rozwoju. * Zarzdzanie globalne - zarzdzanie skoncentrowane na identyfikacji i wykorzystaniu szans pojawiajcych si na wiatowym rynku oraz minimalizacji zagroe, obejmujce projektowanie i wytwarzanie na skal wiatow, a take globalny marketing. ^Zarzdzanie marketingowe - to proces planowania i realizacji pomysw, ksztatowania cen, promocji i dystrybucji towarw, usug i idei majcych doprowadzi do wymiany speniajcej oczekiwania docelowych grup klientw i organizacji. * Zarzdzanie przez cele - systemowa metoda zarzdzania, polegajca najoglniej na zespoowym okrelaniu tego, czego oczekuje si od kadej jednostki, komrki organizacyjnej i kadego pracownika, ocenie tego, co ju zostao osignite, oraz formuowaniu i realizowaniu planw usprawnie, \ce-lerhjest np. wykopanie 1000 m rowu przez 10 ludzi - zapac wszystkim kiedy zostanie wykopana cao (nie wany czas)] * Zarzdzanie przez kontrol - porwnywanie planw z aktualnym wykonawstwem i rezultatami oraz wyciganie wnioskw z ocenionych porwna [do wykopania jest 1000 m rowu przez 10 ludzi -zapac dopiero po sprawdzeniu poprawnoci caoci zleconej i wykonanej pracy] * Zarzdzanie przez nadzr - pilnowanie aktualnego wykonawstwa, [do wykopania jest 1000 m rowu na bieco ,, stoj " nad ludmi i kontroluj wykonywanie pracy] * Zarzdzanie przez rezultaty (wyniki) - zwraca si uwag nie na zadania czy plany, lecz na efekty czyli dochody [ do wykopania jest 1000 m rowu przez 10 ludzi -przydzielam kademu do wykopania 100 m -jak wykopie swoje ma koniec pracy (niewany czas) i ma zapacone] * Zarzdzanie przez wyjtki - technika kierowania organizacj, ktra uczula kierownictwo na wszelkiego rodzaju odejcia od stanw normalnych, [do wykopania jest 1000 rowu przez 10 ludzi -ludzie sami decyduj kto ile i kiedy ma wykopa, zwracam uwag na odchylenia] * Zarzdzanie przez partycypacj - oznacza udzia zaogi we wasnoci przedsibiorstwa i sposb podziau zysku w dwuczciowym systemie wynagradzania zgodnie z ktrym cz pacy pracownika jest niezalena od dochodowoci firmy, a cz zalena (lub: - mam do pooenia 1000 m kabla, najmuj 10 osobow brygad do wykopania 1000 rowu, zapac wam po wykopaniu i zasypaniu kabla -10% od swojego zlecenia) . * Zarzdzanie przez integracj -jest realizowaniem celw przez swoich wsppracownikw na drodze zapewnienia ich aktywnej wsppracy oraz organizowania racjonalnych warunkw pracy. Prowadzi to do identyfikacji celw pracownikw z celami firmy. * Zarzdzanie paternalistyczne - zarzdzanie eksponujce stosunki integrujce o charakterze uczuciowym. Polega na traktowaniu przez kierownika podwadnych tak jak gdyby byli oni czonkami rodziny. * Zarzdzanie przez delegowanie - oznacza przekazywanie przez zwierzchnika podlegym pracownikom uprawnie do decydowania oraz okrelaniu zakresu odpowiedzialnoci za realizacj wyznaczonych celw. * Zarzdzanie przez zadania - polega na formuowaniu zada i przydzielaniu ich pracownikom do wykonania (cel wykopanie 1000 rowu przez 10 ludzi w czasie 5 godzin - zapac jak praca w caoci zostanie wykonana w oznaczonym terminie) * Zasada (regua) "2O--80" - m wiele postaci, jedna z nich brzmi: 80% wynikw osiganych przez kadego menedera jest konsekwencj realizacji zaledwie 20% jego zada i dziaa, podczas gdy a 80% dziaa "odpowiada" jedynie za 20% efektw. 32

* Znak handlowy - (firmowy, towarowy) - znak (nazwa, wyraz, zesp liter, rysunek, symbol, cyfry) umieszczony przez producenta lub sprzedawc na towarze lub na opakowaniu, stanowicy wiadectwo pochodzenia i gwarancj jakoci towaru * Zasb - to najoglniej wszelkiego rodzaju potencjalna zdolno do dziaania, uwarunkowana m.in. czynnikami materialne - technicznymi i psychospoecznymi; konkretnymi postaciami zasobw s np.: a) dobra materialne, szczeglnie pienidze, b) usugi, zezwolenia, ulgi, koncesje, przydziay, c) zdolno i ch do dziaania, d) warunki i moliwoci dziaania ukady", "wpywy", specyficzne umiejtnoci, e) wiedza (know- how), f) presti, czas oraz, co najwaniejsze g) informacje i h) wadza. * Zasoby - w zarzdzaniu - to elementy materialne i niematerialne - potrzebne organizacji do osigania wyznaczonych celw; * Zasoby organizacji - og rzeczy, ludzi, informacji i rodkw finansowych, jakie organizacja posiada lub ktrymi moe dysponowa, chocia prawnie nie stanowijej wasnoci. * Zbir - skada si z elementw powizanych jakimi relacjami * Zysk - stanowi nadwyk dochodw pieninych z tytuu dziaalnoci gospodarczej nad kosztami wasnymi wykonywania tej dziaalnoci. Zysk nie wystpuje w gospodarstwach, gdzie produkcja oparta jest na pracy wytwrcy i czonkw jego rodziny, gdy nie wystpuje tam kategoria pacy pieninej i std trudno o ustalenie kosztw produkcji. Zysk definiuje si jako rnic midzy kosztami produkcji czego z cen moliw do uzyskania na rynku, (rnica pomidzy poniesionymi nakadami finansowymi a wpywami, wyraona, w pienidzu). * Zysk obliczeniowy - (rachunkowy) jest to dochd podlegajcy opodatkowaniu. * Zysk brutto jest rnic midzy wartoci sprzeday a kosztami zmiennymi * Zysk netto -jest to zysk brutto pomniejszony o podatek dochodowy * Zapasy - zasoby zachowane i przewidziane do przyszego wykorzystania lub sprzeday. * Zobowizania - wierzytelnoci pienine (dugi) firmy wobec jej dostawcw, pracownikw, budet i pastwa, kredytodawcw. * Zobowizania jest kada rzecz, ktr jestem winien drugiej osobie i ktr zamierzam odda w oznaczonym terminie. S to zazwyczaj rodki pienine. * Zatrudnienie - praca osb, ktrych stosunek do pracodawcy jest oparty na umowie najmu, mianowania lub wspuytkowaniu rodkw produkcji. * Zmiana organizacyjna - to kada istotna modyfikacja jakiej czci organizacji. * Zmiana planowa - to zmiana przygotowana i wprowadzana w sposb uporzdkowany i w zgodzie z pewnym harmonogramem, wyprzedzajca przysze wydarzenia. * Zmiana dostosowawcza - jest reakcja na okolicznoci zachodzce wtedy, kiedy si one pojawia, przy czym przebiega raczej stopniowo ni caociowo. * Zewntrzny rynek pracy - aktywna zawodowo cz populacji poza organizacj, poszukujca kandydatw na pracownikw. Na ten rynek skierowana jest rekrutacja zewntrzna. * Zmiana kulturowa - "przejcie" od jednego do innego typu kultury organizacyjnej, np. od kultury anty- do proefektywnociowej. Zmiana moe by nieplanowana (najczciej przybiera wwczas posta "bdnego koa") oraz planowana. Ze zmian planowan mamy do czynienia, gdy zostanie okrelony cel zmiany i metody jego osignicia. Zmiana planowana moe mie posta rewolucji kulturowej lub zmiany stopniowej. * Zaoenia kulturowe - niekwestionowany zbir aksjomatw, na ktrych opiera si kultura organizacyjna; zbir uproszczonych odpowiedzi na najbardziej podstawowe pytania, dotyczce w szczeglnoci: natury czowieka, natury relacji midzyludzkich, organizacji, natury otoczenia, relacji midzy organizacj a otoczeniem. S najtrwalszym i niedostpnym bezporedniemu ogldowi skadnikiem kultury organizacyjnej

33