WYDZIA FARMACEUTYCZNY UNIWERSYTETU JAGIELLOSKIEGO

Magorzata Korlatowicz, Wojciech Jawie, Jacek Zaremba-mietaski

MATERIAY DO WICZE Z INFORMATYKI

KRAKW 2006

ZACZYNAMY... PRZYGOTOWANIE STANOWISKA PRACY. OBSUGA PROGRAMU EKSPLORATOR WINDOWS (TWORZENIE FOLDERW, KOPIOWANIE PLIKW) Komputery w pracowni dziaaj w do zoonej konfiguracji, czciowo z przyczyn historycznych. Zainstalowane s na nich dwa systemy operacyjne: Windows 2000 (lub NT 4) oraz RedHat Linux 9.0 (lub Fedora). Wyboru systemu dokonuje si podczas (re)startu komputera. Uytkownik systemu Windows 2000 powinien posiada konta w dwch systemach sieciowych: Novell Netware 4.11 i na linuksowym serwerze penicym rwnoczenie funkcj kontrolera domeny o nazwie FARMACJA. Internetowy adres tego serwera to farmacja.cm-uj.krakow.pl. Konto na serwerze linuksowym umoliwia rwnie prac w systemie Linux. Z kadego komputera, zarwno w Windows jak i w Linuksie uytkownik ma dostp do swych plikw (nie ma staych stanowisk pracy). Posiadanie konta na serwerze Netware nie jest konieczne mona uywa uniwersalnej nazwy uytkownika 'student'. Zastanw si nad swoj nazw uytkownika (bez polskich liter, spacji i znakw specjalnych) i hasem (co najmniej sze znakw, znaki specjalne mile widziane). Poczekaj z uruchomieniem komputera i logowaniem na asystenta, ktry utworzy Twoje konto na serwerze. W odpowiednim czasie uruchom komputer w systemie Windows 2000. Pojawia si okienko logowania systemu Novell Netware (wczeniej trzeba wcisn klawisze Ctrl, Alt i Delete). Wpisz nazw uytkownika student, a pole hasa zostaw puste. Upewnij si, e pole tylko stacja robocza nie jest zaznaczone. Wcinij enter lub OK. Pojawia si okno systemu Windows 2000. Wpisz nazw uytkownika (name) oraz haso (password), ktre sobie wybrae i kliknij OK. Po ukazaniu si elementw pulpitu uruchom program Eksplorator Windows na poziomie Mj komputer (Start/Programy /Akcesoria/Eksplorator Windows, ten sam efekt osigniesz klikajc prawym przyciskiem myszy na ikonie Mj komputer i wybierajc polecenie Eksploruj). Moesz zobaczy dysk serwera novellowego (Taxus F:\) oraz serwer unixowy (larix H:\), na tym ostatnim znajdzie si twoje konto i tam bdziesz zapisywa swoje pliki. Zminimalizuj okno programu i wcinij prawy przycisk myszy na ikonce Moje dokumenty, po czym wybierz opcj Waciwoci. Na karcie Element docelowy wpisz: H:\ Zaakceptuj powsta zmian (OK lub Enter). Przejd do Eksploratora (klikajc na pasek zada ze zminimalizowanym oknem), wybierz poziom Moje dokumenty i tam za trzy foldery (Menu Plik/Nowy/Folder), ktre nastpnie nazwij: teksty, obliczenia, wykresy. Ponadto utwrz skrt do foldera F:\Cwiczenia (Plik/Nowy/Skrt/Przegldaj). Po zakoczeniu pracy z komputerem nie zapomnij o wylogowaniu si lub wyczeniu komputera. Jeli nie masz jeszcze tego nawyku, koniecznie wyrb go sobie, jeli nie chcesz w przyszoci paci za wydruki lub wystpki kolegw!

CZY UMIEMY PISA ?

Uruchom program WordPad: Start/Pracownia/Biurko/WordPad lub Start/Programy/Akcesoria/ WordPad. Napisz przy jego pomocy poniszy tekst i zapisz go na serwerze: Do sprawdzenia prawidowoci dziaania klawiatury moe suy nastpujce zdanie: "Pchn w t d jea lub om skrzy fig!". Trzeba jeszcze wyprbowa cyfry i znaki specjalne, np.` #5 myszek @ $3 & 50centw+22%=$21,35 {[(~90z)]}'; Zapisywanie: Plik|Zapisz|<wpisanie nazwy i wskazanie foldera>. Gotowe? Voil! \*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/\*-^/ Zapisz tekst w swoim folderze: Plik/Zapisz jako. Przejd na dysk H: (jeli trzeba), odnajd odpowiedni folder, otwrz go, wpisz nazw pliku i wcinij OK. Zamknij program WordPad.

KONFIGURACJA KONTA POCZTOWEGO Uruchom program Thunderbird (kliknij w odpowiedni ikon na pulpicie lub wybierz Start/Programy/Mozilla Thunderbird). Jeeli program jest uruchamiany pierwszy raz, kreator kont otworzy si automatycznie. W przeciwnym wypadku z menu wybierz: Narzdzia/Konfiguracja Kont.... Wywietli si okno z list kont pocztowych. W lewym dolnym rogu znajduje si kilka przyciskw. Wybierz Dodaj konto. W kolejnym oknie zaznacz opcj Konto pocztowe i kliknij Dalej.
Krok 1 tosamo

W odpowiednich polach wpisz swoje imi i nazwisko lub pseudonim oraz adres e-mail:
twj_login@farmacja.cm-uj.krakow.pl

(w miejsce okrelenia twj_login wpisz swoj nazw konta).

JELI KORZYSTASZ Z INNEGO KONTA POCZTOWEGO (NP. W DOMENIE WP.PL), MOESZ SKONFIGUROWA SWOJE DOTYCHCZASOWE KONTO. PAMITAJ JEDNAK O WPISANIU W DALSZYCH KROKACH WACIWYCH DLA TWOJEGO KONTA NAZW SERWERW POCZTOWYCH. Krok 2 - informacje o serwerze

Jako typ serwera poczty przychodzcej wybierz Serwer POP. Jego nazwa (dla Twojego konta na serwerze uczelnianym) to: pop3.farmacja.cm-uj.krakow.pl
Krok 3 - nazwa uytkownika

Tutaj wpisz nazw swojego konta, czyli Twj login.

Krok 4 nazwa konta W polu Nazwa konta wpisz Krok 5 - potwierdzenie

dowoln nazw, ktr chcesz by identyfikowaa Twoje konto.

Sprawd wprowadzone ustawienia. Kliknij Zakocz Powiniene teraz znale si w oknie Konfiguracja konta. Jeli tak nie jest, ponownie wybierz z menu Narzdzia/Konfiguracja Kont. W panelu po lewej stronie wybierz: Serwer poczty wychodzcej. Wprowad nazw serwera: smtp.farmacja.cm-uj.krakow.pl. Zaznacz

pole Uywaj identyfikatora uytkownika oraz hasa. Jako nazw uytkownika wpisz nazw swojego konta. Bdc w oknie Konfiguracja konta wybierz opcj Tworzenie (w panelu po lewej, pod nazw Twojego konta). Usu zaznaczenie z opcji Twrz wiadomoci w formacie HTML. Zaznacz natomiast kolejny punkt: Podczas tworzenia odpowiedzi automatycznie cytuj oryginaln wiadomo a nastpnie (wybierz) rozpocznij odpowied poniej cytowanego tekstu. Zanim zamkniesz okno Konfiguracja konta zapoznaj si z innymi ustawieniami (wedug kategorii z panelu po lewej). Jeli uznasz, e jaka opcja Ci nie odpowiada, zawsze moesz j zmieni. Aby potwierdzi wszystkie wprowadzone zmiany kliknij OK. Inne ustawienia programu moesz zmieni wybierajc z menu Narzdzia/Opcje i odpowiedni kategori w lewej czci okna z opcjami. Z uczelnianego konta pocztowego moesz korzysta take poprzez stron www:
https://farmacja.cm-uj.krakow.pl/webmail

(uywaj https:// zamiast http://, dla zapewnienia bezpieczestwa Twego konta).

ARKUSZ KALKULACYJNY MS EXCEL.

OBLICZENIA W TABELACH (MAY BUSINESS) Otwrz arkusz kalkulacyjny w programie Ms Excel: Start/Programy/Microsoft Excel. Przygotuj nastpujc tabelk: A 1 2 3 Towar Skarpetki ... ... Cena 10 ... B Ilo 300 C D Warto =B2*C2 =B3*C3

Wpisz przynajmniej 5 rnych towarw. Symbole w kolumnie D s zapisami prostej formuy obliczania wartoci (Warto=Cena Ilo). Podsumuj kolumn D, aby uzyska cakowit warto transakcji. W tym celu wpisz na dole wyraenie w rodzaju =SUMA(D2..D6). Prbuj zmienia ceny i iloci towarw i obserwuj zmiany wystpujce w tabeli. Docz kolumny: stawka VAT, Podatek, Warto brutto. Rada: nie musisz wcale powtarza kadej formuy tyle razy ile masz towarw. Na przykad wystarczy, e formu dla podatku wpiszesz w kratce F2. Potem powielasz j tak: wskazujesz pole F2, wybierasz polecenie Edycja/Kopiuj, zamalowujesz mysz obszar do ktrego kopiujesz i wybierasz Edycja/Wklej (mona to zrobi krcej, ale ten sposb jest najbardziej oglny). Podsumuj te kolumny, dla ktrych ma to sens. Zapisz efekty swojej pracy, przy czym upewnij si, e tworzony plik znajdzie si w Twoich dokumentach.

MASY CZSTECZKOWE Obmyl tabelk do obliczania mas czsteczkowych zwizkw organicznych. Oblicz mas czsteczkow: sacharozy, kwasu nikotynowego C6H5NO2, cysteiny HS-CH2-CH(NH2)COOH, ATP C10H16N5O13P3. BUDOWA WYRAE ARYTMETYCZNYCH. 1. Oblicz wartoci wyrae (sprbuj sam odgadn symbole dziaa) a) 2,7+3,4= b) 2,3+3,9-4,7+11,23= c) 3,27 95,23= d) 95,4:23,1= e) 3,75 2,11 = f) 1,013 10 5 (8,2 10 3 2 ,15 10 3 ) = 83 83 = h) = g) 4 2 2 Czy w obydwu ostatnich przykadach otrzymae ten sam wynik? 2. Sprawd co si stanie przy prbie: a) dzielenia przez zero, np. 3/0 b) potgowania liczby ujemnej, np. (-5) 2,3 = Czy da si obliczy (7) 3 ? Dlaczego? 3. Oblicz wartoci wyrae: 1 a) 1 + 10 3, 49,1 80 10 6 8,315 293 c) = 0,97 10 5 16,6 10 6

b)

5,2 2 2,13 =
5

0,015 500 d) 2 0,015 500 + 10 Wskazwka: Pierwiastkowanie jest szczeglnym przypadkiem jednego ze znanych ju dziaa. Ktrego? 4. W chemii, fizyce i innych naukach czsto spotykamy liczby postaci: N A = 6,02252 10 23 lub h = 6,6256 10 34 . W arkuszu kalkulacyjnym (i wielu innych programach) mona je zapisa stosujc nastpujc notacj: 6,02252E 23 lub 6,6256E-34. Litera E moe by dua lub maa. a) Oblicz ponownie przykad 3c, stosujc t notacj. b) Sprawd, czy mona w ten sposb zapisa 3 10 2, 2 .

5. Oblicz wartoci wyrae (skorzystaj z zaczonego wykazu funkcji elementarnych). Argumenty funkcji zawsze musz by w nawiasie: np. aby obliczy logarytm naturalny liczby 3,2 naley wprowadzi:
=LN(3,2)

Funkcje elementarne arkusza kalkulacyjnego.

PIERWIASTEK - pierwiastek kwadratowy ( x ) EXP - funkcja wykadnicza ( ex )

LN

- logarytm naturalny ( ln x )

funkcje trygonometryczne: SIN - sinus COS - cosinus TAN - tangens funkcje cyklometryczne (odwrotne do trygonometrycznych) ASIN - arcus sinus ACOS - arcus cosinus ATAN - arcus tangens ABS INT PI a) - warto bezwzgldna ( |x| ) - cz cakowita ( [x] - cecha, entier) - liczba (trzeba zapisywa jako funkcj bez argumentw, tj. PI() ) b) sin 30 = d) sin 2 0,7 + cos 2 0,7 =

3,2 2 7 ,4 =

c) 10,2 e-0,12,6 = e)

1 + cos 0,243 f) 4 arc tg 1 = = 2 Czy w punkcie b uzyskae prawidowy wynik (0,5) ? Jeli nie, to zastanw si dlaczego? Nie zapominaj o nawiasach! W punkcie d musisz zastanowi si nad faktycznym sensem wyraenia sin 2 x .

6. Sprawd, do czego prowadzi prba obliczenia nastpujcych wyrae: a) - 2 = c) e 800 =

b) ln(3,2) = d) arc sin 12 =

e) tg

SPORZDZANIE WYKRESW PROGRAMEM EXCEL. Dane s wyniki badania zmian stenia leku we krwi. t[h] 0 0,5 1 3 6 12 18 26 32 C1[mg/L] 0 5,667 10,647 27,367 35,9 40,3 40,5 18,167 7,687 C2[mg/L] 0 6,333 17,067 33,833 62,933 53,467 22,967 10,067 4,8 Badania przeprowadzono na szczurach. C1 oznacza stenia zmierzone u samcw, C2 - u samic. Sporzd wykres ilustrujcy wyniki tych pomiarw: Przepisz tabelk do arkusza kalkulacyjnego. Zaznacz obszar danych i wcinij przycisk . Wybierz typ wykresu Punktowy XY i podtyp Wykres punktowy z punktami danych poczonymi wygadzonymi liniami. Wcinij przycisk Dalej. Wybierz kart Serie i zatytuuj obie serie danych wpisujc odpowiednie teksty w polach Nazwa (np. Samce dla jednej serii i Samice dla drugiej). Wcinij przycisk Dalej.

Wybierz kart Tytuy i zatytuuj cay wykres i przygotuj podpisy osi, np. Czas [h], Stenie [mg/L]. Wcinij przycisk Zakocz. Dopracuj wygld wykresu: Dwukrotnie pstryknij myszk na szarym tle wykresu i wybierz brak wypenienia. Oszczdzi to duo atramentu (lub toneru) przy drukowaniu wykresu. Moesz pstrykn na obszarze wykresu prawym guzikiem myszki, wybra potrzebn operacj (np. Formatuj obszar wykresu, albo Dane rdowe bd Opcje wykresu) i skorygowa rysunek. Wydrukuj swoje dzieo. Uwaga: Jeli przed drukowaniem pstrykniesz obszar rysunku (zaznaczajc go w ten sposb) otrzymasz na wydruku sam wykres. Jeli natomiast pstrykniesz obszar danych otrzymasz wydruk odpowiadajcy temu co widzisz na ekranie - bd dane i wykres. Przed drukowaniem zawsze warto zerkn na podgld (Plik/Podgld wydruku).

EXCEL I STATYSTYKA.
Excel

do dobrze nadaje si do prostych oblicze statystycznych. Otwrz plik DANESTAT.XLS (szukaj w folderze F:\CWICZENIA powiniene mie do niego skrt w "Swoich dokumentach"). Zawiera on wyniki serii pomiarw. Wyznacz: redni z tych pomiarw oszacowanie odchylenia standardowego warto minimaln i maksymaln oraz rozstp (rnica max i min) median pierwszy i trzeci kwartyl skono i kurtoz Nie martw si, jeli niektrych z tych poj jeszcze nie znasz. Wkrtce poznasz.

Wskazwka:

Przejd do pustej komrki arkusza kalkulacyjnego, z menu wybierz: Wstaw/Funkcja lub ; w Kategoriach zaznacz statystyczne, a w prawej czci okna wybierz kliknij w ikonk nazw interesujcej Ci funkcji. W polu liczba (karta funkcji) wpisz zakres komrek, w ktrych umieszczono dane (np.: A1:A78), po czym wcinij Enter.

EDYTOR TEKSTU MS WORD PODANIE Napisz pismo wg zaczonego wzoru. Skorzystaj z poniszych wskazwek. Ustaw sobie wygodny wygld tworzonego dokumentu poleceniami Widok/Normalny i Widok/Powikszenie/Szeroko strony. Uywaj czcionki Times New Roman o wielkoci 12 punktw. Wcz przycisk wyrwnania do prawej. Wpisz miejscowo i dat. Biec dat moesz uzyska poleceniem Wstaw/Data i godzina.

Wyrwnanie do prawej

Przejd do nowego wiersza (Enter). Przywr standardowe wyrwnanie (do lewej). Napisz adres apteki. Nie zmieniajc wyrwnania wpisz poniej nazw i adres firmy komputerowej. Niczego na razie nie ustawiaj, a ju w adnym wypadku nie rb tego klawiszem odstpu! Zaznacz (=zaczer) myszk adresata i wcinij przycisk wytuszczenia.

Wytuszczenie

Wyrwnanie do lewej

Nie usuwajc zaznaczenia wybierz polecenie Tabela/Konwertuj tekst na tabel.

Zaakceptuj proponowane parametry tabeli. Przesu lew i praw krawd tabeli, tak aby poprawnie ustawi adresata. Moesz wcisn przycisk wyrodkowania (oznacza on teraz wyrodkowanie w kolumnie tabeli a nie wzgldem marginesw strony). Jeli natomiast chcesz ustawi tabel jako cao na rodku trzeba j zaznaczy poleceniem Tabela/Zaznacz tabel.

Zaznaczanie kolumny tabeli Wyrodkowanie w kolumnie

Ustawianie pooenia krawdzi tabeli

Wyczanie siatki tabeli

Napisz zasadniczy tekst pisma. Zadbaj o podwjn interlini (Format/Akapit/Odstpy pomidzy wierszami). Podpis ustaw w podobny sposb, jak robie to z adresatem. Zapisz tekst.

Krakw, (aktualna data: dzie, miesic, rok)

Apteka Prywatna DRAETKA ul. Farmaceutyczna 2 30-001 Krakw

Zakad Usug Informatycznych TWARDZIEL ul. Megabajtowa 23 01-300 Warszawa

Zwracamy si z uprzejm prob o przesanie nam materiaw informacyjnych oraz wersji demonstracyjnej programu Apteka. Pragniemy usprawni swoj prac poprzez komputeryzacj naszej apteki i jestemy zainteresowani wspprac i ewentualnym zakupem produktw Waszej firmy.

Z powaaniem mgr farm. Antonina Piguka (kierownik apteki)

SCHOWEK I PORWNANIE WERSJI Skadajc poniszy tekst popeniono wiele bdw. Niektre wiersze zgubiono, inne s w niewaciwym miejscu, a niektrych nie powinno 1 GULARZ by. Popraw tekst posugujc si wycznie 2 operacjami dotyczcymi schowka: 3
Prno pal, prno wic, Daj mnie stu i gromnic, 5 Zapal, jeszcze powic... 6 Nie znika przeklta dusza. 7 Nie znika przeklta dusza. 8 Wecie pasterk pod rce, 9 Wyprowadcie za kaplic. 10 Czego ogldasz si? czego? 11 Co w nim widzisz powabnego?
4 12 13 14 15 16 17 18

Moesz oczywicie zaznacza fragmenty tekstu, ale nie powiniene niczego pisa. Bdny tekst znajduje si w pliku SKNOCONE.DOC (w katalogu F:\CWICZENIA). Wykonaj poprawki wg poniszej listy. Poprawiony tekst zapisz w swoim folderze pod inn nazw (Zachowaj jako). Wykaz poprawek: Wiersz 3 powinien znale si za wierszem 5. Jeden z wierszy 6 lub 7 naley usun. Po wierszu 13 naley powtrzy tre wierszy 10 i 11. Wiersz 19 naley usun. Po wierszu 22 naley powtrzy wiersze 18 i 20.

CHR GULARZ

Przebg, widmo kroku rusza! Gdzie my z ni, on za ni wszdzie. 19 Ciemno wszdzie, gucho wszdzie. 20 Co to bdzie, co to bdzie?
21 22

CHR

Porwnaj poprawiony tekst z pierwotn wersj:

Narzdzia/Rejestruj zmiany/Porwnaj dokumenty.

Jako plik poprzedniej wersji wska SKNOCONE.DOC. Jeeli chcesz zapisa wersj z widocznymi poprawkami upewnij si, e bdzie miaa format *.doc, a nie *.rtf. Moesz te porwna swj tekst z plikiem POPRAWNE.DOC. Przedtem wycofaj jednak efekty poprzedniego porwnania (Edycja/Cofnij).

TABELE, WZORY, ILUSTRACJE. Tabele Sporzd nastpujc tabel: Pacjent G.J. S.R. Pe M. M. Wiek 29 50 Masa ciaa [kg] 78 64

W tym celu wykonaj operacj Tabela/Wstaw tabel. Wypenij komrki tekstem wg wzoru. Ustaw szeroko kolumn. Zaznacz ca tabel (Tabela/Zaznacz tabel - kursor musi by wewntrz tabeli) i wyrodkuj jej pooenie na stronie (przycisk ). Zaznacz kolumny tabeli i tym samym przyciskiem wyrodkuj tekst. Dla uzyskania odpowiedniego obramowania uyj Widok/Paski narzdzi/Tabele i krawdzie lub Format/Obramowanie i cieniowa-nie

10

(karty:

Krawdzie i Cieniowanie). Tabela/Autoformatowanie tabeli, ale lepiej

Moesz te poeksperymentowa wczeniej zapisz dokument na dysku.

operacj

Wzory - indeksy grne i dolne. Napisz nastpujce wzory i wyraenia: a) H2SO4 b) NH3 e) C=C0e-it f) godz. 1000 Wzory edytor rwna. Uywajc edytora rwna napisz nastpujce wyraenia matematyczne (ikonka:
chinh = 0 + chinh 0,059 H + [chinon] lg [hydrochinon] 2
2

c) C6H4(OH)2

d) c1/c2=n12

):

[ ]

n =1

10

n2 +1

G H (G ) = T T p Wstawianie ilustracji.

sin x dx x 0

Wzboga swj dokument o elementy graficzne (Wstaw/Rysunek/Z pliku). Przewicz zmian wymiarw i przycinanie rysunku uywajc narzdzia z paska narzdzi Rysunek (ktry moesz odszuka take w menu Widok). Zbadaj dziaanie innych przyciskw tego paska narzdzi. Powtrz te czynnoci z obrazkiem pobranym z Internetu z wybranej przez Ciebie strony lub pocztwk z jakiej popularnej witryny.

ZAKADKI I ODNONIKI, CZYLI JAK ATWO I PRZYJEMNIE TWORZY SPIS CYTOWANEGO

PIMIENNICTWA

Otwrz nowy dokument w programie Microsoft Word. Z menu wybierz opcj Narzdzia/Opcje/Widok/Poka: Zakadki i Etykietki ekranowe oraz: Cieniowanie pola Zawsze. Powr na stron i napisz dowolne zdanie. Zanim postawisz kropk na kocu zdania, otwrz i zamknij nawias kwadratowy. Np.:
. ] [ o t a i w e n o l e i z w y z r e i w y b s t a G

Przejd na nastpn stron (przyciskajc klawisze Ctrl i Enter). Napisz tytu Pimiennictwo, przejd do nowego wiersza i wybierz automatyczne numerowanie (zamiast ikonki moesz wybra polecenie Wypunktowanie i numerowanie z menu Format). Wpisz nazwisko autora i tytu dziea literackiego z poprzedniej strony. W tym przypadku:

11

1. Fitzgerald F. Scott Wielki Gatsby.

Zanim zamkniesz lini klawiszem Enter, w menu Wstaw odszukaj Zakadk (opcja: Wstaw zakadk). W Nazwie zakadki wpisz wyraz kojarzcy Ci si z cytowanym utworem (np. nazwisko autora) bez odstpw, kropek itp. Na tej samej karcie zaznacz Sortuj wg nazwy, po czym Dodaj powsta zakadk (wczeniej upewnij si, e nie bdzie ona ukrywana). Powr do tekstu i wejd kursorem midzy nawiasy. Tym razem Wstaw odsyacz. W Typie odsyacza zaznacz Zakadka. Upewnij si, e w okienku wstaw odsyacz do znajduje si numer akapitu, po czym wcinij przycisk Wstaw i oczywicie zamknij okienko dialogowe. W nawiasie pojawia si cyfra 1 w szarym polu (konsekwencja wyboru zacieniania pl), na niej kursor zamienia si w rczk i pojawia si nazwa zakadki, czyli np. nazwisko autora.

Sprawd, co stanie si, gdy klikniesz mysz na cyfr w nawiasie. Aby nabra wprawy, napisz jeszcze kilka zda oraz dopisz par nazwisk i tytuw do bibliografii postpujc wg powyszej instrukcji. Wskazwka: autorw nie musisz wpisywa w kolejnoci alfabetycznej, wystarczy, e na kocu zaznaczysz list nazwisk i posortujesz (Tabela/Sortuj/Wedug akapitw, Typ danych: tekstowy i rosnco), nastpnie zaznaczysz wszystko i zaktualizujesz (przycisk F9). Zobacz co stanie si z odsyaczami. Zapisz efekty swojej pracy. Nastpnie otwrz dokument CYTATYCW.DOC (F:\CWICZENIA). W nawiasach kwadratowych umie odsyacze (Wstaw/Odsyacz) zgodnie z podanymi wskazwkami (w pliku Cytaty, spis autorw i literatury umieszczono na kocu): Kazan Elia Ukad. Fitzgerald F. Scott Wielki Gatsby. Hauptmann Gerhart Karnawa Allende Isabel Opowieci Ewy Luny. Kesey Ken Lot nad kukuczym gniazdem. Hasko Marek Robotnicy.

12

Ta codzienna skarga musiaa co znaczy, ale nie umia sobie przypomnie co. Czasami odczuwa przeszywajcy bl wywoany poczuciem winy, ale natychmiast pami odmawiaa mu posuszestwa i obrazy z przeszoci znikay przysonite gst mg [4]. Czasem jednak odczuwam jaki niepokj. Czy cay ten dramat, wywrcenie do gry nogami caego dawnego ycia miao prowadzi jedynie do tego? do skromnego ycia i pracy, do przepywania dnia za dniem? [1] No ktry tu jest krlem wariatkowa? Mwic to patrzy na Billyego Bibbita. Nachyla si i wpatruje w niego tak natarczywie, e Billy czuje si zmuszony wyjka, e nie jest jeszcze krkr-kr-krlem wariatkowa, cho jest nastpny w kolejce do tego tytuu [5]. Ld pod nim wydawa si kruchy i niepewny. Na prno prbowa pozby si okropnego strachu, ktry take i jego coraz bardziej zaczyna opanowywa. Mzg wypeniay mu zwidy, cay dra i mrucza pacierze. Czy rzeczywicie miaby to by prawdziwy koniec? Dzisiaj zdrw jutro trup nigdy tego nie rozumia [3]. Pakalimy. Pakalimy wszyscy; miaem wtedy dwadziecia lat i pakaem take, cho nie za dobrze wiedziaem dlaczego. Brakowao mi czego co pozwolioby mi zrozumie jasno i czysto nasze zy. Bo dzi wiem ju, e czsto najbardziej kochamy tych ludzi, te sprawy i te rzeczy, od ktrych bieg ycia kae nam odchodzi nieraz na zawsze [6]. Gatsby wierzy w zielone wiato, w orgiastyczn przyszo, ktra rok po roku ucieka przed nami. Wymkna si nam wwczas, lecz to nie ma znaczenia jutro popdzimy szybciej, otworzymy ramiona szerzej... I pewnego piknego poranka... Tak oto dymy naprzd, kierujc odzie pod prd, ktry nieustannie znosi nas w przeszo [2].

PRZENOSZENIE DANYCH POWTRKA Z PROGRAMW MS WORD I MS EXCEL (SPISY TABEL I ILUSTRACJI) Otwrz nowy plik w programie MS Excel. Nazwij kolumny i wpisz odpowiednie dane. czas [h] stenie [mg/L] stenie [mg/mL] logarytm [mg/mL] 0 0 0,5 64,09 1 96,74 2 115,3 3 108,8 4 95,6 5 81,79 naturalny ze stenia

Nastpnie za pomoc znanych formu i funkcji wykonaj brakujce obliczenia. Potem zapisz efekty swoich poczyna, ale nie zamykaj utworzonego wanie pliku, i przejd do programu MS Word. Otwrz nowy dokument. Z menu Wstaw wybierz opcj Podpis. Wybierz Etykiet Tabela. W okienku Podpis pojawia si nazwa Tabela 1 (moesz j zmieni wciskajc Now Etykiet i wpisujc odpowiadajc Ci nazw np. Tab.). Zauwa, e pojawia si automatycznie jej numer. Opcja Numerowanie umoliwia np. wykorzystanie rzymskich cyfr zamiast arabskich. Wstaw utworzony podpis (OK).

13

W kolejnym etapie swojej pracy nadaj tabeli nazw np.: Tab. I. Pomiary stenia leku we krwi. Jeeli nie podoba Ci si styl podpisu, moesz go zmieni (nazwa tego stylu to Legenda) menu Format/Styl (wybierz Legenda na licie stylw)/Modyfikuj/Format (mona zaprojektowa czcionk, pooenie wzgldem strony, odstpy miedzy wierszami i in.). Aby zaakceptowa dokonane zmiany w stylu kliknij Zastosuj. Zapisz swoje dzieo, a nastpnie powr do arkusza Excel (powinien by widoczny jako zminimalizowane okno na pasku zada). Otwrz go, zaznacz obszar do skopiowania (kolumny stenie, czas), skopiuj, a nastpnie powr do dokumentu MS Word i wklej w odpowiednie miejsce (pod podpisem). Wstaw jeszcze jeden podpis (zauwa, e postpujc w ten sposb nie musisz si ju przejmowa numerowaniem, program zrobi to za Ciebie) i jeszcze jedn tabel (dla czasw i logarytmw ze ste). Gdy ju utworzysz kilka tabel i odpowiednio je podpiszesz, moesz pokusi si o sporzdzenie ich spisu. W tym celu wymu (na kocu dokumentu) powstanie nastpnej strony (klawisze Ctrl + Enter), napisz: Spis tabel i z menu Wstaw wybierz opcj Indeks i spisy, powinno pojawi si okienko otworzone na karcie Spis ilustracji, z Etykiet podpisu: Tab., jeeli chodzi o formaty, to moesz sobie wybra styl projektowanego spisu (podgld umoliwia ocen efektu), nastpnie wcinij OK, pojawi si spis tabel, przedstawiajcy numer, tytu tabeli oraz stron, na ktrej si ona znajduje; kliknicie na numer tej strony (znajoma rczka) powoduje automatyczne przeniesienie do wskazanej tabeli. Na kocu czas na kosmetyk. Dopracuj tabele pod wzgldem estetycznym. Do dokumentu wstaw rwnie kilka rysunkw i sporzd spis tych ilustracji. Gwarantuj, nabyte dzi umiejtnoci przydadz Ci si w przyszoci.

14

STWRZ SWJ WASNY STYL.

Uruchom program MS Word (automatycznie otwiera si nowy plik). Z menu wybierz opcj Format, a nastpnie Styl. W otworzonym oknie Stylu wybierz w Wywietl: Style uytkownika, wcinij Nowy, a nastpnie nazwij go (np. Mj Styl, ewentualnie swoim imieniem itp.). Jako Typ Stylu wybierz Akapit, a dalej Oparty na: Standardowy. Wyznacz Styl nastpnego akapitu (najlepiej tworzony przez Ciebie) oraz dodaj Twj, jeszcze nie zaprojektowany styl, do szablonu (Dodaj do szablonu). Nie zamykaj jeszcze okienka Nowy styl, tylko kliknij przycisk Format, co pozwoli Ci na wybr rodzaju i wielkoci czcionki (np.: Czcionka Garamond, 14, kursywa), zmiany w obrbie opcji Akapit (odstpy midzy wierszami: 1,5 wiersza, wyrwnanie: do lewej, wcicia: od lewej, a w okienku wpisz 3), ustawienie tabulatorw (Tabulatory). Inne moliwoci dotycz Obramowania, Jzyka, Ramki, Numerowania. Po dokonywanych zmianach w obrbie np. Czcionki, nie zamykaj okna Nowy Styl, tylko przechod do nastpnego podpunktu np. Tabulatorw (Format/Tabulatory). Wreszcie moesz take wybra skrt klawiaturowy pozwalajcy na szybkie uruchomienie stylu, bez koniecznoci manipulacji myszk (Klawisz skrtu). W tym celu nacinij jaki klawisz na klawiaturze (np. Ctrl i g ostronie z kombinacjami, niektre, jak podpowie Ci program, s ju zarezerwowane), wwczas w okienku Nacinij nowy klawisz skrtu pojawi si odpowiednie litery, wybierz Przypisz, a nastpnie: Zapisz zmiany w: Normal. Zamknij okno Klawisza skrtu, w oknie Nowy styl daj OK, a w Stylu Zastosuj. Nastpnie powr do dokumentu, Twj styl powinien by ju wczony; jeeli nie, musisz go wybra (ikonka dowolny tekst np.: lub Format/Styl/Style/(nazwa Twojego stylu) i zacznij pisa

Dla elfich wadcw pod niebem jasnym Trzy s Piercienie, Dla krasnoludzkich podziemnych krlw Piercieni Siedem, Dziewi dla ludzi tych ostatecznym mier przeznaczeniem, Dla Wadcy Mroku na czarnym tronie jest Piercie Jeden W Krainie Mordor, gdzie wiecznej nocy zalegy cienie. Piercie Jedyny, by wada wszystkimi, czarem je opta, Piercie Jedyny, by wszystkie zgromadzi i w ciemnoci spta W Krainie Mordor, gdzie wiecznej nocy zalegy cienie. (J.R.R. Tolkien Wadca Piercieni)
Moesz take przekopiowa ze swego ulubionego portalu internetowego fragment jakiego artykuu i podda go "stylizacji." Rezultat nie spenia Twoich oczekiwa? Zmie styl! (Format/Styl/Style/(nazwa Twojego stylu), ale tym razem wybierz Modyfikuj zamiast klawisza Nowy, dalej postpuj analogicznie, na koniec nie zapomnij wcisn Zastosuj inaczej caa praca pjdzie na marne).

15

TWORZENIE STYLU I SPISU TRECI W PROGRAMIE MS WORD

Otwrz dokument CELIAKIA.DOC (tekst skopiowano z http://free.med.pl/celiakia/ celiakia.htm) znajdujcy si w katalogu F:\Cwiczenia. Przeczytaj tekst dotyczcy choroby trzewnej. Skada si on z kilku czci, m.in. ze wstpu, etiologii i patomechanizmu, diagnostyki i in., w obrbie tych caoci mona wyrni mniejsze jednostki kompozycyjne. Opracuj style nagwkw (take numeracj) wg zaczonego wzoru

I go rzdu:

Wstp Etiologia i patomechanizm Diagnostyka Leczenie Co to jest celiakia? Historia Dlaczego chorujemy na celiaki? Dieta bezglutenowa

II go rzdu:

III go rzdu:

Teoria immunologiczna Teoria toksyczna Teoria wirusowa Teoria wady bony komrkowej enterocytw Jakie produkty moe zawiera dieta bezglutenowa?

oraz styl tekstu (czcionka, jej rodzaj, wielko, wyrwnanie, odstp midzy wierszami). W pierwszej kolejnoci ustaw styl dokumentu zmodyfikuj styl standardowy zgodnie ze swoimi upodobaniami. W tym celu ustaw kursor w tekcie, z menu Format wybierz Styl, na licie odszukaj styl standardowy i wcinij przycisk modyfikuj, a nastpnie (w nowym oknie) kliknij w format (czcionka: moesz zmienia jej wielko, rodzaj, efekty, tj. pogrubienie, kursywa, podkrelenie itp., w akapicie: wyrwnanie tekstu, odstp midzy wierszami itd.), po dokonaniu wszystkich zmian naley je potwierdzi (OK, zastosuj). Kolejny etap to nagwek pierwszego rzdu: zaznacz sowo wstp, na licie stylw odszukaj Nagwek 1 (Format/Styl) jeeli go nie widzisz, zmie zawarto okienka wywietl tak, aby widoczne byy wszystkie style; wcinij klawisz modyfikuj, dokonaj poprawek w opcjach : czcionka, akapit, po czym przejd do numerowania. Wybierz kart konspekty numerowane i zaznacz ktre z pl (z wyjtkiem pola brak), na przykad to, ktre widzisz na poniszym rysunku:

16

Kliknij dostosuj, pojawi si nowe okienko. Upewnij si, e znajdujesz si na poziomie 1, moesz zmieni styl numeracji (z cyfr arabskich na rzymskie lub na litery), zacznij od: 1, ustaw wyrwnanie i wielko wcicia (jeeli chcesz), styl musi by przypisany do nagwka 1 (porwnaj z rysunkiem):

Po dokonaniu tych zmian, wr do tekstu, zaznacz zdanie Co to jest celiakia? (lub ustaw kursor na pocztku akapitu) w menu Format/Styl odnajd nagwek 2 i postpuj podobnie jak przy modyfikowaniu nagwka pierwszego, z tym e teraz znajdujesz si na poziomie 2, rwnie styl zostanie przypisany do poziomu 2, ponadto upewnij si, e numer poprzedniego poziomu to poziom 1 oraz, e okienko: ponownie uruchom numerowanie po: poziom 1 jest zaznaczone: 17

W podobny sposb opracuj nagwek 3. Dalej odnajd w tekcie obszar: wykonanie biopsji jelitowej w ostrym okresie choroby i wykazanie zupenego zaniku kosmkw jelitowych przeprowadzenie kolejnej biopsji po 2-letnim stosowaniu diety bezglutenowej i stwierdzenie odrostu kosmkw wykazanie ponownego zaniku kosmkw po prowokacji glutenem (12-24 miesice nie stosowania diety bezglutenowej) zaznacz go, wybierz z menu: Format/Wypunktowanie i numerowanie, karta: Wypunktowanie, wybierz odpowiadajce Ci znaczniki i wcinij klawisz Enter. Jeli chciaby uy innych elementw graficznych, kliknij w dostosuj. Leniwi mog posuy si ikonk obecn na pasku . narzdzi: Analogicznie moesz zmodyfikowa inne obszary Twojego tekstu. Teraz brakuje jeszcze spisu treci. Przejd na koniec referatu na temat choroby trzewnej. Z listy stylw (pasek narzdzi) wybierz Nagwek 1, wpisz Spis treci, przejd do nastpnej linijki. Z menu Wstaw/Indeksy i spisy, przejd na kart Spis treci, zaznacz jaki format spisu (z biblioteki, klasyczny lub wytworny) i zaakceptuj klikajc przycisk OK. Zachowaj plik w swoim katalogu.

NUMEROWANIE RWNA - WSTAWIANIE PL I MAKRA.

Otwrz nowy dokument w programie MS Word. Rozpocznij od ustawienia tabulatorw rodkowego (wyrodkowanie, 8 cm) i wyrwnujcego do prawej (15,5 cm). W tym celu przejd do Format/Styl, wybierz w Wywietl: Style uytkownika, wcinij przycisk Nowy, nazwij

18

go (np. rwnanie) i wypenij odpowiednio pola (patrz: wiczenie pt.: Stwrz swj wasny styl!, z t rnic, e jako styl nastpnego akapitu wygodniej bdzie wybra standardowy), a nastpnie kliknij Format i ustaw odpowiednio tabulatory (opcja: Tabulatory). W okienku

Pooenie tabulatorw wpisz 8 i zaznacz , po czym . Nastpnie w tym samym okienku wpisz 15,5 - uywaj przecinka jako znaku dziesitnego, tym razem

, ustaw i zaakceptuj zmiany (OK/OK/Zastosuj). Powr do wyrwnaj do prawej: dokumentu, Twj styl powinien si automatycznie uruchomi, jeeli nie, to odszukaj go na licie:

lista stylw

i wybierz go, wcinij Tab na klawiaturze - kursor zostanie przeniesiony na rodek strony, wstaw rwnanie ( ikonka ), napisz:
dC = k C dt

wyjd z edytora rwna i ponownie wcinij tabulator, otwrz nawias, przejd do menu i wybierz Wstaw/Pole; w Kategoriach zaznacz Numerowanie, a w Nazwach pl: Seq, po czym wcinij przycisk Opcje, a na karcie Przeczniki dla pl wybierz symbol \n i Dodaj go do pola. Na tej samej karcie wpisz jak identyfikacj np. rown lub Eq midzy SEQ a \n i wcinij OK (dwukrotnie):
SEQ Eq\n

Na stronie dokumentu za nawiasem wstawiona zostaje cyfra 1. Zamknij nawias i przejd do nastpnego wiersza, ponownie wybierz styl i dalej postpuj jak wyej wpisujc dowolne rwnania, dopki nie nabierzesz wprawy. W kolejnym etapie odszukaj w Narzdziach punkt Makro i Zarejestruj nowe makro, nazwij je odpowiednio (np. rown od rwnania) - kliknicie w z ktrego moesz przecign makro na pasek narzdzi spowoduje otwarcie okna Dostosuj -

, potem zamknij okno Dostosuj.

19

Od tej chwili przy obrazie myszki na ekranie monitora pojawia si kaseta i od tego momentu wszystkie Twoje czynnoci bd zapisywane, tak aby nie musia za kadym razem formatowa i numerowa wstawianych rwna. Zatem wykonaj kolejno: wybierz swj styl nacinij tabulator wstaw rwnanie wyjd z rwnania (kliknij mysz poza ramk edytora rwna) tabulator otwrz nawias wstaw pole (tu wykonaj wszystkie wczeniej opisane etapy zwizane z wstawianiem pola) zamknij nawias przejd do nastpnego wiersza.

). A teraz Potem zatrzymaj zapisywanie (wcinij niebieski kwadrat wyprbuj utworzone makro (z paska narzdzi - ikonka (tekst) lub Narzdzia/Makro/Makra wska swoje makro i Uruchom). Jeeli chcesz zmieni ikon makra na pasku lub ozdobi j jakim rysunkiem, otwrz okno Dostosuj (Widok/Paski narzdzi/Dostosuj), zaznacz na pasku narzdzi dokumentu makro, wcinij prawy przycisk myszy; z wywietlonego menu wybierz Zmie obraz przycisku (poka si rysunki, spord ktrych moesz wybra ten najbardziej odpowiedni), moesz take zmieni jego nazw i zaznaczy obraz i tekst (wwczas na pasku narzdzi wywietli si i rysunek i nazwa makra), a nawet stworzy wasny obrazek (Edytuj obraz przycisku). Wybierz jakie wybitniejsze ze swych rwna, zaznacz mysz jego numer (tylko numer, bez nawiasw) i Wstaw Zakadk:

Nastpnie z dala od tego rwnania napisz tekst: Jak dobrze wiadomo z rwnania (

20

Po otworzeniu nawiasu Wstaw/Odsyacz, Typ odsyacza zakadka, Wstaw odsyacz do: Tekst zakadki.

Zamknij okno oraz nawias i dokocz zdanie. Numer w nawiasie funkcjonuje tak samo jak odnoniki do literatury, ktrych tworzenie wiczye wczeniej. METODY NUMERYCZNE UKADY RWNA LINIOWYCH. 1. Zapoznaj si z programem LINSYS (Start/Pracownia/Lab/Numeryka/Linsys) rozwizujc nastpujcy ukad rwna liniowych: 3 x + 2 y = 12 4 x y = 3 2. Znajd wspczynniki stechiometryczne w rwnaniu: xC 9 H 7 N + yH 2 SO4 C 6 H 7 O6 NS + zSO2 + uH 2 O + vCO2 gdzie x, y, z,u,v s wspczynnikami, ktre naley wyznaczy (jeden wspczynnik zawsze mona wybra dowolny, zakadamy wic, e powstaje jedna czsteczka gwnego produktu C 6 H 7 O6 NS ). U dla piciu pierwiastkw chemicznych wystpujcych w rwnaniu 5 rwna z picioma niewiadomymi. Na przykad rwnanie dla wodoru ma posta: 7 x+2 y -0 z - 2 u -0 v = 7 (wszystkie wyrazy z niewiadomymi przeniesiono na lew stron, wyraz wolny odpowiada produktowi bez niewiadomej, tj. C 6 H 7 O6 NS ).
Wskazwka:

3. Zbadaj jak czas rozwizywania ukadu przez program LINSYS zaley od liczby niewiadomych. W tym celu wpisz liczb rwna podan przez prowadzcego, wylosuj wspczynniki rwnania (rczne wpisywanie mogoby trwa dugo...) i rozwi ukad. Porwnaj czas rozwizywania z uzyskanymi przez kolegw.

RWNANIA NIELINIOWE. 1. Zapoznaj si z programem Eureka (Start/Pracownia/Lab/Numeryka/Eureka) rozwizujc rwnanie: x + ln x = 0 2. U pacjenta stwierdzono stenie fenytoiny rwne 30 mg/l. Oblicz stenie fenytoiny w cztery godziny pniej. Skorzystaj z nastpujcego rwnania nieliniowego: 21

t= Przyjmij Vmax = 2,5

C0 C K M C + ln 0 Vmax Vmax C

mg , K M = 10 mg l . C jest szukanym steniem, C 0 - steniem l h pocztkowym, t - czasem od chwili oznaczenia. Wskazwka: Zapisz powyszy wzr symbolicznie (na literach). W kolejnych wierszach zdefiniuj wartoci tych symboli, ktre s znane, np.:
Vmax=2.5
Uwaga: w tym programie uywamy kropki a nie przecinka jako znaku dziesitnego. Ponadto w Eurece nie wpisuje si jednostek.

OBLICZENIA NUMERYCZNE PRZY UYCIU PROGRAMU MATHCAD.

Cakowanie

Uruchom program MathCad (Start/Pracownia/Lab/Numeryka/MathCad). Wcinij przycisk . Wybierz operator caki oznaczonej. operacji rachunku rniczkowego i cakowego W miejscach wskazanych przez czarne kwadraciki wpisz odpowiednie elementy: granice cakowania, wyraenie i zmienn cakowania. Na kocu wcinij znak =. Przy konstruowaniu wyrae moesz korzysta z symboli dostpnych przez przycisk Oblicz nastpujce caki oznaczone: 1 dx x2 a) e dx b) 2 0 1 + sin x

c)

sin x dx x

Na przykadzie caki, ktrej warto jest znana sprawd dokadno programu.

sin xdx = 2 .
0

Zmie przy tym liczb wywietlanych cyfr: Math/Numerical Format/Display precision na 15.
Definicja funkcji

Definiujc funkcj uywaj symbolu := zamiast =. dwukropek; drugi znak komputer dodaje sam. Zdefiniuj funkcj
1 2 f ( x) := e 2 Oblicz jej cak w przedziale (-3,3).
x2

Na klawiaturze naciska si tylko

22

Wykresy Sporzd wykres powyszej funkcji. W tym celu okrel najpierw zakres i krok zmiennej niezalenej: x:=-3,-2.99..3 (symbol .. uzyskasz klawiszem rednika), a nastpnie wykonaj Graphics/Create X-Y plot. W rodku pod osi x wpisz symbol x; na rodku osi y wpisz wykrelane wyraenie, czyli f(x). Pstryknij mysz poza obszarem wykresu. Prawda, e otrzymany wykres wydaje si skd znajomy? f(x) jest funkcj gstoci prawdopodobiestwa rozkadu normalnego. Oblicz prawdopodobiestwo, e zmienna losowa o tym rozkadzie znajduje si w przedziale (-1 , 1).
Wskazwka:
b

P(a < X < b) = f ( x)dx . Oczywicie nie naley przepisywa tego wzoru, tylko policzy
a

wystpujc w nim cak w odpowiednim przedziale! MATHCAD, WEKTORY I LICZBY ZESPOLONE. a) Rachunek wektorowy. W programie MathCad wektor tworzy si przy uyciu palety , z ktrej naley wybra

narzdzie . W odpowiednim okienku naley poda liczb kolumn rwn 1 i liczb wierszy (ang. rows) rwn wymiarowi wektora (2 dla wektorw na paszczynie, 3 dla wektorw w przestrzeni). Zdefiniuj wektory: 2 1 3.5 , b := 2 a := 1 3
Oblicz: a) sum a+b d) iloczyn wektorowy a b (narzdzie ) b) rnic a-b e) dugoci obu wektorw: |a| oraz |b| c) iloczyn skalarny
a b

(narzdzie ) f) kt pomidzy tymi wektorami (skorzystaj z definicji iloczynu skalarnego)

g) sprawd, czy iloczyn h) sprawd, czy mona wektorowy ab jest obliczy iloczyn wektorowy prostopady do obu wektorw dla wektorw na paszczynie (dwuwymiarowych). a i b. b) Liczby zespolone. Liczby zespolone tworzymy uywajc symbolu i. Np. aby zapisa liczb x=(2, 4.5) piszemy x:=2+1i*4.5.

23

Okrel liczby: z=(3, 4) oraz w = (2, 2) Oblicz: a) cz rzeczywist liczb z i w: Re(z) i Re(w) d) argumenty tych liczb: arg(z), arg(w) g) rnic w-z k) modu i argument iloczynu w z

b) cz urojon: Im(z) i Im(w) e) przelicz argumenty na stopnie (zob. wskazwk). h) iloczyn w z l) modu i argument ilorazu w/z

c) moduy tych liczb: |z|, |w| f) oblicz sum w+z j) iloraz w/z m) Sprawd, e liczb z mona przedstawi w postaci | z | e iarg(z) . Powtrz sprawdzenie dla liczby w.

Wskazwka:

jednostk

W programie MathCad mona zmienia jednostki wyniku. Odpowiedni naley wpisa w miejscu wskazanym przez czarny kwadracik:

. W przypadku zamiany na stopnie trzeba wpisa deg. jednostek dostpne s przez Math/Units/Insert unit.

Nazwy

OPTYMALIZACJA. 1. Jeden dzie pobytu w klinice kosztuje 100 z plus koszt lekw. Stwierdzono, e redni czas leczenia pewnego schorzenia mona oszacowa wzorem: 300 400 t =5+ + b a b a i b oznaczaj dzienne dawki lekw A i B. Dawka leku A musi lee w przedziale 5-20 mg, a leku B - 70-200 mg. Cena leku A wynosi 1 z/mg, a leku B- 5 z/mg. Przy jakich dawkach lekw A i B koszt leczenia bdzie najniszy? Uyj programu Eureka (Start/Pracownia/Lab/Numeryka/Eureka). Wskazwka: Wpisz powysze rwnanie (pierwiastek kwadratowy x zapisujemy: SQRT(x) ). Wykorzystujc zmienn t napisz rwnanie na koszt leczenia, np. koszt = ... Ograniczenia wartoci parametrw zapisuje si w oddzielnych wierszach, np.: 5<a<20. Polecenie minimalizacji w postaci $MIN(koszt) zapisz w ostatnim wierszu. Jak zmieni si koszt, gdy zechcemy zminimalizowa czas leczenia? Naley zmieni polecenie minimalizacji na $MIN(t). Przeprowad powysze obliczenia w przypadku, gdy cena leku A wynosi 3 z/mg, a leku B 1 z/mg. Obejrzyj plik OPTYDAWK.MCD (programem MathCad; lokalizacja: F:\CWICZENIA). METODY OPTYMALIZACJI Zapoznaj si z rnymi metodami optymalizacji (program demonstracyjny Optidemo: START/PRACOWNIA/LAB/NUMERYKA/OPTIDEMO). Zawiera on 5 funkcji, znanych z tego, e
24

sprawiaj kopoty algorytmom optymalizacji. Funkcje te s tak dobrane, e kada z nich ma minimum rwne 0,1; a wszystkie wsprzdne punktu, w ktrym minimum to jest osigane s rwne 1. Wybierz minimalizacj pierwszej z nich i zastosuj metod DFP. Przekonaj si, e kolejne wykonania algorytmu daj coraz mniejsze wartoci. Zamknij okienko i powtrz czynnoci dla metody sympleksu. Potem wyprbuj inne funkcje. Polecam metod Monte Carlo dla funkcji Goldsteina-Price'a, albo Zangwilla. Przy tej ostatniej pouczajce jest obejrzenie wynikw w przekroju X3 vs X1.

SYMULACJA, RWNANIA RNICZKOWE.

1. Dwukompartmentowy model farmakokinetyczny opisany jest ukadem rwna rniczkowych: dA1 dt = k 21 A2 k13 A1 dA2 = k A k A 12 1 21 2 dt Zapoznaj si z programem symulacyjnym Twocomp, ktry rozwizuje ten ukad. Porwnaj rozwizania dla nastpujcych warunkw pocztkowych: Wszystkie stae szybkoci Staa szybkoci eliminacji zblione lub jednakowe: wielokrotnie mniejsza od pozostaych: k12 = 1.0 k12 = 4.0 k21 = 1.0 k21 = 3.5 k13 = 1.0 k13 = 0.4

2. Prosty model ekosystemu zoonego tylko z dwch gatunkw (np. lisw i krlikw) prowadzi do ukadu rwna rniczkowych, ktrego nie mona rozwiza analitycznie (ukad Lotki-Volterry). Zapoznaj si z odpowiednim programem symulacyjnym. Postaraj si znale warunki pocztkowe, przy ktrych wahania obu populacji bd jak najmniejsze. Powysze programy znajduj si w folderach LISY i TWOCOMP (Start/Pracownia/Lab/ Numeryka/Rownrozn). Pliki programw to LISY.BAT i TWOCOMP.EXE.

BAZY DANYCH.

SYSTEM ZARZDZANIA BAZ DANYCH - MS ACCESS. (TWORZENIE I KORZYSTANIE Z BAZY DANYCH) Uruchom program Access. Wybierz tworzenie pustej bazy danych. Zapisz j w swoim katalogu lub na dyskietce. Zaprojektuj i utwrz tabel zawierajc nastpujce rubryki (pola danych): Imi - tekst 12 znakw Nazwisko - tekst 15 znakw

25

Wiek - liczba (Liczba cakowita lub bajt) Pe - tekst 1 znak (M,K) Grupa krwi - tekst 2 znaki Czynnik Rh - tekst 1 znak (+,-) Stan cywilny - tekst 1 znak (K,P,,M,R,W) W tym celu wcinij przycisk Nowy i wybierz Widok Projekt. W kolumnie Nazwa pola wpisuj nazwy pl (wyrazy Imi, Nazwisko itd.), w kolumnie Typ danych okrelaj ich typ (nie wszystkie pola danych s tekstami!). Rwnoczenie z okreleniem typu wpisuj rozmiar pola danych (w dolnej czci okienka, karta: oglne, wiersz: rozmiar pola). Zamknij okienko projektu tabeli bazy danych. Trzeba przy tym nada tabeli jak nazw, zreszt zupenie dowoln (niekoniecznie ograniczon do 8 znakw). Nie ma potrzeby okrelania klucza podstawowego. Nacinij przycisk Otwrz. Wpisz dane co najmniej 15 osb. Zamknij okienko z danymi. Wybierz kart pyta (Kwerendy), wcinij przycisk Nowy i wybierz Widok Projekt. Ukae si okienko Poka tabel. Wska w nim nazw swej tabeli, wcinij Dodaj a nastpnie Zamknij. Przecigaj nazwy pl z listy w grnej czci okienka zapytania do kratki Pole wzorca zapytania w dolnej czci tego okienka. Przeciga naley te pola, ktre maj figurowa w odpowiedzi na zapytanie, na pocztku jednak najlepiej przecign wszystkie. Zapytaj o: 1. Osoby z czynnikiem Rh- : w polu Czynnik Rh, w wierszu Kryteria wpisz "-". Pamitaj, aby dane tekstowe zawsze zapisywa w cudzysowie, a inne (np. liczbowe) zawsze bez niego. . Po zredagowaniu pytania nacinij przycisk 2. Dawcw dla pacjenta z grup A Rh+ (pamitaj, e w nagej potrzebie dawc moe te by osoba z grup 0) 3. Kawalerw (panny) przed trzydziestk (przy danych liczbowych nie stosuj cudzysowu).
Wskazwki:

Warunki znajdujce si w tym samym wierszu stanowi koniunkcj, czyli s domylnie poczone spjnikiem "i"; warunki alternatywne (spjnik "lub") piszemy w kolejnych wierszach. Jeli chcesz zmieni waciwoci pl w tabeli lub przeredagowa zapytanie, wystarczy, e zaznaczysz odpowiedni tabel (kwerend) i naciniesz przycisk .

Uzupenij baz danych o drug tabel (karta Tabele, a potem przycisk Nowy), zawierajc pacjentw (potencjalnych biorcw), o nastpujcych polach: Imi - tekst 12 znakw Nazwisko - tekst 15 znakw Grupa krwi - tekst 2 znaki Czynnik Rh - tekst 1 znak Rozpoznanie - tekst 40 znakw Historia choroby - nota (tj. tekst dowolnej dugoci) Dla pl Czynnik Rh i Grupa krwi wprowad reguy poprawnoci. Przykadowo: dla czynnika Rh w rubryce Regua poprawnoci naley wpisa: 26

"+" Or "-" , a w rubryce Komunikat o bdzie np. taki tekst: Naleao wpisa + lub -. Zamknij okienko projektu (nadajc tabeli nazw). Wybierz kart Formularze i wcinij przycisk Nowy. Wybierz Widok projekt i wska nazw wanie zaprojektowanej tabeli. Jeeli nie pokae si okienko z nazwami kolumn Twojej tabeli (tzw. lista pl) wykonaj Widok/Lista pl. Nastpnie przenie pola na formularz (uwaga: przy przenoszeniu pl nie wstawiaj ich blisko brzegu formularza, tak aby nazwy pl nie zachodziy na rubryki formularza).

Po zakoczeniu projektowania zamknij powstay projekt nadajc mu nazw i przejd do wprowadzania danych. W tym celu otwrz zaprojektowany przez siebie formularz i wpisz dane kilku (co najmniej 3) pacjentw. Sprbuj naruszy reguy poprawnoci i obserwuj co si bdzie dziao; po wykonaniu tej czynnoci, zamknij formularz. Utwrz wszystkie moliwe pary dawca-biorca: wybierz kart Kwerendy, a potem przycisk Nowy. Wybierz Widok Projekt. Z okienka dialogowego (Poka tabel) pobierz obydwie swoje tabele wciskajc przy kadej Dodaj a potem Zamknij. Przenie do wzorca odpowiedzi pola Nazwisko z obu tabel, grup krwi i czynnik Rh (wystarczy z jednej tabeli). Jeli chcesz moesz uwzgldni inne pola. Zadaj zgodnoci grupy krwi i czynnika Rh. W tym celu przecignij nazw pola Grupa krwi z listy pl jednej tabeli nad odpowiedni nazw pola w drugiej tabeli. To samo zrb z polami Czynnik Rh. lista pl Tabeli 2

lista pl tabeli 1 Uka si linie symbolizujce zaistniae powizanie pomidzy tabelami. Wcinij przycisk .

KORESPONDENCJA SERYJNA.

Przygotuj baz danych zaoon na wiczeniach z programem Access (tzn. ustal gdzie si ona znajduje i jak si nazywa).

27

Uruchom program Word. Wybierz Narzdzia/Korespondencja seryjna/Utwrz, a nastpnie Listy seryjne/Aktywne okno. Nastpnie wska sw baz danych jako rdo danych (Pobierz dane/Otwrz rdo danych). Musisz przy tym zmieni typ pliku na Baza danych programu Access oraz zaznaczy kratk Wybierz metod. Jako rdo danych wybierz Baza danych programu Access przez ODBC, a w kolejnym okienku, ktre si ukae wska tabel z ktrej pobierasz dane osobowe. Zredaguj np. wzr zaproszenia na coroczny bal pacjentw twej apteki. Kade zaproszenie powinno by skierowane imiennie do adresata. Uyj operacji Wstaw pole programu Word i konstrukcji Jeeli... to... inaczej, aby uzyska zrnicowanie wg pci bd wieku: Szanowny Pan/Szanowna Pani/Droga koleanka/Sodki maolat itd. W ten sam sposb popro kobiety, aby przyszy p godziny wczeniej przygotowa kanapki, a kolegom zasugeruj przywiezienie piwa bezalkoholowego ;-). Starszym obiecaj tanga i walce, a modziey muzyk raczej innego kalibru. Oczywicie matki i onatych zapro ze wspmaonkiem.
Wskazwka:

Przykad postpowania przy tworzeniu nagwka (mamy tutaj podwjny warunek rozrnienie jednoczenie ze wzgldu ma wiek i pe): Wcinij przycisk Wstaw pole programu Word. Jako warunek ustaw Wiek Mniejsze 18:

Pola wstawianego tekstu zostaw na razie puste. Wcinij OK. Wybierz Narzdzia/Opcje i zaznacz kratk Kody pl. Na ekranie powiniene zobaczy co takiego: {IF {MERGEFIELD Wiek}<18 } Wyma pierwsz par cudzysoww i zostaw kursor na ich miejscu. Znw wcinij Wstaw pole programu Word. Teraz jako warunek ustaw Pe Rwne K. W polu Wstaw ten tekst wpisz Sodka maolata, a w polu W przeciwnym razie... Sodki maolat. Wcinij OK.

28

Podobnie postp z pozosta par pustych cudzysoww. Ekran powinien wyglda np. tak:

W nastpnym wierszu wcinij przycisk Wstaw pole korespondencji seryjnej i wybierz Imi. Wpisz spacj i w ten sam sposb wstaw obok Nazwisko. Gdy ju uporasz si z caym szablonem listu wcinij przycisk listy zgadzaj si z Twoimi zamiarami. . Sprawd, czy utworzone

WYSZUKIWANIE INFORMACJI BIBLIOGRAFICZNEJ

Uruchom przegldark internetow. Wejd na stron http://www.bm.cm-uj.krakow.pl. Z menu z lewej strony wybierz Bazy danych online, a potem wska MEDLINE-OVID. Pojawi si okno Choose a database - tutaj wybierasz interesujce Ci bazy. Dla potrzeb tego wiczenia wybierz Ovid MEDLINE (R) 1966 to (tydzie ostatniej aktualizacji). Korzystanie z indeksu Zaznacz pole Map Term to Subject Hedings. Wpisz podan przez asystenta nazw leku lub choroby, np. haso diabetes. Po wciniciu Search zobaczysz brzmienie hasa, w naszym przykadzie Diabetes Mellitus pod jakim w systemie Medline zaindeksowana jest cukrzyca. Krtkie omwienie hasa zobaczysz pstrykajc . Po jego obejrzeniu wr na poprzedni stron (strzaka w lewo przegldarki). Zaznacz pole Focus i wcinij Continue. Teraz otrzymae list dziaw nauk medycznych, w nawiasach podano ilo trafie dotyczcych hasa diabetes. Zaznacz interesujce Ci pozycje. Jeeli niczego nie zaznaczysz, wyszukiwarka potraktuje to tak, jakby wybra wszystkie. Kliknij Continue. W ten sposb wyszukasz prace, ktrych gwnym tematem jest podane haso. Zawanie wyszukiwania odpowied. i dostosowywanie zakresu informacji stanowicych

Szukamy prac w jzyku polskim na temat indapamidu. Po wpisaniu indapamid, przy wczonym mapowaniu ustal prawidowe brzmienie hasa w indeksie. Wska waciwe haso 29

i wcinij Continue. Wybierz wszystkie hasa szczegowe (Include all subheadings) i znw . (pod polem na Continue. Przejd do ikonki more limits Languages wybierz nasz ojczysty jzyk i wcinij Limit a search. wpisanie hasa) W punkcie

Ustalamy polskie brzmienie tytuw. Za list artykuw, na dole znajduje si zarzdca cytatw (Results manager). Nacinij Select Fields. Odszukaj i zaznacz kratk Original title. Przy okazji ustalimy numer indapamidu w indeksie Chemical abstracts zaznacz wic kratk CAS Registry. Daj Continue, a potem w Results Manager wcinij Display. Uwaga: gdyby okazao si, e nie ma ani jednej pracy po polsku, wybierz inny jzyk (francuski, niemiecki, rosyjski tylko nie angielski) i sprbuj ponownie. Wyszukiwanie zoone. Powr do strony z tabelk Search History (Main Search Page). Usu fajk z pola Map Term to Subject Headings. Wpisz jako sowo kluczowe nazw leku: ritonavir i sprawd ile publikacji zawiera to haso. To samo wykonaj dla hasa: saquinavir. Nastpnie nacinij Combine Searches (link w ostatniej linii tabelki Search History), w polu Combine a search using wybierz OR, postaw fajki przy nazwach obu lekw i przyciskiem Continue sprawd ile jest prac zawierajcych przynajmniej jedno z tych hase. W podobny sposb dowiedz si ile jest prac dotyczcych jednoczenie obu lekw. Tym razem wybierz AND w polu Combine a search using. Czy potrafisz uzyskane liczby powiza jakim prawidem matematycznym? Zauwa, e mgby si obej bez przycisku Combine piszc po prostu :
ritonavir and saquinavir

w polu Keyword. Znajd wszystkie prace dotyczce saquinaviru, w ktrych nie ma mowy o ritonavirze. W tym celu naley napisa
saquinavir not ritonavir

Moesz te wyprbowa kombinacj odwrotn. Obocznoci w hasach Wpisz haso inhibitor i wyszukaj wg tytuu (ikonka Title). Nastpnie wpisz inhibitor$ i ponw wyszukiwanie. Przejrzyj pierwsze 20 tytuw, aby wyjani czemu za drugim razem znaleziono o wiele wicej prac. Powtrz wyszukiwanie dla hasa inhibit$ i wynotuj z pierwszej dwudziestki zaobserwowane formy hase.

GRAFIKA KOMPUTEROWA CORELDRAW - PRZYKAD PROGRAMU GRAFICZNEGO. Uruchom program graficzny (Start/Programy/Corel Photo Suite/Corel Draw 12). Wybierz

narzdzie rysowania odrcznego . Jednym pocigniciem myszy postaraj si narysowa prosty obiekt (serduszko, jabuszko itp.). Nie staraj si za bardzo. Jeli udao Ci si uzyska

30

zamknity kontur, zamaluj go na jaki kolor. Gdy co Ci nie wyjdzie, moesz wskaza nieudany obiekt wczywszy narzdzie i zmaza go klawiszem Delete.

Wybierz narzdzie edycji krzywych . Popraw ksztat swojego rysunku przesuwajc wzy i ssiadujce z nimi "uchwyty". Jeli kontur nie jest zamknity, obwied dwa kocowe wzy, pstryknij dwukrotnie myszk i wybierz Pocz. Pstrykajc lewym i prawym guzikiem myszki na palecie kolorw zamaluj kontur i okrel kolor jego krawdzi. Przewicz rysowanie elips i prostoktw. Czy potrafisz narysowa koo i kwadrat? Naucz si uywa narzdzia do rysowania odcinkw i amanych: Pstryknij w punkcie pocztkowym. Przesu mysz do drugiego punktu. Pstryknij raz jeli gotowe lub dwa razy, gdy chcesz rysowa nastpny segment amanej. Po narysowaniu odcinka (amanej) uyj narzdzia , aby okreli grubo linii, zrobi z odcinka strzak itd. wybr czcionki, wielko i kolor

Pzewicz posugiwanie si narzdziem tekstowym: liter.

Po opanowaniu powyszych elementw wybierz operacj Plik/Nowy. Wykonaj Plik/Importuj dla jakiej fotografii (np. UJFARM.GIF w katalogu F:\CWICZENIA). Wykorzystaj j jako podkad do sporzdzenia materiaw reklamowych, np. zapraszajcych do Twojej apteki.

GRAFIKA DWUWYMIAROWA - PROGRAM CHEMWINDOW . Zacznij od programu ChemWin Pokaz (Start/Pracownia/Lab/Grafika/Chemwin). Po zapoznaniu si z tym wprowadzeniem uruchom program ChemWin i sprbuj przy jego pomocy narysowa podane na ssiedniej stronie wzory strukturalne kilku zwizkw chemicznych. Wybieraj odpowiednie narzdzia z palety: potrzebne typy wiza, "gotowce" dla piercieni (benzen i inne), we waciwych miejscach wstawiaj symbole pierwiastkw itd. Staraj si samodzielnie "rozgry" ten program. Uwaga: Demonstracyjna wersja programu nie pozwala na zapisanie wynikw pracy. Mona jednak skorzysta z wartej poznania cechy systemu Windows: Rozmie wzory na ekranie tak, aby wszystkie byo wida i wcinij klawisz Print Screen. Powoduje to umieszczenie w schowku widoku ekranu. Nastpnie uruchom Worda, wklej zawarto schowka i zapisz utworzony dokument.

31

OH OH

O 2N COOH NH OH O H3C N O N OH H3C H N N O CH3 Cl

OH

NH2 S O O

32

O H3C O N N CH3 N N HO CH3 COOH CH2 O C

OH

N N O OH O CH O
3

N N CH3

NH

HO OH O N O O N HO OH O OH OH

ELEMENTY GRAFIKI TRJWYMIAROWEJ-MODELOWANIE STRUKTURY ZWIZKW CHEMICZNYCH. Zapoznaj si z programem ALCHEMY (Start/Pracownia/Lab/Chemia/Alchemy). Skonstruuj czsteczk jakiego zwizku organicznego (co najmniej C5, np. izopentan albo jaki cukier prosty). Najpierw wcz widok symboli pierwiastkw: Display/Labels. Wybierz punkt Atoms. Dobieraj odpowiednie elementy z listy (zwr uwag, e jeden pierwiastek ma kilka reprezentacji, zalenych od typu wizania, np. dla wgla jest C1, C2, C3, CAR itd.). Wybrany element ukazuje si w pomocniczym okienku; pstrykajc myszk przenosisz go do gwnego okienka. Nastpne elementy moesz doczy w punktach oznaczonych znakiem ~. Doczone zostanie wizanie oznaczone gwiazdk (*) w okienku pomocniczym; przy czym gwiazdk t moesz myszk przemieszcza na potrzebne Ci wizanie. W razie potrzeby obracaj czsteczk (przy pomocy krzya nitkowego). Nie potrzeba docza atomw wodoru. Potem zrobisz to poleceniem Build / Add Hydrogens. Gdy czsteczka jest ju gotowa, zminimalizuj energi ukadu - polecenie Build/Minimize. Wywietl model Display / Balls and Sticks oraz model pokazujcy promienie Van der Waalsa atomw (Spacefill). Umie w schowku widok jednego z tych modeli (Copy main). Zmierz (Measure) odlegoci midzy atomami (Lenght) i kty pomidzy wizaniami (Angle). Zanotuj wyniki tych pomiarw.

33

Uruchom program Word i wstaw skopiowany uprzednio rysunek. Dodaj krtki opis, zawierajcy wyniki pomiarw. TWORZENIE PREZENTACJI W PROGRAMIE POWER POINT Uruchom program Power Point: Start/Programy/PowerPoint. Pojawi si okno dialogowe. W panelu Przy tworzeniu nowej prezentacji zastosuj wybierz jedn z opcji: szablon projektu jeli chcesz skorzysta z gotowych wzorcw; pust prezentacj jeli chcesz stworzy j wedug wasnego pomysu. Jeli wybrae tworzenie wedug szablonu, z zakadki Szablony projektw wybierz odpowiadajcy ci wzr. W oknie Nowy slajd wybierz schemat odpowiadajcy zawartoci tworzonego slajdu.

Widok prezentacji
Power Point umoliwia wywietlanie slajdw w piciu rnych widokach. Najprostszym sposobem przejcia z jednego widoku do drugiego jest kliknicie na przycisku w lewym dolnym rogu okna:

Widok normalny jednoczesny podgld slajdu i konspektu. Widok konspektu podgld konspektu z miniaturk slajdu. Widok slajdu podgld slajdu. Widok sortowania slajdw wszystkie slajdy danej prezentacji (pomniejszone). Ten widok uatwia zmian ich kolejnoci, co nastpuje poprzez przecignicie danego slajdu na dane miejsce w szeregu. Pokaz slajdw przegld caej prezentacji, poczwszy od zaznaczonego slajdu.Wzorzec slajdw Aby okreli kroje i rozmiary czcionek tytuw i list wypunktowanych, wstawi elementy graficzne wsplne dla wszystkich slajdw oraz wstawi dat, numer slajdu lub inne informacje, ktre maj by wywietlane na wszystkich slajdach, wybierz z menu Widok/Wzorzec/Wzorzec slajdw. Aby okreli wygld poszczeglnych elementw wzorca, kliknij obszar, w ktrym dany element si znajduje, zaznacz myszk odpowiedni tekst i dokonaj zmian. Moesz rwnie usun zbdne elementy lub

34

doda wasne.

To
Aby zmieni to wszystkich lub tylko wskazanego slajdu, wybierz z menu Format/To. Obecny kolor lub wzr ta jest taki sam, jak to w okienku po lewej. Aby go zmieni, kliknij na strzak poniej i wybierz nowy kolor (jeli nie odpowiada ci adna z propozycji, wybierz opcj Wicej kolorw). Jeli chcesz, aby to stanowi gradient (stopniowe przejcie z jednego koloru do drugiego), tekstura, dese lub rysunek, wybierz opcj Efekty wypenienia i korzystajc z odpowiednich zakadek ustaw dany wzr ta. Nastpnie zatwierd wybr dla wszystkich slajdw (Zastosuj do wszystkich) lub tylko dla aktualnie wywietlonego (Zastosuj).

Wstawianie slajdw
Zaznacz slajd, po ktrym chcesz wstawi nowy (jeeli jeste w widoku slajdu, ustaw go na ekranie) i wybierz z menu Wstaw/Nowy slajd. Moesz rwnie skorzysta z odpowiedniego przycisku na pasku narzdzi:

Obiekty
Kady z dodawanych do slajdu elementw jest traktowany jako obiekt rwnie tytu, tekst czy lista wypunktowana. Po klikniciu na dany obiekt pojawia si ramka umoliwiajca dostosowanie cech obiektu do wasnych wymaga. Przecigajc ramk, moesz zmieni rozmiar obiektu (w tym celu umie kursor na ktrym z biaych punktw ramki) lub jego pooenie (kursor w dowolnym miejscu w obrbie ramki). Zaznaczony ramk obiekt moesz te usun, korzystajc z klawisza Delete. Aby wstawi nowy obiekt, skorzystaj w odpowiedniej opcji w menu Wstaw lub przycisku w dolnym pasku narzdzi:

Aby przesun dany obiekt na wierzch lub pod spd, zaznacz go, a nastpnie kliknij prawym klawiszem myszy. Wybierz opcj Kolejno i zaznacz wybrane pooenie obiektu wzgldem innych. Opcj Kolejno znajdziesz te pod przyciskiem Rysuj na dolnym pasku narzdzi.

Animacje
Jeli chcesz uatrakcyjni prezentacj, moesz zastosowa efekty animacji. Aby to zrobi, wybierz z menu Pokaz/Animacja niestandardowa.

35

W okienku w lewym grnym rogu zaznacz ( ) obiekty, ktre maj by animowane. W zakadce Kolejno i chronometra ustaw kolejno, w jakiej poszczeglne obiekty maj si pojawia. W tym celu zaznacz nazw wybranego obiektu i za pomoc strzaek przesu j na odpowiednie miejsce w kolejce. Moesz rwnie zdecydowa, jak dugo ma trwa przerwa pomidzy pojawianiem si poszczeglnych obiektw su do tego opcje po prawej stronie zakadki.

W zakadce Efekty wybierz rodzaj animacji dla zaznaczonego obiektu. Moesz take dobra odpowiednie efekty dwikowe.

Przyciski akcji
Przyciski akcji pozwalaj osobie uruchamiajcej prezentacj na ustalenie wasnego tempa odtwarzania, okrelenie, co ma by uruchomione w nastpnej kolejnoci, a nawet uruchomienie innego programu. Aby umieci na slajdzie przyciski akcji, otwrz z menu Pokaz/Przyciski akcji lub uyj przycisku Autoksztaty z dolnego paska narzdzi i wybierz opcj Przyciski akcji. Jeli zatrzymasz kursor na przycisku, pojawi si jego nazwa. Kliknij na przycisk, ktry chcesz umieci na slajdzie. Nastpnie przecignij kursorem tak, jakby rysowa prostokt, a na slajdzie pojawi si przycisk. Na ekranie wywietli si te okno dialogowe, w ktrym moesz ustawi rodzaj akcji, ktr dany przycisk ma uruchamia.

36

Przejcie slajdu
Ta opcja pozwoli ci uatrakcyjni sposb, w jaki kolejne slajdy bd pojawia si na ekranie. Wybierz z menu Pokaz/Przejcie slajdu. Z propozycji pod obrazkiem wybierz t, ktra odpowiada ci najbardziej. Moesz te ustali, jak szybko ma przebiega wchodzenie na wizj nastpnego slajdu, wybra towarzyszcy temu wydarzeniu dwik oraz zdecydowa, czy ma ono nastpowa automatycznie po okrelonym czasie, czy te po klikniciu mysz. W grnym okienku bdziesz widzia efekty poczynionych ustawie. Teraz wystarczy potwierdzi wybr przejcia dla wszystkich lub dla wybranego slajdu i prezentacja gotowa!

SZTUCZNA INTELIGENCJA SYSTEM DORADCZY DLA FARMAKOTERAPII PRZEWLEKYCH SCHORZE UKADU KRENIA. Przy pomocy systemu doradczego "Kardio-Lek" wybierz leki kreniowe dla fikcyjnego pacjenta. Wypeniajc wywiad we pod uwag, e pacjent powinien mie co najmniej jedno z nastpujcych schorze ukadu krenia: - nadcinienie ttnicze - zaburzenia rytmu - dusznica bolesna Poza tym we pod uwag, e system nie jest przeznaczony do wyboru lekw w warunkach intensywnej terapii, i dotyczy leczenia wycznie pacjentw dorosych. 1. Program uruchamia si z przycisku Start/Lab/AI. Wybierz operacj Ekspertyza. 2. Wypenij punkty wywiadu (wane jest wpisanie wszystkich danych liczbowych; normy dla danych analitycznych masz podane niej). 3. Zadaj jedno z pyta: "Co jest wsk.lekiem hipotensyjnym" "Co jest wsk.lekiem p-arytmicznym" "Co jest wsk.lekiem p-dusznicowym" W tym celu wska Inne pytanie oglne i wybierz odpowiedni reszt pytania. 4. Gdy komputer prosi o okrelenie stopnia pewnoci ustawiaj ruchomy wskanik strzakami. Niekiedy chodzi bdzie raczej o nasilenie schorzenia, mimo e okienko bdzie zawsze miao tytu Stopie pewnoci. Po zakoczeniu dialogu komputer wywietli rozwizanie. Pstrykajc myszk na wybranym stwierdzeniu uzyskasz objanienia. Moesz je przeglda przyciskami Nastpna i Poprzednia. Jeli wyjanienie jest oglnikowe (lub nie ma go wcale), naciskaj przycisk Przesanki, aby otrzyma wicej informacji. Normy dla danych analitycznych glukoza: 3.5-5.5 mmol/l kreatynina: 53-110 mol/l cholesterol: 3.6-6.5 mmol/l potas: 3.5-5.5 mmol/l 37

kwas moczowy: 0.2-0.4 mmol/l Przypadek 1. Pacjentka W.K. lat 63, 175 cm wzrostu, waga 70 kg, ttno 100/min, cinienie 180/120 mm Hg, glukoza 4.1, cholesterol 9.9, kreatynina 100.7, potas 4.7, kwas moczowy 0.2. Stwierdzono ekstrasystoli komorow, nadcinienie ttnicze samoistne (posta agodna, stadium II) i dusznic bolesn wysikow. Pacjentka otrzymywaa propranolol. Sprawd, czy by to dobry wybr (uzasadnij). Przypadek 2. Pacjentka H.G., lat 65, 164 cm wzrostu, waga 65 kg, ttno 75/min, cinienie 200/100 mm Hg, glukoza 6.2, cholesterol 6.0, kreatynina 94, potas 3.9, kwas moczowy 0.3. Stwierdzono nadcinienie ttnicze samoistne (posta agodna, stadium II), dusznic bolesn wysikow i cukrzyc insulinoniezalen. Czy jest jaki dobry lek przeciwdusznicowy i zarazem hipotensyjny? Czy podawanie blokerw (np. propranololu byoby suszne?).

REVERSI - GRA STRATEGICZNA.

Rozegraj z komputerem parti Reversi (Start/Pracownia/Lab/AI/Reversi). Reguy gry s nastpujce: Gra si pionkami, ktre z jednej strony s biae, a z drugiej czarne. Jeden gracz ma przypisany kolor biay a drugi czarny. Na pocztku gry w centrum ustawione s po dwa pionki kadego gracza. Pionkw raz pooonych nie przesuwa si. Gracze na przemian dostawiaj po jednym pionku w swoim kolorze, tak aby zamkn pomidzy pionkami swego koloru poziomy, pionowy lub ukony rzd pionkw przeciwnika, ktre odwraca si wtedy na drug stron, czyli zostaj zdobyte. Jeden pionek moe rwnoczenie zamkn kilka rzdw. Nie mona zaniecha ruchu jeli jest moliwy. Komputer pozwala wykona tylko prawidowe ruchy, zmieniajc wskanik myszki na krzyyk w dozwolonych polach. Gra koczy si w momencie zapenienia planszy lub w chwili, gdy aden z uczestnikw nie moe wykona ruchu. W grze strategiczne znaczenie maj pola narone, a w drugiej kolejnoci pola brzegu planszy. Naley unika stawiania pionkw w bezporednim ssiedztwie pl naronych. Polecam linuksow wersj tego programu ma adniejsz grafik i gra o wiele lepiej. PROCESORY ALGEBRAICZNE. Program MathCAD posiada pewne umiejtnoci w zakresie przeksztace algebraicznych. Przed przystpieniem do wicze wybierz (w MathCADzie) Symbolic/Derivation Format i zaznacz kratk Show derivation comments. Obliczenia na uamkach zwykych: Przekszta do najprostszej postaci: 2 3 3 5 + + 3 4 2 6 a) 1 2 3 + 2 3 4 38

b)

12 3 12 7 12 3 4
1 3 1 3

1 3

1 12

Wpisz powysze wyraenie, ale nie przyciskaj znaku =. Obejmij cae wyraenie niebiesk ramk. Wybierz Symbolic/Simplify.
Objanienie:

Rozwijanie wyrae i rozkad na czynniki. Sprawd tzw. wzory skrconego mnoenia. Wpisz (a + b ) . Nie naciskaj klawisza =, lecz (po upewnieniu si, e cae wyraenie jest obwiedzione ramk) wykonaj Symbolic/Expand Expression. Gdy natomiast bdziesz chcia zamieni posta liniow na czynnikow (jak w przypadku a 2 b 2 ) odpowiedni operacj bdzie Symbolic/Factor Expression. W podobny sposb:
2

a) Rozwi wyraenia: (a b )2

(a + b )3
b) Sprowad do postaci czynnikowej a 2 b2 a 3 + b3 Czy pamitae te wzory ze szkoy? Rozwizywanie rwna.

(a b )3 (a + b )10
a 3 b3

Przy wpisywaniu rwnania naley wstawia znak symbolicznej rwnoci (trzymaj Ctrl i nacinij =). Po wpisaniu rwnania naley ustawi kursor przy szukanej niewiadomej wykona Symbolic/Solve for variable. Jeli w rwnaniu wystpi inne symbole, s one uwaane za wielkoci dane (parametry). Rozwi nastpujce rwnania:
x + 5 x 3 4x + 3 = 2 4 3 2 x + x1 = 0 ax 2 + bx + c = 0 (niewiadom jest x, nie ax; pamitaj o wstawianiu znaku mnoenia!) x3 + x2 x 1= 0 x3 + x2 x 2 = 0
x4 + x3 + x2 + x + 1 = 0

Przeksztacanie wzorw. Z rwnania

1 1 = + kt wyprowad wzr na k. W tym celu potraktuj ten wzr jako C C0 rwnanie, wskazujc k w roli niewiadomej. W podobny sposb wylicz: k ze wzoru: C = C 0 e kt . Jeszcze raz przypominam o znaku mnoenia.
Ea

Ea ze wzoru k = Ae RT a p ze wzoru p + 2 (V b) = RT . Amatorzy mocnych wrae mog sprbowa z tego V wzoru wyprowadzi rwnanie na V.

39

Pochodne i caki. W celu obliczenia pochodnej wyraenia wzgldem wybranej zmiennej naley wskaza t zmienn i wybra Symbolic/Differentiate for variable. Oblicz pochodne nastpujcych wyrae C 0 e kt wzgldem t. Oblicz drug pochodn wyraenia C 0 e kt wzgldem t. A sin(t kx) wzgldem t.
Ae t + Be t wzgldem t. A sin(t kx) wzgldem x.

Podobnie, cak nieoznaczon obliczasz wykonujc Symbolic/Integrate for wskazawszy, jak zwykle, zmienn cakowania. Symbolu caki si nie pisze. Scakuj Ae t + Be t wzgldem t.

variable,

W celu symbolicznego obliczenia caki oznaczonej trzeba wpisa wyraenie (cznie ze znakiem caki) i wykona Symbolic/Simplify. Oblicz:

C e
0 0

kt

dt

Jeli nie jeste zadowolony z wyniku wpisz zamiast k warto bezwzgldn | k | .

Ae
0

+ Be t dt I w tym przypadku warto oraz umieci pod wartoci bezwzgldn.

V2

V1

nRT dV (po Simplify uyj jeszcze Factor Expression). V

Moliwoci programu MathCAD stanowi niewielki podzbir tego, co potrafi MAPLE. Jeli spodobao Ci si to wiczenie, postaraj si zapozna z MAPLE.

PRZETWARZANIE JZYKA NATURALNEGO. Automatyczne tumaczenie. Otwrz plik TRANSLATORY.DOC (F:\CWICZENIA). Znajdziesz w nim prbki tekstu (fragmenty utworw) w rnych jzykach. Skieruj przegldark internetow na jeden z poniszych adresw. Przekopiuj fragment tekstu w odpowiednie miejsce i wykonaj tumaczenie na jzyk, ktry znasz dobrze. Przenie wynik do programu Word. Oce poprawno przekadu. Adresy translatorw: http://babelfish.altavista.com (tumaczy midzy angielskim, i hiszpaskim, take z rosyjskiego na angielski) http://www.translate.ru (take jzyk rosyjski, w obie strony) http://www.poltran.com/ (angielsko-polski, saby) 40

niemieckim,

francuskim

http://www.foreignword.com/Tools/transnow.htm (przegld systemw translacji) http://www.tranexp.com/, wybra Intertran (chyba kiepski) Konwersacja Porozmawiaj z A.L.I.C.E. Wejd na stron http://alicebot.org i wybierz A.L.I.C.E.!. Najpierw przedstaw si, a potem chwil porozmawiaj z Alice. Sprbuj dowiedzie si np. jaki jest kolor jej wosw, co lubi czyta albo jaki film ostatnio widziaa itd. Jeli wolaby rozmawia w jzyku innym ni angielski, sprbuj poszuka odpowiedniego chatterbota w Internecie. Rwnie program Emacs w Linuksie zawiera interesujc alternatyw Help/Emacs psychiatrics... POZNAJEMY RODOWISKO LINUX. Zrestartuj komputer i wybierz system Linux. Zaloguj si, po czym uruchom uniksowe okienka poleceniem startx. Uruchom Menedera plikw przez ikon Katalog domowy na pulpicie. Widzisz przydzielony Ci fragment drzewa folderw. Jego pooenie to: /home/nazwa uytkownika. Masz w nim (i zwykle tylko w nim) nieograniczone prawa. Moesz np. dowolnie rozbudowywa t ga drzewa. Na razie zaoymy dwa podfoldery: public_html (w przyszoci umiecisz w nim swoj stron internetow) i programy. Potrzebne polecenie to Edycja/Nowy Katalog. Folder public_html trzeba udostpni wszystkim do wykonywania: wskazujesz go, klikasz prawym guzikiem myszy i wybierasz Waciwoci/Prawa dostpu i dodajesz wszystkim prawo wejcia (ale nie zapisu!!! - inaczej moesz narazi si na bardzo przykre konsekwencje). W katalogu programy zakada bdziesz podkatalogi dla kadego pisanego przez Ciebie programu. Powiedzmy, e piszesz program stezenie. Tworzysz wic katalog stezenie i wchodzisz do niego. Zanim zaczniesz pisa program warto utworzy plik o nazwie 'makefile'. Wykonujesz wic Edycja/Utwrz nowe/Plik tekstowy i piszesz nazw makefile. Teraz klikasz prawym guzikiem myszy i wybierasz Otwrz w/Emacs. Wpisujesz nastpujcy tekst (uwanie). Wcicia rb tabulatorem. Sowo test moesz zastpi dowoln nazw, ale musisz zmieni wszystkie jego wystpienia. run: test konsole --noclose -e ./test test: test.cpp c++ -o test test.cpp .PHONY: clean clean: rm test test.o Zapisujesz to (obrazek dyskietki). Moesz teraz przystpi do pisania programu: nie zamykajc programu Emacs otwierasz nowy plik (ikonka: czysta kartka), w dolnej czci ekranu od razu nadajesz mu nazw np. test.cpp (i Enter). Po wpisaniu tekstu programu (przykady znajdziesz w nastpnym rozdziale) i zapisaniu go wykonujesz kompilacj (Tools/Compile/Enter) i jeli nie ma bdw delektujesz si swoim dzieem.

41

PRZYKADY PROGRAMW W JZYKU C++

Opis, jak przygotowa sobie rodowisko do programowania w jzyku C++ w systemie Linux znajdziesz w poprzednim rozdziale skryptu. 1. Wyprowadzanie tekstu #include <iostream.h> main ( ) { cout<<Nigdy wczeniej nie widziaem i - mam nadziej nie zobacz niczego,\n; cout<<co przypominaoby choby w przyblieniu zmian, jaka zasza na jego twarzy.\n; cout<<Na wyrzebionym z koci soniowej obliczu \ malowaa si kolejno ponura duma,\nbezwzgldna potga oraz nieprzytomny strach\n; cout<<wynikajcy z gbokiej i beznadziejnej rozpaczy.; cout<<\n\nJ.Conrad \Jdro ciemnoci\\n; return 0; } W powyszym programie mona uy jednej instrukcji cout i w obrbie jednego cudzysowu zawrze cay tekst oddzielajc poszczeglne zdania podrzdne znakiem \n (wwczas tekst po nim zostanie przeniesiony do nowego wiersza).

Program obliczeniowy. Chcemy napisa program, ktrego zadaniem bdzie policzenie stenia procentowego ze wzoru: m C p = s 100% mr

Zatem mamy dane mas substancji (ms), mas roztworu (mr), wartoci niewiadom jest stenie procentowe takiego roztworu (Cp). Cp, ms oraz mr stanowi bd zmienne w naszym programie. Uwaga: nazwy zmiennych mog by w zasadzie dowolne, ale : Nie mog zawiera polskich znakw (,,, itp.).

42

Musz stanowi jeden wyraz np. poprawna jest nazwa masasubstancji, ale masa substancji - nie. Mog zawiera cyfry, jednake nie mog si od nich zaczyna tj. x1 dobrze, lecz 1x le. #include <iostream.h> main ( ) { cout<<Stenie procentowe\n\n; double Cp,ms,mr; cout<<Podaj mas substancji w [g]:\n; cin>>ms; cout<<Podaj mas roztworu w [g]:\n; cin>>mr; Cp=ms/mr*100; cout<<Stenie procentowe tego roztworu wynosi <<Cp<< %; return 0; } Typ double oznacza, e nasze zmienne s liczbami wymiernymi (dla liczb cakowitych mamy typ int, a dla pojedynczych znakw pisarskich zarezerwowany jest char). Polecenie cin suy do wprowadzania danych z klawiatury (w przeciwiestwie do cout, po ktrym nastpuje wypisanie danego tekstu jeeli dany wyraz lub ich grupa umieszczona zostaa w - lub wartoci wczeniej zdefiniowanej zmiennej).

Po zmodyfikowaniu wiersza zawierajcego rozwizanie w taki oto sposb: cout<<Stenie procentowe roztworu powstaego po rozpuszczeniu <<ms<< [g] substancji w <<mr-ms<< [g] wody wynosi <<Cp<< %; (oczywicie tekst wystpujcy po instrukcji cout musi znajdowa si w jednej linijce), otrzymasz:

43

Instrukcje warunkowe i ptle. Instrukcja warunkowa ma posta: if (warunek) instrukcja 1; else instrukcja 2; interpretacja: jeeli warunek zostanie speniony wykonana zostanie instrukcja 1, w przeciwnym wypadku instrukcja 2. Poniszy program ilustruje wykorzystanie instrukcji warunkowej do sprawdzenia, czy podano poprawnie mas substancji. #include <iostream.h> main ( ) { cout<<Stenie procentowe\n\n; double Cp,ms,mr; cout<<Podaj mas substancji w [g]:\n; cin>>ms; if (ms<0) cout<<Masa substancji powinna by wiksza od zera; else { cout<<Podaj mas roztworu w [g]:\n; cin>>mr; Cp=ms/mr*100; cout<<Stenie procentowe roztworu powstaego po rozpuszczeniu <<ms<< [g] substancji w <<mr-ms<< [g] wody wynosi <<Cp<< %; } return 0; } Wprowad samodzielnie dalsze zmiany w programie, aby zapewni poprawno wszystkich danych wejciowych (w swej obecnej postaci program dopuszcza np. wprowadzenie mr=0; zobacz co si wtedy dzieje). Zauwa, e w przypadku wprowadzeniu bdnych danych program koczy prac komunikatem: Masa substancji powinna by wiksza od zera. Uycie ptli while umoliwi wielokrotne wprowadzanie danych przy zachowaniu przejrzystoci instrukcji skadajcych si na pisany przez Ciebie program. Np.:

44

#include <iostream.h> main ( ) { cout<<Stenie procentowe\n\n; double Cp,ms,mr; cin>>ms; while (ms<0) { cout<<Masa substancji powinna by wiksza od zera; cout<<Podaj mas substancji w [g]:\n; cin>>ms; } cout<<Podaj mas roztworu w [g]:\n; cin>>mr; Cp=ms/mr*100; cout<<Stenie procentowe roztworu powstaego po rozpuszczeniu <<ms<< [g] substancji w <<mr-ms<< [g] wody wynosi <<Cp<< %; return 0; } Powyszy program daleki jest jeszcze od poprawnoci, o czym atwo si przekona wykonujc go z nastpujcymi danymi: a) ms=10 mr=5 b) ms=3 mr=0 Sprbuj wprowadzi odpowiednie poprawki.

3. Lista (instrukcja while) #include <iostream.h> main ( ) { cout<<Temparatura w skali Celsjusza i Fahrenheita\n\nStopnie Celsjusza\tStopnie Fahrenheita\n\n; double C,F,T0,Tk,dT; T0=0; dT=5; Tk=40; C=T0; while (C<=Tk) { F=9/5*C+32; cout<<C<<\t\t\t<<F<<\n; C=C+dT; } }

45

Zaczynamy od temperatury (C) rwnej zero (polecenie: T0=0), rnica midzy dwiema kolejnymi wartociami temperatury wynosi 5C (dT=5), natomiast ostatni temperatur w skali Cesjusza, ktra zostanie przeliczona na stopnie Fahrenheita, bdzie 40C (Tk=40). Wiersz poprzedzajcy instrukcj while, ma na celu zaznaczenie, e pierwsza temperatura (C) wynosi zero. Program mona tak zmodyfikowa, aby jego uytkownik dowolnie wybiera wartoci T0,Tk czy dT (cin, cout). Od tego momentu a do chwili gdy C=40C, program oblicza warto w F (F=9/5*C+32), a nastpnie wypisuje j i przechodzi do nowego wiersza (cout<<C<<\t\t\t<<F<<\n;), po czym oblicza kolejn temperatur w skali Celsjusza, na podstawie ktrej uzyska odpowiadajc jej warto w skali Fahrenheita (C=C+dT, co tumaczymy: nowa warto rwna si poprzedniej powikszonej o liczb dT). 4. Instrukcja switch Umoliwia wybr wykonywanych czynnoci w zalenoci od wartoci jakiej zmiennej. #include<iostream.h> main () { int ocena; cout<<Jak dostae ostatnio ocen z matematyki?\n; cin>>ocena; switch (ocena) { case 1: cout<<Areszt domowy, kucie i gary!\n; case 2: cout<<Szlaban na TV, popraw si!\n;break; case 3: ; case 4: cout<<OK., ale sta Ci na wicej!\n;break; case 5: cout<<Tak trzyma! Zgoda na disco!\n;break; case 6: cout<<Ora et labora ...\n; cout<<A bdziesz wyglda ...\n; cout<<... jak zmora!\n; default: cout<<"Nie kombinuj tyle!\n"; } }

46

W przypadku wprowadzenia cyfry 1 pojawia si napis: Areszt domowy, kucie i gary! Szlaban na TV, popraw si! gdy po linijce case 1 .... nie wystpuje polecenie break. W pozostaych sytuacjach program zwraca odpowied przypisan odpowiednim przypadkom. Zmienn moe by rwnie litera (char), jednak instrukcje musz wyglda nastpujco: case a: W przypadku wyboru wg zmiennej o typie znakowym otrzymamy: #include <iostream.h> #include <math.h> main() { cout<<1) Pole kwadratu wybierz a\n2) Przektna kwadratu wybierz b\n\n; char opcja; cin>>opcja; while (opcja!=a && opcja!='b') { cout<<Wpisz a lub b\n; cin>>opcja; } switch (opcja) { case a: double a,P; cout<<Obliczasz pole kwadratu.\n\nPodaj bok: ; cin>>a; P=a*a; cout<<Pole wynosi: <<P; break; case b: double a,p; cout<<Wybrae obliczanie przektnej kwadratu.\n\nPodaj bok: ; cin>>a; p=a*sqrt(2); cout<<Przektna wynosi: <<p; break; } } Do skorzystania z funkcji pierwiastek kwadratowy konieczne bdzie wczenie pliku math.h. Warunek ptli interpretujemy nastpujco: jeeli wprowadzone wartoci zmiennej opcja bd inne ni a i b, pojawia si proba o podanie wartoci prawidowych.

47

Rwnanie kwadratowe. Ma posta: ax 2 + bx + c = 0 . Podstawowe zaoenie: a 0 . Jeeli nie jest spenione, to mamy do czynienia z rwnaniem liniowym postaci: bx + c = 0 . W przypadku, kiedy b = 0 , w zalenoci od wartoci c mamy do czynienia z rwnaniem sprzecznym bd nieokrelonym. Rwnanie kwadratowe rozwizujemy obliczajc wspczynnik delta:
= b 2 4ac

Moliwe s trzy przypadki: a) < 0 wwczas rwnanie nie posiada rozwiza w zbiorze liczb rzeczywistych, b) = 0 rozwizaniem jest liczba: b x1, 2 = , zwana pierwiastkiem podwjnym 2a c) > 0 istniej dwa rne pierwiastki rwnania: b x1 = 2a b+ x2 = . 2a Zatem naszymi zmiennymi bd liczby i oznaczymy je nastpujco: a,b,c wspczynniki rwnania, delta - , x podwjny pierwiastek, x1,x2 pierwiastki rwnania kwadratowego. W oparciu o powysz analiz napisz wasny program rozwizujcy takie rwnania.

48

TWOJA STRONA W INTERNECIE Uruchom program Quanta (CK1/Programowanie/Quanta Plus). Wybierz kart Standard. Zacznij od czarodziejskiej rdki (Szybki start). W rubryce Tytu wpisz napis, ktry ma si ukaza na pasku okienka w czasie otwierania twej strony, np. Strona Jasia Kowalskiego. Inne pola, ktrych wypenienie w tej chwili moe by celowe, to Autor i Sowa kluczowe. Zgodnie z Polsk Norm naley wybra Zestaw znakw iso-8859-2. Zatwierd OK. Umie kursor wentrz znacznika <body> i na karcie styl wcinij . Zdefinuj kolor ta (background/background color) i tekstu (color). Przesu kursor midzy znaczniki <body> i </body> - tu wprowadza si tre strony. Zacznij od nagwka: Na karcie Fonts wybierz H1 i wpisz odpowiedni tekst niekoniecznie musi to by powtrzenie tytuu, moe by np. <H1>Ja Kowalski wita!</H1>. Wcinij oczko , aby sprawdzi jak w tej chwili prezentuje si strona. Zapisz j pod nazw index.html w folderze public_html. Przy zapisywaniu zwr uwag na wybr waciwego kodowania znakw. Przesu kursor poza znacznik </H1> - najlepiej do nowego wiersza i zajmij si gwn treci strony. Na karcie standardowe masz narzdzia do tworzenia odsyaczy (linkw) i wstawiania obrazkw. Obrazek musisz jednak wczeniej sobie przygotowa (uwaga na prawa autorskie!) i zapisa w katalogu public_html. Odpowiednie formaty to jpg, png lub gif. Rysunki w innych formatach atwo przeksztacisz programem display (uruchamiaj w trybie wierszowym). Odsyacze mog by penymi adresami stron internetowych, nazwami plikw podstron lub nazwami plkw, ktre zamierzasz udostpni do pobierania (np. pliki pdf z (p)reprintami Twych prac). Poszczeglne tematy najlepiej opracowa w oddzielnych plikach .html (np. rodzinka.html, upodobania.html, cv.html, badania.html, publikacje.html...) i zapisa w folderze public_html. Musisz jeszcze zadba o waciwe prawa do tych plikw powinny mie prawo czytania dla wszystkich i nikt poza Tob nie powinien mc ich zapisywa. Trzeba te da prawo wejcia do katalogu domowego, czyli /home/nazwa uytkownika. Uwaga od tej chwili kady moe oglda Twoj witryn! Program Quanta posiada znakomit dokumentacj HTML, PHP, Javascriptu z ktrej mona korzysta w czasie pracy. Poyteczne wskazwki zawiera te strona http://www.farmacja.cm-uj.krakow.pl/~sbozek.

CK Czerwony Kapelusz.

49

DODATEK DRUKOWANIE I SKANOWANIE

Jak skanowa?
Z dowolnego komputera w pracowni mona przeprowadzi skanowanie (skaner stoi obok drukarki), zarwno w Windows jak i w Linuksie. Skutki prb rwnoczesnego skanowania przez kilku uytkownikw nie s znane... WINDOWS 2000. Uruchom program Cygwin (jest np. na pulpicie). W czarnym okienku polece napisz startx&. W kolejnym okienku, ktre si pojawi, wpisz ssh 192.168.2.18 l TwjLogin Y. Po udanym zalogowaniu piszesz scan i dalej powiniene sobie poradzi. Pliki zapisywa si bd w Twoim katalogu domowym na serwerze, czyli na dysku H:. Koczc prac powiniene zamkn program obsugi skanera, a nastpnie si wylogowa, co najatwiej uzyska wciskajc Ctrl-D. W ten sam sposb zamkniesz czarne okienko programu Cygwin. LINUX. W Linuksie otwierasz okienko terminala i dalej wykonujesz te same czynnoci co w przypadku Windows, poczwszy od ssh...

Jak drukowa?
Warunkiem drukowania jest wpacenie depozytu. Moesz tego dokona u asystenta. Przed drukiem upewnij si, e wybrae waciw drukark: hp2300d. Drukarka ta umoliwia rwnie druk dwustronny. W celu skorzystania z tej moliwoci, po wydaniu polecenia druku (np. Plik/Drukuj w programie MS Word) i wciniciu w oknie dialogowym Drukuj przycisku Waciwoci, naley na karcie Wykoczenie zaznaczy kratk Drukuj na obu stronach. Aktualnie nie ma prostej moliwoci drukowania z Linuksa. Dla sprawdzenia stanu swego konta moesz w programie Cygwin (lub w terminalu Linuksa) napisa ssh 192.168.2.18 l TwjLogin /usr/sbin/pqm display TwjLogin. Kiedy moe wprowadzimy wygodniejszy sposb...

50