Professional Documents
Culture Documents
Tygodnik Prawa
Gospodarczego
P R O C E D U R Y K O N T R A K T Y O R Z E C Z N I C T W O
C
SPIS TREŚCI Przewodnik
OPINIA
Przedsiębiorca w nowym kodeksie cywilnym strona C2
Jakie ma prawa i za co odpowiada
małżonek przedsiębiorcy
EKSPERT WYJAŚNIA
Kto ma prawo do służebności gruntowej
Małżonek przedsiębiorcy lub wspólnika spółki handlowej, nawet jeśli sam nie jest
zaangażowany w prowadzenie interesów, z jednej strony czerpie korzyści
po podziale nieruchomości strona C2 z dochodowej firmy, ale z drugiej odpowiada majątkiem wspólnym za długi. Są też
Odpowiedzialność za długi małżonka czynności, na które nawet przedsiębiorca musi uzyskać zgodę męża lub żony.
strony C4–C5
po rozwodzie strona C5
Egzekucja na podstawie wyroku zaocznego
6 PYTAŃ DO
strona C6
Nowe prawo
Jak zgodnie z prawem przeprowadzać kontrole Inwestycje pod kontrolą ekologów
obiektów budowlanych strona C3
P
rojektowane inwestycje będą badane dwa razy, zwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Pierwsza oce-
a ekolodzy dostaną do ręki dodatkowy silniejszy na będzie miała na celu ramowe określenie warunków,
WIERZYTELNOŚCI oręż. Wszystko po to, by lepiej chronić środowisko. które planowane przedsięwzięcie ma spełniać, podczas
15 listopada weszła w życie ustawa z 3 października gdy druga ocena będzie zmierzać do weryfikacji, czy treść
Obowiązki zarządu niewypłacalnej spółki kapitałowej 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego złożonego przez inwestora wniosku o wydanie pozwole-
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska nia na budowę jest zgodna z wydaną wcześniej decyzją
strona C6 oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację
nr 199, poz. 1227). Ustawa nowelizuje m.in. przepisy tego przedsięwzięcia. Ustawa rozszerza więc obowiązek
ORZECZNICTWO SĄDÓW POLSKICH o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, pra- oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko tak-
wa budowlanego, wodnego, ochrony środowiska oraz że na późniejszy etap procesu inwestycyjnego.
Kara umowna nie była uzależniona od wysokości szkody o ochronie przyrody. W nowej ustawie zmienione zostały Powtórna ocena nie musi być jednak regułą. Będzie ona
zasady postępowania w sprawie oceny oddziaływania na przeprowadzona, jeśli organ administracji stwierdzi taką
Niedopuszczalna skarga do sądu administracyjnego środowisko planowanych przedsięwzięć budowlanych. konieczność, np. w sytuacji gdy złożony przez inwestora
Co do zasady realizacja przedsięwzięcia mogącego zna- wniosek o wydanie pozwolenia na budowę zawiera znacz-
strona C7 cząco oddziaływać na środowisko będzie nadal dopusz- ne zmiany w stosunku do projektu inwestycji zgłoszonego
czalna wyłącznie po uzyskaniu decyzji o środowiskowych w trakcie postępowania o wydanie decyzji o środowisko-
uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. To wych uwarunkowaniach. Jeśli więc inwestor sygnalizuje
WYROKI ETS najczęściej przy jej wydawaniu dokonywana będzie ocena chęć budowy stacji benzynowej, a następnie występuje
wpływu planowanej inwestycji na środowisko, bez czego z wnioskiem o pozwolenie na budowę bazy paliwowej, to
Dyskryminacja inwestujących w spółki zagraniczne nie będzie możliwe uzyskanie pozwolenia na budowę. Na musi się liczyć z koniecznością dokonania przez organy
mocy nowej ustawy dotychczasowe kompetencje wojewo- ponownej oceny jego zamierzenia. Przeprowadzenia oce-
Odpowiedzialność za naruszenie prawa konkurencji dów w tym zakresie zostaną przejęte przez nowo powoła- ny będzie mógł się też domagać sam inwestor.
nych 16 dyrektorów regionalnych ochrony środowiska. Organy administracji będą miały obowiązek szczegóło-
Nadrzędność prawa wspólnotowego nad krajowym Ustawodawca doprecyzował przypadki, w których oce- wego informowania o prowadzonych przez siebie postę-
na oddziaływania na środowisko będzie niezbędna. W tym powaniach i decyzjach, które zamierzają podjąć, włączając
strona C8 celu dokonano kategoryzacji przedsięwzięć na te, które w to pozwolenia na budowę – co dotychczas nie miało
mogą oddziaływać na środowisko zawsze znacząco albo miejsca. Ogólnikowe wzmianki o zamieszczeniu w pu-
potencjalnie znacząco, oraz na te, które mogą mieć znaczą- blicznie dostępnym wykazie danych o wniosku inwestora
cy albo potencjalny wpływ na obszary chronione Natura ustąpiły miejsca nakazowi publikacji szczegółowych infor-
2000. W przypadku gdy oddziaływanie ma charakter za- macji w tym zakresie. Organ jest przy tym obowiązany
DYŻUR EKSPERTA wsze znaczący – czy to na środowisko, czy na obszar Natu- uczynić to bez zbędnej zwłoki. Istotną nowością jest, że or-
Czwartek, 20 listopada ra 2000 – przeprowadzenie oceny będzie obligatoryjne. gany będą obowiązane zamieszczać nie tylko informacje
Z kolei w sytuacjach gdy wpływ może być tylko potencjal- o dokumentach mających już moc obowiązującą, ale także
Za co odpowiada małżonek osoby prowadzącej ny, wówczas o tym, czy ocena zostanie przeprowadzona, o projektach dokumentów i opracowaniach, na których się
zdecydują urzędnicy. Nowością jest też to, że w odniesieniu opierają. Dzięki temu zainteresowane podmioty – np. wła-
działalność gospodarczą do inwestycji, mogących mieć wpływ na obszary chronione ściciele gruntów – uzyskają możliwość poznania opraco-
Porad na ten temat będzie udzielał radca Natura 2000, ocena będzie mogła być dokonana przy oka- wywanych dokumentów oraz zgłaszania swych uwag
prawny Paweł Kalinowski, ekspert z Kancelarii zji wydawania jakiejkolwiek decyzji administracyjnej, któ- i wniosków już na etapie ich tworzenia. Ewentualne spory
Prawnej Casus. ra jest wymagana dla tego przedsięwzięcia. Może więc się i zastrzeżenia będą więc rozstrzygane znacznie wcześniej,
zdarzyć, że organ zdecyduje się dokonać oceny przy okazji jeszcze przed zatwierdzeniem projektów przez organ.
DZWOŃ w godz. 10.00–12.00 wydawania decyzji zezwalającej na wycinkę drzew. Przy Organizacje ekologiczne będą mogły zgłaszać udział
tej okazji ustawodawca dokonał także istotnej zmiany pra- w postępowaniu na dowolnym jego etapie, bez koniecz-
pod nr tel. (0-22) 531 49 72 wa budowlanego. Uznał on, iż wszelkie przedsięwzięcia, ności uzasadniania swego zainteresowania sprawą, a na-
dla których niezbędne jest dokonanie oceny oddziaływania wet skarżyć decyzje organów, nawet jeśli nie brały wcze-
na środowisko lub obszary Natura 2000, będą wymagać śniej udziału w postępowaniu. Inwestorzy muszą zatem
Za tydzień uzyskania pozwolenia na budowę, a nie – jak dotychczas –
jedynie zgłoszenia. Jeśli więc budowa niewielkiego wolno
liczyć się z większą presją społeczną, by ich przedsięwzię-
cia budowlane były przyjazne dla środowiska. Wydaje się
stojącego parterowego budynku gospodarczego będzie od- też, że może to powodować większą przewlekłość postę-
działywała znacząco na środowisko, to inwestor będzie powań w sprawach inwestycji bardziej dla ekologów
musiał uzyskać pozwolenie na jego budowę. drażliwych – takich jak drogi, centra handlowe czy osie-
Najnowsze orzecznictwo Nowa ustawa wprowadza możliwość przeprowadzenia dla mieszkaniowe.■
dwukrotnej oceny oddziaływania na środowisko – po raz PAWEŁ NOWAK
w sprawach gospodarczych pierwszy w postępowaniu w sprawie wydania decyzji aplikant radcowski w Kancelarii Lovells
o środowiskowych uwarunkowaniach, a powtórnie w pro- ANNA WIŚNIEWSKA
cesie wydawania pozwolenia na budowę oraz decyzji o ze- prawnik w Kancelarii Lovells
T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O nr 225
C 2
WAŻNE ZMIANY, WAŻNE TERMINY
komentarze – opinie
OPINIA
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
6 pytań do... C 3
Jak zgodnie z prawem przeprowadzać kontrole
obiektów budowlanych
Organami uprawnionymi do egzekwowania obo-
Anny Macińskiej, dyrektora Departamentu Prawno-Organizacyjnego w Głównym wiązków nakładanych przepisami ustawy – Prawo
Urzędzie Nadzoru Budowlanego budowlane są powiatowi i wojewódzcy inspektorzy
nadzoru budowlanego. Organy te mogą żądać przy wy-
ZADAJ PYTANIE EKSPERTOWI gp@infor.pl konywaniu zadań określonych przepisami prawa bu-
dowlanego od właściciela lub zarządcy obiektu budow-
lanego informacji lub udostępnienia dokumentów
związanych z utrzymaniem i użytkowaniem obiektu
budowlanego, np. protokołów z kontroli okresowych.
W jakich budynkach należy przeprowadzić Czy nie istnieje zagrożenie, że kontrole:
1 kontrolę ich stanu technicznego dwukrotnie
3 roczna i pięcioletnia będą się dublować?
W przypadku kontroli dokonywanej co najmniej dwa
razy w roku osoba dokonująca kontroli jest obowiąza-
w ciągu roku – w tym do 30 listopada? na bezzwłocznie pisemnie zawiadomić właściwy organ
Zakres kontroli pięcioletniej i kontroli rocznej jest nadzoru budowlanego o przeprowadzonej kontroli.
Obowiązek ten dotyczy budynków, które posiadają różny, z wyjątkiem części budowlanej kontroli rocznej, W odniesieniu do pozostałych kontroli ustawodawca
powierzchnię zabudowy przekraczającą 2 tys. mkw. który pokrywa się z zakresem kontroli pięcioletniej. takiego wymogu nie wprowadził.
(bez względu na powierzchnię dachu) oraz innych niż Oznacza to, że właściciel lub zarządca w roku kalenda- Właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu budow-
budynki obiektów budowlanych o powierzchni dachu rzowym, w którym przypada kontrola pięcioletnia, mo- lanego, na których spoczywają obowiązki w zakresie
przekraczającej 1 tys. mkw. W takich obiektach kon- że przeprowadzić jedną kontrolę, która obejmowałaby napraw, określone w przepisach odrębnych bądź umo-
trolę ich stanu technicznego właściciele i zarządcy mu- zakres kontroli rocznej i pięcioletniej. Jednak sporzą- wach, są obowiązani w czasie lub bezpośrednio po
szą przeprowadzić co najmniej dwa razy w roku – dzany z takiej kontroli protokół powinien zawierać in- przeprowadzonej kontroli usunąć stwierdzone uszko-
przed i po okresie zimowym w terminach do 31 maja formacje świadczące o spełnieniu obowiązków związa- dzenia oraz uzupełnić braki, które mogłyby spowodo-
oraz do 30 listopada (art. 62 ust. 1 pkt 3 ustawy prawo nych zarówno z przeprowadzenia kontroli rocznej, jak wać zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeń-
budowlane). i pięcioletniej. Przeprowadzenie takiej kontroli nie stwa mienia bądź środowiska, a w szczególności kata-
zwalnia też właściciela bądź zarządcy z przeprowadze- strofę budowlaną, pożar, wybuch, porażenie prądem
nia dodatkowej kontroli w terminie do 31 maja albo do elektrycznym albo zatrucie gazem.
Czy właściciele i zarządcy pozostałych 30 listopada. Obowiązek ten powinien być potwierdzony w proto-
2 budynków są zwolnieni z obowiązku kole z kontroli obiektu budowlanego. Osoba dokonują-
kontroli ich stanu technicznego? ca kontroli jest obowiązana bezzwłocznie przesłać ko-
Jakie kwalifikacje musi posiadać osoba pię tego protokołu do właściwego organu, czyli z regu-
Nie, ale takie kontrole okresowe mogą wykonywać
4 przeprowadzająca okresowe kontrole? ły powiatowego inspektora nadzoru budowlanego (wo-
rzadziej. Co najmniej raz w roku muszą sprawdzać jewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego –
stan techniczny elementów budynku, budowli i insta- Kontrolę stanu technicznego obiektów budowlanych w przypadku niektórych obiektów), który po otrzyma-
lacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne (poza kontrolami instalacji elektrycznych, pioruno- niu kopii protokołu przeprowadza bezzwłocznie kon-
i niszczące działania czynników występujących pod- chronnych, gazowych i – w pewnej mierze – przewo- trolę obiektu budowlanego, by potwierdzić usunięcie
czas użytkowania obiektu. Muszą też sprawdzać in- dów kominowych) mogą przeprowadzać wyłącznie stwierdzonych uszkodzeń oraz uzupełnienie braków.
stalacje i urządzenia służące ochronie środowiska, osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpo-
a także instalacje gazowe oraz przewody kominowe: wiedniej specjalności i odpowiednim zakresie. W za-
dymowe, spalinowe i wentylacyjne (art. 62 ust. 1 leżności od przedmiotu okresowej kontroli upoważnio- Jakie sankcje grożą właścicielowi (zarządcy)
pkt 1 p.b.). ną do jej dokonania będzie osoba, która dysponuje
6 budynku za niewypełnienie tego obowiązku?
Ustawodawca taką kontrolę nakazuje przeprowa- uprawnieniami do projektowania lub kierowania robo-
dzać raz w każdym roku kalendarzowym. Oznacza to, tami budowlanymi w specjalności konstrukcyjno-bu- Zgodnie z art. 91a ustawy – Prawo budowlane kto
że odstęp czasu między datą kontroli w danym roku dowlanej bądź uprawnieniami do projektowania lub nie spełnia obowiązku utrzymania obiektu budowlane-
a datą kontroli w roku poprzednim nie musi być równy kierowania robotami budowlanymi w specjalności in- go w należytym stanie technicznym, użytkuje obiekt
365 dni, tj. 1 rok. Należy dodać, że z obowiązku co- stalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń ciepl- w sposób niezgodny z przepisami lub nie zapewnia
rocznego sprawdzenia stanu technicznego elementów nych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i ka- bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego,
budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe nalizacyjnych, a także uprawnieniami budowlanymi do podlega grzywnie nie mniejszej niż 100 stawek dzien-
wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników projektowania lub kierowania robotami budowlanymi nych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
występujących podczas użytkowania obiektu, instalacji w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji wolności do roku. Natomiast karze grzywny podlega
i urządzeń służących ochronie środowiska ustawodaw- i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych w za- ten, kto nie spełnia obowiązku przeprowadzania okre-
ca zwolnił m.in. właścicieli i zarządców budynków leżności od zakresu posiadanych uprawnień. Przy czym sowych kontroli lub nie prześle protokołu w przypadku
mieszkalnych jednorodzinnych, obiektów budowla- nie ma znaczenia specjalizacja uprawnień budowla- kontroli przeprowadzanej dwa razy w roku.■
nych budownictwa zagrodowego i letniskowego. nych w ramach posiadanej specjalności budowlanej. Rozmawiała TERESA SIUDEM
Obiekty te podlegają jednak kontroli rocznej w pozo- Uzyskanie specjalizacji techniczno-budowlanej wska-
stałym zakresie, jeśli posiadają elementy podlegające zuje bowiem na to, że dana osoba oprócz posiadania
sprawdzeniom. przygotowania ogólnego w danej specjalności uzyskała PODSTAWA PRAWNA
Co najmniej raz na pięć lat należy przeprowadzać wiedzę specjalistyczną w specjalizacji wskazanej
kontrolę polegającą na sprawdzeniu stanu techniczne- w uprawnieniach. ■ Ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U.
go i przydatności do użytkowania obiektu budowlane- Specjalizacja nie może rozszerzać ani ograniczać za- z 2006 r. nr 156, poz. 1118 ze zm.).
go, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia. kresu uzyskanych uprawnień budowlanych. Wykaz ■ Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z 28
Kontrolą tą powinno być objęte również badanie insta- wszystkich specjalizacji techniczno-budowlanych wy- kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicz-
lacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu odrębnionych w specjalnościach budowlanych określa nych w budownictwie (Dz.U. nr 83, poz. 578).
sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środ- rozporządzenie ministra transportu i budownictwa
ków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewo- z 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji
dów oraz uziemień instalacji i aparatów (art. 62 technicznych w budownictwie. W rezultacie posiada-
ust. 1 pkt 2 p.b.). nie wyłącznie uprawnień w specjalności konstrukcyj-
Poza tym, co bardzo istotne, w razie wystąpienia no-budowlanej nie będzie upoważniało do przepro-
czynników zewnętrznych oddziaływujących na obiekt, wadzania okresowej kontroli wszystkich elementów
takich m.in. jak: wyładowania atmosferyczne, wstrząsy budynku. Natomiast posiadanie uprawnień w specjal-
sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosfe- ności konstrukcyjno-budowlanej upoważnia do wyko- Anna Macińska
ryczne, pożary lub powodzie, w wyniku których nastę- nywania sprawdzeń w zakresie części konstrukcyjno-
puje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośred- -budowlanej kontroli rocznej i pięcioletniej. ekspert prawa budowlanego,
nie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodo- dyrektor Departamentu
wać zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeń- Prawno-Organizacyjnego
stwa mienia lub środowiska – należy każdorazowo Kto i w jaki sposób sprawdza, czy właści- w Głównym Urzędzie Nadzoru
przeprowadzić kontrolę bezpiecznego użytkowania
5 ciel (zarządca) przeprowadził kontrolę sta- Budowlanego
obiektu. nu technicznego budynku?
C 4 przewodnik
Jakie ma prawa i za co odpowiada
małżonek przedsiębiorcy
Małżonek przedsiębiorcy lub wspólnika spółki handlowej, nawet jeśli sam nie jest zaangażowany
w prowadzenie interesów, to z jednej strony czerpie korzyści z dochodowej firmy, ale z drugiej
odpowiada majątkiem wspólnym za długi. Są też czynności, na które nawet przedsiębiorca musi
uzyskać zgodę męża lub żony.
B
ez względu na to, czy interesy prowadzi tylko jeden z mał- Dłużnik nie powinien też mieć w tego rodzaju sprawach możli-
żonków, czy obydwoje, prawa i obowiązki żony lub męża wości blokowania postępowania. A mógłby mu to zapewnić sta- siński postanowił sprzedać całą prowadzoną przez siebie firmę wraz
przedsiębiorcy, względnie wspólnika spółki handlowej za- tus uczestnika. z działką, na której postawił magazyny, musi uzyskać zgodę pani Iksiń-
leżą przede wszystkim od ustroju majątkowego panującego mię- skiej. Tak samo byłoby, gdyby chciał obciążyć prowadzone przez siebie
dzy nimi. Małżonków może bowiem łączyć wspólność majątko- Zgoda małżonka przedsiębiorstwo czy wydzierżawić je. Musi przy tym pamiętać, że zgo-
wa (ustawowa lub umowna) lub rozdzielność powstająca na kil- W wypadku wspólności majątkowej łączącej małżonków, i to da żony będzie potrzebna już przy zawieraniu umowy przedwstępnej.
ka sposobów. Najczęstsza jest wspólnota, która rozpoczyna się bez względu na to, czy wynika ona z ustawy, czy z umowy, Pani Iksińska będzie mogła oczywiście wyrazić swą akceptację przy
na mocy ustawy (art. 31 kodeksu rodzinnego opiekuńczego) przedmiotami służącymi do wykonywania zawodu lub prowa- okazji podpisywania tej umowy przez męża u notariusza. Takiej bowiem
z chwilą zawarcia małżeństwa, jeżeli oczywiście wstępujący dzenia działalności zarobkowej mąż i żona zarządzają samo- szczególnej formy wymaga zbycie przedsiębiorstwa, w skład którego
w związek nie podpiszą wcześniej intercyzy wykluczającej taki dzielnie (art. 36 par. 3 k.r.o.). I choć – co do zasady – małżonek wchodzi nieruchomość. Gdyby przedsiębiorstwo nie obejmowało nie-
stan rzeczy. Nie bez znaczenia jest też, z jakiego majątku – osobi- może sprzeciwić się czynności zamierzonej przez połowicę, to ruchomości, to do zbycia go wystarczyłaby forma pisemna z podpisami
stego czy wspólnego – powstało przedsiębiorstwo małżonka pro- nie dotyczy to m.in. czynności podejmowanych w toku działal-
notarialnie poświadczonymi (art. 751 k.c.). Kontrahent obawiając się,
wadzącego działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewi- ności zarobkowej, a więc także gospodarczej (art. 361 par.
dencji bądź skąd pochodziły środki wniesione przez małżonka 1 k.r.o.). Nie może więc np. żona jednoosobowego przedsiębior- że pan Iksiński mógłby zmienić zdanie i zrezygnować ze sprzedaży, za-
do spółki. cy skutecznie nie zgodzić się na podpisanie przez niego dużego żądał od niego stawienia się przed notariuszem już wtedy, kiedy uzgod-
kontraktu handlowego. Trzeba przy tym pamiętać, że jeśli cho- nili precyzyjnie warunki transakcji, ale nie mogli jej jeszcze sfinalizować.
Przy wspólności majątkowej dzi o zgodę na dokonanie czynności związanej z posługiwaniem Umowa przedwstępna zaś – jeżeli czyni zadość wymaganiom, od któ-
Zasadą jest, że długi męża lub żony zaangażowanych w dzia- się majątkiem wspólnym, to nie ma znaczenia, czy w grę wcho- rych zależy ważność umowy przyrzeczonej (art. 390 k.c.) – pozwala do-
łalność gospodarczą mogą być przymusowo ściągnięte z mająt- dzi zarząd zwykły, czy zostałby przekroczony jego zakres. Po- chodzić zawarcia umowy ostatecznej.
ku wspólnego zgromadzonego przez małżonków w czasie mał- dobnie potrzeba zgody drugiego małżonka nie wiąże się z po-
żeństwa. Dzieje się tak po uzyskaniu przez wierzyciela klauzuli działem na czynności obrotu konsumenckiego i profesjonalne-
wykonalności przeciwko żonie lub mężowi dłużnika. Niemniej go. Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera natomiast zamknięty leżących do majątku wspólnego, zawarta bez wymaganej zgody
odpowiedzialność małżonka została ograniczona do przedsię- katalog czynności, do których dokonania potrzebna jest taka ak- małżonka, nie powoduje (do czasu) nieważności samej umowy.
biorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego. Wierzyciel ceptacja (art. 37 par. 1 k.r.o.). Dlatego wszystko, co prowadzi do Powstaje wówczas stan bezskuteczności zawieszonej. Trwa on
musi przy tym wykazać dokumentem urzędowym lub prywat- zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia go- do chwili potwierdzenia umowy albo odmowy. W tym czasie
nym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym (orzeczeniem są- spodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa należącego do mająt- kontrakt wiąże strony. Dopiero odmowa potwierdzenia albo
dowym, ugodą zawartą przed sądem czy aktem notarialnym, ku wspólnego, wymaga zgody żony lub męża – osoby prowa- ustanie możliwości wyrażenia akceptacji wskutek upływu czasu
w którym dłużnik poddał się egzekucji) wierzytelność powstała dzącej działalność gospodarczą (art. 37 par. 1 pkt 4 k.r.o.). wyznaczonego przez kontrahenta na potwierdzenie (art. 37
w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa (art. 7871 k.p.c.). Zgoda na wiele czynności prowadzących do jednego celu mo- par. 3 k.r.o.) powoduje, że umowa jest bezwzględnie nieważna,
Co więcej, 16 października 2008 r. Sąd Najwyższy podjął że być wyrażona jednorazowo (np. gdy chodzi o sprzedaż przed- i to od chwili jej zawarcia.
uchwałę w sprawie III CZP 85/08, z której wynika, że dłużnik nie siębiorstwa, to małżonek nie musi prosić o pozwolenie najpierw Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody połowicy
jest uczestnikiem postępowania o nadanie klauzuli wykonalno- na złożenie oferty, potem na zawarcie umowy przedwstępnej, albo zobowiązanie przedsiębiorcy nie wynika z czynności praw-
ści przeciwko jego małżonkowi w trybie art. 787 k.p.c. Tym sa- wreszcie przenoszącej własność). Podobnie jak np. w jednym nej, wierzyciel może żądać zaspokojenia m.in. z dochodów uzy-
mym – nawet jeśli sprawa jest na tyle dawna, że w czasie orzeka- akcie notarialnym można wyrazić zgodę na kilka różnych czyn- skanych przez dłużnika z działalności zarobkowej (także z pro-
nia obowiązywała stara wersja art. 787 k.p.c., zgodnie z którą ności – powiedzmy – na sprzedaż gospodarstwa rolnego, które wadzenia firmy), a jeśli wierzytelność powstała w związku
sąd powinien był wysłuchać dłużnika przed nadaniem klauzuli jest własnością małżonków i całego przedsiębiorstwa prowadzo- z prowadzeniem przedsiębiorstwa, to także z przedmiotów ma-
nego przez męża. Niemniej ogólne wyrażenie zgody na działa- jątkowych wchodzących w jego skład (art. 41 par. 2 k.r.o.).
nia określonego rodzaju (np. na obciążanie nieruchomości) nie
PRZYKŁAD GOSPODARSTWO DLA FIRMY może być uznane za wystarczające do dokonania konkretnej Małżonkowie w księdze
czynności (np. obciążenia hipoteką gruntu małżonków, na któ- Zawsze, gdy w skład przedsiębiorstwa wchodzi nierucho-
Pani Igrekowska podpisała przed notariuszem umowę, w której kupi- rym stoją firmowe magazyny męża). mość stanowiąca współwłasność małżonków, w księdze wieczy-
ła od rolnika gospodarstwo. Ziemia miała służyć rozszerzeniu działal- Jeżeli chodzi o stronę techniczną tych zgód, to nie muszą one stej powinni być wpisani oni obydwoje. Jeśli natomiast wpisany
ności gospodarczej jej przedsiębiorstwa. Nie poprosiła o zgodę męża obejmować szczegółów zamierzonej czynności ani nie ma obo- jest jako właściciel np. tylko mąż, to zgodnie z zasadą rękojmi
(art. 37 par. 1 pkt 3 k.r.o.), którego nie było wówczas w kraju. Potem wiązku kierowania ich do kontrahenta małżonka. Wystarczy, że wiary publicznej ksiąg wieczystych sprzedaż takiego gruntu, bu-
wszyscy zapomnieli o konieczności uzyskania od niego potwierdze- akceptacja dotrze do małżonka dokonującego czynności, choć dynku czy lokalu jest ważna i skuteczna bez zgody lub potwier-
nia (państwa Igrekowskich łączy ustawowa wspólność majątkowa). w praktyce taka sytuacja może rodzić trudności dowodowe dla dzenia przez żonę. Ta sama reguła dotyczy zbycia użytkowania
Cenę kupująca miała uiścić w ratach, ale dwóch ostatnich należno- osoby, z którą przedsiębiorca się umawia. wieczystego. A wynika ona z art. 38 k.r.o., który mówi, że jeśli na
Zgoda powinna być wyrażona w formie wymaganej dla czyn- podstawie czynności prawnej dokonanej przez jednego małżon-
ści nie zapłaciła. Wierzyciel będzie więc mógł ściągnąć dług z należą-
ności, której dotyczy (art. 63 par. 2 k.c.). Skutek tego jest taki, że ka bez wymaganej zgody drugiego osoba trzecia nabywa prawo,
cych do majątku wspólnego państwa Igrekowskich przedmiotów jeśli zostanie wyrażona bez zachowania formy zastrzeżonej to stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie tych, którzy
wchodzących w skład przedsiębiorstwa prowadzonego przez panią w ustawie dla czynności, z którą się wiąże, to może być albo nie- w dobrej wierze dokonali czynności prawnej z osobą nieupraw-
Igrekowską. Wcześniej jednak musi wystąpić do sądu z wnioskiem skuteczna, albo nawet nieważna (art. 63 par. 2 k.c.). Skoro więc nioną do rozporządzania prawem. Małżonek nieujawniony
o nadanie wyrokowi, który uzyska przeciw pani Igrekowskiej klauzuli zbycie przedsiębiorstwa wymaga co najmniej notarialnego po- w księdze nie jest jednak bezradny. Może i powinien żądać usu-
wykonalności również przeciw jej mężowi. Jego odpowiedzialność świadczenia podpisów pod pisemną umową (art. 751 par. nięcia niezgodności treści księgi z rzeczywistym stanem praw-
będzie graniczona do przedmiotów przedsiębiorstwa, które wchodzą 1 k.c.), to trzeba założyć, że zgoda na taką czynność w innej for- nym (art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece).
w skład majątku wspólnego, czyli zostały kupione z funduszy rodziny, mie byłaby nieważna (art. 73 par. 2). Akceptacja poczynań mał-
a nie z majątku osobistego pani Igrekowskiej, tzn. z pieniędzy odzie- żonka może być wyrażona przed dokonaniem czynności lub Intercyza nie dobra na wszystko
dziczonych przez nią po matce. Rolnik powinien wykazać przy tym równocześnie z nią. Kiedy zaś przedsiębiorca i jego kontrahent Gdy małżonkowie zawierają umowę majątkową (dla jej waż-
dokumentem urzędowym lub prywatnym, że wierzytelność powstała uzyskują ją post factum, to jest to potwierdzenie (ma moc ności konieczna jest forma aktu notarialnego), zaczyna ich obo-
w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Będzie miał taką możli- wsteczną od daty czynności – art. 63 par. 1 k.c.). Jest to jednak wiązywać rozdzielność majątkowa. Wówczas zostaje zniesiona
wość, ponieważ z listu, jaki przysłała do niego pani Igrekowska, za- dopuszczalne tylko w stosunku do umów. Nie dotyczy jedno- zasada współodpowiedzialności za zobowiązania tego, kto jest
nim sfinalizowali transakcję, wynikało, że szuka ziemi, na której jej fir- stronnych czynności prawnych. dłużnikiem. Przeważnie dzieje się to od momentu zawarcia inter-
ma będzie uprawiała sadzonki. Trzeba przy tym pamiętać, że wyrażenie zgody na dokonanie cyzy, choć możliwe jest też ustalenie daty późniejszej. Niedopusz-
czynności nie sprawia, że małżonek przedsiębiorcy staje się jej czalne jest natomiast umowne wyłączenie jej z datą wsteczną (ta-
Jeżeli strona umowy poniosła szkodę z powodu braku koniecznej
stroną. W tej relacji pozostaje osobą trzecią. Podobnie jak wtedy, ką wadzę ma tylko sąd, któremu wolno znieść wspólność ustawo-
zgody małżonka, to naprawienia jej nie może dochodzić z majątku kiedy dłużnikiem jest tylko jeden małżonek, a wierzyciel może wą od chwili powstania ważnych powodów uzasadniających tego
wspólnego (art. 41 par. 1 k.r.o.), lecz tylko ze składników majątku zaspokoić się z całego majątku wspólnego męża i żony, to drugie rodzaju ingerencję). Zasada wspólnej odpowiedzialności mał-
osobistego małżonka, który zawarł umowę, oraz z przedmiotów ma- nie staje się współdłużnikiem, a tylko odpowiada za cudzy dług. żonków nie dotyczy więc zobowiązań, które zostały zaciągnięte
jątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa należącego do Nie zmienia jednak faktu, że jeśli przedsiębiorca zaciągnął zo- po podpisaniu intercyzy. Niemniej samo jej wejście w życie nie
majątku wspólnego. Natomiast kontrahent umowy z jednym z mał- bowiązanie za zgodą małżonka, wierzyciel może żądać zaspoko- powoduje automatycznego wyłączenia odpowiedzialności
żonków, zawartej bez wymaganej zgody, który celowo nie żąda po- jenia także z majątku wspólnego (art. 41 par. 1 k.r.o.). współmałżonka prowadzącego interesy. Przedsiębiorca, który za-
twierdzenia i wyrządza tym szkodę osobie trzeciej, ponosi odpowie- warł ze swą połowicą umowę majątkową, powinien poinformo-
dzialność z tytułu czynu niedozwolonego (art. 415 k.c.) – orzekł SN Bez zgody wać o tym wierzycieli. I to przed powstaniem wierzytelności.
w wyroku z 13 czerwca 2001 r. – II CKN 507/00. Umowa prowadząca do zbycia, obciążenia, odpłatnego naby- Małżonek może bowiem powoływać się na taki kontrakt wobec
cia lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub gospodarstwa na- wierzycieli jedynie wtedy, kiedy wiedzieli o jego zawarciu i znali
nr 225 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O
przewodnik
jego rodzaj (art. 471 k.r.o.). Dlatego małżonek wspólnika osobo- ją rozszerzy. Ograniczenie może sprowadzać się do ryzykowania
PRZYKŁAD ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA
C 5
wej spółki handlowej (np. jawnej – zgodnie z art. 27 k.s.h.) może jedynie majątkiem osobistym dłużnika albo i tym, i tylko niektó-
i powinien żądać wpisania do rejestru przedsiębiorców w Krajo- rymi przedmiotami należącymi do majątku wspólnego (np. ru- I DZIEDZICZENIE
wym Rejestrze Sądowym wzmianki o rozdzielającej ich majątek chomościami wchodzącymi w skład wspólnego przedsiębior-
umowie. Artykuł 14 ustawy o KRS stanowi bowiem, że podmiot stwa małżonków). Niestety małżonek prowadzący działalność Pan Zetowski, przedsiębiorca, zginął w wypadku samochodowym.
obowiązany do złożenia wniosku o wpis do rejestru nie może po- gospodarczą może też rozciągnąć swą odpowiedzialność wobec Dziedziczy po nim tylko żona. Państwo Zetowscy podpisali przed ślu-
woływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na kontrahenta na cały majątek wspólny. Odpowiadałby wówczas bem intercyzę mówiącą o rozdzielności majątkowej. Firma zmarłego
dane, które nie zostały wpisane lub uległy wykreśleniu. Z drugiej nie tylko przedsiębiorstwem należącym do majątku wspólnego,
zalegała z podatkami. Tymczasem spadkobiercy podatnika przejmują
strony nikt nie może zasłaniać się nieznajomością treści wpisu ale i np. domem, który nie ma nic wspólnego z jego interesami.
w rejestrze (art. 16 u. o KRS). Poza tym domniemywa się, że da- Zawarcie takiej umowy jest o tyle niewygodne dla małżonka, że przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa
ne z rejestru są prawdziwe (art. 17 u. o KRS). Mimo to ani w prak- nie wymaga jego zgody, jeżeli ta szersza odpowiedzialność nie i obowiązki spadkodawcy (art. 97 par. 1 Ordynacji podatkowej). Nie-
tyce, ani nawet w teorii sprawa nie jest tak prosta. W razie proble- prowadzi bezpośrednio do zbycia nieruchomości czy przedsię- mniej do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatko-
mów to na małżonkach spoczywa ciężar dowodu, że umowę za- biorstwa należących do majątku wspólnego. we spadkodawcy stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o przyjęciu
warli. Dzieje się tak np. w przypadku przedsiębiorców wpisanych Ponieważ odpowiedzialność małżonka dłużnika jest pochod- i odrzuceniu spadku, a także o odpowiedzialności za długi spadkowe
do ewidencji działalności gospodarczej, gdzie nie zamieszcza się ną ich wspólności majątkowej, ważne jest, kiedy powstała wie- (art. 98 par. 1 o. p.). Dlatego pani Zetowska odrzuciła spadek (miesz-
takiej wzmianki jak w rejestrze przedsiębiorców. Tym samym rzytelność. O tym, że pochodzi sprzed powstania wspólności kanie i tak należało do niej). Została więc wyłączona od dziedziczenia
osoby prowadzące w najprostszej formie prawnej działalność po- (sprzed ślubu albo sprzed podpisania umowy o wspólności ma- tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku (art. 1020 k.c.), czyli uniknęła
winny za każdym razem powiadamiać kontrahentów o umowie jątkowej), decyduje nie tyle chwila wymagalności zobowiąza- odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spadkodawcy.
wyłączającej w ich małżeństwie ustawową wspólność. Mogą nia, co czas zdarzenia, z którego ono wynikło (zawarcia umowy,
w każdej umowie zapisywać wzmiankę o rozdzielności majątko- wyrządzenia szkody).
wej, powiedzmy, przy podawaniu standardowych informacji dzy nimi wspólność. Wolno im to jednak zrobić dopiero po po-
o stronie. Uchroni to i przedsiębiorców, i ich małżonków przed Za dług wspólnej firmy dzieleniu majątku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzycie-
ewentualnymi zarzutami ze strony wierzycieli, że nie wiedzieli Nie jest też łatwo małżonkowi przedsiębiorcy uwolnić się od la zabezpieczenia czy wreszcie w najprostszej sytuacji – po za-
o rozdzielności majątkowej (druga strona podpisując umowę długów, za które odpowiada częścią majątku wspólnego, np. spokojeniu wierzytelności. W najgorszym razie mogą podpisać
z taką informacją potwierdza, że wie). W innych wypadkach udziałem w przedsiębiorstwie. Za obciążenia, za które małżon- intercyzę po trzech latach od ustanowienia rozdzielności (art. 52
przydatna jest podpisana kopia zawiadomienia albo potwierdze- kowie odpowiadają solidarnie w czasie trwania wspólności, od- par. 3 k.r.o.).
nie doręczenia listu poleconego w tej sprawie. powiadają tak samo po jej ustaniu, czyli po rozwodzie, separacji,
Intercyza nie jest jednak antidotum na egzekucję z majątku podpisaniu intercyzy rozdzielającej majątek, zniesieniu wspól- W razie upadłości
małżonków. Nie wyłącza bowiem nadania klauzuli wykonalno- ności wyrokiem sądu, albo jej ustaniu wskutek upadłości, Z chwilą ogłoszenia upadłości jednego z małżonków jego
ści przeciwko mężowi lub żonie dłużnika, choć z ograniczeniem względnie ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków. Sąd wspólność majątkowa ustaje z mocy prawa. Majątek wspólny
odpowiedzialności do przedsiębiorstwa, które należałoby do może wprawdzie zobowiązać jednego z małżonków do spłace- wchodzi do masy upadłości. W związku z tym podział majątku
majątku wspólnego, gdyby umowy majątkowej nie zawarto. nia wspólnych zobowiązań i zwolnić męża lub żonę z obowiąz- wspólnego zostaje wyłączony (art. 124 ust. 1 prawa upadłościo-
Wówczas małżonkom pozostaje powództwo przeciwegzekucyj- ku spłaty zadłużenia wspólnego przedsiębiorstwa. Może też wego i naprawczego). Domniemywa się bowiem, że majątek
ne, jeżeli oczywiście intercyza była skuteczna wobec wierzycie- wskazać części, w jakich małżonkowie powinni spłacić dług, ale wspólny powstały w czasie prowadzenia przedsiębiorstwa przez
la (art. 7872 k.p.c.). takie orzeczenie nie jest bezwzględnie wiążące dla wierzyciela. jednego z małżonków (tego, który upadł) został nabyty ze środ-
Komornik powinien się też wstrzymać z prowadzeniem egze- Tym samym może on – mimo wszystko – żądać spłaty całego ków pochodzących z dochodów przedsiębiorstwa (art. 124
kucji, jeżeli przed jej rozpoczęciem dłużnik lub jego małżonek długu od każdego z małżonków. Wyjątek stanowi sytuacja, ust. 4 p.u.n.). Poza tym – zgodnie z kodeksem rodzinnym i opie-
podniósłby zarzut wynikający z umowy małżeńskiej oraz przedło- w której wierzyciel zgodził się na przypisanie należności tylko kuńczym – majątek wspólny małżonków służy m.in. do zaspoko-
żyłby niebudzący wątpliwości pisemny dowód, że zawarcie umo- mężowi lub żonie bądź zgodził się na określony podział długu jenia wierzycieli również wtedy, kiedy dłużnikiem jest tylko mąż
wy majątkowej i jej rodzaj były wierzycielowi znane (np. umowę między małżonków. lub żona.
z taką informacją podpisaną przez wierzyciela). Tenże komornik Prawo upadłościowe i naprawcze chroni wierzycieli także
ma jednocześnie obowiązek egzekucji. Powinien też niezwłocznie Rozdzielność z woli wierzyciela przed zniesieniem współwłasności, po którym miałoby nastąpić
zawiadomić wierzyciela o przyczynach wstrzymania czynności. Od 20 stycznia 2008 r. wierzyciel jednego z małżonków mo- przeniesienie majątku przyszłego upadłego do majątku odręb-
Na żądanie wierzyciela komornik niezwłocznie dokona jednak że skierować do sądu wniosek o ustanowienie rozdzielności ma- nego jego małżonka. Zniesienie wspólności lub jej ograniczenie
czynności, która uległa wstrzymaniu (art. 822 k.p.c.). jątkowej (art. 52 par. 1a k.r.o.). W czasie trwania wspólności jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wówczas,
ustawowej nie może bowiem żądać zaspokojenia z udziału, jaki gdy umowa została zawarta co najmniej dwa lata przed złoże-
Małżonek dłużnika traci przypadłby dłużnikowi po podziale (art. 42 k.r.o.). Dzieje się tak niem wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 126 p.u.n.).■
Podstawową zasadą jest, że wierzyciel może żądać zaspokoje- dlatego, że wspólność majątkowa małżeńska nie jest wspólno-
nia z majątku wspólnego małżonków, gdy zobowiązanie zostało ścią w częściach ułamkowych, lecz łączną, nazywaną też do nie- PODSTAWA PRAWNA
zaciągnięte za zgodą drugiego (art. 41 par. 1 k.r.o.). Brak akcep- podzielnej ręki. Dopiero więc po orzeczeniu rozdzielności wie-
tacji zobowiązania przez małżonka dłużnika nie zamyka jednak rzycielowi wolno prowadzić egzekucję z majątku, jaki przypadł ■ Ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.
wierzycielowi drogi do prowadzenia egzekucji. Ma on bowiem dłużnikowi w wyniku podziału ustanowionego przez sąd. nr 9, poz. 59 ze zm.).
możliwość dochodzenia roszczeń m.in. z przedmiotów wcho- Wierzyciel składając wniosek musi jednocześnie uprawdopo- ■ Ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
dzących w skład przedsiębiorstwa, jeżeli wierzytelność powsta- dobnić, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem (Dz.U. nr 43, poz. 296 ze zm.).
ła w związku z jego prowadzeniem (art. 41 par. 2 k.r.o.). I choć wykonawczym wymaga podziału majątku wspólnego. Dlatego ■ Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U.
normy te mają w zasadzie charakter bezwzględnie obowiązują- już wtedy powinien mieć prawomocne orzeczenie sądu przeciw- nr 94, poz. 1037 ze zm.).
cy (ich działania nie może wyłączyć ani zmodyfikować wola ko jednemu z małżonków. ■ Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz.
małżonków), to jednak w literaturze przyjmuje się, że dopusz- W takich sytuacjach (kiedy rozdzielność majątkowa została 93 ze zm.).
czalna jest umowa jednego z małżonków z wierzycielem, która ustanowiona na żądanie wierzyciela) małżonkowie mogą z cza- ■ Ustawa z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze
w konkretnej sytuacji ograniczy odpowiedzialność dłużnika albo sem zawrzeć umowę majątkową małżeńską przywracającą mię- (Dz.U. nr 60, poz. 535 z zm.).
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
C 6
P R A W O U PA D Ł O Ś C I O W E I N A P R A W C Z E
wierzytelności
Obowiązki zarządu niewypłacalnej spółki kapitałowej
W praktyce obrotu gospodarczego przedsiębiorcy starają zarządu spółki do złożenia niniejszego artykułu, należy
się wykorzystywać we wzajemnych relacjach – jako wniosku o ogłoszenie upa- jednak wskazać, że zgroma- PRZYKŁAD STAN NIEWYPŁACALNOŚCI SPÓŁKI
swoistą technikę negocjacyjną – groźbę zainicjowania dłości w terminie dwóch ty- dzenie wymaganej prawem
godni od dnia, w którym wy- dokumentacji w terminie 14 15 stycznia spółka X Sp. z o.o., posiadająca przeciętne miesięczne ob-
postępowania upadłościowego. Zachowaniom tego typu
stąpiła podstawa do ogłosze- dni nie jest prostym zada- roty na poziomie 100 tys. zł i wykazująca comiesięczne zyski na pozio-
sprzyjają mało precyzyjne przepisy, zgodnie z którymi nia upadłości, należy wska- niem. Należy przy tym także mie co najmniej 10 tys. zł, spóźnia się z zapłatą na rzecz swoich do-
nawet obiektywnie zdrowa spółka może wypełniać zać na surową podkreślić, że wszelkie for- stawców trzech faktur, o wartości 150 zł każda. Termin płatności każ-
przesłanki do ogłoszenia jej upadłości. odpowiedzialność majątko- malne nieprawidłowości dej z ww. trzech faktur został ustalony na 1 stycznia. Ponieważ spółka
wą wiążącą się z niewykona- przedmiotowym wniosku nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, spełnione są prze-
Podstawowym aktem praw- wyższa regulacja wydaje się niem tego obowiązku. Z wie- o ogłoszenie upadłości mogą słanki art. 11 u.p.u.n., a więc spółka X Sp. z o.o. znajduje się w stanie
nym regulującym postępowa- racjonalna, zwraca jednak lu przepisów dotyczących tej skutkować jego zwróceniem
niewypłacalności w rozumieniu u.p.u.n. Na zarządzie spółki X
nie w przypadku kryzysu fi- uwagę jej bardzo szeroki za- kwestii warto zwrócić uwagę przez sąd – co wywołuje takie
Sp. z o.o., zgodnie z regulacją u.p.u.n., ciąży obowiązek złożenia wnio-
nansowego spółki handlowej kres. W doktrynie prawa pod- na art. 21 ust. 3 u.p.u.n., skutki, jakby wniosek nigdy
jest ustawa z 28 lutego 2003 r. kreśla się, że dla wystąpienia zgodnie z którym osoby nie został złożony. Tym sa- sku o ogłoszenie upadłości. Z wnioskiem takim może również wystąpić
– Prawo upadłościowe i na- przesłanki niewypłacalności uprawnione do reprezentacji mym w przypadku zwrotu kontrahent spółki, który wystawił trzy wymienione wyżej faktury.
prawcze (dalej jako u.p.u.n.) nie jest istotne m.in.: 1) czy spółki (w szczególności wadliwego wniosku nie wy-
nakładająca na wszystkie oso- dłużnik nie wykonuje wszyst- członkowie zarządu) pono- stępuje skutek zwolnienia jednakże spróbujmy przyjrzeć odpowiedzialności za niezło-
by mające prawo do reprezen- kich zobowiązań, czy też tylko szą osobistą odpowiedzial- członków zarządu z odpowie- się bliżej sytuacji wskazanej żenie w terminu wniosku
towania spółki kapitałowej niektórych z nich; 2) czy nie- ność majątkową za szkodę dzialności, wynikającej z przy- w przytoczonym przykładzie, o ogłoszenie upadłości, może
(a więc także na członków za- wykonywanie zobowiązań wyrządzoną niezłożeniem toczonych powyżej regulacji dotyczącej trzech wystawio- być szybkie zainicjowanie po-
rządu) obowiązek zgłoszenia przez dłużnika jest zawinione przedmiotowego wniosku. prawnych. Jak wskazuje prak- nych i wymagalnych faktur. stępowania sądowego, które-
w sądzie wniosku o ogłosze- czy też nie; 3) jaka jest wyso- Warto także wskazać regula- tyka, w przypadku spółek pro- W przytoczonym przykła- go przedmiotem będzie za-
nie upadłości nie później niż kość niewykonywanych zobo- cję art. 373 u.p.u.n. przewi- wadzącej rozległą działalność dzie podstawa do uznania kwestionowanie roszczeń kon-
w terminie dwóch tygodni od wiązań. Przy ocenie stanu dującego możliwość orzecze- operacyjną przygotowanie spółki za niewypłacalną w ro- trahenta.
dnia wystąpienia podstaw do nadmiernego zadłużenia na- nia pozbawienia na okres od prawidłowego wniosku, speł- zumieniu u.p.u.n. zaistniała, Pomimo oczywistych
ogłoszenia upadłości (art. 20 leży uwzględnić wszystkie zo- trzech do dziesięciu lat prawa niającego wszystkie wymogi pomimo że spółka posiadała mankamentów analizowa-
i 21 u.p.u.n.). bowiązania dłużnika, bez prowadzenia działalności go- u.p.u.n., w ciągu 14 dni jest środki na zapłatę przedmioto- nych przepisów, definiują-
względu m.in. na to, czy są spodarczej na własny rachu- bardzo trudne i wymaga du- wych trzech faktur. Tym sa- cych stan niewypłacalności
wymagalne czy też niewyma- nek oraz pełnienia funkcji re- żego zaangażowania zarówno mym ich nieuregulowanie wy- oraz konsekwencje jego zaist-
Kiedy powstaje galne (szerzej: A. Jakubecki, prezentanta w spółce handlo- kadr samej spółki, jak i ze- nikało bądź z faktu przeocze- nienia oraz pozwalających na
niewypłacalność F. Zedler, Prawo upadłościo- wej osoby, która ze swej winy wnętrznych doradców. nia tego obowiązku, bądź też posługiwanie się szantażem
Zgodnie z art. 10 u.p.u.n. we i naprawcze. Komentarz, nie złożyła w terminie jego kwestionowania przez zagrożenia upadłością, są
upadłość ogłasza się w stosun- Zakamycze, 2003). dwóch tygodni od dnia po- spółkę. Warto wskazać, że po- one obowiązującym w Polsce
ku do dłużnika, który stał się Brak precyzji ustawowego wstania podstawy odpowied-
Jak się bronić mimo, iż formalnie doszło do prawem. Biorąc pod uwagę
niewypłacalny. Z kolei art. 11 pojęcia niewypłacalności nie- niego wniosku.
przed szantażem spełnienia przesłanki mogącej przytoczone powyżej szero-
u.p.u.n. stanowi, iż dłużnik wątpliwie znacząco utrudnia Bardzo szerokie i nieprecy- stanowić podstawę do ogło- kie podstawy odpowiedzial-
jest niewypłacalny, jeżeli nie możliwość zidentyfikowania zyjne określenie przez u.p.u.n. szenia upadłości spółki, to jed- ności osób, które nie złożyły
wykonuje swoich wymagal- chwili jego wystąpienia, co
Wniosek trudny przesłanek upadłości, obejmu- nak nie dojdzie do tego jeżeli: terminowo wniosku o ogło-
nych zobowiązań, a dłużnik może skutkować bardzo suro-
do sporządzenia jących często także zdrowe go- 1) przedmiotowe faktury zo- szenie upadłości, powinni
będący osobą prawną jest nie- wą odpowiedzialnością zarzą- Jeżeli członkom zarządu spodarczo spółki, sprzyja staną – nawet z opóźnieniem – mieć je na uwadze wszyscy
wypłacalny także wtedy, gdy du spółki. Jednocześnie anali- spółki uda się w porę określić, wzmiankowanej już na wstę- zapłacone lub 2) w odrębnym członkowie kapitałowych
jego zobowiązania przekroczą zowane uregulowania u.p.u.n. że w danym dniu zaistniał pie praktyce wykorzystywania postępowaniu zostanie ustalo- spółek handlowych.■
wartość jego majątku, nawet mogą prowadzić do sytuacji, stan niewypłacalności ich zagrożenia ogłoszenia upadło- ne, że na spółce nie ciążył obo-
wówczas, gdy na bieżąco te w której obiektywnie zdrowa spółki, w związku z czym roz- ści jako formy wywierania pre- wiązek zapłaty tych faktur MACIEJ KOŻUCHOWSKI
zobowiązania wykonuje. Tym spółka będzie wypełniała począł bieg 14-dniowy termin sji w toczących się negocja- (np. ponieważ kontrahent aplikant radcowski w Kancelarii
samym, w świetle bezwzględ- przesłanki do ogłoszenia jej na złożenie wniosku o ogło- cjach. Oczywiście w praktyce spółki nie miał podstaw do ich Prawnej Gessel
nie obowiązujących przepi- upadłości. szenie upadłości, czeka ich obrotu gospodarczego, pamię- wystawienia z powodu wadli-
sów u.p.u.n. podstawa do jeszcze bardzo trudne zadanie tając zwłaszcza o surowych wego wykonania zamówie- PODSTAWA PRAWNA
ogłoszenia upadłości powsta- poprawnego przygotowania sankcjach za niezłożenie nia). Tym samym, skuteczną
je w chwili zaistnienia: 1) sta-
Odpowiedzialność takiego wniosku. Szczegóło- wniosku w terminie, do każ- obroną przed stosowaniem ■ Ustawa z 28 lutego 2003 r.
nu niewypłacalności spółki
za niezłożenie wniosku we omówienie obligatoryj- dego przypadku związanego szantażu wszczęcia postępo- – Prawo upadłościowe
lub 2) stanu nadmiernego za- Mając na uwadze przyto- nych elementów takiego z analizowaną materią należy wania upadłościowego i pocią- i naprawcze (Dz.U. nr 60,
dłużenia spółki. Z pozoru po- czony obowiązek członków wniosku wykracza poza ramy podchodzić indywidualnie, gnięcia członków zarządu do poz. 535 ze zm.).
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
orzecznictwo...
S Ą D A P E L A C Y J N Y W W A R S Z A W I E o umowie najmu
C 7
Kara umowna nie była uzależniona od wysokości szkody
TEZA: Dopuszczalne jest zastrze- w uzasadnieniu zaskarżonego najmu. Jednym z obowiązków tycznego wydania terenu przez
żenie w umowie najmu kary orzeczenia. W zakresie roszczeń najemcy, wynikającym wprost najemcę, a więc do dnia wykona-
OPINIA
obejmującej okres do czasu fak- obejmujących okres od kwietnia z art. 675 par. 1 k.c., jest zwrot nia przez najemcę obowiązków Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie Sądu
tycznego opuszczenia i wydania do 7 września 2003 r. podstawą przedmiotu najmu po zakończe- określonych w umowie i nie jest Najwyższego utrwalony jest pogląd, iż wynaj-
terenu przez najemcę. Jej przy- żądania czynszu najmu była łą- niu umowy. Zasadniczo obowią- zależny od faktu korzystania mujący nie musi być właścicielem rzeczy wy-
sługiwanie wynajmującemu jest cząca strony umowa najmu. Po- zek wydania przedmiotu najmu przez pozwanego z terenu ani te- najętej. Roszczenia z tytułu czynszu najmu
niezależne od tego, czy najemca wódka dochodząc roszczeń wyni- powstaje niezwłocznie po jego za- go, kto był właścicielem pawilonu oparte są na istniejącym stosunku obligacyj-
nym z art. 659 k.c. Po zakończeniu najmu na-
korzystał z terenu i czy pozosta- kających z umowy najmu nie była kończeniu, niezależnie od przy- – to pozwana przyjęła na siebie jemca obowiązany jest zwrócić rzecz wynajmu-
wał przez cały czas właścicielem obowiązana do wykazania swego czyn, zaś uchybienie obowiązko- zobowiązanie do wydania przed- jącemu, a więc wydać ją tym samym umożli-
wybudowanego na tym terenie tytułu prawnego do nieruchomo- wi niezwłocznego zwrotu przed- miotu najmu. Pozwana nie wyka- wiając objęcie przez wynajmującego we wła-
pawilonu. ści stanowiącej przedmiot najmu miotu należy kwalifikować jako zała, iż niewykonanie obowiązku danie. Niewydanie przedmiotu najmu może
(zwłaszcza tytułu własności), opóźnienie lub zwłokę najemcy zwrotu przedmiotu najmu jest skutkować żądaniem ze strony najemcy od-
STAN FAKTYCZNY: Powodowe gdyż ta kwestia nie ma żadnego skutkującą możliwością żądania następstwem okoliczności, za któ- szkodowania z art. 471 k.c. Do powstania od-
stowarzyszenie wniosło o zasą- znaczenia dla rozstrzygnięcia za- przez wynajmującego odszkodo- re nie ponosi odpowiedzialności. powiedzialności kontraktowej poza faktem
dzenie od pozwanej spółki kwo- sadności roszczeń pozwu. Bezza- wania. W treści umowy najmu Skarżąca nie wykazała nawet, że niewykonania bądź nienależytego wykonania
zobowiązania z przyczyn, za które dłużnik od-
ty 101 104 zł tytułem czynszu sadne są także zarzuty pozwanej strony szczegółowo określiły, podjęła jakiekolwiek działania powiada, konieczna jest nadto szkoda będąca
najmu oraz świadczenia za bez- wywodzącej, iż została ona zwol- w jaki sposób i w jakim terminie w celu wywiązania się z obowiąz- normalnym następstwem niewykonania bądź
umowne korzystanie z nierucho- niona z obowiązku płacenia czyn- ma nastąpić wydanie przedmiotu ku wynikającego z zawartej umo- nienależytego wykonania zobowiązania (art.
mości. Sąd okręgowy uwzględnił szu najmu z uwagi na to, iż od po- najmu, a także określiły wysokość wy. Powódka zatem zasadnie do- 471 w zw. z art. 361 k.c.). W odniesieniu do
powództwo. Uprzednio ustalił, iż czątku października 2001 r. wła- kwot, jakie najemca miał uiścić magała się kar umownych, nie bę- wynajmującego, względem którego najemca
strony w 1999 r. zawarły umowę ścicielem pawilonu usytuowane- wynajmującemu za bezumowne dąc przy tym zobowiązaną do nie wykonał obowiązku przewidzianego w art.
najmu terenu pod pawilonem. go na wynajętym gruncie stał się korzystanie z przedmiotu najmu. wykazania, iż poniosła szkodę 675 par. 1 k.c., oznacza to, że musi on wyka-
zać, że na skutek niezwrócenia mu w terminie
Pozwana zobowiązała się płacić bank. Strony umowy najmu nie Trafnie sąd okręgowy uznał, iż w związku z niezwracaniem jej przedmiotu najmu poniósł on uszczerbek
ustalony czynsz. Uzgodniono, iż zastrzegły, iż najemca musi być w par. 5 jest mowa o karze umow- przedmiotu najmu. W ocenie są- LIDIA
SULARZYCKA w swym majątku. Natomiast kara umowna na-
po rozwiązaniu umowy najemca właścicielem pawilonu, zaś fakt, nej zastrzeżonej na wypadek nie- du apelacyjnego zastrzeżenie ka- sędzia Sądu leży się wierzycielowi w zastrzeżonej na wypa-
ma obowiązek przygotować iż prawo własności pawilonu spełnienia obowiązku zwrotu ry umownej w wysokości potrój- Apelacyjnego dek niewykonania bądź nienależytego wyko-
teren do protokólarnego przeka- przysługiwało innemu podmioto- przedmiotu najmu po zakończe- nej stawki umówionego czynszu w Warszawie nania zobowiązania wysokości bez względu na
zania wynajmującemu, zaś za wi, nie ma żadnego wpływu na niu umowy, i to zastrzeżenie nie jest zgodne z art. 483 par. 1 k.c. wysokość poniesionej szkody.
okres bezumownego korzystania zakres praw i obowiązków stron dotyczy niespełnienia świadcze- Kara umowna musi być określo-
z terenu do czasu jego faktycz- umowy najmu, w tym na obowią- nia pieniężnego. Dla dochodzenia na kwotowo, jest też dopuszczal-
nego opuszczenia obowiązywać zek pozwanej uiszczania czynszu tego roszczenia nie jest przeszko- ne posłużenie się przy jej określa-
będzie stawka czynszu w po- najmu. Dochodząc roszczeń po dą fakt rozwiązania umowy naj- niu innym miernikiem wysokości,
trójnej wysokości. 7 września rozwiązaniu umowy najmu po- mu, przeciwnie, dopiero po jej np. ułamkiem wartości rzeczy al-
2003 r. umowa najmu została wódka nie podała podstawy rozwiązaniu powstaje obowiązek bo ułamkiem innej sumy (warto-
rozwiązana. Do lipca 2004 r. po- prawnej żądania, jednak okolicz- zwrotu przedmiotu najmu i mogą ści kontraktu), jeżeli ustalenie
zwana nie wydała powódce tere- ności faktyczne sprawy nie wska- wówczas postać roszczenia od- kwoty byłoby tylko czynnością
nu. Wyrok zaskarżyła pozwana. zują, iż roszczenia powódki były szkodowawcze powódki wynika- arytmetyczną.■
wywodzone z treści art. 224 i 230 jące z niewywiązania się najemcy Wyrok Sądu Apelacyjnego
UZASADNIENIE: Sąd apelacyjny k.c., gdyż powódka nie powoły- z tego obowiązku. Zastrzeżony w Warszawie z 10 czerwca
oddalił apelację. Podzielił ustale- wała się na prawo własności nie- w umowie obowiązek zapłaty ka- 2008 r., sygn. akt VI ACa
nia faktyczne sądu zawarte ruchomości, ale na treść umowy ry obejmuje okres do czasu fak- 1556/07
C 8 wyroki ETS
Dyskryminacja inwestujących w spółki zagraniczne
TEZA: Przepisy krajowe mają- wypłat od spółek zagranicz- rzystnej sytuacji osoby opodat- Nie znalazł uznania Trybu-
ce na celu unikanie podwój- nych. kowane w Niemczech, otrzy- nału argument rządu niemiec- OPINIA
nego opodatkowania zysków mujące dywidendy od spółek kiego uzasadniający regulację Każda forma dyskryminacji podatkowej, czy to
spółek kapitałowych wypłaca- Z UZASADNIENIA: Trybunał z siedzibą w innych państwach koniecznością utrzymania bezpośredniej czy pośredniej, skutkuje tym, że
nych w postaci dywidend nie rozstrzygnął o niezgodności ze członkowskich. spójności systemu podatkowe- każda inwestycja w spółki zagraniczne możne
mogą dyskryminować podat- swobodą przepływu kapitału Tego rodzaju regulacja mo- go, jako nadrzędnego interesu stać się mniej opłacalna, a tym samym naru-
ników inwestujących w spółki niemieckich przepisów podat- że, zdaniem Trybunału, znie- ogólnego. Rozpatrując ten ar- szać swobodę przepływu kapitału. Należy pa-
zagraniczne. kowych dyskryminujących in- chęcać niemieckich inwesto- gument w świetle przepisu, ja- miętać, że nawet przepisy, które mają zapew-
nić unikanie podwójnego opodatkowania zy-
westorów osiągających docho- rów do lokowania kapitału kim jest zapobieżenie podwój- sku spółek, mogą w ostateczności zostać
STAN FAKTYCZNY: W sprawie dy z tytułu posiadania akcji w innych państwach człon- nemu opodatkowaniu zysków uznane za sprzeczne z zasadą swobodnego
Meilicke prawo niemieckie w spółkach zagranicznych. kowskich. Może również spółek, Trybunał nie widział przepływu kapitału. Nie można byłoby uzasad-
przewidywało system specjal- Skoro zaliczenie na poczet utrudnić pozyskiwanie nie- przeszkód dla jednakowego nić zgodności danej regulacji podatkowej
nego zaliczenia na poczet po- podatku stosuje się wyłącznie mieckich inwestorów przez traktowania akcjonariuszy z prawem wspólnotowym argumentem, iż jej
datku dochodowego od osób w przypadku dywidend wypła- spółki z innych państw człon- spółek niemieckich i tych spo- brak prowadziłby do uszczuplenia polskich
fizycznych dywidend wypła- canych przez spółki z siedzibą kowskich. Stanowi to narusze- za Niemiec.■ wpływów podatkowych.
conych przez spółki niemiec- w Niemczech, to wspomniane nie swobody przepływu kapi- Wyrok ETS z 6 marca 2007 r.
kie. Nie dotyczyło to jednak przepisy stawiają w nieko- tału. Sprawa C- 292/04 Meilicke