You are on page 1of 9

Tadeusz Sozaski Metody i techniki bada spoecznych Wykady dla II roku socjologii dziennej i zaocznej UP Rok akademicki 2011/2012

Cz I TEMAT 1

Co to jest nauka? Podzia nauk. Metodologia nauk. Osobliwoci socjologii jako nauki empirycznej.
Cechy wyr niajce wiedz naukow, nauki em piryczne i form alne, m etodologia a socjologia nauki, m etodologia pragm atyczna i apragm atyczna, problem naukowy, hipoteza, paradygm at, teoria, m odel, m etoda, orientacja problem owa. Lit. T. Sozaski. Co to jest nauka? Ss. 2350 w: J. Gokowski, S. Marm uszewski (red.) Nauka. To samo i tradycja. Krakw 1995 (MN I: 534 lub www.cyf-kr.edu.pl /~ussozans/nauka.pdf C J. Topolski. Metodologia historii. W arszawa 1973, r.I (Przedm iot m etodologii nauk): 1531 C S. Nowak. Metodologia bada spoecznych. W arszawa 1985, r. I (Problem atyka i m etody bada): 1961.

Nauka jako cz kultury Kultur tworz ludzie, ktrzy procesie interakcji spoecznej wytwarzaj systemy semiotyczne (systemy znakw, semiotyka to nauka o znakach),lub posuguj si zastanymi systemami. Systemy semiotyczne to: (1) systemy nomenklaturowe (systemy nazw); (2) systemy klasyfikacyjne (np. podzia substancji organicznych na jadalne i niejadalne); (3) systemy jzykowe, ktrych specyfika polega na mo liwoci czenia znakw (tworzenia wyra e zo onych). Niektre systemy semiotyczne zakadaj wartociowanie (+/) np. w dziaalnoci poznawczej prawda (+) jest wartoci przeciwstawion faszowi (). Przykad: system L,. Nauka to zarwno dziaalno- wytwarzanie wiedzy, jak i jej wytwory: terminy (pojcia) i twierdzenia (zdania). W a niejsze s twierdzenia, bo to one podlegaj wartociowaniu w kategoriach prawdafasz. Najwa niejsza z nauk o nauce metodologia nauki interesuje si nauk jako swoistym systemem semiotycznym (tekst obowizkowy: J. Topolski). Kazimierz Ajdukiewicz (wybitny polski filozof nauki) nazwa nauk: skarbnic wiedzy najjaniej wyo onej i najlepiej uzasadnionej. Bardziej rozbudowana charakterystyka zostanie podana ni ej w oparciu o artyku Co to jest nauka?. Dodatkowy tekst zalecany: T. Sozaski. Socjologia teoretyczna jako nauka normalna. Studia Socjologiczne 1998 nr 4. Nauki o nauce. Metodologia Poza metodologi nauk zajmuje si psychologia nauki (np. problem odkry naukowych) oraz socjologia nauki, ktra to dyscyplina zajmuje si w szczeglnoci etosem nauki (przypomnie sobie ze W stpu do socjologii co na ten temat pisa Merton) oraz problemem autorytetu w nauce. Niektrzy socjologowie, np. Bourdieu, twierdz, e uczeni s nie tyle zainteresowani poszukiwaniem prawdy, ile budowaniem swego autorytetu. Nauk jako dziaalnoci poddan specyficznym normom i jej wytworami zajmuje si metodologia nauki/nauk (nauk, jeli komu zale y na podkreleniu r nic midzy naukami).

Metodologia pragmatyczna zajmuje si nauk jako dziaalnoci ludzk, metodologia apragmatyczna wytworami tej dziaalnoci (podzia wg Ajdukiewicza; patrz Topolski). Metodologia opisowa stara si opisa to, co faktycznie robi uczeni; metodologia normatywna formuuje wartoci i normy, wskazuje czym jest naukowy ad aksjonormatywny (termin Znanieckiego), ktrym powinni kierowa si uczeni. Metodologia oglna formuuje normy obowizujce we wszystkich naukach, metodologie szczegowe (np. metodologia socjologii) zajmuj si specyficznymi dla poszczeglnych dyscyplin metodami badawczymi. Po dane cechy w iedzy naukow ej 1. Intersubiektywna komunikowalno. 2. Metodyczno (metodyczne wytwarzanie i ocenianie wiedzy) 3. Systematyzacja 4. Niesprzeczno 5. Intersubiektywna uzasadnialno 6. Pewno (wysoki stopie uzasadnienia) 7. Bogactwo informacyjne 8. Oglno 9. Uniwersalno 10. ciso i dokadno. 11. Oszczdno i prostota 12. Abstrakcyjno 13. W arunkowo przewidywa teoretycznych 14. Kumulatywno Ad 1 (intersubiektyw na komunikow alno) Intersubiektywn komunikowalno osiga si przez kodyfikacj jzyka nauki (opisanie regu budowania wypowiedzi sensownych. Poznawszy te reguy, obserwator mo e zrozumie o czym mwi komunikujcy si ze sob uczeni. Kodyfikacja dotyczy trzech aspektw analizy jzyka nauki w ujciu Morrisa. Te trzy aspekty odnosz si do dowolnego systemu semiotycznego. Mwimy system a nie zbir znakw, bo w tym zbiorze jest struktura. W szczeglnoci, w systemach jzykowych znaki tworz pewne sekwencje (przykady: zmiana wiate o trzech kolorach w ruchu ulicznym, struktury gramatyczne w jzykach). Podejcie syntaktyczne to badanie struktur w systemie znakw. Przy badaniu jzyka nauki syntaktyka zajmuje si form twierdze naukowych i zwizkw midzy nimi w oderwaniu od wiata ktrego te twierdzenia dotycz oraz badaczy, ktrzy te twierdzenia formuuj i weryfikuj. Syntaktyka
Rzeczywisto pozaznakowa

<semantyka>

System semiotyczny

<pragmatyka>

U ytkownicy systemu wsplnota komunikacyjna

W szczeglnoci rzeczywisto pozaznakowa to jaka dziedzina bdca przedmiotem bada, system semiotyczny to wiedza naukowa o tej dziedzinie zobiektywizowana w wytworach, a u ytkownicy to badacze.

Semantyka zajmuje si relacj midzy systemem semiotycznym a rzeczywistoci pozaznakow (pojcie prawdy nale y do semantyki), a pragmatyka relacj midzy systemem semiotycznym a jego u ytkownikami (w metodologii tak relacj jest uznawanie zda przez badaczy). Minimalna kodyfikacja syntaktyczna jzyka nauki polega na wskazaniu terminw specyficznych dla danej dyscypliny i nadaniu im odpowiednich znacze poprzez u ycie ich w pewnych kontekstach. Idzie o to by zaznaczy r nic midzy jzykiem danej dyscypliny a jzykiem potocznym, w ktrym nie obowizuj cise reguy formowania wyra e sensownych. Pena kodyfikacja jzyka nauki oznacza jego formalizacj, przejcie do jzyka sztucznego, takiego, e poprawno wyra e mo e sprawdzi maszyna. Potrzeba formalizacji pojawia si na pewnym etapie (w matematyce formalne definicje wielu podstawowych terminw, jak np. granica pojawiy si w I po. XIX w., gdy byy ju znane podstawowe twierdzenia analizy matematycznej). Jzyk socjologii wci pozostaje sabo skodyfikowany. Podstaw ow e w iadomoci o jzykach sformalizow anych Jzyk rachunku zda to najprostszy jzyk formalny, w ktrym proste reguy okrelaj sposb budowania zda zo onych ze zda prostych przy u yciu spjnikw logicznych (koniunkcja, itd.). W jzyku tym nie bierze si pod uwag wewntrznej budowy zda prostych. Jzyk rachunku predykatw jest bardziej rozbudowany. S w nim zmienne logiczne zapisywane jako symbole x,y,z bd x 1, x 2,... reprezentujce nieokrelone przedmioty pewnego rodzaju. W jzykach naturalnych odpowiadaj im nazwy pospolite (np. czowiek), ktre przeciwstawia si nazwom wasnym (np. Jan Kowalski). W jzyku formalnym nazwom wasnym odpowiadaj stae. Zdanie ka dy czowiek jest miertelny zapiszemy x v(x), gdzie v jest predykatem jednoargumentowym oznaczajcym pewn wasno (tu miertelno), a to kwantyfikator oglny (dla ka dego x). Kwantyfikator egzystencjalny (istnieje x takie, e) oznaczamy . W jzyku nauki potrzebne s te predykaty dwuargumentowe, czyli relacyjne. Niech x,y bd zmiennymi logicznymi, R(x,y), inaczej xRy (ten zapis bdzie stosowany dalej) czytamy x jest w relacji R z y, np. x jest ojcem y. Przykad zdania: yx xRy (dla ka dego y istnieje x takie, e x jest ojcem y, czyli w jzyku potocznym: ka dy ma ojca). Drugi przykad: x y xRy (istnieje kto bdcy ojcem wszystkich). Przykad: formalna teoria pokrew iestw a i ma estw a Terminy pierwotne teorii: relacja P (rodzicielstwo), relacja E (rwnopciowo, bycie tej samej pci), relacja C (ma estwo). Terminy pierwotne uzyskuj znaczenie przez u ycie ich w postulatach znaczeniowych. Postulaty znaczeniowe, w ktrych wystpuje wycznie relacja E P1: x (xEx) (zwrotno) P2: x y (xEy => yEx) (symetria)

P3: x y z ((xEy i yEz) => yEz) (przechodnio) P4: x y z ((xEy) i (xEz)) =>yEz) Postulaty P1, P2 i P3 mwi, e rwnopciowo jest relacj rwnowa nociow (zwrotn, symetryczn i przechodni). Postulat P4 (jeli y i z r ni si pci od x, to musz by tej samej pci)

implikuje, e s nie wicej ni rwnowa noci.

dwa zbiory osobnikw r nice si pci. Te zbiory to klasy

Niech X oznacza pewien zbir ludzi. Klasa rwnowa noci, do ktrej nale y element x, to zbir tych elementw, ktre s rwnowa ne x (w naszym przykadzie znaczy to: tej samej pci co x). Symboliczny zapis: [x]E ={y 0X: xEy} Postulaty znaczeniowe, w ktrych wystpuje wycznie relacja P P5: (xPy => (yPx)) (antysymetria) Sens: jeli x jest rodzicem y, to nieprawda, konsekwencjach (zapis pomijam). e y jest rodzicem x. Uwaga o acyklicznoci i jej

Postulat znaczeniowy, w ktrym wystpuj cznie relacje P i E P6: x y z ( ((xPz i yPz i x y) => (xEy)) Postulat ten mwi, e jeli kto (z) ma dwu r nych rodzicw (x i y), to musz to by osoby r nej pci. Komentarz. Podwjna zale no prawdy, od jzyka i rzeczywistoci. Postulat P6 bdzie speniony przy interpretacji P jako relacji biologicznego rodzicielstwa, nie bdzie speniony jeli P oznacza rodzicielstwo w sensie prawnym (osoby tej samej pci jako rodzic A i rodzic B). Jak wprowadzi nazwy pci do naszego jzyka? Pierwszy sposb to dodanie staej indywidualnej predykatu bycie m czyzn za pomoc warunku: m (wzorzec m czyzny) oraz zdefiniowanie

M(x) <=>(df) xEm (x jest m czyzn wtedy i tylko wtedy z definicji gdy x jest tej samej pci co wzorcowy osobnik m) Mo na teraz zdefiniowa predykat F(x), x jest kobiet za pomoc warunku F(x) <=> (df) -M(x) (x jest kobiet wtedy i tylko wtedy z definicji gdy x nie jest m czyzn) Symbol <=> (df) oznacza rwnowa no definicyjn. Po lewej stronie mamy warunek definiowany (definiendum), po prawej warunek definiujcy (definiens). Inny sposb wprowadzenia pci do jzyka: predykaty M i F doczamy jako terminy pierwotne i dodajemy postulaty znaczeniowe:

x (M(x) lub F(x)) (ka da osoba jest m czyzn lub kobiet) x (M(x) => F(x)) (jeli kto jest m czyzn to nie jest kobiet)
Gdy si wprowadzi pe w ten sposb, nie ma ju potrzeby wprowadzania relacji rwnopciowoci jako terminu pierwotnego, bowiem E mo na zdefiniowa za pomoc warunku:

xEy <=> (df) ((M(x) i M(y)) lub (F(x) i F(y)) (x i y s m czyznami lub x i y s kobietami) Dalsze przykady definicji xP -1y <=>(df) yPx P -1 jest relacj odwrotn do P

Odwrotno relacji rodzicielstwa to relacja bycia dzieckiem: x jest dzieckiem y wtedy i tylko wtedy z definicji, gdy y jest rodzicem x Postulaty znaczeniowe odnoszce si do relacji ma estwa C P7: x y (xCy => yCx) (symetria) P8: x y (xCy => (xEy)) (ma estwo jest zwizkiem osb r nej pci) Dygresja: spory o pojcia
Term inom odpowiadaj pojcia. Potocznie sdzi si, e znaczenie poj czowiek odkrywa swoim um ysem , przy czym m o e si pom yli. Przy takim podejciu reakcja na stwierdzenie, e w jakim kraju zostao wprowadzone m a estwo osb tej sam ej pci m o e by taka: ten zwizek nie m o e by m a estwem , bo prawdziwe m a estwo to zwizek osb r nej pci (takie jest prawdziwe znaczenie tego pojcia). Term inw naukowych nie ocenia si jednak w kategoriach prawda-fasz. Jak zatem nale y zareagowa w sytuacji, gdy kto odnosi term in m a estwo to zwizku jednopciowego? Rozum na reakcja u ytkownika jzyka, w ktrym obowizuje postulat znaczeniowy P8, powinna by taka: ja i inni czonkowie m ojej wsplnoty komunikacyjnej (zbiorowoci u ytkownikw danego system u sem iotycznego) rozum iem y m a estwo zgodnie z P8, jeli zatem chcesz si z nam i kom unikowa, m usisz uzna nasz postulat znaczeniowy. Zwizek osb tej sam ej pci nazwij sobie inaczej. Jest to oczywicie tylko rozwizanie sporu jzykowego, lecz nie sporu prawnego, ten bowiem toczy si w sprawie przyznania/odm owy przyznania tych sam ych praw obu typom zwizkw niezale nie od tego jak te zwizki zostan nazwane. W praktyce spoecznej m iesza si te spory, co wynika z niskiej kultury logicznej.

Do dalszej rozbudowy teorii pokrewiestwa przydatna jest operacja zo enia relacji. Zo enie dwu dowolnych relacji R i S oznacza si R BS. Oto definicja x(R BS)y <= >(df) z(xRz i zSy) Zastosowania: relacja P 2 =P BP to relacja bycia dziadkiem, relacja P -1 BP to relacja bycia rodzestwem (posiadanie przynajmniej jednego wsplnego rodzica). Relacje pokrewiestwa to zo enia relacji P i P -1 (w r nej iloci i kolejnoci), relacje powinowactwa to zo enia relacji pokrewiestwa i ma estwa. Majc zdefiniowane r ne typy relacji mo na formalnie opisa r ne formy zakazu kazirodztwa, np. x y (xPy => xCy). Notacja graficzna stosowana w antropologii: L, symbole pci, = relacja ma estwa, | - relacja rodzicielstwa.

L=
/ \

L=
|

L=
|

L
y

Osoby x i y s w relacji kuzynostwa przeciwlegego (cross cousins): rodzic x-a i rodzic y-a s rodzestwem i s r nej pci.

Ad 2 (metodyczno) W iedza naukowa jest tworzona metodycznie. Metoda, to sposb dziaania, ktry nadaje si do wielokrotnego stosowania przez wielu u ytkownikw. Metody mo na si nauczy (przykad: przepisy kucharskie), jeli zostaa opisana w sposb intersubiektywnie komunikowalny. Metod uczymy si tak e przez kontakt z osobami, ktre opanoway ju dan metod (mog pokaza jak co si robi). Metoda opisana w sposb maksymalnie sformalizowany (w odpowiednim jzyku formalnym, chodzi tu o przede wszystkim o jzyki programowania) nazywa si algorytmem. Tendencja do algorytmizacji procesu badawczego (korzy: zwolnienie badacza z wykonywania mechanicznych czynnoci, ktre mo na powierzy maszynom; wada: zachta, by mechanicznie poszukiwa hipotez o zale nociach zamiast pracowa twrczo). Metody naukowe to metody wytwarzania i analizy danych, w tym metody sprawdzania hipotez. W ymylanie hipotez jest dziaalnoci twrcz (metodologowie mwi o kontekcie odkrycia), lecz ich sprawdzanie (uzasadnianie wiedzy) musi by metodyczne (metodologia zajmuje si kontekstem uzasadnienia). Metody r ni si celami i rodkami stosowanymi do realizacji celw. Np. celem jest ocena wiedzy studenta wyra ona za pomoc konwencjonalnej skali, a rodkami r ne formy egzaminu. Ad 3 (systematyzacja) W iedza naukowa r ni si od potocznej m.in. wy szym stopniem systematyzacji. W zbiorze elementw wiedzy naukowej powinna by jaka struktura. Zbir terminw naukowych w danej dyscyplinie to system semiotyczny zwany terminologi. Porzdek w nim polega na tym, e s w terminy pierwotne (powizane postulatami znaczeniowymi, patrz wy ej) oraz terminy zdefiniowane. Najprostsza forma systematyzacji zbioru twierdze to systematyzacja przedmiotowa. Twierdzenia dzielimy na pewne klasy wedug tego co opisuj (np. w socjologii twierdzenia o zachowaniu pojedynczych ludzi, twierdzenia o procesach grupowych). W y sz form jest systematyzacja dedukcyjna, ktra polega na tym, e jedne twierdzenia wyprowadza z innych za pomoc regu wnioskowania (przykad: regua odrywania). Majc dany zbir twierdze Z (nazywamy je zao eniami) stosujc reguy wnioskowania tworzymy zbir konsekwencji twierdze ze zbioru Z. Logicy nazywaj teori ka dy zbir twierdze sensownych w danym jzyku sformalizowanym, zamknity na operacj konsekwencji (tzn. konsekwencje twierdze teorii te nale do teorii. Ryszard W jcicki (metodolog ze szkoy warszawskiej) proponuje rozbudowane rozumienie teorii w naukach empirycznych. W edug niego teoria ma 5 skadnikw: 1. aparatura pojciowa (terminologia); 2. zbir twierdze uznanych; 3. rodki dowodowe (przyjte na gruncie danej teorii sposoby wyprowadzania twierdze); 4. procedury pomiarowe (su do generowania danych potrzebnych do sprawdzenia teorii, dotyczy to teorii w naukach empirycznych) ; 5. zasig teorii (zbir ukadw, ktrych zachowanie ma opisywa teoria). Teoria umo liwia wyjanianie. Socjologowie (np. Piotr Sztompka autor Teorii i wyjaniania) zwykle definiuj teori przez t funkcj. Najwy sz form systematyzacji wiedzy naukowej o danym przedmiocie jest aksjomatyzacja. Aksjomaty to niewielki (najlepiej skoczony) zbir twierdze, z ktrego mo na wyprowadzi wszystkie inne twierdzenia teorii. Przykadem jest aksjomatyzacja geometrii podana w staro ytnoci przez Euklidesa. Euklides postulowa, aby aksjomaty byy zdaniami nadajcymi si do uznania bez dowodu ze wzgldu na ich oczywisto. Nauka wspczesna tego nie wymaga (przykad geometrii nieeuklidesowej), podstawowym wymogiem pozostaje tylko niesprzeczno.

Ad 4 (niesprzeczno) Cay korpus wiedzy uznanej (w tym ka da teoria) nie mo e zawiera dwu zda sprzecznych. Nie mo e by tak e sprzecznoci midzy przewidywaniami teoretycznymi a twierdzeniami obserwacyjnymi. Ka dy taki przypadek wymaga modyfikacji korpusu (odrzucenie lub modyfikacja teorii, odrzucenie obserwacji jako uzyskanych nieprawidowo). Ad 5 (intersubiektyw na uzasadnialno) Nauka poszukuje wiedzy uzasadnionej, ale zanim jakie twierdzenie zostanie przyjte jako uzasadnione musi by ono intersubiektywnie uzasadnialne. Uzasadni twierdzenie to poda racj jego uznania z powoaniem si na inne twierdzenia uznane wczeniej. Uzasadnienie dedukcyjne twierdzenia to podanie jego dowodu. Ka dy dowd opiera si na okrelonych zao eniach. W logice dowd formalny to sekwencja zda, ktra koczy si dowodzonym twierdzeniem, a zawiera wycznie zao enia, aksjomaty teorii, twierdzenia wczeniej udowodnione lub zdania, ktre otrzymuje si ze zda figurujcych wczeniej w tej sekwencji przez zastosowanie regu wnioskowania. Dowd nie wprost polega na tym, e do zao e doczamy zaprzeczenie dowodzonej tezy i staramy si wyprowadzi dwa zdania sprzeczne. Przykad dowodu nie wprost. Twierdzenie: x (xCx) (ma estwo jest zwizkiem r nych osb) Przypumy, e xCx dla pewnego x. Z postulatu P8 zastosowanego do x=y wynika, e xEx, ale z postulatu P1 mamy xEx, otrzymalimy zatem dwa zdania sprzeczne, co koczy dowd. W asnoci dedukcji. Dedukcja polega na stosowaniu regu wnioskowania, ktre odwouj si wycznie do budowy zda, maj wic charakter syntaktyczny. W aspekcie semantycznym powiemy, e jeli zao enia s prawdziwe, to i wyprowadzone z nich wnioski te s prawdziwe. W aspekcie pragmatycznym powiemy, e kto uznaje zao enia, musi uzna i wnioski. Nauki, ktre do uzasadniania twierdze stosuj wycznie dedukcj, nazywamy naukami formalnymi. Nauki empiryczne te stosuj dedukcj, a poza ni uzasadnianie empiryczne zwane te redukcyjnym. W dedukcji uznajemy wnioski, gdy uznalimy przesanki, w redukcji uznajemy przesanki, gdy uznalimy wnioski. Tak wic jeli przewidywania wyprowadzone z teorii oka si prawdziwe (zgodne z faktami) to uznajemy teori, z ktrej wyprowadzone zostay te przewidywania. 4 etapy sprawdzania teorii: (1) konstrukcja ukadu, ktrego zachowanie opisuje teoria (albo znalezienie takiego ukadu w naturze, co jest regu w socjologii); (2) dedukcja (wyprowadzenie) z teorii przewidywanego zachowania ukadu; (3) rejestracja rzeczywistego zachowania ukadu; (4) werdykt co do zgodnoci jednego i drugiego decyzja odrzucenia teorii lub uznania jej za potwierdzon. Uzupenienie: nauki hermeneutyczne (znaczna cz filozofii). Ze wzgldu na skrtowy charakter omwienia wartoci naukowych o numerach 6-14 lektura artykuu Co to jest nauka? jest koniecznym uzupenieniem wykadu. Ad 6 (pewno) Idea pewnoci. Niepewno wiedzy empirycznej. Hipotezy i korpus wiedzy uznanej. Obowizek sprawdzania hipotez i poszerzania korpusu wiedzy uznanej.

Ad 7 (bogactwo informacyjne) Pojcie informacji jako redukcji niepewnoci. Bit = ilo informacji redukujca niepewno w sytuacji, gdy mamy dwie sprzeczne jednakowo wiarygodne hipotezy (np. oskar ony zabi/nie zabi), a ka da ma prawdopodobiestwo 1/2. Ad 8 (oglno) Zdania oglne i jednostkowe. W zgldna oglno. Przykady. cisa oglno (otwarto ontologiczna) Ad 9 (uniwersalno) Pojcie prawa nauki (prawo nauki to twierdzenie cile oglne i uniwersalne). Nauki empiryczne dziel si na nomotetyczne (formuujce prawa) i idiograficzne. Ad 10 (ciso i dokadno). Proponowane odr nienie cisoci (ang. precision) i dokadnoci (accuracy) ilustruje rysunek

dokadno du a ciso maa

du a

maa

W ewntrzne kko oznacza przewidywane poo enie obiektu. Gdy to kko jest mae ciso przewidywania jest du a. Zewntrzne kko to faktyczne poo enie obiektu w powtarzanych badaniach; jeli to kko jest du o wiksze ni kko wewntrzne, dokadno jest maa. Nauki cise s to nauki nomotetyczne, ktre s zdolne produkowa wiedz cis i dokadn. Komentarz: Czy socjologia mo e by nauk cis? Ad 11 (oszczdno i prostota) Idea oszczdnoci nakazuje d enie do tego, aby liczba terminw pierwotnych, aksjomatw, zmiennych potrzebnych do opisu zachowania obiektu bya jak najmniejsza. Prostota odnosi si do architektury modelu (np. preferowanie najprostszych funkcji przy opisie zale noci midzy wielkociami fizycznymi). Ad 12 (abstrakcyjno) Idealizacja w nauce. Pojcie typu idealnego

Ad 13 (warunkowo przewidywa teoretycznych) W arunki zakresowe. Dwie mo liwe interpretacje negatywnego wyniku testowania hipotezy (odrzucenie, stwierdzenie niespenienia warunkw zakresowych). Etos nauki jako obrona przed nadu yciem zasady warunkowoci. Najwa niejsza zasada: wolno bada. 4 zasady etosowe wg Mertona: komunizm" (wsplna wasno wiedzy naukowej), uniwersalizm (niezale no oceny wiedzy od spoecznych charakterystyk uczonego, takich jak pochodzenie etniczne, sympatie polityczne, itp.), bezinteresowno, zorganizowany sceptycyzm. Ad 14 (kumulatywno) W iedza naukowa przyrasta i staje si coraz doskonalsza, zasada korespondencji (nowa teoria powinna wyjania to co wyjaniaa stara teoria oraz to czego stara teoria nie potrafia wyjani). O czym jest nauka? Fakty problematyczne (przykady). Pojcie paradygmatu (paradygmat to wzr stawiania i rozwizywania problemw naukowych uznawany przez spoeczno uprawiajcych dan dyscyplin lub sybdyscyplin). Dwie oglne koncepcje faktu naukowego w naukach empirycznych. Antynauka, pseudonauka, paranauka. Komentarz: Nauka a wiatopogld naukowy. W ielo porzdkw poznania (Pascal: deux exc Ps: exclure la raison, n'admettre que la raison). R ne odmiany scjentyzmu. Osobliw oci socjologii Komunikowanie si z przedmiotem bada. Jzyk kulturowy, arbitralno systemw semiotycznych, wspczynnik humanistyczny. Konwencje pojciowe w metodologii bada socjologicznych. Metoda a technika. Pojcie orientacji problemowej w sensie Stefana Nowaka (przestudiowa rozdzia I Metodologii bada spoecznych).

You might also like