David Irving

Wybitny historyk brytyjski, urodzi si w 1938 roku w Essex jako najmod szy syn oficera Royal Navy. Studiowa w Londynie przedmioty humanistyczne i przyrodnicze; powodowany chci gruntownego poznania jzyka niemieckie go pracowa w hucie stali w niemieckim Zagbiu Ruhry, potem jako stenograf w amerykaskiej bazie Strategicznych Si Powietrznych w Hiszpanii. Jako historyk wsawi si odkrywaniem i ujawnianiem nowych faktw, dotyczcych na pozr dobrze znanych i wyczerpujco opisanych wydarze historycznych. W pracy badawczej wykorzystuje przede wszystkim materiay rdowe, midzy innymi oryginalne dokumenty, dzienniki, pamitniki oraz wspomnienia naocznych wiadkw i uczestnikw opisywanych wydarze. W wyniku wieloletnich poszukiwa badawczych autora powstaa synna kolekcja Davida Irvinga", zawierajca wiele, czsto unikatowych, dokumen tw i materiaw rdowych, do ktrych umoliwi on dostp historykom z caego wiata. W1983 roku Irving zakwestionowa publicznie autentyczno rzekomych pamitnikw Hitlera, ktrych publikacj rozpocz nieopatrznie Stern". Do najbardziej znanych ksiek Irvinga nale: Wojna Hitlera (Hitler's War, 1977; wyd. pol. 1996); The Destruction of Dresden, 1963; Accident: The Death of General Sikorski, 1967; The Rise and Fali of the Luftwaffe, 1973; The Trail of the Fox: Field Marshal Erwin Rommel, the Generals: Inside theAllied High Command, MissingYears, 1987; Gring:A Biography, 1977; The War Between

TAJNE DZIENNIKI LEKARZA HITLERA

przeoy

1981; Uprising! The Hunga-

rian Uprising of 1956, 1981; Churchill's War, t. I 1987, t. II 1996; Hess: The 1989;Nuremberg: TheLastBattle, 1987. 1996; Goebbels, Mastermind of the Third Reich, nicy Mayfair.

Bartomiej Zborski

David Irving jest onaty, ma pi crek. Mieszka w londyskiej dziel

Rachocki i S-ka Pruszkw

Tytu oryginau: The Secret Diaries of Hitler's Doctor Copyright Parforce UK Ltd., 1999 Copyright for the Polish edition by Rachocki i S-ka, Pruszkw 1999

Osoby dramatu
Redakcja: Bogusaw Brodecki Konsultacja medyczna: lek. med. Yioletta Etryk-Sobiesiak Korekta: Zofia Banasiak Projekt okadki: MeKONG Fabryka Wyobrani s.c. Ilustracje w ksice pochodz z wydania angielskiego Blaschke H u g o - p r o f e s o r , d e n t y s t a H i t l e r a 1 Brandt Karl - d o k t o r medycyny, p r o f e s o r . C h i r u r g . U r o d z o n y w 1904 r., w s t p i ! do N S D A P w m a r c u 1932 r. Od 1934 r. do p a d z i e r n i k a 1944 r . l e k a r z p r z y b o c z n y H i t l e r a ( B e g l e i t a r z t ) . L a t e m 1942 r. m i a n o w a n y g e n e r a l n y m k o m i s a r z e m ( o d 1944 r. k o m i s a r z e m R z e s z y ) d o spraw z d r o w i a p u b l i c z n e g o i higieny. P o p i e r a n y wycznie przez ulubieca Hitlera, architekta Alberta Speera, p o p a d a s t o p n i o w o w n i e a s k . W m a r c u 1945 r. skazany na m i e r z a e w a k u o w a n i e swojej r o d z i n y n a t e r e n y , k t r e miay n i e b a w e m zaj p o s u w a j c e si n a p r z d wojska a m e r y k a s k i e . D z i k i wsta ISBN 83-86379-39-1 w i e n n i c t w u S p e e r a u n i k n stryczka; w 1947 r. powiesili go A m e rykanie2 Brinkmann E. - p r o f e s o r , z a t r u d n i o n y w M e d y c z n y m I n s t y t u c i e D i a gnostycznym w Berlinie Wydanie pierwsze R A C H O C K I I S-KA s.c. 05-800 Pruszkw; ul. Armii Krajowej 32 m. 29 tel./fax (0-22) 758 66 19 te. (0-22) 758 49 98 Dystrybucja: I N T E R N O Y A T O R , ul. Zwrotnicza 1/3; 01-219 Warsza tel. (0-22) 632 23 81 Chaoul H e n r y - p r o f e s o r , wybitny b e r l i s k i specjalista w z a k r e s i e r e n t g e n o l o g i i , Syryjczyk z p o c h o d z e n i a Conti L e o n a r d o - d o k t o r m e d y c y n y . U r o d z o n y w Szwajcarii, s e k r e t a r z s t a n u d o s p r a w suby z d r o w i a w M i n i s t e r s t w i e S p r a w W e wntrznych Rzeszy, w e t e r a n N S D A P 3 , p o p e n i ! samobjstwo w amerykaskim wizieniu4 v o n Eicken C a r l - profesor, specjalista w z a k r e s i e c h o r b u c h a , n o s a i k r t a n i w synnej berliskiej klinice uniwersyteckiej La C h a r i t

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

5

Osoby d r a m a t u

v o n Exner M a r l c n c - d i e t e t y c z k a H i t l e r a . S t a n o w i s k o t o o t r z y m a a za wiedz i z g o d M o r e l l a , ale na p o c z t k u 1944 r. m u s i a a z r e z y g n o w a , gdy o k a z a o si, e j e s t p - y d w k Giesing E r w i n - p r o f e s o r . L e k a r z wojskowy, specjalista w z a k r e s i e c h o r b u c h a , n o s a i k r t a n i w s z p i t a l u p o l o w y m II w G i y c k u . U r o d z o n y w 1907 r., s t o s u n k o w o w c z e n i e (w s i e r p n i u 1932 r.) w s t p i d o N S D A P i z o s t a c z o n k i e m SA. L e c z y H i t l e r a p o z a m a c h u b o m b o w y m n a j e g o ycie p r z e p r o w a d z o n y m w lipcu 1944 r., w c h o d z c n a s t p n i e d o k r g u najbliszych m u o s b , ale w p a d z i e r n i k u 1944 r. z o s t a n i e o c z e k i w a n i e o d d a l o n y p r z e z f i i h r e r a w n a s t p s t w i e intrygi l e k a r z y Haase W e r n e r - d o k t o r medycyny, profesor, chirurg z a t r u d n i o n y w b e r l i s k i e j klinice u n i w e r s y t e c k i e j v o n H a s s e l b a c h H a n s k a r l - l e k a r z wojskowy (w s u b a c h m e d y c z nych si l d o w y c h ) , a s y s t e n t B r a n d t a ; od 1936 r. j e g o z a s t p c a . U r o d z o n y w 1903 r., z m a r w 1981 r o k u Kersten Felix - u z d r o w i c i e l i m a s a y s t a ; j e g o p a c j e n t a m i byli m i dzy i n n y m i H i m m l e r i R i b b e n t r o p Laves Wolfgang - profesor. F a r m a k o l o g , szef P r y w a t n e g o L a b o r a t o r i u m Badawczego Profesora T h e o M o r e l l a " w O o m u c u [Olmiitz], z a t r u d n i o n y p o p r z e d n i o w klinice uniwersyteckiej w G e t y n d z e Lhlein W a l t e r - d o k t o r m e d y c y n y , p r o f e s o r . D y r e k t o r kliniki c h o r b o k a przy u n i w e r s y t e c i e w B e r l i n i e M a k k u s R o l f - d o k t o r medycyny, k a p r a l . W i a t a c h 1939-1945 se kretarz Morella, obecnie nem Manzialy C o n s t a n z e - dietetyczka Hitlera w latach 1944-1945. Z a g i n a w B e r l i n i e w m a j u 1945 r o k u Moreli T h e o d o r G i l b e r t - d o k t o r m e d y c y n y , p r o f e s o r . L e k a r z o s o bisty H i t l e r a w l a t a c h 1 9 3 7 - 1 9 4 5
6

Mulli K u r t - d o k t o r m e d y c y n y , n a c z e l n y c h e m i k w n a l e c e j d o M o rella wytwrni lekw w Olmiitz N i s s l e A. - p r o f e s o r , specjalista-analityk w z a k r e s i e m e d y c y n y s d o wej. D y r e k t o r i n s t y t u t u b a d a w c z e g o w e F r e i b u r g u w p o u d n i o wych N i e m c z e c h Riedel G i i n t h e r - d o k t o r m e d y c y n y , m i a n o w a n y p r z e z M o r e l l a dy rektor jego Instytutu Optyki Elektronowej w Bawarii Rossie R. - p r o f e s o r , d y r e k t o r I n s t y t u t u P a t o l o g i i kliniki u n i w e r s y teckiej La C h a r i t e w B e r l i n i e Schenck E r n s t - G u n t h c r - p r o f e s o r , p u k o w n i k SS; w c z a s i e wojny i n s p e k t o r d o s p r a w wyywienia w^Waffen SS; o b e c n i e z n a k o m i to w dziedzinie farmaceutyki7 Stumpfegger L u d w i g - d o k t o r m e d y c y n y , o s t a t n i l e k a r z p r z y b o c z n y H i t l e r a . W e d l e o p i n i i G i e s i n g a s k r u p u l a t n y , w y s o c e obiektyw n y r e a l i s t a , lecz j e d n o c z e n i e n a d wyraz a m b i t n y , powcigliwy w k o n t a k t a c h osobistych, chodny w obejciu" Weber A. - p r o f e s o r , k a r d i o l o g w klinice w B a d N a u h e i m Weber R i c h a r d - d o k t o r m e d y c y n y . O d stycznia 1941 r . a s y s t e n t M o rella w j e g o g a b i n e c i e przy K u r f u r s t c n d a m m Wohlgemut W o l f g a n g - d o k t o r m e d y c y n y , p o p r z e d n i k W e b e r a n a jego stanowisku Zabel - d o k t o r m e d y c y n y . D y r e k t o r I n s t y t u t u M e d y c y n y N a t u r a l n e j w Berchtesgadcn Zachariae - d o k t o r medycyny, l e k a r z wojskowy. N a p o l e c e n i e M o rella leczy M u s s o l i n i e g o

prawnik we Frankfurcie nad Me

cS

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Przypisy
Ptzypisy autora do wydania angielskiego, oznaczone gwiazdkami, zostay umiesz czone u dou poszczeglnych stron. Oznaczone liczbami przypisy tumacza znaj duj si na kocowych stronicach poszczeglnych rozdziaw. Podobnie zostay umieszczone nieliczne, kadorazowo opatrzone odpowiednim dopiskiem, przypisy konsultanta medycznego i redaktora wyd. pol. - uwaga red.
1

Wprowadzenie
Tak, w p o d s t a r z a y mczyzna, ktry spoczywa na n o s z a c h w pu stej sali m o n a c h i j s k i e g o d w o r c a kolejowego, nalecej do placwki C z e r w o n e g o Krzya, byl niegdy p o n a d wszelk wtpliwo k o r p u lentnym i okazalej postury lekarzem. Teraz j e d n a k mia z m i e r z w i o n e wosy, byl blady j a k m i e r i c i c h o ka. Kiedy nosi wspaniay m u n d u r , lecz dzi okrywa go j e d y n i e przy dziaowy sfatygowany a m e r y k a s k i battlcdress o r a z o kilka n u m e r w z a c i a s n a koszula wojskowa, stopy za p r b o w a o g r z a s k a r p e t k a m i , take amerykaskimi. Tylko taki p r z y o d z i e w e k o t r z y m a p r z e d w y d a l e n i e m z o b o z u n r 2 9 " p r z e z n a c z o n e g o dla o s b i n t e r n o w a n y c h , z n a n e g o lepiej j a k o obz koncentracyjny w D a c h a u . Byl 30 czerwca 1947 roku. A m e r y k a n i e nic potrzebowali j u j e c a n r 2 1 672; p o s p r a w d z e n i u o k a z a o si, e n i c figuruje o n n a a d n e j licie p o s z u k i w a n y c h z b r o d n i a r z y wojennych, nic s k a d a r w n i e ze z n a p o d c z a s n o r y m b e r s k i e g o p r o c e s u lekarzy. J a n k e s i zawieli g o na d w o r z e c , w e p c h n l i do kieszeni bluzy wiadectwo z w o l n i e n i a z o b o zu i pozostawili w a s n e m u losowi. P o r z u c o n e g o mieli przej p r a c o w nicy C z e r w o n e g o Krzya. U p y n y dwie godziny, n i m p i e l g n i a r k a E v a M e i e r d o s t r z e g a t g o d n p o l i t o w a n i a p o s t a . Pani M e i e r w e z w a a a m b u l a n s , k t r y przewiz m c z y z n d o p o m o c n i c z e g o szpitala o k r g o w e g o A l p e n hof w T e g e r n s e e .

By on rwnie, naczelnym stomatologiem w sztabie doradczym obergruppcnfuhiera SS Ernsta Grawitza, naczelnego lekarza SS i policji |Rcichsarzt SS und Polizei].

Brandt byl sdzony po wojnie przez Amerykaski Trybuna Wojskowy w No rymberdze. 20 VIII 1947 skazano go na s'mier, wyrok za wykonano w wizie niu w Landsbergu 30 V 1948. rdo: S. S t e r k o w i c z , Zbrodnie hitlerowskiej medycyny. Warszawa 1981, s. 245.

Mianowany w 1930 r. przewodniczcym narodowosocjalistycznego zwizku leka rzy, a w 1939 naczelnym lekarzem NSDAP. rdo, S t e r k o w i c z , op. cii., s. 247. 6 X 1945. W maju 1943 r. poleci! mu j rumuski marszatek Antoncscu. Pierwsze wydanie ksiki ukazao si w 1983 r. S t e r k o w i c z (op. cit., s. 271) podaje, e przeciwko Schcnckowi prowadzone byo dochodzenie z uwagi na jego zaangaowanie w zbrodnicze eksperymenty dokonywane na ludziach w obozach koncentracyjnych. ledztwo to, prowadzo ne w brytyjskiej strefie okupacyjnej, zostao wstrzymane. Ponownie podjte w 1970 r. przez prokuratur w Monachium, nic zostao doprowadzone do koca z powodu s'mierci Schencka w 1971 r.

4 5 6 7

10

Tajne dzienniki lekarza Hitlera T a m s p o r z d z o n o spis d o k u m e n t w i p r z e d m i o t w , j a k i e star

Wprowadzenie

11

dzi t c zapiski n a j w i d o c z n i e j p o w o d o w a n y o b a w , e gdyby j e g o n a j w a n i e j s z e m u p a c j e n t o w i p r z y t r a f i o si c o z e g o , g e s t a p o z a d a oby o d n i e g o szczegowych wyjanie. H i s t o r y c y zapytaj z a p e w n e , czy o w e d z i e n n i k i s a u t e n t y c z n e . O t o z a t e m dzieje tych m a t e r i a w ( z r e k o n s t r u o w a n e w g r a n i c a c h wiedzy i moliwoci a u t o r a ) . W 1945 r. w y w d r o w a y z B e r l i n a w k u ferku n a l e c y m d o p e w n e g o oficera w b e z p i e c z n e , j a k p r z e w i d y w a n o , miejsce: d o i n s t y t u t u B a d R e i c h e n h a l l w p o u d n i o w y c h N i e m c z e c h . T a m u k r y t o je w s c h r o n i e . I n s t y t u t t e n p r o w a d z i z r a m i e n i a M o r e l l a niejaki dr R i e d e l . 3 g r u d n i a 1968 r. z e z n a on p o d przy sig, c szofer M o r e l l a , S t e l z e r , przywiz ze stolicy k i l k a n a c i e

szy p a n m i a l przy s o b i e . Z d a n y c h z a w a r t y c h w j e g o p a s z p o r c i e wyni k a o , e nazywa si T h e o M o r e l i i j e s t s z e d z i e s i c i o l e t n i m p r o f e s o r e m medycyny. W y g l d a ! j e d n a k z n a c z n i e starzej. W r a p o r c i e przy g o t o w a n y m p r z e z o b o z o w k o m r k p r o w a d z c p r o c e d u r zwol n i e figuroway r w n i e i n f o r m a c j e , e M o r e l i c i e r p i n a p o w a n c h o r o b s e r c a , n i c m o e p r a c o w a o r a z wykazuje a f a t y c z n e z a b u rzenia mowy". P o d a n o t e p r z y c z y n i n t e r n o w a n i a : By o s o b i s t y m l e k a r z e m Hitlera".

M o r e l i nic o p u c i ju szpitalnych m u r w . Z m a r 26 maja 1948 r. 0 g o d z i n i e 4.10 n a d r a n e m , nie ujawniwszy n i k o m u tego, co wiedzia. A m e r y k a n i e zatrzymali j e g o d o k u m e n t y o s o b i s t e . W d o w i e p o z o s t a y tylko listy, k t r e wysya do niej z o b o z u . J a k e c z s t o s i g a m myla m i d o d n i a m o i c h pidziesitych u r o d z i n - n a p i s a 1 lipca 1946 r jak szybko przeleciay te lata i jak b a r d z o m n i e boli, e n i e m o g e m powici si b e z reszty Tobie. C z s t o auj, e j u nigdy n i c p o w r c do t e g o p u n k t u z w r o t n e g o Twojego i m o j e g o ycia". O b e c n i e , 4 0 lat p n i e j , ja, D a v i d Irving, z d o b y e m k o m p l e t n e 1 tajne dossier t e g o c z o w i e k a d o t y c z c e o s o b y H i t l e r a .

skrzy w y p e n i o n y c h k o s z t o w n y m i d y w a n a m i o r a z i n n y m i d o b r a m i , k t r e to p r z e d m i o t y z o o n o w s c h r o n i e . 10 k w i e t n i a p r z e d s i b i o r stwo H a m m a n a l e c e d o M o r e l l a i dziaajce w O l m i i t z w y s a o dwie ciarwki z a d u n k i e m 70 skrzy zawierajcych p o j e m n i k i z wy d z i e l i n a m i g r u c z o w , k t r e w l e k a r z wykorzystywa d o p r o d u k c j i o r y g i n a l n y c h specyfikw m e d y c z n y c h . S k r z y n i e z p o j e m n i k a m i i d o k u m e n t a m i z a k o p a n o n a d z i e d z i c u , dziki c z e m u p r z e t r w a y c h a o s i z a m i e s z a n i e , j a k i e z a p a n o w a y w pierwszych d n i a c h po k a p i t u l a c j i Niemiec. C i e k a w e informacje ujawni! dr Rolf M a k k u s , asystent M o r e l l a , prawnik zamieszkay w roku 1984 w Bad H o m b u r g . O t p e w n a dzien n i k a r k a francuska, k t r a w maju 1945 r. o d w i e d z i a M o r e l l a przeby wajcego w w c z a s w szpitalu w Bad R e i c h e n h a l l , d o w i e d z i a a si od n i e g o o istnieniu skrzy z d o k u m e n t a m i . A m e r y k a s c y o n i e r z e p r z e prowadzili n a l o t " na instytut. Wydaje si, e R i e d e l wyda im to c e n ne t r o f e u m w z a m i a n za p o z o s t a w i e n i e go w spokoju. Niepewny jutra - napisa ten ostatni w jednym z raportw z w r c i e m si d o d o w d c y a m e r y k a s k i c h j e d n o s t e k o k u p a c y j n y c h , k t r e t y m c z a s e m przybyy, z p r o b o z a p e w n i e n i e o c h r o n y l a b o r a -

P o s z u k i w a n i a trway d u g o . W r o k u 1974, nim z a k o c z y e m pisa nie Wojny Hitlera, d y s p o n o w a e m wikszoci p o z o s t a y c h d o k u m e n t w p r o f e s o r a T h e o M o r e l l a , a t a k e wszystkimi r a p o r t a m i z p r z e s u c h a , j a k i m p o d d a n o g o p o wojnie. We w r z e n i u 1981 r., gdy p r o w a d z i e m k w e r e n d w A r c h i w u m N a r o d o w y m w W a s z y n g t o n i e , o d n a l a z e m t a m t e k t u r o w e p u d o za wierajce dzienniki, w ktrych lekarz w n o t o w a przebieg terapii H i t l e r a , o r a z dossier d o t y c z c e j e g o s t a n u z d r o w i a . M o r e l i p r o w a -

12

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Wprowadzenie

13

t o r i u m . A m e r y k a n i e o k a z a l i si n a d w y r a z r o z s d n i i r z e c z o w i : n a t y c h m i a s t przydzielili c z t e r e c h onierzy, ktrzy rozgocili si w s c h r o n i e . P o p e w n y m czasie stranicy c i z n u d w przystpili d o p e n e t r o w a n i a wszystkich skrzy M o r e l l a " . P a p i e r y M o r e l l a p r z e s t a n o d o Military I n t c l l i g e n c e Service C e n t r , k t r a t o instytucja u l o k o w a a si w n i e s a w n e j p a m i c i b y y m o b o z i e dla o s b p o d d a w a n y c h ledztwu, D u l a g Luft (tj. p r o w a d z o n y m p r z e z Luftwaffe) w O b e r u r s e l . Jej f u n k c j o n a r i u s z e p r z e s u c h a l i j u dr. K a r l a B r a n d t a , d a w n e g o rywala M o r e l l a . Z e z n a , e p o c z y n a j c o d r o k u 1943 M o r e l i n i e m a l c o d z i e n n i e a p l i k o w a H i t l e r o w i za strzyki z e specyfikw, k t r y c h s k a d u nigdy nie c h c i a n i k o m u ujaw ni. M o r e l i p r o w a d z i n o t a t n i k , z k t r y m n a p e w n o si n i e r o z s t a w a - d o d a B r a n d t - a zapisywa w n i m nazwy s t o s o w a n y c h l e k w o r a z szczegy t e r a p i i " . A m e r y k a n i e przejli t e n o t a t k i . S p e c j a l n a g r u p a d o c h o d z e n i o w a k i e r o w a n a p r z e z k a p i t a n a W a l t e r a H . G r u e n d l a , w cywilu n a u k o w c a - c h e m i k a , p r z y s t p i a d o p r z e s u c h i w a n i a M o r e l l a o r a z kil k u i n n y c h m e d y k w leczcych niegdy H i t l e r a . P a m i d r . M o r e l l a o k a z a a si b e z s p r z e c z n i e m a r n a . O t o frag m e n t j e d n e g o z pierwszych p r o t o k o w ledczych: P o d a j e n i e k t r e i n f o r m a c j e n i e w t p l i w i e c z e r p i c je z p a m i c i ; r d e m i n n y c h s d a n e figurujce w j e g o p a p i e r a c h [...] N a l e y r w n i e z a z n a c z y , i [...] w s p o m i n a k i l k a k r o t n i e o r z e c z a c h i s p r a w a c h , k t r y c h n i e p o trafi p n i e j p o t w i e r d z i " .

1 0 c z e r w c a 1967 r . n i e m i e c k i d z i e n n i k a r z O t m a r K a t z z a p y t a w d o w p o M o r e l l u : Czy sdzi p a n i , e A m e r y k a n i e m o g l i - j a k d o c h o d z suchy - o d n a l e n o t a t k i p a n i m a ? P r a w d z i w e d o k u m e n ty m e d y c z n e ? " By m o e . . . " - z a w a h a a si. Czy m w s p o m i n a kiedykolwiek o n i c h ? G d z i e m o g si o b e c nie znajdowa?" Tego n i e s t e t y n i e w i e d z i a a . A l e t e nikt inny w w c z a s n i e z n a penej odpowiedzi na to pytanie. W r o k u 1968, p o l e k t u r z e u d o s t p n i o n y c h m i p r z e z p r o f e s o r a H u g h T r e v o r a - R o p e r a d o k u m e n t w brytyjskiego wywiadu, d o s z e d e m d o w n i o s k u , e A m e r y k a n i e przejli d z i e n n i k i w r a z z dossier Hitlera. Intensywne i rozlegle poszukiwania w amerykaskich archi w a c h o k a z a y si j e d n a k b e z o w o c n e . N i c zreszt d z i w n e g o , a l b o w i e m d o k u m e n t y t e z n a j d o w a y si wwczas w przechowujcej tajne zbiory bibliotece medycznej p o d Waszyngtonem. N i e s p o d z i e w a n i e w m a r c u 1981 r . d o G e o r g e ' a W a g n e r a , p r a cownika Archiwum Narodowego, zatelefonowano z D e p a r t a m e n t u Zdrowia, Wychowania i Opieki Spoecznej ( D e p a r t m e n t of H e a l t h , E d u c a t i o n a n d W e l f a r e - H E W ) : O d n a l e l i m y a k t a M o r e l l a ; czy paskie archiwum chciaoby je otrzyma na wasno?" Z o r y g i n a l n e g o listu p r z e w o z o w e g o d o c z o n e g o d o m a t e r i a w w y n i k a o , i m a j o r R . G . Seelig, k i e r o w n i k w y d z i a u n i e m i e c k i c h d o k u m e n t w w o j s k o w y c h w P e n t a g o n i e , p r z e s i a j e szefowi amerykaskiego U r z d u do Spraw Zdrowia Publicznego, tak oto opisujc zawarto przesyki: zapiski m e d y c z n e dr. Morella, n o tatniki, w ktrych zapisywa on u m w i o n e spotkania, sprawozda n i a d o t y c z c e s t a n u z d r o w i a H i t l e r a , zdjcia, k o r e s p o n d e n c j a o s o bista".

D o k u m e n t y dr. M o r e l l a w y s a n o d o S t a n w Z j e d n o c z o n y c h , gdzie n a s t p n i e j a k b y z a p a d y si p o d z i e m i ( d z i e l c tym s a m y m losy p a m i t n i k a E w y B r a u n o r a z jej i n t y m n e j k o r e s p o n d e n c j i z H i t l e r e m , d z i e n n i k w H a n s a L a m m e r s a , K a r l a Wolffa i wielu i n n y c h o s o b i s t o c i Trzeciej R z e s z y ) .

14

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Wprowadzenie

15

4 p a d z i e r n i k a 1946 r. Seelig wysai kolejn p a r t i n i e o p i s a nych t y m r a z e m d o k u m e n t w M o r e l l a n i e j a k i e m u d r . T u r n e r o w i z w y d z i a u m e d y c z n e g o P e n t a g o n u . P e n t a g o n wypoyczy! je Woj skowej B i b l i o t e c e M e d y c z n e j , z n a n e j p n e j j a k o N a r o d o w y Insty t u t Z d r o w i a . Bya to filia H E W m a j c a s i e d z i b w B e t h c s d a w s t a n i e M a r y l a n d . S t a m t d 1 8 m a r c a 1981 r . d r J o h n B . B l a k e , szef w y d z i a u historii m e d y c y n y i n s t y t u t u , p r z s a ! j e G e o r g e ' o w i W a g n e r o w i , z a t r u d n i o n e m u w sekcji w o j s k o w o c i w s p c z e s n e j A r c h i w u m N a r o dowego. J a k p a n widzi - n a p i s a do n i e g o - s t u t a j r w n i e klisze z p r z e w i e t l e n i a m i kilku i n n y c h p r z y w d c w n a z i s t o w s k i c h , jest n i e c o fo tografii i t p . " Z z a c z n i k w do d o k u m e n t w wynika, e w m a r c u 1946 r. n i e z n a n y z n a z w i s k a oficer a m e r y k a s k i r o z w a a o p u b l i k o w a n i e ich d r u k i e m , najwyraniej j e d n a k z r e z y g n o w a . P r z y k r o m i , e n i c dys p o n u j j e s z c z e n a l e y c i e z r e d a g o w a n wersj tych m a t e r i a w . G d y tylko z d o b d a n g i e l s k i e n a z w y specyfikw, z a m i e r z a m s p o r z d z i wykaz wszystkich l e k w s t o s o w a n y c h p r z e z dr. M o r e l l a (...) M a t e r i a y n i e s moj wasnoci, t o t e n i e c h c i a b y m p o k a z y w a ich zbyt wielu o s o b o m " . T e n o w e d o k u m e n t y M o r e l l a zostay p r z e j t e p r z e z A r c h i w u m N a r o d o w e i czciowo z m i k r o f i l m o w a n c ( s y g n a t u r a mikrofilmu T-253, r o l k a 62). Z m i k r o f i l m o w a n a cz korespondencji o b e j m o w a a 72 strony p r y w a t n y c h listw M o r e l l a , z a w a r t o s e g r e g a t o r a z e 122 s t r o n a m i zapiskw dotyczcych stanu zdrowia Hitlera, a obejmujcych okres od lipca 1942 do s i e r p n i a 1945 r., z b i r n o t a t e k o kondycji M u s s o l i n i e g o (za o k r e s 1 XI 1 9 4 4 - 2 3 III 1945), k o o n o t a t n i k b i u r k o w y z za p i s k a m i p o c h o d z c y m i z o k r e s u l i s t o p a d 1944 r. - k a p i t u l a c j a N i e m i e c , z b i r k a r t informacyjnych, n a k t r y c h M o r e l i n o t o w a r a p o r t y

z c o d z i e n y c h b a d a p a c j e n t a A" w l a t a c h 1942-1944, w r e s z c i e wiz k lunych n o t a t e k zawierajcych s z c z e g o w e d a n e o kryzysach sta n u z d r o w i a H i t l e r a , p o c z y n a j c o d s i e r p n i a 1944 r o k u . N i e k t r e d o k u m e n t y n i e z o s t a t y z m i k r o f i l m o w a n c , w t y m rw n i e wany, lecz n i e f o t o g e n i c z n y " d z i e n n i k z r o k u 1944, j a k rw n i e g r u b y plik fiszek d u y c h r o z m i a r w , zawierajcych s z c z e g o we c o d z i e n n e j a d o s p i s y H i t l e r a z lat 1 9 4 3 - 1 9 4 5 . O d c z y t a e m wszystkie n o t a t k i , przypisy i k o m e n t a r z e d r . M o rella, o d n a l a z e m i z w e r y f i k o w a e m n a z w y c z s t o e g z o t y c z n y c h , s t o s o w a n y c h p r z e z e specyfikw; u z y s k a e m t e o p i n i l e k a r z y d o t y czc z a r w n o dolegliwoci H i t l e r a , j a k r w n i e m e t o d leczniczych Morella. D y s p o n u j e m y dzi p e n y m i w y c z e r p u j c y m p o r t r e t e m m e d y c z n y m " A d o l f a H i t l e r a ; b e z s e n s o w n e i n i e c e l o w e s t a t o si t e d y s n u c i e na t e n t e m a t niedorzecznych i fantastycznych spekulacji. Z tych z a p i s k w i d z i e n n i k w w y l a n i a si rzeczywisty o b r a z s t o sunkw H i t l e r a ze swoimi lekarzami, a zwaszcza z M o r e l l e m , m e d y k i e m , k t r y n i e z a p r z e c z a l n i e zaj w r d n i c h pozycj n u m e r j e d e n . Walczy o ni od p i e r w s z e g o s p o t k a n i a z H i t l e r e m z i m 1936 r., a d o d r a m a t y c z n e g o z n i m r o z s t a n i a , k t r e n a s t p i o kilka d n i p r z e d u p a d k i e m Trzeciej Rzeszy, kiedy t o fiihrer w a r k n : M o e p a n zdj m u n d u r , d o k t o r z e , i p o w r c i d o swojej p r a k t y k i n a K u r f i i r s t e n damm!"1

Przypisy
1

Cyt. za: D. l r v i n g , Wojna Hitlera, Warszawa 1997, s. 6 9 1 .

Zwizek

17

ich u c z e s t n i k w . N i e m o c k t r e g o z g e n e r a w bywa n i e k i e d y przy czyn p r z e g r a n e j bitwy; w decydujcych chwilach batalii p o d Watcrl o o N a p o l e o n z a p r z e p a c i zwycistwo z p o w o d u p r z y k r e g o i b o l e s n e g o n a p a d u b i e g u n k i , ktry z m u s i g o d o o p u s z c z e n i a p o l a z m a g a . W d z i e n n i k a c h M o r e l l a znajduj si i n f o r m a c j e p o t w i e r d z a j c e t e o r i , k t r a gtosi, i l a t e m 1941 r., gdy k a m p a n i a rosyjska w e s z t a w d e c y d u j c faz, H i t l e r a n a w i e l e t y g o d n i o s a b i a c z e r w o n k a , a w 1944 r., na k r t k o p r z e d r o z p o c z c i e m k o n t r o f e n s y w y w A r d e D o p k i bdzie trwao zainteresowanie historykw Adolfem Hi tlerem, dopty pozostan oni zaintrygowani relacjami midzy kanc l e r z e m i f u h r e r c m Trzeciej R z e s z y a ow t a j e m n i c z p o s t a c i trzy majc si w g b i sceny, j e g o o s o b i s t y m l e k a r z e m , d o k t o r e m T h e o Morellem. Fascynacja zwizkami o p o d o b n y m c h a r a k t e r z e trwa n i e p r z e r w a nie; jej, by uj rzecz p r z e n o n i , p a l i w e m s wizje w a d z y i wpyww, specyficzne cechy fizyczne i u m y s o w e j e d n o s t e k , wreszcie o s o b y le karzy, ktrych rzdzcy przyjli na sub. O s o b i s t y m m e d y k i e m Wins t o n a C h u r c h i l l a byt l o r d M o r a n , czowiek n a w e t p r z y p o m i n a j c y p o d p e w n y m i w z g l d a m i M o r e l l a . P o z o s t a w i ! o n r w n i e finezyjnie p r o w a d z o n e dzienniki, obfitujce w t a k wiele szczegw, e wycznie na ich p o d s t a w i e m o n a b y z r e k o n s t r u o w a o s t a t n i e l a t a j e g o c h l e b o dawcy - wielkiego brytyjskiego polityka z o k r e s u II wojny wiatowej. J z e f Stalin z a t r u d n i a ca wit lekarzy, z ktrych wielu zlikwidowa, p o w o d o w a n y silnymi u p r z e d z e n i a m i i p o d e j r z e n i a m i . N i c s p o s b nie d o c e n i a wpywu, j a k i p o d o b n i l e k a r z e m o g skrycie wywiera. S o n i n i e z b d n i swoim p a c j e n t o m i d o b r z e o tym wiedz. Przebieg doniosych wydarze mog ksztatowa choroby i dole gliwoci ich k r e a t o r w . N a wielu k o n f e r e n c j a c h m i d z y n a r o d o w y c h , n a p r z y k a d j a t a s k i e j , kady si c i e n i e m z d r o w o t n e n i e d o m a g a n i a n a c h , z a c h o r o w a o b o n i e n a z a p a l e n i e w t r o b y . Z d z i e n n i k w tych d o w i a d u j e m y si r w n i e , e H i t l e r a stale p r z y p r a w i a y o n i e p o k j n i e d o m a g a n i a s e r c a : szybko p o s t p u j c e s t w a r d n i e n i e n a c z y w i e cowych, k t r a to p r z y p a d o m o g a b y w k a d e j chwili zniweczy j e g o z a m i a r y i p l a n y z w i z a n e z przyszoci N i e m i e c . P o d o b i e s t w o d o N a p o l e o n a j e s t j e d n a k w tym w y p a d k u p o wierzchowne. Cesarz Francuzw nic cierpia bowiem lekarzy i do p i e r o n a k r t k o p r z e d m i e r c i zacz p r z y j m o w a leki. H i t l e r sta nowi j e g o p r z e c i w i e s t w o , by h i p o c h o n d r y k i e m . O d p o c z t k u swo jej k a r i e r y politycznej r z a d k o w y r u s z a w p o d r b e z t o w a r z y s z c e j m u wity m e d y c z n e j , ywi r w n i e n i e z a c h w i a n e p r z e k o n a n i e , e d o b r k o n d y c j fizyczn i psychiczn z a w d z i c z a w y c z n i e przyj m o w a n i u p i g u e k , zastrzykw, j a k r w n i e staej p o m o c y z c s t r o n y batalionu przybocznych medykw. W r d tych o s t a t n i c h p r o m i n e n t n pozycj z a j m o w a M o r e l i , osobisty l e k a r z f i i h r c r a p o d c z a s j e g o o s t a t n i c h o m i u lat ycia. M o r e l i - n a p i s a j e g o rywal, dr B r a n d t , gdy o b a j p r z e b y w a l i w amerykaskiej niewoli - pochodzi spod D a r m s t a d t , ma o k o o 56 lat, j e s t m c z y z n ysym i o p a s y m , o o k r g e j i n a d w y r a z p e n e j twarzy, smagej pci i o c i e m n o b r z o w y c h o c z a c h . Jest k r t k o w i d z e m , nosi o k u l a r y , m a m o c n o o w o s i o n e r c e i k l a t k piersiow. M i e r z y o k o o 170 c m w z r o s t u " .

Zwizek

18

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zwizek

19

J e d n a z czterech sekretarek Hitlera przekazaa potomnoci nie zbyt a p e t y c z n y o p i s w i e c z o r k a t o w a r z y s k i e g o , w k t r y m u c z e s t n i czy! M o r e l i : Z a p l t n a t u s t y m i p k a t y m b r z u c h u p o t n e o w o sione apska i siedzia wygodnie w fotelu, walczc z p r z e m o n c h ci s n u . Z a u w a y a m osobliwy s z c z e g : o t o k i e d y z a m y k a oczy, p o w i e k i n a s u w a y m u si n a gaki o c z n e o d d o u , c o p r z e d s t a w i a o niesamowity i o k r o p n y widok, mia b o w i e m na nosie okulary o gru b y c h , silnie p o w i k s z a j c y c h s o c z e w k a c h [...] P u k o w n i k v o n B e l o w t r c a g o c z a s e m o k c i e m , wyrywajc z d r z e m k i : M o r e l i p a r ska wtedy miechem, p r z e k o n a n y , e Hitler opowiedzia wanie dowcip". N i e , M o r e l i z d e c y d o w a n i e n i e cieszy si p o p u l a r n o c i w o t o czeniu fuhrera. Byl a b s t y n e n t e m , n i e pali, m i a r w n i e j e s z c z e g o r s z e w a d y . Apetyt Morella - zauwaya inna sekretarka Hitlera - dorwnywa wielkoci r o z m i a r o m j e g o brzuszyska, c o , e t a k p o w i e m , n i c t y l k o w i d z i a o si, lecz i s y s z a o " . K i e d y H a s s e l b a c h n a r z e k a kiedy, e m u s i w d y c h a o d r a a j c y z a p a c h c i a a d o k t o r a , niezbyt d b a j c e g o o h i g i e n osobist, H i t l e r r z e k i s a r k a s t y c z n i e : M o r e l i n i e jest t u p o t o , eby g o w c h a n o tylko e b y d b a o m o j e z d r o w i e " 1 .

tycznych n a k a z w i z a l e c e ; z j a d o s p i s u F u h r e r a M o r e l i u s u w a te coraz to inne rodzaje poywienia, zmniejszajc j e d n o c z e n i e jego porcje. To wszystko z a c z o si zim 1937 r. od j e d n e j m a e j fiolki. P r z e z s i e d e m k o l e j n y c h lat p r z y b y w a o l e k w p r z e p i s y w a n y c h H i t l e r o w i , a wypeniy o n e s p o r t e c z k " . Moreli ordynowa tabletki i draetki, rodki pobudzajce i uspo kajajce, pijawki i szczepy b a k t e r y j n e , g o r c e o k a d y i z i m n e k a t a p l a z m y o r a z tysice z a s t r z y k w . K a d e g o r o k u do m i n i i yt a t w o w i e r n e g o f u h r e r a ttoczyt c a t y m i l i t r a m i t a j e m n i c z e pyny; r c e H i t l e r a nosiy t a k wiele l a d w p o c o r a z t o n o w y c h iniekcjach, e j e g o m e d y k n i e m i a w k o c u gdzie wbi igy. Po z a k o c z e n i u wojny M o r e l l a i s t o s o w a n e p r z e z e m e t o d y okry a m g a tajemnicy. J a k d a l e c e wpywa o n n a f u h r e r a ? J a k i m t e r a p i o m p o d d a w a czowieka, k t r y m g niegdy d e c y d o w a o yciu i m i e r c i 2 0 0 mi lionw Europejczykw? D r G i e s i n g , l a r y n g o l o g , k t r y p r z e z w i e l e t y g o d n i leczy H i t l e ra k o n t u z j o w a n e g o w n i e u d a n y m z a m a c h u b o m b o w y m w r o k u 1944, sporzdzi r a p o r t na t e m a t osobowoci swojego pacjenta: Psycho patyczna osobowo H i t l e r a oraz zwizane z tym jego przewiad czenie, e zawsze wie najlepiej, day p o c z t e k silnym z a b u r z e n i o m n e u r o p a t y c z n y m . P o w i c e n i e p r z e z H i t l e r a d u e j uwagi c z y n n o c i o m wasnego organizmu, zwaszcza u k a d o m odkowo-jelitowemu i t r a w i e n n e m u , s t a n o w i o z a l e d w i e j e d e n z o b j a w w tej p r z y p a d o ci. D o i n n y c h s y m p t o m w n a l e a o n a p r z y k a d t o , e w c z a s i e b a da kontrolnych, jakim go p o d d a e m , mierzy! sobie kilkakrotnie puls, proszc m n i e za k a d y m r a z e m o p o t w i e r d z e n i e u z y s k a n e g o wyniku. D r c z y ! go n i e u s t a n n y strach p r z e d rychym z g o n e m ; je-

M o n a j e d y n i e s n u domysy, c o p o w o d o w a o H i t l e r e m , gdy pozwoli t e m u otyemu lekarzowi w rednim wieku na aplikowanie s o b i e o g r o m n y c h iloci n a j r o z m a i t s z y c h lekw. Osoby z otoczenia fuhrera wpaday z powodu Morella w czarn rozpacz. Frau A n n i Winter, gospodyni d o m o w a Hitlera, wyrazia nastpujc opini: Kiedy Moreli otrzyma swobod dziaania, na s t o l i k u H i t l e r a z a c z y p i t r z y si stosy r n y c h specyfikw. I c h liczba i sia d z i a a n i a r o s y w t a k i m s a m y m t e m p i e j a k liczba d i e t e -

20

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zwizek

21

sieni 1944 r . s t a l e p o w t a r z a , e p o z o s t a y m u t y l k o d w a , trzy l a t a ycia. By oczywicie p r z e k o n a n y , e d o t e g o c z a s u n i e t y l k o o d n i e sie o s t a t e c z n e z w y c i s t w o , lecz i p o p r o w a d z i N i e m c y w t a k g e n i a l n y s p o s b i t a k n i e p o m i e r n i e w z m o c n i ich pozycj, e , j a k m a w i a , inni b d mogli podj sprawy w tym p u n k c i e , w k t r y m je p o z o stawi^ I n n y m z n a c z c y m o b j a w e m byo j e g o u z a l e n i e n i e o d t a k i c h le kw, j a k rodki n a s e n n e , wszelkiego rodzaju tabletki przeciw niestraw noci, p r e p a r a t y bakteryjne o r a z rodki w z m a c n i a j c e o g l n e g o dzia a n i a , p o d a w a n e w p i g u k a c h i zastrzykach. N i c c h c p r z e z to p o w i e dzie, e H i t l e r u p o d o b n i si do j e d n e g o z waszych p o s p o l i t y c h n a r k o m a n w , ale n e u r o p a t y c z n e u s p o s o b i e n i e F u h r e r a s k o n i o g o d o z n a j d o w a n i a szczeglnego u p o d o b a n i a w zaywaniu p e w n y c h specy fikw, na przykad strychniny i atropiny, s k a d n i k w p i g u e k p r z e c i w w z d c i o m , o r a z kokainy, k t r m u a p l i k o w a e m leczc z a t o k i . W j e g o przypadku zaistniaa rwnie bezsprzecznie skonno do uzalenia nia si od takich lekw, co s a m zreszt p r z y z n a " . M o r e l i - stwierdzi G i e s i n g w czerwcu 1945 r. - zrobi z czowie ka cieszcego si na o g niezym z d r o w i e m , j a k i m by wczeniej H i tler, o s o b stale k a r m i o n zastrzykami i t a b l e t k a m i , k t r e p o n i e k d uzaleniy g o o d l e k a r z a . w schlebia H i t l e r o w i - n e u r o p a c i e , p r a w i c mu b a n i a l u k i o tym, e w y k o n y w a n i e p r z e z e cikiej p r a c y o z n a c z a , i s p a l a e n e r g i w tym s a m y m t e m p i e j a k osoby przebywajce w t r o p i k a c h . N a d o d a t e k u t r a t energii naley z r e k o m p e n s o w a z a p o m o c wszelkiego rodzaju zastrzykw, na p r z y k a d z j o d u , w i t a m i n , w a p n i a , wycigw z s e r c a i w t r o b y o r a z z h o r m o n w " * .

Czy t a k i e f o r s o w n e leczenie m o g o p o z o s t a b e z wpywu n a z d r o wie H i t l e r a ? K a p i t a n H e i n z A s s m a n n , oficer sztabowy K r i e g s m a r i n e przy dzielony d o O b e r k o m m a n d o d e r W e h r m a c h t , o d s i e r p n i a 1943 d o k w i e t n i a 1945 r. przebywajcy c o d z i e n n i e w o t o c z e n i u H i t l e r a , r o z mawia z e k s p e r t a m i , ktrzy uwaali a p l i k o w a n i e tych tysicy zastrzy kw z glukozy za w y b i t n i e szkodliw m e t o d l e c z e n i a . Wspominali o niebezpieczestwie przedwczesnej arteriosklerozy - n a p i s a - w r a z z jej wszystkimi u b o c z n y m i s k u t k a m i w r o d z a j u p r z e d w c z e s n e g o s t a r z e n i a si. Istniej t e p o w o d y d o p r z y p u s z c z e , i zastrzyki a p l i k o w a n e A H byy w z m a c n i a n e t a k i m i r o d k a m i p o b u d z a j c y m i , j a k Pervitin (cieszcy si z saw zwizek c h e m i c z n y p o d o b n y w d z i a a n i u d o a m f e t a m i n y ) . O t kilka o s b , k t r e byy w i a d k a m i kryzysw z d r o w o t n y c h A H , w s p o m n i a o , w j a k byska wicznym t e m p i e odzyskiwa o n wigor p o zayciu t a b l e t e k M o r e l l a albo po zaaplikowaniu mu przez niego zastrzyku". N a l e y w s p o m n i e , i z dossier M o r e l l a n i e w y n i k a b e z p o r e d nio, by p o d a w a Hitlerowi Pervitin, chyba e wchodzi on w skad mieszanek witaminowych, k t r e mu wstrzykiwa i k t r e nazywa Vitamultin forte, co jest j e d n a k m a o p r a w d o p o d o b n e . Perwityna ( l - f e n y l o - 2 - m e t y l o a m i n o p r o p a n ) j e s t z w i z k i e m c h e m i c z n y m wy woujcym efekt p o b u d z e n i a wsplczulnego u k a d u n e r w o w e g o . Z w i z e k w p o w o d u j e j e d n a k u z a l e n i e n i e , n a d o b i t k stwier d z o n o , e wywouje r w n i e silne i t r w a l e s p u s t o s z e n i a w o r g a n i z m i e . W r o k u 1 9 4 1 , na m o c y p r z e p i s w n o w e j ustawy o r o d k a c h o d u r z a j c y c h , o b r t p e r w i t y n a o r a z jej s t o s o w a n i e w Trzeciej R z e s z y cile o g r a n i c z o n o .

* Dr Erwin Giesing, Raport dotyczcy terapii, jakiej poddawaem Hitlera". Wszel kie dokumenty, z jakich korzystaem piszc t ksik, przekazaem Instytutowi Historii Wspczesnej w Monachium.

Pervitin r z a d k o pojawia si w z a p i s k a c h M o r e l l a . 15 p a d z i e r n i ka 1943 r. z a n o t o w a : R e c e p t a na p e r w i t y n do realizacji w s k a d z i e a p t e c z n y m E n g e l a " ; p o n i e j znajduje si o d r c z n y d o p i s e k : N i e m a

22

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zwizek

23

w magazynie". Berliski skad apteczny Engela zaopatrywa we wszystkie leki K w a t e r G w n H i t l e r a . N o t a t k a z 27 stycznia 1944 r.: R e c e p t a : E u p a v e r i n + Pervitin, k o m p r e s y r o z g r z e w a j c e " . M o r e l i w i e d z i a , e Pervitin j e s t n i e b e z p i e c z n y . O t o f r a g m e n t listu, j a k i 1 g r u d n i a 1944 r. n a p i s a do j e d n e g o ze swoich p a c j e n t w : Intelan oraz Vitamultin w tabliczkach m o e Pan wykupi na z a c z o n r e c e p t w S k a d z i e A p t e c z n y m E n g e l a przy M o h r c n S t r a s se 63, Berlin W 8 . O s t r z e g a m P a n a j e d n a k przed perwityna. N i e uzu p e n i a o n a u t r a c o n e j e n e r g i i , n i c jest m a r c h e w k , ale k i j e m ! " Innych lekarzy drczy fakt n i e w i a d o m o c i , co waciwie M o r e l i zapisywa H i t l e r o w i . N a p r z y k a d - czytamy w r a p o r c i e G i c s i n g a nie j e s t e m pewny, czy aplikowa m u h o r m o n y . W i e d z a , czy p o t n e dawki h o r m o n w wywieray wpyw na o r g a n i z m H i t l e r a w s e n s i e wy w o y w a n i a n a d m i e r n e j wirylizacji, m o g a b y m i e d o n i o s e z n a c z e n i e " .

Mg sobie miao pozwoli na ucieranie nosa nawet takim p o tnym ciekawskim jak R i b b e n t r o p . Wiedzia bowiem, e o n , T h e o M o r e l i , cieszy si b e z g r a n i c z n y m z a u f a n i e m f u h r e r a . C z y t a m t e n n i e powiedzia mu, jak bardzo go potrzebuje? W lipcu 1944 r. H i t l e r zby p o n c e g o g n i e w e m G i e s i n g a n a s t pujcymi s o w a m i : P r o s z p o s u c h a , sprawy maj si tak. M o r e l i pierwszy m n i e wyleczy. W i e m , e j e g o n o w a t o r s k i e m e t o d y n i e z o stay j e s z c z e u z n a n e p r z e z m i d z y n a r o d o w y wiat m e d y c z n y i e o n s a m p r o w a d z i p o s z u k i w a n i a w wielu d z i e d z i n a c h , n i e o p i e r a j c si bynajmniej na mocnych przestankach i ugruntowanych wnioskach. L e c z n i e c h p a n s a m p r z y z n a : czy n i e bywa t a k z i n n o w a c j a m i w m e dycynie? Z a w s z e p r z e c i e u p y w a j a k i czas, n i m n o w e m e t o d y z o stan u z n a n e . Widz jak na doni, e Moreli ma d a r dostrzegania moliwoci n i e z n a n y c h j e s z c z e n a u c e . Jeli za b d z i e p o t r z e b o w a w s p a r c i a f i n a n s o w e g o n a swoje b a d a n i a , o t r z y m a j e o d e m n i e " .

M i n i s t r o w i e R z e s z y i u r z d n i c y partyjni r w n i e p o s z u k i w a l i k o n t a k t w z M o r e l l e m . W c z e r w c u 1943 r. J o a c h i m v o n R i b b e n t r o p i n d a g o w a go w kwestii s t o s o w a n y c h t e r a p i i . M o r e l i s p o r z d z i d o k a d n e n o t a t k i z tej r o z m o w y . M i n i s t e r s p r a w z a g r a n i c z n y c h Rzeszy, R i b b e n t r o p , z a p r o s i m n i e n a o b i a d d o F u s c h l [...] P o p o s i k u p r z e s z l i m y d o g a b i n e t u n a p i t r z e , p o n i e w a , j a k p o w i e d z i a , c h c i a b y z e m n o czym p o r o z m a w i a . Teraz z r o z u m i a e m , c o n i m k i e r o w a o , gdy m n i e z a p r a s z a : c h c i a r o z m a w i a z e m n o z d r o w i u F u h r e r a i o tym, w j a k i s p o s b go l e c z " . R i b b e n t r o p - czytamy dalej - z a p y t a ! m n i e , czy t a k d u a liczba z a s t r z y k w , j a k i e aplikuj F i i h r e r o w i , n i e wpywa n i e k o r z y s t n i e n a j e g o z d r o w i e . Czy aplikuj m u c o i n n e g o o p r c z g l u k o z y ? C z y p o daj m u j a k i e i n n e l c k a r s t w a ? " . Moreli udzieli! lakonicznej, a nawet p o n i e k d i dwuznacznej o d p o w i e d z i : B e z obawy, p o d a j m u t o c o t r z e b a " .

Nic t e d y d z i w n e g o , e i n n i l e k a r z e zazdrocili M o r e l l o w i j e g o pozycji; dotyczyo t o zwaszcza K a r l a B r a n d t a , l e k a r z a p r z y b o c z n e g o H i t l e r a . Byl jeszcze m o d y m i przystojnym c h i r u r g i e m , gdy w 1947 r. powiesili g o A m e r y k a n i e . B r a n d t z a c h o d z i w g o w , co kryje si za byskawiczn k a r i e r M o r e l l a . P r z e s u c h i w a n y we w r z e n i u 1945 r. p r b o w a wyjani, czym n a l e a o b y t u m a c z y fakt, i t a m t e n p r z e z o s i e m lat p o t r a f i z a c h o w a swoje s t a n o w i s k o . Czy d z i a a p o d z e w n t r z n presj, b y wpywa n a p o c z y n a n i a H i t l e r a ? Czy by n a r z d z i e m w czyich r k a c h ? A m o e p r b o w a p o d p o r z d k o w a sobie f u h r e r a w c e l a c h politycznych lub z g o a czy sto materialnych? W r e s z c i e B r a n d t z r e z y g n o w a z dalszych d o c i e k a . C h o M o rella c e c h o w a p o n i e k d zwierzcy spryt, by o n , j a k stwierdzi, zbyt t p y " , e b y p r o w a d z i j a k i e intrygi p o l i t y c z n e . N a d o b i t k a d n

24

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zwizek

25

m i a r n i c w d a b y si w j a k i e k o l w i e k p r z e d s i w z i c i e , k t r e n a r a z i o b y go, t c h r z a z n a t u r y , na o s o b i s t e ryzyko i n i e b e z p i e c z e s t w o . By m o e M o r e l i wywiera j e d y n i e taki wpyw n a H i t l e r a , j a k i i n n i l e k a r z e wywieraj n a swoich p a c j e n t w . W k o c u z a d o s z o d o t e g o , e f u h r e r n i e p o t r a f i n o r m a l n i e y i p r a c o w a b e z j e g o specy fikw, c o z a o w o c o w a o p r z e k o n a n i e m , i z a c i g n j a k i d u g w d z i c z n o c i u swojego m e d y k a . H a s s e l b a c h , p o c z y n a j c o d r o k u 1936 a s y s t e n t B r a n d t a , r w n i e z a u w a y oczywisty fakt u z a l e n i e n i a H i t l e r a o d M o r e l l a . N i e m o g e m z a p r z e c z y , e z m e d y c z n e g o p u n k t u w i d z e n i a M o r e l i wywie r a i s t o t n i e wpyw n a H i t l e r a " - n a p i s a . Moreli, spekulowa, mg o m o t a dyktatora podajc mu jaki n a r k o t y k , n a p r z y k a d m o r f i n , specyfiki h o r m o n a l n e , a l b o t e s t o sujc b a r d z i e j s u b t e l n e m e t o d y . By m o e wykorzystywa w d z i c z n o , j a k p a c j e n c i d a r z zwykle lekarzy, k t r z y wyleczyli ich z c h o r o b y a l b o w z m o c n i l i fizycznie i p s y c h i c z n i e . H i t l e r t r z y m a p r z y s o b i e M o r e l l a , p o w o d o w a n y z a p e w n e przy czynami czysto irracjonalnej natury. K a r d y n a l n e znaczenie m i a a c h y b a w t y m w y p a d k u a n t y p a t i a , j a k w Trzeciej R z e s z y d a r z o n o wszelkich rzeczywistych fachowcw. Wikszo dostojnikw N S D A P faworyzowaa lekarzy podejrzanej reputacji. H i m m l e r i R i b b e n t r o p o d d a l i si p o d o p i e k u z d r a w i a c z y i m a s a y s t w w r o dzaju F c l i x a K c r s t c n a . H e s s z o s t a z w o l e n n i k i e m z i o o l e c z n i c t w a i astrologii. W T r z e c i e j R z e s z y d y l e t a n t by k r l e m . R w n i e H i t l e r p o g a r d z a r z e t e l n w i e d z . 3 0 s i e r p n i a 1944 r . r o z m a w i a z n o w o m i a n o w a n y m s z e f e m s z t a b u Luftwaffe, g e n e r a e m p o r u c z n i k i e m W e r n e r e m K r e i p c m , ktry przedstawi mu p o p a r t y znajomoci rzeczy p o g l d , i o d r z u t o w i e c t y p u M c s s e r s c h m i t t 262 b d z i e r a c z e j l e p szym m y l i w c e m ni b o m b o w c e m . F u h r e r z a u w a y w t e d y s a r k a -

stycznie: E k s p e r c i j e d n o t y l k o d o s k o n a l e p o t r a f i - wyjania, d l a czego co nie bdzie dziaa!" Notorycznie nie znosi! teoretykw wojskowych z e S z t a b u G e n e r a l n e g o , n a z y w a j c t i n s t y t u c j u r z dem kamstwa". N i e p o w i n i e n p r z e t o b u d z i z d z i w i e n i a fakt, e z a p r a c o w a n y f u h r e r z a a n g a o w a m e d y k a , k t r y p o t r a f i d o k o n y w a arcyszybkich c u d o w n y c h u l e c z e " , p o s u g u j c si zwyk strzykawk. T e r a p i , j a k i e j M o r e l i p o d d a w a H i t l e r a , o m w i m y szerzej w in nym r o z d z i a l e . Z a p e w n e j e d y n i e e k s p e r y m e n t y k l i n i c z n e m o g y b y wykaza, w jakim stopniu niekwestionowana zdolno H i t l e r a do p o d e j m o w a n i a d u g o t r w a e g o wysiku b y a r e z u l t a t e m d z i a a n i a le kw aplikowanych m u przez M o r e l l a . w zaywny m e d y k nieza przeczalnie wywiera wpyw na fuhrera, podajc mu rodki p o b u dzajce. G d y m a m n a myli r o d k i p o b u d z a j c e - n a p i s a B r a n d t nie c h o d z i mi w y c z n i e o c o d z i e n n e p o r c j e V i t a m u l t i n u , lecz o za strzyki z a w i e r a j c e d u e iloci glukozy, k t r e p o n a d wszelk wtpli wo o d d z i a y w a y na w i t a l n o i e n e r g i H i t l e r a " . H a s s e l b a c h n i c owija sw w b a w e n . M o r e l i n i e j e d n o k r o t n i e w m a w i a p a c j e n t o m , e c i e r p i n a r n o r o d n e dolegliwoci, k t r e tylko o n p o t r a f i s k u t e c z n i e uleczy". P r z y z n a j j e d n a k - d o d a - e j e g o m e t o d y okazyway si cz s t o s k u t e c z n e w p r z y p a d k a c h dolegliwoci n a tle n e r w o w y m " . M o r e l i leczy m i n i s t r a p r o p a g a n d y Rzeszy. D r G o e b b e l s n a b a wi! si z a p a l e n i a skry; wykwity p o k r y y m u d o s o w n i e c a e c i a o , a d o k u c z l i w e s w d z e n i e n i e p o z w a l a o w n o c y z a s n . 22 lekarzy p r b o w a o wyleczy t p r z y p a d o , a l e b e z s k u t e c z n i e . P o d z i a a a d o piero seria zastrzykw z H o m o s c r a n u , przepisana przez Morella. G o e b b e l s n i e z a p o m n i a m u t e g o . C i e s z si, e m o g s p r o s t a o b e c -

26

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zwizek

27

n y m c i k i m i t r u d n y m w y z w a n i o m - z a n o t o w a 10 m a r c a 1943 r. Z a w d z i c z a m t o p r z e d e wszystkim kuracji M o r e l l a " . H i t l e r , p e e n p o d z i w u dla swojego m e d y k a , w y p o y c z a " g o i n n y m g r u b y m ry b o m , midzy innymi Mussolinicmu. Dossier M o r e l l a d o t y c z c e j e g o p a c j e n t a A" z a d a j e k a m w i e l u l e g e n d o m . N a p r z y k a d s p e k u l a c j e , j a k i e s n u byy d o r a d c a O S S , William C. Langer, o d n o n i e do drczcych jakoby Hitlera egzo t y c z n y c h " p r o b l e m w s e k s u a l n y c h i p s y c h o l o g i c z n y c h , n i c znajduj m e d y c z n e g o p o t w i e r d z e n i a . Wyniki a n a l i z m o c z u f u h r e r a o r a z p r b s e r o l o g i c z n y c h krwi rozbijaj w p r o c h i py a m e r y k a s k i e mity o w r o d z o n y m syfilisie H i t l e r a , j a k r w n i e p o w t a r z a n e p g b k i e m p r z e z R o s j a n bajki o j e g o i m p o t e n c j i . J e d n a k e d y s p o n u j e m y , j a k si wydaje, d o w o d a m i p o t w i e r d z a j c y m i p o w t a r z a n e u p o r c z y w i e o p i n i e , e w r o k u 1945 H i t l e r sta si ofiarparalysis agitans, s c h o r z e n i a z n a n e g o r w n i e p o d n a z w c h o roby Parkinsona. M o r e l i n i e w t p l i w i e p o d e j r z e w a , e f u h r e r c i e r p i a n a t przy p a d o . a d n i n n przyczyn n i c m o n a b o w i e m w y t u m a c z y fak t u r o z p o c z c i a l e c z e n i a p r z e z n i e g o p a c j e n t a A " c o d z i e n n y m i daw k a m i H o m b u r g u 680, k t r y t o specyfik f u h r e r n a d a l p r z y j m o w a p o 23 k w i e t n i a 1945 r., kiedy to j e g o l e k a r z o s o b i s t y u s z e d do B a w a r i i . J e d n o jest p e w n e . W i k s z o l e k w s t o s o w a n y c h p r z e z M o r e l l a bya z u p e n i e nieszkodliwa, p o z o s t a e za specyfiki wstrzykiwa w t a k niewielkich ilociach, e n i e wywieray o n e a d n e g o fizjologicznego wpywu n a o r g a n i z m H i t l e r a ani i n n y c h o s b . W s p c z e n i e k s p e r c i u z n a l i wicie p r e p a r a t w h o r m o n a l n y c h M o r e l l a , n a p r z y k a d O r c h i krin, t a k z w a n y eliksir m o d o c i , z a s u b s t a n c j e c a k o w i c i e b e z w a r t o ciowe. Oczywicie m o n a podejrzewa, e Moreli z d a w a sobie z t e g o s p r a w . M g o n j e d n a k r w n i e a p l i k o w a t e leki p o w o d o w a n y p r a g n i e n i e m , b y j e g o p a c j e n t n u m e r j e d e n , majcy b z i k a n a

p u n k c i e m e d y c y n y i z d r o w i a , z a w s z e c z u si u k o n t e n t o w a n y . Nie m o n a tym j e d n a k wytumaczy faktu szafowania p r z e z Morella sulfonamidami o m a o skutecznym dziaaniu (na przykad T J l t r a s c p t y l e m ) , k t r e d u o w c z e n i e j u z n a n o z a t o k s y c z n e , czy t e a p l i k o w a n i a H i t l e r o w i penicyliny w a s n e j p r o d u k c j i , n a d a l znajduj cej si w s t a d i u m b a d a l a b o r a t o r y j n y c h . Jest m a o p r a w d o p o d o b n e , by Morella kiedykolwiek u z n a n o za j e d n e g o z wybitnych l e k a r z y n a s z e g o s t u l e c i a . Z a p i s a on si w hi storii j a k o m e d y k p r z e s a d n i e , a m o e n a w e t b e z p o d s t a w n i e wierz c y w e w a s n e m o l i w o c i . By t a k e c z o w i e k i e m s k o n n y m m o e d o p o p e n i a n i a z a n i e d b a , lecz n i c d o d z i a a n i a n a czyjkolwiek szko d , n a d e wszystko z a o s o b n i k i e m b e z d e n n i e z a w i s t n y m , a j e d n o c z e n i e n a d w y r a z b e z b r o n n y m i wraliwym.

Przypisy
1

Cyt. za: ibidem, s. 159.

Theodor Moreli N a s t p n i e wyjecha do Francji, gdzie p o b i e r a ! n a u k i w G r e n o ble i P a r y u . O d g r u d n i a 1909 r . d o p o o w y n a s t p n e g o r o k u s t u diowa gocinnie parazytologi w Institut d ' A c c o u c h e m e n t Tornier, po czym p o w r c i ! do M o n a c h i u m . W jego a k t a c h przybywao pism p o c h w a l n y c h od dyrekcji klinik i szpitali, w k t r y c h o d b y w a s t a .

Theodor Moreli
T h e o d o r G i l b e r t M o r e l i p r z y s z e d n a wiat 2 2 l i p c a 1886 r . w T r a i s - M u n z e n b e r g , w i o s c e p o o o n e j w G r n e j H e s j i , j a k o syn n a u c z y c i e l a szkoy p o w s z e c h n e j , w k t r e g o yach p y n a k r e w h u genotw. By z a t e m starszy od swojego s a w n e g o p a c j e n t a o trzy l a t a . J e g o m a t k a p o c h o d z i a z z a m o n e j rodziny rolniczej osiadej w Hesji. T h e o d o r mia starszego b r a t a Adolfa i modsz siostr Emillie. Z j e g o d o k u m e n t w osobistych wynika, e zawsze byl otyy; way o k r e s o w o od 120 do 124 kg. Nic wic d z i w n e g o , e u schyku ycia c i e r p i a na s c h o r z e n i a n e r e k i s e r c a . W w i e k u d z i e c i c y m u s k a r a si n a n a w r a c a j c e k u r c z e o d k a , k t r a t o p r z y p a d o u n i e m o l i wia m u u c z s z c z a n i e d o miejscowej szkoy. W g i m n a z j u m byszcza. Na j e g o wiadectwie m a t u r a l n y m z 16 lu t e g o 1907 r. figuruje a d n o t a c j a , e zosta zwolniony z o b o w i z k u z d a w a n i a e g z a m i n w ustnych, p o n i e w a w o s t a t n i m r o k u osign wiet ne wyniki w n a u c e , z pracy p i s e m n e j za o t r z y m a n o t celujc. P r z e z p e w i e n czas, od 16 do 19 r o k u ycia, u c z s z c z a do s e m i n a r i u m n a u c z y c i e l s k i e g o w e F r i e d b e r g u ( H e s j a ) . P a r a si p o t e m przez rok belferk w Breizenheim o p o d a l Moguncji, by n a s t p n i e rozpocz studia w Giessen, po ktrych ukoczeniu immatrykulo wa si na wydziale m e d y c z n y m U n i w e r s y t e t u H e i d c l b c r s k i e g o , otrzy mujc z n a k o m i t e oceny.

Z g b i a w t y m o k r e s i e tajniki i m m u n o l o g i i , p s y c h i a t r i i i l a r y n g o logii o r a z g i n e k o l o g i i ( w k l i n i c e g i n e k o l o g i c z n e j by z a t r u d n i o n y w s i e r p n i u 1910 r . ) . P o s t a n o w i j e d n a k , e n i e b d z i e k o n t y n u o w a specjalizacji. W r o k u 1913 o t r z y m a tytu d o k t o r a m e d y c y n y , o b r o n i w s z y p r a c dyplomow z zakresu ginekologii; cesarskie ministerstwo krajowe Bawarii przyznao mu p r a w o do wykonywania z a w o d u lekarza. Z a c z z a r a b i a n a ycie, p r a c u j c j a k o a s y s t e n t w s z p i t a l u w B a d K r e u z n a c h , n i e b a w e m j e d n a k przyj z a o f i a r o w a n e m u sta nowisko lekarza okrtowego na jednym ze statkw nalecych do linii W o e h r m a n n a . P o t e m p r z e s z e d d o L l o y d a . P y w a p o c z t k o wo na j e d n o s t k a c h obsugujcych tras H a m b u r g - A m e r y k a Pou d n i o w a , p n i e j z a linie p n o c n o n i e m i e c k i e . P o l a t a c h zwykt n a pomyka tajemniczo, e to wanie dowiadczenia lekarza okrto wego w t r o p i k a c h skaniaj go niekiedy do stosowania n i e z r o z u m i a y c h dla l a i k w , e z o t e r y c z n y c h " s p o s o b w l e c z e n i a . Po p e w n y m czasie dr M o r e l i wyspecjalizowa si p o n i e k d w u r o logii. U z y s k a ! te s k r o m n p r a k t y k w D i c t z e n b a c h l e c y m o p o d a l O f f e n b a c h . W czasie I wojny w i a t o w e j suy! k r t k o j a k o l e k a r z b a t a l i o n o w y n a f r o n c i e z a c h o d n i m , p o czym uzyska p r z y d z i a d o o b o z u j e n i e c k i e g o w O h d r u f . W styczniu 1919 r. r o z p o c z p r a k t y k w B e r l i n i e , w k t r y m to m i e c i e p r a c o w a p r z e z 17 lat, p r o w a d z c g a b i n e t przy B e y r e u t h e r S t r a s s e . W r o k u 1920 p o l u b i z a m o n a k t o r k J o h a n n M o l i e r . Ich m a e s t w o p o z o s t a o b e z d z i e t n e . Dziki p o k a n e m u p o s a g o w i o n y

30

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

T h e o d o r Moreli

31

m g wyposay l u k s u s o w o g a b i n e t . C h o w n a s t p n y c h l a t a c h M o rellowi p r o p o n o w a n o przyjcie s t a n o w i s k a n a d w o r n e g o m e d y k a sza c h a Persji i r u m u s k i e g o krla, z d e c y d o w a n i e o d m a w i a , l u k r a t y w n a p r a k t y k a w Berlinie przynosia mu b o w i e m kokosy. Z a p r z e s t a przyj m o w a n i a p a c j e n t w , za ktrych pacia k a s a c h o r y c h , ograniczajc si d o o s b dysponujcych p o k a n y m i r o d k a m i finansowymi. N a p o c z t k u lat trzydziestych T h e o M o r e l i sta si z n a n y m i m o d n y m l e k a r z e m . N a swoich r e c e p t a c h ( p o c h o d z c y z 1932 r . b l o c z e k odnaleziono wrd jego papierw) kaza wydrukowa nastpujcy tekst: T h e o d o r Gilbert Moreli, przewietlenia rentgenowskie, te rapia dielektryczna, diatermie, n a p r o m i e n i a n i e , galwanoterapia, a n a l i z y m o c z u i k r w i " . W r o k u 1932 z a r o b i o k o o 150 tys. r e i c h s m a r e k (czyli o k o o 12 tys. f u n t w ) . W p o c z e k a l n i j e g o g a b i n e t u zawsze toczyli si b o g a c i i sawni p a c j e n c i . P r z e g l d ich nazwisk d o w o d z i , e M o r e l l a o d w i e d z a l i n a j czciej g w i a z d o r z y s c e n y i e k r a n u , w tym r w n i e p e w n a liczba hi p o c h o n d r y k w , o r a z o s o b i s t o c i ze wiata polityki, o k t r y c h j e g o asystent, d r W e b e r , p o w i e d z i a p n i e j kliwie: a d n m i a r n i e zasugiwali o n i n a m i a n o b a r d z o krytycznych czy t e b a r d z o inteli gentnych osb".

przez pi n a s t p n y c h lat przyjmowa ydowskich p a c j e n t w . D w a l a t a po zwycistwie n a z i s t w p r z e n i s swj g a b i n e t z odlegej dzielnicy m i a s t a na m o d n i szykown ulic K u r f u r s t e n d a m m p o d nr 216. Z a c z si r w n i e specjalizowa w l e c z e n i u c h o r b w e n e r y c z n y c h . N a j e g o tabliczce pojawiy si s o w a l e k a r z o g l n y " . W r d su p e r n o w o c z e s n e g o w y p o s a e n i a g a b i n e t u z n a l a z si m i d z y i n n y m i a p a r a t r e n t g e n o w s k i ( w r a z z w i e l o m a n a j n o w s z y m i g a d e t a m i ) , solux i trzy a p a r a t y do d i a t e r m i i . W i o s n 1936 r . j e g o przyjaciele-aktorzy z a a t w i l i " m u n o w e g o p a c j e n t a , f o t o g r a f a i waciciela a t e l i e r w M o n a c h i u m , H e i n r i c h a Hoffmanna, znajomego Hitlera. H o f f m a n n p o m i e r c i o n y w p a d w n a g pijastwa, folgowa te swojemu t a j o n e m u d o t d homoseksualizmowi. B a r d z o potrze bowa porady Morella, poniewa cierpia na rzeczk. Przypado t przesuchiwany po wojnie Moreli nazwa taktownie zapaleniem m i e d n i c z e k n e r k o w y c h . B o g i e m a p r a w d nie k w a p i ! si z b y t n i o z wy j a z d e m do M o n a c h i u m , poniewa w Berlinie mial a n a d t o zamo nych p a c j e n t w . J e d n a k e H i t l e r wysa p o n i e g o swj p r y w a t n y sa m o l o t , t o t e n i e b a w e m w willi H o f f m a n n a u s y t u o w a n e j n a wytwor nym przedmieciu B o g e n h a u s e n d r T h e o Moreli p o z n a kanclerza i f u h r e r a Trzeciej R z e s z y .

O b j c i e w styczniu 1933 r. r z d w p r z e z n a z i s t w p r z y n i o s o , by uj rzecz m e d y c z n p r z e n o n i , n i e k o r z y s t n e skutki u b o c z n e dla Morella. Na tabliczce z jego imieniem i nazwiskiem n a s m a r o w a n o farb s o w o y d " , by m o e d l a t e g o , e p r z y j m o w a y d o w s k i c h p a c j e n t w . S u g e r o w a p n i e j , e z przyczyny swojej s m a g e j pci m g by b r a n y o m y k o w o z a o s o b niearyjskiej krwi. B e z w z g l d u j e d n a k na powody tego nkania jego praktyka chwilowo p o d u p a d a . M o r e l i rycho j e d n a k wycign p r a k t y c z n e wnioski z nowej sytu acji. W kwietniu 1933 r. wstpi do N S D A P M i m o to p r z y n a j m n i e j

Ten o s t a t n i byl w t e d y zbolay i u d r c z o n y . Z m a r n i e d a w n o j e g o wieloletni szofer, J u l i u s Schreck, a on o b a w i a si, e n i e b a w e m straci i H o f f m a n n a . T h e o d o r nadzwyczaj o c z a r o w a H i t l e r a - w s p o m i n a po l a t a c h Aloys B e c k e r , przyjaciel M o r e l l a - ktry a o w a , e nie z n a go wczeniej i nie m g s p r o w a d z i do u m i e r a j c e g o S c h r c c k a " 1 . M o r e l i wyleczy! f o t o g r a f a . P o z o s t a u j e g o b o k u p r z e z c z t e r y tygodnie, a p o t e m towarzyszy mu w p o d r y rckonwalescencyjnej d o W e n e c j i . W t e n o t o s p o s b trafi d o g r o n a z n a j o m y c h i przyja ci H i t l e r a .

32

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

T h e o d o r Moreli

33

Na pocztku lata J o h a n n a Moreli odwiedzia m a goszczcego w willi H o f f m a n n a . Przy jakiej okazji T h e o d o r w s k a z a jej m o d dziewczyn. Widzisz t platynow b l o n d y n k ? To przyjacika F u h r e r a " . E w a B r a u n pracowaa w l a b o r a t o r i u m fotografa i d o c h o w a a w i e r n o c i H i t l e r o w i a d o ich w s p l n e g o t r a g i c z n e g o s a m o b j stwa w 1945 r. R w n i e o n a z o s t a a p a c j e n t k M o r e l l a . P a s t w o H o f f m a n n o w i e z a p r o s i l i M o r e l l w , b y spdzili w r a z z n i m i B o e N a r o d z e n i e . W pierwszy d z i e wit H e i n r i c h z a p r o p o n o w a w s p l n y wyjazd na O b e r s a l z b e r g , gdzie H i t l e r m i e s z k a w swo im Berghofie.

lat p n i e j - d o k u c z a o m i t o p a s k u d n i e , d o s z o d o t e g o , e m u s i a e m b a n d a o w a si j a k m u m i a i n i e m o g e m n a w e t w z u b u t w " . Szczodrobliwy fuhrer obieca Morcllowi za wyleczenie adny d o m . J o h a n n a k r c i a j e d n a k gow. W i e d z i a a swoje. P o n i e w a b y a realistk, n a t y c h m i a s t p r z y p a d a d o m a , gdy o b o j e p o w r c i l i d o k r g i e l n i . N a c o n a m t o ? ! - s y k n a . - P o j a k i e g o d i a b a t u przyje chalimy? Masz przecie wspania praktyk w Berlinie!" P o k u s a o k a z a a si j e d n a k zbyt silna. P r a w d o p o d o b n i e j u n a stpnego dnia Moreli podda nowego pacjenta wszechstronnemu b a d a n i u . P o z a k o c z e n i u swoich c z y n n o c i k o r p u l e n t n y m e d y k wy p r o s t o w a si na k r z e l e i p o p r a w i o s a d z o n e na n o s i e o k u l a r y o gru bych s z k a c h . O b i e c u j , e w cigu r o k u p o w r c i p a n d o z d r o w i a " . Podj ryzyko, p o s t a n o w i j e d n a k z a s t o s o w a p e w n s k u t e c z n , jak oczekiwa, terapi.

Tamta Gwiazdka gboko zapada w pami Frau Moreli. P e w n e g o d n i a - w s p o m i n a a - gdy c a e towarzystwo, w tym rw nie F r a n z H o f f m a n n , p o s z o g r a w krgle, w e s z a m do s a l o n u i usia d a m przy k o m i n k u . By z e m n T h e o . N i e o c z e k i w a n i e pojawi si H i t l e r . Czy m o e m i p a n powici chwil c z a s u ? - z a p y t a m a " . O b a j wyszli d o o r a n e r i i . W i e c z r w o k a z a si p u n k t e m z w r o t n y m w yciu M o r e l l a . W t e d y weszli B o r m a n n i B r a n d t - k o n t y n u o w a a F r a u M o r e l i . - D o s z a m p n i e j d o w n i o s k u , e m u s i e l i co z w c h a . P o g n a l i d o o r a n e r i i . J e d n a k e H i t l e r o d e s a ich d o stu d i a b w ! T o w a n i e w t e d y zagili p a r o l n a m o j e g o m a ! " H i t l e r c i e r p i a z p o w o d u b l u o d k a . U s t a l i ! z M o r e l l c m , e p r z e j m i e o n l e c z e n i e . a d n e m u i n n e m u l e k a r z o w i n i e p o w i o d o si u z d r o w i e n i e f u h r e r a . By m o e d o k u c z a j c e m u b l e byy n a s t p s t w e m histerii. M o r e l i n i e w t p l i w i e b r a t o p o d u w a g . W swoich w s p o m n i e n i a c h o p i s a kilka p r z y p a d k w , k i e d y t o o k a z a o si, e p o d o b n e z a b u r z e n i a wywoa p o w a n y r o z s t r j n e r w o w y " . Do poszukiwania nowego lekarza skonia te Hitlera drczca g o o s t r a e g z e m a . Wysypka o g a r n a m i c a e nogi - w s p o m i n a o s i e m

Przypisy
1

Schreck zmar kilka tygodni wczeniej na zapalenie opon mzgowych.

Ja n i g d y nie c h o r o w a e m "

35

I n n e zapiski M o r e l l a skaniaj j e d n a k d o p r z y p u s z c z e , e H i t l e rowi nie zawsze d o p i s y w a o z d r o w i e . O t o n o t a t k a z 1 g r u d n i a 1944 r.: Powiedzia m i , e najsilniejsze k u r c z e chwytay go zawsze, gdy d o znawa rozstroju e m o c j o n a l n e g o , na p r z y k a d w czasie p r o c e s u w r o k u 1924 (kiedy to wayy si j e g o losy) 1 , w r o k u 1929, gdy u p y n t e r m i n p a t n o c i weksli (wystawionych dla gazety Vlkischer B e o b a c h t e r i wydawnictwa E h e r Verlag), o r a z p o d c z a s kryzysu w d o w d z t w i e n i e mieckich si ldowych, jaki n a s t p i na p r z e o m i e lat 1935 i 1936. Na Teza, e p r z e d p o z n a n i e m M o r e l l a Adolf Hitler cieszy si icie k o s k i m z d r o w i e m , wydaje si kuszca. Niewiele wszelako w i a d o m o o j e g o wczeniejszych n i e d o m a g a n i a c h z d r o w o t n y c h . W wieku dzieci cym wykazywa p a t o l o g i c z n e z m i a n y w szczytach p u c , k t r e j e d n a k w pniejszych latach samoistnie ustpiy - owiadczy przesuchiwany p o wojnie M o r e l i . N a lewym udzie fuhrer mia blizn, p o z o s t a o p o z r a n i e n i u o d a m k i e m s z r a p n e l a w czasie I wojny wiatowej, kiedy to, suc j a k o cznik, wykonywa n i e b e z p i e c z n e z a d a n i a na froncie. Tu p o n a d r o d k i e m z e w n t r z n e j paszczyzny u d a m i a star, cakowicie zablinion, owaln i gbok s z r a m wielkoci strka g r o c h u , p o c h o dzc z I wojny wiatowej - napisa dr Giesing w listopadzie 1945 r. N i e potrafi mi powiedzie, czy w ciele n a d a l tkwi jakie o d a m k i " . Na tym j e d n a k koniec. G d y Moreli zasugerowa Hitlerowi, e najwyszy czas o p i s a h i s t o r i j e g o c h o r o b y , t e n o d m w i . 3 1 m a r c a 1945 r. M o r e l i o d n o t o w a to w s w o i m d z i e n n i k u . J a nigdy n i e c h o r o w a e m - stwierdzi f u h r e r - t o t e n i e ma c z e g o o p i s y w a " . B o t e i u w a a si z a z d r o w e g o c z o w i e k a . G d y l a t e m 1941 r . p o w a l i g o silny a t a k d y z e n t e r i i , s u m i t o w a si p r z e d M o r e l l e m , e zawraca mu gow gupstwami. Dzi r a n o F u h r e r przekaza mi za p o r e d n i c t w e m s w o j e g o s u c e g o - z a n o t o w a l e k a r z - e od c z a s u , gdy p o d c z a s wojny p a d ofiar a t a k u g a z o w e g o , nigdy n i c c h o r o w a o b o n i e . Twierdzi tedy, i m a r n y z n i e g o dla m n i e k l i e n t " . D o c h o d z i a j e s z c z e j e d n a k o m p l i k a c j a . G d y w r o k u 1936 p o z n a M o r e l l a , byl cisym i z w a r i o w a n y m na p u n k c i e swojej diety w e g e t a r i a n i n e m . N i e j a d a ryb, d r o b i u i m i s a , a n a w e t jaj. N a t y m j e d n a k nie k o n i e c : swj niezwyky w i g o r i e n e r g i przypisywa s t a e m u p r z e s t r z e g a n i u jarskiej diety. Faktycznie z relacji r n y c h o s b nalecych do j e g o bliskiego o t o c z e n i a wynika, e j a r o s z e m z o s t a d o p i e r o w l a t a c h trzydziestych. R i c h a r d D a r r e , minister rolnictwa Rzeszy, czy n a g e przejcie fuhre ra na w e g e t a r i a n i z m z s a m o b j s t w e m j e g o u k o c h a n e j siostrzenicy G e l i R a u b a l , k t r e p o p e n i a w j e g o m i e s z k a n i u we w r z e n i u 1931 r o k u . d o b i t k te rozstroje n e r w o w e wywoay p r a w d o p o d o b n i e w j e g o orga nizmie d y s b a k t e r i o z . P o d o b n e g o s t a n u dowiadczy w 1943 r. p r z e d s p o t k a n i e m z D u c e (18 V I I 1943 w F e l t r e ) , kiedy to przeczuwa, a m o e nawet w i e d z i a o tym wczeniej, z d r a d a r m i i woskiej; wreszcie t a k e w r o k u 1944 p o n i e u d a n y m z a m a c h u b o m b o w y m n a j e g o ycie". By m o e kryzys z d r o w o t n y z r o k u 1924 n i e by t a k grony, p o niewa w z m i a n k i o n i m M o r e l i n i e u m i e c i ! n a licie s p o r z d z o n e j 10 stycznia 1945 r. O s t a t n i o - z a n o t o w a - k i e d y siedzielimy p n o w nocy przy herbacie, w s p o m n i a w r o z m o w i e z pani Christian i p a n n S c h r o e d e r , e po raz pierwszy dowiadczy! a t a k u silnych skur czw w r o k u 1929".

J a nigdy nie chorowaem"

36

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Ja n i g d y nie c h o r o w a e m "

37

M o l i w e - p r z y z n a Giesing, gdy we w r z e n i u 1945 r. usysza o t y m od D a r r e g o - e powzi w t e d y p r z e w i a d c z e n i e o k o n i e c z n o ci s t u m i e n i a d r c z c e g o g o p o c z u c i a winy n a t l e s e k s u a l n y m " . A n n i Winter, gospodyni Hitlera, potwierdzia t teori. Z a p r z e s t a je d z e n i a m i s a po m i e r c i Geli R a u b a l - p o w i e d z i a a w r o k u 1952 p e w n e m u n i e m i e c k i e m u historykowi. - L u b i o w o c e , jarzyny i s o dycze. G d y j e d n a k j e g o l e k a r z e m o s o b i s t y m z o s t a p r o f e s o r M o r e l i , z m i e n i r a d y k a l n i e swoje zwyczaje y w i e n i o w e n a g o r s z e , p o czym z a p a d g w a t o w n i e n a z d r o w i u i stal si c z o w i e k i e m a n o r m a l n y m " . F r a u W i n t e r p o s u n a si n a w e t d o s t w i e r d z e n i a , e M o r e l i wy w i e r a wybitnie szkodliwy wpyw n a H i t l e r a . O w i a d c z y a , e r u j n o w a s y s t e m a t y c z n i e j e g o z d r o w i e , godzi go, a p o t e m u t r z y m y w a s z t u c z n i e p r z y yciu swoimi z a s t r z y k a m i i p i g u k a m i .

15 s i e r p n i a 1933 r. z n a l a z si w o r s z a k u f u h r e r a o d b y w a j c e g o p o d r p o Bawarii. O p o d a l R e i m - i m - W i n k e l w w y p a d k u s a m o c h o dowym zosta ranny Bruckner, a d i u t a n t Hitlera. B r a n d t udzieli mu pierwszej p o m o c y i zawiz do szpitala w T r a u n s t e i n , gdzie n a t y c h miast z o p e r o w a z a m a n nog i uszkodzon czaszk. H i t l e r u z n a w t e d y , e b y o b y r o z s d n i e , gdyby w p o d r a c h z a w s z e t o w a r z y s z y m u l e k a r z . K i e d y w r o k u 1934 wyjecha d o W e necji n a s p o t k a n i e z M u s s o l i n i m , B r a n d t z n a l a z si n a p o k a d z i e jego samolotu. P o n i e w a H i t l e r c o r a z czciej p o d r o w a , d o j e g o o s o b i s t e g o p e r s o n e l u d o c z y o d w c h k o l e j n y c h lekarzy, byych a s y s t e n t w M a g n u s a . P i e r w s z y m byl d r W e r n e r H a a s e , d r u g i m , o d r o k u 1936, dr H a n s k a r l v o n H a s s e l b a c h , ktry s t u d i o w a m e d y c y n w r a z z B r a n d t e m , a w m a j u 1933 r. z o s t a p r z e z n i e g o c i g n i t y " do B e r l i n a . F u h r e r zwierzy! si p r o f e s o r o w i C a r l o w i v o n E i c k e n o w i , e p o czynajc od p r z e p r o w a d z o n e j w r o k u 1934 czystki z w a n e j n o c d u gich n o y " zacz u s k a r a si na s z u m w u s z a c h , tinnitus aurium, wywoany zmartwieniami natury oglnej". Wczeniej p r z e z w i e l e lat d o k u c z a y m u b l e o l d k o w o - j e l i t o w e . P o c z t k o w o , b y j e u m i e r z y , zaywa n a w a s n r k z n a n y s p e cyfik w p y n i e o n a z w i e N e o - B a l e s t o l . B a l e s t o l byl r o d z a j e m oliwy uywanej p o d c z a s I wojny w i a t o wej p r z e z n i e m i e c k i c h o n i e r z y d o czyszczenia b r o n i . Cieszy si w r d nich fam z n a k o m i t e g o leku przeciw b l o m o d k o w y m , t o t e p o w o j n i e p e w i e n bystry b i z n e s m e n zacz p r o d u k o w a p o d o b n y pyn o oleistej konsystencji i s p r z e d a w a go p o d h a n d l o w n a z w N e o -Balestol. P r o f e s o r E r n s t - G i i n t h e r S c h e n c k , i n s p e k t o r d o s p r a w wyywie n i a w Waffen SS i n a c z e l n y l e k a r z w I n s t y t u c i e H i g i e n y Waffen SS, powiedzia mi: N a j p r a w d o p o d o b n i e j ktry z dawnych kolegw z

Pierwszym l e k a r z e m H i t l e r a n i e by M o r e l i , ale m i o d y i s k r o m ny w obejciu c h i r u r g K a r l B r a n d t , m c z y z n a w y s m u k y , przystojny, p r a w y i uczciwy. U r o d z o n y w 1904 r. w Alzacji, s t u d i o w a c h i r u r g i w Jenie, Freiburgu, M o n a c h i u m i Berlinie, podejmujc nastpnie praktyk u synnego profesora M a g n u s a na wydziale chirurgicznym szpitala g r n i c z e g o w B o c h u m . A d o l f a H i t l e r a ujrza po r a z pierwszy l a t e m 1932 r. w p o b l i u E s s e n ; d o N S D A P wstpi p o objciu p r z e z t p a r t i w a d z y w N i e m c z e c h . G d y zim r o k u 1933 M a g n u s a p r z e n i e s i o n o d o B e r l i n a , za p r o p o n o w a B r a n d t o w i , by p r a c o w a w r a z z n i m w t a m t e j s z e j k l i n i c e uniwersyteckiej. Emil M a u r i c c , szofer Hitlera, odbywa wyrok wraz ze swoim sze fem w L a n d s b e r g u . W areszcie fortecznym zobaczy zdjcie A n n i R e h b o r n , apetycznej niemieckiej mistrzyni pywania. Nawiza p o t e m z ni k o n t a k t i w t e n o t o s p o s b A n n i doczya do konstelacji o s b otaczaj cych Hitlera. G d y polubia B r a n d t a , rwnie on u z u p e n i t g r u p .

38

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Ja n i g d y nie c h o r o w a e m "

39

o k o p w doradzi Hitlerowi, by stosowa Neo-Balestol w razie blu o d k a . Lecz, j a k si o k a z a o , specyfik w z a w i e r a olej fuzlowy, wywoujcy silne z a t r u c i a . P n i e j z o s t a o n wycofany z o b r o t u p r z e z Ministerstwo Zdrowia Rzeszy". Z z a p i s k w m e d y c z n y c h d o w i a d u j e m y si, e n a t y c h m i a s t p o zayciu tego leku H i t l e r zaczyna n a r z e k a na p o d w j n e widzenie, zawroty i b l e gowy o r a z szum w uszach. W Boe N a r o d z e n i e 1934 r . d r G r a w i t z l e c z y ! g o z o s t r e g o z a t r u c i a w y w o a n e g o p r z e z Neo-Balestol. K o l e j n e n i e d o m a g a n i a z d r o w o t n e wystpiy u H i t l e r a w i o s n 1935 r. N i e m c y p r o w a d z i y w t e d y w a n e r o k o w a n i a z W i e l k Bryta ni w s p r a w i e t r a k t a t u m o r s k i e g o , a w tej dziejowej chwili f u h r e r z a c z p r z e j a w i a n i e p o k j z p o w o d u n a r o l i , k t r wyczul w g a r d l e . W j e g o gosie zaczy nagle w y r a n i e p o b r z m i e w a piskliwe tony, c o d l a d e m a g o g a o z n a c z a o p r a w d z i w t r a g e d i . Z a c z si o b a w i a nowotworu. 1 3 maja d o K a n c e l a r i i Rzeszy z o s t a p o n o w n i e w e z w a n y p r o f e s o r von Eicken. Po zbadaniu Hitlera orzek, e na jego prawej strunie gosowej umiejscowi si niewielkich r o z m i a r w p o l i p . Z a p r o p o n o w a o p e r a c y j n e u s u n i c i e naroli, sugerujc j e d n o c z e n i e , b y H i t l e r przyjecha w tym celu do synnej berliskiej kliniki La C h a r i t e . F u h r e r nalega jednak, by zabieg p r z e p r o w a d z o n o w Kancela rii. P a n i e p r o f e s o r z e - z a p y t a z p r z e j c i e m v o n E i c k e n a - p r o s z m i p o w i e d z i e , czy t o jest n o w o t w r ? P a m i t a p a n , e c e s a r z o w i Fry d e r y k o w i p o w i e d z i a n o p r a w d , a j a m u s z m i e czas n a z n a l e z i e n i e swojego nastpcy". Z a b i e g p r z e p r o w a d z o n o 23 m a j a 1935 r. w K a n c e l a r i i R z e s z y . Z a d o w o l o n y H i t l e r z a p y t a , ile w y n i e s i e h o n o r a r i u m . P r o f e s o r wy k o n a l e k c e w a c y gest. Byl to d l a m n i e z a s z c z y t " - stwierdzi. N i e c h e p a n b d z i e r o z s d n y - usysza w o d p o w i e d z i - p r z e c i e
2

ma pan omioro dzieci!" Ostatecznie fuhrer wpaci! na konto zao o n e j p r z e z v o n E i c k e n a fundacji 200 tys. r c i c h s m a r e k , p r y w a t n e k o n t o m e d y k a powikszy z a o k o l e j n e 60 tys. P r z e d u e n i e ycia w a r t e b y o dla H i t l e r a n a w e t w i c e j . E i c k e n s k w i t o w a w r u t y n o w y z a b i e g k r t k n o t a t k : U s u n e m p o l i p p r z y uyciu p t l i d i a t e r micznej, po u p r z e d n i m wstrzykniciu, w celu znieczulenia, morfiny 0,015 o r a z r o z p y l e n i u p a n t o k a i n y , k t r t e w y p d z l o w a l e m o p e r o w a n e miejsce". W s i e r p n i u 1935 r. przebywajcy na O b e r s a l z b c r g u H i t l e r silnie si przezibi, w wyniku c z e g o z a c z o go b o l e g a r d o . W d r u g i m ty g o d n i u m i e s i c a z n w p o c z u w n i m n i e p o k o j c e o b c e c i a o " . Poleci p o n o w n i e w e z w a v o n E i c k e n a , ktry z a n o t o w a : Pacjent w s p o m n i a , gdy r o z m o w a p r z e s z a n a s y m p t o m a t o l o g i t e g o p o k n i t e g o o b c e go ciaa, e przekazywa subie b u k i e t r i w w c z a s p o d p a z n o k i e wbi m u si kolec, ktry wycign z b a m i , n a s t p n i e za m a c h i n a l n i e p o k n . K o l e c w s p r a w i ! m u p o d c z a s p r z e t y k a n i a ostry bl, ale g o zlekceway". P o p r z e p r o w a d z e n i u b a d a n i a von E i c k e n z a n o t o w a : N a m i g d a t k a c h p a s m a luzu. O s t r e z a p a l e n i e g a r d a . W y p d z l o w a l e m g a r d o 2,5-procentowym r o z t w o r e m a z o t a n u s r e b r a " . Wczeniej wysa d o z d i a g n o z o w a n i a u s u n i t y p o l i p ( p o d a j c , e o p e r o w a n y m p a c j e n t e m byl niejaki A d o l f M u l l e r ) p r o f e s o r o w i R . R s s l e m u z I n s t y t u t u P a t o l o g i i . 2 1 lipca R o s s i e p r z e k a z a m u dia g n o z : J e s t t o t a k z w a n y p o l i p s t r u n gosowych ( p a p i l l o m a ) . Bez s p r z e c z n i e a g o d n y . Z o s t a u s u n i t y w caoci. W y k a z u j e o z n a k i n a t u r a l n e g o p r z e k r w i e n i a , z a u w a y e m t e w t k a n k a c h d r o b n e krwa w i e n i a o r a z p o z o s t a o c i p o nich, n i e m a l z a w s z e o b e c n e w t a k i c h polipach".

P r z e z cay r o k 1936 H i t l e r d o w i a d c z a ! p r o b l e m w n a t u r y o s o bistej. C h o j e g o b e z w g l d n e m e t o d y p o l i t y c z n e okazyway si sku-

40

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Ja n i g d y nie c h o r o w a e m "

41

t e c z n e , w m a r c u za o d r o d z o n y W e h r m a c h t b e z p r z e s z k d d o k o n a remilitaryzacji N a d r e n i i , wyszo na jaw, i on s a m n i e jest uszyty z t a k m o c n e g o i trwaego materiau, jak oglnie przypuszczano. B o l e n i e przey p o p r z e d z o n y cik c h o r o b z g o n swojego d u g o l e t n i e g o o s o b i s t e g o szofera, J u l i u s a S c h r e c k a . 2 0 maja, cztery d n i p o t y m w y d a r z e n i u , p o l e c i s p r o w a d z i v o n E i c k e n a . Ten o s t a t n i za n o t o w a p o s p o t k a n i u : U s k a r a si o d kilku d n i n a s z u m w u s z a c h , t w i e r d z i , e w n o c y syszy w lewym u c h u wysoki m e t a l i c z n y d w i k " . Von E i c k e n n i e wykry j e d n a k u n i e g o a d n y c h s c h o r z e zwi z a n y c h z t dolegliwoci. P o l e c a m w i e c z o r n p r z e c h a d z k p r z e d u d a n i e m si n a s p o c z y n e k , c i e p l e i z i m n e k p i e l e s t p , l e k k i e r o d k i uspokajajce. R a d z te wypocz". H i t l e r z a u w a y , e zawsze sypia lepiej n a O b e r s a l z b e r g u ni w B e r l i n i e . M i a l w tej kwestii w a s n t e o r i . U r o d z i e m si na wy sokoci czterystu m e t r w n a d p o z i o m e m m o r z a - p o w i e d z i a dr. G i e singowi w lipcu 1944 r. - U w a a m , e k a d y p o w i n i e n y na t a k i e j wysokoci, n a jakiej si u r o d z i " . W czasie kryzysu n a d r e s k i e g o j e g o g e n e r a o w i e osupieli z p r z e raenia. G n i e w , o jaki przyprawili H i t l e r a swoim p o s t p o w a n i e m , wy woa w j e g o o r g a n i z m i e d u g o t r w a l e skutki u b o c z n e . Tego lata dolega y mu wzmagajce si b l e o d k a , czsto przybierajce tak o g r o m n e nasilenie, e w dzie nie m g pracowa, a noc sypia. Intuicja p o d p o w i a d a a m u , e b l e te s czciowo p o c h o d z e n i a histerycznego. 6 grud nia 1944 r. M o r e l i z a n o t o w a sowa Hitlera, ktry stwierdzi, e wszyst kie jego kopoty z d r o w o t n e s nastpstwem j e d e n a s t u lat przykrego i ner w o w e g o u e r a n i a si z tymi g e n e r a a m i z 20 lipca". M i a l na myli dzie, w k t r y m d o k o n a l i oni z a m a c h u b o m b o w e g o na j e g o ycic.

pomagay. Dr Grawitz, a pniej profesor B e r g m a n n z La C h a r i t e , o k a z a l i si bezsilni. Z a w s z e p o p r a w n y , s u r o w y i perfekcyjny B e r g m a n n z a p r o p o n o w a m u p o d d a n i e si t a k r a d y k a l n e j kuracji, e p r z e r a o n y i p o b l a dy H i t l e r c z m y c h n z j e g o g a b i n e t u . L e k i z a o r d y n o w a n e p r z e z d r . G r a w i t z a s p o w o d o w a y szybk u t r a t wagi. W t e d y w a n i e , w B o e N a r o d z e n i e 1936 r., na s c e n i e p o j a w i ! si M o r e l i , k t r y m i a o i ryzykownie o b i e c a , e na wylecze nie H i t l e r a p o t r z e b u j e n i e c a e g o r o k u . N a w e t p a n sobie nie wyobraa, d o k t o r z e , jak wielkim j e s t e m j e g o d u n i k i e m - stwierdzi p a t e t y c z n i e H i t l e r w 1944 r. w r o z m o w i e z dr. G i e s i n g i e m . - W r o k u 1936 to on ocali mi ycie. Tak p o d l e si w t e d y c z u e m , e l e d w o m o g e m c h o d z i . L e c z o n o m n i e z u p e n i e n i e t a k jak t r z e b a . Wreszcie d o s z o do tego, e yem tylko h e r b a t i s u c h a r k a m i . A p o t e m p o z n a e m M o r e l l a , ktry przywrci! mi z d r o w i e " . M o r e l i p r z y p u s z c z a ! , e n k a j c e f u h r e r a b l e o d k o w e wy w o a n e s o b e c n o c i n i e p r a w i d o w e j flory b a k t e r y j n e j w j e l i t a c h . Dugo bada w problem. B a k t e r i e j e l i t o w e odgrywaj w a n r o l w w y t w a r z a n i u s u b s t a n cji aktywnych w u k a d z i e o d k o w o - j e l i t o w y m . M o r e l i r o z p o c z od w y s i a n i a p r b k i k a u H i t l e r a p r o f e s o r o w i A . N i s s l c m u , k t r y by dyrektorem bakteriologicznego instytutu badawczego we Freiburgu. Nissle w y h o d o w a specjalny szczep b a k t e r i i bacillus coli communis, wykazujcy p o y t e c z n e z d o l n o c i do z a g n i e d a n i a si w l u d z kich j e l i t a c h . Wydzia b a k t e r i o l o g i c z n y berliskiej firmy f a r m a c e u tycznej H a g e d a przystpi d o p r o d u k c j i emulsji t e g o s z c z e p u : specy fikowi n a d a n o h a n d l o w n a z w M u t a f l o r . N a z w a t a n i e p r z y p a d k o wo p o j a w i a si n i e u s t a n n i e w z a p i s k a c h M o r e l l a .

W i e l u lekarzy p r b o w a o umierzy t e b l e . M i m o e c z s t o stali o n i b a r d z o w y s o k o w h i e r a r c h i i partyjnej, leki, j a k i e o r d y n o w a l i , n i e

Analizy p r z e p r o w a d z o n e p r z e z Nisslcgo wykazay p o n a d wszelk w t p l i w o d y s b a k t e r i o z w u k a d z i e j e l i t o w y m H i t l e r a . W tej sytu-

42

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

acji M o r e l i zacz p o d a w a s w o j e m u n o w e m u p a c j e n t o w i p r z e d nia d a n i e m j e d n lub dwie k a p s u k i M u t a f l o r u . Z a o r d y n o w a mi k a p s u k i z p a e c z k a m i Coli - H i t l e r p o w i e d z i a p o t e m G i e s i n g o w i - a t a k i e d u e iloci w i t a m i n o r a z wycigu z serc i wtroby". P o upywie szeciu miesicy H i t l e r p o w r c i d o prawidowej diety; u s t p i y r w n i e straszliwe s k u r c z e o d k a . Z a c z p r z y b i e r a n a w a d z e . M i n e t o o k o o p r o k u , wypryski n a n o d z e z n i k n y , a p o dziewiciu miesicach powrciem do zdrowia"1. P a s t w o M o r c l l o w i e o t r z y m a l i w r e w a n u k a r t y w s t p u n a try b u n p r z e z n a c z o n dla n a j z n a k o m i t s z y c h goci uczestniczcych w r o ku 1937 w n o r y m b e r s k i m zjedzie p a r t i i . W p n i e j s z y c h l a t a c h H i t l e r t a k r e p l i k o w a z a w i s t n i k o m usiujcym o c z e r n i a M o r e l l a : O n obieca mi: jeden rok!" D w o r z a k w Hitlera zaskoczyo nage i nieoczekiwane pojawie n i e si M o r e l l a . K i e d y si z a s t a n a w i a l i , czy p r z e g o n i go ze s w o j e g o t e r y t o r i u m , czy m o e m u c z a p k o w a , c z a s n a o d p o w i e d n i r e a k c j m i n . D r M o r e l i p o z o s t a u b o k u f u h r e r a a d o k o c a w roli j e g o nadwornego medyka. P a s t w o M o r e l l o w i e zaczli c z s t o goci n a O b e r s a l z b e r g u . M o r e l i leczy! w B e r g h o f i e d y k t a t o r a , a j e g o m o d a o n a o p a l a a si w s p l n i e z E w B r a u n i zaywaa w r a z z ni kpieli w j e z i o r a c h o t a czajcych B e r c h t e s g a d e n . K u r a c j a M u t a f l o r e m p r z y n i o s a d o b r e wyniki, t o t e w y d a w a o si, e M o r e l i m a z a p e w n i o n p r z y s z o . T y m c z a s e m j e g o sukces o k a z a si r w n i e b r z e m i e n n y w zowiesz cze n a s t p s t w a c o triumfy H i t l e r a . O b a j p o w z i l i p r z e w i a d c z e n i e , e maj szczliw r k i p o w o d z e n i e nigdy ich n i e o p u c i . H i t l e r p r z y r z e k m u will. M o r e l l o w i e wybrali k o s z t o w n y b u d y n e k na Wyspie Pawiej w b e r l i s k i e j dzielnicy S c h w a n e n w e r d e r ( p r z y Insel S t r a s s e 2 4 b ) i 28 m a r c a 1939 r. nabyli go za 338 tys. r e i c h s m a rek. Na polecenie Hitlera przyznano im bezprocentow poyczk w wysokoci 200 tys. m a r e k , k t r e j d w a l a t a p n i e j f u h r e r n a d a c h a r a k t e r darowizny. H i t l e r zaufa b e z g r a n i c z n i e Morellowi, d l a t e g o te puszcza m i m o uszu d o n o s y zawistnych rywali przestrzegajcych go p r z e d stosowany m i p r z e z n a d w o r n e g o m e d y k a n i c o r t o d o k s y j n y m i m e t o d a m i leczenia.

Pacjent A"

Przypisy
1

Chodzi o proces wytoczony przez rzd bawarski uczestnikom nieudanego pu czu piwiarnianego" . Fryderyk III Hohenzollern, krl pruski i cesarz niemiecki od 8 III do 15 VI 1888.

Chory na raka krtani, odziedziczy tron trzy miesice przed mierci (przyp. red.). * Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 159.

44

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

P a c j e n t A"

45

Z z a p i s k w w n o t a t n i k u F r a u M o r e l i d o w i a d u j e m y si, e o s t a t n i d z i e r o k u 1937 s p d z i a w r a z z m e m w Berghofie. D o t r z y m y w a i m t a m towarzystwa faworyzowany p r z e z H i t l e r a a r c h i t e k t A l b e r t S p e er. P r a w d o p o d o b n i e w a n i e w t e d y M o r e l i p o r a z pierwszy k o m p l e k s o w o z b a d a H i t l e r a . W t a m t y m o k r e s i e - owiadczy p r z e s u c h i w a ny po wojnie - z d e c y d o w a n i e wyglda on na swj wiek i c i e r p i a na z a b u r z e n i a odkowo-jelitowc. Way nieco p o n a d 83 kilogramy i mie rzy! 170,2 c m . T e m p e r a t u r a ciaa, t t n o i o d d y c h a n i e w n o r m i e . M i a g r u p krwi A. Byl c z o w i e k i e m o nadzwyczaj z o o n e j p s y c h i c e " . S k r a na k l a t c e piersiowej H i t l e r a m i a a blady o d c i e i bya bar d z o wraliwa na c i e p o i z i m n o , jak r w n i e na u k u c i a i d o t k n i c i a . J e g o k l a t k a piersiowa i plecy - owiadczy M o r e l i - p o z b a w i o n e byy o w o s i e n i a . H i t l e r by s z a t y n e m , a k o l o r j e g o w o s w w p a d a n i e m a l w c z e r . Oczy o b k i t n o s z a r e j b a r w i e c h a r a k t e r y z o w a niewielki exopthalmus [wytrzeszcz], gaki o c z n e p o r u s z a y si p r a w i d o w o . N o s m i a l p r o s t e g o ksztatu z niewielkim w y s t p e m na grzbiecie; d o l n y k o n i e c t e g o n a r z d u byt gruby i misisty, n o z d r z a d o w y d a t n e . Wargi m i a c i e n k i e i c z e r w o n a w e . S t w i e r d z i e m te w a d y w u z b i e n i u " . P o c z y n a j c o d r o k u 1935 jzyk H i t l e r a p o k r y t y byl n a l o t e m , c o w i a d c z y o o d o l e g l i w o c i a c h o d k o w y c h . By to j e d y n y n i e p r a w i d o w y objaw, jaki z a u w a y M o r e l i . P o c h o d z c e z dossier M o r e l l a d a n e n a t e m a t p r z e p r o w a d z o n e j w 1940 r. analizy krwi f u h r e r a zawieraj r u t y n o w e p r b y W a s s e r m a n n a , M e i n i c k c g o i K a h n a . Ich n e g a t y w n e wyniki d o w o d z i y , e H i t l e r n a j p r a w d o p o d o b n i e j nigdy n i c z a r a z i si syfilisem. C i n i e n i e krwi u t r z y m y w a o si zwykle w n o r m i e . H i t l e r p r z e s z e d b y b e z p r o b l e m w p r b y m e d y c z n e , k t r y m p o d d a w a n i s nasi l o t n i c y " - p o w i e dzia mi amerykaski ekspert medyczny, major C o r t e z F. E n l o e . J a k si w y d a j e , M o r e l i by j e d y n y m l e k a r z e m , k t r y z b a d a ( w 1936 r.) p o d b r z u s z e H i t l e r a . P r z e s u c h u j c y m g o p o w o j n i e A m e -

r y k a n o m p o w i e d z i a , e f u h r e r n a r z e k a n a b l e w okolicy p r a w e j nerki; nie bola go j e d n a k pcherz, prostata, jdra, najdrza, cewka m o c z o w a ani m o c z o w d " . W a r t o z a u w a y , e 30 w r z e n i a 1944 r., w y m c z o n y b o l e s n y m z a p a l e n i e m w t r o b y H i t l e r z a p r o t e s t o w a , gdy Moreli chcia mu zaaplikowa niezbdn w takich przypadociach lewatyw. By zy i p o d e n e r w o w a n y - z a n o t o w a t a m t e g o d n i a z i r y t o w a n y M o r e l i . - K a t e g o r y c z n i e z a b r o n i m i a p l i k o w a n i a wlewki d o o d b y t n i czej z oliwy l u b r u m i a n k u ; wzi o d e m n i e irygator i p r b o w a s a m w y k o n a w z a b i e g w t o a l e c i e , siadajc w tym celu na s e d e s i e , m n i e za kazat czeka na zewntrz (nawet z a m k n pokj na klucz)". I n c y d e n t w - stwierdzi p r o f e s o r S c h e n c k - w s k a z u j e na t o , e H i t l e r m i a fioa n a p u n k c i e swoich w n t r z n o c i o r a z b l u . O ile n a t u r a l n i e n i e c i e r p i a n a h e m o r o i d y , c z e g o n i e m o n a wykluczy, zwa ywszy na siedzcy tryb ycia, j a k i p r o w a d z i " .

M o r e l i stwierdzi, i d r u g o r z d o w e c e c h y p c i o w e H i t l e r a n i e o d b i e g a y od n o r m y . a d e n z i n n y c h l e k a r z y n i e z a u w a y u f u h r e r a i s t o t n y c h n i e p r a w i d o w o c i s e k s u a l n y c h , c h o , j a k si wydaje, jedy nie M o r e l i b a d a go szczegowo. H a s s e l b a c h owiadczy w r o k u 1951: H i t l e r c h r o n i c z n i e nie z n o s i o b n a a n i a si p r z e d o b c y m i o s o b a m i . N a w e t j a nigdy n i e w i d z i a e m g o n a g i e g o , n i e w s p o m i n a j c j u o tym, e nigdy go w takiej sytuacji n i e b a d a e m . By m o e w kwestii, czy n a r z d y p c i o w e H i t l e r a byy z d e f o r m o w a n e , m g b y w y p o w i e d z i e si j e g o d a w n y k i e r o w c a i sucy E m i l M a u r i c e ; gdy p r z e b y w a l i m y w niewoli, czyni na t e n t e m a t a l u z j e " . H a s s e l b a c h p r z y z n a r w n i e , e, j a k m u si wydaje, H i t l e r utrzy mywa z k o b i e t a m i n a w s k r o n o r m a l n e s t o s u n k i . J e g o instynkt p c i o w y n i e byl a n i n a d m i e r n i e r o z b u d z o n y , a n i s t u m i o n y . F u h r e r n i e by te homoseksualist.

46

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

P a c j e n t A"

47

Lubi towarzystwo atrakcyjnych niewiast, szczeglnie w o k r e s i e z d o b y w a n i a wadzy. M o r e l i sdzi j e d n a k , e w pniejszych l a t a c h , w r a z ze w z r o s t e m o d p o w i e d z i a l n o c i i liczby o b o w i z k w , jego p o p d pciowy uleg wygaszeniu. Niegdy H i t l e r d a r z y ! szczeglnymi wzgl d a m i p i k n i m o d o n Philipa B o u h l e r a , ssiada M o r e l l w . Rwnie atrakcyjna M a g d a G o e b b e l s powiedziaa w zaufaniu O t t o n o w i Meissnerowi, e w r o k u 1934 powia mu syna ( H e l m u t h a ) ; istotnie, grupy krwi d o m n i e m a n e g o ojca i dziecka okazay si z g o d n e . H i t l e r d a r z y r w n i e czym wicej anieli tylko p r z e l o t n y m za i n t e r e s o w a n i e m p l a t y n o w b l o n d y n k , o n d r . R o b e r t a L e y a , szefa N i e m i e c k i e g o F r o n t u Pracy; p o g r y ! si w alu, gdy w c z a s i e w o j n y o d e b r a a s o b i e ycie. Bywa! t e z a z d r o s n y - j a k k a d y m c z y z n a . G d y w i e r n y s t a n o wi kawalerskiemu Walther Hewel (najlepsza partia do eniaczki w r d o s o b i s t e g o p e r s o n e l u f u h r e r a ) zacz f l i r t o w a z j e g o p i k n s e k r e t a r k , G e r d D a r a n o w s k i , w k r o c z y z ca e n e r g i . O t o n o t a t ka z d z i e n n i k a H e w e l a z 29 c z e r w c a 1941 r.: F u h r e r wzi m n i e na stron i m o c n o ofukn za to, e prosz o p o m o c p a n n D a r a n o w ski". I n o t a t k a z n a s t p n e g o d n i a : F. z y m a si na m n i e , e z a t r u d n i a m j e g o p a n i e przy d y k t o w a n i u " . Moreli zapewnia przesuchujcych go po wojnie A m e r y k a n w , e H i t l e r i E w a B r a u n odbywali o d c z a s u d o c z a s u s t o s u n k i s e k s u a l n e , c h o sypiali zwykle o s o b n o . M n i e j wicej t o s a m o u s y s z a e m o d a d i u t a n t w f u h r e r a , z k t r y m i r o z m a w i a e m . Jeli c h o d z i o r z e k o m y n i e d o b r m s k i e g o h o r m o n u p c i o w e g o , k t r y w styczniu 1940 r. w y k a z a a a n a l i z a krwi H i t l e r a , w s p c z e n i l e k a r z e s z d a n i a , e w tamtych czasach laboratoria nie dysponoway sprztem ani tech nik p o z w a l a j c y m i o k r e l i d o k a d n i e p o z i o m o w e g o z w i z k u w e krwi. D l a t e g o te nie n a l e y przywizywa zbyt wielkiej w a g i do wy n i k w tych analiz. k. 1. j. i. h. e. f. g. d. c. b.

Wszyscy l e k a r z e b a d a j c y H i t l e r a orzekli, c n i e c i e r p i a o n n a a d n e s c h o r z e n i a n e u r o l o g i c z n e . M o r e l i s p o r z d z i r w n i e o p i s psy chiki s w o j e g o p a c j e n t a : a. O r i e n t a c j a w czasie i p r z e s t r z e n i , j a k r w n i e r o z p o z n a w a n i e osb - doskonale; P a m i z d a r z e , z a r w n o n i e d a w n y c h , j a k t e o d l e g y c h w cza sie - d o s k o n a a ; Z d o l n o z a p a m i t y w a n i a liczb, d a n y c h statystycznych, n a z w i s k itd. - d o s k o n a l ; H i t l e r o w i b r a k u j e w y k s z t a c e n i a wyszego, c o j e d n a k z r e k o m p e n s o w a sobie, zdobywajc dziki l e k t u r o m rozleg wiedz ogln; O c e n a zwizkw czasowych i przestrzennych - d o s k o n a a ; R e a k c j e na czynniki o t o c z e n i a - p r a w i d o w e ; P a c j e n t c h a r a k t e r y z u j e si z m i e n n n a t u r ; n i e k i e d y wykazuje zniecierpliwienie, niekiedy przejawia skonno do dziwactwa, a l e k o n t a k t z n i m jest atwy, n i e c z s t o bywa t e r o z t a r g n i o n y ; D a j e silny w y r a z s w o i m u p o d o b a n i o m i u p r z e d z e n i o m . W y s o k a niestabilno uczuciowa; Tok m y l e n i a p r a w i d o w y i cigy. N i e m w i a n i zbyt p o w o l i , a n i zbyt szybko, ale z a w s z e do rzeczy; Z j a w i s k a globus hystericus [kula h i s t e r y c z n a ] n i e z a o b s e r w o w a e m . N i e s t w i e r d z i e m t a k e a m n e z j i . B l e w n a d b r z u s z u , n a ja k i e si u s k a r a , m o g m i e p o d o e h i s t e r y c z n e ; P a c j e n t n i e wykazuje a d n y c h fobii czy n a t r c t w ; N i e z a o b s e r o w a l e m , a e b y c i e r p i a na o m a m y , iluzje, czy t e by przejawia skonnoci p a r a n o i d a l n e " . H a s s e l b a c h , k t r y w r o k u 1936 d o c z y ! d o o s o b i s t e g o p e r s o n e lu H i t l e r a , stwierdzi!, e w t a m t y m o k r e s i e f u h r e r by! k r z e p k i m i z d r o w y m m c z y z n , susznej p o s t u r y c i a a .

48

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Pacjent A"

49

D u y wysiek fizyczny, zwizany na p r z y k a d z k o n i e c z n o c i u c z e s t n i c z e n i a w wielkich p a r a d a c h i defiladach, byl dla n i e g o kaszk w m l e c z k u - p o w i e d z i a , d o d a j c j e d n a k - ale j u w t e d y zacz p r o w a d z i n i e h i g i e n i c z n y tryb ycia. K a d si s p a n i e w c z e n i e j ni o 2.00 w nocy, a c z s t o n a w e t o 3. 00 l u b o 4. 00, w s t a w a z a o k o o 10. 00. C z s t o , i l e k r o p r z e b y w a w h e r b a c i a r n i , u c i n a s o b i e p o p o u d n i o w d r z e m k trwajc o k o o p i c i u m i n u t " . Tymczasem z dziennika jego osobistego a d i u t a n t a , e s e s m a n a M a x a W i i n s c h e g o , d o w i a d u j e m y si, e w czerwcu 1938 r. H i t l e r s p a p r z e z kolejne d n i d u g o , o d p o w i e d n i o 14, 8 , 1 0 i 13 godzin. H i t l e r u s k a r a si n a n i e d o m a g a n i a serca. U n i k a zwykle wjaz d w w i n d n a szczyt K e h l s t e i n 1 p o o o n y p o n a d B e r g h o f e m ; w z n o si si on na wysoko 1830 m n a d p o z i o m m o r z a , t o t e f u h r e r n a r z e k a t a m n a ucisk w k l a t c e p i e r s i o w e j . H a s s e l b a c h u t r z y m y w a j e d n a k , e dolegliwoci t e , j a k r w n i e b l e j e l i t o w e i k u r c z e , m i a y p o d o e histeryczne. W c z a s i e wojny - k o n t y n u o w a - z a r z u c i ! zwyczaj o d b y w a n i a p g o d z i n n e j p r z e c h a d z k i , a w k o c u d o s z o do t e g o , e c a y m i ty g o d n i a m i w o g l e n i e o d d y c h a wieym p o w i e t r z e m . J e g o t e m p e r a m e n t r w n i e z m i e n i si. W l a t a c h 1 9 3 6 - 1 9 3 8 p o t r a f i si g o n o m i a , co t e i c z s t o r o b i ! . By! yczliwego u s p o s o b i e n i a . O p o w i e c i o j e g o g w a t o w n y c h w y b u c h a c h zoci s b a r d z o p r z e s a d z o n e . C z sto wprost nie m o g e m nie podziwia jego umiejtnoci trzymania n e r w w n a wodzy, gdy s t a w a w o b e c k o n i e c z n o c i p o d e j m o w a n i a d o n i o s y c h decyzji a l b o o t r z y m y w a n i e d o b r e w i a d o m o c i " . w hart d u c h a nic opuci go a do mierci. O t o fragment wspo m n i e j e d n e g o z e s t e n o g r a f w zapisujcych p r z e b i e g n a r a d w o j e n nych u H i t l e r a : By c z o w i e k i e m n i e s y c h a n i e p r a c o w i t y m , n i e p o z w a l a ! s o b i e c h o b y na chwil w y t c h n i e n i a , czy to w d z i e , czy w n o cy; c z o w i e k i e m o g r o m n e j wiedzy i d o w i a d c z e n i a . M i a l r w n i e d a r

sugestywnej wymowy, w s t o s u n k a c h z o s o b a m i n a l e c y m i do j e g o najbliszego o t o c z e n i a o r a z w s p p r a c o w n i k w p r z e j a w i a za n a d zwyczajn s k r o m n o i u p r z e j m o " . F u h r e r a poczya z osobistym lekarzem gboka i niewzruszo n a przyja. Przyjeda niekiedy do M o r e l l w na niedzielne h e r b a t k i . Lubi wtedy s p a c e r o w a w ich p r z y d o m o w y m ogrodzie i siadywa przy ko minku, ktry nazywa piekarni", poniewa pani M o r e l i pieka na rusz cie ciasteczka migdaowe, nadajc owym specjaom jego ulubiony smak. P e w n e g o dnia pojawi si nieoczekiwanie u M o r e l l w w p o r z e obia dowej. F r a u Moreli, nie przygotowana na przyjcie d o d a t k o w e g o i t a k d o s t o j n e g o gocia, biegaa n e r w o w o po kuchni. Czym ja, na mio bosk, go n a k a r m i ? ! " - l a m e n t o w a a . H i t l e r a p o c z s t o w a n o spaghetti z t a r t y m s e r e m i sosem p o m i d o r o w y m . Prosz o d d a p a s t w u M o r e l l o m k a r t k i " - zwrci si fuhrer do a d i u t a n t a , wiedzc, i ser p o d l e g a racjonowaniu. To by cay o n " - stwierdzia pniej p a n i Moreli. T y m c z a s e m jej m stal si p o p u l a r n y m i w z i t y m l e k a r z e m . W j e g o a k t a c h znajduj si zapiski p o k o n s u l t a c y j n e z a w i e r a j c e wy niki b a d a , j a k i m p o d d a wielkich p r z e m y s o w c w , n a p r z y k a d Alfrieda K r u p p a i A u g u s t a T h y s s e n a , o r a z a r y s t o k r a t w , m i d z y inny mi ksicia Filipa Heskiego. J e g o pacjentami zostali rwnie adiu t a n c i H i t l e r a . G d y w m a j u 1941 r . R u d o l f H e s s p o l e c i a s a m o l o t e m d o Anglii, m i a p r z y s o b i e p a t e n t o w a n e leki M o r e l l a . R e i c h s m a r s c h a l l H e r m a n n G r i n g nazywa g o w p r a w d z i e szy d e r c z o n a c z e l n y m s t r z y k a w k o w y m R z e s z y " , a l e i on p o d w i j a skwa pliwie r k a w koszuli, kiedy w m e d y k zblia si ze strzykawk. W p o c z e k a l n i g a b i n e t u M o r e l l a siadywali: m i n i s t e r s p r a w z a g r a n i c z n y c h Rzeszy J o a c h i m v o n R i b b e n t r o p , m i n i s t e r g o s p o d a r k i W a l t h e r F u n k , R o b e r t Ley, t e o r e t y k partyjny Alfred R o s e n b e r g , szef p r o p a g a n d y

50

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Pacjent A"

51

J o s e p h G o e b b e l s , g a u l e i t e r P r u s W s c h o d n i c h E r i c h K o c h o r a z dwaj czoowi a r c h i t e k c i H i t l e r a , A l b e r t S p e e r i H e r m a n n G i e s l e r . N a swoj kolej czekali rwnie urzdnicy a p a r a t u N S D A P , g e n e r a o w i e W e h r m a c h t u o r a z najwybitniejsze gwiazdy sceny i e k r a n u . M o r e l i leczy t a k e z a g r a n i c z n y c h m w s t a n u i d y p l o m a t w . We w r z e n i u 1938 r. z a a p l i k o w a leki p r z e c i w g r y p o w e brytyjskiemu p r e m i e r o w i Neville'owi C h a m b e r l a i n o w i . Czeski prezydent, Emil H a c h a , i n d a g o w a g o o s k a d c u d o w n e g o specyfiku, k t r y M o r e l i w s t r z y k n m u p n n o c 1 5 m a r c a 1939 r., gdy polityk w z e m d l a n i e o c z e k i w a n i e w czasie burzliwej r o z m o w y z H i t l e r e m 2 . N i s k i i k r py ambasador japoski, genera Hiroshi Oshima, podarowa mu helm s a m u r a j s k i . D o k t o r Z a c h a r i a e , k t r y j a k o w y s a n n i k M o r e l l a leczy! n i e d o m a g a j c e g o na z d r o w i u M u s s o l i n i e g o , w g r u d n i u 1944 r. p i s a ! do n i e g o z W i o c h obrzydliwie p o c h l e b c z e r a p o r t y . Wszyscy ci p a cjenci twierdzili, e s z a d o w o l e n i z p o r a d m e d y k a . M i a w Rzeszy wielu o r d o w n i k w . N a w e t kilka lat po wojnie, w p a d z i e r n i k u 1950 r., g e n e r a Luftwaffe K a r l B o d c n s c h a t z wyrazi n a s t p u j c o p i n i : N a p o d s t a w i e w a s n y c h obserwacji m o g stwier dzi, e byt o n p o w a n y m b a d a c z e m , k t r y o d n o s i sukcesy. J a k o l e k a r z cieszy si b e z g r a n i c z n y m z a u f a n i e m p a c j e n t w . S a m leczy e m si u n i e g o d w u k r o t n i e , n a g r y p i n a r e u m a t y z m " . A d i u t a n t H i t l e r a z r a m i e n i a Luftwaffe, N i c o l a u s v o n B c l o w , by r w n i e za d o w o l o n y , c h o , j a k przyzna, potrafi z r o z u m i e , d l a c z e g o wiele o s b nie cierpiao Morella. Niektrzy z jego co bardziej grymanych pacjentw musieli u z b r o i si w o d w a g i d e t e r m i n a c j przy a p l i k o w a n i u zastrzyku p r z e z M o r e l l a , k t r y n i e d e z y n f e k o w a igy strzykawki, tylko w y c i e r a j w s z m a t k u y w a n w i e l o k r o t n i e w t y m s a m y m celu. G d y j e d n a k w r o k u 1944 v o n B e l o w w y p o m i n a m u , e p o z w o l i H i t l e r o w i f a s z e r o w a si l e k a m i , M o r e l i z a r e p l i k o w a : T a k ? ! C i e -

kawe c o b y b y o , gdyby t o pan leczy t a k i e g o p a c j e n t a j a k F u h r e r ! " Von B e l o w m i l c z a . Na fotografiach wykonanych w pierwszych miesicach wojny wida M o r e l l a u b o k u H i t l e r a ; o b o k stoj oficerowie z K w a t e r y G w nej, n a p r z y k a d E r w i n R o m m e l . M o r e l l o w i n i e o d p o w i a d a p o l o w y " tryb ycia. Tskni z a o n , ktrej c z s t o wysya k a r t k i p o c z t o w e . P a n i M o r e l i o t r z y m a a w t e d y g w n r o l w s z t u c e , k t r e j p r e m i e r a m i a a o d b y si w k r t c e w W i i r z b u r g u . J e d n o c z e n i e wysya k a r t k i i n n y m d a m o m . K t r e j nocy m i a a m b a r d z o miy s e n zwizany z Twoj o s o b - n a p i s a a do m a J o h a n n a - lecz, n i e s t e t y , by t o tylko s e n " . Z a w s z e t r a k t o w a p o w a n i e swoje o b o w i z k i . J e g o rywale za rzucali m u p n i e j , e n i e p o d d a w a s w o i c h p a c j e n t w r u t y n o w y m b a d a n i o m w s t p n y m . B y a t o n i e p r a w d a . 9 stycznia 1940 r . p o b r a w Kancelarii Rzeszy od pacjenta A' p r b k i do analiz, p r z e p r o w a dzi r w n i e b a d a n i e E K G . 1 8 stycznia 1940 r., p o b a d a n i u m i k r o s k o p o w y m p r b k i k a u Hitlera, profesor Nissle przedstawi mu nastpujce orzeczenie: Obraz cakowicie normalny, widoczne jedynie wkna rolinne". D o k o n a n a 2 3 stycznia a n a l i z a w y m a z u p o b r a n e g o z g a r d a f u h r e r a nie w y k a z a a o b e c n o c i b a k t e r i i b o n i c y . W k w i e t n i u 1940 r. N i e m c y d o k o n a y inwazji na D a n i i N o r w e gi. M i e s i c p n i e j o d d z i a y W e h r m a c h t u z d o b y y H o l a n d i , Bel gi i L u k s e m b u r g . G d y w zwizku z p r z y g o t o w y w a n y m w i e l k i m u d e rzeniem Kwater Gwn F u h r e r a przeniesiono na zachd, Moreli pozosta u boku pacjenta A'. W r o d o w i s k u , w k t r y m p a n o w a o silne p o c z u c i e w o j e n n e g o k o l e e s t w a , otyy l e k a r z stal si p o n i e k d w y r z u t k i e m . P r z e w y s z a

52

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

P a c j e n t A"

53

w i e k i e m wikszo t o w a r z y s t w a i b a r d z i e j ni i n n i d r a n i ! swoj o b e c noci. W l i s t a c h d o o n y n i e u s t a n n i e n a r z e k a n a w y o b c o w a n i e , ja kiego dowiadcza. W p e w n e j m i e r z e s a m by sobie w i n i e n . Przyodzia szary m u n d u r fantastycznego kroju i wasnego projektu, suto o b l a m o w a n y zotymi g a l o n a m i . Przysporzy tym sobie jeszcze wicej w r o g w . Z a m w zot k l a m r do m o j e g o g r u b e g o p a s k a - p o l e c i ! o n i e . - P o w i n n a by przy c z e p i a n a t a k j a k k l a m r a w p a s k a c h oficerw politycznych. P o d o b n o n i e k t r z y krzywo p a t r z n a to, e n o s i e m k l a m r S S " . Karla Brandta, przybocznego lekarza Hitlera, zdecydowanie nie d a r z y ! yczliwoci: P r o s z , p r o s z , dr B. wystpi dzi z naszywka mi podpukownika". P o g b i a a si j e g o izolacja. N a w e t f o t o g r a f H o f f m a n n z a c z ! r o b i m u r o z m a i t e afronty; M o r e l i z y m a si i o b u r z a n a d o k u c z a jcego m u H e i n i e g o " . C o gorsza, H o f f m a n n a widywano c o r a z cz ciej w t o w a r z y s t w i e B r a n d t a . N a w e t w r o k u 1967 w s o w a c h w d o w y po M o r e l l u u d z i e l a j c e j w y w i a d u p r a s o w e g o tlia si w c i e k o : To by w a n i e cay B r a n d t i t a j e g o b a n d a ! I t e n H a s s e l b a c h : wszyscy o n i byli w s p a n i a l i , m o d z i i w y m u s k a n i , p a r a d o w a l i w tych swoich p i k n y c h c z a r n y c h m u n d u r a c h SS. A p r z y n i c h p a t a si m j m w p o p i e l a t y m u n i f o r m i e . Nic innego nie mia, nawet adnego stopnia partyjnego". M o r e l l a d o p r o w a d z a y d o b i a e j g o r c z k i k o k o s y , j a k i e Hoff m a n n o w i p r z y n o s i o a t e l i e r f o t o g r a f i c z n e , gdy t y m c z a s e m z p o w o d u j e g o n i e o b e c n o c i w B e r l i n i e l u k r a t y w n a p r a k t y k a przy K u r f i i r s t e n d a m m s c h o d z i a n a psy.

W s z e d r w n i e d o z a r z d u H a g e d y , firmy p r o d u k u j c e j M u t a flor, o r a z p r z e d s i b i o r s t w a C h i n o i n w B u d a p e s z c i e , z a o p a t r u j c e g o rynek w m i e r n e j s k u t e c z n o c i lek sulfonamidowy, b a r d z o c z s t o sto sowany p r z e z M o r e l l a p o d nazw U l t r a s e p t y l . P r o w a d z i ! r w n i e n e gocjacje h a n d l o w e z W a l t e r e m H a u p t e m , w s p w a c i c i e l e m d u e j firmy w B e r l i n i e . W ich n a s t p s t w i e zaoy p r z e d s i b i o r s t w o W a l t e r H a u p t i s p k a , z a k u p i nieczynn fabryk w K o s o l u p i e , m i e c i e p o o onym na niedawno wyzwolonym" przez Niemcy obszarze sudeckim, i zaoy t a m K o s o l u p s k i e Towarzystwo P r o d u k c j i B a r w n i k w . Nigdy nie ukrywa, c o n i m p o w o d o w a o . H e i n i ( H o f f m a n n ) stwierdzi w licie do J o h a n n y z 3 czerwca 1940 r., piszc jej o swoich p r o j e k t a c h produkcyjnych - zawsze d o m a g a si swojej dziaki i w p r o s t nie mieci mu si w gowie, d l a c z e g o k t o inny z a r a b i a p i e n i d z e , a on s a m nic z t e g o n i e m a . C h c e zreszt z a c h a p a j a k najwicej b e z kiw nicia p a l c e m . A c h , eby tylko p o w i o d y si m o j e z a m i a r y z w i z a n e z c h e m i ! O s t a t e c z n i e n i e d u g o s t u k n mi 54 lata. Will na Schwan e n w e r d e r u t r z y m a m y tylko p o d w a r u n k i e m , e b d o d p o w i e d n i o d u o z a r a b i a , t o t e m u s z a l b o z a r o b k o w a j a k o l e k a r z ( c h o , praw d powiedziawszy, si m a m ju d o t e g o c o r a z m n i e j ) , a l b o osiga przy zwoite d o c h o d y z p r o d u k c j i c h e m i c z n e j i f a r m a c e u t y c z n e j " . Liczy s k r u p u l a t n i e kady grosz. S k a d a p t e c z n y przy Kurfiirstend a m m udziela mi 20 procent rabatu, Wittenberg rwnie 15 (a m o e i 2 0 ? ) , n i e c h wic F o n t a n e idzie w diaby ze swoimi 10 p r o c e n t a m i " . By j a w n i e d n y z y s k u . U s c h y k u ycia, p r z e b y w a j c w a m e rykaskim obozie Dachau, tumaczy Johannic poniewczasie w licie: N i e p o w i n i e n e m w p r z e s z o c i t a k d a l e c e o d d a w a si p r a c y .

W i n t e r e s a c h M o r e l i p r z e j a w i a w i c e j a m b i c j i ni b y s t r o c i . W r o k u 1935 zyska p o o w u d z i a w w h a m b u r s k i e j firmie H a m m a , filii p r z e d s i b i o r s t w a f a r m a c e u t y c z n e g o N o r d m a r k .

P o w i n i e n e m p o w i c i Tobie wicej c z a s u . C h c i a e m j e d n a k j a k n a j szybciej z a p e w n i n a m o b o j g u w o l n o d m a t e r i a l n y c h t r o s k przy szo. T e r a z w i e m , e s t a o si co d i a m e t r a l n i e p r z e c i w n e g o ! "

54

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Przypisy
1 2

Urzdzono tam wykut w skale reprezentacyjn herbaciarni. Hacha dozna wtedy zawau serca. Podczas spotkania omawiano kwesti zumienia, na mocy ktrego Wehrmacht mial zaj Czechy i Morawy.

Wyrzutek
N i e m i e c k a k a m p a n i a n a Z a c h o d z i e z b l i a a si d o z w y c i s k i e g o rozstrzygnicia. Bzy s p r z e l i c z n e - p i s a M o r e l i 16 m a j a 1940 r. w licie do ony - a d r z e w a w s z d z i e w p e n y m r o z k w i c i e [...] O d w i e d z i e m kil ku przyjaci i z j a d e m z n i m i a r c y s m a c z n y p o s i e k skadajcy si z m e w i c h jaj i w d z o n e g o o s o s i a . J a k i w s p a n i a y w i d o k i j a k p i k nie wieci tu s o c e ! W i e c z o r e m i w n o c y p o w i e t r z e staje si n i e c o wiesze, a n i e d a l e k o kilka r a z y n a w e t g r z m o t n o . M i a b y m wielk o c h o t pj n a f r o n t [...] J a k a s z k o d a , e W o y n i a c y [ s u b a d o m o wa] m u s i e l i o d e j . B e z n i c h p r z y b d z i e C i p r a c y . J a k mylisz, czy p o p r o s i g e n e r a a K e i t l a [57-letni g e n e r a , p n i e j f e l d m a r s z a e k , W i l h e l m K e i t e l by o p i e s z a y m s z e f e m N a c z e l n e g o D o w d z t w a Sil Zbrojnych] o przydzielenie n a m jakich Polakw?" M o r e l i nie byby sob, gdyby n i e w s p o m n i a o i n t e r e s a c h , t y m r a z e m o swoich p r e p a r a t a c h w i e l o w i t a m i n o w y c h p r z e z n a c z o n y c h dla wojska. M o e b y t a k p o n o w n i e z a p r o p o n o w a a r m i i V i t a m u l t i n ? Ten lek z d z i a a c u d a . Wszyscy wychwalaj go p o d n i e b i o s a i p o l e caj p o z o s t a y m w ojczynie r o d z i n o m " . T y m c z a s e m w e F l a n d r i i szli d o n i e w o l i o n i e r z e francuscy. Bry tyjczycy z d o a l i e w a k u o w a si p o d D u n k i e r k . 2 6 m a j a M o r e l i z n w n a p i s a do J o h a n n y , o b u r z a j c si w licie na m a o s t k o w o Hoff manna i Brandta.

56

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a Wczorajszy w i e c z r s p d z i e m z H c i n i m w D r c e s c n s ; F r a u D.

Wyrzutek

57

nie k u t e g o elaza, t o t e nie p o d l e g a a d n e j konfiskacie. S k d i n d dziki zajciu p r z e z n a s z e wojska H o l a n d i i i Belgii m a m y o b e c n i e p o d d o s t a t k i e m m i e d z i i cyny, na p e w n o wic nigdy j u nie b d z i e t r z e b a niczego o d d a w a . O p r c z tego, czy H e r r Berg na p e w n o byl u wielkie go admiraa R a e d c r a [naczelnego dowdcy Marynarki Wojennej|? G d y b y pofatygowa si do niego, p r z e k o n a b y si, e o g r o d z e n i e w o k j e g o starej p o s i a d o c i B l e i s c h r d c r jest r w n i e z e l a z a " . N a s t p n i e d o p r a w i list k i l k o m a k r o p l a m i j a d u z a z d r o c i . J a k t o c u d o w n i e i w s p a n i a l e , gdy w p o b l i u n i e m a H e i n i e g o H o f f m a n n a i c z o w i e k nie m u s i s u c h a tych j e g o w i e c z n y c h c h a m s k i c h d o g a d y wa i impertynencji. On potrafi spaskudzi dosownie kad rozmo w przy p o s i k u " . T y m c z a s e m H i t l e r p r z e n i s si d o n o w e j k w a t e r y , w y p e n i o n e g o b a r a k a m i o b o z o w i s k a w Belgii. M o r e l i o t r z y m a p o k j d o w a snej dyspozycji. A d i u t a n t B o u h l e r a * o c a l a , c h o s a m o l o t , k t rym l e c i a , r o z b i si i s p o n - n a p i s a do J o h a n n y . - P r z e b y w a t e r a z w s z p i t a l u w M a a s t r i c h t , d o k d trafi r w n i e j a k i c z a s t e m u n a j s t a r s z y syn [ d y r e k t o r a firmy D a i m l e r - B e n z , J a k o b a ] W e r l i n a , k t r e m u a m p u t o w a n o r k . D r B r a n d t o d w i e d z i ich o b u ( z n o w u bez mojej wiedzy)". P r z e d w c z o r a j przyjecha t u [ g a u l e i t e r K a r l ] H a n k e * * . S p r a w i a w r a e n i e d z i e l n e g o o n i e r z a , zawsze jest n a pierwszej linii, suy

p o j e c h a a p o d o b n o w o d w i e d z i n y d o k r e w n y c h . H e r r D . [waciciel s y n n e g o R h c i n h o t e l D r e e s e n w B a d G o d e s b e r g ] z a w s z e s u t o za stawia dla n a s st i nie c h c e sysze o a d n e j z a p a c i e . H e i n i c z s t o c h a d z a t a m z d r . B., lecz zawsze u r z d z a t o tak, e b y m a k u r a t n i e m g im towarzyszy. N i e jest on w s t o s u n k u do m n i e szczery i uczci wy. I l e k r o m a o k a z j , z a w s z e w y m i e w a m n i e i z c m n i e szydzi". D r B . s t a r a si k a p t o w a s o b i e w s z d z i e k u m p l i , o s t a t n i o za przyjani si n a w e t z [ W a l t h e r e m ] H e w e l e m [oficerem c z n i k o w y m R i b b e n t r o p a w Kwaterze G w n e j Hitlera, nalecym do niewielu przyjaci M o r e l l a ] . R o z p o c z flirt z [ g e n e r a e m m a j o r e m K a r l e m ] B o d e n s c h a t z e m [ o f i c e r e m c z n i k o w y m z r a m i e n i a Luftwaffe p r z y Hitlerze], k t r e m u da skierowanie do szpitala na diatermi krtko falow. P o s z e d t a m z r e s z t w c z e n i e j w r a z z H c i n i m , e b y p o p i sobie z lekarzami". Wczoraj d o w i e d z i a e m si, e wysa H e w c l a d o l a r y n g o l o g a w B o n n ( a l e z n w n i k t n i c mi o t y m n i e p o w i e d z i a ) " . B o g i e m a prawd, lekarz nie ma tutaj nic do roboty. Kilka dni t e m u z a p y t a e m F u h r e r a , czy n a c o si n i c u s k a r a . P o w i e d z i a , e czuje si w i e t n i e , tyle tylko e m a c h y b a zbyt d u y a p e t y t . M a si n a p r a w d z n a k o m i c i e . J e s t rzeki, w y p o c z t y i p e e n w i g o r u " .

M o r e l i p a w i si w b l a s k u w o d z a , wykorzystujc b e z s k r u p u w w a s n pozycj w k o n t a k t a c h z niszymi w a d z a m i . W czasie wojny, p o d o b n i e jak w Wielkiej Brytanii, z a w i s t n e wa d z e l o k a l n e , p r o w a d z c z b i r k z o m u , c z s t o n k a y zoliwie roz m a i t e g r u b e ryby. 28 maja M o r e l i dowiedzia si, e o g r o d z e n i e z ku t e g o e l a z a okalajce j e g o will n a S c h w a n c n w e r d e r m a z o s t a skon fiskowane. Jeli c h o d z i o nasz p o t - n a p i s a do J o h a n n y , p i e n i c si ze zoci - H c r r B e r g nie z a u w a y w i d o c z n i e , e w y k o n a n y jest z rcz-

Reichsleiter Franz Bouhler byl kierownikiem kancelarii Fuhrera; w maju 1945 r. popeni samobjstwo, obawiajc si konsekwencji zc wzgldu na swoje silne zaan gaowanie w program eutanazji oraz inne niemieckie programy eksterminacyjne.

** Hanke byl gauleiterem Wrocawia i sekretarzem stanu w Ministerstwie Propa gandy Goebbelsa. 25 XI 1944 polubi baronow Fred von Fircks (ktra wcze niej zasza z nim w ci). W maju 1945 r. zosta pobity na mier w Pradze. Od tumacza: Hanke, ktry uciek samolotem z oblonego przez Rosjan Wroca wia, ponis podobno mier z rk czeskich partyzantw w grach sudeckich jako nie rozpoznany esesman.

58

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

Wyrzutek

59

j a k o a d i u t a n t R o m m l a ( k t r y jest c h y b a n a j b a r d z i e j e n e r g i c z n y m g e n e r a e m , j a k i e g o m a m y ) , a w swojej dywizji z a w s z e j e d z i e na c z e l e w pierwszym czogu! G e n e r a Keitel jest zawsze w s t o s u n k u do m n i e uczciwy i p o r z d n y " . 1 czerwca 1940 r. wojska n i e m i e c k i e zajy B r u k s e l . H i t l e r za b r a ze sob M o r e l l a . P r z e z dwa dni bylimy w d r o d z e - pisa p n i e j d o ony. - B r u k s e l a , p o l a b i t e w n e F l a n d r i i ( Y p r e s , L o r e t t o , w z g r z e Vimy, B e n s h e i m , K o r t i k i Lille). P o n i e w a t e r e n y te byty chyba najgciej z a l u d n i o n y m i o b s z a r a m i n a wiecie, m o e s z w y o b r a z i s o b i e , ja kie zastalimy tu zniszczenia. Na wielkim rynku w Lille pitrzy si wysoki stos zwglonych p n i drzew, zniszczonych s a m o c h o d w , p a d l y c h koni, w y p a l o n y c h c z o g w i g r u z u z e z b u r z o n y c h d o m w " . P r z y d r o g a c h , k t r y m i wycofywali si A n g l i c y i F r a n c u z i , l e a y s t e r t y s t a r y c h u b r a , p o r z u c o n e d z i a a , r o z b i t e p o c i s k a m i czogi. P o o b u s t r o n a c h p r z e s u w a y si d u g i e s z e r e g i p o w r a c a j c y c h d o d o m w m a r u d e r w ; wikszo z nich p e d a o w a a na r o w e r a c h z a a d o w a n y c h w s z e l k i m d o b y t k i e m , j a k i tylko z d o a l i z a b r a " .

wie, e m i a r k a si p r z e b r a a , e n a s t p n y m r a z e m nic zdzier i wy b u c h n . Chwil wczeniej odjecha wraz z S c h a u b e m , myl, e do R h e inhotel. Dr B. wyjecha g o d z i n wczeniej. Ilekro tylko w gr w c h o d z i m o j a o s o b a , zawsze s t a r a si o c z e r n i m n i e i o b s m a r o w a " . Na dobitk Heinrich Hoffmann mwi przez sen. Te n o c n e opo wieci H o f f m a n n a " c z s t o d o t y k a y c z u e g o p u n k t u M o r e l l a : j e g o niewielkiego i m p e r i u m farmaceutycznego. O s t a t n i o zacz m w i o d o k t o r z e B., p o w i e d z i a , e B . r o z m a wia z l e k a r z e m , k t r y o t r z y m a m j V i t a m u l t i n w c e l u p o d d a n i a go testom polowym. Lekarz w powiedzia jakoby, e jest niezadowo lony z ich w y n i k u . G d y z a g a d n e m go o to p n i e j , z a p a r si w y w e oczy, u t r z y m u j c e nic m u n a t e n t e m a t n i e w i a d o m o [...] P r z y innej okazji b e k o t a c o n a t e m a t m i e s z a n k i w i t a m i n o w o - w a p n i o wej, p r o d u k o w a n e j n a p o l e c e n i e d r . B . i przypieszajcej z r a s t a n i e si z a m a n y c h koci. P o d o b n o w s p p r a c u j e z b e r l i s k i m p r z e d s i biorstwem farmaceutycznym Hennig". Dziki Bogu, w nowej kwaterze przydzielono n a m o s o b n e p o koje. Wszyscy p a n o w i e maj z n a c z n i e m n i e j c z a s u o d e m n i e , t o t e

W a s n a pozycja w o t o c z e n i u H i t l e r a b y a d l a M o r e l l a r w n i e w a n a c o t o c z c a si w o j n a . 3 czerwca p o n o w n i e otworzy d u s z i serce p r z e d J o h a n n a . H e i n i zachowuje si p a s k u d n i e , tak j a k zreszt ma to w zwyczaju. W y o b r a sobie, e wczoraj w i e c z o r e m c h c i a e m wybra si na przejadk i za p r o p o n o w a e m m u , eby mi towarzyszy. I wiesz, co usyszaem? Nie, jeli w ogle p o j a d , to tylko z S c h a u b e m , p o n i e w a ju si z n i m u m w i e m * [...] Nigdzie nie pojecha. W i e c z o r e m F u h r e r p o s z e d wczenie spa i gdy H e i n i siedzia u m n i e w pokoju, o r d y n a n s przynis b u t e l k s z a m p a n a i trzy kieliszki. H. [ H o f f m a n n ] stropi si: Nie, n i c tutaj powiedzia - zaniecie to do p o k o j u d o k t o r a B r a n d t a ! Tak jest zawsze. P o z a tym stale p r b u j e m n i e omieszy w o c z a c h innych. Teraz j e d n a k

jestem zawsze samotny". Jestem tutaj wycznie ze wzgldu na osob F u h r e r a . Po po udniu przyjecha [hauptsturmfuhrer SS Max] Wiinsche; otrzyma p a s e k za r a n o r a z Krzy e l a z n y I i II k l a s y " * . J e s t j u 1.00 w nocy, a H e i n i e g o j a k n i e m a , t a k n i e m a . P o n i e w a w p o k o j a c h o b o k pi g r u p p e n f i i h r e r SS [Karl[ Wolff [oficer cznikowy SS przy Hitlerze] oraz g e n e r a B o d e n s c h a t z , nie m o g telefonowa".
* Wiinsche by osobistym adiutantem Hitlera. W czerwcu 1944 r. dosta si do
niewoli, walczc w Normandii w szeregach 12 dywizji pancernej ..Hitlerjugend". Hitler prbowa skonie Anglikw do wymienienia go na jecw brytyjskich, ale

bez powodzenia. Wiinsche powrci do Niemiec dopiero w 1948 r.

60

Tajne dzienniki lekarza Hitlera U schyku k a m p a n i i francuskiej towarzystwo cakowicie odizolo

w a o si od M o r e l l a . G d y czonkowie p e r s o n e l u osobistego H i t l e r a pla nowali wyjazdy na wycieczki, utrzymywali to p r z e d n i m w tajemnicy. Liczyem, e pojad do Brukseli s a m o c h o d e m dr. D i e t r i c h a ali si w licie do o n y n a p i s a n y m p r a w d o p o d o b n i e 24 c z e r w c a . Poniewa j e d n a k zawiadomili mnie o tym zaledwie na pl godziny p r z e d w y j a z d e m , oczywicie n i e m o g e m s k o r z y s t a " . W c z o r a j , w n i e d z i e l , p o j e c h a l i m y do Parya. W o j n a z F r a n c j zostaa ostatecznie zakoczona". J e s z c z e p r z e d k a p i t u l a c j p r z e c i w n i k a H i t l e r p r z e n i s swoj Kwater Gwn do rejonu Freudenstadt w Schwarzwaldzie. M o reli z a c h w y c a si w licie d o o n y w s p a n i a y m g r s k i m p o w i e t r z e m , znakomitymi warunkami mieszkaniowymi i smakowit kuchni. Mieszkam wraz z Heinim. Chodzc na codzienne jednogo d z i n n e p r z e c h a d z k i , w k a d a m b r y c z e s y i oficerki. N a s z e w o j s k a p r do p r z o d u , nie p o n o s z c niemal adnych strat. Dzi, w s o b o t r a n o , s p d z i e m blisko g o d z i n z F u h r e r e m . Jest z d r w j a k ryba, czuje si w i e t n i e . W o n n e p o w i e t r z e r w n i e n a n i e g o d z i a a c u d o w n i e . Powiedzia mi, e ostatniej nocy spa d u g o i smacznie, jak nigdy dotd". Dzi wiadomo, e wanie wtedy Adolf Hitler podj niezomne p o s t a n o w i e n i e , b y z a r o k r z u c i swoje a r m i e p r z e c i w k o Z w i z k o w i Radzieckiemu.

Dwaj chorzy
P i e r w s z e g o a t a k u s e r c a M o r e l i d o z n a w r o k u 1939 a l b o 1940. E s s e r o w i e z a p r o s i l i n a s n a o b i a d d o W a n n s c c w B e r l i n i e . Bawili m y si z n a k o m i c i e . W p e w n e j chwili E s s c r o p o w i e d z i a d o w c i p , a m j m n a g l e w s t a i p a d j a k d u g i . U d e r z y si o j a k i m e b e l i p a s k u d n i e r o z b i s o b i e g o w . P o o y si do k a i p o l e c i , by przy s t a w i o n o m u pijawki. J e d n a k e a d n m i a r nie stawia n a p i e r w szym m i e j s c u w a s n e g o z d r o w i a - d b a t y l k o o z d r o w i e H i t l e r a " . S t o s u n k i m a e s k i e M o r e l l w u k a d a y si, b y t a k r z e c , j e d n o t o r o w o . 1 3 g r u d n i a 1940 r . p r z e b y w a j c a w M o n a c h i u m J o h a n n a n a p i s a a do swojego k o c h a n e g o Teosia": M i n a ju s m a wie c z r , a j a z a s t a n a w i a m si, c o w t e j c h w i l i r o b i s z . M o e w r a c a s z d o d o m u z B e r l i n a ? Tak n i e c i e r p l i w i e o c z e k i w a a m T w o j e g o t e l e f o n u , b o j e s t e m b a r d z o s a m o t n a , a k o b i e t a c z u j e si z u p e n i e i n a c z e j , g d y m a k o g o o b o k s i e b i e , k o g o , k t o m o e by p o w i e r n i k i e m j e j myli [...] D z i z a t e l e f o n o w a d o m n i e H o f f m a n n , z a p r a sza n a s w przyszym t y g o d n i u na p o g a d u c h y . Wczoraj nie m g n i e s t e t y przyj d o t e a t r u , p o n i e w a m i a zbyt d u o p r a c y . By m o e u d a m u si u j r z e m n i e n a s c e n i e w s t y c z n i u [...] I z n w s p d z s a m o t n i e kolejn n o c , widzisz, n i e m o g przytuli si d o Ciebie, c h o p o w i n n o by mi to waciwie o b o j t n e , p o n i e w a moj t s k n o t i p r a g n i e n i a m o g u z e w n t r z n i w roli, k t r o b e c n i e gram".

62

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Dwaj chorzy

63

M o r e l i nigdy n i e p i s a ! d o J o h a n n y t a k s e n t y m e n t a l n y c h listw. Z i m r o k u 1940 n a j b a r d z i e j frasowa si z a c h o w a n i e m H i t l e r a , k t r y o d m w i zaycia w y p o c z y n k u . D y k t a t o r a N i e m i e c o p a n o w a a o b sesja rychej m i e r c i . N i e u s t a n n i e zamartwia si - napisa pniej k a p i t a n H e i n z Ass m a n n - czy doyje chwili zrealizowania wszystkich jego planw. W efekcie p r a c o w a n i e u s t a n n i e w straszliwym napiciu [...] U w a a m , e nie p o w o d o w a a nim bynajmniej wiadomo choroby, lecz o g r o m u swoich za mierze, ktrych urzeczywistnienie uwaa za osobist misj na rzecz przyszych pokole. Z a m i e r z e n i a te obejmoway kolosalne i wszechstron ne plany dotyczce r o z b u d o w y Niemiec, przysporzenia im bogactwa, wznoszenia mieszka dla robotnikw, z a k a d a n i a o r o d k w wypoczyn kowych i kulturalnych, p o r t w i stoczni, budowy m o s t w i a u t o s t r a d " .

Zaniepokojony, 14 sierpnia p o d d a Hitlera badaniu E K G ; tym r a z e m wyniki wysa A . W e b e r o w i , d y r e k t o r o w i u n i w e r s y t e c k i e j kli niki k a r d i o l o g i c z n e j w B a d N a u h c i m . W e b e r zdiagnozowa szybko postpujce stwardnienie naczy wie cowych. C h a r a k t e r y s t y c z n e , e na p r o b M o r e l l a sporzdzi dwie dia gnozy: pierwsz t a m t e n m g b e z o b a w p o k a z a swojemu pacjentowi. P o d k o n i e c 1941 r. w yciu H i t l e r a n a s t p i b e z s p r z e c z n i e e p i z o d c h o r o b o w y , tyle tylko, e nic n i e w i e m y o p r z y c z y n a c h i obja w a c h j e g o dolegliwoci. W r o z m o w i e z f u h r e r e m p r z e p r o w a d z o n e j w g r u d n i u 1942 r. M o r e l i mglicie i aluzyjnie o t y m w s p o m n i a . P o w r c i e m d o e p i z o d u s p r z e d r o k u , gdy j e g o c i n i e n i e krwi w z r o s o d o 2 0 0 m m s u p k a r t c i " - z a n o t o w a M o r e l i . N a s u w a si p r z e t o w n i o s e k , e p o g o r s z e n i e z d r o w i a n a s t p i o w czasie n i e k o r z y s t n y c h dla N i e m c w z i m o w y c h z m a g a p o d M o s k w .

W k r t c e p o p r z y s t p i e n i u d o realizacji p l a n u B a r b a r o s s a " , a t a ku na Z w i z e k R a d z i e c k i d o k o n a n e g o w c z e r w c u 1941 r., z a i s t n i a y m e d y c z n e p r z e s t a n k i , b y u z n a , e ycie H i t l e r a m o e b y rzeczywi cie z a g r o o n e . P i e r w s z y m s y g n a e m t a k i e g o s t a n u rzeczy b y o z d a r z e n i e , j a k i e z a s z o w r o d k u l a t a . M o r e l i wykry u s w o j e g o p a c j e n t a A" p o s t pujc c h o r o b s e r c a : s t w a r d n i e n i e n a c z y w i e c o w y c h . U 52-lctn i c h m c z y z n s c h o r z e n i e t o n i e bywa r z a d k o c i . L e n i n z a p a d ! n a n i e w t y m s a m y m w i e k u co H i t l e r . O t o f r a g m e n t wyjanie, j a k i c h M o r e l i u d z i e l i w 1945 r . p r z e suchujcym go A m e r y k a n o m : O p u k i w a n i e ujawnio nieznaczne p o w i k s z e n i e k o m o r y lewej, z o d c h y l e n i e m k o n i u s z k a s e r c a w l e w o o d linii r d o b o j c z y k o w e j , c h o n a d a l z n a j d o w a si o n w e w n t r z pitej p r z e s t r z e n i m i d z y e b r o w e j . O s l u c h i w a n i e w y k a z a o z a a k c e n t o w a n i e d r u g i e g o t o n u a o r t a l n e g o w drugiej p r z e s t r z e n i m i d z y e b r o w e j , w p r a w e j linii p r z y m o s t k o w e j " .

Moreli wspomina rwnie o trzecim epizodzie (ktry nastpi p r a w d o p o d o b n i e w l i p c u 1942 r . ) , k i e d y t o H i t l e r z a c h o r o w a n a r o dzaj grypy ( z a p a l e n i e o p o n m z g o w y c h " ) p o d c z a s p o d r y i n s p e k cyjnej d o W i n n i c y n a U k r a i n i e . P r z y p o m n i a e m mu o t y m o b r z k u m z g u w W [innicy] i o s t r z e g e m , e jeli w cigu 2 4 g o d z i n n i e n a s t p i a d n a p o p r a w a , b d zmuszony zastosowa p e w n e n a d wyraz radykalne rodki". D a j c H i t l e r o w i d o z r o z u m i e n i a , e o n s a m jest m u n i e z b d n y j a k o l e k a r z , M o r e l i p r z y p o m n i a w r o z m o w i e , j a k odbyli 17 g r u d n i a 1942 r., i z r e z y g n o w a z l e c z e n i a k o g o k o l w i e k i n n e g o . P o w i e d z i a e m s o b i e w t e d y : n i k t n i e z r o b i t e g o lepiej o d e m n i e , k t o i n n y m g b y tylko p o k p i s p r a w . W o l a e m p r z e t o przyj n a swoje b a r k i ca o d p o w i e d z i a l n o , m i m o e byta o n a w t e d y z a i s t e o g r o m n a " . Hitler zapewnia czsto Morella o swoim bezgranicznym do nie go z a u f a n i u . W g r u d n i u 1942 r. u c z y n i ! to s a m o , n a l e g a j c j e d n a k , b y m e d y k m w i ! m u ca p r a w d o s t a n i e j e g o z d r o w i a . P r a w d o p o -

64

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Dwaj c h o r z y

65

d o b n i e n i e o c z e k i w a takiej o d p o w i e d z i , j a k o t r z y m a . O t o w p o l o wie kryzysu s t a l i n g r a d z k i e g o M o r e l i ujawni fiihrerowi, e w s i e r p niu 1941 r. wykry u n i e g o c h o r o b s e r c a . W s p o m n i a e m mu o s t w a r d n i e n i u n a c z y w i e c o w y c h - z a p i sa M o r e l i w n o t a t c e d o t y c z c e j tej r o z m o w y - i wyjaniem, e z tej w a n i e przyczyny p o d a j m u o d p e w n e g o czasu zwizki j o d u . D o d a e m , i k o l e j n e b a d a n i a E K G p o t w i e r d z i y tylko moj wczeniejsz diagnoz. U wielu pacjentw proces takiego zwapnienia nastpuje w n i e c o szybszym t e m p i e , w y w o a n y i n t e n s y w n i cik p r a c , a l e p i e r w s z e objawy wystpuj zwykle w w i e k u 45 lat [...] W y j a n i e m m u r w n i e , e n a c z y n i a w i e c o w e zwaj si, c o m o e w y w o a a t a k i d u s z n i c y b o l e s n e j . Z a w s z e n o s z przy s o b i e l e k s t o s o w a n y w t y m s c h o r z e n i u , lecz r w n i e , wyjaniem, o n s a m m u s i o t o z a d b a p o d c z a s mojej n i e o b e c n o c i ; p o z o s t a w i e m m u n i e c o t a b l e t e k n i t r o gliceryny. A p l i k u j mu zastrzyki z glukozy w celu w z m o c n i e n i a m i nia sercowego, jak rwnie wywoania dehydracji o r g a n i z m u " . Z z a p i s k w M o r e l l a d o w i a d u j e m y si, e H i t l e r s p r o w a d z i go do siebie t e g o w i e c z o r u i p o p r o s i o C a r d i a z o l , lek n a s e r c o w y p r o dukowany przez zakady Knolla w Ludwigshafen. H i t l e r d o w i e d z i a si o d G r i n g a , e gdy t a m t e n m a z a w r o t y gowy, zaywa t a b l e t k C a r d i a z o l u . Czy w o b e c t e g o nie byoby wska z a n e , g d y b y m i ja t a k p o s t p o w a , i l e k r o p o c z u j si gorzej w c z a s i e z a j m o w a n i a si j a k i m i s p r a w a m i najwyszej w a g i ? " M o r e l i m u t o o d r a d z i . Z G r i n g i c m t o i n n a s p r a w a - wyjani - o n m a niskie c i n i e n i e krwi. G d y za p a n a p o n i o s e m o c j e , zbyt d u a ilo krwi d z i a a n i e k o r z y s t n i e ; inaczej m w i c , g r o n e jest d l a p a n a zbyt wysokie jej c i n i e n i e " . W tych o k o l i c z n o c i a c h , k o n t y n u o w a , jeliby H i t l e r zay C a r d i a z o l , w z r o s o b y m u c i n i e n i e krwi, a t o grozi p k n i c i e m n a c z y n i a . M i m o t o zacz o d t a m t e j p o r y p r z e p i s y w a fiihrerowi w lek.

Z a n o t o w a rwnie niedwuznaczn prob Hitlera: F u h r e r p o p r o s i m n i e , e b y m , jeli tylko s t a n j e g o z d r o w i a p o g o r s z y si, n i e u k r y w a p r z e d n i m c a e j , n a w e t najgorszej p r a w d y , p o n i e w a m u s i p o d j d l a d o b r a N i e m i e c p e w n e d o n i o s e decyzje. P o w i e d z i a , e n i e b o i si m i e r c i , k t r a p r z y n i e s i e m u tylko u k o j e n i e . O s t a t n i o spa daj m u n a g o w tylko z m a r t w i e n i a i k o p o t y . M w i , e cay swj czas p o w i c a s p r a w o m p a s t w o w y m , yje w y c z n i e d l a V a t e r l a n du, dla N i e m i e c " . To fakt - n i e ma l e k u p r z e c i w m i e r c i - k o n t y n u o w a M o r e l i , cytujc s o w a H i t l e r a . - G d y b y m j e d n a k z a p a d n a m i e r t e l n c h o rob, musi mi p a n o tym koniecznie powiedzie". W r o k u 1943 H i t l e r z a p a d n a z d r o w i u . Przyczyniy si d o t e g o n i e w t p l i w i e ' p o r a k i w o j e n n e R z e s z y p o d S t a l i n g r a d e m i w Afryce Pnocnej. Na pocztku tego roku Moreli zauway, e fuhrer wyranie p o w c z y lew n o g i l e k k o dr mu o b i e lewe koczyny. Z a c z s z u k a r a d y w p o d r c z n i k a c h l e k a r s k i c h , lecz t a k a t w o j e j n i e znalaz. W z a p i s k a c h z 6 g r u d n i a l 9 4 4 r. M o r e l i streci h i s t o r i tych n a p a d w d r e n i a : P o d k o n i e c m a j a 1943 r . O B krwi H i t l e r a s p a d o d o 2,5 m m / g o d z . P r z e d s p o t k a n i e m z D u c e w F e l t r e ( o k o o 20 V I I 1943) F u h r e r d o z n a s i l n e g o n a p a d u , k t r y r o z p o c z si w Wilczym S z a cu i t r w a p r z e z cay n a s t p n y d z i e w B c r g h o f i e . N a s t p n y n a p a d by nadzwyczaj intensywny, najsilniejszy i n a j b a r d z i e j dotkliwy z d o t y c h c z a s o w y c h ; n a s t p i on po scysji H i t l e r a z d o w d z t w e m Luft waffe 28 g r u d n i a 1944 r. a l b o o k o o tej daty. P o p r z e d z i y go s a b s z e n a p a d y d r e n i a , k t r e r o z p o c z y si 2 0 lipca 1944 r." P r z e s u c h i w a n y p o w o j n i e M o r e l i stwierdzi, e d r e n i e m o g o m i e p o d o e h i s t e r y c z n e , n i e n a l e y j e d n a k wykluczy, i w y w o a a

66

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Dwaj c h o r z y

67

j e g r y p a czy t e z a p a l e n i e o p o n m z g o w y c h " , k t r e j t o d o l e g l i w o c i n a b a w i si w Winnicy. P r z y p u s z c z e n i e t a k i e p o t w i e r d z a y wyniki b a d a medycznych. Z d e z o r i e n t o w a n y M o r e l i zacz p o d a w a H i t l e r o w i c o r a z wik sze iloci swoich w a s n y c h l e k w . 14 m a r c a 1944 r. z a a p l i k o w a mu p o r a z pierwszy zastrzyki V i t a m u l t i n u , k o k t a j l u w i e l o w i t a m i n o w e g o w a s n e j k o m p o z y c j i . N i e w y k l u c z o n e , e specyfik w, s p o r z d z a n y specjalnie dla Hitlera, zawiera! a m f e t a m i n o p o d o b n y rodek pobu dzajcy, Pervitin. Moreli s k r u p u l a t n i e zanotowa, e p o d a ! mu te zastrzyki ze w z g l d u n a j e g o z m c z e n i e i n i e d o s t a t e k e n e r g i i n i e z b d n e j d o ycia i p r a c y " . O b s e r w o w a t e wnikliwie r e a k c j p a c j e n t a . P r z e d z a a p l i k o w a n i e m mu leku Hitler n a r z e k a na wyczerpanie. Pniej j e d n a k natychmiast odzyska zdolno koncentracji" i odby bez k o p o t w dwugodzinn n a r a d z nucym ministrem spraw zagranicznych Ribb e n t r o p e m . P o d c z a s o b i a d u p r z e j a w i a w d o s t r z e g a l n y s p o s b oy w i e n i e " ( w czasie l u n c h u by b a r d z i e j a p a t y c z n y ) . U d a si n a s p o c z y n e k d o p i e r o o 1.00 w n o c y i z a s n n i e zaywajc r o d k w n a s e n nych. F u h r e r nadzwyczaj u k o n t e n t o w a n y " - z a n o t o w a M o r e l i . J e d nake niepokojce i uporczywe drenie koczyn nie ustpowao. 9 m a j a 1944 r. M o r e l i z a u w a y , e H i t l e r o w i silnie d r n o g i . Z a n o t o w a , i przyczyn t e g o objawu s n i e p o k j i z d e n e r w o w a n i e " (z p o w o d u p r z y g o t o w y w a n e j a k t u a l n i e inwazji: p y t a n i e , g d z i e ? ) - o z n a c z a o t o z a p e w n e najwikszy t r i u m f s u p e r t a j n e g o a n g l o - a m e r y k a skiego p r o g r a m u kamuflaowcgo F o r t i t u d e " , ktrego celem byo p r z e k o n a n i e O b e r k o m m a n d o d e r W e h r m a c h t , e inwazja S p r z y m i e r z o n y c h w E u r o p i e Z a c h o d n i e j r o z p o c z n i e si j u w p o o w i e m a j a . M o r e l i z a a p l i k o w a s w o j e m u p a c j e n t o w i d o y l n e zastrzyki z glu kozy i jodu oraz wstrzykn mu dominiowo mski h o r m o n pcio wy, z n a n y p o d n a z w h a n d l o w j a k o T e s t o v i r o n .
1

D r e n i e j e d n a k ustpio, i to zaledwie na kilka tygodni, d o p i e r o po n i e u d a n y m z a m a c h u b o m b o w y m n a ycic H i t l e r a d o k o n a n y m 2 0 lipca. F u h r e r przewidywa nieszczcie. 9 listopada powiedzia M o rellowi, e c z t e r y d n i p r z e d z a m a c h e m , gdy o p u s z c z a Berghof, d r czyo g o n i e d o b r e p r z e c z u c i e . O w i a d c z y ! r w n i e , e p o d z i e l i ! si s w o i m p o d e j r z e n i e m z E [ w B r a u n ] , gdy si z ni e g n a ! [...] w y d a ! te w zwizku z tym s t o s o w n e r o z p o r z d z e n i a " . P o t r a g i c z n y c h w y d a r z e n i a c h 2 0 lipca d r e n i e lewej n o g i u s t p i o, m i n o rwnie niemal bez ladu drenie rki. M o g o b y si p r z e t o w y d a w a , e H i t l e r w y s z e d z z a m a c h u cay i zdrowy. Jest to bdny pogld. F u h r e r dozna znacznego uszczerbku na zdrowiu. W specjalnym m e m o r a n d u m , jakie napisa w pierwszych d n i a c h p a d z i e r n i k a 1944 r., M o r e l i z a n o t o w a w y p o w i e d H i t l e r a d o t y c z c tej kwestii. P o w i e d z i a , e kilka t y g o d n i , j a k i e u p y n y p o tej d a c i e , byy n a j g o r s z y m i w j e g o yciu. O n s a m t o c z y ! h e r o i c z n , i o s t a t e c z n i e zwycisk w a l k , k t r e j grozy nikt, a d e n N i e m i e c , n i e j e s t w s t a n i e s o b i e u z m y s o w i . M i m o e c i e r p i a straszliwe k a t u s z e , m i m o o m d l e n i a i nudnoci, jakich dowiadcza caymi godzinami ( a o k t r y c h n i e p i s n n i k o m u a n i sowa, c h o c i a g o w y p y t y w a n o ) , t r z y m a fason i przezwyciy kryzys dziki swojej e l a z n e j d e t e r m i nacji i e n e r g i i [...] P o w t a r z a , e c z s t o z n a j d o w a si o w o s od z a a m a n i a , a l e z a k a d y m r a z e m w zwycistwie n a d saboci p o m a g a y m u sia woli i h a r t d u c h a " . Tymczasem sam Moreli rwnie zapada na zdrowiu. Na poczt k u r o k u 1942, p o z a j a d y m s p o r z e , w k t r y m uczestniczy, d o z n a , jak to nazwa, krwotoku czoowego". O d t d a t w o ulega o s a b i e n i u fizycznemu, p o d k o n i e c r o k u 1942 z a c z y m u za d o l e g a n i e p o k o j c e p r z y p a d o c i s e r c o w e .

68

Tajne dzienniki lekarza Hitlera Pierwszy n i e b e z p i e c z n y a t a k dusznicy b o l e s n e j wystpi u m n i e

Dwaj chorzy

69

rnler, B o r m a n n i m n i e j p r o m i n e n t n i w s p p r a c o w n i c y H i t l e r a (zwaszcza B r a n d t i H a s s e l b a c h ) d o b r z e wiedzieli, e M o r e l i sto suje t e r a p i w t p l i w e j w a r t o c i , t o t e u s i o w a l i k i l k a k r o t n i e p o z b a wi g o s t a n o w i s k a l e k a r z a F u h r e r a . Ten j e d n a k n a w e t n i e c h c i a o tym sysze". P o k r a c h u intrygi l e k a r z e s p r b o w a l i i n n e g o s p o s o b u , r o z p t u jc t a k z w a n s p r a w p i g u e k p r z e c i w w z d c i o m . 2 6 p a d z i e r n i k a 1944 r. z a d o w o l o n y z siebie M o r e l i n a p i s a do szefa p r z e m y s u fil m o w e g o Rzeszy, g r u p p e n f i i h r e r a S S H a n s a H i n k e l a : M j Szef j e s t zawsze z a d o w o l o n y ze swojego l e k a r z a i s t a n o w i to d l a m n i e zaszczyt. Sysz n i e u s t a n n i e z j e g o u s t w y c z n i e najwysze p o c h w a y " . Moreli utrzymywa pniej, e jego konkurenci-lekarze wprost w y c h o d z i l i z e skry, b y p o s i a g o n a s z u b i e n i c . W e d u g wiarygod nych o p i n i i M o r e l i s y s t e m a t y c z n i e , b y m o e n a w e t dziaajc wia domie, zatruwa fuhrera strychnin p o d a w a n mu p o d p o z o r n i e nie winn p o s t a c i p i g u e k p r z e c i w w z d c i o m , k t r e m i a y j a k o b y u m i e rza nieustannie drczce go ble w nadbrzuszu. C z y m o e m y dzi z ca p e w n o c i o r z e c , co b y o ich p r z y c z y n ? Hasselbach podejrzewa nerwic o nieznanym podou, ponie w a c a k o w i c i e n i e o d p o w i e d n i i n i e s k u t e c z n y lek z a s t o s o w a n y p r z e z M o r e l l a n i e przywrciby H i t l e r o w i ulgi, t a k j a k to si w t y m w y p a d ku stao". M i m o klski, j a k a s p o t k a a W e h r m a c h t w e F r a n c j i , u schyku r o k u 1944 H i t l e r zacz s p o s o b i swoje sity z b r o j n e d o p r z e c i w u d e r z e n i a w A r d e n a c h . P r z e w i d y w a , e m i a o b y t o by o s t a t e c z n e u d e r z e n i e , k t r e p o r a z d r u g i z d u n k i e r k u j e " a r m i brytyjsk; n a s t p n i e N i e m c y w y m i e r z coup de grace A r m i i C z e r w o n e j . P r z y g o t o w u j c te rozstrzygajce o m i l i t a r n e j przyszoci N i e m i e c plany, H i t l e r z a c h o r o w a na t a c z k . P o d o b n i e j a k w sierpniu 1941 r.

p o tej u p i o r n e j p o d r y s a m o l o t e m , jak o d b y e m - n a p i s a d w a l a t a p n i e j do p r o f e s o r a W e b e r a . - Z a l a m e k T my. Q R S s t o p n i o w o si r o z s z e r z a " . Na p o c z t k u m a j a 1944 r. p r z e z kilka d n i c h o r o w a i m u s i a w e z w a z B e r l i n a swojego a s y s t e n t a dr. R i c h a r d a W e b e r a . W lipcu a l b o w sierpniu d o z n a kolejnego lekkiego zawau serca. B r a n d t i H a s s e l b a c h , p r z y b o c z n i l e k a r z e H i t l e r a , cynicznie i b e z w g l d n i e w y k o r z y s t a l i n i e d y s p o z y c j rywala, b y z a w i z a p r z e c i w n i e m u intryg. Tym r a z e m silnym m o t y w e m b y a n i e w t p l i w i e za wi. C h o H a s s e l b a c h n a l e a d o wity H i t l e r a , o d r o k u 1936 f u h r e r z a s i g n ! j e g o p o r a d y tylko raz, p o z a m a c h u z 2 0 lipca. I n n i l e k a r z e te c h t n i e wspierali narastajc k a m p a n i a n t y m o rellowsk. W r o k u 1943 p e w i e n wybitny lekarz z M o n a c h i u m odwie dzi dr. L e o n a r d o C o n t i e g o i p o p r o s i go o p r z e t e s t o w a n i e s t o s o w a nych p r z e z M o r e l l a m e t o d t e r a p e u t y c z n y c h . C h o d z i o m u zwaszcza o a p l i k o w a n i e wielkiej liczby zastrzykw. Z d o w i a d c z e klinicznych uzyskanych w M o n a c h i u m wynikao, e w s p o s b l e c z e n i a jest szko dliwy, a m o e n a w e t p r o w a d z i do zej m i e r t e l n y c h . Przewiadczenie Hitlera, e Moreli prowadzi pionierskie bada nia, z n a w c y p r z e d m i o t u p o t r a k t o w a l i z ironi. Czy i w j a k i b o w i e m s p o s b , a r g u m e n t o w a l i , z n a j d u j e o n czas n a z a p o z n a n i e si z p o s t p e m w m e d y c y n i e , j u n a w e t n i e w s p o m i n a j c o p r o w a d z e n i u ja kich dogbnych poszukiwa naukowych? J e d n a k e intrygi zawiody. K i e d y d o s z o d o o s t a t e c z n e j rozgryw ki, H i t l e r udzieli dymisji H a s s e l b a c h o w i i B r a n d t o w i . P r b a u s u n i c i a d r . M o r e l l a - n a p i s a A s s m a n n - k t r e j za m i e r z a n o d o k o n a p r z e m o c , gdyby i n n e r o d k i o k a z a y si n i e s k u t e c z n e , n i e p o w i o d a si, p o n i e w a p r z e s d z i o t y m H i t l e r . H i m p r z e z jaki czas byl w y s o c e n i e p r a w i d o w y , p n i e j j e d n a k wszystko p o w r c i o d o n o r

70

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Dwaj chorzy

71

m u s i a si p o o y do k a . B i e r n y i b e z w o l n y , w p a t r y w a si a p a tycznie w sufit. P o tym e p i z o d z i e p o w r c i j e s z c z e d o z d r o w i a i c z a r o w a o t o czenie swoimi legendarnymi zdolnociami umysowymi: z n a k o m i t i w s z e c h s t r o n n p a m i c i , u m i e j t n o c i p o j m o w a n i a w j e d n e j chwili rzeczywistego sensu kadego m e l d u n k u , d a r e m wywierania h i p n o t y c z n e g o wpywu n a ludzi. G d y j e d n a k n a d B e r l i n n a d c i g n m r o k klski, a b r z e m i t r u d n y c h decyzji z a c z o ciy c o r a z m o c n i e j , z o wieszcze drenie koczyn p r z y p o m n i a o o sobie. H i t l e r d o k o c a swoich d n i u s k a r a si n a dolegliwoci u k a d u n e r w o w e g o , c o zreszt n i e p o w i n n o b u d z i z d z i w i e n i a . 3 0 p a d z i e r nika o 6. 00 Morella w e z w a n o pilnie do b u n k r a . F u h r e r powiedzia m i , e p r a c o w a p r z e z ca n o c - z a n o t o w a - i e z m u s z o n y by p o d j a r c y t r u d n decyzj, co w y w o a o u n i e g o silny s t r e s n e r w o w y . N a r a s t a on stopniowo, a p o t e m dozna gwatownego i b o l e s n e g o s k u r c z u o d k a . Z w y k l e t a k bywa, gdy F u h r e r m a o r g a n i z m m o c n o osabiony chorob, a na dobitk problemy emocjonalne". P r o f e s o r z a s t o s o w a z a t e m swoj zwyczajow p r o c e d u r lecz nicz: w s t r z y k n p o s p i e s z n i e p a c j e n t o w i m i e s z a n k E u p a w e r y n y i E u c o d a l u , a l e z a a p l i k o w a n i e z a s t r z y k u o k a z a o si n i e a t w e , p o n i e w a o d kilku m i e s i c y r c e H i t l e r a nosiy liczne blizny p o u k u ciach. M o r e l i p o n o w n i e w s k a z a n a k o n i e c z n o o s z c z d z a n i a p r z e z p e w i e n czas y swojego p a c j e n t a " . 3 l i s t o p a d a zauway, e d r e n i e lewej nogi o r a z rk H i t l e r a przy b r a o na sile. W i e p a n , po z a m a c h u z 20 lipca - n a r z e k a f u h r e r d r e n i e u s t p i o . Teraz j e d n a k p o w r c i o i d o k u c z a mi b a r d z i e j ni kiedykolwiek". Moreli uzna, e przyczyn jest stres zwizany z o g r o m n odpowiedzialnoci, jak fuhrer dwiga na swoich b a r k a c h . C o mi pan na to zaleci?" - zapyta lekarza. S p o k j i cisz! I a d n y c h k t n i czy s p o r w ! "

Z konkretniejszych remediw z a p r o p o n o w a elektroterapi albo w o d n k u r a c j . J e d n a k e H i t l e r d a , j a k t o zwykle o n , szybkich i a t w y c h r o z w i z a . Czy n i e m o e p a n m i d a j a k i c h t a b l e t e k a l b o zastrzyku?" Owszem, witamin B, i witamin PP oraz rodki uspokajajce. Jeli j e d n a k b d z i e j e p a n zaywa w n a d m i a r z e , s p o w o d u j wytu m i e n i e wszelkich u c z u i e m o c j i . B a r d z o s k u t e c z n y m r o d k i e m d o d a ! - o k a z a y b y si m a s a e ! " W i e d z i a j e d n a k , e n i e m a c o liczy n a t o , b y H i t l e r p o d d a si d o b r o w o l n i e z a b i e g o m masaysty. Hitlera cechowaa zdolno do logicznego mylenia, tote nie wtpliwie z d a w a s o b i e s p r a w , e w przecigajcych si z m a g a n i a c h w o j e n n y c h N i e m c y n i e b d gr. W g r u d n i u 1944 r. w i e r n a i o d d a n a s e k r e t a r k a H i t l e r a , C h r i s t a S c h r o e d e r , z a g a d n a g o : M e i n F u h r e r , czy m y j u p r z e g r a l i m y t wojn/
1

Z a p r z e c z y r u c h e m gowy, m i l c z a j e d n a k . I l e k r o z a w o d z i a logika, k i e r o w a si lep, f a n a t y c z n wiar. Czy b o w i e m 20 l i p c a O p a t r z n o n i e p o z w o l i a m u uj z yciem t y l k o p o t o , b y m g p o p r o w a d z i swj n a r d k u o s t a t e c z n e m u zwycistwu? Tote musia y, musia k o n i e c z n e y! Tylko b o w i e m wtedy N i e m cy zwyci. J e d n a k e , eby doy tej chwili, p o t r z e b o w a M o r e l l a j e g o rozgrzewajcych ciao, sprowadzajcych b o g o zastrzykw. M o r e l i , m i m o i z n a t u r y s k p i e c , n i e byl g u p c e m . S n u ! p l a n y w y d o s t a n i a si z K w a t e r y G w n e j F u h r e r a , n i m s t a n i e si o n a d l a n i e g o m i e r t e l n p u a p k . P o d d a t 1 4 l i s t o p a d a 1944 r . z a n o t o w a , e p r z y g n b i a g o m i e r p r o f e s o r a B e c h e r a , z m a r e g o sze t y g o d n i wczeniej. Przykre, to przykre, ale nie dlatego, e wsplnie publi k o w a l i m y p r a c e [...], p o p r o s t u liczyem, i m g b y o n m n i e t u t a j

72

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Dwaj c h o r z y

73

z a s t p i . M i a l p i d z i e s i t kilka lat, byl j a r o s z e m , n i c pali i, co wa n e , nie pi. wietny n a u k o w i e c , specjalista zwaszcza o d c h o r b o d ka i jelit o r a z e k s p e r t w d z i e d z i n i e flory b a k t e r y j n e j ( p o w i c i t y m p r z e d m i o t o m wiele d z i e l ) . K a w a l e r , ycic powici p r a c y " . N a s t a n o w i s k o swojego e w e n t u a l n e g o p r z y s z e g o z m i e n n i k a ty p o w a r w n i e d r . W e b e r a . P r a g n c za p r z e d s t a w i H i t l e r o w i swoj by l a b o r a n t k R u t h K r a u s e , s p r o w a d z i j d o B e r l i n a , b y 2 6 listo p a d a 1944 r . p o b r a a fiihrerowi k r e w d o analizy.

cych si w b u n k r z e H i t l e r a , r w n i e p r z e r a z i , j a k n a p i s a mi w licie, widok jego nienaturalnie znieruchomiaej, martwej i pozbawionej wyrazu t w a r z y " . 2 k w i e t n i a M o r e l i z a n o t o w a , e H i t l e r z p o w o d u licznych k o p o t w i z m a r t w i e z a c z le sypia. A d r e n i e lewej r k i s t a o si b a r d z o w y r a n e " . P r o f e s o r M a x i m i l i a n d e C r i n i s z kliniki L a C h a rite, k t r y w i d z i a H i t l e r a d z i e w i a l b o dziesi d n i p n i e j , t a k e p o d e j r z e w a ! u n i e g o p a r k i n s o n i z m ; t a k p r z y n a j m n i e j p o w i e d z i a kil ka miesicy pniej amerykaskim oficerom przesuchiwany Conti. C h o M o r e l i n i e by p e w i e n trafnoci swojej d i a g n o z y , j e g o za piski, j a k r w n i e n o t a t k i z a w a r t e w k a l e n d a r z u b i u r k o w y m H i t l e r a (przez czterdzieci o s t a t n i c h lat d o k u m e n t y t e znajdoway si p o p r z e ciwnych s t r o n a c h A t l a n t y k u ) n a s u w a j p r z y p u s z c z e n i e , e n i e c h t nie p r z y j m o w a o n d o w i a d o m o c i fakt, i j e g o p a c j e n t A " z a p a d n a t n i e u l e c z a l n c h o r o b m z g u . P r z e z d w a o s t a t n i e t y g o d n i e ycia f u h r e r a p o d a w a m u r e g u l a r n i e i w c o r a z wikszych d a w k a c h H o m b u r g 680, l e k s t o s o w a n y w y c z n i e p r z e c i w t e m u s c h o r z e n i u . 30 k w i e t n i a 1945 r. H i t l e r skrci c i e r p i e n i a s o b i e i wiatu, k o rzystajc z s a m o p o w t a r z a l n e g o p i s t o l e t u W a l t h e r . J e d n o c z e n i e r o z gryz a m p u k z c y j a n k i e m p o t a s u . W l i s t o p a d z i e t e g o r o k u dr G i e s i n g z a k o c z y ! swoj d i a g n o z sta n u z d r o w i a niegdysiejszego p a c j e n t a t a k i m i o t o s o w a m i : My, ktrzy przeylimy w o j n i znalimy go, m u s i m y czyni wszystko, kierujc si przy tym o b i e k t y w i z m e m i r o z s d k i e m , by j e g o ycic i m i e r nie o b rosy w faszyw l e g e n d . M u s i m y te z r o b i wszystko, eby on s a m nie z a p i s a si w p a m i c i N i e m c w j a k o m c z e n n i k , czowiek, ktry m g sprawi, by yo si n a m lepiej, i k t r y m g uczyni n a s w o l n y m n a r o d e m , gdyby tylko chcieli t e g o i umoliwili mu to i n n i " . W dalszych r o z d z i a a c h p u b l i k u j e m y , p o w o d o w a n i t y m s a m y m zamiarem, fragmenty dziennikw T h e o Morella.

N a p o c z t k u r o k u 1945 H i t l e r zacz t r a c i w z r o k w p r a w y m o k u . P r z y g a r b i ! si, posiwiay m u wosy, s t r u n y g o s o w e ulegy z m c z e n i u i pojawiy si n a n i c h p a t o l o g i c z n e z m i a n y . H i t l e r z a c z c o r a z w y r a n i e j si garbi (tylne wygicie k r g o s u p a , kifoza), c o m o n a c z c i o w o w y t u m a c z y n i e d o s t a t k i e m r u c h u [...] B a r d z o wyra n i e d r a a m u g o w a i r c e , z w a s z c z a kiedy p o d n o s i d o u s t filiank herbaty lub te podpisywa d o k u m e n t y " . P r z e s t a p o k a z y w a si p u b l i c z n i e . L e k a r z e o g l d a j c y k r o n i k i filmowe dostrzegali jego m i a r o w e d r e n i e rk i chwiejny krok; na p o d s t a w i e tych o b j a w w w y w n i o s k o w a l i , e c i e r p i n a z e s p l c h o r o b o w y zwanyparalysis agitans [ d r c z k a p o r a n a ] , i n a c z e j p a r k i n s o nizm. E r w i n G i e s i n g w s p o m i n a , e we w r z e n i u 1944 r. z a u w a y u H i t l e r a n i e k o n t r o l o w a n e d r e n i e rki, gdy t e n p r z y s t p i ! d o p o d p i s y w a n i a d o k u m e n t u p o d s u n i t e g o m u p r z e z k a p r a l a SS. M u s i a p o o y p r a w r k na b i u r k u i o d c z e k a chwil, n i m zoy p o d p i s w p o staci n i e w y r a n e g o p o j e d y n c z e g o z a k r t a s a . G d y 1 3 l u t e g o 1945 r . G i e s i n g z n a l a z si w p o b l i u f u h r e r a , r o z p o z n a u n i e g o c h a r a k t e r y styczn m a s k o w a t t w a r z " c h o r e g o n a p a r k i n s o n i z m . P r o f e s o r a Ernsta-Giinthera Schencka, ktrego w kwietniu tego samego roku w e z w a n o d o B e r l i n a , b y leczy! k o n t u z j o w a n y c h cywilw znajduj-

74

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Przypisy
1

The Oxford Companion to the Second World War (Oxford, New York 1995), s. 285, podaje, e Sprzymierzonym chodzio o przekonanie OKW, i ldowanie w Euro pie Zachodniej nastpi nie w Normandii, ale w lipcu na plaach pooonych na poudnie od Boulogne, i e zostanie przeprowadzone siami amerykaskiej 1 Gru py Armii dowodzonej przez generaa Pattona, rozlokowanej w brytyjskich hrab stwach Kent i Essex. Specjalne jednostki radiowe nalece do tego zwizku ope racyjnego zaktywizoway dziaania w eterze, stwarzajc pozory przygotowywa nia do desantu. W brytyjskich portach wschodniego wybrzea wystawiono na pokaz" faszywy sprzt inwazyjny (prawdziwy znajdowa si we waciwych por tach). W efekcie w czerwcu 1944 r. Wehrmacht nie przerzuci z prawego brzegu Sekwany na lewy niemal adnych jednostek.

Terapia
B o g i e m ,a p r a w d - p o w i e d z i a w 1945 r. M o r e l i dr. K a r l o w i B r a n d t o w i , o s a d z o n e m u w tej s a m e j co on celi w i z i e n n e j - H i t l e r o w i nigdy n i c n i e d o l e g a o " . Co zatem skonio Morella do podawania mu tak ogromnych iloci l e k w ? W l a t a c h 1941-1945 z a a p l i k o w a fiihrerowi p o n a d 80 rozmaitych specyfikw*.

Wojna Hitlera, s. 649.

W r o k u 1945 p e w i e n A m e r y k a n i n , k t r y z a j m o w a si p r o b l e m a m i zdrowotnymi Hitlera, przytoczy p r a w d o p o d o b n e w jego m n i e m a n i u k o n s e k w e n c j e t a k i c h p o c z y n a : S t a l e p o d a w a n i e le kw, i t o p r z e z w i e l e lat, m o g o d o p r o w a d z i d o z a b u r z e n i a r w n o w a g i fizjologicznej j e g o o r g a n i z m u w t a k w y s o k i m s t o p n i u , e n a w e t zwykle b e z p i e c z n e leki w y w i e r a y b y s z k o d l i w y w p y w . Z wy m i e n i o n y c h p r z y c z y n p a c j e n t m o e u z a l e n i si o d p o d a w a n y c h m u specyfikw, m i m o e nie s o n e n a r k o t y k a m i wywoujcymi t a k i e uzalenienie". L e k a r z e k w e s t i o n u j c y w a r t o owej t e r a p i i - s t w i e r d z i inny e k s p e r t - p o d a j j a k o p o w d swojego p o w t p i e w a n i a m i d z y inny mi t o , i leki p e w n e g o r o d z a j u a p l i k o w a n e w z a s t r z y k a c h b e z s p r z e c z nie wprawiaj p a c j e n t a w przejciowy n a s t r j d o s k o n a e g o s a m o p o czucia, lecz j e d n o c z e n i e ich d z i a a n i e p r o w a d z i d o z n a c z n i e szyb-

* Patrz: Zacznik 1.

76

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Terapia

77

s z e g o ni [...] zwykle w y c z e r p a n i a j e g o sil fizycznych i p s y c h i c z n y c h . U c h o r e g o wystpuj o z n a k i d e g e n e r a c j i c i e l e s n e j i u m y s o w e j [...] w z n a c z n i e wczeniejszym o k r e s i e ycia anieli zwykle to bywa u z d r o wych l u d z i " . Po wojnie Moreli p r b o w a zbagatelizowa szkodliwe dziaanie lekw podawanych Hitlerowi w zastrzykach. Utrzymywa, e sub s t a n c j e t e byy j e d y n i e n i e s z k o d l i w y m i d o d a t k a m i odywczymi u z u p e n i a j c y m i n o r m a l n d i e t . N i e wiemy, czym si k i e r o w a , d o b i e rajc t e specyfiki. S t o s o w a oczywicie p r z e d e wszystkim p r o d u k t y w a s n y c h firm, a na d o b i t k p o d a w a fiihrerowi n o w e leki, n i e spraw dzone pod wzgldem ewentualnych dziaa ubocznych. N a d o d a t e k nic n i e wskazuje, a e b y M o r e l i s p r a w d z a n a j p i e r w n a s o b i e d z i a a n i e n o w y c h lekw, c o b y o sta p r a k t y k dr. G i c s i n ga, ktry w r o k u 1944 zaywa o g r o m n e iloci U l t r a s e p t y l u o r a z w s p o m n i a n e ju kontrowersyjne piguki przeciw wzdciom. Jeli lek p o d a w a n y H i t l e r o w i wywoywa p r z y k r e s k u t k i u b o c z n e , M o r e l i z w r a c a si d o j a k i e g o specjalisty a l b o d o i n s t y t u t u m e d y c z n e g o , p r o s z c o p r z e p r o w a d z e n i e p r b na z w i e r z t a c h . G d y w r o k u 1944 p o w z i p o d e j r z e n i e , e H o m o s e r a n m g g w a t o w n i e przy spieszy o p a d a n i e k r w i n e k , z n i e j a k i m z a e n o w a n i e m p o p r o s i o wy p r b o w a n i e tego leku na krlikach. N i e m n i e j j e d n a k trwat w n i e z o m n y m p r z e k o n a n i u , e stosowa n e p r z e z siebie leki s c a k o w i c i e b e z p i e c z n e . W a r t o t e r a p e u t y c z n a w i e l u z n i c h p o z o s t a j e s p o r n a p o dzi d z i e . P o n a d t o , dla w i t e g o s p o k o j u , p o d a w a zwykle leki w n i e d o s t a tecznych dawkach. Od profesora Schencka uzyskaem informacj, e M o r e l i nadzwyczaj o s t r o n i e a p l i k o w a specyfiki p o d t r z y m u j c e k r e n i e o b w o d o w e , nigdy n i e p r z e k r a c z a j c j e d n e j trzeciej s t o s o w a n e j zwykle d a w k i ( c z s t o p o d a w a m n i e j ni w i e r ) . E f e k t y lecz nicze byy w i c n i e w t p l i w i e r a c z e j i l u z o r y c z n e a n i e l i r e a l n e .

Takie m i k r o s k o p i j n e d a w k i a d n m i a r n i e m o g y uleczy n i e wydolnoci serca, k t r e t o s c h o r z e n i e wywoao u H i t l e r a o b r z k s t p " - s t w i e r d z i ! S c h e n c k . N i e p o d o b n a , b y inny l e k a r z p o d a w a m u , t a k jak t o c z y n i ! M o r e l i , zastrzyki z glukozy. S c h e n c k stwierdzi, e m o gy o n e w y w o a j e d y n i e efekt placebo, M o r e l i za n i e w t p l i w i e wie dzia, j a k g o w z m o c n i s o w n perswazj". Wiele lekw stosowanych przez Morella - kontynuowa Schenck - n a p r z y k a d M u t a f l o r , O m n a d i n , T o n o f o s f a n , jak r w n i e n i e k t r e specyfiki h o r m o n a l n e , n a l e a o d o k a t e g o r i i swoistych l u b n i e s w o istych r o d k w t o n i z u j c y c h " . W tej o s t a t n i e j g r u p i e z n a j d o w a si r w n i e O m n a d i n . r o d e k t e n - n a p i s a K n i g e r - jest l e k i e m o b a r d z o a g o d n y m d z i a a niu, d o b r z e t o l e r o w a n y m p r z e z o r g a n i z m p a c j e n t a . M o n a g o c o d z i e n n i e p o d a w a b e z o b a w n a w e t o s o b o m w z a a w a n s o w a n y m sta d i u m c h o r o b y . Z y s k a d o s k o n a o p i n i z e w z g l d u n a wysok sku t e c z n o w z w a l c z a n i u grypy i p o g r y p o w e g o z a p a l e n i a p u c , j a k rw nie i n n y c h o d o s k r z e l o w y c h z a p a l e p u c i a n g i n y " . R w n i e wysokie o c e n y zyska Tonofosfan. Gehes Codex (najwa niejsze n i e m i e c k i e k o m p e n d i u m farmakologii, w y d a n i e z 1937 r.) o k r e la go m i a n e m silnego r o d k a t o n i z u j c e g o psychicznie o r a z przy spieszajcego p r z e m i a n m a t e r i i " . O Mutaflorze wspominalimy wczeniej. Podajc Hitlerowi kapsu ki zawierajce szczepy bakterii Coli, Moreli chcia zastpi c h o r o b o t w r cze bakterie odkowe zdrowszymi dla organizmu szczepami. Ta m e t o da leczenia - twierdzi Schenck - m i a a wielu zwolennikw, wrd ktrych b r a k o w a o j e d n a k czoowych niemieckich klinicystw i bakteriologw".

N a z w i s k o M o r e l l a pojawiao si w midzywojennych specjalistycz nych p e r i o d y k a c h m e d y c z n y c h g w n i e z e wzgldu n a j e g o p r e p a r a t y witaminowe.

78

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Terapia

79

Stosowane w tamtych czasach rodki tego rodzaju zawieray w y c z n i e syntetyczn w i t a m i n C w czystej p o s t a c i . Dr K u r t M u l l i , g w n y c h e m i k w z a k a d a c h H a m m a , u t r z y m y w a p n i e j , e Vitam u l t i n M o r e l l a byl p i e r w s z y m specyfikiem z a w i e r a j c y m k o m b i n a cje w i t a m i n , d o b r a n e w t e n s p o s b , by wywieray k o r z y s t n e d z i a a nie terapeutyczne. Moreli, przyjmujc za pewnik, e dieta H i t l e r a jest nie zrw n o w a o n a i nieodpowiednia, zacz regularnie aplikowa mu (oka zjonalnie rwnie M u s s o l i n i e m u ) zastrzyki doylne z VitamultinuC a l c i u m , m i e s z a n k i w i t a m i n y B,, k w a s u a s k o r b i n o w e g o , w a p n i a o r a z w i t a m i n y PP. P o n i e w a p o d a w a m u w r o d e k z a w s z e w for m i e z a s t r z y k w , p r z e t o n i e p o j a w i a si o n w o p u b l i k o w a n y c h frag m e n t a c h dziennika. Szczegln zasug Morella - utrzymywa Mulli - jest d o s t r z e e n i e duej wartoci terapeutycznej kwasu ni kotynowego". Vitamultin-Calcium rwnie jednak krytykowano. Profesor S c h e n c k o r z e k , e M o r e l i p o d a w a t e n r o d e k w t a k niewielkich daw k a c h , e p o z b a w i o n e o n e byy wszelkiej w a r t o c i t e r a p e u t y c z n e j . Z n o t a t e k M o r e l l a w y n i k a t a k e , e p o d a w a o n zwykle w l e k w r a z z z a s t r z y k a m i glukozy. P r z y g o t o w a t e dla H i t l e r a s p e c j a l n e t a b l e t ki V i t a m u l t i n u - C a l c i u m F. L i t e r a F " o z n a c z a a w tym w y p a d k u za p e w n e f o r t e " . Tabletki t e m o g y z a w i e r a a m f e t a m i n ( o b e c n i e n a zywan p o t o c z n i e speed). 20 l u t e g o 1942 r. M o r e l i zoy t e l e f o n i c z n i e s p e c j a l n e z a m w i e n i e " n a 1 0 o p a k o w a zawierajcych 2 0 0 ta b l e t e k V i t a m u l t i n u , p r z e z n a c z o n y c h dla K w a t e r y G w n e j F u h r e r a . Wytwrnie farmaceutyczne nalece do Morella produkoway r w n i e m i l i o n y t a b l i c z e k V i t a m u l t i n u p r z y p o m i n a j c y c h tabliczki c z e k o l a d y , p r z e z n a c z o n y c h dla N i e m i e c k i e g o F r o n t u Pracy. 16 stycz n i a 1945 r., w licie do p r z e d s t a w i c i e l i S p e e r a w B r i i n n , M o r e l i n a p i sa, e s p o y w a n i e Y i t a m u l t i n u jest n i e o d z o w n e zim, gdy p r e p a r a t

w wzmacnia o d p o r n o na choroby zakane i pozwala robotni k o m o s i g n j e s z c z e wiksz w y d a j n o p r a c y " . C h y b a najbardziej k o n t r o w e r s y j n y m i l e k a m i , s t o s o w a n y m i p r z e z M o r e l l a i a p l i k o w a n y m i p r z e z n i e g o w z a s t r z y k a c h , byy p r e p a r a t y h o r m o n a l n e . W t a m t y c h c z a s a c h n i e d y s p o n o w a n o p o p r o s t u wyni kami b a d a klinicznych dotyczcych moliwych skutkw ubocznych wywoywanych p r z e z ich w i e l o l e t n i e p r z y j m o w a n i e . E n d o k r y n o l o g i a bya jeszcze w t e d y w powijakach. W r o k u 1939 istniay trzy g e n e r a c j e l e k w h o r m o n a l n y c h . S t o s o w a n o w y s u s z o n e n a p r o s z e k gruczoy wydzielania w e w n t r z n e g o , s p r a s o w a n e w t a b l e t k i . rodki t e p o z b a w i o n e byty wszelkiej w a r t o c i t e r a p e u t y c z n e j , t o t e n a w e t M o r e l i ich n i e stosowa. L e k i drugiej generacji z a w i e r a y p r z e t w o r z o n e wydzieliny tych gruczow; wywieray o n e d z i a a n i e l e k k o tonizujce. Trzeci g e n e r a c j , p o w s t a w r o k u 1937, tworzyy rodki o z n a n y m skadzie c h e m i c z n y m , u z y s k a n e z wycigw o r g a n i c z n y c h . D o specyfikw d r u g i e j g e n e r a c j i p o d a w a n y c h p r z e z M o r e l l a za rwno Hitlerowi, jak Mussoliniemu, naleay Orchikrin i Prostakrin u m . S t o s o w a n o j e w l e c z e n i u wszelkich t y p w o r a z s k u t k w n i e d o rozwoju g e n i t a l n e g o ( n i e n o r m a l n i e m a e w y m i a r y o r g a n w p c i o wych), j a k r w n i e w celu z w a l c z a n i a n i e d o b o r u h o r m o n w p c i o wych u mczyzn. N i e n a l e a o oczekiwa, by lek w o k a z a si szcze glnie s k u t e c z n y - stwierdzi p r o f e s o r S c h e n c k - m g on j e d y n i e wywoa efekty n i e s w o i s t e lub efekt placebo".

P r o s t a k r i n u m figuruje w Gehes Codex tylko w w y d a n i u z r o k u 1939. P o d a n o w t e d y i n f o r m a c j , e jest to wycig z p c h e r z y k w n a s i e n n y c h i p r o s t a t y " . M o r e l i s t o s o w a go p r z e c i w d e p r e s j i i przy gnbieniu. Powysze o r a z i n n e fakty skaniaj do przypuszcze, e M o r e l i p o d e j r z e w a u H i t l e r a p r z e r o s t prostaty. Z a c h o d z i r w n i e moliwo, e chcia u z u p e n i w j e g o o r g a n i z m i e zbyt niski p o z i o m h o r m o n w

80

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

Terapia

81

pciowych. S c h e n c k twierdzi j e d n a k , i s t o s o w a n e w tym celu leki mogy w najlepszym r a z i e d z i a a tonizujco na gruczoy p c i o w e H i t l e r a . N a j w y r a n i e j - o r z e k - M o r e l i a p l i k o w a mu te r o d k i , gdy F u h r e r o d c z u w a z m c z e n i e a l b o u s k a r a si n a zte s a m o p o c z u c i e psychiczne". D o l e k w h o r m o n a l n y c h trzeciej g e n e r a c j i s t o s o w a n y c h p r z e z M o r e l l a n a l e a C o r t i r o n , w k t r e g o s k a d w c h o d z i h o r m o n wytwa r z a n y p r z e z n a d n e r c z a , o r a z P r o g y n o n B O l e o s u m ; specyfiki t e p r o d u k o w a a szacowna berliska firma Schering. M o r e l i wstrzykiwa H i t l e r o w i C o r t i r o n d o m i n i o w o , stosujc g o przeciw z m c z e n i u m i n i o r a z j a k o r e g u l a t o r p r z e m i a n y w g l o w o d a n o w e j i w c h a n i a n i a tuszczw. S k d i n d lek w u w a a n o za p o d s t a wowy r o d e k s t o s o w a n y w c h o r o b a c h i n i e d o c z y n n o c i n a d n e r c z y . P o n a d t o podawa on pacjentowi A' testosteron, mski h o r m o n pciowy przywracajcy o s a b i o n y p o p d s e k s u a l n y . Zwizki j o d u M o r e l i p o d a w a fiihrerowi w zastrzykach. P o z n a ich d z i a a n i e we wczesnych l a t a c h swojej kariery, gdy p r a k t y k o w a j a k o l e k a r z oglny. Stosujc je przeciw p r z e z i b i e n i o m i p o s t p u j c e m u s t w a r d n i e n i u t t n i c , dziaa z g o d n i e z z a s a d a m i sztuki lekarskiej.

W rzeczywistoci w N i e m c z e c h s u b s t a n c j t - i to j e d y n i e w m a l e k i c h ilociach - u d a o si u z y s k a tylko p r o f e s o r o w i K i l i a n o w i z W r o c a w i a . G d y wiele lat wczeniej p o i n f o r m o w a e m H i t l e r a o d o niosoci b a d a p r o w a d z o n y c h n a d penicylin w S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h i Wielkiej Brytanii - p i s a - o k a z a o si, e M o r e l i n i e ma z i e l o n e g o p o j c i a , o czym m w i ; p o m y l i n a w e t p e n i c y l i n z fena cetyn, z u p e n i e i n n y m l e k i e m " . C h o c i a p o d d a t 20 l i p c a 1944 r. M o r e l i z a n o t o w a w d z i e n n i ku, e p o d a w a s p r o s z k o w a n p e n i c y l i n " , c h o d z i o o j a k k u l t u r pleni wysuszon w eksykatorze prniowym, ktrej n a d a n o n a s t p nie, m i e s z a j c z t a l k i e m , p o s t a d r o b n e g o p r o s z k u . Byoby naturalnie grub przesad nazywanie tak uzyskanej substancji penicylin - s t w i e r d z i S c h e n c k . - P o n a d t o , j a k w y k a z a y b a d a n i a r a d z i e c k i e , p o d o b n e p r o d u k t y bywaj najczciej s z k o d l i w e dla o r g a n i z m u ze w z g l d u na fakt, i z a n i e c z y s z c z e n i a z a w a r t e w ple ni m o g wywoywa o s t r e r e a k c j e a l e r g i c z n e n a s k r z e " . Z n o t a t e k M o r e l l a o r a z j e g o i n n y c h d o k u m e n t w wynika, e u s i o w a n i a M u l l i e g o , b y u z y s k a efekty p o d o b n e d o o s i g n i Sprzy m i e r z o n y c h , zakoczyy si fiaskiem. P r o d u k t H a m m y o k a z a si saby w d z i a a n i u , na d o b i t k w y k a z u j c c z s t o t o k s y c z n o . M o r e l i z a u w a y S c h e n c k - c h c i a b e z s p r z e c z n i e d o w i e w s z e m i w o b e c , e p o d a j e H i t l e r o w i n a j l e p s z e leki, j a k i e z n a n o w o c z e s n a m e d y c y n a " .

W czasie II wojny wiatowej S p r z y m i e r z e n i z m o n o p o l i z o w a l i m a sow p r o d u k c j penicyliny. W N i e m c z e c h n i c w y t w a r z a n o t e g o l e k u . P o d c z a s l d o w a n i a w N o r m a n d i i ( c z e r w i e c 1944 r.) a l i a n c k i e suby m e d y c z n e d y s p o n o w a y 6 0 0 tys. d a w e k penicyliny; w k r t c e o k a z a o si, e bya to ilo n i e w y s t a r c z a j c a . W Trzeciej R z e s z y , m i m o i n t e n s y w n y c h wysikw p o d e j m o w a n y c h p r z e z r o z m a i t e firmy f a r m a c e u t y c z n e , n i e z d o a n o w y o d r b n i czystej p e n i c y l i n y z k u l t u r pdzlaka. M o r e l i s t o s o w a p o m i m o t o lek, k t r y b e z a d n e g o u z a s a d n i e n i a n a z y w a penicylin.

M i m o p o k a n y c h f u n d u s z y w y p a c a n y c h z o s o b i s t e j kasy H i t l e r a b a d a n i a M o r e l l a n a d penicylin u t k n y w m a r t w y m p u n k c i e . P r o fesor R o s t o c k 1 , wybitny specjalista w z a k r e s i e m e d y c y n y w o j s k o w e j , p r o w a d z i p r b y l a b o r a t o r y j n e . 2 9 k w i e t n i a 1944 r . M u l l i n a p i s a d o M o r e l l a w p r y w a t n y m licie: W y p r o d u k o w a l i m y d o t y c h c z a s kilka set a m p u e k penicyliny, k t r y c h u y w a m y d o b a d a p r o w a d z o n y c h n a d u skal w m i e j s c o w y m s z p i t a l u " . M u l l i d o k o n a j e d n a k przy-

82

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Terapia

83

k r c g o o d k r y c i a : o t o u z y s k a n e k u l t u r y grzybka c z s t o wydzielay wy jtkowo toksyczne substancje. J e d n a k e , poczynajc o d pierwszych dni maja, H a m m a z a c z a p r o d u k o w a specyfiki penicylinowe". M o r e l i wykaza wrcz k r a c o w i g n o r a n c j o d n o n i e do z a s t o s o w a n i a tych lekw. W swoim k a l e n d a r i u m z a n o t o w a p o d d a t 21 sierpnia, e musi z a p y t a M u l l i e g o o p e nicylin. Czy si j wstrzykuje? Jeli tak, czy d o m i n i o w o ? " G d y leczono Rudolfa S c h m u n d t a , gwnego adiutanta Hitlera z r a m i e n i a W e h r m a c h t u , ciko r a n n e g o w z a m a c h u 20 lipca 1944 r., d r G i e s i n g chcia m u p o d a zdobyt n a A m e r y k a n a c h penicylin. Kilka jej a m p u e k dostarczy naczelny lekarz W e h r m a c h t u , dr H a n d l o s e r . Moreli j e d n a k nie dopuci! do tego. G i e s i n g o d p o w i e d z i ! c i o s e m z a cios, uciekajc si d o p o d s t p u . W y k r a d z Kwatery G w n e j H i t l e r a dwie a m p u k i penicyliny produkcji firmy H a m m a , p o czym wysia j e d o analizy d o I n s t y t u t u B i o c h e m i i we W r o c a w i u o r a z I n s t y t u t u H i g i e n y i B a k t e r i o l o g i i w K r l e w c u . O k a z a o si, e z a w a r t o a m p u e k z u p e n i e n i c p r z y p o m i n a penicyli ny, z a r w n o p o d w z g l d e m s k a d u , jak i leczniczego d z i a a n i a . G i e s i n g ujawni te k o m p r o m i t u j c e wyniki b a d a i M o r e l i , c h c c n i e c h c c , m u s i a przyj j e d o w i a d o m o c i . N a l e y j e d n a k w s p o m n i e , c o k a z a si o n n a tyle przyzwoity, b y n i e u k r y w a w a s n e j poraki. B a d a n i a zawartoci a m p u e k - poinformowali 18 m a r c a 1945 r. p r z e d s t a w i c i e l e k o s o l u p s k i e j w y t w r n i b a r w n i k w - w y k a z a y, e n i e m a o n a a d n y c h waciwoci leczniczych, o k a z a a si nicjalowa, a wic i toksyczna".
2

kw n a l e c y c h do tej grupy. W cigu kilku lat p o i n f o r m o w a n o o wy t w o r z e n i u p o n a d d w c h tysicy t a k i c h lekw, r n i c y c h si j e d y n i e s z c z e g a m i b u d o w y czsteczki, c o u m o l i w i a o n i e z w o c z n e p a t e n towanie kadego z nich. W n a s t p s t w i e przyjtej p r o c e d u r y n a n i e m i e c k i r y n e k f a r m a ceutyczny d o s t a r c z a n o silnie toksyczne sulfonamidy; najbardziej szko dliwy o k a z a si U l i r o n . N i e c o tylko m n i e j o d n i e g o toksyczny by U l t r a s c p t y l , w k t r e g o s k u t e c z n o M o r e l i m o c n o wierzy. P r o d u k o w a a g o b u d a p e s z t e ska f i r m a C h i n o i n , w k t r e j m e d y k H i t l e r a m i a l p o k a n e u d z i a y finansowe. J u w r o k u 1940 p r z e k o n a n o si, e U l t r a s c p t y l wywouje n i e p o d a n e skutki u b o c z n e : u s z k a d z a zwaszcza n e r k i i system nerwowy. M o r e l i m u s i a o tym niewtpliwie wiedzie, p o n i e w a zawsze z a l e c a p a c j e n t o m picie duych iloci p y n w p o kadej d a w c e t e g o leku. N i e m n i e j j e d n a k p o l e c a go c h o r y m . 21 stycznia 1944 r. w n i e zbyt u p r z e j m y m licie d o G i e s l e r a pisa: B y o m i p r z y k r o , gdy z o s t a e m p o i n f o r m o w a n y , j a k p a s k u d n i e r o z o y si P a n w t y m tygo dniu. P r z y p o m i n a e m j e d n a k P a n u o k o n i e c z n o c i z a b i e r a n i a w k a d p o d r fiolki U l t r a s e p t y l u " . P r z e p i s y w a w p r e p a r a t j e s z c z e w p o l o w i e r o k u 1944. P r z e s u chiwany p o w o j n i e d r K a r l B r a n d t w s p o m i n a , j a k M o r e l i a p l i k o wa d u e d a w k i s u l f o n a m i d w n a w e t l e c z c zwyke p r z e z i b i e n i a i jak h o j n i e szafowa n i m i w K w a t e r z e G w n e j H i t l e r a " . S c h e n c k przypuszcza, c skonno M o r e l l a do o r d y n o w a n i a Ultraseptylu w y n i k a a z faktu, i n i e p o w i c i ! s u l f o n a m i d o m n a l e y t e j u w a g i j u t o j a k o l e k a r z , j u t o j a k o n a u k o w i e c . G d y b y s t a o si i n a c z e j , zrezy g n o w a b y z ich s t o s o w a n i a n a j p n i e j w r o k u 1942. C z s t o a p l i k o w a U l t r a s e p t y l w n a d m i e r n i e wysokich d a w k a c h przeciw rozmaitym pospolitym dolegliwociom, na przykad stale

Z b r a k u penicyliny s t o s o w a n o w N i e m c z e c h s u l f o n a m i d y . P o o d k r y c i u p r z e z D o m a g k a p r z e c i w b a k t e r y j n e g o d z i a a n i a sul f o n a m i d w dziesitki firm f a r m a c e u t y c z n y c h , p o w o d o w a n y c h za c h a n n o c i , r o z p o c z o b a d a n i a n a d syntez c o r a z t o n o w y c h zwiz-

84

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

n k a j c y m H i t l e r a z a p a l e n i o m n i e y t o w y m i a n g i n i e , c h o wiat m e d y c z n y o d d a w n a j u w i e d z i a o j e g o wtpliwej w a r t o c i t e r a p e u t y c z n e j . B r a n d t p o s t a n o w i w y k o r z y s t a n a d a r z a j c si s p o s o b n o z d y s k r e d y t o w a n i a z a r w n o leku, j a k i s a m e g o M o r e l l a . P r z e k a z a H i t l e r o w i o p i n i w y d a n p r z e z instytut f a r m a c e u t y c z n y w L i p s k u , zawierajc s t w i e r d z e n i e , e U l t r a s e p t y l u s z k a d z a s y s t e m n e r w o w y . P r z e s t r o g i t e z n a l a z y p o n i e k d p o s u c h , wywoujc j e d n z n i e c z s t y c h scysji H i t l e r a z M o r e l l e m , k t r y z a o r d y n o w a m u p r z e c i w p r z e z i b i e n i u p o trzy t a b l e t k i l e k u d z i e n n i e . Telefon od F u h r e r a - z a n o t o w a M o r e l i . - P o w i e d z i a , e o d stawia U l t r a s c p t y l , p o n i e w a p o zayciu t r z e c h t a b l e t e k d o z n a skur czu o d k a , p o d o b n e g o j a k n i e d a w n o , a swoj o s t a t n i d o l e g l i w o ( z a p a l e n i e w t r o b y ) przypisuje p r z y j m o w a n i u d u y c h d a w e k t e g o leku. Stwierdziem, e to niemoliwe; ale Ultraseptyl odstawiamy. D o d a e m , e przezibienie bdzie n a t u r a l n i e trwao. Wyjaniem, e c h c i a e m , aby zaywa t a k wielkie iloci t e g o leku, p o n i e w a wy d a w a o m i si, i c h c e natychmiast p o w r c i d o z d r o w i a , o b o j t n i e za jak c e n " . M o r e l i p o d a n i e z b y t c h t n i e H i t l e r o w i kilka z a s t r z y k w T i b a t i n u , s u l f o n a m i d u u z n a n e j m a r k i , szybko p r z y s w a j a n e g o p r z e z o r g a nizm. Ultraseptyl dawno wycofano z produkcji i z obrotu. Naley wspomnie pokrtce o dochodach Morella, jak rwnie o interesach, jakie prowadzi. W l a t a c h 1 9 3 7 - 1 9 4 0 w y p a c o n o m u o g e m 300 tys. r e i c h s m a rek tytuem honorariw za opiek medyczn sprawowan nad Hi t l e r e m . P o r o k u 1940 o t r z y m y w a r o c z n i c 360 tys. r e i c h s m a r c k o r a z 2 4 tys. j a k o z w r o t k o s z t w ; t a k p r z y n a j m n i e j t w i e r d z i A l o y s B e c k e r p r o w a d z c y j e g o s p r a w y f i n a n s o w e . W r a m a c h swoich o b o w i z k w M o r e l i by o b o w i z a n y d o l e c z e n i a wyszych r a n g c z o n k w p e r s o nelu w Kwaterze Gwnej F u h r e r a . Kancelaria Rzeszy z tego tytuu p r z e k a z y w a a c o m i e s i c n a j e g o k o n t o b a n k o w e 5 tys. r c i c h s m a r e k ( o k o o 4 0 0 f u n t w brytyjskich). I n f o r m a c j e o innych d o c h o d a c h M o r e l l a z a w i e r a o w i a d c z e n i e z o o n e p r z e z j e g o asystenta, dr. R i c h a r d a W e b e r a , k t r y z a s t p o w a go w g a b i n e c i e przy K u r f i i r s t e n d a m m . 5 czerwca 1944 r. W e b e r zawia d o m i ! go, e z p o w o d u n a l o t w lotniczych h o n o r a r i a si zmniejszyy,

Imperium Morella

Przypisy
1

p r z y c h d b r u t t o za s p a d d o wysokoci 8 6 497 r c i c h s m a r e k . J e d n a k e, d o d a , jeli doliczy h o n o r a r i a za b a d a n i a i l e c z e n i e takich d o s t o j nikw partyjnych, j a k G o e b b e l s czy F u n k , w w c z a s w p r z y c h d b r u t to wzronie do 110 tys. r e i c h s m a r e k . W e d l e przewidywa W e b e r a w r o ku 1944 d o c h o d y miay w z r o s n o o k o o 25 p r o c e n t . J a k i e wpywy osiga M o r e l i z i n t e r e s w , k t r e p r o w a d z i ? M i a b e z p o r e d n i d o s t p d o H i t l e r a , t o t e sigay o n e p o k a n y c h kwot,

Paul Rostock, dyrektor Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu Berliskiego, kon sultant Wehrmachtu, szef Urzdu do Spraw Nauki i Bada przy komisarzu Rze szy do spraw zdrowia. Sdzony w norymberskim procesie lekarzy, lecz uniewin niony z braku dowodw winy. Wg: S t e r k o w i c z , s. 270.

Prot'. Siegfrid Handloser by szefem naczelnej inspekcji sanitarnej wojsk ldo wych (Heercs-Sanitatsinspekteur General-Oberstabsarzt).

86

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

Imperium Morella

87

ale n i c przewyszay d o c h o d w , j a k i c h d o s t a r c z a a p r y w a t n a p r a k t y k a w B e r l i n i e . N a l e c e d o n i e g o fabryki osigay o b r o t y r z d u mi l i o n w r e i c h s m a r e k ; wiksz c z g o t w k i p r z e z n a c z a n o n a s p a c a n i e z a c i g a n y c h poyczek. Najbardziej kasowym p r o d u k t e m by Vitamultin, p r e p a r a t odyw czy, ktry wszed do p o w s z e c h n e g o uycia w niemieckich siach zbroj nych. Do p a d z i e r n i k a 1942 r. j e d n o s t k o m Waffen SS p r z e k a z a n o po n a d 38 milionw tabliczek, n a t o m i a s t w m a r c u 1943 r. przedsibiorstwo H a m m a o t r z y m a o z a m w i e n i a opiewajce n a 4 0 m i l i o n w porcji. J e d n a k e , w celu sfinansowania p r o g r a m u produkcji tego pre p a r a t u w r o k u 1944, M o r e l i m u s i a p o y c z a p o k a n e kwoty z n a l e c e g o d o p a s t w a N i e m i e c k i e g o B a n k u Pracy. P o n i e w a d o g r u d n i a 1944 r . poyczki t e j e s z c z e si n i e z a m o r t y z o w a y , p o d j t a p r z e z M o r e l l a p r b a z a i s t n i e n i a w wiecie k a p i t a u n i c p r z y n i o s a m u a d n y c h w y m i e r n y c h korzyci finansowych; gdyby w o j n a p o t r w a a d u ej, n i e w t p l i w i e b y j e o d n i s . M a r z y o m u si z a o e n i e w i e l k i e g o k o n c e r n u z a j m u j c e g o si p r z e r b k gruczow zwierzcych dla pozyskania z nich n a t u r a l n y c h substancji, z k t r y c h p r e p a r o w a n o by h o r m o n y . 15 l i s t o p a d a 1943 r. w licie d o p e w n e g o u r z d n i k a p a s t w o w e g o n a p i s a c h e p l i w i e , e p o w i c i ycie n a b a d a n i a n a d h o r m o n a m i o r a z n a d ich wykorzysta niem w medycynie. D o d a , e s p e n i e n i e m j e g o m a r z e s t a a si f i r m a H a m m a . Wy t w a r z a a o n a wysokiej jakoci p r o d u k t y h o r m o n a l n e , a b s o l u t n i e n i e z b d n e dla n a s z y c h o n i e r z y " . D o k o c a lipca 1943 r . w l a b o r a t o r i a c h H a m m y w y p r o d u k o w a n o 100 tys. a m p u e k z a w i e r a j c y c h wy cig z w t r o b y . W W i n n i c y na U k r a i n i e p o w s t a a filia tych z a k a d w , w k t r e j z a m i e r z a n o p r z e r a b i a o g r o m n e iloci s u r o w c a z w i e r z c e go p o c h o d z c e g o z u k r a i s k i c h r z e n i . W r o k u 1943 M o r e l i p r z e j rwnie Instytut Endokrynologiczny w Charkowie.

W a r t o p r o d u k t w rynkowych M o r e l l a s t a n o w i a n i e j e d n o k r o t nie p r z e d m i o t g w a t o w n y c h i o s t r y c h s p o r w . W z n i e c i y je pastylki do ssania V i t a m u l t i n . By wywiza si z k o n t r a k t w r z d o w y c h , p r o d u k o w a n o je w gigantycznych w r c z ilociach. B i u r o Z d r o w i a i B e z p i e c z e s t w a P u b l i c z n e g o przy N i e m i e c k i m F r o n c i e P r a c y w r a m a c h pierwszej o p e r a c j i V i t a m u l t i n " w y d a o zim 1941 r. 390 m i l i o n w d w u i p g r a m o w y c h pastylek. M o r e l i , z oczywistych w z g l d w , c h c i a r w n i e , by w p r o d u k t z a m w i a Luftwaffe. P r z e z c z t e r y m i e s i c e k a d y l o t n i k i k a d y p r a c o w n i k cywilny n i e m i e c k i c h sil p o w i e t r z n y c h m i a b y zaywa j e d n pastylk dziennie. J e d n a k e Luftwaffe z a p r o t e s t o w a a . D r E r i c h H i p p k e , szef lot niczej s u b y z d r o w i a , stwierdzi w m i a d c y m r a p o r c i e , e V i t a m u l t i n j e s t l e k i e m p o z b a w i o n y m wszelkiej w a r t o c i . N i e d o c e n i j e d nak wpyww i moliwoci Morella, zdymisjonowa go bowiem sam Gring, jeden z pacjentw Hippkcgo. M o r e l i p o l e c i zwikszy p r o d u k c j t e g o r o d k a . Z d e c y d o w a nych korzyci p r z y s p a r z a j e g o i m p e r i u m fakt, i z g o d n i e z p o s t a n o w i e n i a m i oficjalnych k o n t r a k t w z o s t a o o n o u p r a w n i o n e d o otrzy mywania t a k i c h s u r o w c w , j a k kwas askorbinowy, z p r z y d z i a w p r z e z n a c z o n y c h dla F r o n t u Pracy. D o r o k u 1944 w y p r o d u k o w a n o m i l i a r d y p a s t y l e k V i t a m u l t i n u . Wystawilimy faktury za 4 6 0 m i l i o n w r e i c h s m a r e k - p o i n f o r m o w a go 23 stycznia K u r t Mulli - i c z e k a m y o b e c n i e na n o w e z a m w i e n i a " . M u l l i z a m i e r z a w p r o w a d z i V i t a m u l t i n n a r y n e k czeski, c o d o p r o w a d z i o b y do zwikszenia p r o d u k c j i o 70 m i l i o n w sztuk. 27 stycz n i a t r i u m f o w a : C a a t a o p e r a c j a z a o w o c u j e p r a w d o p o d o b n i e za m w i e n i a m i n a 5 6 0 m i l i o n w pastylek. P o z o s t a n i e n a m o k o o 4 t o n kwasu a s k o r b i n o w e g o oraz d o d a t k o w o 4 tony z przydziaw dla Wehrmachtu".

88

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

I m p e r i u m Morella

89

2 9 k w i e t n i a p o i n f o r m o w a p r y n c y p a a , e o t r z y m a o g e m za m w i e n i a o p i e w a j c e n a o s z a a m i a j c w r c z liczb 696 164 6 1 6 pastylek, z c z e g o d o s t a r c z o n o j u 657 230 800 sztuk.

go rozlicznym p r b o m z wykorzystaniem m e t o d naukowych". Otrzy m a ! wymijajc o d p o w i e d . D o b r z e wiecie, P a n o w i e - o d p i s a - c s k u t e c z n o w a s z e g o p r o d u k t u jest w n a j l e p s z y m r a z i e dyskusyjna". Biuro Z d r o w i a i Bezpieczestwa Publicznego przy N i e m i e c k i m

Innym obiecujcym p o d wzgldem finansowym przedsiwzi c i e m M o r e l l a bya p r o d u k c j a p r o s z k u n a wszy p r z e z n a c z o n e g o d l a onierzy. P r o d u k t w stal si r w n i e p r z e d m i o t e m krytyki. Z i m 1941 r . w o j s k o i l u d n o cywiln N i e m i e c d o t k n a p l a g a wszy, g r o c a wy b u c h e m n i e b e z p i e c z n e j e p i d e m i i tyfusu. Kiedy przy o b i e d z i e H i t l e r wyrazi z a n i e p o k o j e n i e z t e g o p o w o d u . M o r e l i podj t e d y d z i a a n i e . W lutym 1942 r. w y p r o d u k o w a p r o szek, k t r e g o g w n y m s k a d n i k i e m by wydzielajcy przykry z a p a c h k s a n t o g e n i a n potasowy. 1 5 m a r c a , n a m o c y z a r z d z e n i a H i t l e r a , naby od p a s t w a fabryk m a r g a r y n y S. H e i k o r n w O l m i i t z [ O o m u n i e c ] , w ktrym to zakadzie zamierza produkowa proszek Rusla". Pod n a d z o r e m Aloysa Beckera przystpiono do porcjowania p r o s z k u i p r z e k a z y w a n i a go wojsku. K u w c i e k o c i M o r e l l a pojawiy si j e d n a k k o n k u r e n c y j n e wy roby. W lipcu 1943 r., w d u g i e j p r y w a t n e j r o z m o w i e z H i t l e r e m , wyliczy! m u z a l e t y swojego p r o d u k t u i w a d y i n n y c h . F a k t p r z e p r o w a d z e n i a takiej rozmowy dowodzi dobitnie, jak zaciekle M o r e l i s t r z e g i n t e r e s w swojego r o s n c e g o w sil i m p e r i u m f a r m a c e u t y c z nego. Jednake latem produkcja proszku zostaa wstrzymana, po niewa Inspektorat Z d r o w i a W e h r m a c h t u poinformowa, i dyspo nuje n i m w n a d m i a r z e . J e d n o c z e n i e p o r a z pierwszy s k r y t y k o w a n o w r o d e k . 9 m a r c a dr Schulenberg, ekspert medyczny zatrudniony w Niemieckim Fron cie Pracy, wysa d o z a r z d u z a k a d w O l m i i t z snisty r a p o r t d o t y czcy R u s l a " . P r z y p o m n i a d r . M u l l i e m u , e p r o p o n o w a p o d d a n i e

Froncie Pracy stwierdzio w raporcie: Przeprowadzilimy ekspery m e n t polegajcy n a u m i e s z c z e n i u wszy w m a y m p u d e k u zawieraj cym p r o s z e k R u s l a . P o u p y w i e 2 4 g o d z i n wszy wypezy n a ze w n t r z w a r c y z n a k o m i t e j kondycji i u s p o s o b i e n i u " 1 . B e c k e r owiadczy p o wojnie, e i m p e r i u m g o s p o d a r c z e n i c przy n i o s o M o r e l l o w i n a w e t g r o s z a r e a l n e g o zysku. W z n a c z n e j m i e r z e b y o to p r a w d . Z d o k u m e n t w b a n k o w y c h o d n a l e z i o n y c h w r d p a p i e r w M o r e l l a wynika, i w r o k u 1944, n a j lepszym dla niego p o d wzgldem finansowym, jego d o c h o d y (kt rych p r z y s p o r z y y mu w y c z n i e z a k a d y w O l m i i t z ) wyniosy z a l e d wie 2 tys. r e i c h s m a r e k , o d k t r e j t o kwoty p o b r a n o 596,70 r e i c h s m a rek p o d a t k u . Moreli zmar w ndzy.

Przypisy
1

Przetrzymywanie ywych wszy w saszetkach zawierajcych proszek dr. Morella

naleao w czasie wojny do ulubionych rozrywek onierzy Wehrmachtu.

 B a r b a r o s s a " i pijawki

91

m a r z n i e m y n a ko, a t r u d n o jest u s n z p o w o d u n i e u s t a n n e g o szu mu w e n t y l a t o r w klimatyzacyjnych i straszliwych p r z e c i g w , j a k i e wywouj; r a n o b u d z i m y si n k a n i b l e m , n a s z a b i e l i z n a i m u n d u r y s z a w s z e z i m n e i p r z e s i k n i t e do c n a wilgoci" 3 . Pomylny przebieg niemieckiego natarcia zrazu nie przysparza

Barbarossa" i pijawki
N i e m i e c k i e a r m i e ruszyy n a Z w i z e k R a d z i e c k i . 2 2 c z e r w c a 1941 r. m o d y d y p l o m a t a W a l t h e r H e w e l z a n o t o w a w s w o i m d z i e n n i k u , e w K a n c e l a r i i R z e s z y p a n o w a a a t m o s f e r a s p o k o j u i o p a n o w a n i a " . N a z a j u t r z d o p i s a : F u h r e r jest w z n a k o m i t y m n a s t r o j u z p o w o d u naszych g i g a n t y c z n y c h zwycistw w Rosji ( l o t n i c t w o ) " . Tego s a m e g o wieczoru po powrocie z herbatki u Hitlera d o d a : Rosja: n a d a l p o z o s t a y wielkie z n a k i z a p y t a n i a " . O w e z n a k i nigdy n i c z n i k n y . D r c z c a n i e p e w n o p i e r w s z y c h m i e s i c y k a m p a n i i w s c h o d n i e j w p d z i a H i t l e r a w dolegliwoci, k t r e w k r t c e wywoay u n i e g o z n a c z n e k o n s e k w e n c j e z d r o w o t n e . N o c z 2 4 n a 2 5 c z e r w c a H i t l e r wyruszy! d o W i l c z e g o S z a c a " , k w a t e r y , z k t r e j m i a l d o w o d z i wojn p r z e c i w Z w i z k o w i R a d z i e c kiemu. Kompleks budynkw i bunkrw wzniesiono na podmokym terenie opodal Ktrzyna w Prusach Wschodnich. Bez dwch zda, wszystko t o d l a t e g o , e j a k i e m i n i s t e r s t w o w y s z u k a o t u n a j t a s z z i e m i " - w s p o m i n a trzy l a t a p n i e j p o i r y t o w a n y f u h r e r 1 . 2 7 c z e r w c a H e l m u t h G r e i n e r , k t r y p r o w a d z i oficjalny d z i e n nik w o j e n n y s z t a b u o p e r a c y j n e g o O K W 2 , u s k a r a si w p r y w a t n y m licie: D o k u c z a n a m p l a g a n a j b a r d z i e j zjadliwych p o d s o c e m k o marw. T r u d n o byoby znale rwnie beznadziejne otoczenie w o k liciaste lasy, b a g n i s t e rozlewiska, piaski, j e z i o r k a o z a s t a e j w o d z i e , w s a m r a z d l a tych o k r o p n y c h s t w o r z e . W n o c y wszyscy

a d n y c h p o w o d w d o o b a w . N a p n o c y o d d z i a y W e h r m a c h t u zaj y L i p a w i D w i s k , na r o d k o w y m o d c i n k u f r o n t u z a m k n y w k o tle 3 0 0 tys. R o s j a n i z d o b y y M i s k . Do 4 lipca Rosja s t r a c i a 4 6 0 0 c z o g w i tysice s a m o l o t w . H i t l e r c z s t o u d a w a si na s p o c z y n e k d o p i e r o o 2.00 a l b o o 3.00 w nocy. D o tych p n y c h g o d z i n p r o w a d z i z e w s p p r a c o w n i k a m i r o z m o w y o przyszoci, p r z e d e wszystkim za o swoich p l a n a c h sko l o n i z o w a n i a p o d b i t e j Rosji. P r z e j d d o h i s t o r i i j a k o t e n , k t r y z m i a d y b o l s z e w i z m " - c h e p i si. G r e i n e r jednak co przeczuwa. Spotkanie u F u h r e r a znw bar d z o i n t e r e s u j c e - z a n o t o w a 4 lipca - ale j u nie t a k i e j a k p o p r z e d n i e . By b a r d z o wyciszony i n i e m a l n i e u c z e s t n i c z y w r o z m o w i e " . Dwa dni pniej, po wyraeniu opinii, c n i e b a w e m bdzie m o n a lepiej o c e n i p r z e b i e g d o t y c h c z a s o w y c h walk, G r e i n e r d o d a n a s t pujce s p o s t r z e e n i e : P o d c z a s o b i a d u u F u h r e r a nikt n i e w s p o m n i a o tej s p r a w i e . O n s a m p o c z t k o w o m w i ! n i e w i e l e , siedzia p o p r o stu n i e r u c h o m o , p o g r o n y w z a m y l e n i u . P o t e m oywi si i wygo si trwajcy g o d z i n , a l b o i d u e j , m o n o l o g p o w i c o n y n a s z e m u d z i e l n e m u i w a l e c z n e m u sojusznikowi w o s k i e m u o r a z k o p o t o m , jakich n a m przysparza. Nie sposb nie pochwali jego wnikliwego o s d u sytuacji, j a k r w n i e z n a k o m i t e j intuicji. P o z a t y m w y g l d a z d r o w o i k r z e p k o , c h o r z a d k o c h a d z a s p a wczeniej ni o g o d z i n i e p i t e j , szstej r a n o " 4 . Pod k o n i e c lipca Hitlera zoya c h o r o b a . Ktrego dnia pokci si z von R i b b e n t r o p e m , ktry w pewnej chwili wrzasn: Bg nie pozwala

92

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

Barbarossa" i pijawki

93

ludziom zaglda sobie w k a r t y ! " F u h r e r nagle poblad, urwa w p l zda nia, osun si na krzeso i chwyci za serce. Przeraony R i b b e n t r o p przy rzek m u , e o d t d bdzie zawsze trzyma nerwy na wodzy.

g e n e r a l n y p l a n H i t l e r a n i e z o s t a r o z w o d n i o n y , losy k a m p a n i i w s c h o d n i e j r o z s t r z y g n y b y si najdalej w 1942 r o k u " .

M o r e l i , z a n i e p o k o j o n y c h o r o b swojego p a c j e n t a , wysia p r b k N i e b a w e m z d r o w i e H i t l e r a p o g o r s z y o si, c h o , j a k s t w i e r d z i l i j e g o u m i e c h a j c y si s z y d e r c z o g e n e r a o w i e , b y a t o t y l k o d r o b n a d o l e g l i w o " . Z a p a d n a b i e g u n k b a k t e r y j n . P r z e z trzy arcyw a n e dla N i e m i e c tygodnie jego organizm osabiay biegunka, skurcze odka, nudnoci, ble w koczynach, dreszcze i gorcz k a . K o n s e k w e n c j e j e g o c h o r o b y d l a sytuacji m i l i t a r n e j R z e s z y o k a z a y si p o w a n e . A d i u t a n t K a r l - J e s c o v o n P u t t k a m e r , w y s o k i e g o w z r o s t u k a p i t a n M a r y n a r k i W o j e n n e j , a m a t o r cygar, w s p o m i n a , e postpujca sabo Hitlera uniemoliwiaa mu przeciwstawia n i e si o p i n i o m d y n a m i c z n y c h g e n e r a w si l d o w y c h , k t r z y uczestniczyli w organizowanych codziennie tego lata n a r a d a c h wojennych. Generaowie ci postanowili porzuci dotychczasow strategi okrania przeciwnika, ktrej stosowanie przewidywaa d y r e k t y w a B a r b a r o s s a " , i p r z e k s z t a c i g w n e u d e r z e n i e tej k a m panii w klasyczny m a r s z na M o s k w . Jeli w f r o n t a l n y s z t u r m b d z i e n a d a l t r w a - 5 s i e r p n i a H i t l e r o s t r z e g a ! s a b y m g o s e m g w n o d o w o d z c e g o wojsk l d o w y c h , W a l t h e r a v o n B r a u c h i t s c h a - z n a j d z i e m y si n i e u c h r o n n i e w sytuacji s t a t y c z n e j , p o d o b n i e j a k to si s t a o w I w o j n i e w i a t o w e j " . Brauchitsch otrzyma wprawdzie szczegowe instrukcje doty c z c e z a s t o s o w a n i a l o t n i c t w a , ale gdy dolegliwoci H i t l e r a p o g b i y si, g e n e r a o w i e zaczli p r o w a d z i w a s n s t r a t e g i . W e f e k c i e ar m i e feldmarszaka von Bocka ugrzzy p o d Moskw, tymczasem za r o z p o c z a si s r o g a rosyjska z i m a . N a d a l j e s t e m wicie p r z e k o n a n y - G r i n g p o w i e d z i a p o woj nie p r z e s u c h u j c y m go a l i a n c k i m o f i c e r o m - c gdyby o r y g i n a l n y 7 sierpnia 1941 r. W k w a t e r z e F u h r e r a . W i d z i a e m si z n i m o 13.30 w p o k o j u m a p . P o w i e d z i a , e siedzia s p o k o j n i e , gdy p o c z u n i e o c z e k i w a n i e j e g o k a u d o F r c i b u r g a . 5 s i e r p n i a p r o f e s o r Nissle n a d e s a o r z e c z e nie: N i e w y k r y e m a d n y c h n i e p o k o j c y c h z m i a n " . Poleci r w n i e p o d a w a n i e p a c j e n t o w i M u t a f l o r u . C h y b a nie m u s z P a n u p r z y p o m i n a , e w czasie p o b y t u na o b s z a r a c h d o t k n i t y c h d y z e n t e r i z a l e c a si n o s i p o d bielizn szeroki w e n i a n y pas, nie w o l n o je surowych o w o c w i -saatek, pi nie p r z e g o t o w a n e j wody, a r c e naley my po k a d y m k o n t a k c i e z o n i e r z a m i , zwaszcza p r z e d p o s i k a m i " . 6 s i e r p n i a H i t l e r wyruszy s a m o l o t e m w wyczerpujc p o d r na U k r a i n . O d l o t d o B e r d y c z o w a o 4.00 r a n o , trzygodzinny p r z e l o t n a d Rosj, m i d z y l d o w a n i e w B i a y m s t o k u . S p o t k a n i e z g e n e r a e m A n t o n e s c u w b u d y n k u szkolnym, o b e c n i e k w a t e r z e gwnej a r m i i R u n d s t e d t a . P r z e c h a d z k a p o B e r d y c z o w i e . Z b u r z o n y klasztor. P o o t w i e r a n e t r u m n y , s p u s t o s z e n i e , u p i o r n e m i a s t o . Wielu y d w , w i e k o w e c h a upy, yzna z i e m i a " . Wracali w socu i skwarze. Nazajutrz r a n o Hitler obonie zachoro wa. N i e wsta! na obiad, nie uczestniczy te w naradzie wojennej. Nie mg rwnie zasn. W Wilczym Szacu" naturalnie wzbudzio to sensacj. H e w e l m i a l p r z e z w i e l e lat p l a n t a c j k a u c z u k o w c w n a i n d o n e zyjskiej wyspie J a w a . Z d j t y p r z e r a e n i e m , z a n o t o w a w swoim d z i e n n i k u : F u h r e r sakit" ( p o m a l a j s k u : c h o r y " ) . N i c w i c d z i w n e g o , e r w n i e p r z e r a o n y T h e o M o r e l i zacz za pisywa o w k i e m w niewielkim n o t a t n i k u p r z e b i e g c h o r o b y H i t l e r a .

94

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

B a r b a r o s s a " i pijawki

95

z a w r o t y gowy, n u d n o c i , i chwyciy go torsje. O s t a t n i o w y g l d a b a r d z o le, r w n i e w y r a n i e p o b l a d . O d j a k i c h p i c i u , szeciu tygo dni z e r a m u n e r w y i z d r o w i e a t m o s f e r a t e g o b u n k r a " . P o t e m Jung [esesman, kamerdyner Hitlera] przekaza mi nagle t e l e f o n i c z n e p o l e c e n i e , a e b y m natychmiast stawi si u F u h r e r a . P o p i e s z y e m d o n i e g o c o t c h u . By m i e r t e l n i e b l a d y . C z u j si f a t a l n i e - p o w i e d z i a - z n a c z n i e g o r z e j ni zwykle. P r z e d chwil p o c z u e m zawroty gowy. N i c wiem, co si ze m n dzieje. Tutaj - d o d a , w s k a z u j c p a l c e m lew s k r o - o d b y w a si c o dziw n e g o . P r z e z kilka o s t a t n i c h d n i b a r d z o m i t o d o k u c z a o ( t o z n a c z y o d o k o o t y g o d n i a ) . D o p i e r o c o p o k c i e m si straszliwie [ z R i b b e n t r o p e m ] , o g r o m n i e si z d e n e r w o w a e m i z a r a z p o t e m le si p o c z u e m . O d d u s z e g o c z a s u r w n i e boli m n i e o d e k " ' 1 . T t n o n o r m a l n e . C z o o n a d b r w i a m i o k a z a o si c z u l e n a ucisk. R o z o o n e r c e dray. Minie b r z u c h a n a p i t e . G a z y t r a w i e n n e . Jzyk oboony. Wtroba do twarda w dotyku i nieco powikszona. Wstrzyknem Vitamultin-Calcium i Glyconorm*. Dokonujc iniekcji, z a m a e m ig strzykawki. P o d a e m m u r w n i e p a s t y l k J a t r e n u i 20 k r o p l i D o l a n t y n y * * . C i n i e n i e 1 7 2 - 1 7 4 m m (zwykle wynosi 136 m m ) . P r z y n i o s e m Septojod, ktrego wstrzyknem 10 cm szeciennych. Przyoyem
* Glyconorm, podobnie jak Vitamultin, byt lekiem wtpliwej wartoci terapeu tycznej, produkowanym w zakadach farmaceutycznych Morella; stanowi mie szank wycigw z minia sercowego, nadnerczy, wtroby i trzustki. ** Jatren by lekiem wgierskim, stosowanym przeciw czerwonce pezakowej, od ktrej to dolegliwoci Hitler bezsprzecznie by wolny, poniewa wystpuje wy cznie w tropikach. Dolantyn produkowaa firma Hoechst; jest to silny i sku teczny lek przeciwblowy, ktrego stosowanie ogranicza ustawa o narkotykach. Od tumacza: w syntetyczny lek wprowadzono do uytku w 1939 r. Wykazuje on dziaanie przeciwblowe podobne do morfiny, lecz rwnie uzalenia. Due dawki uszkadzaj wtrob.

z i m n e o k a d y n a s k r o n i e i lew s t r o n gowy, z a s t o s o w a e m t e g o r c e k a t a p l a z m y . O d r u c h y r e n i c z n e [na w i a t o o r a z z b i e n o ] p r a w i d o w e , r u c h y g a e k o c z n y c h n o r m a l n e . D i a g n o z a : s k u r c z e naczy n i o w e , k t r y m towarzyszy g w a t o w n y przypyw krwi d o s k r o n i . U s k a r a si n a silny s z u m w u s z a c h . P o w i e d z i a , c d o l e g a o m u to ju wczeniej. Profesor Eicken niczego podejrzanego j e d n a k nie wykry. O 20.00 k o l e j n a wizyta. M o r e l i k o n t y n u o w a p r o w a d z e n i e ( w a l a r m o w y m trybie") dzien nika na o d w r o c i e j a d o s p i s u H i t l e r a z t a m t e g o d n i a : figuroway w n i m jajka s m a o n e , r z e p a , zielony groszek, z i e m n i a k i i truskawki.

8 sierpnia 1941 r. P r z e k a z a m i r a n o p r z e z k a m e r d y n e r a , e nigdy o b o n i e n i e c h o r o w a ; o s t a t n i r a z p o d c z a s I wojny wiatowej, gdy u l e g z a t r u c i u gazem bojowym7. D o d a , e kiepski z niego pacjent. Wsta z ka o 11.00. Przyszedem do niego, cho m n i e nic wzywa. Z a s t a e m g o w b a r d z o zym s t a n i c n e r w o w y m , czu si t e z n a c z nie g o r z e j ni p o p r z e d n i e g o d n i a . W n o c y n a w e t n i e z m r u y o k a , ale, j a k owiadczy, n i e m a z a m i a r u l e e b e z c z y n n i e w c i a s n o c i e b u n k r a , c h c e w s t a i chodzi*. O d m w i ! n a r a z i e p r z y j m o w a n i a k o lejnych z a s t r z y k w . S t w i e r d z i ! , e miejsca, w k t r e w b i j a e m mu p o p r z e d n i o ig, bol g o t e r a z straszliwie; bl t e n , d o d a , z m u s z a g o d o z a p o m n i e n i a o i n n y c h dolegliwociach 1 '. N a d a l o d c z u w a s z u m w lewym u c h u . C h c i a e m p o d a m u olej rycynowy, o d m a w i a j e d n a k p r z y j m o w a n i a r o d k w przeczyszczaj cych, n a w e t w p o s t a c i s u s z o n y c h liwek, p o n i e w a , j a k u t r z y m u j e , s o n e n a z b y t g a z o p d n e . C h c i a b y zaywa czciej J a t r e n ; z a u w a y , e n a o p a k o w a n i u t e g o l e k u znajduje si w z m i a n k a o k o n i e c z n o c i

96

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

B a r b a r o s s a " i pijawki

97

c z s t e g o p r z y j m o w a n i a go. P o w i e d z i a , e i j a p o w i n i e n e m o d c z a s u d o c z a s u czyta t a k i e rzeczy. K i e d y m a m z n w p a n a o d w i e d z i ? " - z a p y t a e m go. Po obiedzie". U b r a si i p o s z e d d o m a p i a r n i . W p o u d n i e p r z e k a z a e m m u z a l e c e n i e : p o w i n i e n p o p r z e s t a n a filiance n i e s o d z o n e j h e r b a t y i sucharku. Zamwi makaron z truskawkami. Po r a z pierwszy o k a z a mi t a k n i e p r z y c h y l n o . Do 1.00 w n o c y m i a p i w o d n i s t y c h stolcw.

p r z y p o m i n a t o m i k r o s k o p i j n y z a b i e g u p u s z c z e n i a krwi. O b e c n i e w m e d y c y n i e s t o s o w a n y jest syntetyczny r o d e k h a m u j c y k r z e p l i w o krwi, H e p a r y n a , c h o n i e m i e c k i e a p t e k i n a d a l s p r z e d a j pijaw ki, p o d w a r u n k i e m , e z a m w i si j e o d p o w i e d n i o w c z e n i e j .

11 sierpnia 1941 r. O g o d z i n i e 1. 00 w n o c y s z u m w u s z a c h trwat. Z a m i e r z a m przy stawi pijawki i z a a p l i k o w a o k a d y p o d g r z e w a n e p r d e m elektrycz nym. P r z e d p o u d n i e : c i n i e n i e krwi 150/155 m m H g . S z u m w u s z a c h

9 sierpnia 1941 r. G o d z i n a 1 1 . 00. C h y b a wszystko j u z e m n w p o r z d k u , d o k torze - powiedzia. - Prosz mnie b a d a krtko, dobrze? C h c jak najszybciej pj d o p o k o j u m a p " 1 0 . P o n a r a d z i e , k t r a o d b y a si w m a p i a r n i , wezwa m n i e d o siebie. P o d c z a s n a r a d y s z u m w u s z a c h n a g l e p o w r c i " - u s k a r a si. R o z w a a l i m y p r z y s t a w i e n i e pijawek. N a o b i a d lody, g o t o w a n e z i e m n i a k i i t r u s k a w k i . Przy s t o l e by b a r d z o s p o k o j n y .

nie u s t a . D r e n i e lewej r k i . Wstrzykujc V i t a m u l t i n - C a l c i u m i To nofosfan f o r t e , z a m a e m ig. P o u d n i o w y p o s i e k : kleik, o w s i a n k a , t r u s k a w k i . P n i e j , o d g o d z i n y 16.00 d o 20.00, p r z y s t a w i e m d w i e pijawki p o d lewym u c h e m . N a j p i e r w d o k o n a e m m a l e k i e g o u k u c i a , s k r a j e d n a k o k a z a a si t w a r d a j a k r z e m i e , t o t e m u s i a e m n a c i s k a m o c n o ig, eby u k a z a a si c h o b y m a l e k a k r o p e l k a krwi 1 2 . F u h r e r s a m w y t r z s n pijawki z e soika. P o n i e w a wylizgiway si o n e z p e s e t y , m u s i a e m chwyci je w p a l c e . P i e r w s z a ssaa k r e w szybko, o s t a t n i a p o w o l i . P i e r w s z a o d e r w a a si pijawka p r z y s t a w i o n a z p r z o d u . Wijc si, o p a d a n a d n o soika. Tylna pijawka s s a a j e s z c z e p r z e z p l godziny, p o t e m i o n a s p a d l a d o soika, p r z e d t e m j e d n a k m u s i a e m j sil o d e r w a przy g w c e . M i e j s c a p o p i j a w k a c h krwawiy p r z e z p l g o d z i n y . Z a s t o s o w a em t a m p o n baweniany nasycony chlorkiem elazowym, a p o t e m z a l e p i e m r a n k n i e w i e l k i m p l a s t e r k i e m . F u h r e r n i c c h c i a si p o k a zywa w t a k i m s t a n i e na kolacji. Uczestniczy! j e d n a k pniej w naradzie wojennej, a n a s t p n i e w zwykej r o z m o w i e p r z y h e r b a c i e . S u k c e s : p o w i e d z i a , e u s t a m u szum w uszach!14
13

Chcc przeciwdziaa szumowi w uszach, Moreli postanowi z a s t o s o w a p r z y s t a w i e n i e pijawek, z n a n y o d d a w i e n d a w n a r o d e k leczniczy. Heinz Ling, kamerdyner Hitlera, napisa po latach: F u h r e r u s i a d p r z e d l u s t r e m i zafascynowanym w z r o k i e m ledzi pijawki ssce m u chciwie k r e w " " . P o z a b i e g u f u h r e r w e s t c h n z ulg: w i e t n i e , t e r a z m a m g o w wie j a k l e t n i d z i e " . P r z y s t a w i a n i e pijawek b y o n i e g d y m o d n y m z a b i e g i e m , s t o s o w a n y m przy u p o r c z y w y c h b l a c h gowy i z a p a l e n i u y. Pijawki wy dzielaj s u b s t a n c j h a m u j c k r z e p l i w o krwi. G d y zaczynaj ssa,

98

Tajne dzienniki lekarza Hitlera 12 sierpnia 1941 r. Po zdjciu o p a t r u n k u nastpio obfite krwawienie. Z a l e c i e m , eby 18 sierpnia 1941r.

Barbarossa" i pijawki

99

Rozmawialimy o wynikach b a d a n i a E K G ( o b n i e n i e z a a m k a ^ ) . W c z o r a j i dzi p o r u s z y e m w r o z m o w i e z n i m k w e s t i n i e d o statku wieego powietrza i soca, co b a r d z o obnia p o z i o m he m o g l o b i n y w j e g o krwi o r a z z m n i e j s z a l i c z b c z e r w o n y c h k r w i n e k . Na d o b i t k b u n k i e r jest wilgotny i niezdrowy, panujca tu t e m p e r a t u r a sprzyja i d e a l n i e r o z w o j o w i s z k o d l i w y c h g r z y b w . B e t o n o w e c i a n y n o w y c h b u n k r w z a w s z e n a p o c z t k u wydzielaj p e w n e ilo ci w o d y " 1 .

p r z e z trzy dni wykluczy z jadospisu pieczywo c h r u p k i e i zwykle. G o d z i n a 19. 00, t t n o 72, cinienie krwi 145 m m . L e k k i e pulsowa nie w lewym uchu, by m o e dziaanie u b o c z n e S u p r a r e n i n u w k r o p l a c h ? Twierdzi, e toczy wiele ostrych sporw, co kosztuje go wiele n e r w w . Pooy si do ka, eby n i e c o wypocz. W b r e w m o i m zalece n i o m uywa! p o d c z a s golenia pynu t a m u j c e g o krwawienia z zaci. 14 sierpnia 1941 r. G o d z i n a 1.00 w nocy. F u h r e r n i e c h c i a , e b y m g o z b a d a ! ; p o w i e d z i a , c czuje si d o b r z e . N a d a l u s k a r a si n a l e k k i e d z w o n i e n i e w u s z a c h . W s p o m n i a e m , e c h c i a b y m dzi z b a d a mu liczb bia ych i c z e r w o n y c h k r w i n e k ; wyrazi n a t o z g o d . S k o r o j u zaczli my b a d a n i a , t o p l a n u j j e s z c z e E K G .

L u d z i e cierpi tutaj na r e u m a t y z m i ble o r o z m a i t y m nasile niu. Przecigi w y w o a n e d z i a a n i e m w e n t y l a t o r w staj si przyczyn p r z e z i b i e . T o wszystko w y t k n e m z a l e d w i e p o c z t e r e c h d n i a c h p o b y t u w b u n k r z e 1 7 . Z a r z u c a n o m i w t e d y s z u k a n i e dziury w c a y m . L u d z i o m dolegaj s k u r c z e w p i e r s i a c h , z a p a d a j na a n e m i i w o g le na psychoz bunkrow". Przypomniaem mu, e na samym pocztku zaproponowaem czstsze przejadki s a m o c h o d e m , spdzenie piciu dni w a p a r t a m e n t a c h pocigu specjalnego, jak rwnie zmian otoczenia na te r e n p o o o n y gdzie wyej. W t e d y F u h r e r o w i a d c z y ! m i , e a d n a z tych rzeczy n i e w c h o d z i w r a c h u b z p o w o d u s k o n c e n t r o w a n i a t u taj u r z d z e c z n o c i i t d l s . M o n a by j e d n a k w y b r a si na w y c i e c z k z H e w e l c m - z a p r o p o n o w a e m - a p o t e m popywa aglwk". Z a p l a n o w a e m na j u t r o n a r a d y - o d p a r - w i c nic z t e g o " . To m o e p o j u t r z e ? " - p o n o w i e m s u g e s t i . P o w i e d z i a m i , e w c z o r a j w i e c z o r e m zay p yeczki B r o m - N e r v a c i t u [ z n a n y lek uspokajajcy] i spal z n o n i e . P o n i e w a j e d n a k n i e c h c i a b y w p d z i si w n a g , t u m a c z y , z a m i e r z a p o p r z e s t a n a j e d n o r a z o w e j d a w c e t e g o r o d k a . N a l e g a e m , b y c o w i e c z r wypija przynajmniej yeczk.

W p o u d n i e M o r e l i p o d d a p a c j e n t a b a d a n i u E K G , p o czym wy j e c h a d o B e r l i n a . Wyniki b a d a n i a o k a z a y si, b y t a k r z e c , p u n k t e m z w r o t n y m w yciu H i t l e r a . N a p r o b M o r e l l a z i n t e r p r e t o w a j e p r o fesor A . W e b e r , d y r e k t o r I n s t y t u t u C h o r b S e r c a w B a d N a u h e i m . Z d i a g n o z o w a l stwardnienie naczy wiecowych. D i a g n o z t po twierdzili o b e c n i e specjalici z H a r l e y S t r e e t 1 5 , k t r y m p r z e d s t a w i e m wyniki. W y k r y t e s c h o r z e n i e n i e b y o niczym o s o b l i w y m u m czyzny w w i e k u H i t l e r a , m o g o j e d n a k w y w o a n i e s p o d z i e w a n y a t a k dusznicy b o l e s n e j l u b z a t o r t t n i c y w i e c o w e j , z k a t a s t r o f a l n y m i skut k a m i dla z d r o w i a . Na razie Moreli niczego nie zdradzi Hitlerowi; w obecnoci s w o j e g o p a c j e n t a zawsze t w i e r d z i z n a c i s k i e m , e j e g o s e r c e o r a z i n n e narzdy pracuj bez zarzutu. Zacz j e d n a k studiowa p o d r c z niki k a r d i o l o g i i .

100

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

B a r b a r o s s a " i pijawki

101

N a o b i a d p o d a n o p r z e t a r t e p i k l e b e z m i s a , ale nie m i a n a n i e o c h o t y . Z a d o w o l i sipuree z m a r c h w i i t u c z o n y m i z i e m n i a k a m i ; na d e s e r zjad t r u s k a w k i .

Tylko j e d n a z pijawek, k t r y c h u y e m do z a b i e g u , p r z e y a , li c z y e m za, e z d przystawi m u j e p o n o w n i e , z a n i m p r z y b d z i e M u s s o l i n i [25 s i e r p n i a ] . C h c i a e m , eby p r z e s t a si u s k a r a n a szu my w g o w i e 2 0 .

20 sierpnia 1941 r. P o wczorajszej dugiej i w y c z e r p u j c e j p r a c y z n w m a l e k k i e z a w r o t y gowy, ale s z u m w u s z a c h n i e m a l c a k o w i c i e u s t p i . Z a a p l i k o w a e m m u zastrzyki z 2 0 - p r o c e n t o w e g o r o z t w o r u G l y c o v a r i n u , V i t a m u l t i n u - C a l c i u m o r a z T o n o f o s f a n u f o r t e . S t a l si n i e c o n e r w o wy ( t r z s mu si r c e i k r c i w g o w i e ) , t o t e wypi y e c z k B r o m - N e r v a c i t u . S p a d o b r z e n i e zaywszy r o d k w n a s e n n y c h .

Teraz n i c m a m na to czasu - owiadczy - p o n i e w a tkwi p o g r o n y p o uszy w pracy. N a t u r a l n i e c h c z a b i e g u " 2 1 . w i e t n i e - o d p o w i e d z i a e m - c h c i a b y m tylko w i e d z i e w c z e niej, p o n i e w a m u s z p r z y g o t o w a n o w e pijawki".

23 sierpnia 1941 r. P r z y s t a w i e m m u trzy pijawki ( d w i e z a u c h e m , j e d n z p r z o d u ) . Ta o s t a t n i a ssaa r w n o i silnie. Z n i k n y n i e p r z y j e m n e objawy w go

22 sierpnia 1941 r. Spa zdrowym i gbokim snem od godziny 4 . 0 0 do 11.00. Przez k r t k i czas u s k a r a si n a s t o s u n k o w o slaby s z u m w u s z a c h . C z u j e si d o b r z e ; faktycznie z a p o w i e d z i a , e r e z y g n u j e z d a l szych z a s t r z y k w , z a a p l i k o w a e m m u j e d n a k 1 0 c m s z e c i e n n y c h 2 0 - p r o c e n t o w e g o r o z t w o r u glukozy (w d w c h z a s t r z y k a c h w lew r k ) , V i t a m u l t i n - C a l c i u m o r a z d o m i n i o w o Tonofosfan. Z a m a e m p r z y tym ig. a d n y c h p r z y k r y c h o b j a w w u b o c z n y c h . O t r z y m a e m orzeczenie profesora Webera, ktry zinterpreto w a w y n i k b a d a n i a E K G : a l b o s k u t k i d a w n i e j s z e j infekcji, a l b o miadyca naczy wiecowych. W i e c z o r e m r z e k i p o i r y t o w a n y : Tutejszy j a d o s p i s j e s t b a r d z o ograniczony"' '. S k w tym, c n i e c h c e sysze o wielu p o t r a w a c h , j a k i e mu ofe rujemy, a b a r d z o t r u d n o z a p r o p o n o w a co u r o z m a i c o n e g o . Jest w e g e t a r i a n i n e m , w g l o w o d a n y z a wywouj u n i e g o gazy. Z a p r o p o n o w a e m , eby przyjmowa przy posikach E n z y n o r m , ale od mwi.
1

wie. Twierdzi, e s a m z a b i e g w c a l e n i e jest n i e m i y 2 2 .

24 sierpnia 1941 r. N i e c z u b l u przy z a s t r z y k u d o m i n i o w y m ( u y e m p l a t y n o wej igy). G o w a w p o r z d k u . P r z e c i w z d e n e r w o w a n i u i z e m u sa m o p o c z u c i u zaywa r o d k i u s p o k a j a j c e . P o w i e d z i a , e p r z e d grud niem nie powrci do Berghofu. W y j a n i a e m m u , j a k u o s b powyej p i d z i e s i t k i n a c z y n i a ulegaj z w a p n i e n i u . 2 5 s i e r p n i a d o W i l c z e g o S z a c a " przyby M u s s o l i n i . P o w s p l nej n a r a d z i e dwaj d y k t a t o r z y wyruszyli do Brzecia Litewskiego, eby p r z e p r o w a d z i i n s p e k c j wojsk. Powrcili j e s z c z e t e g o s a m e g o wie c z o r a , ale j u o 20.00 o d j e c h a l i s p e c j a l n y m p o c i g i e m f u h r e r a d o zaoonej w Winnicy rezerwowej kwatery gwnej. N a s t p n e g o d n i a odlecieli czterosilnikowym C o n d o r e m d o H u m a n i a ; n a d o l e r o z t a c z a si w s p a n i a y w i d o k yznych s t e p w u k r a i skich. O p o s t p a c h W e h r m a c h t u p o i n f o r m o w a l i ich d o w d c y sil lado-

102

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

Barbarossa" i pijawki

103

wych i p o w i e t r z n y c h : G e r d v o n R u n d s t e d t i A l c x a n d e r L h r . P o t e m przez dugie godziny przemierzali n i e s k o c z o n e przestrzenie pl, z k t rych nie z e b r a n o jeszcze p l o n w . Wreszcie, przy w s p a n i a e j p o g o d z i e , odlecieli do Winnicy. Tu f u h r e r p o e g n a si z M u s s o l i n i m . 28 sierpnia 1941 r. Od 7. 00 rano do 17. 00 F u h r e r przebywa wraz z D u c e na froncie, eby d o k o n a inspekcji walczcych tam wojsk woskich. Tak opali sobie twarz, e a przybraa jaskrawoczerwon barw, na czole za uformowa y si liczne pasma spalonej skry, co przyprawio go o wielk irytacj.

tego dnia przypaday urodziny Reichsfuhrera [Heinricha Himmle ra] i z tej okazji z a p r o s z o n o go na uroczysty o b i a d " . M o r e l i nie m g r o z p o z n a c h o r o b y , k t r a j e d n a k d o 1 0 p a d z i e r n i k a u s t p i a s a m o i s t n i e . S p d z i e m wieczr w towarzystwie F. - za n o t o w a H e w e l - w s p a n i a l e z r e l a k s o w a n e g o , w y p o c z t e g o i w j a k naj lepszym nastroju. By z u p e n i e b e z t r o s k i " . 13 p a d z i e r n i k a z a n o t o wa: F u h r e r czuje si wymienicie, jest b a r d z o wyluzowany". Z listu d a t o w a n e g o 3 l i s t o p a d a 1941 r., jaki M o r e l i o t r z y m a od p e w n e j b e r l i s k i e j firmy f a r m a c e u t y c z n e j , wynika, e H i t l e r c i e r p i a na n u d n o c i i z g a g . M o r e l i p o d e j r z e w a , i szczep b a k t e r i i z a w a r t y w p o d a w a n y m m u M u t a f l o r z e by p r z e t e r m i n o w a n y .

29 sierpnia 1941 r. Po poudniu [w Deutsch-Eylau] ponownie zaaplikowaem mu d w a zastrzyki. Czuje si d o b r z e . K o l a c j a o 20.00 w p o c i g u , n a s t p n i e p o w r t d o d a w n e j K w a t e r y G w n e j . A d o 1.30 w n o c y siedzie limy z F u h r e r e m przy h e r b a c i e .

T y m c z a s e m n a W s c h o d z i e n i e m i e c k ofensyw s p o w o l n i y je s i e n n e o p a d y , a n a d o b r e z a t r z y m a a j z i m a . G r u d n i o w e przyst p i e n i e J a p o n i i d o wojny w y w o a o przejciow e u f o r i , ale kilka d n i p n i e j H i t l e r zacz s n u r o z w a a n i a n a t e m a t z a p o w i a d a j c e j si p o n u r o przyszoci Rzeszy. J a k i e to d z i w n e - n a p o m k n w r o z m o w i e z H e w c l e m - e k o

Powyszymi z a p i s k a m i k o c z y si d z i e n n i k M o r e l l a z r o k u 1 9 4 1 . J e s i e n i wojska n i e m i e c k i e w d a r y si g b o k o n a t e r y t o r i u m Zwizku Radzieckiego. O f e n s y w a na W s c h o d z i e rozwija si f a n t a s t y c z n i e " - z a n o t o w a w d z i e n n i k u p o d d a t 5 p a d z i e r n i k a u n i e s i o n y r a d o c i Walt h e r H e w e l . D w a dni p n i e j o d d z i a y W e h r m a c h t u okryy Wiam i j e d n a z a r m i i p r z e c i w n i k a d o s t a a si d o o k r u t n e j n i e w o l i . G e n e r a J o d l w s p o m i n a o n a j d o n i o l e j s z y m d n i u w k a m p a n i i rosyj s k i e j " , p o r w n u j c t o p e r a c j z bitw p o d K o n i g g r a t z 2 3 . Jednake w tym samym miesicu Hitler zapad p o n o w n i e na nieznan chorob przypominajc niektrymi objawami d u m . H e w e l , uywajc j z y k a m a l a j s k i e g o , z a n o t o w a , e f u h r e r c h o r u j e i n i e pojawi si na p o s i k u p o u d n i o w y m ani w i e c z o r n y m , m i m o i

rzystajc z p o m o c y J a p o n i i niszczymy s t a n o w i s k a biaej r a s y n a D a l e k i m W s c h o d z i e , a W i e l k a B r y t a n i a walczy z E u r o p w sojuszu z ty m i wiskimi b o l s z e w i k a m i ! " 2 4 Przystpi d o p o s z u k i w a n i a k o z w ofiarnych, k t r y c h m g b y o b a r c z y win z a z a a m a n i e si ofensywy. D y m i s j o t r z y m a gw n o d o w o d z c y si l d o w y c h 2 5 o r a z p e w n a liczba d o w d c w a r m i i . W t e n s p o s b Adolf H i t l e r przej na swoje b a r k i jeszcze wiksz o d p o w i e d z i a l n o . J e g o p r o b l e m y z d r o w o t n e r w n i e wzrosy w dwj nasb.

Przypisy
1

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 350.

Do 1943 r.

104
3 4 5 6 7 8 9

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

Cyt. czciowo za Wojn Hitlera, ibidem. Cyt. za: ibidem, s. 354-355. Cyt. za: ibidem., s. 362. Ibidem. Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 362. Ibidem. Ibidem. Ibidem. Ibidem. Ibidem, s. 362-363. Ibidem, s. 363. Ibidem. Ulica Londynu, przy ktrej znajduj si gabinety znanych (i drogich) lekarzy. Wojna Hitlera, s. 363. Ibidem. Ibidem. flii<fem, s. 368. Ibidem. Ibidem. Ibidem. Kniggratz - obecnie Sadowa (Sadova), wie" w Czechach na pln.-zach. od Hradec Kralove. 3 VII 1866 wojska pruskie odniosy tu decydujce zwycistwo nad armi austriack w wojnie midzy obydwoma krajami (przyp. red.).

"'
11 12 13 14 15 16 17 w

Zapalenie mzgu
H i t l e r m o c n o p o s u n ! si w l a t a c h . D o r o k u 1940 w c a l e n i e wyglda! na swj w i e k - p o w i e d z i a p r z e s u c h i w a n y w 1945 r. dr H a s selbach. - W l a t a c h 1 9 4 0 - 1 9 4 3 ju wyglda, a p o t e m j a k b y gwa t o w n i e si z e s t a r z a " . Z a u w a y t o r w n i e d r G o e b b e l s . K r z e p k i wygld F u h r e r a wcale n i e wiadczy o j e g o d o b r y m z d r o w i u - z a n o t o w a 20 m a r c a 1942 r . - N a pierwszy r z u t o k a w y g l d a z n a k o m i c i e . J e d n a k e s p r a wy maj si i n a c z e j " . W p r y w a t n e j r o z m o w i e , jak odbyli d z i e w c z e niej, H i t l e r n a p o m k n , e o s t a t n i o m a r n i e si czuje, c z a s e m d o znaje g w a t o w n y c h z a w r o t w gowy. P o w i e d z i a , e d u g a z i m a t a k go trapi i przygnbia, e a nadweryo to jego zdrowie". Z a p i s k i M o r e l l a o b e j m u j c e o k r e s o d w r z e n i a 1941 d o p o o w y n a s t p n e g o r o k u zaginy. W i a d o m o , e 2 8 m a r c a H i t l e r w y d a dy rektyw d o t y c z c p l a n u B l a u " , letniej ofensywy w Rosji. N i e m a l j e d n o c z e n i e Brytyjczycy r o z p o c z l i ofensyw p o w i e t r z n ; w c z a s i e nalotu na L u b e k w poarach wywoanych b o m b a m i zapalajcymi zgino 300 osb. Wiele innych niemieckich miast dowiadczyo po d o b n e g o l o s u . H i t l e r zacz p r z e s t r z e g a zwyczaju n i e u d a w a n i a si n a s p o c z y n e k , d o p k i o s t a t n i nieprzyjacielski b o m b o w i e c n i e o p u c i p r z e s t r z e n i p o w i e t r z n e j Rzeszy. C z s t o o p o w i a d a o w a l k a c h z i m o w y c h , p o d k r e l a j c ich o k r u c i e s t w o . D o p r a w d y , a si s e r c e ciska - z a n o t o w a G o e b b e l s -

20 21 22

23

24 25

Wojna Hitlera, s. 395. Feldmarszaek von Brauchitsch.

106

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zapalenie mzgu

107

gdy utyskuje, e o s t a t n i a z i m a p r z y s p o r z y a m u tylko t r o s k , z m a r t w i e i k o p o t w . N i c m o g e m n i e zauway, e posiwia. G d y p o r u szy p r o b l e m y z w i z a n e z k a m p a n i zimow, j a k b y j e s z c z e b a r d z i e j si p o s t a r z a " . Kilka t y g o d n i p n i e j , 2 6 k w i e t n i a , H i t l e r p o w i e d z i a m u , e zamierza powrci do Bcrchtcsgaden pod pretekstem koniecznoci przeprowadzenia tam rozmw z Mussolinim. W Alpach ponownie zapad jednak na zdrowiu. Moreli prbo w a w y d o b y go z depresji, p o d a j c zastrzyki P r o s t a k r i n u m . Zasza konieczno przesunicia terminu operacji Blau". C h o H i t l e r z a m i e r z a p o z o s t a w B e r g h o f i e n i e d u e j ni p r z e z kilka ty g o d n i , o s t a t e c z n i e j e g o p o b y t t a m wyduy si d o d w c h miesicy. 1 6 lipca, p o r o z p o c z c i u ofensywy n a f r o n c i e rosyjskim, o d l e c i a d o Winnicy, g d z i e z a o o n o wczeniej k w a t e r p o l o w n o s z c kryp t o n i m W i l k o a k " . T a m z n w z a c h o r o w a . Trzy l a t a p n i e j M o r e l i w s p o m i n a , e w r o k u 1942", w Winnicy, H i t l e r n a b a w i si z a p a l e n i a m z g u " . D o d a , i n i c jest t o n i e b e z p i e c z n a p r z y p a d o , n i e m n i e j j e d n a k t r w a a u fiihrera p r z e z tydzie. D o r o k u 1943 n a w s c h o d n i c h t e r e n a c h E u r o p y p a n o w a a swo ista e p i d e m i a z a p a l e n i a m z g u . N a z y w a n o j p o t o c z n i e rosyjskim b l e m gowy". Schorzenie to p r z y p o m i n a o wprawdzie p o n i e k d zapalenie o p o n mzgowych, nie byo j e d n a k a tak grone. Warto w s p o m n i e , e z d a n i e m n i e k t r y c h specjalistw o s o b y d o t k n i t e t c h o r o b m o g w d w a l u b trzy l a t a p n i e j z a p a n a p a r k i n s o n i z m . H i t l e r z a c h o r o w a 22 lipca; z z a p i s k w w d z i e n n i k u M o r e l l a wynika, e m e d y k w nadzwyczaj si tym f a k t e m z a n i e p o k o i . 22 lipca 1942 r. G o d z i n a 14.00. W e z w a n o m n i e d o F i i h r e r a . U s k a r a si n a straszliwy b l gowy, d o d a r w n i e , e zacz gorzej w i d z i e n a p r a -

w e o k o . R y t m s e r c a : 6 6 u d e r z e n a m i n u t , t o n y s e r c a czyste i r e g u l a r n e , lecz c i n i e n i e krwi w z r o s o d o 170 m m ! J z y k o b o o n y . Z a a p l i k o w a e m zastrzyki z 2 5 - p r o c e n t o w e g o r o z t w o r u g l u k o z y o r a z 10 cm szeciennych Scptojodu, jak rwnie d o k o n a e m dominio wej iniekcji V i t a m u l t i n u - C a l c i u m . P o t e m F u h r e r p o s z e d n a o b i a d . Z a l e c i e m p o o b i e d n i wypoczy n e k w k u i z i m n e o k a d y . K o n i e c z n e wydaje si p r z e p r o w a d z e n i e analizy krwi. N a m o j e p y t a n i e o r o z k a d zaj o d p a r , e o s t a t n i o d u o p r a c u j e , a o s t a t n i e j n o c y w o g l e nie m g z a s n . [Diagnoza] skurcz ttnic. K o l e j n a wizyta o 1 9 . 3 0 ; spa, a b l u m i e j s c o w i o n y za p r a w s k r o ni u s t p i . U s t p i o t e u p o l e d z e n i e w i d z e n i a w p r a w y m o k u . P o d a e m m u dwie t a b l e t k i T h r o m b o v i t u . B d m u s i a n i e b a w e m p o b r a m u n i e c o k r w i d o a n a l i z y . Tu tejszy k l i m a t j e s t zbyt g o r c y d l a F i i h r e r a . D l a o s b o p r z e j r z y stej, d e l i k a t n e j i nadwraliwej skrze, a zwaszcza dla tych, k t r e a t w o chwytaj o p a l e n i z n , p r z e b y w a n i e w c h o d n y m klimacie z rzekimi wiatrami jest zawsze nad wyraz korzystne. D l a t e g o te klimat Prus Wschodnich, a tym bardziej grskie powietrze, tak d o b r z e m u robi.

23 lipca 1942 r. P r z e d p o u d n i e : s p a d o b r z e i n i e c o d u e j . Bl o c z u u s t p i . C h c i a b y p o d d a si w k r t c e b a d a n i u w z r o k u , zwaszcza n a o s t r o w i d z e n i a , p o n i e w a u w a a , i n a j e d n o o k o widzi g o r z e j ; d o d a , e jest t o p r a w e o k o . By w z n a k o m i t e j f o r m i e .

26 lipca 1942 r. G o d z i n a 15.30. C i n i e n i e krwi 138 m m . P r z y s t a w i e m d w i e pi jawki, lecz n i e c h c i a y ssa.

108

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zapalenie mzgu

109

2 8 lipca M o r e l i p o n o w i p r b . P r z y s t a w i e m m u d o p r a w e j s k r o n i j e d n p i j a w k " . P o n i e w a t e g o a t a nie p r o w a d z i j u a d n y c h zapiskw, m o n a przypuszcza, e Hitler wyzdrowia. K l i m a t p a n u j c y w okolicy W i l k o a k a " by b e z s p r z e c z n i e gor szy i b a r d z i e j szkodliwy d l a z d r o w i a anieli k l i m a t w G i e r o y . P o d k o n i e c s i e r p n i a H e l m u t h G r e i n e r z a n o t o w a : O d d n i a n a s z e g o przy bycia u t r z y m u j e si n i e z m i e n n i e w s p a n i a a u p a l n a p o g o d a . Z u t s k n i e n i e m w y g l d a m y d e s z c z u , o b a w i a m y si j e d n a k , c o b d z i e , gdy s p a d n i e , p o n i e w a t u t e j s z a wilgo daje si p o d o b n o l u d z i o m m o c n o w e z n a k i . F u h r e r n a r z e k a n a p o g o d i skwar; z n o s t a l g i w s p o m i n a swj b u n k i e r [w G i e r o y ] " . Tutejszych b a r a k w n i e s t a w i a n o z myl o z i m i e - d o d a G r e i n e r - ale gdy o n a n a s t a n i e , o p e r a c j e n a K a u k a z i e n i e w t p l i w i e zo stan ju prawie z a k o c z o n e " . P o g l d w o k a z a si j e d n a k n a z b y t o p t y m i s t y c z n y . N i e m i e c k a l e t n i a o f e n s y w a z a a m a a si w k a u k a s k i c h m a s y w a c h g r s k i c h . 9 w r z e n i a G r e i n e r z a p i s a w n o t a t n i k u : Pierwszy kryzys z a u f a n i a " . H i t l e r z d y m i s j o n o w a f e l d m a r s z a k a v o n Lista i s a m p r z e j d o w o d z e n i e n a d G r u p A r m i i A". Kilka d n i p n i e j o t r z y m a dymisj g e n e r a F r a n z H a i d e r , do kwatery polowej przybyli za w e z w a n i z Ber l i n a s t e n o g r a f o w i e , k t r z y mieli o d t d n o t o w a k a d e s o w o w y p o wiedziane w czasie n a r a d wojennych. Hitler chcia uzyska moli w o s p r a w d z a n i a , czy j e g o r o z k a z y w y k o n y w a n e s c o d o joty. N a dwa tygodnie ustaa praktyka zasiadania do obiadowego s t o u w r a z z F i i h r e r e m - z a n o t o w a G r e i n e r , o p i s u j c w kryzys, p o c z y m d o d a : - 1 n a r a z i e n i e z o s t a n i e o n a chyba p r z y w r c o n a , p o n i e w a Pierwszy wycofa si d o swojej s a m o t n i " .
1

d z i e r n i k a w licie do ony. - Co d r u g i d z i e , a c z a s e m c o d z i e n n i e , p r z e j e d a m s a m o c h o d e m 200 mil, n a d o b i t k k o s z m a r n y m i rosyj skimi d r o g a m i . D z i bol m n i e n e r k i . T o c h y b a z p o w o d u b i a k o m o czu ( m j P a c j e n t c i e r p i n a t o s a m o ) " . I n n i w y s o k o p o s t a w i e n i pacjenci M o r e l l a wiadczyli m u r o z m a i t e przysugi. Wykazujc nieczst z g o d n o p o g l d w z A l f r e d e m R o senbergiem, ministrem Rzeszy do spraw okupowanych t e r e n w w s c h o d n i c h , gauleiter E r i c h K o c h wyda r o z p o r z d z e n i e , n a m o c y kt r e g o M o r e l i uzyska m o n o p o l n a wykorzystywanie p r o d u k t w u b o c z nych p o c h o d z c y c h z u k r a i s k i c h rzeni. N a l e y d o d a , e pozycja, jak z a j m o w a , u c h r o n i a g o p r z e d w i e l o m a p r z y k r o c i a m i . G d y K o r p o r a c j a P a n k r e a t y n y " wytoczya m u p r o c e s , d o m a g a j c si o d s z k o d o w a n i a w wysokoci m i l i o n a r e i c h s m a r e k za p o z b a w i e n i e jej d o s t a w o r g a n w zwierzcych z U k r a i n y , M o r e l i tylko c h i c h o t a szyderczo: M o g m i n a d m u c h a " . C , n i e n a d a r m o by l e k a r z e m H i t l e r a . T y m c z a s e m - k o n t y n u o w a w licie do J o h a n n y , k t r y daje n a m rzadk okazj uzyskania wgldu w jego interesy - sprawa suszenia g r u c z o w szybko p o s u w a si n a p r z d . J u t r o z n w w y j e d a m , e b y wszystko s p r a w d z i . M a m n a d z i e j , e s u s z a r n i a p r n i o w a i a p a r a t u r a s u c a d o e k s t r a h o w a n i a r w n i e n a d e j d szybko, p o n i e w a wtedy b d z i e m y mogli zacz zarabia n a p r a w d wielkie pienidze. Jeli o t r z y m a m tyle s p r z t u , ile mi p o t r z e b a , c h c z a c z w Kijowie i Potawie. Koch obieca mi rwnie Instytut Endokrynologiczny w C h a r k o w i e , o t y m j e d n a k n i e w o l n o C i p i s n n i k o m u ani s o w a " . P o c z y n a j c o d p a d z i e r n i k a 1942 r., M o r e l i s p o r z d z a n o t a t k i pokonsultacyjne dotyczce leczenia Pacjenta Adolfa Hitlera. Kartki f o r m a t u w i a r t k o w e g o z w y d r u k o w a n y m i n a g w k a m i znajduj si w j e g o a k t a c h . Z a w i e r a j o n e i n f o r m a c j e o s e t k a c h z a s t r z y k w za a p l i k o w a n y c h f u h r e r o w i ; o iniekcjach, zwykle doylnych, z glukozy, Tonofosfanu forte, Prostrofantyny oraz dominiowych z Yitamulti-

T y m c z a s e m M o r e l i zaj si r o z s z e r z a n i e m swojego i m p e r i u m . Te w y p a d y d o y t o m i e r z a c z s t o m n i e wykaczaj - n a p i s a 2 2 p a -

110

Tajne dzienniki l e k a r z a H i t l e r a

Zapalenie mzgu

111

n u - C a l c i u m . N i c w s p o m i n a m y o n i c h d a l e j , p o n i e w a p o w t a r z a y si i n i e wywieray a d n y c h szczeglnych e f e k t w t e r a p e u t y c z n y c h .

mierz wyjecha na duej do Berghofu, eby w s p o k o j u p r z e m y l e n o w e decyzje, k t r e z a m i e r z a p o d j " . J e d n a k e g e n e r a K u r t Z e i t zler, n a s t p c a H a i d e r a , skoni go do p o z o s t a n i a w G i e r o y . W Wil czym S z a c u " wloky si d u g i e tygodnie - c h o d n e , m o k r e i przenikli wie w i l g o t n e , a p r z e n o s i n y na p o u d n i e o d k a d a n o z d n i a na dzie. 23 listopada M o r e l i po zaaplikowaniu Hitlerowi zwykej porcji za strzykw z a n o t o w a , e j e g o pacjent prawie nie sypia z p o w o d u o g r o m nej odpowiedzialnoci, jak podj, o r a z p r z e p r a c o w a n i a " . Z j e g o n o t a tek wynika, e n a d a l p o d a w a fuhrerowi leki w zastrzykach o r a z p o d inn postaci, midzy innymi r o z m a i t e rodki przeczyszczajce. 14 grud nia Hitler by g b o k o przygnbiony obecn sytuacj"; 15 g r u d n i a zay tabletki n a s e n n e zawierajce barbiturany (spa j e d n a k kiepsko [...], a to z p o w o d u sytuacji na f r o n t a c h " ) ; t e g o s a m e g o d n i a by w p o n u r y m nastroju wywoanym rozwojem dziaa wojennych". W takim nastroju pozosta.

1 l i s t o p a d a 1942 r. H i t l e r z g o d n i e z p l a n e m p o w r c i do swojej z i m o w e j kwatery w G i e r o y . Z d e g u s t o w a n y G r e i n e r z a n o t o w a czte ry tygodnie pniej: W tym brudnozielonym, p o n u r y m i dusznym l e n y m o b o z o w i s k u p a n u j straszliwe w a r u n k i . N i e u s t a n n i e z a l e g a t u t a j m g a , a j a d a l n i a jest wyjtkowo o b r z y d l i w a . D a l e k o jej n a w e t do najpodlejszej wiejskiej piwiarni. N a j g o r z e j j e d n a k , e sprawy przy b r a y o k r e l o n y o b r t , wywoujc n i e k o c z c e si scysje". 7 l i s t o p a d a H i t l e r wyjecha s w o i m s p e c j a l n y m p o c i g i e m d o M o n a c h i u m , s t a m t d za d o B e r c h t e s g a d e n . S p a d n i e g - z a n o t o wa w s w o i m d z i e n n i k u stenograf K a r l T h t - i w kilka z a l e d w i e d n i o t o c z e n i e p r z e i s t o c z y o si w jak c z a r o d z i e j s k b i a k r a i n " . H i t l e r a n i e g n i e oczarowa. 2 1 l i s t o p a d a ofensywa r a d z i e c k a d o p r o w a d z i a d o p r z e r w a n i a s t a l i n g r a d z k i e g o f r o n t u . Nazajutrz f u h r e r z a r z d z i n a t y c h m i a s t o w y p o w r t d o G i e r o y . K i e d y t a m przyby ( n a s t p i o t o w n o c y z 2 4 n a 25 l i s t o p a d a ) , n i e m i e c k a 6 armia b y a j u w o k r e n i u . P r a w d powiedziawszy, Stalingrad p r z y s p a r z a p r z e z p e w i e n czas n i e m i e c k i e m u d o w d z t w u mniej n i e p o k o j u a n i e l i Afryka. G r e i n e r n a p i s a o tym w j e d n y m z listw. W K w a t e r z e G w n e j u t r z y m y w a o si n i e z o m n e p r z e w i a d c z e n i e , e sytuacja w Rosji z m i e n i si na l e p s z e . P r a w d z i w e g o kryzysu d o p a t r y w a n o si w Afryce, g d z i e jed n o s t k i brytyjskiej 8 a r m i i p r z e d a r y si p r z e z n i e m i e c k i e p o l a m i n o we pod El Alamcin. H i t l e r zacz p o n o w n i e uskara si na b l e w n a d b r z u s z u , wy w o a n e bezsprzecznie rosnc frustracj i p o d e n e r w o w a n i e m . F u h r e r o s t r o skrytykowa M a r y n a r k Wojenn - G r e i n e r z a n o t o w a 9 grud nia w d z i e n n i k u - p o s z o o bezuyteczno naszych p a n c e r n i k w . Z a -

17 grudnia

1942 r.

W i e c z o r e m w e z w a m n i e d o siebie, eby z a p y t a o C a r d i a z o l . G r i n g p o w i e d z i a m u , e i l e k r o p o c z u j e si s a b o a l b o d o s t a j e zaw r o t w g o w y , zaywa t a b l e t k t e g o l e k u . O d r a d z i e m m u p o d o b n k u r a c j , p o n i e w a G r i n g jest n i s k o c i n i e n i o w c e m , n a t o m i a s t j e g o c i n i e n i e krwi w c h w i l a c h z d e n e r w o w a n i a z n a c z n i e r o n i e . Zwayw szy na w fakt - k o n t y n u o w a e m - gdyby zay C a r d i a z o l i w t e d y c i n i e n i e krwi w z r o s o b y m u , m o g o b y t o d o p r o w a d z i d o p k n i c i a naczynia krwiononego. Fuhrer poprosi mnie nastpnie o natychmiastowe poinformo w a n i e go, gdyby si o k a z a o , e j e g o przyszo rysuje si w c z a r n y c h b a r w a c h . P o w i e d z i a , e m u s i a b y w w c z a s p o d j kilka d o n i o s y c h dla N i e m i e c decyzji. O b e c n i e n i e w i d a k o c a p r o b l e m w i k o p o tw, t o t e n i c m a dla siebie ani chwili czasu. D o d a , e ycie p o w i -

112

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

cii w y c z n i e ojczynie, N i e m c o m . J e s t w i a d o m t e g o , i n i e m a leku p r z e c i w k o m i e r c i . Jeliby j e d n a k z a p a d n a m i e r t e l n c h o r o b , m o i m obowizkiem jest go o tym powiadomi. Poniewa dotknlimy tej kwestii, ujawniem mu stan j e g o zdro wia. P o w i e d z i a e m o stwardnieniu naczy wiecowych. By t e m u prze ciwdziaa, podaj p a n u od p e w n e g o czasu zwizki j o d u " - wyjaniem. D o d a e m , e wyniki b a d a n i a E K G p o t w i e r d z i y moj d i a g n o z . U n i e k t r y c h o s b z w a p n i e n i e to w y s t p u j e n i e c o w c z e n i e j i bywa s k u t k i e m cikiej, d u g o t r w a e j pracy, zwykle j e d n a k r o z p o c z y n a si o k o o 4 5 r o k u ycia. Poniewa gazie ttnicy wiecowej ulegaj zweniu - powiedzia e m - m o e wywiza si a t a k dusznicy bolesnej. Podaj p a n u glukoz w zastrzykach w celu w z m o c n i e n i a serca i o d w o d n i e n i a o r g a n i z m u " .

Do koca roku Moreli regularnie odwiedza Hitlera. Zapisa p n i e j r u t y n o w o , e p o d a w a m u c o r a z w i k s z e iloci lekw, w tym r w n i e c z s t o specyfikw uspokajajcych. T y m c z a s e m sytuacja w o b l o n y m S t a l i n g r a d z i e s t a a si kry tyczna. 2 8 g r u d n i a w K w a t e r z e G w n e j t e m p e r a t u r a s p a d a d o - 1 0 s t o p n i Celsjusza. Tej n o c y H i t l e r p o s t a n o w i , po r a z pierwszy w yciu, u s t p i p o d naciskiem przeciwnika i odda mu cenne zdobycze terytorialne. R o z k a z a p r z e t o G r u p o m A r m i i ,,A' i D " r o z p o c z c i e o d w r o t u . N a d a l j e d n a k n i e z a m i e r z a spisywa n a straty o k r o n e j 6 ar mii. Luftwaffc z o r g a n i z o w a a specjalny m o s t p o w i e t r z n y , z a o p a t r u j c d z i e w d z i e 250 tys. z a m k n i t y c h w k o t l e " o n i e r z y .

Przypisy
1

Wojna Hitlera, s. 432.

Doktor T h e o Moreli

\urM>ilirir

mil

IS<>ttlnnilBUnnrls-

\MMMMorefl
k le/arz/- cfesfvkren dc/marr/i/r des fiffrrers'
Woltmingn

FumrwiMinung

ud

Ilerli

13 sn 49 s

Przepustka do Kancelarii Rzeszy

Nr Ho.

mm.:
H

f<

m/tfmm

Wg

Elektrokardiogram pacjenta A' (Hitlera)

Hitler i Moreli

Drugi elektrokardiogram
Z a a r t e walki o Stalingrad trway do k o c a stycznia 1943 r. 22 stycz Dzienniki Morella w Archiwum Narodowym w Waszyngtonie nia g e n e r a Kurt Zeitzler zapyta Hitlera, czy ten pozwoliby generaowi Friedrichowi Paulusowi na h o n o r o w kapitulacj. F u h r e r odpowiedzia przeczco. Paulus, ktrego mianowa feldmarszakiem, wysa mu ostat ni d e p e s z radiow zakoczon sowami: Niech yj Niemcy", po czym
* v* ms Uf

MA * m i w *

p o d d a si Rosjanom wraz z niedobitkami swojej 6 armii. Niemiecki Sztab G e n e r a l n y d o m a g a si odwrotu z D o n b a s u , przeciwko czemu zaprote stowa j e d n a k minister uzbrojenia Rzeszy, Albert Speer, ktry 4 lutego przyby w tym celu do Kwatery G w n e j . Hitler podziela jego opini: o d d a n i e przeciwnikowi tych uprzemysowionych i bogatych w surowce n a t u r a l n e t e r e n w uniemoliwioby N i e m c o m dalsze prowadzenie woj ny. 17Jutego fuhrer polecia s a m o l o t e m do kwatery M a n s t c i n a na Z a p o rou, by szuka inspiracji w pobliu frontu. B e z a d n e notatki Morella z tego okresu przynosz wiele wiadomoci o stanic zdrowia Hitlera.

MA * MU

>m

. Millli. mu M

Hm!
r

3 stycznia 1943 r. Po p o u d n i u cinienie krwi 152/110. W i e c z o r e m bl gowy po m czcych dyskusjach (ze S p e e r e m i innymi).

4 stycznia 1943 r. Typowa strona dziennika Takie s a m e zastrzyki jak p o p r z e d n i o . 4 i 5 stycznia odbywa w a n e n a r a d y ze S p e e r e m , B u g a r a m i itd.

114

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Drugi elektrokardiogram

115

M o r e l i p r z y s t p i ! d o a p l i k o w a n i a H i t l e r o w i c o d w a l u b trzy d n i p o d w j n y c h d a w e k glukozy, co k w i t o w a w swoich z a p i s k a c h jedy n i e k r t k i m i n o t k a m i : jak zwykle z a s t r z y k i " , l u b t e s t a w i a p o p r o stu d u e X " .

z a n o t o w a T h t - t y l k o 57 m i n u t , bo w sali b y o z i m n o j a k w p s i a r ni. F u h r e r m u s i a z a u w a y , e a si t r z s i e m y , p o n i e w a p o n a r a dzie z a g a d n n a s . P o w i e d z i a e m , e jeli c z o w i e k d u g o siedzi n i e r u c h o m o , z a w s z e si z a z i b i . O b i e c a p o l e c i , b y w s t a w i o n o n a m grzejnik".

31 stycznia 1943 r. W nocy bl o d k a i silne w z d c i a z o d d a w a n i e m w i a t r w ( w d z i e j a d zielony g r o s z e k ) . P o d w j n a g l u k o z a .

N a z a j u t r z w p o u d n i e w sali s t a n niewielki p i e c y k kaflowy. M o r e l i n i e m a l c o d z i e n n i e n o t o w a : jak zwykle z a s t r z y k i " , p o p r z e s t a j c n i e k i e d y n a s o w a c h jak zwykle". W r a z z n a d e j c i e m wiosny N i e m c y p r z e a m a l i kryzys na f r o n c i e w s c h o d n i m . 1 6 m a j a wojska p a n c e r n e g e n e r a a S S S e p p a D i e t r i c h a o d b i y C h a r k w . Trzy d n i p n i e j H i t l e r u z n a , e m o e o p u c i Kwater Gwn i powrci samolotem do Berlina. Przelot nad n i e m i e c k i m i z i e m i a m i - z a n o t o w a T h t - by c u d o w n y m przey c i e m ; rozcigajcy si n a d o l e k r a j o b r a z w p r o s t m n i e o c z a r o w a . O g l d a l i m y c o r a z t o n o w e f r a g m e n t y stolicy R z e s z y o w i e t l o n e j b k i t n y m w i a t e m z a c h o d z c e g o s o c a [...] To fakt, widzielimy r w n i e s k u p i s k a z n i s z c z e w y w o a n y c h [brytyjskim] n a l o t e m b o m b o w y m p r z e p r o w a d z o n y m n o c z 1 na 2 m a r c a " . D w a dni pniej Hitler uczestniczy w naboestwie zorganizo w a n y m w D n i u P o l e g y c h n a P o l u C h w a y , p o t e m wyruszy poci giem specjalnym do M o n a c h i u m . 22 m a r c a jecha krt drog do swojej grskiej r e z y d e n c j i w B e r g h o f i e . Z a d w a d n i przyby t a m rw nie Moreli.

M i m o drczcych go problemw Adolf Hitler, dyktator Nie m i e c , z n a l a z czas, e b y z a t r o s z c z y si o k i l k u s t e n o g r a f w z a p i s u j c y c h s o w a , j a k i e p a d a y n a n a r a d a c h w o j e n n y c h . G d y wszyscy n a k r t k o wyszli, z n a l e l i m y si s a m n a s a m z F u h r e r e m - z a n o t o w a T h t 4 l u t e g o w s w o i m n o t a t n i k u s t e n o g r a f i c z n y m . - W sali p a n o w a dotkliwy chd, a on uprzejmie i a g o d n i e zauway, e na p e w n o z a m a r z a m y tu na ko i wobec tego wyda polecenie, by obok n a s z y c h s t a n o w i s k przy s t o l e u s t a w i o n o grzejnik e l e k t r y c z n y . D o d a , e o n s a m n i e m o e p r z e b y w a w o g r z e w a n y m p o m i e s z c z e n i u , jeli s c h y l a si n a d m a p a m i , p o n i e w a c h w y t a g o w t e d y b l g o w y . D r R e y n i t z p o w i e d z i a : Jeli n a s i o n i e r z e m o g w y t r z y m a n a f r o n c i e m r z , n i e g i ld, t o i m y j a k o s o b i e p o r a d z i m y . F u h r e r z a c z w w c z a s m w i o w o j n i e ; p r a w i t a k i e rzeczy, j a k i c h n i g d y z j e g o ust nie syszelimy". U r z d n i c y ci yli w o g r o m n y m n a p i c i u . O ile j e d n a k w i k s z y by s t r e s , j a k i e m u p o d l e g a H i t l e r . P r a c o w a m i m o t o w y t r w a l e dzi k i M o r e l l o w i i j e g o s t r z y k a w c e . 1 7 l u t e g o u d a si s a m o l o t e m d o Z a p o r o a , b y s p o t k a si z M a n s t e i n e m . N a s t p n i e p o j e c h a d o swojej k w a t e r y w W i n n i c y . P o n i e w a k o m p l e k s b u d y n k w W i l k o a k a " n a d a w a si d o u y t k o w a n i a j e d y n i e w lecie, p a n o w a o t a m przenikliwe zimno. Poudniowa n a r a d a wojenna trwaa krtko -

24 marca 1943 r. G o d z i n a 22. 00. Przybycie n a O b c r s a l z b e r g . W i a fen i n a d o k o lic p r z e c h o d z i a n a g a fala c i e p a . P o w i e d z i a mi, e boli go, w r c z tupie gowa. J e d n a k e o d p o o w y l i s t o p a d a 1942 r . p r z e b y w a n a o b s z a r a c h , n a k t r y c h p a n u j e niskie c i n i e n i e a r m o s f e r y c z n e , a t u t a j t a n a g a

116

Tajne dzienniki lekarza Hitlera 20 kwietnia 1943 r.

Drugi elektrokardiogram

117

z m i a n a ; p o n a d t o o d o k o o t y g o d n i a l u b 1 0 d n i z a m a r t w i a si n a m i e r , j a k s k o n s o l i d o w a front w s c h o d n i . 24 m a r c a 1943 r. p r z y j e c h a e m o 20.00 z M o n a c h i u m do Berghofu. O 2 1 . 30, p o n a r a d z i e w o j e n n e j , z o s t a e m w e z w a n y p r z e z F i i h r e r a . U s k a r a si na ostry bl gowy i na p u l s o w a n i e p o d czaszk. T t n i c a s k r o n i o w a b a r d z o o b r z m i a a . O g l n i e rzecz b i o r c , w i d a p o n i m z m c z e n i e i o s a b i e n i e . T o p r z e z fen! A l e t e F u h r e r przyby tu ju 22 marca wieczorem. Z m i e r z y e m m u c i n i e n i e krwi. 1 7 0 - 1 8 0 m m ! Z a a p l i k o w a e m d w a d o y l n e zastrzyki z 10 cm szeciennych S e p t o j o d u , p o d a e m dwie yeczki s t o o w e B r o m - N e r v a c i t u o r a z t a b l e t k O p t a l i d o n u . P o d c z a s iniekcji b l gowy zacz u s t p o w a , w k r t c e u s t a o r w n i e p u l s o wanie. P r o w a d z i oywion r o z m o w przy k o m i n k u ( w y g a s z o n y m ! ) a do 2.30 w nocy, ja za z a d b a e m , eby m i a wiee p o w i e t r z e . P o w t rzy mi k i l k a k r o t n i e , e czuje si z n a c z n i e lepiej.

Dzi s jego urodziny! Wieczorem rozpoczem p o d a w a n i e mu leku E n t e r o f a g o s * ( t o s a m o E w a B r a u n ) . N i e w t a j e m n i c z e n i uwaali, e H i t l e r si w y k u r o w a . 20 k w i e t n i a S e p p D i e t r i c h m w i G o e b b e l s o w i o swojej radoci z faktu, e p o b y t n a O b e r s a l z b e r g u wpyn t a k korzystnie n a z d r o w i e fiihrera. Wy glda wieo i odzyska wigor - stwierdzi D i e t r i c h . - P o w r c i a mu e n e r g i a i m o e m y oczekiwa po n i m wielkich czynw - j a k d a w n i e j " . Od 2 do 6 m a j a H i t l e r p r z e b y w a w M o n a c h i u m , po czym p o wrci w r a z z M o r e l l e m do B e r l i n a . T y m c z a s e m w w y p a d k u d r o g o w y m zgin szef s z t a b u S A V i c t o r L u t z e . 7 maja w Kancelarii Rzeszy o d p r a w i o n o uroczystoci a o b n e . P o ich z a k o c z e n i u M o r e l i z a a p l i k o w a H i t l e r o w i c o d z i e n n y zastrzyk. W czasie p o b y t u w B e r l i n i e p r z e k a z a do analizy p r b k i j e g o krwi i m o c z u . Wyniki z a s a d n i c z o n i e o d b i e g a y o d n o r m . N a d a l j e d n a k p r z y s p a r z a y m u p r o b l e m w dolegliwoci s e r c o w e H i t l e r a . 1 1 m a j a 1943 r., w p r z e d d z i e o d l o t u d o G i e r o y , M o reli p o d d a swojego p a c j e n t a k o l e j n e m u b a d a n i u E K G . N a p a p i e r z e listowym z n a g w k i e m K w a t e r a G w n a F i i h r e r a " n a p i s a list d o kardiologa, profesora A. Webera, proszc go o konsultacj.

W o s t a t n i c h d n i a c h m a r c a o r a z w k w i e t n i u M o r e l i z a u w a y , e H i t l e r zbyt m a o sypia.

19 kwietnia 1943 r. Godzina 11.00*. d e k uspokajajcy]. O 3.00 r a n o zay t a b l e t k T e m p i d o r m u [ro

O k o o d w c h lat t e m u - p r z y p o m n i a mu na w s t p i e - w y s a e m P a n u j e d e n z z a c z o n y c h wynikw b a d a n i a E K G . P o p r o s i e m P a n a w t e d y o w y r a e n i e opinii, informujc j e d n o c z e n i e , e p a c j e n t e m jest pewien d e n t e l m e n zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicz nych. O r z e k P a n wtedy, e wynik b a d a n i a z n a m i o n u j e pocztki stward n i e n i a n a c z y wiecowych. T y m c z a s e m p a c j e n t w, na k t r y m ci

Czas pisany kursyw zosta przeze mnie skorygowany; podaem poprawn go dzin na podstawie bardziej dokadnego dziennika eodziennych wydarze, pro wadzonego przez kamerdynerw Hitlera, Heinza Lingego i Hansa Jungego. Na wiasem mwic, z zapiskw tych wynika, e Moreli odwiedza regularnie Hitle ra, gdy tylko ten si obudzi, po czym przebywa wraz z nim od 5 do 25 minut. * Enterofagos by lekiem produkowanym przez firm Antipiol, stosowanym przy ostrych i chronicznych dolegliwociach ukadu odkowo-jelitowego oraz za twardzeniu wywoanym przez bakterie.

118 o g r o m n e obowizki i ktry n i e m a l nigdy n i e m o e pozwoli sobie na wypoczynek, p o z o s t a j e o d t a m t e j p o r y p o d moj opiek. O s t a t n i o w r a m a c h szczegowych b a d a k o n t r o l n y c h [...] wyko n a e m p o r a z d r u g i e l e k t r o k a r d i o g r a m , k t r e g o wynik z a c z a m . Wy daje m i si, e n a s t p i o n i e z n a c z n e p o g o r s z e n i e . U p r z e j m i e P a n a p r o sz o w y r a e n i e opinii o d n o n i e d o : 1. wyniku o s t a t n i e g o b a d a n i a ; 2. r n i c p o m i d z y p o p r z e d n i m a o b e c n y m w y n i k i e m ; 3. zastosowa n i a waciwej t e r a p i i . G d y b y byo to moliwe, p r o s i b y m o d w a listy. Pierwszy byby p r z e z n a c z o n y dla p a c j e n t a , drugi za na mj u y t e k " .

Drugi elektrokardiogram

119

nie pi d u o p y n w o r a z p r z e s t r z e g a diety niskosolnej, a p r z e z je d e n d z i e w tygodniu pi wycznie soki o w o c o w e (w iloci j e d n e g o litra), o ile n a t u r a l n i e nie b d z i e to k o l i d o w a z j e g o o b o w i z k a m i . Przez t e 2 4 godziny nie w o l n o m u je ani pi nic i n n e g o , wykonywa nie o b o w i z k w p o w i n i e n za ograniczy d o a b s o l u t n e g o m i n i m u m . Z a l e c a m r w n i e r e g u l a r n y p o p o u d n i o w y w y p o c z y n e k (przy n a j m n i e j p g o d z i n n y ) o r a z j a k najduszy s e n w g o d z i n a c h n o c n y c h . Z d a j sobie s p r a w , e z a l e c e n i a powysze, k t r y c h P a s k i p a cjent p o w i n i e n b e z w z l d n i e p r z e s t r z e g a , s w chwili o b e c n e j p r a w i e lub t e cakowicie n i e m o l i w e d o s p e n i e n i a p r z e z o s o b zajmujc wysokie i o d p o w i e d z i a l n e s t a n o w i s k o . Jeli j e d n a k n i c c h c e on straci si, p o w i n i e n d o s t o s o w a si do p r z e d s t a w i o n y c h powyej szczego wych w s k a z a " . M o r e l i z i g n o r o w a te w s k a z w k i . N i c n i e wiadczy o tym, by za s t o s o w a k t r y z e specyfikw z a l e c a n y c h p r z e z W e b e r a l u b w y k o rzysta j e g o m e t o d y t e r a p e u t y c z n e . T r z y m a si u p a r c i e w a s n y c h m e t o d , d o k t r y c h n a l e a y r w n i e jak zwykle z a s t r z y k i " ; p o d ich p o s t a c i p o d a w a fiihrerowi swoje leki. T y m c z a s e m w Afryce P n o c n e j N i e m c y p o n i e l i k l s k . W z m o gy si r w n i e n a l o t y b o m b o w e n a m i a s t a Rzeszy.

W a k t a c h M o r e l l a z n a j d u j e si o p i n i a p r o f e s o r a W e b e r a , d a t o w a n a 17 m a j a 1943 r. Wybitny k a r d i o l o g wyrazi o b a w y o s t a n z d r o wia a n o n i m o w e g o V I P a . P o d s u n t e M o r e l l o w i kilka sugestii d o tyczcych j e g o l e c z e n i a . N a j p r a w d o p o d o b n i e j d o m y l a si, e c h o dzi tu o s a m e g o A d o l f a H i t l e r a :

Szanowny kolego Moreli!* D w a zapisy b a d a n i a E K G p r z e p r o w a d z o n e g o 1 1 maja wykazuj: r y t m z a t o k o w y , o d c h y l e n i e osi e l e k t r y c z n e j s e r c a w l e w o , j a k rw n i e p o c z t k i o b n i a n i a si o d c i n k a S T [...] Wyniki b a d a n i a E K G z 11 maja tego r o k u potwierdzaj moj wczeniejsz d i a g n o z : stwardnienie naczy wiecowych, i to niewtpliwie postpujce. Z a l e c a b y m s t a n o w c z o trzy lub cztery t y g o d n i e b e z w z g l d n e g o wypoczynku. W takich p r z y p a d k a c h nie s p o s b oczywicie p o s t a w i b e z w z g l d n i e p e w n e j diagnozy, ale w e d l e wszelkiego p r a w d o p o d o b i e s t w a stan z d r o w i a p a c j e n t a nie u l e g n i e ju p o p r a w i e , c h o j e d n o czenie t r u d n o okreli, ile p o z o s t a o mu ycia [...] Jeli pali tyto, musi n a t y c h m i a s t i b e z w a r u n k o w o p o r z u c i t e n n a g , p o w i n i e n rw-

/
14 maja 1943 r. G o d z i n a 11.00. Tej n o c y nie spa, przybity u t r a t Tunisu i [ n a l o t e m b o m b o w y m R A F na] Pilzno. Przez kilka dni Hitlerowi d o k u c z a o cikie i b a r d z o b o l e s n e za t w a r d z e n i e . M o r e l i p r b o w a r o d k w przeczyszczajcych o coraz bar dziej radykalnym dziaaniu: Relaxinu, t r a n u z dorsza, piguek L e o i Militax, wreszcie k a l o m e l u . Hitler p l a n o w a wyjazd do Winnicy, ale nie oczekiwanie postanowi powrci na O b e r s a l z b c r g . 21 maja wyruszy

Petny tekst tego listu znajduje si w Zaczniku I .

120

Tajne dzienniki lekarza Hitlera 28 maja 1943 r.

Drugi elektrokardiogram

121

t a m s a m o l o t e m . Z a m i e r z a najpierw solidnie odpocz - z a n o t o w a G o e b b e l s - eby odzyska f o r m na n a s t p n e tygodnie i miesice [...] S p e e r p o w i e d z i a mi, e F u h r e r m a si o s t a t n i o bardzo k i e p s k o " . G e n e r a o w i p o r u c z n i k o w i h r a b i e m u v o n Schwerinowi zawdzicza my szczer i uczciw relacj dotyczc s t a n u zdrowia H i t l e r a w t a m t y m o k r e s i e . O t o sowa, j a k i e oficer w wypowiedzia 12 l i s t o p a d a 1945 r. w N o r y m b e r d z e : Z a m e l d o w a e m si przepisowo (byo to p o d k o n i e c m a j a 1943 r.) i w t e d y H i t l e r zbliy si do mnie, przygarbiony, jakby uginajc si p o d j a k i m wielkim b r z e m i e n i e m . Szed p o w o l n y m i znu o n y m k r o k i e m . P o c z u e m nagle gbokie wspczucie dla t e g o czo wieka, przewyszao o n o intensywnoci jakiekolwiek i n n e d o z n a n i e psychiczne, k t r e p r z e y w a e m - z a r w n o wczeniej, jak i pniej [...] M i a e m w r a e n i e , e k t o szepce gdzie z gbin mojej duszy: Spjrz na t e g o biedaczyn, ile on dwiga na swoich b a r k a c h ! [...] Przygniata go b r z e m i , j a k i e s a m podj. Hitler by sterany i wykoczony, ja za, zdjty p r z e r a e n i e m , spojrzaem w j e g o zmatowiae, z m c z o n e oczy o n i e n a t u r a l n i e pobkitniaych t c z w k a c h [...] Patrzy na m n i e bezsprzecznie czowiek cierpicy, z a m a n y c h o r o b . M o e j e d n a k specjalnie przybra on taki wygld i tak si z a c h o w y w a ? " A do koca maja Moreli odnotowywa w dzienniku kolejne p r b y z a g o d z e n i a dolegliwoci t r a w i e n n y c h H i t l e r a .

Z a s t r z y k i j a k p o p r z e d n i o . Bardzo z d e n e r w o w a n y , n a d z w y c z a j a t w o p o p a d a w irytacj. M o e , z a s u g e r o w a , s p r b o w a b y m c i e p y c h o k a d w ? P r o p o n o w a e m m a s a e , l e c z e n i e d i a t e r m i , lewatywy itd -wszystko odrzuci. Pokazywaem mu nawet odpowiednie fragmen ty w p o d r c z n i k a c h l e k a r s k i c h - b e z s k u t e c z n i e .

H i t l e r toczy o d p e w n e g o c z a s u w a l k z c s w o i m i g e n e r a a m i . P r z e d m i o t e m tej z a a r t e j rozgrywki byy j e g o p l a n y d o t y c z c e o p e racji Z i t a d e l l e " , zakrojonej n a szerok skal kontrofensywy p o d Kurskiem. N a p i c i e n e r w o w e m o g o istotnie wywoa u n i e g o b l e w n a d b r z u s z u . M o r e l i j e d n a k , podejrzewajc i n n e przyczyny, wysa 30 m a j a p r b k i k a u H i t l e r a d o O l m u t z , gdzie m i e l i p o d d a j e b a d a n i u p r o f e s o r o w i e Nissle i L a v e s . S t w i e r d z a m n i e w t p l i w i e lekk d y s b a k t e rioz dotyczc p r z e w o d u p o k a r m o w e g o ; stan t e n ma j e d n a k praw d o p o d o b n i e c h a r a k t e r przejciowy". 5 c z e r w c a N i s s l e skrytykowa M o r e l l a za n i e h i g i e n i c z n y s p o s b przyrzdzania posikw w Kwaterze G w n e j . Personel musi bez w z g l d n i e p r z e s t r z e g a o b o w i z k u d o k a d n e g o mycia rk w o d i my d e m p r z e d p r z y g o t o w y w a n i e m p o t r a w o r a z p u k a n i a k a d e g o listka s a a t y i i n n y c h warzyw p o d b i e c w o d ; t o s a m o dotyczy o w o c w . J a b k a i gruszki n a l e y o b i e r a ze skrki, p o n i e w a , jak w y k a z a y n a s z e b a d a n i a , s k r k a j e s t zawsze s i e d l i s k i e m licznych b a k t e r i i " . Nissle z a p r o p o n o w a r w n i e z a s t o s o w a n i e chiskiej m e t o d y m e dycznej p o l e g a j c e j n a k r t k i m p a r z e n i u w r z t k i e m wieych wa rzyw i r o l i n : C h i c z y c y stosuj t p r a k t y k g w n i e w c e l u u s u n i cia z ywnoci j a j e c z e k o w a d z i c h o r a z b a k t e r i i c z e r w o n k i , o d k t rych w p r o s t si t a m r o i " .

25 maja 1943 r. Tej n o c y zay 5 p i g u e k L e o ( r o d k a p r z e c z y s z c z a j c e g o ) - b e z a d n e g o efektu. R u m u s k i m a r s z a e k A n t o n e s c u p o w i e d z i a H i t l e r o w i , e rw n i e c i e r p i a n a p r z y p a d o c i o d k o w e , ale j e g o w i e d e s k a d i e t e tyczka z d z i a a a c u d a . M o r e l i p o c z y n i s t a r a n i a , b y s p r o w a d z i t kobiet, Marlen von Exner. Jednake rozpocza ona penienie swoich o b o w i z k w d o p i e r o w e w r z e n i u .

Bez obawy, p o d a j mu to co t r z e b a "

123

Fiihrer pozwoliby mi nawet na p o d a n i e w j e d n y m zastrzyku takiej iloci, j a k p o d a e m m u w 4 0 z a s t r z y k a c h ( t o z n a c z y n i e otrzy mywaby ich p n i e j p r z e z t y d z i e a l b o d w a ) " . Czy p o d a j m u j a k i e i n n e leki? B e z obawy, p o d a j m u t o c o t r z e b a " .

podaj mu to co trzeba,"
6 c z e r w c a 1943 r. m i n i s t e r s p r a w z a g r a n i c z n y c h Rzeszy, v o n R i b b e n t r o p , z a p r o s i M o r e l l a n a o b i a d d o swojej r e z y d e n c j i w F u s c h l . M i e l i zasi do s t o u o 1 3 . 0 0 , ale R i b b e n t r o p , z n a n y g b u r i a r o g a n t , przyby d o p i e r o o k o o 14. 30, a i to wzywany k i l k a k r o t n i e t e l e f o n i c z nie p r z e z o n . M o r e l i , j a k wynika z j e g o z a p i s k w , kipia w c i e k o ci i p a a d z z e m s t y . 6 czerwca 1943 r. Po posiku przeszlimy do gabinetu na pitrze, poniewa, jak p o w i e d z i a , c h c i a b y z e m n o c z y m p o r o z m a w i a . Teraz z r o z u m i a e m , c o n i m k i e r o w a o , gdy m n i e z a p r a s z a . C h c i a r o z m a w i a z e m n o z d r o w i u F i i h r e r a i o tym, w j a k i s p o s b go lecz. Czy t a k a d u a liczba z a s t r z y k w , j a k i e aplikuj F i i h r e r o w i , za p y t a , n i c wpywa aby n i e k o r z y s t n i e n a j e g o z d r o w i e ? ( D r C o n r a d , l e k a r z wojskowy o p i e k u j c y si R i b b c n t r o p e m , jest faktycznie leka r z e m s p o r t o w y m i, j a k s y s z a e m , w o g l e n i e u z n a j e z a s t r z y k w ) . Czy a p l i k u j m u co i n n e g o o p r c z g l u k o z y ? Owszem, jod - o d p a r e m - poniewa przyjmowanie zwizkw t e g o p i e r w i a s t k a jest w s k a z a n e dla k a d e g o c z o w i e k a p o p i d z i e sitce". C z y j e d n a k nie p o d a j e p a n m u g o w zbyt wielkich d a w k a c h ? "

Bez obawy,

R i b b e n t r o p powiedzia wtedy, e rwnie on otrzymuje glukoz z p o w o d u o s a b i e n i a m i n i a s e r c o w e g o . D o s t a j e j w 4 0 - p r o c c n t o wym r o z t w o r z e . To n i e d o b r z e - z a u w a y e m - zbyt wysokie s t e n i e grozi n i e b e z p i e c z e s t w e m wywizania si z a k r z e p i c y . J a s a m nigdy n i c stosu j glukozy w w i k s z y m s t e n i u ni 20 p r o c e n t " . W s p o m n i a n a s t p n i e , e H i t l e r o w i d o b r z e b y zrobiy silne m a s a e b r z u c h a . S t a o si j a s n e , do c z e g o pije; w roli masaysty widzia b e z s p r z e c z n i e swojego K e r s t e n a * . M a r z y o d lat, eby p o d e s a g o F i i h r e r o w i . Z a r w n o Wolff, jak i H i m m l e r p r b o w a l i m n i e skoni, bym poleci F i i h r e r o w i j e g o usugi. Trzeba j e d n a k trafu, e w facet m a s o w a m n i e w 1942 r. w y t o m i e r z u . P o t e m p r z e z d w a dni b o l a o m n i e c a e c i a o . W swojej d i a g n o z i e ( m i a zwyczaj p r z e d s t a w i a je, uywajc m t n y c h i d w u z n a c z n y c h sw) nie w s p o m n i a o p r z e w l e -

/
* Felix Kersten byt szwedzkim uzdrowicielem i pracujcym w Berlinie masayst; masowa Himmlera i Ribbentropa. Patrz Pamitniki Kerstena, 1940-1945, zwasz cza za rozdzia XXIII: Dossier medyczne Hitlera, a w nim zapisk datowan 12X11 1942. Wedle zawartych w niej kamliwych informacji Hitler w 1937 r. dozna po raz pierwszy ataku paraliu bdcego nastpstwem syfilisa; atak w powtrzy si jakoby w 1942 r. Wyniki analizy krwi wykonanej przez Morella zadaj jednak cakowity kam tym twierdzeniom. Schaub, adiutant Hitlera, wspomina, e fuhrer nawet nie chcia sysze o tym masaycie. Nie mam na ciele ani grama zbdnego tuszczu - owiadczy a mj umys pracuje jak dotychczas sprawnie. Dlaczego wic miabym odda si w apy jakiego Apostoa Natury? Jeli ten go jest naprawd tak dobry, dlacze go wy wszyscy, panowie, zawsze chorujecie?"

124

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

,Bez obawy, p o d a j mu to co t r z e b a "

125

kym z a p a l e n i u n e r e k , jak r w n i e c h r o n i c z n y m u s z k o d z e n i u m i n i a s e r c o w e g o wywoanym z w a p n i e n i e m gazi ttnicy w i e c o w e j . O d m a w i a m - z a p r o t e s t o w a e m - z a a p l i k o w a n i a F i i h r e r o w i sil nych m a s a y b r z u c h a , b y b y m j e d n a k s k o n n y p o d d a g o l e k k i m m a s a o m w celu p o b u d z e n i a krenia krwi". eby przeciwdziaa skurczom?" N o tak. J e s t e m zwolennikiem masay, u w a a m rwnie, e z w i e k i e m p o w i n n o si k o r z y s t a z n i c h j a k najczciej. S k d i n d od wielu lat m o l e s t u j F i i h r e r a , eby z a a k c e p t o w a t m e t o d t e r a p e u tyczn, a n a w e t s p r o w a d z i e m z M o n a c h i u m m a s a y s t . J e g o p a c j e n t a m i b y o wiele o s b z n a n y c h n a m o b u , n a p r z y k a d H o f f m a n n , m i n i s t e r W a g n e r i inni. M n i e t e m a s o w a , d o c e n i a m wic j e g o u m i e j t n o c i , lecz F u h r e r n a d a l k a t e g o r y c z n i e o d m a w i a " . C , w tej sytuacji p o w i n i e n p a n c h y b a m u p o w i e d z i e , e n i e przyjmuje p a n n a siebie o d p o w i e d z i a l n o c i z a s t a n j e g o z d r o w i a " . N a s t p n i e p o r u s z y kwesti wicze g i m n a s t y c z n y c h . P o d s u n mu t e n pomys niewtpliwie Hewel, ktry podczas pobytu w berli skiej klinice p r o f e s o r a K o c h a spikn si z j a k a d n i u t k a s y s t e n t k od w i c z e r e h a b i l i t a c y j n y c h " . P o d jej k i e r u n k i e m wiczy i c h c i a j p o p o w r o c i e d o stolicy p r z e d s t a w i F i i h r e r o w i . S y s z a e m o d n i e g o kilkakrotnie, e F u h r e r powinien rozpocz uprawianie gimnastyki leczniczej p o d o k i e m tej m o d e j licznotki. Zauwayem, e F u h r e r zapewne nie zechce powica czasu t a k i m r z e c z o m . U z n a e m , e d a l e k o lepiej p o s u y o b y m u c z s t e przystawanie podczas spacerw, poczone z gbokim oddycha n i e m . T r z e b a w t e d y zgi r c e , w y s u n j e d o t y u , p o c z y m w o y p o m i d z y o k c i e a p l e c y l a s k : to p o m a g a w u t r z y m a n i u pozycji wyprostowanej. Moje sowa sprowokoway R i b b e n t r o p a do wynurze na t e m a t przechadzek.

F u h r e r powinien odbywa codziennie kilkugodzinne spacery" N i e c h m n i e k u l e bij, wietny t o m i n i s t e r s p r a w z a g r a n i c z n y c h , ktry m o e p o w i c i t e m u zajciu a tyle c z a s u ! F u h r e r - k o n t y n u o w a - p o w i n i e n w s p i n a si na wyniosoci t e r e n u i w y k o n y w a f o r s o w n e w i c z e n i a fizyczne w c e l u p o p r a w i e n i a kondycji fizycznej". J a k b y m sysza j e g o l e k a r z a s p o r t o w e g o ! To w o g l e n i e w c h o d z i w r a c h u b - z a o p o n o w a e m - p o n i e wa zaszkodzioby zdrowiu Fiihrera. Owszem, powinien chadza c z s t o n a spacery, ale w y c z n i e p o p a s k i m t e r e n i e i n i c w o l n o m u si p r z e m c z a " . C o p a n m w i - zdziwi si - p r z e c i e c h y b a n i c c h o r u j e na ser c e ? A m o e to ze w z g l d u na k u r c z e i k o p o t y z k r e n i e m ? " Tak, w a n i e t a k " - o d p o w i e d z i a e m . Oczywicie n i e m i a e m prawa zdradza o s o b o m trzecim wynikw b a d a kardiologicznych. J e d n a k e - n i e u s t p o w a - F u h r e r n i e p o w i n i e n z a w s z e je dzi d o h e r b a c i a r n i s a m o c h o d e m . N i e c h b y p r z y n a j m n i e j d r o g p o wrotn, k t r a prowadzi przez wzniesienia, odbywa piechot". Prosz wic mu to powiedzie, m o e p a n a p o s u c h a " . N a l e y p o d d a o r g a n i z m F i i h r e r a takiej k o m p l e k s o w e j t e r a pii, zby n a b r a wicej si i e n e r g i i . Z a w s z e n i e d o m a g a na o d e k , jaki czas t e m u s t a l e d o k u c z a a m u b i e g u n k a , k t r a , o ile m i w i a d o m o , d r c z y g o o d kilku t y g o d n i " . Wyjaniem, e w p r o s t p r z e c i w n i e : F u h r e r c i e r p i n a z a t w a r d z e nie wywoane najprawdopodobniej zatruciem p o k a r m o w y m . P o w i e d z i a , e o t y m w i e . Z a u w a y j e d n a k , i gdyby F u h r e r by w lepszej kondycji fizycznej, n i e u l e g b y t a k a t w o z a k a e n i u b a k t e r y j n e m u , a p r z y n a j m n i e j m i a o b y o n o lejszy p r z e b i e g . D o d a , e o d d a w n a z a m i e r z a m i o t y m wszystkim p o w i e d z i e , d l a t e g o t e z a p r o si m n i e d o siebie. O d p a r e m , e d o b r z e z n a m stan z d r o w i a F i i h r e ra, o k t r e d b a m j a k o j e g o o s o b i s t y l e k a r z .

126

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Bez obawy, p o d a j m u t o c o t r z e b a "

127

G d y schodzilimy na d, R i b b e n t r o p rozpocz od nowa swoj gad k. Powiedziaem mu wtedy, e uznaj go za b a r d z o t r u d n e g o pacjenta, lecz, d o d a e m , F u h r e r jest pacjentem d a l e k o bardziej problemowym, p o niewa z p u n k t u odrzuca wikszo p r o p o n o w a n y c h mu lekw. W chwili p o e g n a n i a d o z n a e m wraenia, e minister pozosta przy swoim prze konaniu, jakoby odkry p r z e d e m n Bg wie jakie sekrety. Doprawdy, ci laicy w sprawach medycznych czsto snuj naiwne i fantastyczne t e o r i e !

p o d o p i e k m e d y c z n M o r e l l a , k t r y strzeg swojej uprzywilejowa nej pozycji na j e g o d w o r z e z r w n y m s p r y t e m i zawici w o b e c rywa l i c o p o p r z e d n i o . 1 5 c z e r w c a H i t l e r wyjecha d o M o n a c h i u m , gdzie rozmawia z Morelem; nazajutrz powrci na Obersalzberg. Zapi ski w d z i e n n i k u m e d y k a z a c h o w a y r u t y n o w y c h a r a k t e r .

20 czerwca 1943 r. Godzina 12. 45. Wygld i s a m o p o c z u c i e d o b r e . N a r z e k a na u d r

2 8 c z e r w c a M o r e l i r o z m a w i a n a t e m a t diety H i t l e r a z dr. Z a b e l e m , d y r e k t o r e m kliniki m e d y c y n y n a t u r a l n e j w B e r c h t e s g a d e n . Z a bel kategorycznie odmwi udzielenia mu wskazwek dotyczcych j a d o s p i s u fiihrera, jeli nie z o s t a n i e d o k a d n i e p o i n f o r m o w a n y o sta n i e j e g o z d r o w i a , a p e t y c i e , w a d z e c i a a itd. Posiki d l a F i i h r e r a przy g o t o w u j e si o s o b n o , n i e c h c i a b y m wic, by p o z o s t a w a on w p r z e k o n a n i u , e to ja o d p o w i a d a m za ich ilo i s k a d " - n a p i s a w licie do Morella. G d y M o r e l i p o w i e d z i a m u , e w e d u g z a l e c e N i s s l e g o licie saaty oraz innych warzyw naley parzy k r t k o wrztkiem, Z a b e l o s u p i a . C h c j e s z c z e r a z p o w t r z y i p r a g n b y m , aby m o j a o p i n i a z o s t a a g d z i e oficjalnie z a p r o t o k o o w a n a - n a p i s a - e spoy wanie p r o d u k t w poddanych takiemu zabiegowi dziaa d o d a t k o wo niekorzystnie na ukad odkowo-jelitowy, poniewa w jego w y n i k u n i e k o n i e c z n i e gin wszystkie b a k t e r i e , n a t o m i a s t z a w s z e zostaj z n i s z c z o n e wszystkie r o z p u s z c z a l n e w w o d z i e w i t a m i n y , fer menty oraz enzymy".

czenie psychiczne wywoane nieodpowiedzialnym p o s t p o w a n i e m kilku o s b .

C i e k a w e , e p o s p o t k a n i u z H i t l e r e m 2 1 c z e r w c a G o e b b e l s za notowa: Niestety, sprawia wraenie czowieka chorego. Wida, e o s t a t n i e kilka m i e s i c y m o c n o d a y m u w k o . U j r z a e m tylko c i e d a w n e g o podziwianego przez nas, zdrowego i krzepkiego F i i h r e r a " . J a k zwykle z a s t r z y k i " - z a n o t o w a M o r e l i cztery d n i p n i e j .

Trway p r z y g o t o w a n i a d o o p e r a c j i Z i t a d e l l e " , k l e s z c z o w e g o n a t a r c i a n a w y s u n i t e pozycje rosyjskie p o d K u r s k i c m . H i t l e r czy d u e n a d z i e j e z t ofensyw, wystpiy j e d n a k k o p o t y ze z g r o m a d z e n i e m na czas wojska, s p r z t u i u z b r o j e n i a . P o z o s t a w B c r g h o f i e

Zasuga Morella

129

d o n a s d i e t e t y c z k a m a r s z a k a A n t o n e s c u , przyle o n n a t y m c z a s o w e z a s t p s t w o jej najlepsz a s y s t e n t k . P o z o s t a n i e o n a d o n a s z e j dys pozycji p r z e z ca d o b . S p r z t i w y p o s a e n i e k u c h e n n e b d g o t o we za 8-10 dni. N a s t p n i e p o r u s z y e m kwesti dr. Z [abela], ktry d o t y c h c z a s by s k r o m n y i u k a d n y , o s t a t n i o j e d n a k zacz z a c h o w y w a si dziwnie. N i e dalej ni kilka d n i t e m u stwierdzi n a przykad, e o w s z e m , m o e ustali o d p o w i e d n i d i e t dla F i i h r e r a , musi j e d n a k w p r z d y s a m prze 1 lipca H i t l e r p o w r c i d o W i l c z e g o S z a c a " . P r z e d wieczor n y m p r z e m w i e n i e m d o t y c z c y m o p e r a c j i Z i t a d e l l e " , j a k i e wygo si d o k i l k u s e t oficerw, M o r e l i p o k r z e p i j e g o o r g a n i z m . Z a a p l i k o w a m u zwyczajowy z e s t a w l e k w : doylny zastrzyk glukozy oraz d o m i n i o w o V i t a m u l t i n - C a l c i u m i Tonofosfan. p r o w a d z i n i e z b d n e analizy p o c z o n e z wywiadem lekarskim. A p r z e cie o k r e l i e m b a r d z o d o k a d n i e , jaki p o w i n i e n by skad p o d a w a n e g o F i i h r e r o w i poywienia. Z . sporzdzi t e szczegowe n o t a t k i doty czce wynikw analiz p r z e p r o w a d z o n y c h n a m o j e p o l e c e n i e , c o u z n a e m z a fakt wysoce n a g a n n y . Wyniki t e odzwierciedlay wszelkie i n n e , wyjwszy gastryczne, n i e d o m a g a n i a z d r o w o t n e F i i h r e r a , ja za zawsze 3 lipca 1943 r. J a k zwyke zastrzyki. P o w a n y c h n a r a d a c h w c z o r a j w i e c z o r e m i dzi r a n o o d c z u w a lekki s z u m w g o w i e . S p a w n o c y t y l k o p r z e z d w i e godziny, a po p o u d n i u p r a w i e w o g l e n i e m g z a s n [...] O 14. 00 p r z e b a d a e m go. Przy okazji p o r u s z y e m k w e s t i d o b o r u waciwej diety. F u h r e r z a p y t a m n i e o szczegy o r g a n i z a c y j n e z w i z a n e z p r z y r z d z a n i e m dla n i e g o specjalnych p o s i k w . Powie dziaem mu, e nawizaem kontakt (podpisujc u m o w na pimie!) z profesorem H a n s e m E p p i n g e r e m z Wiednia*. Z a n i m przybdzie * Gdy w sierpniu zachorowa znany z pronazistowskich sympatii bugarski krl Borys, Hitler wysa do Sofii Eppingera, ktry jednak po przybyciu na miejsce mg stwierdzi ju tylko zgon monarchy (zosta! otruty). Eppinger odebra sobie ycie w 1945 r, gdy dowiedzia si, e jeden zjego przeoonych, dr Weigelbck, uczestniczy! w zbrodniczych eksperymentach medycznych prowadzonych w obo zach koncentracyjnych. Od tumacza: Przyczyn mierci krla Borysa byo za trucie jadem egzotycznego wa. Jak si wyrazi Eppinger, by to niewtpliwie przypadek ..bakaskiej mierci" (Wojna Hitlera, s. 518). s k r u p u l a t n i e p r z e s t r z e g a m zasady d z i a a n i a w j a k najcilejszej tajem nicy, p r z e d s t a w i a n i a p a c j e n t w p o d p s e u d o n i m a m i itd. F u h r e r c a k o wicie si z e m n zgodzi, stwierdzi rwnie, e Z . n i e p o w i n n y o b c h o dzi t e sprawy, p o n i e w a j a i tylko j a j e s t e m j e g o l e k a r z e m . D o d a , e t s k n i za t a l e r z e m g r o c h w k i , z u p y fasolowej i p o d o b n y m i p o t r a w a m i , n k w e m i e j e d n a k d o ust n a w e t yki, p o n i e w a o b a w i a si a t a k u silnych w z d p o c z o n y c h z o d d a w a n i e m gazw. Z a p e w n i e m g o o swoim p r z e k o n a n i u , e w leczeniu b d p o s t p y . Przyjdzie czas, i b d z i e m g j a d a wszystko, n a c o tylko przyjdzie m u o c h o t a . W s p o m n i a e m rwnie, e gdy d r Z . z a t e l e f o n o w a d o m n i e , aby z a p y t a o j e g o z d r o w i e , p o w i e d z i a e m , i F u h r e r czuje si d o b r z e . N a d m i e n i e m t a k e F i i h r e r o w i , e gdyby z a s z a p o t r z e b a w e z w a n i a specjalisty-konsultanta, n a t y c h m i a s t g o s p r o w a d z . P o zaapli kowaniu mu zastrzyku w s p o m n i a e m , i B e n n o von A r e n t 1 mia ab s o l u t n s u s z n o , gdy kl dr. Z. w ywy k a m i e , p o n i e w a t a m t e n bdnie zdiagnozowa jego chorob.

Zasuga Morella

130

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zasluga Morella

131

D r Z. j e s t z w y k s z t a c e n i a o p t y k i e m - p r z y p o m n i a e m . - N i e naby nawet podstawowych wiadomoci o sercu i ukadzie krenia, tote nie pozwol, eby ingerowa w moje m e t o d y leczenia p a n a " . P o s p a k o w a n i u u t e n s y l i w w y s z e d e m , ale w k r t c e F u h r e r , k t ry w s s i e d n i m p o k o j u s i e d z i a s a m o t n i e p r z y s t o l e i c o j a d , z a p r o si m n i e d o p o s i k u . P o c z t k o w o w y m a w i a e m si. C h c straci n a w a d z e , wyjani e m , z r e z y g n o w a e m wic z e n i a d a . M u s z z r z u c i o k o o 1 0 kilo g r a m w . F u h r e r b a r d z o si t y m p r z e j i j p r z e s t r z e g a , e b y m n i e p r z e s a d z a ze zbyt cis diet, p o n i e w a m o g w t e n s p o s b s o b i e z a s z k o d z i . P o w i e d z i a e m , e o d c h u d z a m si s t o p n i o w o . Korzystajc z okazji, p o w r c i e m do kwestii m o j e g o p r o s z k u p r z e ciw w s z o m . Z a dwa miesice, z a p o w i e d z i a e m , w s t r z y m a m d o s t a w y dla wojsk ldowych, p o n i e w a [ I n s p e k t o r a t ] p o i n f o r m o w a m n i e , e d y s p o n u j e n a d m i a r e m t e g o r o d k a . P o c h w a l i e m si r w n i e F i i h r e rowi, e p r o d u k u j d z i e n n i e milion m a y c h o p a k o w a zawierajcych w p r e p a r a t , c o s t a n o w i o d p o w i e d n i k 250 tys. c o d z i e n n y c h o n i e r skich przydziaw. Z a s k o c z o n y F u h r e r z a p y t a m n i e , w j a k i s p o s b o s i g n e m t a k wysok wydajno. Z a t r u d n i a m 600 czy 700 dziew czt, wyjaniem, przy r c z n y m n a p e n i a n i u p o j e m n i k w , p o n i e w a t r u d n o t o r o b i z a p o m o c maszyn. D y s p o n u j e m y w p r a w d z i e c z t e r e m a u r z d z e n i a m i , wymagaj o n e j e d n a k t r z e c h l u b c z t e r e c h o s b o b sugi, a na d o b i t k wiecznie si psuj. S a m p r o s z e k jest b e z w g l d n i e skuteczny, z a p e w n i e m go, ale tylko przy waciwym z a s t o s o w a n i u . Niestety, ma silny i n i e c o nieprzyjemny z a p a c h . Z t e g o te p o w o d u (a i z winy leniwego d o w d z t w a ) nie stosuje si go w p r z e w i d z i a n y sposb. O b e c n i e I n s p e k t o r a t chce stosowa t e c h n i k nasycania odziey i n n y m r o d k i e m [bya to k o n k u r e n c y j n a t e c h n i k a z w a l c z a n i a wszy]. G d y tylko r o z p o c z e m swoj p r a c , wielki b i z n e s n a t y c h m i a s t p o dwoi czujno i w efekcie IG F a r b e n przystpi do p r o d u k o w a n i a wa-

s n e g o p r e p a r a t u , o p a t e n t o w a n e g o w Szwajcarii. Ich p a t e n t u n i e m o n a zweryfikowa, p o n i e w a s t a n o w i t a j e m n i c wojskow. S k d i n d w i a d o m o m i , e w skad ich p r o d u k t u w c h o d z i t a k a s a m a substancja, jakiej j a uywam ( k s a n t o g e n i a n p o t a s o w y ) . D o m a g a m si z a t e m p r z e k a z a n i a mi poowy z a m w i e . P o d k r e l i e m r w n i e , e w N i e m c z e c h p r a w u p a t e n t o w e m u podlegaj j e d y n i e t e c h n o l o g i e w y t w a r z a n i a , n i e za, t a k j a k w innych p a s t w a c h , wynalazki j a k o t a k i e . P o n i e w a ja pierwszy r o z p o c z e m p r o d u k c j p r e p a r a t u c h e m i c z n e g o , d o m a g a m si p r z e k a z a n i a m i , o czym j u w s p o m n i a e m , p o o w y z a m w i e * . F u h r e r c h c i a n i e c o w y p o c z , t o t e p o e g n a e m go.

6 lipca 1943 r. S p a n i e wicej ni trzy g o d z i n y z p o w o d u n a p i c i a n e r w o w e g o (wczoraj r a n o r o z p o c z a si n a s z a w i e l k a ofensywa n a W s c h o d z i e ) . Z a l e c i e m m u , b y p o s t a r a si s p a j a k n a j d u e j p o p o u d n i u . U t r z y m u j e , j a k o b y c o p e w i e n czas tworzy m u si o b r z k n a n o d z e w rejo n i e z e w n t r z n e g o o d c i n k a lewej koci p i s z c z e l o w e j , z a w s z e n a d o b s z a r e m skry d o t k n i t y m n i e g d y e g z e m . ( W s k a z y w a o b y t o n a sta e zmiany patologiczne w t k a n c e podskrnej!)

Tymczasem ofensyw o z n a c z o n k r y p t o n i m e m Z i t a d c l l e " zatrzy m a y p o t n e rosyjskie p o l a m i n o w e . J e d n o c z e n i e n a Sycylii wyldo wali S p r z y m i e r z e n i , k t r z y w cigu t r z e c h d n i w y o k r t o w a l i na ld o k o o 160 tys. onierzy. Trzy d n i pniej Stalin r o z p o c z k o n t r n a t a r cie p o d K u r s k i c m . Z a c z y kry pogoski, e M u s s o l i n i n a w i z a p o t a j e m n y spisek z nieprzyjacielem w celu wycofania swojego kraju

Firma Boehringen rozpocza produkcj znacznie silniejszego proszku przeciw

wszom; gdy w latach 1943-1944 proszek Morella zosta wyparty z niemieckiego

rynku, prbowa on zarzuci nim rynki rumuski i wioski.

132

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zasuga Morella

133

z O s i " . 18 lipca H i t l e r a wytrci z r w n o w a g i najsilniejszyjak dotych czas a t a k dolegliwoci b r z u s z n y c h . F u h r e r przygotowywa si a k u r a t d o lotu n a p n o c W o c h , gdzie m i a s p o t k a si z D u c e . N a o d w r o c i e k a r t y m e d y c z n e j M o r e l i o p i s a w e p i z o d chorobowy, wywoany, jak uzna, zespoem objaww odkowo-sercowych"*.

Kiedy zasiedlimy w C o n d o r z e Reichsmarschall G r i n g posta nowi p r z e k a z a m i kilka p o m o c n y c h r a d (za G r i n g i c m sta O n d a rza [jego l e k a r z osobisty]). M u s i m u p a n p o d a d o u s t n i e E u f l a t . Ten lek b a r d z o m i kiedy p o m g " . Tak, d w i e t a b l e t k i trzy r a z y d z i e n n i e . J u m u g o o d d a w n a podaj".

18 lipca 1943 r. O 10.30 r a n o w e z w a m n i e F u h r e r . U s k a r a si na g w a t o w n e b l e b r z u c h a , k t r e zaczy go n k a o godzinie 3.00 w nocy, n i e p o zwalajc ani n a m o m e n t z a s n . J e g o brzuch by t w a r d y j a k d e s k a , n a b r z m i a y od gazw, w b a d a n i u palpacyjnym n i e b o l e s n y . F u h r e r by bardzo blady i przejawia wyjtkowo siln n e r w o w o : j u t r o o c z e k u j e g o w e W o s z e c h n i e z m i e r n i e w a n e s p o t k a n i e z D u c e . O t o m o j a dia g n o z a : zaparcie skurczowe jelit s p o w o d o w a n e p r z e p r a c o w a n i e m w ci gu k i l k u n a s t u o s t a t n i c h d n i - n a d t o p r z e z trzy dni w o g l e nie spa, uczestniczy w kolejnych n a r a d a c h , p r a c o w a do p n a w nocy. O s t a t niej n o c y zjad n i e c o b i a e g o s e r a i klusek ze s z p i n a k i e m i g r o s z k i e m . P o n i e w a n i e m o e si w y k r c i od udziau w kilku w a n y c h k o n f e r e n c j a c h i o d p o d j c i a k i l k u w a n y c h decyzji p r z e d o d l o t e m , k t r y w y z n a c z o n o n a 15.30, n i e m o g e m m u p o d a a d n y c h r o d k w u m i e rzajcych b l . W s t r z y k n e m m u tylko doylnie a m p u k E u p a v e r i nu, delikatnie w y m a s o w a e m brzuch oraz p o d a e m d o u s t n i e dwie pastylki E u f l a t u , a t a k e trzy yeczki oliwy z oliwek. Wczoraj zay 5 piguek Leo. N i m wyjecha n a l o t n i s k o , p o d a e m m u doylny zastrzyk E u k o d a l u . W y g l d a b a r d z o le i c z u si n i e p e w n i e .
2

J e d n a k e n a l e y p o d a w a g o p r z e z duszy czas. J a z a y w a e m go p r z e z 18 miesicy. No i n i e w o l n o p a n u z a p o m i n a o L u i z y m i e ! " R w n i e t e n lek m u p o d a j ! " ( Z r a z u w y m i e n i n a z w l e k u n i e p r a w i d o w o , lecz O n d a r z a s k o r y g o w a w b d . ) P o d c z a s l o t u F u h r e r p u s z c z a obfite wiatry, c o n i e c o p o l e p s z y o jego k o n d y c j fizyczn. P o przybyciu d o B e r g h o f u p o n o w n i e z r o b i e m m u m a s a , z a a p l i k o w a e m t e Euflat, n a s t p n i e L u i z y m , k t r y t o lek o d p e w n e g o c z a s u stale m u p o d a j 3 .

19 lipca 1943 r. R a n o j a k zwykle zastrzyki. O g o d z i n i e 6. 30 b r z u c h m i a j d r n y , s p a d o b r z e , w y p u s z c z a obfite gazy. Z a l e c i e m m u , b y z a b r a z e sob na r o z m o w y kilka tabliczek V i t a m u l t i n u . O 6. 45 o d j e c h a s a m o c h o d e m , o 7.30 o d l e c i a s a m o l o t e m ( p i l o t o w a n y m p r z e z B a u r a ) z Sal z b u r g a , p r z e z Kufstein, I n n s b r u c k i B r e n n e r d o Treviso, e b y s p o t k a si t a m z D u c e . D a l s z y e t a p p o d r y kolej i s a m o c h o d e m . F u h r e r by w d o b r e j kondycji fizycznej. W czasie l o t u p o w r o t n e g o n i e u s k a r a si n a a d n e dolegliwoci. W i e c z o r e m n a O b e r s a l z b e r g u p o w i e d z i a , e s u k c e s polityczny, j a k i t e g o d n i a osign, z a w d z i cza m n i e . D o d a , e p o w r c i o m u d o b r e s a m o p o c z u c i e .

Lekarze niemieccy nazywali t przypadto zespoem Roemhclda". Gazy tra

wienne rozcigay odek ku grze, co przeszkadzao sercu w normalnej pracy

26 lipca 1943 r. O 2.00 w i a d o m o [z R z y m u ] : D u c e u s t p i . 9.30. J a k zwykle zastrzyki.

i wywoywao u chorego zgag.

134 27-28 lipca

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zasuga Morella

135

1943 r.

n i e w a 1 w r z e n i a M o r e l i w e z w a go do siebie i o g o d z i n i e 18.00" o d c z y t a m u p r o t o k , p o l e c a j c d o c z e n i e g o d o swoich akt. B o g a t o wyposaony gabinet lekarski Morella w Berlinie znaj d o w a si w dzielnicy, k t r a m o g a s t a n o w i g w n y cel s p o d z i e w a n y c h brytyjskich n a l o t w b o m b o w y c h . G o e b b e l s z a r z d z i e w a k u acj z n a c z n e j czci l u d n o c i stolicy. 19 s i e r p n i a M o r e l i z a n o t o w a , e m u s i p o r o z m a w i a z H i t l e r e m o k o n i e c z n o c i wyjazdu do Berli na w c e l u w y w i e z i e n i a w b e z p i e c z n e m i e j s c e s p r z t u i a p a r a t u r y medycznej". Dopisa j e d n a k dalej: Po p o r a n n e j rozmowie z Fiihrer e m spraw t postanowiem odoy". Intensywne naloty na Berlin r o z p o c z y si 23 w r z e n i a . K a r i e r a M o r e l l a o s i g n a p u n k t szczytowy. P r z e z najblisze m i e s i c e c z s t o bywa z a p r a s z a n y n a h e r b a t k i u fiihrera. N i e r z a d k o c z u si w y c z e r p a n y i z m c z o n y trwajcymi n i e k i e d y a do 4. 00 r a n o p o s i e d z e n i a m i , ale c h o kleiy m u si p o w i e k i , z a w s z e skwapliwie z a j m o w a m i e j s c e o b o k swojego p a c j e n t a A ' . I n n i gocie: b r a c i a B o r m a n n o w i e , s e k r e t a r k i , a d i u t a n c i i oficerowie d o z l e c e , s t a r a l i si u n i k a tych n u d n y c h i n u c y c h przyj. N i e k i e d y z a s i a d a l i p r z y s t o l e A l b e r t S p c c r i j e g o p r a w a r k a , K a r l - O t t o S a u r , lecz p o z o s t a l i l e k a r z e , B r a n d t i H a s s e l b a c h , bywali r z a d k i m i g o m i . M o r e l i n a j w y r a n i e j o d n o w i d a w n przyja z H e i n r i c h e m H o f f m a n n e m , p o n i e w a f o t o g r a f w r w n i e siadywa w s a l o n i k u do 4.00, a n a w e t i do 5.00 r a n o , pijc h e r b a t , przegryzajc j s o d k i m i w y p i e k a m i i s u c h a j c t a s i e m c o w y c h m o n o l o g w H i t l e r a . O k a z j o n a l n i e goci t a m r w n i e G o e b b e l s , a l e z u w a g i n a spoczywajce n a n i m d a l e k o w a n i e j s z e o b o w i z k i w n a s t p n y c h m i e s i c a c h o p u s z c z a te przyj cia. M o r e l i nie byby j e d n a k sob, gdyby nie k o r z y s t a z okazji.

Zniszczenia w Hamburgu.

9 sierpnia 1943 r. J a k zwykle zastrzyki. Posiki o r a z t l e n p o s k u t k o w a y w r c z z n a k o m i c i e . Kilka d n i t e m u p o l e c i e m , b y w b u n k r z e F i i h r e r a wstawio n o b u t l z t l e n e m . C h c i a e m , b y o n s a m w d y c h a t e n gaz w r a z z p o w i e t r z e m , m o e n a w e t r w n i e p o d c z a s s n u w nocy. F u h r e r by n a d zwyczaj z a d o w o l o n y , r z e k b y m n a w e t - w n i e b o w z i t y .

1 9 s i e r p n i a p r o f e s o r N i s s l e n a d e s a M o r e l l o w i wyniki k o l e j n e j a n a l i z y k a u H i t l e r a . M o g c h y b a s t w i e r d z i - n a p i s a - e s t a n z d r o w i a P a s k i e g o p a c j e n t a z n a c z n i e si p o p r a w i l u b t e p a c j e n t w c a k o w i c i e p o w r c i d o z d r o w i a " . L a v e s p r z e k a z a dia g n o z p o d o b n e j treci. Tre u t r z y m a n e g o w o s t r o n y m t o n i e m e m o r a n d u m M o r e l l a , pochodzcego z tego okresu, dobrze oddaje paranoiczn atmosfer panujc w kwaterze Hitlera. 2 0 s i e r p n i a 1943 r. - n a p i s a M o r e l i po s p o t k a n i u z n o w d i e tetyczk - F r a u [ M a r l e n ] E x n c r zauwaya, e dostawcy warzyw n a s t F i i h r e r a w i e d z , d l a k o g s o n e p r z e z n a c z o n e [...] a t w o wic je zatru. W naszych gospodarstwach rolnych pracuje wielu cudzoziemskich robotnikw, F r a n c u z w , Polakw i Rosjan. W ta kiej sytuacji F r a u E x n e r n i e m o e przyj n a s i e b i e o d p o w i e d z i a l noci. P r o p o n u j e m y rozwiza w p r o b l e m w t e n sposb, e sami z a j m i e m y si z b i e r a n i e m warzyw, a p o t e m z a o y m y w a s n y o g r dek dziakowy". M o r e l i p o d j t kwesti w r o z m o w i e z szefem o d d z i a u o c h r o ny Fiihrera, brigadefuhrerem SS J o h a n n c m R a t t e n h u b c r e m 4 . w j e d n a k najwyraniej nie p o d j a d n y c h d z i a a o p e r a c y j n y c h , p o -

Z a p i s k i o b e j m u j c e w r z e s i e i p a d z i e r n i k przybray rutynowy c h a r a k t e r ; M o r e l i o d n o t o w y w a kolejne zastrzyki, w s p o m i n a j c nie-

136

Tajne d z i e n n i k i lekarza H i t l e r a

Zasuga Morella

137

kiedy, e byty b o l e s n e . D o w i a d u j e m y si, e 26 i 27 p a d z i e r n i k a pa cjentowi A' d o l e g a a b e z s e n n o . 7 l i s t o p a d a o 16.00 H i t l e r wyjecha z G i e r o y swoim pocigiem specjalnym do M o n a c h i u m , gdzie n a s t p n e g o d n i a wygosi w piwiarni L w e n b r a u " tradycyjne p r z e m w i e n i e o k o l i c z n o c i o w e . 9 l i s t o p a d a p o w r c i do Wilczego S z a c a " .

przeciwko n o c n y m b o m b o w c o m RAF, r w n i e okazyway si c o r a z skuteczniejsze. M o r e l i zyska w t e d y d r u g i e g o p r o m i n e n t n e g o p a c j e n t a w o s o bie M u s s o l i n i e g o . W e w r z e n i u 1943 r . przyby o n d o K w a t e r y G w nej H i t l e r a p o d r a m a t y c z n y m u w o l n i e n i u z g r s k i e g o w i z i e n i a p r z e z o d d z i a S S i s p a d o c h r o n i a r z y . D u c e n i e d o m a g a , d o s t a si j e d n a k p o d opiekucze skrzyda Morella. Mj znamienity Pacjent - napi sa M o r e l i 17 g r u d n i a w licie do H e l m u t a i A n n e l i e s e S c h r e i b e r jest w d o b r e j kondycji, c o dotyczy t a k e m o j e g o p a c j e n t a n u m e r d w a z p o u d n i a . M i m o e m j Szef cieszy si d o s k o n a y m z d r o w i e m , c h c e m i e m n i e w p o b l i u . O b a w i a si, e gdyby w y d a r z y o si co n i e o c z e k i w a n e g o , m j s a m o l o t w r a z i e awarii n i e zdyby przyby n a czas. A p o d r kolej t r w a b a r d z o d u g o " . W t y m s a m y m licie M o r e l i w s p o m n i a r w n i e o sytuacji i n a s t r o j a c h p a n u j c y c h w G i e r o y . N a s t p i y t a m d u e z m i a n y . Z daw nej p a c z k i n i e m a l j u n i k t n i e p o z o s t a . P o z m i e n i a o si t u t a j o g r o m n i e , a w i k s z o o s b jest z a a b s o r b o w a n a w a s n y m i s p r a w a m i 5 . J a r w n i e p o n i e k d w y c o f a e m si, niczym limak, d o w a s n e j s k o r u p ki; k a d chwil w o l n e g o czasu p o w i c a m b a d a n i o m n a u k o w y m o r a z przedsiwziciom zwizanym z interesami".

18 listopada 1943 r. ( K o l e j n y p u n k t p o r z d k u d z i e n n e g o ) b a d a n i e E K G Szefa [nie wykonane).

M o n a d o m n i e m y w a , e Hitler odczuwa o b a w przed p o d d a n i e m si t e m u b a d a n i u . 19 listopada wyjecha do Wrocawia; nazajutrz, o 9.50, M o r e l i z a n o t o w a jak zwykle". W p o u d n i e fuhrer wygosi p r z e m wienie w H a l i Tysiclecia, po czym powrci do Gieroy. T y m c z a s e m M o r e l i wyruszy na inspekcj swojego niewielkiego i m p e r i u m f a r m a c e u t y c z n e g o . 2 0 listopada przebywa w e W r o c a w i u i w P r a d z e , 21 w Olmiitz, skd wyjecha do Pilzna i K o s o l u p u . 25 listo p a d a powrci do Wilczego S z a c a " , o 21.00 zasiad do p n e g o obia du z H i t l e r e m , w k t r e g o towarzystwie przebywa do 3.40 w nocy. F u h r e r wyjecha n a s t p n i e specjalnym pocigiem do bazy Luftwaffe w Insterb u r g u [Wystru] w Prusach Wschodnich. M i a t a m obejrze najnowsz b r o lotnicz, midzy innymi tajne samoloty o n a p d z i e o d r z u t o w y m . W o s t a t n i c h t y g o d n i a c h r o k u 1943 H i t l e r n i e c z s t o wzywa M o rella. M e d y k w goci j e d n a k u n i e g o n i e m a l co wieczr na h e r b a t k a c h . Z a r z u c i d a w n y zwyczaj o d w i e d z a n i a fiihrera k a d e g o r a n k a p r z e d n i a d a n i e m . Najwyraniej stan z d r o w i a H i t l e r a p o p r a w i si. Sytuacja na f r o n t a c h ulega, j a k si w y d a w a o , stabilizacji. N i e m c y za kadali, e inwazja S p r z y m i e r z o n y c h w E u r o p i e Z a c h o d n i e j n i e nast pi p r z e d wiosn 1944 r., n a t o m i a s t a t a k zimy na W s c h o d z i e osabi t e m p o rosyjskiej ofensywy. r o d k i o b r o n n e , j a k i e p o d j a Luftwaffe

Przypisy
1 2

Znany niemiecki impresario i scenograf teatralny. Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 507-508. Ibidem, s. 508. Nad osobistym bezpieczestwem Hitlera (oraz innych dostojnikw Trzeciej Rze szy) czuway dwie odrbne organizacje. Rattenhubcr stal na czele pierwszej: Su by Bezpieczestwa Rzeszy, w ktrej suyli urzdnicy policji kryminalnej w stop niach SS. Drug organizacj bya eskorta przyboczna fiihrera, FBK, ktr dowo dzi obersturmbannfuhrer SS Franz Schaddle.

'
4

'

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 547.

Forte

139

r a . O t a j e m n i c z e j specjalnej o d m i a n i e o p a t e n t o w a n e g o leku M o r e l la z n a n e g o p o d nazw Vitamultinu on sam w s p o m i n a w zapiskach, nazywajc j V i t a m u l t i n e m forte. Specyfik w zawiera p o n a d wszelk w t p l i w o jaki d o d a t k o w y s k a d n i k , n i e o b e c n y w i n n y c h l e k a c h . Zachodzi podejrzenie (cho nie sposb potwierdzi tego po latach), e b y a t o p o b u d z a j c a p e r w i t y n a . M o r e l i z a a p l i k o w a j fiihrerowi po r a z pierwszy 14 m a r c a 1944 r. i s k r u p u l a t n i e o d n o t o w a s k u t k i d z i a a n i a l e k u ; n a s t p n i e zacz p o d a w a g o r w n i e R i b b e n t r o p o Dossier m e d y c z n e H i t l e r a o b e j m u j c e r o k 1944 z a c h o w a o si w wielorakiej formie, niezalenie od wynikw analiz oraz k o r e s p o n dencji d o t y c z c e j s t a n u z d r o w i a p a c j e n t a A". D o k u m e n t a c j a t a za w a r t a jest p o d p o s t a c i n o t a t e k w n i e w i e l k i m n o t e s i e o r a z n a kilku d z i e s i c i u k a r t a c h informacyjnych, j a k r w n i e s z c z e g o w y c h z a p i s k w d o t y c z c y c h d i e t y fiihrera. P o l i p c o w y m z a m a c h u b o m b o w y m n a ycie H i t l e r a i k o m p l i k a cjach, j a k i e wywoa w s t a n i e j e g o z d r o w i a , o b j t o w s p o m n i a n e g o dossier n i e p o m i e r n i e w z r o s a . M o r e l i p r o w a d z i n i e z a l e n e zapiski, p o w i c a j c wiele s t r o n i c w y d a r z e n i o m k a d e g o d n i a . P r a g n n i e w t p l i w i e z a p e w n i s o b i e alibi n a w y p a d e k m i e r c i p a c j e n t a . Oczy wicie r o z p o c z t o b y w t e d y l e d z t w o i k n u t o liczne intrygi. M i m o e d o t k n i t y z n a c z n n a d w a g m e d y k d o c z e k a si (19 k w i e t n i a ) n i e p o k o j c y c h k o p o t w n a t u r y k a r d i o l o g i c z n e j , z a t a i w fakt p r z e d f u h r e r e m . N i e c h c i a d o p u c i , by w roli o s o b i s t e g o l e k a r z a H i t l e r a z a s t p i go, c h o b y przejciowo, k t o inny. W d r u g i e j p o o w i e r o k u 1944, gdy M o r e l i o b o n i e z a n i e m g , z d r o w i e H i t l e r a , j a k m o n a d o m n i e m y w a , z a c z o si p o p r a w i a . W t y m w y p a d k u , by t a k r z e c , przyczyna i s k u t e k sploty si tragicz nym wzem wspzalenoci. Z n o t a t e k M o r e l l a wynika b e z s p r z e c z n i e , e s u l f o n a m i d o w y l e k U l t r a s e p t y l wywiera wybitnie szkodliwy wpyw n a o r g a n i z m H i t l e 6 stycznia 1944 r. 5 stycznia 1944 r. P o u d n i e . O b i a d w t o w a r z y s t w i e F i i h r e r a (tylko m y dwaj). 4 stycznia 1944 r. 2 stycznia 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . S p o t k a n i e z l e k a r z e m z OKW, p o d p u k o w nikiem dr. Bickertem. Rozmawialimy o penicylinie. Kolacja u Ribb e n t r o p a w G r o s s - S t e i n o r t . O 3.00 h e r b a t k a u F i i h r e r a . P o o y e m si s p a o 5.30. wi, E m m i e G r i n g o r a z H i m m l e r o w i .

Forte

W i e c z r z F u h r e r e m , k t r e m u p o d a e m zastrzyki E u p a v e r i n u i E u k o d a l u p r z e c i w s k u r c z o m . Przy o b i e d z i e r o z m o w a z [szefem p r a s o w y m r z d u Rzeszy) d r . [ O t t o n e m ] D i e t r i c h e m .

R o z m o w a z a m b a s a d o r e m [Rudolfem] R a h n e m [specjalnym p r z e d s t a w i c i e l e m R z e s z y przy r z d z i e M u s s o l i n i e g o ] , b a d a n i e E K G . Z o y m i k r t k wizyt o b e r g r u p p e n f u h r e r SS, Wolff. P r z e k a z a e m m u leki, k t r e m a z a b r a z e sob d o W o c h [ p r z e z n a c z o n e d l a M u s soliniego]. Wieczr: herbatka (z H i t l e r e m ) .

140

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Forte

141

M u s z d a d o z b a d a n i a liwowic p o d k t e m o b e c n o c i a l k o h o lu m e t y l o w e g o .

9 stycznia

1944 r.

Profesor Reiter z Reichsgesundheitsamtu. Mj preparat wtro b o w y o t r z y m a pozytywn o p i n i . P o g o d a t a k a s o b i e , lekki nieg, wiatr.

Hitlera - stuprocentowego abstynenta, zaniepokoiy prezenty w p o s t a c i b a k a s k i e j w d k i , liwowicy, j a k i e o t r z y m a o d c h o r w a c kiego przywdcy A n t e Pavelicia oraz w a d z m i a s t a Linz. Z a p y t a p r z e t o M o r e l l a , czy t r u n e k w m o e z a w i e r a w y s o k o t o k s y c z n y al k o h o l m e t y l o w y . ( Z i m 1931 r . w S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h z m a r o 4 0 0 o s b p o wypiciu n i e l e g a l n i e p d z o n e g o b i m b r u , z a w i e r a j c e g o a l k o h o l m e t y l o w y . ) N a p o l e c e n i e M o r e l l a ( k t r y , p o w o u j c si n a rozkaz Fiihrera", nakaza specjalistom popiech) l a b o r a t o r i u m O K W w p o b l i s k i m G i y c k u p o d d a o liwowic a n a l i z i e . O b e c n o ci a l k o h o l u m e t y l o w e g o n i c s t w i e r d z o n o .

10 stycznia

1944 r.

Telefonowa dr Mulli [dyrektor z a k a d w M o r e l l a w Olmiitz]; m w i , e o t r z y m a list o d k o m i s a r z a R z e s z y d o s p r a w z d r o w i a , p o d p i s a n y p r z e z [ p r o f e s o r a ] R o s t o c k a 1 . List w dotyczy p o d j c i a w s p l nych p r a c b a d a w c z y c h n a d penicylin. W e W o s z e c h C i a n o s d z o n y i rozstrzelany. Wieczr w towarzystwie Fiihrera.

Z n o t a t e k w k a l e n d a r i u m M o r e l l a wynika, e p r z e z cay stycze 1944 r . p r b o w a o n s k o n i S z e f a " d o p o d d a n i a si b a d a n i u E K G o r a z s z c z e p i e n i u p r z e c i w tyfusowi. ( S o w a s z c z e p i o n k a przeciwtyf u s o w a " figuruj c o d z i e n n i e w k a l e n d a r i u m z l u t e g o , H i t l e r nigdy j e d n a k n i e z n a l a z czasu n a z a s z c z e p i e n i e si.)

7 stycznia

1944 r.

B a d a e m m i n i s t r a s p r a w z a g r a n i c z n y c h Rzeszy, v o n R i b b c n t r o p a (zbyt saby r y t m s e r c a ) . Z a p r o s z e n i e o d F i i h r e r a n a k o l a c j ; roz m a w i a l i m y (w cztery oczy) o wielu r o z m a i t y c h s p r a w a c h . P n y m wieczorem zaproszenie na herbatk.

20 stycznia 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . Z a t e l e f o n o w a S p e e r przebywajcy w k l i n i c e

8 stycznia 1944 r. W poudnic telefonowaa p a n n a Ewa [Braun]; mwi, e od t r z e c h t y g o d n i d o k u c z a jej n i e y t n o s a , a o b e c n i e n a b a w i a si z a p a l e n i a zatoki szczkowej. Odwiedzi m n i e [osobisty pilot Hi t l e r a , H a n s ] B a u r . O 17. 0 0 o d l e c i a p o p i e s z n i e z W i n n i c y z a g r o o n e j a t a k i e m rosyjskich c z o g w ; p r z y w i z y w n o , c h o p e nicy t a m sub kwatermistrz o d m w i w y d a n i a m u czegokol w i e k z z a p a s w m a g a z y n o w y c h ! H e r b a t k a u F i i h r e r a . O 3.00 w n o c y z n w si z w a y e m : o k o o 112 kg; p r z e s t r z e g a n i e d i e t y d a j e widoczne rezultaty.

w Hohenlychen; nastpnie ja telefonowaem do profesora G e b h a r d ta, p o t e m z a - n a p o l e c e n i e H i t l e r a - d o P r a g i , d o | r e i c h s m i n i s t r a dr. Karla] F r a n k a w sprawie H a c h y . W i e c z o r e m r o z m a w i a e m z F u h r e r e m o Speerze i Hasze. [Speer, dotknity w coraz wikszym stopniu paranoj, powzi podejrzenie, e SS zawizaa spisek na j e g o ycie i usiuje go o t r u . ]

22 stycznia 1944 r. P o p o u d n i u w e z w a n o m n i e d o [ a m b a s a d o r a J a p o n i i ] , J e g o Eksce lencji Oshimy. O b e c n y by H e w e l . W i e c z o r e m w towarzystwie F i i h r e r a .

142

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Forte

143

25 stycznia 1944 r. Pojechaem s a m o c h o d e m do Krlewca na spotkanie z gauleiter e m K o c h e m . W i e c z o r e m h e r b a t k a u F i i h r e r a (towarzyszy n a m S e p p Dietrich).

31 stycznia 1944 r. W p o u d n i e t e l e f o n o w a dr W e b e r - j e d n o z p o m i e s z c z e n a szego gabinetu zniszczone wybuchem bomby.

1 lutego 1944 r. 27 stycznia 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . W i e c z o r e m z a p y t a e m F i i h r e r a , czy p o z w o l i b y m i n a wyjazd d o B e r l i n a . P o p r o s i m n i e , e b y m p r z y p o m n i a m u o tym j u t r o . Kiedy zapyta, na jak dugo, powiedziaem, e na dwa d n i . W r a z i e jakiej g w a t o w n e j p o t r z e b y b d m g w k a d e j chwili Tego d n i a M o r e l i z a n o t o w a : G o d z i n a 14.45, d o m e k wypoczyn kowy . P r z e m w i e n i e Szefa. W d w u g o d z i n n y m , u t r z y m a n y m w za dzierystym tonie przemwieniu Hitler przedstawi midzy innymi p o n u r y o b r a z przyszoci i wystpi z r e t o r y c z n deklaracj; o ile z d a rzy si najgorsze, stwierdzi, licz n a t o , e cay m j k o r p u s oficerski, z dobytymi sztyletami w doniach, otoczy m n i e o b r o n n y m krgiem. Nieoczekiwanie feldmarszaek von Manstein przerwa mu gono: Tak t e si s t a n i e , m e i n F u h r e r ! " Te d w u z n a c z n e s o w a s p o w o d o way zdymisjonowanie go ze stanowiska dowdcy G r u p y Armii, na k t r e nigdy j u n i c p o w r c i . 6 lutego 1944 r. 29 stycznia 1944 r. R a n o p o w r t d o Kwatery G w n e j . Z a s t a e m t a m dr. L e y a ( n o t o r y c z n e g o a l k o h o l i k a ) . Prosz, p r o s z , przesta pi. W i e c z r spdzi e m w towarzystwie F i i h r e r a (rozmawialimy o S p e e r z c i szpitalu). Wilczy S z a n i e c " . 17.40, zastrzyki j a k zwykle p r z e d w a n y m p r z e m w i e n i e m (jakie m a wygosi j u t r o p r z e d m i k r o f o n a m i r a d i a ) . P o w i e d z i a m i , e w n o c y n i e s p a z p o w o d u c i k i e g o [brytyjskiego] nalotu b o m b o w e g o na Berlin. 10 lutego 1944 r. G e n e r a [Rudolf] S c h m u n d t [od 1938 r . g w n y a d i u t a n t H i t l e 30 stycznia 1944 r. ra] z a c h o r o w a n a gryp; c h o r o b a z a a t a k o w a a m u z w a s z c z a d r o g i n o s o w e i z a t o k szczkow. W i e c z o r e m m i a 3 9 s t o p n i g o r c z k i , p o t e m n a w e t 39,6 s t o p n i a . O 22. 00 o t r z y m a e m i n f o r m a c j e o z n a c z n y c h z n i s z c z e n i a c h na pwyspie Schwanenwerdcr, wywoanych b o m b a r d o w a n i e m .
3 2

12.30, zastrzyki j a k zwykle p r z e d w a n y m p r z e m w i e n i e m ; t y m r a z e m m a j e wygosi d o g e n e r a w ( w liczbie o k o o 105).

p o w r c i . R a n o F u h r e r w e z w a m n i e i p o p r o s i o j a k i e leki. P o w i e dzia, e p r a g n i e dzieli c i e r p i e n i a n a r o d u z p o w o d u t r a g e d i i s p o w o d o w a n y c h b o m b a r d o w a n i a m i , j a za n i e p o w i n i e n e m w d a w a si w a d n e negocjacje z w a d z a m i , z a b r a o b y to b o w i e m zbyt w i e l e cza su. Wyjazd d o B e r l i n a .

2 lutego 1944 r. B e r l i n . K r t k i p r z e g l d z n i s z c z e w g a b i n e c i e , p o t e m n a Schwan e n w e r d e r . S s i e d n i d o m z r w n a n y z ziemi p r z e z m i n y l o t n i c z e .

144
11 lutego 1944 r.

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Forte

145

ci p i w i a r n i , ja z a p o j e c h a e m do R e g i n y " . T a m w z i m n y m i wil gotnym s c h r o n i e przeciwlotniczym s p o t k a e m wielu g e n e r a w , dr. G o e b b e l s a i innych. Brytyjczycy wysali n a d M o n a c h i u m b o m b o w c e , k t r e m i a y za k c i p r z e m w i e n i e H i t l e r a d o w e t e r a n w partyjnych. Z e stolicy

W p o u d n i c s p o t k a n i e z F u h r e r e m ; ma nieyt g r n y c h d r g od d e c h o w y c h i b r o n c h i t (czyby z a r a z i si od S c h m u n d t a ? ) . O 21.00 t t n o p o d s k o c z y o m u d o 84, t e m p e r a t u r a w y n o s i 36,7 s t o p n i a , lewa n o g a z a c z a d r e . P o d a e m m u T u s s a m a g n a kaszel. T y m c z a s e m R o s j a n i e wkroczyli na t e r y t o r i u m Polski. W p n o c n y c h W o s z e c h , p o d A n z i o , wojska a m e r y k a s k i e uchwyciy wty na razie przyczek, wszelkie za dziaania niemieckie zmierzajce d o j e g o likwidacji koczyy si n i e p o w o d z e n i e m . A n g l o - a m e r y k a skic b o m b y niszczyy fabryki a m u n i c j i o r a z i n n e z a k a d y p r z e m y s o w e , z w a s z c z a p r a c u j c e dla l o t n i c t w a . H i t l e r zacz d o p a t r y w a si w s z d z i e w o k siebie zdrajcw. Z n o t a t e k M o r e l l a o b e j m u j c y c h o k r e s od 12 do 16 l u t e g o wyni ka, e H i t l e r wyleczy si z p r z e z i b i e n i a , by j e d n a k b a r d z o z m c z o ny i w y c z e r p a n y , n a d t o d o k u c z a a mu k o l k a , s k u r c z e i b e z s e n n o . N i e m a l k a d y w i e c z r s p d z a z e s w o i m l e k a r z e m przy h e r b a c i e . 22 lutego 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . S p o t k a n i e z F i i h r c r c m j a k zwykle. W i e c z o r e m wyjazd p o c i g i e m d o M o n a c h i u m . [ N a k a r c i e i n f o r m a c y j n e j ] : c i n i e n i e krwi 140 m m , m w i , e czuje si d o b r z e , a d r e n i e lewej n o g i i rk u s t p i o .

Bawarii H i t l e r p o w r c i d o B e r c h t e s g a d c n , gdzie p o z o s t a d o p o o wy lipca 1944 r o k u . Z e w z g l d w b e z p i e c z e s t w a b u d y n k i rezydencji w B e r g h o f i e z a m a s k o w a n o z a p o m o c specjalnych siatek, wielkie o k n a z a otrzy m a y o s o n y . D o Wielkiej Sali w p a d a o j e d y n i e n i e c o p r z y m i o n e g o wiata. W n t r z a o w i e t l a n o e l e k t r y c z n i e . E w B r a u n zbulwersoway zmiany, jakie zauwaya u Adolfa. B a r d z o si p o s t a r z a , s t a si p o n u r y i z g o r z k n i a y . P r z y g a r b i si, j a k b y p o d b r z e m i e n i e m o g r o m n e g o c i a r u . J a k o n si c z u j e ? Ewa zapytaa Frau Jung, jedn z sekretarek Hitlera. - Nie chc pyta o to Morella, poniewa straciam do niego zaufanie, poza tym mierzi mnie o n " .

Przypisy
1

Wspomniany ju wczeniej prof. Paul Rostock (mial stopie generaa rezerwy) by dyrektorem Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu Berliskiego, konsultantem Wehrmachtu, szefem Urzdu do Spraw Nauki i Bada przy komisarzu Rzeszy do spraw zdrowia. Spotkanie, o ktrym mowa dalej, odbyo si w dawnej jadalni, budynku, w kt rym miecia si niegdy gospoda. Znajdowa si opodal gwnych zabudowa Wilczego Szaca", w II strefie bezpieczestwa OKW.

24 lutego 1944 r. P o w r c i e m o 15.00. U d a e m si d o g m a c h u F i i h r e r a " , p r z e b a d a e m p a c j e n t a A". W o b e c n o c i s w o i c h najbliszych w s p p r a cownikw F u h r e r udekorowa mnie Krzyem Rycerskim O r d e r u za Zasugi Wojenne. N a s t p n i e w piwiarni Biirgerbrau" suchali my p r z e m w i e n i a F i i h r e r a . D z i e Z a o e n i a N S D A P . F u h r e r o p u 1

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 545.

Wgry

147

s a b e z m t n i e n i e o k a p r a w e g o . P r o f e s o r przypisa t o d r o b n y m wy l e w o m krwi d o c i a a szklistego. N i e wydaje si j e d n a k , b y z o s t a y one spowodowane pkaniem naczynek krwiononych siatkwki". Z a o r d y n o w a m i e j s c o w e l e c z e n i e c i e p e m ; by m o e d w a razy d z i e n nie n a l e y s t o s o w a p o d g r z e w a n e e l e k t r y c z n i e o k a d y l u b n a w i e t l a nie s o l u x e m . W o b e c n o c i F i i h r e r a o m a w i a e m z prof. M o r e l e m kwesti r o d k w , k t r e m o g y b y z a p o b i e c p o w t a r z a n i u si p o d o b nych wyleww. Pacjentowi z a l e c o n o p r o w a d z e n i e t a k i e g o trybu ycia, Pobyt w B e r g h o f i e p o d k o p a z d r o w i e M o r e l l a . W j e g o z a p i s k a c h z o s t a t n i c h dni l u t e g o 1944 r. znajduj si w z m i a n k i o nieytach gar d a i g o r c z k o w a n i u . T y m c z a s e m H i t l e r t a k e czu si c o r a z gorzej. O d p o o w y l u t e g o zacz n a r z e k a n a p o w i k s z a j c e si z m t n i e n i e p r a w e g o o k a . P o w i e d z i a p n i e j dr. E r w i n o w i G i e s i n g o w i , e c i e r p i n a t p r z y p a d o o d o k o o 8 lat i jest o n a n i e u l e c z a l n a . M o r e l i w e z w a z B e r l i n a specjalist. 8 marca 1944 r. Berghof. W p o u d n i e zoyem Fiihrerowi relacj o [reyserce fil 3 marca 1944 r. Salzburg. Na tamtejszym dworcu oczekiwaem profesora Lohlei n a , o k u l i s t z kliniki u n i w e r s y t e c k i e j w B e r l i n i e , k t r y przyjecha z Giessen. Po zbadaniu Hitlera profesor Lhlein przedstawi nastpujc d i a g n o z : W t r a k c i e s z c z e g o w e g o wywiadu m e d y c z n e g o [ F u h r e r ] owiadczy, e o s t a t n i o o d c z u w a w p r a w e j g a c e o c z n e j lekki, kuj cy, lecz przejciowy bl. Oczywicie d u o czyta - z w a s z c z a p r z e d s n e m - t o t e szka k o r y g u j c e s t a r c z o w z r o c z n o , p r z e p i s a n e m u w r o k u 1935, p r z e s t a y j u s p e n i a swoj funkcj. G a k i o c z n e H i t l e r a nie wykazuj silnych o d r u c h w o b r o n n y c h przy w k r a p l a n i u le k w o r a z przy m i e r z e n i u c i n i e n i a w e w n t r z g a l k o w e g o " . B a d a n i e o k u l i s t y c z n e p r z e p r o w a d z o n e p r z e z L h l e i n a wykaza o p r z e j r z y s t o o r o d k w z a a m u j c y c h l e w e g o o k a , lecz r w n i e 9 marca 1944 r. Berghof. G w a t o w n y s p r p o m i d z y R i b b e n t r o p e m a d o w d c a m i , d o t y c z c y kwestii z a a t a k o w a n i a p r z e z n a s W o c h w . Wczoraj p r z e b a d a e m R i b b e n t r o p a . W p o u d n i e j a k zwykle z a a p l i k o w a e m F i i h r e r o w i zastrzyki. W i e c z o r e m z n w u s k a r a si n a b l e i n i e m i a w y p r n i e n i a ! O p n o c y p o d a e m mu 5 p i g u e k leku B o x b e r g e r o r a z 2 yki s t o o w e oleju z w t r o b y d o r s z a . mowej] L e n i Riefenstahl, D u c e o r a z [niemieckim lekarzu Mussoliniego] d o k t o r z e Z a c h a r i a e . W i e c z o r e m z o s t a e m wezwany przez F i i h r e r a , ktry n a r z e k a na silne wzdcie p o c z o n e z o d d a w a n i e m wiatrw [ostat nie dwa dni mia b a r d z o n e r w o w e ] . Z a p a l e n i e kurczowe. P o d a e m m u doylnie E u k o d a l i E u p a v e r i n o r a z d o u s t n i e dwie dawki k a l o m e l u . Wie c z o r e m ciepe okady. F u h r e r zaprosi telefonicznie E w [ B r a u n ] . przy k t r y m z o s t a o b y w y e l i m i n o w a n e n i e p o t r z e b n e n a p i c i e n e r wowe, zwaszcza w p o r z e poprzedzajcej b e z p o r e d n i o sen (byoby n a p r z y k a d w s k a z a n e o d p r a n i e si p s y c h i c z n e z a p o m o c lekkiej lektury d o poduszki)". Z zapiskw Morella wynika wszelako, e z a s t o s o w a si j e d y n i e d o n i e k t r y c h w s k a z a p r o f e s o r a L h l e i n a .

Wgry

148 14 marca 1944 r.

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

Wgry

149

ku t e r e n o m , skd mgby nastpi ich p r z e r z u t na k o n t y n e n t e u r o p e j ski i d e s a n t w rejonie Calais, okreli j a k o fortel sucy zmyleniu O K W Naley przyzna, e wykaza si trzewoci mylenia.

Berghof. Z a a p l i k o w a e m p o raz pierwszy p a c j e n t o w i A ' zastrzyk V i t a m u l t i n u f o r t e . Wczeniej by o s a b i o n y i w y c z e r p a n y , n i e s p a t e w nocy. P o z a s t r z y k u n a t y c h m i a s t ody. R o z m a w i a p r z e z d w i e godziny z ministrem spraw zagranicznych; przy obiedzie wyglda z d e c y d o w a n i e lepiej ni w p o u d n i e , p r o w a d z i oywion r o z m o w . N a s p o c z y n e k u d a si b a r d z o p n o . S p a d o b r z e , b e z zaywania l e k w uspokajajcych, t o t e sen oka za si zdrowy i odwieajcy. F u h r e r by n a d wyraz u k o n t e n t o w a n y !

21 marca 1944 r. Z a t e l e f o n o w a p a c j e n t A ' . U s k a r a si n a oczy.

23 marca 1944 r. Z a a p l i k o w a e m p a c j e n t o w i A ' zastrzyki j a k zwykle. S a m o p o c z u c i e d o b r e , s p a r w n i e d o b r z e . B o l a a g o gowa, w y p u s z c z a sa b e wiatry. M a s p o t k a n i e z ( R u m u n e m ) A n t o n e s c u n a z a m k u w Kless h e i m . R o z m a w i a e m z p r o f e s o r e m L h l e i n e m ; z a d a , aby F u h r e r p r z e z d w a m i e s i c e wypoczywa - ale to w y k l u c z o n e .

Od 15 do 18 m a r c a M o r e l i aplikowa Hitlerowi r u t y n o w e zestawy lekw w celu w z m o c n i e n i a j e g o o r g a n i z m u p r z e d s p o t k a n i e m z kierow n i c t w e m P r o t e k t o r a t u C z e c h i M o r a w (15 m a r c a ) , delegacj bugarsk (16 i 17 m a r c a ) oraz wgierskim r e g e n t e m M i k l s c m H o r t h y m (18 m a r ca). H i t l e r przedstawi H o r t h y e m u t w a r d e u l t i m a t u m i n a s t p n e g o d n i a wojska n i e m i e c k i e przystpiy do zajmowania Wgier. Hitler d e s p e r a c k o p o t r z e b o w a wieych si i energii, przygotowy wa b o w i e m swoich g e n e r a w d o oczekiwanej anglo-amcrykaskiej inwazji w p n o c n o - z a c h o d n i e j E u r o p i e . 20 m a r c a stenograf T h t za n o t o w a w swoim dzienniku: G o d z i n a 14.30; po zejciu na d gwny m i s c h o d a m i wsiedlimy d o czterech s a m o c h o d w . F u h r e r p o j e c h a pierwszym, w drugim u l o k o w a a si o c h r o n a , do trzeciego wsiedli j e g o lekarz osobisty M o r e l i i dr v o n Hasselbach. W czwartym aucie usiedli p o d p u k o w n i k [fotograf i filmowiec Walter] F r e n t z , [stenograf Ludwig] Krieger i ja. W r d nienej zadymki dotarlimy do z a m k u w Klessheim. Tu p o godzinie 15.00 F u h r e r wygosi t a m p r z e m w i e n i e d o gene raw i k o m e n d a n t w rejonw u m o c n i o n y c h na Z a c h o d z i e [...], byli t a m rwnie dwaj feldmarszakowie - v o n R u n d s t e d t i R o m m c l , a t a k e inni d o w d c y " . Hitler owiadczy im, e spodziewa si l d o w a n i a Sprzy mierzonych w Bretanii albo w N o r m a n d i i ; ruchy nieprzyjacielskich wojsk

24 marca 1944 r. Do z a m k u w K l e s s h e i m ( w r a z z Z a c h a r i a c i v o n K i l l i n g e r e m * ) , gdzie A n t o n e s c u bawi d r u g i d z i e . P o p r o s i m n i e o V i t a m u l t i n ! R w nie spotkanie z v o n R i b b e n t r o p c m .

26 marca 1944 r. Berghof. Z a a p l i k o w a e m p a c j e n t o w i A ' d o m i n i o w y zastrzyk Vitamultinu forte. P o t e m von R i b b e n t r o p . P r z e z kilka pierwszych d n i k w i e t n i a M o r e l i , j a k m o n a d o m n i e mywa, p o w i c a wicej uwagi R i b b e n t r o p o w i , F r a u E m m i e G r i n g , a n a w e t H i m m l e r o w i anieli p a c j e n t o w i A".
* Manfred von Killinger, ur. 14 VII 1886, byl do 1939 r. konsulem generalnym Niemiec w San Francisco, nastpnie posem Rzeszy w Sowacji, od 1941 r. za
w Budapeszcie. 2 IX 1944 popeni samobjstwo po zdobyciu przez Rosjan sto

licy Rumunii.

150 6 kwietnia

Tajne dzienniki lekarza Hitlera 1944 r.

Berghof. O 1.30 w e z w a a m n i e do siebie F r a u G r i n g . Z a a p l i k o w a e m jej t e r o d k i , k t r e zwykle o t r z y m u j e p a c j e n t A". N a p o m k n e m Fiihrerowi, e przestrzeganie m o n o t o n n e j diety przepisa nej p r z e z Z a b e l a s p o w o d u j e , i j e g o o d e k o d w y k n i e o d obfitszego i z a w i e r a j c e g o wicej kalorii p o y w i e n i a .

Lk przed inwazj
N i m n a d e s z a w i o s n a , M o r e l i by j u c h o r y . D r R i c h a r d W e b e r w s p o m i n a p n i e j , e n a s z z a c n y stary d o k t o r e k u c i e k w c h o r o b " . W k a d y m r a z i e - p o d k r e l a - w c a l e n i e b y o z n i m a t a k le, jak utrzymywa. Wezwa mnie, proszc, ebym go zbada. Powiedzia, e czuje si n i e z d r w , gdy j e d n a k z n a l a z e m si w k w a t e r z e H i t l e r a , zacz m n i e , j a k t o mwi, p r o m o w a . Z o s t a e m p r z e d s t a w i o n y najbliszym w s p p r a c o w n i k o m F i i h r e r a , a przy jakiej okazji n a w e t j e m u s a m e m u . W t e n s p o s b s t a e m si w j e g o o t o c z e n i u o s o b z n a n . D o m y l a m si, e M o r e l i w skrytoci d u c h a z a m i e r z a m n i e w y p r o m o w a , p o czym, w sprzyjajcych o k o l i c z n o c i a c h , p r z e k o n a H i t l e r a , i o n , M o r e l i , p r z e s t a by j u n i e z b d n y i m o e o p u c i j e g o wit. W t e d y j a m u s i a b y m g o z a s t p i " . M o r e l i z a i s t e n i e s z c z d z i wysikw, b y u z n a n o g o z a c z o w i e ka c i e r p i c e g o . 12 m a j a 1944 r. w licie do m i n i s t r a g o s p o d a r k i Wal t e r a F u n k a o p i s a swj s t a n z d r o w i a w s p o s b n a d e r d r a m a t y c z n y i budzcy wspczucie. O d k d miesic t e m u zmogo m n i e zapale nie puc - tumaczy - po ktrym m u s i a e m natychmiast podj swoje z w y k e zajcia, m o j e d o l e g l i w o c i k a r d i o l o g i c z n e w y w o a n e n i e u s t a n n y m p r z e b y w a n i e m w b u n k r a c h i b a r a k a c h j e s z c z e si p o g b i y . M u s i a e m by c z o w i e k i e m dyspozycyjnym w t r a k c i e w i e l u wizyt p a s t w o w y c h , c o n i e w t p l i w i e p r z y c z y n i o si d o p o g o r s z e nia stanu mojego zdrowia. I n n y m czynnikiem przypieszajcym

7 kwietnia

1944 r.

Odwiedziem Frau Gring. Potem u ministra spraw zagranicz nych R i b b e n t r o p a w j e g o r e z y d e n c j i w F u s c h l ; w s t r z y k n e m mu d o m i n i o w o g l u k o z . H i m m l e r j a k zwykle. 9 kwietnia

1944 r.

Berghof. P o d a e m p a c j e n t o w i A " t o c o zwykle.

10 kwietnia

1944 r.

Berghof. P a c j e n t o w i A " z a a p l i k o w a e m V i t a m u l t i n f o r t e . 20 kwietnia 1944 r.

S p a e m b a r d z o k i e p s k o , tylko p r z e z d w i e godziny, wstrzykn e m sobie (sam) kamfor.

21 kwietnia

1944 r.

Z a y e m 20 kropli E s d e s a n u , p o t e m d o d a t k o w o jeszcze 11 kro pli. S p a e m tylko od 1.00 do 6.00.

152

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Lk p r z e d inwazj

153

m o j c h o r o b j e s t zbyt w y s o k i e p o o e n i e r e z y d e n c j i n a O b e r s a l z b e r g u , n o i t e n i c k o c z c e si n i e n e l u b d e s z c z o w e d n i o r a z wiejcy b e z p r z e r w y fen [...]. Z a u w a y e m r w n i e - k o n t y n u o w a - e s z t u c z n y d y m wytwa r z a n y w c e l a c h m a s k u j c y c h p r z e z f u m i g a t o r y d z i a a n a d w y r a z nie korzystnie na drogi o d d e c h o w e , na dobitk za szkodzi te sercu. P r z e z c a e t y g o d n i e o k o l i c a bya s p o w i t a d y m e m ; z a s o n d y m n sta w i a n o c z s t o k i l k a k r o t n i e w cigu j e d n e g o d n i a . Najgciej zady m i o n y m t e r e n e m by n a t u r a l n i e Berghof. W efekcie c o r a z czciej brakowao mi tchu. Wchodzc po schodach, musiaem przystawa c o kilka s t o p n i , o s t a t e c z n i e za, z p o w o d u dusznicy, s p d z a e m n o c a m i wicej c z a s u p o z a k i e m ni w k u . Z r o b i e m s o b i e b a d a n i e E K G , wyniki byy b a r d z o n i e d o b r e . M u s z by p r z y g o t o w a n y n a n a j g o r s z e . J e d y n i e z e w z g l d u n a F i i h r e r a o d o y e m w c z a s i e swoje l e c z e n i e , k t r e i t a k o k a z a o si m a o e f e k t y w n e , gdy kilku l e k a r z y wzywanych p r z e z e m n i e w cigu o s t a t n i e g o p r o c z a ( p o o w a z n i c h to p r o f e s o r o w i e m e d y c y n y ) n i e p o t r a f i o trafi ig w m o j e yy; u d a w a o i m si t o d o p i e r o p o w y k o n a n i u n i e z l i c z o n e j liczby n a k u . P o niewa w tak zaawansowanym stadium choroby p o m a g a mi jedynie s t r o f a n t y n a w z a s t r z y k a c h ( t e za m o n a p o d a w a j e d y n i e d o y l n i e ) , m u s i a e m p o p r o s i o przyjazd m o j e g o d r . W e b e r a , k t r y najzrczniej w y k o n u j e iniekcje. O n j e d e n zawsze i b e z a d n y c h p r o b l e m w z n a j d o w a m o j e yy. F u h r e r p o z w o l i m i r w n i e p r z e n i e si n a d , d o B e r c h t e s g a d e n e r H o f ; p r z e b y w a n i e 4 5 0 m niej jest p o prostu znacznie dla m n i e zdrowsze".

Twarz m i a yw, p o z b a w i o n m a s k o w a t e g o w y r a z u , s p o j r z e n i e n o r m a l n e , c e r n a t u r a l n , n i e d r a y m u r c e i nie p o w c z y n o g " . S k d i n d j e d n a k sam Hitler owiadczy w ostatnich d n i a c h lipca 1944 r., e n a p o c z t k u m a j a d o l e g a o m u n i e o p a n o w a n e d r e n i e lewej n o g i , n a w e t gdy lea w k u . J e d n o w s z a k e jest p e w n e : w m a j u 1944 r . p a c j e n t A ' m i a si lepiej od swojego l e k a r z a . O b e c n i e c o d z i e n n i e w p o u d n i e w j e d a m na g r , eby s p o t k a si z F u h r e r e m - z a n o t o w a M o r e l i 12 m a j a . P o d a j m u leki, p o czym najczciej o k o o g o d z . 1 4 p o w r a c a m d o h o t e l u . P o t e m k a d si d o k a i d o k o c a d n i a o d p o c z y w a m , d a j c n i e c o w y t c h n i e n i a swojej starej p i k a w i e . C h c by w f o r m i e , eby m c towarzyszy F i i h r e r o w i w j e g o p o d r a c h " * . 15 m a j a p r o f e s o r L a v e s l i s t o w n i e yczy M o r e l l o w i szybkiego p o w r o t u do zdrowia. 5 czerwca napisa do niego z Berlina dr Weber, zalecajc l e e n i e w k u p r z y n a j m n i e j p r z e z 18 g o d z i n d z i e n n i e i za s t p i e n i e strofantyny, p r z y n a j m n i e j p r z e z p e w i e n czas, D i g i l a m i d e m . Z e w z g l d u na t o , e ma P a n w t e i c i e n k i e yy - o s t r z e g - m u s i P a n r w n i e m i e w i a d o m o , i by m o e p r z e z p e w i e n czas apli k o w a n i e P a n u z a s t r z y k w s t a n i e si n i e m o l i w e " .

5 maja 1944 r. M i m o moich nalega ( F u h r e r ) kategorycznie odmawia brania masay. C o d z i e n n y cakowity 10-godzinny wypoczynek, w e d l e zalece. Twierdzi, e nie m o e ka si wczenie spa, p o n i e w a trwaj naloty b o m b o w e na n i e m i e c k i e miasta. Zgodzi si zmniejszy swoj d z i e n n porcj pynw do 1200 cm szeciennych. Stwierdziem lekki o b r z k na p r z e d n i e j powierzchni goleni, wyczuwalny p o d naciskiem palca.

T o w a n i e w t e d y d r W e b e r z a s t p i p o r a z pierwszy M o r e l l a . W r o k u 1967 w s p o m i n a : G d y w maju 1944 r. u j r z a e m H i t l e r a , w y d a mi si rzeki i d o b r e g o z d r o w i a . N i e z a u w a y e m u n i e g o a d nych n i e p o k o j c y c h objaww, o k t r y c h t a k wiele o s t a t n i o si m w i .

List Morella do Funka z 12 V 1944; National Archwes, Washington, sygn. mi krofilmu T-253, rolka 40, s. 1913-1915.

154 9 maja 1944 r.

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Lk p r z e d inwazj

155

snych funduszy. N a p r o c e s i e n o r y m b e r s k i m L a m m e r s z o s t a skaza ny na 20 lat w i z i e n i a 1 .

P o d r n a g r d o B e r g h o f u . P a c j e n t A " o d c z u w a b l gowy p o s t r o n i e lewej. D r m u n o g i ( n i e b a w e m n a s t p i inwazja, p r o b l e m tylko, g d z i e ) . D r G o e b b e l s w wietnej f o r m i e .

3 czerwca 1944 r. l u b G r e t l B r a u n z b r i g a d e f u h r e r e m SS, F e g e l e i n e m .

1 1 , 1 2 , 1 4 , 1 6 , 18 i 20 m a j a M o r e l i o d w i e d z a H i t l e r a , wstrzyku j c m u g l u k o z , T e s t o v i r o n , V i t a m u l t i n - C a l c i u m , Tonofosfan, S e p t o j o d o r a z wycig z w t r o b y . H e r m a n n F e g e l e i n 1 stycznia 1944 r. z o s t a o f i c e r e m c z n i k o w y m H i m m l e r a w K w a t e r z e G w n e j F i i h r e r a . U r o d z i si 3 0 p a d z i e r n i k u 1906 r . w A n s b a c h . M a r g a r e t e ( G r e t l ) B r a u n ( u r o d z o n a 21 maja 1944 r. O b i a d n a g r z e . P o p o u d n i u d o R c i c h e n h a l l , C a f e F l o r a " . Przy j e c h a d r R i c d e l , eby p o r o z m a w i a o m i k r o s k o p i e e l e k t r o n o w y m . 24 maja 1944 r. O d w i e d z i e m pacjenta A', p o t e m do Rcichenhall z dr. Riedlem; o g l d a e m n i e r u c h o m o c i w Bayrisch i G r o s s - G m a i n ( c h o dzio o znalezienie odpowiedniego budynku do zainstalowania mi kroskopu). 31 s i e r p n i a 1915 r. w M o n a c h i u m ) bya m o d s z siostr E w y B r a u n . Moreli pozostawa we wrcz znakomitych stosunkach z Fegeleinem; kryy n a w e t p o g o s k i , e p o d a r o w a m o d e j p a r z e p r e z e n t l u b n y 0 w a r t o c i 50 tys. r e i c h s m a r e k . 29 k w i e t n i a 1945 r. F e g e l e i n z o s t a r o z s t r z e l a n y w B e r l i n i e za d e z e r c j .

Przypisy
1

W 1951 r. kar t zagodzono do 10 lat; w 1954 r. Lammers zosta zwolniony

z wizienia. Zmar w 1962 r. w Dusseldorfie.

M o r e l i p o d d a H i t l e r a r u t y n o w y m b a d a n i o m 26, 2 8 i 3 0 m a j a . 27 maja 1944 r. U r o d z i n y m i n i s t r a L a m m e r s a [szedziesite p i t e ] . O d w i e d z i em Hewela.

U r o d z o n y 2 7 m a j a 1879 r . d r H a n s L a m m c r s by p r a w n i k i e m i m i n i s t r e m , szefem K a n c e l a r i i R z e s z y o r a z k o r p u s u suby cywilnej Niemiec. Hitler podarowa mu w prezencie urodzinowym wynajmo w a n y p r z e z n i e g o d o m myliwski w S c h o r f h c i d e ( w r a z z e s p o r y c h r o z m i a r w p a r c e l ) o r a z 600 tys. r e i c h s m a r e k , k t r e wypaci z wa-

Wilk p o w r a c a d o kryjwki

157

H i t l e r , ktry z n w z a p a d na zdrowiu, p o z o s t a w Bcrghofie. A n n i W i n t e r , j e g o d a w n a g o s p o d y n i d o m o w a , p r z e r a z i a si z m i a n a m i w wygldzie F i i h r e r a . By t a k o s a b i o n y i wyniszczony, e nie m g t e o p a n o w a d r e n i a r a m i o n p r z y p o m i n a j c y c h w s k i e patyki, j a k i e maj s t r a c h y n a w r b l e " . N a w c z e s n y o b i a d zjada t a l e r z z u p y z bia ej fasoli o m a s z c z o n e j yk oleju, n a d r u g i e d a n i e z a k i l k a n a c i e listkw saaty. S a m a p a n i widzi - utyskiwa - e nie podaj mi wszyst k i e g o , c o l u b i . P r o s z p o k a z a im, c o i j a k p o t r a f i p a n i d l a m n i e Ldowanie Sprzymierzonych w N o r m a n d i i nastpio tu po godz. 0.00 w nocy z 5 na 6 czerwca 1944 r. Byo to decydujce u d e r z e nie alianckie, ale H i t l e r z n a c z n i e wczeniej zlekceway n i e b e z p i e c z e stwo inwazji, k t r e j w Bcrghofie nigdy nie t r a k t o w a n o z naleyt p o wag. M o r e l i nie w s p o m n i a o niej n a w e t s o w e m w swoich z a p i s k a c h . H i t l e r a o b u d z o n o jak zwykle d o p i e r o wczesnym p o p o u d n i e m , p o czym o t r z y m a on (jak zwykle) doylnie p o d w j n d a w k glukozy. ugotowa". Frau Winter upieka mu nieco cieniutkich placuszkw z j a b k a m i , k t r e H i t l e r n a t y c h m i a s t apczywie p o c h o n , j a k b y o d m i e s i c y g o d o w a . M o r e l i , leczc H i t l e r a , w s p p r a c o w a z t y m homeopat, profesorem Zabelem z Berchtcsgaden - wspominaa Frau Winter. - Zatrudni on na Obersalzbergu specjalnego kucha rza, k t r y z a j m o w a si wycznie p r z y r z d z a n i e m p o t r a w dla F i i h r e r a - czyli t a l e r z y k a fasolwki i m i s e c z k i s a a t y ! "

Wilk powraca do kryjwki

L e k a r z i j e g o p a c j e n t p r z e s t r z e g a l i rutyny: M o r e l i wypoczywa w p o o o n y m w d o l i n i e h o t e l u , c h o n c wiee i m n i e j r o z r z e d z o n e p o w i e t r z e , F u h r e r za, k t r y p r z e b y w a w r e z y d e n c j i u s y t u o w a n e j p o n a d 4 0 0 m wyej, s p r a w o w a r z d y n a d s w o i m k u r c z c y m si im p e r i u m . Co pewien czas lekarz przyjeda na gr, wyposaony w c z a r n y k u f e r e k o r a z k o m p l e t strzykawek; a p l i k o w a d y k t a t o r o w i zastrzyki. O n i j e g o p a c j e n t uwaali, e s n i e z b d n e dla z d r o w i a . N i e b a w e m na francuskiej ziemi wyldowao milion onierzy brytyjskich i a m e r y k a s k i c h . W n o c y z 15 na 16 c z e r w c a N i e m c y rozpoczli ostrzeliwanie Londynu odwetow broni V". W ostat nim tygodniu miesica najwiksza niemiecka G r u p a Armii, ro dek", zostaa rozbita na froncie wschodnim. Przez powstay wyom r u n a natychmiast lawina Rosjan, zmierzajc przez t e r e n y Polski ku g r a n i c y Rzeszy.

8 czerwca 1944 r. P r z y z n a n o m i Krzy Wielki Oficerski b u g a r s k i e g o K r l e w s k i e g o O r d e r u A l e k s a n d r a . Z a a p l i k o w a e m p a c j e n t o w i A " zastrzyki. Odwiedziem Frau Gring.

10 czerwca 1944 r. B e r c h t e s g a d e n . Wizyta u p a c j e n t a A ' , l e c z y e m t e E w B r a u n ( s t r o f a n t y n a d o y l n i e , c i n i e n i e krwi 110). 1 6 c z e r w c a M o r e l i p o l e c i a s a m o l o t e m d o swoich z a k a d w far m a c e u t y c z n y c h w O l m i i t z , gdzie r o z m a w i a z d r . L e o n a r d o C o n t i m , p o czym 1 9 c z e r w c a p o w r c i d o h o t e l u w B e r c h t e s g a d e n . N a j w y r a n i e j s t a n z d r o w i a H i t l e r a p o l e p s z y si. M o r e l i p o z o sta w d o l i n i e p r z e z cay n a s t p n y tydzie, n i c b a d a j c w t y m c z a s i e

158

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Wilk p o w r a c a d o kryjwki

159

s w o j e g o p a c j e n t a . P o c h o n i t y by z r e s z t s p r a w instalacji m i k r o s k o p u e l e k t r o n o w e g o . " P o d d a H i t l e r a r u t y n o w y m b a d a n i o m (po c z o n y m z a p l i k o w a n i e m l e k w ) 2, 3, 5, 6, 8, 11 i 13 c z e r w c a . 6 lipca 1944 r. B e r c h t e s g a d e n . P a c j e n t A ' , nic n o w e g o . Wezwa m n i e Z e i t z l e r * . 14 lipca 1944 r. L o t [wraz z H i t l e r e m ] z B e r c h t e s g a d e n , t z n . z S a l z b u r g a , do W i l c z e g o S z a c a " [w G i e r o y ] . P a c j e n t A' n a b a w i si grypy i za p a l e n i a s p o j w e k o b u o c z u . D o l e w e g o o k a d o s t a o si n i e c o s z a m p o n u , wywoujc silne z a p a l e n i e . Z a a p l i k o w a e m r o z t w r k o k a i n y z a d r e n a l i n (Targesin). T e g o d n i a H i t l e r o p u c i B e r g h o f - j a k si o k a z a o , na z a w s z e i p o w r c i s a m o l o t e m do K w a t e r y G w n e j w G i e r o y . W y d a w a o si, e tylko j e g o o b e c n o n a W s c h o d z i e m o e p o w s t r z y m a r a d z i e c k i n a p r . N a czas l o t u zasony w o k n a c h k a b i n y p a saerskiej zostay szczelnie zacignite. H i t l e r nic n i e widzia i, p r a w d powiedziawszy, n i e chcia n i c z e g o o g l d a . By m o e zreszt o d czuwa n a d w r a l i w o na wiato, o k r e l a n e w m e d y c y n i e nazw fotofobia. R o k wczeniej - w s p o m i n a dr G i e s i n g w l i s t o p a d z i e 1945 r. p o r z u c i d o t y c h c z a s o w p r a k t y k o d b y w a n i a p o d r y inspekcyjnych, m i m o e p r z e d wojn z n a j d o w a u p o d o b a n i e w t a k i c h wyjazdach. * Kurt Zeitzler, genera pukownik. Urodzony 9 VI 1895. Od wrzenia 1942 r. szef Sztabu Generalnego. Zawiedziony strategi Hitlera na froncie wschodnim, ob szarze, ktry Sztab Generalny uwaa wycznie za wasny teatr wojenny, 30 VI 1944 poda si do dymisji. Hitler nie zareagowa na w gest, ale po zama chu na swoje ycie powoa w jego miejsce Guderiana. Zeitzler zmar we wrze niu 1963 r.

Z a m i e s z k a w b u n k r z e , d o w i a d u j c si o wszystkim, o s u k c e s a c h i p o r a k a c h , za p o r e d n i c t w e m telegrafu i r a d i a . O d t d nigdy ju nie zo baczy niczego n a w a s n e oczy. N a r z u c i sobie izolacj, b y n a j m n i e j n i e p o w o d o w a n y w z g l d a m i b e z p i e c z e s t w a . R o z w i n o si u n i e g o co, c o m o n a n a z w a m e n t a l n o c i b u n k r o w . S c h r o n sta si j e d y n y m miejscem, w k t r y m p o w i e t r z e m i a o o d p o w i e d n i dla n i e g o t e m p e r a t u r i w i l g o t n o ( u t r z y m y w a n dziki s y s t e m o m klimatyzacyjnym), i j e d y n y m , w k t r y m m g s w o b o d n i e p r a c o w a i myle". W Wilczym S z a c u " o c z e k i w a g o p e r s o n e l . J a k t u t e r a z p i k n i e - z a p i s a w s w o i m d z i e n n i k u s t e n o g r a f T h t . - W s z d z i e a kipi o d b u j n e j , soczystej zieleni. Lasy t c h n w p r o s t n i e z i e m s k i m s p o k o jem. D r e w n i a n e baraki, w tym rwnie i nasz, o b u d o w a n o wewntrz cegami, aeby uzyska o c h r o n przed o d a m k a m i b o m b 1 . Czujemy si t u wszyscy z n a k o m i c i e . K w a t e r a s t a a si j a k b y n a s z y m d r u g i m domem". Potwierdza to opinia Morella:

18 lipca 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . P r z e b y w a t u p a c j e n t A ' , ycie toczy si u t a r t y m t o r e m . S p a d o b r z e i czuje si d o b r z e .

Przypisy
1

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 587.

Bez s z w a n k u

161

k t o krzyczy, chyba by to f e l d m a r s z a e k Keitel: G d z i e jest F i i h r e r ? ! N a s t p n i e rozlegy si krzyki i jki r a n n y c h " . W a n i e wtedy H i t l e r faktycznie z a p a d n a zdrowiu, j e g o p o p r z e d n i e dolegliwoci miay b o w i e m p o d o e wycznie n e u r o t y c z n e .

Bez szwanku
20 lipca 1944 r. o k o o g o d z . 13 n i e m o l i w e s t a o si r e a l n e . N a gle rozleg si straszliwy h u k - w s p o m i n a M o r e l i w licie do o n y . Wtedy krzyknem do ordynansa: 0 ! Zlokalizowali nas! To wybuch b o m b y ! - A l e o r d y n a n s stwierdzi: N i e , p r o s z p a n a , j a p a m i t a m t e n o d g o s z I wojny, to b y o c o i n n e g o . W tej s a m e j chwili do p o k o j u wbieg sucy H i t l e r a . Szybko, p a n i e p r o f e s o r z e ! M u s i p a n n a t y c h m i a s t u d a si d o F i i h r e r a ! " G r u p a niezadowolonych oficerw d o k o n a a z a m a c h u b o m b o w e g o n a ycie H i t l e r a . B a r a k , w k t r y m p r z e b y w a , z o s t a d o szcztnie zniszczony, a p o t u r b o w a n i i o k a l e c z e n i wojskowi leeli p o k o t e m , k r w a w i c z r a n n a r o z t r z a s k a n y c h p o d o g a c h . W sali narad - zanotowa tego dnia stenograf Tht - przed konferencj pukownik hrabia von Stauffenberg umieci p o d stoem z m a p a mi teczk zawierajc b o m b z zapalnikiem czasowym; postawi j t u o b o k n g t e g o b i e d a k a B e r g e r a " . H e i n r i c h B e r g e r by r w nie stenografem . P a m i t a m , e rozleg si j a k b y g r z m o t p i o r u n a - w s p o m i n a p n i e j inny stenograf, H e i n z B u c h h o l z . - Towarzyszy m u j a s n o ty bysk i gsty d y m , k t r y n a t y c h m i a s t zacz b u c h a c o r a z wikszy m i k b a m i . D u y s t , n a k t r y m r o z o o n o wszystkie m a p y sytu acyjne i w o k k t r e g o stali u c z e s t n i c y n a r a d y (siedzielimy tylko my, s t e n o g r a f o w i e ) , z o s t a zniszczony. Po chwili ciszy u s y s z a e m , e
1

20 lipca 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . O 11.15 o d w i e d z i e m p a c j e n t a A' i j a k zwy k l e z a a p l i k o w a e m m u zastrzyki. P o t e m t e n Attentat d o k o n a n y z a p o m o c b o m b y ! Z a m a c h n a ycie F i i h r e r a ! ( P o tym w y d a r z e n i u t t n o 72. U d z i e l i e m p o m o c y i podjem leczenie. Zosta ranny.) Wizyta D u c e . O f i c e r o w i e , k t r z y j e s z c z e kilka m i n u t w c z e n i e j p r z y s u c h i w a l i si s o w o m H i t l e r a , wychodzili c h w i e j n y m k r o k i e m z e z n i s z c z o n e g o b a r a k u , krwawic n a s k u t e k o d n i e s i o n y c h o b r a e . R c e o r a z twa r z e m i e l i o s m a l o n e i p o p a r z o n e , wosy p o k r y t e t a w y m n a l o t e m , m u n d u r y b r u d n e i pokiereszowane. Bergera natychmiast przewie ziono do szpitala i a m p u t o w a n o mu obie nogi. L e k a r z e F i i h r e r a przybyli na miejsce n a t y c h m i a s t - w s p o m i n a B u c h h o l z . - S p o d sk r y j e g o n g , g w n i e p r a w e j , wydobyli p o n a d sto d r z a z g d b o w y c h p o c h o d z c y c h z r o z u p a n e g o s t o u . O n j e d n a k z d a w a si n i e o d c z u w a b l u . R w n i e z n a j d o w a si w s t a n i e s z o k u ; n i e m g uwierzy, e w y s z e d c a o z tej m a s a k r y " . M o r e l i p o b i e g c o t c h u d o p o m i e s z c z e sypialnych b u n k r a . H i t l e r p o w i t a g o w y g o s z o n s z y d e r c z y m t o n e m uwag: N i c t a k i e g o m i si w a c i w i e n i e s t a o " . M w i c t o , u m i e c h n si k r z y w o . W chwil p n i e j u m i e c h w p r z e o b r a z i si w zowieszczy g r y m a s . M n i e zabi nie m o n a ! - w r z a s n - j e s t e m niemiertelny!" Moreli o p a t r z y m u o b r a e n i a . P o m g zdj p o d a r t y n a strzpy, o s m a l o n y

162

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Bez s z w a n k u

163

m u n d u r . P a n i c M o r e l i , lepiej si z b i e r a j m y - r z e k i H i t l e r - l a d a chwila p r z y b d z i e t u M u s s o l i n i " . Kilka d n i p n i e j H i t l e r o d w i e d z i o c a l a y c h z z a m a c h u ofice r w p r z e b y w a j c y c h w szpitalu w o j s k o w y m w K a r o w i e ( K a r l s h o f ) o p o d a l K t r z y n a . N a zdjciach w i d z i m y R u d o l f a S c h m u n d t a , ole p i o n e g o i ze straszliwie p o p a r z o n twarz, j a k ciska o b u r c z p r a w i c H i t l e r a . Z a t r z y m u j c si przy A s s m a n n i e , f u h r e r p o w i e d z i a : C , m o i p a n o w i e ? K a d y z tu lecych o d n i s c i k i e r a n y , a j e d n a k to n i e w a s c h c i a n o zgadzi. Tamci dybali na m o j e i tylko m o j e ycie, a j e d n a k w y s z e d e m z opresji b e z s z w a n k u . Od p o c z t k u w o j n y w r o gowie p r b o w a l i c z t e r o k r o t n i e z a a t w i m n i e w p o d o b n y s p o s b , r a z a d o b r z e , lecz nigdy im si to n i e u d a o " . T y m c z a s e m m e d y c z n e s k u t k i w y b u c h u o k a z a y si z g o a n i e o c z e k i w a n e . D r e n i e lewej n o g i H i t l e r a s a m o i s t n i e u s t p i o . J a kim cudownym sposobem - wspomina jedenacie dni pniej w rozmowie z generaem Jodlem, ktrej przebieg skrupulatnie no t o w a l i s t e n o g r a f o w i e - szok, j a k i e g o d o z n a e m w chwili e k s p l o z j i , n i e m a l c a k o w i c i e wyleczy m i n e r w y . T o p r a w d a , n a d a l o d c z u w a m l e k k i e d r e n i e w lewej n o d z e , z w a s z c z a jeli n a r a d y w o j e n n e c i g n si p o n a d m i a r , a l e p o p r z e d n i o t a n o g a t r z s a m i si n a w e t w t e dy, k i e d y l e a e m w k u . W s t r z s n i e m a l b e z r e s z t y z l i k w i d o w a to drenie - naturalnie, daleki jestem od polecania komukolwiek takiej terapii"2. N a l e y z a t e m stwierdzi, c d r e n i e k o c z y n H i t l e r a m i a o n i e wpliwic p o d o e n e r w i c o w e . J e d n a k e n a s t p s t w e m g b o k i e j r a n y citej gowy, j a k o d n i s , byy u s z k o d z e n i a u c h a w e w n t r z n e g o . O d t d j e g o gaki o c z n e n i e u s t a n n i e o b r a c a y si g w a t o w n i e w p r a w o ( o c z o p l s ) . P r z e b y w a j c w s a m o t n o c i , f u h r e r d o z n a w a w r a e n i a , e p r z e w r a c a si w t y m samym kierunku. Pewnego wieczora, przed z a p a d n i c i e m z m r o k u ,

wybra si n a p r z e c h a d z k , p o czym d w u k r o t n i e b e z w i e d n i e zboczy z l e n e j cieki \ 20 lipca 1944 r. (memorandum sporzdzone pismem maszynowym)

[ R a n o ] P a c j e n t A". Z a a p l i k o w a e m m u k r o p l e d o o c z u ; z a p a l e nie spojwek w prawym oku. [Po z a m a c h u ] G o d z i n a 13.15; t t n o 7 2 . G o d z i n a 20.00; t t n o 100, m i a r o w e , d o b r z e w y p e n i o n e , c i n i e n i e krwi 165/70 m m H g . P o t r a k t o w a e m o b r a e n i a penicylin w p r o s z k u . P r a w e p r z e d r a m i m o c n o o b r z m i a e ; z a s t o s o w a e m o k a d y z kwaniego o c t a n u glinu. Z a o b s e r w o w a n y wczeniej p o d s k r n y wylew krwi na prawej goleni ustpi. Po w e w n t r z n e j s t r o n i e t r z e c i e g o i c z w a r t e go p a l c a lewej n o g i g b o k i e o p a r z e n i e z m a r t w i c . O p a t r z y e m je. C z c i o w o o s m a l o n a p o w i e r z c h n i a potylicy z o p a l o n y m i w o s a mi, na ydce o p a r z e n i e drugiego stopnia wielkoci doni, jak rwnie liczne s t u c z e n i a o r a z z r a n i e n i a skry. L e w e p r z e d r a m i , n a k t r y m u p r z e d n i o z a u w a y e m wylew krwi, jest m o c n o o b r z m i a e ; p a c j e n t p o r u s z a nim jedynie z trudnoci. Z a o r d y n o w a e m dwie tabletki O p t a l i d o n u ( d o n a t y c h m i a s t o w e g o z a y c i a ) o r a z d w i e yki s t o o w e Brom-Nervacitu przed snem .
4

D a l e k o s i n e skutki psychologiczne z a m a c h u o k a z a y si n a d e r i n t e r e s u j c e . M a j o r C o r t e z F. E n l o e jr, k t r y z r a m i e n i a w y d z i a u medycznego US Strategie Bombing Survey przesuchiwa niemal wszystkich lekarzy Hitlera, napisa pniej: G r u p a Prusakw, wyznaw c w starej szkoy, k t r a u s i o w a a z g a d z i skrytobjczo H i t l e r a , przyczynia si w z n a c z n e j m i e r z e do klski N i e m i e c . D o k o n a n y p r z e z nich z a m a c h u r u c h o m i w umyle t e g o a m o r a l n e g o i nieprzewidywal n e g o c z o w i e k a a c u c h reakcji psychologicznych, w n a s t p s t w i e cze go fuhrer o d i z o l o w a si od swoich d o r a d c w i przyjaci. Z a m a c h

164

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Bez s z w a n k u

165

d o p r o w a d z i ! r w n i e d o s t o p n i o w e j d e g e n e r a c j i j e g o mylenia. O s t a t e c z n i e reakcje te uwiziy H i t l e r a w labiryncie j e g o wasnych obsesji, pozostawiajc m u s a m o z n i s z c z e n i e j a k o j e d y n d r o g u c i e c z k i " * . G o e b b e l s p o t w i e r d z i t d i a g n o z w r o z m o w i e z m i n i s t r e m fi n a n s w Rzeszy, S c h w e r i n e m von Krosigkicm, ktry w kwietniu 1945 r. z a n o t o w a w s w o i m d z i e n n i k u : D z i e 20 lipca p o z o s t a w i p i t n o n a j e g o z d r o w i u fizycznym - n a d a l n i e m o e p o s u g i w a si j e d n z rk ze w z g l d u na jej d r e n i e - o r a z na p s y c h i c z n y m . P o t n i e z a w i e d z i o n o b o w i e m j e g o z a u f a n i e , o d t d sta si j e s z c z e b a r dziej n i e u f n y i j e s z c z e b a r d z i e j zacz s t r o n i od l u d z i " .

G d y tylko p o d a n o w i a d o m o o z a m a c h u , d r K a r l B r a n d t , przy boczny lekarz Hitlera, popieszy z Berlina do Ktrzyna. Przerazi go w i d o k krwi wyciekajcej n i e u s t a n n i e z u s z u fiihrera. M o r e l i , rw n i e z a n i e p o k o j o n y tym o b j a w e m , z a t e l e f o n o w a d o B e r l i n a , aby w e z w a l a r y n g o l o g a , p r o f e s o r a v o n E i c k e n a . P o n i e w a o k a z a o si, e wyjecha on ze stolicy, by u c z e s t n i c z y w lubie, z najbliszego szpitala w o j s k o w e g o c i g n i t o dr. E r w i n a G i e s i n g a . P o p i e r w s z y m b a d a n i u ( p r z e p r o w a d z o n y m 2 2 lipca) H i t l e r p o z o s t a p r z e z kilka t y g o d n i j e g o p a c j e n t e m . D r G i c s i n g o d w i e d z a g o niemal codziennie, sporzdzajc nastpnie bardzo szczegowe no t a t k i d o t y c z c e tych wizyt.

21 lipca 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . W n o c y s p a tylko p r z e z d w i e g o d z i n y . Wie czorem zaproszenie na herbat. Przed nocn herbatk ofiarowa mi p r e z e n t [ u r o d z i n o w y ] , zoty z e g a r e k .

A d i u t a n t fiihrera o s t r z e g g o w c z e n i e j , e H i t l e r jest p o t nym, mistycznym nadczowiekiem". W k r t c e d r G i e s i n g s t a n p r z e d j e g o o b l i c z e m . O d n i s zdecy dowanie o d m i e n n e wraenie. Ujrza oto - zanotowa - m o c n o posu n i t e g o w l a t a c h m c z y z n , n i e m a l d o s z c z t n i e w y p a l o n e g o psy chicznie i wyczerpanego. Przypomina mu on kogo, kto utrzymuje si przy yciu j e d y n i e resztk si i e n e r g i i . H i t l e r by p r z y g a r b i o n y , c h r o m a n a p r a w n o g , n a t o m i a s t j e d n z rk, p o w t a r z a j c gest N a p o l e o n a , c h o w a w f a d a c h m u n d u r o w e j k u r t k i . Twarz m i a p o s z a rza, b i a k a o c z u p r z e k r w i o n e , s p u c h n i t e wargi. D o k t o r z e - powiedzia na widok Giesinga, przybierajc ton,

22 lipca 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . P a c j e n t A" s p a w n o c y z a l e d w i e g o d z i n . Z a a p l i k o w a e m m u j a k zwykle zastrzyki o r a z i n n e leki. D z i przypa daj m o j e u r o d z i n y : s k o c z y e m 5 8 lat. R a n o [ z m a r g e n e r a ] K o r t e n * * + : rwnie [zmar] pukownik Brandt + .

P u k o w n i k H e i n z B r a n d t by szefem wydziau operacyjnego Sztabu G e n e r a l n e g o . N a l e a do spisku na ycic H i t l e r a ; u m i e r a j c z o d n i e sionych w z a m a c h u r a n , wyrzuca swoim w s p l n i k o m , e n i e ostrzegli go zawczasu i w efekcie p o z o s t a w b a r a k u . W wyniku w y b u c h u m i e r ponieli r w n i e s t e n o g r a f B e r g e r i g e n e r a S c h m u n d t .
* Collier's", maj 1946.
Luftwaffe. Jego mier okazaa si ogromn strat dla Niemiec.
5

j a k i m zwyk z w r a c a si d o najbliszych m u o s b - p o d o b n o o p i e k u j e si p a n n a s z y m i przyjacimi. N i e c h c i a e m p a n a fatygowa, lecz od ostatnich dwch dni, to znaczy od z a m a c h u , o d c z u w a m w pra w y m u c h u straszliwy bl; z a c z e m t e n i e d o s y s z e . M j k a m e r d y n e r p o w i a d a , e t o d l a t e g o , p o n i e w a zbyt c z s t o p o d n o s z g o s " . G i e s i n g stwierdzi p n i e j , e m i a d w u k r o t n i e s p o s o b n o p o d dania Hitlera gruntownemu badaniu oglnemu oraz neurologicz n e m u - w s i e r p n i u i w p a d z i e r n i k u 1944 r. R e z u l t a t y tych b a d a

** Gunther Korten, General der Flieger, urodzony 26 VII 1898 r., byl szefem sztabu

166

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Bez s z w a n k u

167

p o t w i e r d z a y n a o g l o r z e c z e n i a M o r e l l a . H i t l e r way o k o o 8 0 kg. M i a c i e n k i e wosy, s k r o o s o b l i w i e j a s n e j k a r n a c j i , w j e g o p r a w e j d o l n e j szczce tkwi wyjtkowo d u y c h r o z m i a r w m o s t s t o m a t o l o giczny. J e g o g e n i t a l i a n i e o d b i e g a y o d n o r m y z a r w n o p o d wzgl d e m budowy, jak i ksztatu - tak przynajmniej napisa Giesing. Po stronni obserwatorzy czsto podejrzewali, e cierpi on na przerost p r a w e j rki l u b m i n i b a r k o w y c h , lecz j a n i c z e g o t a k i e g o n i c stwier d z i e m [...]. O d z n a c z a si w r c z n i e s p o t y k a n w y t r z y m a o c i fi zyczn, c z e g o d o w o d y d a w a w czasie wielkich u r o c z y s t o c i o r a z im p r e z partyjnych, na p r z y k a d defilad i m a r s z w . M g w t e d y s t a ca ymi g o d z i n a m i z d o n i wycignit w n a z i s t o w s k i m p o z d r o w i e n i u " . G i e s i n g nie stwierdzi p o n a d t o a d n y c h p a t o l o g i c z n y c h z m i a n w ser cu i pucach Hitlera. F u h r e r mia ttno dobrze wypenione, miaro w e . N a g e w z r o s t y c i n i e n i a krwi, k t r e wykry M o r e l i , przypisa n a d miernej pobudliwoci a u t o n o m i c z n e g o u k a d u nerwowego; stano wiy o n e r e a k c j na g n i e w i d e p r e s j . Jeli c h o d z i o kwestie n e u r o l o g i c z n e i p s y c h i a t r y c z n e , G i e s i n g owiadczy, e b a d a n i a , j a k i e p r z e p r o w a d z i w s i e r p n i u , n i e wykaza y a d n y c h n i e p r a w i d o w o c i na tym tle. W s t r z n i c n i e b d n i k a p o p r a w e j s t r o n i e , k t r e o p i s a e m w ra p o r c i e z 12 c z e r w c a 1945 r., w y w o a a fala u d e r z e n i o w a towarzysz ca wybuchowi. Spowodowaa o n a rozlege pknicie bony bben k o w e j u c h a . D r u g przyczyn b y o , r w n i e s p o w o d o w a n e wybu c h e m , u s z k o d z e n i e k a n a w p k o l i s t y c h o r a z l i m a k a w u c h u we w n t r z n y m . W e d l e relacji H i t l e r a sia eksplozji o d r z u c i a go z m i e j sca, g d z i e sta, czyli s p r z e d s t o u m a p o w e g o , w o k o l i c e lewej ocie nicy drzwi wyjciowych". H i t l e r o w i z d r o w i e p o l e p s z y o si c z c i o w o d o p i e r o p n je sieni 1944 r., ale p o t e m d r e n i e k o c z y n y p o w r c i o . S t r o i a r t y z e swoich przybierajcych n a sile dolegliwoci, c o j e d n a k u w y d a t n i a o

tylko j e g o t r o s k o w a s n e z d r o w i e . P r z e d z a m a c h e m d r a a m i lewa n o g a - p o w i e d z i a s e k r e t a r c e . - Teraz dry mi p r a w a r k a . J a k to d o b r z e , e z gow wszystko w p o r z d k u . G d y b y b o w i e m t r z s a mi si g o w a , wiat wygldaby s z a r o i p o n u r o " . Z d a n i e m n i e k t r y c h l e k a r z y n a s i l a j c e si d r e n i e p r a w e j r k i H i t l e r a s t a n o w i o tzw. o b j a w k o n w e r s y j n y h i s t e r i i . P s y c h i a t r z y n a zywaj t o p r z e o b r a e n i e m " c z y n n i k a e m o c j o n a l n e g o w o b j a w so m a t y c z n y ; s t a n e m , w k t r y m j a k i rzeczywisty a l b o u r o j o n y o b j a w fizyczny p r z y b i e r a c h a r a k t e r p a m i t k i " p r z y k r e g o w y d a r z e n i a . D r e n i e p r a w e j r k i H i t l e r a - n a p i s a C o r t e z E n l o e - s t a o si j a k gdyby s y m b o l e m o b r a z u j c y m s t o p n i o w y r o z p a d j e g o o s o b o w o c i , j a k i n a s t p i p o z a m a c h u b o m b o w y m . F a k t z d r a d y t a k m o c n o za ciy n a p s y c h i c e d y k t a t o r a , e w k o c u s t r a w i m u d o s z c z t n i e psychik i umys".

Przypisy
1

Ciko rannego w zamachu Bergera Hitler nakaza natychmiast po zamachu awan sowa do wysokiej grupy urzdniczej, eby wdowa moga otrzyma rent; oka za si przewidujcy, albowiem Berger zmar jeszcze tego samego popoudnia". Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 591. ,

: 5 4 5

Cyt. za: ibidem., s. 597. Ibidem, s. 597-598. Ibidem, s. 594. Hitler awansowa wprawdzie Brandta do stopnia generaa, nie urzdzono mu jednak uroczystego pogrzebu pastwowego. Lecy w tej samej szpitalnej sali szef Oddziau Historii Wojen OKW, Scherff, zameldowa o tym, co mwi maja czcy i nieprzytomny pukownik.

Jeli wszystko runie...

169

m u s i w r e s z c i e kiedy u s t a ! A m o e t o kwestia w r o d z o n y c h c e c h or ganizmu?" N a z a j u t r z o k a z a o si, e k r w a w i e n i e n i e u s t p i o . H i t l e r p o prosi Giesinga o p o n o w n e przeprowadzenie zabiegu kauteryzacji. S t r a c i e m w r a l i w o n a b l w i e l e lat t e m u - stwierdzi, p r z y b i e r a jc p a t e t y c z n y t o n . - P o z a tym bl istnieje po t o , eby c z o w i e k m g o k a z a , i jest m c z y z n " ' .

Jeli wszystko runie..."

S k u t k i w y b u c h u p o d o o n e j b o m b y o k a z a y si n a d w y r a z s z k o dliwe dla n a r z d w u c h a w e w n t r z n e g o H i t l e r a . Przez kilka dni u t r z y m y w a o si k r w a w i e n i e z p r a w e g o u c h a . G i e s i n g c h c i a d o k o n a prostego zabiegu kauteryzacji, Moreli j e d n a k z a p r o p o n o w a p o d a w a n i e fiihrerowi c u d o w n e g o " leku zatrzymujcego krwawie n i e . Specyfik w n a z y w a si N a t e i n a ; w z b u d z i o n k o n t r o w e r s j e w l a t a c h trzydziestych, k i e d y t o p r z y j m o w a l i g o ( p o d o b n o z d o b r y m skutkiem) chorzy na hemofili czonkowie hiszpaskiej rodziny krlewskiej. H i t l e r o k a z a si w p r o s t i d e a l n y m p a c j e n t e m . P o z w o l i G i c s i n gowi p r z e p r o w a d z i b a r d z o b o l e s n y z a b i e g k a u t e r y z a c j i u s z k o d z o nej b o n y b b e n k o w e j u c h a b e z z a s t o s o w a n i a m i e j s c o w e g o z n i e czulenia. Dzikuj, wytrzymam - powiedzia, zatrzymujc gestem doni zbliajcego si a n e s t e z j o l o g a . - W y c i e r p i a e m n i e t a k i e rzeczy w y ciu, p o n a d t o m o e t o w c a l e n i c b d z i e a t a k b a r d z o b o l e s n e " . Krwawienie j e d n a k nie ustpio nawet i po zabiegu. C , d r o g i p r o f e s o r z e - w e s t c h n H i t l e r na w i d o k G i e s i n g a z m o i m u c h e m jest c h y b a gorzej ni n a m si w y d a w a o . Wczoraj wie c z o r e m M o r e l i z a a p l i k o w a m i w zastrzyku jaki swj r o d e k t a m u jcy upyw krwi, p o z a tym z g o d n i e z j e g o z a l e c e n i a m i y k a m c o d z i e n nie r n e t a b l e t k i o p o d o b n y m d z i a a n i u . P r z e c i e t o k r w a w i e n i e

27 lipca 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . W p o u d n i e b a d a e m p a c j e n t a A". By p r z y tym o b e c n y laryngolog [ G i e s i n g ] . N a d a l p o w t a r z a si k r w o t o k z u c h a . F i i h r e r w s p o m n i a o u p u s z c z e n i u m u n i e c o krwi, ale j e g o c i n i e n i e byo n o r m a l n e ( 1 4 0 ) , u z n a e m w i c z a b i e g t e n z a z b d n y . Jeli j u t r o k r w a w i e n i e u t r z y m a si, w s t r z y k n m u n i e c o K o a g o v i t u .

28 lipca 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . P a c j e n t A", zastrzyki j a k zwykle. Wydaje mi si, e o p a t r u n e k w u c h u s p e n i swoj funkcj: k r w a w i e n i e u s t a o .

29 lipca 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . P a c j e n t A". C i e k a w e , e o d c h w i l i w y b u c h u b o m b y u s t a o mu d r e n i e w n o d z e , a d r e n i e rk s t a o si minimalne . O b r a e n i a o d n i e s i o n e przez H i t l e r a w z a m a c h u wywary rw nie p o r e d n i wpyw na niemieck strategi wojenn. W p o o w i e c z e r w c a 1944 r . f i i h r e r m g n i e m a l z m a r s z u " w s i d o s a m o l o t u i u d a si d o F r a n c j i n a s p e c j a l n n a r a d z R u n d s t e d t c m i R o m m l e m , d o w d c a m i f r o n t u z a c h o d n i e g o . O b e c n i e t a k i e wy p r a w y u n i e m o l i w i m u s t a n z d r o w i a . 3 1 l i p c a s t e n o g r a f o w i e za2

170

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Jeli w s z y s t k o r u n i e . . . "

171

notowali jego wypowied: O tak, b a r d z o chciaem pojecha na Z a c h d , l e c z t e r a z , m i m o m o i c h n a j s z c z e r s z y c h c h c i , s t a o si t o w y k l u c z o n e . Z p o w o d u tych u s z u p r z e z t y d z i e a l b o i d u e j n i e b d m g l a t a s a m o l o t e m . T o o c z y w i s t e , jeli w s z y s t k o r u n i e , w t e d y nic m n i e nie p o w s t r z y m a . G o t w j e s t e m zaj choby fotel strzelca p o k a d o w e g o w jednosilnikowej maszynie, eby jak naj szybciej t a m d o t r z e " . W pierwszych dniach sierpnia wszystko r u n o " na Z a c h o dzie; p o d A v r a n c h e s A m e r y k a n i e p r z e a m a l i o s t a t e c z n i e n i e m i e c k o b r o n , p o czym z n o r m a n d z k i e g o p r z y c z k a ruszyli aw n a o t w a r t e p r z e s t r z e n i e F r a n c j i . W cigu t r z e c h n a s t p n y c h t y g o d n i N i e m c y stracili c a e o k u p o w a n e t e r y t o r i u m t e g o k r a j u . H i t l e r , k t r y n a d a l n i e m g l a t a s a m o l o t e m , p o z o s t a w swojej k w a t e r z e . W specjalnym orzeczeniu lekarskim datowanym 1 sierpnia 1944 r . o d n o t o w a n o n a s t p u j c e s p o s t r z e e n i a . D o w o d z i y o n e , e H i t l e r n a d a l odczuwa skutki o b r a e odniesionych 20 lipca: N a o p a t r z o n y c h r a m i o n a c h i p o l a d k a c h u t r z y m u j si k r w a w i e n i a p o d s k r n e . P o n a d koci o g o n o w w i d o c z n y w i e l o k o l o r o wy obszar wielkoci doni ( o b e c n i e j e d n a k zmniejszy si). P r z e g u b p r a w e g o p r z e d r a m i e n i a , o d s t r o n y n a j m n i e j s z e g o p a l c a , s t a si n i e n a t u r a l n i e g r u b y ; s p o w o d o w a t o n a p y w krwi p o c h o d z c e j z r o z l e gego krwawienia w e w n t r z n e g o w ssiedztwie okcia. Oglny stan dobry". 2 sierpnia 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . P a c j e n t A ' . P o d a e m m u w i e c z o r e m d w i e t a b l e t k i O p t a l i d o n u , e b y atwiej z a s n , o r a z d w i e yki s t o o w e B r o m - N e r v a c i t u . U s k a r a si n a p u l s o w a n i e n a d p r a w y m o k i e m . O g o d z i n i e 15.30 u p u c i e m mu 200 cm s z e c i e n n y c h krwi! 10 k r o p l i Sympatholu; powiedzia, e odczu o g r o m n ulg.
3

Przez kilkanacie nastpnych dni Moreli zapisywa w swoim d z i e n n i k u uwagi o s t a n i e z d r o w i a p a c j e n t a A ' ; w z a p i s k a c h z a w a r rwnie informacje na t e m a t zaaplikowanych mu zastrzykw i nie w i e l k i e g o u p u s z c z e n i a krwi. U s z k o d z e n i e b o n y b b e n k o w e j u c h a , jak r w n i e k r w a w i e n i e , p o w o l i u s t p o w a y . W e d u g G i e s i n g a t o H i t l e r n a k o n i M o r e l l a , b y t e n wznowi p o d a w a n i e m u U l t r a s e p t y l u . Z n o t a t e k t e g o o s t a t n i e g o bynajmniej n i e wynika, aeby fuhrer otrzymywa w lek p o m i d z y 7 m a j a (wwczas M o r e l i zapisa: U l t r a s e p t y l mu ju n i e p o m a g a " ) a 15 p a d z i e r n i k a ( U l t r a s e p t y l - n a j e g o p r o b " ) . P r o f e s o r M o r e l i m a taki s k u t e c z n y lek - H i t l e r p o w i e d z i a Giesingowi - ktry nazywa si U l t r a s e p t y l ; kiedy b a r d z o mi p o m g przy nieycie n o s a i p r z e z i b i e n i u zwiastuj cym p o c z t e k grypy". G i e s i n g z a n i e p o k o i si. W i e d z i a , e w lek sulfonamidowy, w p r o w a d z o n y d o ustroju c h o r e g o , d z i a a b a k t e r i o bjczo j e d y n i e p r z e z k r t k i czas. Kiedy p a n skoczy b a d a n i e , a przyj dzie tu M o r e l i - z a p o w i e d z i a F u h r e r - p o p r o s z go, eby d a mi kilka zastrzykw t e g o specyfiku". Dr G i e s i n g u z n a , e n i e p r z y p a d k o w o w r a z z p o c z t k i e m kuracji U l t r a s e p t y l e m H i t l e r sta si r o z d r a n i o n y i cierpia na b e z s e n n o . Z a c z y go r w n i e drczy k o s z m a r y n o c n e , w s n a c h o g l d a krwawe sceny z w a l k frontowych. Kilka dni pniej w r o z m o w i e z G i e s i n g i e m zauway, e m i m o p r z y j m o w a n i a U l t r a s e p t y l u stan z a p a l n y j e g o u c h a w e w n t r z n e g o p o g b i si. M o r e l i powiedzia, e zaaplikuje mi dzi kolejny zastrzyk z j o d u , a t a k e z wycigu z serc, w t r o b y o r a z Vitam u l t i n - C a l c i u m . Ma dowiadczenie z tropikw. To wszystko t r z e b a p o dawa doylnie" - doda.

6 sierpnia 1944 r. W p o d r y . W p o u d n i e p r z y j e c h a e m do B e r l i n a - S c h w a n e n werder. Nalot!

172

Tajne dzienniki lekarza Hitlera 7 sierpnia 1944 r. P o w r t d o B e r l i n a - S c h w a n e n w e r d c r . [Siostra] E m i l i e i K u r t .

Jeli wszystko runie..."

173

r w n i e , e z n w k i e p s k o sypia. Z e r a j m n i e o d w e w n t r z t r o s k a o p r z y s z o i o i s t n i e n i e N i e m i e c " - wyjania. G i e s i n g z a u w a y , e b l e o d k a m o g s t a n o w i efekt u b o c z n y U l t r a s e p t y l u . Faktycznie s a m zacz p r z y j m o w a w specyfik, eby s p r a w d z i , j a k i e wywouje o n d z i a a n i e u b o c z n e . P o p i c i u d n i a c h takiej t e r a p i i " z a c z y g o d r c z y b l e o d k a . H i t l e r z l e k c e w a y j e d n a k j e g o p r z e s t r o g i i j d o p o m i n a si c o d z i e n n e g o p o d a w a n i a k o k a i n y . G i e s i n g p o w i e d z i a , e p o s t a r a si s p e n i t o d a n i e . P o k o k a i n i e czuj si z u p e n i e t a k , j a k b y m w o g l e nigdy n i e c h o r o w a - s t w i e r d z i F u h r e r . - Ile b y m d a za t o , eby z a w s z e m i e t a k wie gow. Ale wyraam nadziej, e nie wpdzi m n i e p a n w n a g ! "

25 rocznica mojego lubu!

8 sierpnia 1944 r. Berlin. O 12.30 przyjem w swoim g a b i n e c i e g e n e r a a Z e i t z l e r a .

9 sierpnia 1944 r. P o w r t d o Wilczego S z a c a " . Cinienie krwi p a c j e n t a A ' 133 m m , n i e m a l wszystko w c a k o w i t y m p o r z d k u .

10 sierpnia 1944 r. P o p o u d n i o w a h e r b a t k a z F i i h r e r e m o r a z [ J o h a n n ] Wolf [od 1930 r. o s o b i s t s e k r e t a r k H i t l e r a ] , [ C h r i s t a ] S c h r o e d e r i [ G e r d ] Daranowski.

M o r e l i nic n i e w i e d z i a o k o k a i n i e .

Przypisy
1 2 3

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 598. Ibidem, s. 605. Ibidem, s. 597.

W d r u g i e j p o o w i e s i e r p n i a d r G i e s i n g zacz p o d a w a H i t l e r o wi, o p r c z i n n y c h l e k w w z a s t r z y k a c h , r w n i e k o k a i n . W c e l u u m i e r z e n i a p r z y b i e r a j c e g o n a sile b l u z a t o k z a s t o s o w a 10-procentowy roztwr tego rodka. Hitler powiedzia mi, e po kokainie - z a n o t o w a p n i e j - n a t y c h m i a s t p o c z u si r z e k o i wieo, a j e g o u m y s n a b r a l o t n o c i " . F u h r e r z a p y t a l a r y n g o l o g a , czy t e n n i e m gby p o d a w a m u w przyszoci o w e g o z n a k o m i t e g o l e k u d w a l u b n a w e t trzy razy d z i e n n i e . G i e s i n g wyrazi z g o d , ostrzeg j e d n a k p r z e d szkodliwymi s k u t k a m i p r z e d a w k o w a n i a k o k a i n y . S u b s t a n c j a t a jest, t u m a c z y , c a k o w i c i e w c h a n i a n a z a p o r e d n i c t w e m b o n y luzowej n o s a , p o czym b a r d z o szybko p r z e c h o d z i d o k r w i o b i e g u . Z n a k o m i cie, e p a n a w i d z , d o k t o r z e - kilka dni p n i e j H i t l e r p o w i t a G i e singa z b o l a y m t o n e m . - Boli m n i e g o w a j a k diabli, c h y b a si z a z i biem". Narzeka ponownie na ble w odku, utrat apetytu, doda

U n i c e s t w i o n e nadzieje

175

nej Luftwaffe z a n o t o w a w s w o i m d z i e n n i k u : F i i h r c r b a r d z o si przygarbi. W u s t a c h m a w a t . C z s t o n i e m o e p o w s t r z y m a silne g o d r e n i a k o c z y n . N i e w o l n o ciska m u zbyt m o c n o i zbyt gwa townie d o n i " 1 . 14 sierpnia tak opisa n a r a d z udziaem Hitlera: C i k a i n e r w o w a a t m o s f e r a . F c g e l c i n gosi n i e d w u z n a c z n e alu zje, e w z a m a c h z 20 lipca z a m i e s z a n y c h byo wicej g e n e r a w i feld m a r s z a k w anieli p o c z t k o w o p r z y p u s z c z a n o " . Tego w i e c z o r a A m e r y k a n i e wyldowali w p o u d n i o w e j Francji. R o z c z a r o w a n i e n i e p o w o d z e n i a m i Luftwaffe n a z a c h o d n i m t e a t r z e wojny p o g b i o wcieko H i t l e r a na zdrajcw z 20 lipca". Siga z a t e m po coraz to bardziej drastyczne rodki, nakazujc mi dzy i n n y m i p r z e d w c z e s n e s k i e r o w a n i e myliwskich e s k a d r szkol nych do walk powietrznych we Francji, gdzie w p o o w i e sierpnia 7 a r m i a z n a l a z a si w o k r e n i u p o d F a l a i s e . G e n e r a o w i e si p o wietrznych gwatownie protestowali. Tymczasem na Wschodzie Rosjanie osignli ju granice Prus Wschodnich; na z a g r o o n y m b r z e g u j e z i o r a G o d a p u s u n i t o i z a k o p a n o w z i e m i o z d o b n y ka m i e n a g r o b n y spoczywajcy n a m o g i l e H a n s a J e s c h o n n k a , szefa s z t a b u Luftwaffe, k t r y r o k w c z e n i e j z g i n m i e r c i s a m o b j c z . H e r m a n n G r i n g symulowa c h o r o b i przez kilka tygodni nic p o k a z y w a si w K w a t e r z e G w n e j . T y m c z a s e m g e s t a p o k o n t y n u o w a o a r e s z t o w a n i a . Kryy p o g o s k i , j a k o b y k r g z d r a j c w by z n a c z n i e szerszy ni t o oficjalnie p o d a n o . M a r t i n B o r m a n n s k a d a c o dziennie na biurku fiihrcra raporty ledcze d o s t a r c z a n e mu przez generaa SS Ernsta Kaltcnbrunnera. Hitler coraz bardziej zapada na zdrowiu. 11 sierpnia genera p o r u c z n i k W e r n e r K r e i p e z a m e l d o w a si u n i e g o w o d b u d o w a n y m b a r a k u , g d z i e m i e c i a si sala n a r a d W i l c z e g o S z a c a " . K r e i p e z o s t a m i a n o w a n y p o m i e r c i K o r t e n a s z e f e m s z t a b u n i e m i e c k i c h si powietrznych. Po powrocie do usytuowanej opodal Kwatery Gw22 sierpnia 1944 r. [ O b e r s t u r m f u h r e r SS H a n s ] J u n g p o l e g w akcji [w N o r m a n dii]. W a n i e t o w p r a w i o F i i h r c r a n a kilka d n i w s t a n u d r c z e n i a , j a za b e z s k u t e c z n i e d o c i e k a e m przyczyn. K r a c h Luftwaffe sta si oczywisty. 20 s i e r p n i a H i t l e r z a g a d n sarka stycznie K r e i p e g o : J a k d u g o jeszcze G r i n g z a m i e r z a c h o r o w a ? " N i e m a l k a d y d z i e s i e r p n i a d o s t a r c z a H i t l e r o w i wycznie k o p o t w i p o w o d w d o z m a r t w i e . A n t o n e s c u z o s t a a r e s z t o w a n y , kil k a d n i p n i e j z a n a Sowacji w y b u c h o p o w s t a n i e . Z a r w n o n a w s c h o d n i m , j a k i n a z a c h o d n i m t e a t r z e wojny k l s k a R z e s z y wyda w a a si n i e u n i k n i o n a . Toncy o k r t n i e m i e c k i o p u c i a r w n i e F i n landia; n i e b a w e m m o s t y n a R e n i e o b s a d z i a a n d a r m e r i a , k t r a otrzy m a a nakaz wyapywania dezerterw. H i t l e r sporzdzi z a o e n i a p l a n u ( m a j c e g o j e d n a k k r t k i ywot) r o z w i z a n i a b e z s p r z e c z n i e w t a k i e j sytuacji n i e p r z y d a t n e g o l o t n i c twa wojskowego. Kiedy przeraony Kreipe z a o p o n o w a , fuhrer m a c h n tylko l e k c e w a c o rk. O , widz, e z p a n a r w n i e pierw szej klasy e k s p e r t - szydzi - i, p o d o b n i e j a k r e s z t a S z t a b u G e n e r a l n e g o , n i e jest p a n przychylny n o w y m i d e o m " . Dzienniki Morella dostarczaj fragmentarycznych informacji

Unicestwione nadzieje

o tych p r o b l e m a c h .

176

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Unicestwione nadzieje

177

Kilka miesicy wczeniej J u n g , p o d w c z a s j e d e n z e s e s m a n w - k a m e r d y n e r w H i t l e r a , p o l u b i ! Traudl H u m b s , przyjt d o p i e r o c o d o p r a c y j e g o s e k r e t a r k osobist. Zgosi si n a front, r o z p o c z y n a j c s u b w dywizji p a n c e r n e j SS. H i t l e r s a m p r z e k a z a F r a u J u n g tra giczn w i a d o m o . m i e r z n a n y c h mu o s b w p r o w a d z a a go w wik sze p r z y g n b i e n i e ni tysice c o d z i e n n y c h a n o n i m o w y c h z g o n w n a p o l a c h bitewnych. T y m c z a s e m M o r e l i a p l i k o w a m u s t a e z e s t a w y l e k w w zastrzy kach; pomidzy 23 a 29 sierpnia sporzdza jedynie krtkie notatki medyczne o charakterze sprawozdawczym.

p o d w c z a s zastrzyki z p o d w j n e j glukozy". N o t a t k i d o t y c z c e o k r e s u 4 - 7 w r z e n i a maj c h a r a k t e r w y c z n i e r u t y n o w y . 1, 2, 7 , 1 0 i 16 w r z e n i a M o r e l i z a n o t o w a , e najwyszy czas na p o n o w n e w y k o n a n i e p a c j e n t o w i A ' b a d a krwi o r a z b a d a n i a E K G . H i t l e r j e d n a k u p a r c i e o d m a w i a p o d d a n i a si im. Tymczasem na froncie z a c h o d n i m Sprzymierzonych zaczy n k a t r u d n e d o o p a n o w a n i a k o p o t y logistyczne, a l b o w i e m najwa niejsze p o r t y w w y z w o l o n e j F r a n c j i n a d a l z n a j d o w a y si w r k a c h fanatycznych niemieckich zag. 1 1 w r z e n i a n a n a r a d z i e w o j e n n e j H i t l e r w s p o m n i a p o r a z pierw

31 sierpnia 1944 r. U r o d z i n y d r . [ O t t o n a ] D i e t r i c h a , szefa p r a s o w e g o [ r z d u R e szyj. R w n i e u r o d z i n y G r e t l F e g e l e i n ( z d o m u B r a u n ) o r a z b u r m i strza Norymbergi Liebla i burmistrza M o n a c h i u m Fichlera.

szy o m o l i w o c i w y p r o w a d z e n i a k o n t r u d e r z e n i a n a Z a c h o d z i e , w W o g e z a c h . N i e b a w e m zarzuci w projekt, p o s t a n o w i b o w i e m zor g a n i z o w a n a f r o n c i e z a c h o d n i m wielk s t r a t e g i c z n k o n t r o f e n s y w z i m o w . U j a w n i szczegy swojego p l a n u j e d y n i e w y b r a n y m o s o b o m . N a tajnej n a r a d z i e g e n e r a J o d l d o k o n a p o r w n a n i a si n a

Mona domniemywa, e na pocztku wrzenia Hitler prbo wa zmniejszy liczb p o d a w a n y c h sobie lekw. M o r e l i aplikuje mi o b e c n i e zastrzyki tylko co drugi dzie - powiedzia dr. Giesingowi. - M a m n a d z i e j , e p n i e j , gdy j u z u p e n i e w y z d r o w i e j , w y s t a r c z d w a z a s t r z y k i t y g o d n i o w o " . G d y j e d n a k G i e s i n g , przy bierajc stanowczy ton, zacz ostrzega go przed zaywaniem Ul t r a s e p t y l u , f u h r e r p o z o s t a n i e u g i t y . N i e , j a b d g o n a d a l zay w a - z a p o w i e d z i a . - P r z e c i e w i a d o m o , e w i a r a p a c j e n t a w u m i e jtnoci lekarza i jego leki jest n i e o d z o w n y m w a r u n k i e m wyzdro wienia. B d wic przestrzega zalece starego Morella, mojego domowego medyka". S k d i n d z w c z e s n y c h n o t a t e k M o r e l l a wynika, e a p l i k o w a fiihrerowi U l t r a s e p t y l rzadziej ni d a w n i e j . K a r t y m e d y c z n e zawie raj n a t o m i a s t z a p i s k i i n f o r m u j c e , i c o d r u g i d z i e p o d a w a m u

Z a c h o d z i e : 5 5 dywizjom a l i a n c k i m N i e m c y m o g l i p r z e c i w s t a w i 96. Z a r z d z a m p r z y g o t o w a n i a do k o n t r o f e n s y w y w A r d e n a c h - p o s t a nowi Hitler - ktrej celem bdzie zdobycie Antwerpii". D o w o d z e n i e o p e r a c j m i a obj f e l d m a r s z a e k v o n R u n d s t e d t . D o t y c h c z a s o w lini f r o n t u m o n a b d z i e s t o s u n k o w o a t w o u t r z y m a , w y w o d z i f u h r e r . W cigu k i l k u n a s t p n y c h t y g o d n i n a l e y s f o r m o w a siy u d e r z e n i o w e z o o n e z j e d n o s t e k g r e n a d i e r w lu d o w y c h o r a z dywizji p a n c e r n y c h , k t r e p r z e r w f r o n t d o k a d n i e w m i e j s c u s p o t k a n i a brytyjskich i a m e r y k a s k i c h G r u p A r m i i . S t r a t e g i c z n y cel t a k i e g o u d e r z e n i a z o s t a j a s n o i p r e c y z y j n i e o k r e l o n y : M a to by nowa D u n k i e r k a ! " Hitler chcia, aeby owo miae u d e rzenie p r z e p r o w a d z o n o na pocztku listopada. Do tego czasu na l e a o u t w o r z y r e z e r w l o t n i c z s k a d a j c si z 1500 s a m o l o t w myliwskich; fuhrer sugerowa rwnie, e a t a k p o w i n i e n r o z p o -

178

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

U n i c e s t w i o n e nadzieje

179

c z si p o d c z a s zej p o g o d y , k t r a u n i e r u c h o m i s t r a t e g i c z n e lot nictwo nieprzyjaciela.

wyprbowanego i p e w n e g o leku uspokajajcego, ktry p o d a w a Hitlero wi, gdy ten znajdowa si w stanie napicia psychicznego. (13 padzierni ka dr Mulli przekaza Morellowi telefonicznie z H a m b u r g a wyniki eks

15 wrzenia

1944 r.

(raport specjalny)

pertyzy: p o d wzgldem bakteriologicznym specyfik okaza si bez zarzu tu; d o d a t e k drody wywoywa proces fermentacji; dodatek pepsyny i trypsyny hamowa wydzielanie si gazu.) Moreli wysa Mulliemu prbk wody pitnej pochodzcej z ujcia w Wilczym Szacu". Wynik b a d a n i a prbki wykaza, e w o d a ta nie p o w i n n a by spoywana" - poinformowa go Mulli. 23 padziernika uzupeni swoje orzeczenie: - Pod wzgldem bak teriologicznym naley u z n a j za skaon".

Pacjent A", g o d z i n a 18. 00. C i n i e n i e krwi 150 m m . Tony s e r c a czyste i r e g u l a r n e . T t n o d o b r z e wyczuwalne i w y p e n i o n e . U s k a r a si n a zawroty gowy, p u l s o w a n i e p o d czaszk o r a z p o n o w n i e n a dre nie n g (zwaszcza lewej) i rk. M n s t w o p r o b l e m w z d r o w o t n y c h ! S p u c h n i t a lewa k o s t k a ; j e s z c z e w i k s z a o p u c h l i z n a w i d o c z n a jest r w n i e p o n a d k o s t k n a lewej g o l e n i . W p r z e s z o c i n a s k r z e g o l e n i u t r z y m y w a si p r z e z p e w i e n c z a s wyprysk, k t r y j e d n a k ust pi p o d w p y w e m kuracji M u t a f l o r e m . Zalecenia: dotlenienie organizmu, co m o n a osign albo po p r z e z wyjazd d o Berghofu n a 8 - 1 0 dni, a l b o odbywajc c o drugi d z i e przejadki otwartym s a m o c h o d e m ( m o n a wtedy przerywa jazd na p godziny i w tym czasie urzdza przechadzki). Poza tym m a sae, k t r e p o p r a w i k r e n i e krwi w o r g a n i z m i e , o r a z leczenie s p u c h n i t e j lewej s t o p y i k o s t k i . Czy z a p a l e n i e t o m i a o b y by e f e k t e m u b o c z n y m d z i a a n i a B r o m -Nervacitu? Czy to moliwe? Moliwe, poniewa zawiera on cukier i drode. F e r m e n t a c j a cukru. M u s z p r z e k a z a w r o d e k d o analizy c h e m i c z n e j . Pacjent powinien jak najczciej wiczy, unoszc do gry lew nog. P o w i n i e n r w n i e p o z o s t a w i d l a siebie w y p e n i a n i e j e d y n i e najwaniejszych o b o w i z k w . J a k najwicej p r a c y i o b o w i z k w p o winien przekaza innym. Podpisano: profesor Moreli 16 wrzenia zaniepokojony Moreli zatelefonowa do Blumenreuthera, szefa suby farmaceutycznej SS 2 . Poprosi go o o c e n Brom-Nervacitu,

23-24 wrzenia

1944 r.

W nocy, o k o o 4.20, z o s t a e m w e z w a n y p r z e z p a c j e n t a A", k t r y u s k a r a si n a o s t r e k u r c z e j e l i t o w e , w y w o a n e silnym p o b u d z e niem nerwowym.

24 wrzenia 1944 r. Wilczy S z a n i e c " . P o d d a e m p a c j e n t a A ' b a d a n i u E K G . Przy by d r M u l l i . M o r e l i wysa wynik b a d a n i a p r o f e s o r o w i W e b e r o w i . R w n i e t y m r a z e m d i a g n o z a k a r d i o l o g a z kliniki w B a d N a u h c i m b r z m i a a : szybko p o s t p u j c e s t w a r d n i e n i e n a c z y w i e c o w y c h . Tej n o c y H i t l e r a zwali z n g a t a k s k u r c z w o d k o w y c h . J e d n a k e j e g o n a j b a r d z i e j d o t k l i w e dolegliwoci d o p i e r o si r o z p o c z y n a y .

Przypisy
1

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 607.

Wg S t e r k o w i c z a , op. cit., s. 30, naczelny lekarz SS mia sztab doradczy skada

jcy si z szeciu sekcji; szefem suby farmaceutycznej byt dr Blumcnrcuther.

Zkaczka

181

n a d s o b - z a n o t o w a 18 w r z e n i a K r e i p e - i m i o t a g r o m y na Luft waffe". P o n a d t o z a d a s p r o w a d z e n i a G r i n g a . To c h y b a m o e p a n z o r g a n i z o w a ? " - zwrci si w r o z m o w i e t e l e f o n i c z n e j do n o w o m i a n o w a n e g o szefa s z t a b u si p o w i e t r z n y c h . N a z a j u t r z , w c z a s i e n a rady wojennej, p a n o w a a lodowata atmosfera; osob Krcipego

taczka
N a z a j u t r z r a n o H i t l e r nie w s t a z k a ; l e a n i e r u c h o m o , p a t r z c w sufit o b o j t n y m w z r o k i e m . F i i h r c r wszystkich p r z e p r a s z a usyszeli c z o n k o w i e j e g o p e r s o n e l u - lecz dzi b d z i e j a d s a m o t n i e " . F i i h r e r p o p a d w s t a n c a k o w i t e j apatii - p o w i e d z i a im j e g o o c h r o n i a r z O t t o Giinsche. - Nie wiemy, co robi. N i e obchodz go n a w e t w y d a r z e n i a n a f r o n c i e w s c h o d n i m , m i m o e z a n o s i si t a m n p o w a n y kryzys". O p t y m i z m , jaki w z b u d z i o p l a n o w a n i e wielkiej kontrofensy zimowej na Z a c h o d z i e , rycho ustpi za przyczyn doniesie o nie p o w o d z e n i a c h Luftwaffe w d z i a a n i a c h p r z e c i w R o s j a n o m . N i e m i e c k i e l o t n i c t w o o k a z a o si n i e z d o l n e d o z n i s z c z e n i a c h o b y j e d nego mostu kolejowego w Konstancy, co powstrzymaoby p o c h d wojsk rosyjskich w gb R u m u n i i . G e n e r a o w i e Luftwaffe r a b o w a l i i u p i l i , n i e p o m i e r n i e si b o g a c c . S z t a b G e n e r a l n y p o w z i o b e c nie p r z e k o n a n i e , e przygotowywana ofensywa z i m o w a zakoczy si f i a s k i e m . Hitler uzna, i uszczerbku na zdrowiu dozna we wrzeniu, wda j c si w z a a r t e s p o r y z e swoimi g e n e r a a m i . T y m c z a s e m d e s a n t y p r z e p r o w a d z o n e p r z e z S p r z y m i e r z o n y c h 17 i 18 w r z e n i a w H o l a n dii zagroziy n a p e w i e n czas p o w s t a n i e m g b o k i e g o w y o m u n a fron cie z a c h o d n i m . D o w d c y Luftwaffe utrzymywali, e za p o g o d a u n i e m o l i w i a d z i a a n i a w a s n e g o l o t n i c t w a . F i i h r e r straci p a n o w a n i e

zignorowano ze szcztem. T e n r y c h o p o a p a si, e n a g o n k a p r o w a d z o n a j e s t p r z e c i w Gringowi. J e d n a k e z jakiego tajemniczego powodu Hitler uni ka konfrontacji z otyym R e i c h s m a r s c h a l l e m , a pretensje w o b e c j e g o o s o b y o d b i j a s o b i e n a szefie s z t a b u si p o w i e t r z n y c h . 2 0 w r z e n i a o g o d z . 1.00 w n o c y g r u p p e n f i i h r e r SS F c g e l c i n z a w i a d o m i generaa, e Hitler zabroni mu wstpu do Kwatery Gwnej. Na s t p n e g o d n i a fiihrer w e z w a d o s i e b i e g e n e r a a R i t t c r a v o n G r c ima, zabraniajc mu w s p o m i n a n i a o tym choby sowem G r i n g o wi. Wygosiwszy t y r a d p r z e c i w Luftwaffe, z a p r o p o n o w a g e n e r a owi o b j c i e ( w i e o u t w o r z o n e g o ) s t a n o w i s k a z a s t p c y g w n o d o w o d z c e g o lotnictwem wojskowym Rzeszy. G r e i m , nie w c i e m i bity, p o p r o s i o c z a s d o n a m y s u . H i t l e r p o s t p o w a z a p e w n e w s p o s b niczym n i e u z a s a d n i o n y i i r r a c j o n a l n y , ale t e w t y m o k r e s i e c o r a z b a r d z i e j z a p a d a na z d r o wiu. 20 w r z e n i a w r o z m o w i e t e l e f o n i c z n e j z p r o f e s o r e m v o n E i c k e n e m dr Giesing powiedzia: O d trzech tygodni Fiihrer ma c h r y p " . D w a dni pniej von Eicken zanotowa: D w a m a e n a g r o m a d z e n i a r o p y w lewej z a t o c e s z c z k o w e j . U s u n i c i e tej r o p y " . 18 p a d z i e r n i ka dr Giesing zrekapitulowa biece problemy zdrowotne Hitlera: Z a b i e g p r z e p u k a n i a lewej z a t o k i szczkowej w y k o n a n y p r z e z p r o f e s o r a v o n E i c k c n a [...] K o c o w e b a d a n i e w y k a z a o , e d r o g i n o s o we z o s t a y o c z y s z c z o n e i u d r o n i o n e . Pacjent na nic si nie u s k a r a . L e k k i e z a p a l e n i e k r t a n i r w n i e u s t p i o . Przyczyn c h r y p k i jest lek kie z w i o t c z e n i e ( n i e d o w a d ) m i n i g o s o w y c h " .

182

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

taczka

183

J e d n a k e , o czym n i e b a w e m p r z e k o n a si M o r e l i , n a powy szych s c h o r z e n i a c h b y n a j m n i e j si n i c s k o c z y o . 27 wrzenia 1944 r. O 21.00 ( p o p o p o u d n i o w e j h e r b a t c e ) z a u w a y e m p o d c z a s roz mowy z Fiihrerem, e jego skra przybraa tawe zabarwienie. Z a powiedziaem mu, e odwiedz go r a n o i zaordynuj odpowiedni terapi. 28 wrzenia 1944 r. G o d z i n a 18.30. W e z w a m n i e F i i h r e r ; u s k a r a si n a g w a t o w ne skurcze. Powiedzia mi, e tu po obiedzie d o z n a gwatownego b l u k o l k o w e g o i a t a k u n u d n o c i . T t n o 78, n u d n o c i u t r z y m y w a y si, m i a r w n i e p o k t w a r z ; c h o n i e g o r c z k o w a , stwierdzi, e oddaje m o c z tak ciemny jak piwo. [Zapiska na medycznej karcie i n f o r m a c y j n e j ] : z a w r o t y gowy. 28-29 wrzenia 1944 r.

lub n i e k i e d y cztery r w n o l e g e d z i e n n i k i . W o d r b n e j n o t a t c e d o t y czcej w y d a r z e z 2 8 - 2 9 w r z e n i a z a w a r n a s t p u j c e s p o s t r z e e n i a : P o w r c i e m do F i i h r e r a o 1.30. P o w i e d z i a m i , e p r z e z kilka o s t a t n i c h d n i b a r d z o si d e n e r w o w a . Silne w z d c i a p o c z o n e z o d d a w a niem gazw i okresowe skurcze". 2 6 w r z e n i a d o W i l c z e g o S z a c a " przyby H e i n r i c h H i m m l e r . Przywiz s p e c j a l n e dossier. Z d r a d a o d r o k u 1 9 3 9 " . Z n a j d o w a a si t a m i n f o r m a c j a , e w i c e a d m i r a W i l h e l m C a n a r i s o r a z i n n i zdrajcy z A b w e h r y p r z e k a z y w a l i n i e u s t a n n i e w r o g o w i najwiksze n i e m i e c kie tajemnice wojskowe (w tym plany operacyjne oraz terminy roz p o c z c i a o p e r a c j i ofensywnych w r o k u 1940).

29 wrzenia

1944 r.

(pitek)

Wilczy S z a n i e c " . O 11.50 o d w i e d z i e m p a c j e n t a A ' . Powiedzia, e spa tylko do 3.00 w nocy. N a d wyraz b o l e s n e w z d c i a p o c z o n e z obfitym o d d a w a n i e m gazw (uczestniczy k i l k a k r o t n i e w zaartych k t n i a c h , zwaszcza we w t o r e k i w r o d ) . Silne n a p i c i e m i n i o w e . N a r z e k a n a n i e u s t a n n e skurcze (nazywa j e s k r t e m k i s z e k " ) i p r z e z cay czas d o w i a d c z a silnego b l u . P o m i d z y g o d z i n 21.00 i 21.30 napicie miniowe spado; od popoudnia nie mia adnego ataku skurczw. P o d a e m mu dwie yki s t o o w e t r a n u o r a z cytryn w pla s t e r k a c h przeciw m d o c i o m ( k t r e j e d n a k n i c wystpiy). P o z o s t a w k u a d o k o c a d n i a , nic n i e j a d . Hitler, po raz drugi w cigu trzech lat, p r b o w a p r o w a d z i wojn z ka. J e g o niespokojny umys bynajmniej nic p r n o w a : fiihrer ana lizowa z a o e n i a wielkiego p l a n u kontrofensywy zimowej. Przesuchi w a n y 26 lipca 1945 r. g e n e r a J o d l w s p o m i n a : Kiedy H i t l e r podj w zamiar, c h o r o w a o b o n i e n a t a c z k " . Rozoy n a k o d r z e m a p A r d e n w i pochylony n a d ni o m a w i a z g e n e r a a m i najkorzystniejsze

[ Z a p i s k i z godziny] 1.30. Z o s t a e m w e z w a n y k w a d r a n s po p n o cy. N a d a l u s k a r a si na skurcze, ale byy o n e z n a c z n i e sabsze ni p o p r z e d n i e . Wci j e d n a k o d c z u w a mdoci, w y r o s t e k r o b a c z k o w y b e z z m i a n . D n a d b r z u s z n y ! Bl i s k u r c z e powoli u s t p o w a y . T t n o 72, m i a r o w e , w y p e n i o n e , obfite w y d z i e l a n i e p o t u , t e m p e r a t u r a c i a a w n o r m i e . O p u c i e m go o 1.30, p o n i e w a stwierdzi, e jest z m c z o ny i chciaby z a s n . J a d p u r e e z z i e m n i a k w o r a z i n n e lekkie d a n i a , d o z u p y d o l a n o m u j e d n a k n i e c o m l e k a ; m d o c i i s k u r c z e wystpiy p o d o b n o n a t y c h m i a s t p o spoyciu posiku. Z a l e c i e m j e d n o d n i o w y p o s t : wycznie g o r z k a h e r b a t a , a d n e g o m l e k a , a d n e g o a l k o h o l u . P r z e r a o n y M o r e l i s k o n s t a t o w a , e j e g o p a c j e n t a nkaj r z e czywiste i b a r d z o cikie dolegliwoci; zacz t e d y p r o w a d z i trzy

184

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

taczka

185

kierunki oraz gboko przewidywanych u d e r z e . Sowa J o d a potwier dza relacja stenografa Reynitza: O d d a si bez reszty p l a n o w a n i u ofen sywy w A r d c n a c h , p a m i t a j c o najdrobniejszych szczegach. Wzywa do sypialni (lea wtedy w ku zoony c h o r o b ) J o d a i B u h l e g o [...] Na p o d s t a w i e tego, co widziaem, twierdz z caym p r z e k o n a n i e m , e przygotowanie tej ofensywy byo [...] dzieem tylko i wycznie H i t l e r a " . Co w i e c z r r a n n y w z a m a c h u z 20 lipca P u t t k a m e r , a d i u t a n t Hitlera z ramienia Marynarki Wojennej, wchodzi do b u n k r a poru szajc si o k u l a c h i czyta fiihrerowi m e l d u n k i sytuacyjne n a p i s a n e na specjalnej maszynie z d w u k r o t n i e wikszymi od n o r m a l n y c h c z c i o n k a m i . P e w n e g o d n i a - w s p o m i n a w r o z m o w i e ze m n wice a d m i r a P u t t k a m e r - H i t l e r lea n i e r u c h o m o i tylko s u c h a , n i e r e a g u j c n a m o j e s o w a i n i e k o m e n t u j c ich. N a z a j u t r z , u d r c z o n y i z n u o n y , g e s t y k u l o w a tylko r k [...] D z i k i B o g u , e na f r o n t a c h n i e d z i a o si a k u r a t nic s z c z e g l n e g o " .

S k d i n d n a l e y stwierdzi, e s t a n z d r o w i a p a c j e n t a b a r d z o si poprawi; zaobserwowaem rwnie u niego wyrane oywienie na twarzy. P o w i e d z i a , e w e z w a m n i e tylko p o t o , aby z a k o m u n i k o w a , i z a o r d y n o w a n y z a b i e g lewatywy o k a z a si s k u t e c z n y .

1 padziernika

1944 r.

Z a s u g e r o w a e m p o n o w n i e , tym r a z e m b a r d z o s t a n o w c z o , zmia n k l i m a t u i wyjazd na dwa, trzy d n i do Berlina, a p o t e m w gry na d w a n a c i e , c z t e r n a c i e dni; a l b o tylko d o B e r l i n a n a o s i e m , dziesi d n i . P a c j e n t z p u n k t u o d r z u c i e w e n t u a l n o wyjazdu do Bcrghofu; p o w i e d z i a te, e B e r l i n n i e byby dla n i e g o o d p o w i e d n i m m i e j s c e m , p o n i e w a m u s i a b y t a m n i e u s t a n n i e schodzi n a d d o b u n k r a , c o jest n i e m o l i w e z e w z g l d u n a j e g o fizyczne o s a b i e n i e . Z a u w a y e m wtedy, e nowy berliski b u n k i e r jest dla n i e g o n i e o d p o w i e d n i , p o m i e s z c z e n i a m i e s z k a l n e i sypialne s m a l e k i e , a p o m i m o z a i n s t a l o w a n i a t a m wentylacji w n t r z e p o z o s t a j e n i e d o t l e n i o n e . O n , j a k o c z o w i e k n u m e r j e d e n w p a s t w i e i p r z y w d c a Rzeszy, k o n t y n u o w a e m , jest s t a n o w c z o zbyt s k r o m n y . O b i e c a m i , e b d z i e czciej c h a d z a n a spacery. Tak p a n t e r a z mwi, a p o t e m o k a e si, e z a p o m n i a p a n o s w o i m p r z y r z e c z e n i u - p o w i e d z i a e m , d o d a j c : - U w a a m , i kwe sti najwyszej wagi jest dla p a n a w y t w o r z e n i e w e w n t r z o r g a n i z m u rezerw, c o m o n a osign p o p r z e z j a k najintensywniejsze d o t l e n i a n i e si. P o b i e r a n i e duych iloci t l e n u u s p r a w n i p r o c e s s p a l a n i a poy wienia, c o m a o g r o m n e z n a c z e n i e , zwaywszy n a wysiek, jaki o c z e k u je p a n a z a p e w n e w najbliszych m i e s i c a c h " . F i i h r e r n i e o c z e k i w a n i e w y p r o s t o w a si w k u i zacz utyskiwa, e w a n i e wypuszcza b o l e s n e wiatry i czuje kujcy ucisk w sercu. P r z e k a z a n o mu decyzje w s p r a w i e Wgier, lecz z w i a d o m o c i o m i e r c i S c h m u n d t a [ k t r a n a s t p i a d z i e wczeniej] p o s t a n o w i o no poczeka do rana.

30 wrzenia 1944 r. Wizyta u p a c j e n t a A" od p o u d n i a do 14. 30. P o n i e w a od piciu g o d z i n nie m i a w y p r n i e n i a , n a r z e k a n a rozsadzajce g o gazy. P o wiedzia, e n i e czuje si lepiej ni p o p r z e d n i o , ale w r c z p r z e c i w n i e , gorzej. Z a u w a y e m , e obiektywnie rzecz ujmujc stan j e g o z d r o w i a z n a c z n i e si poprawi: skurcze ustpiy, obniyo si n a p i c i e m i n i o w e w n a d b r z u s z u , n a t o m i a s t tkliwo uciskowa w z m o g a si j e d y n i e w o k o licach w t r o b y i p c h e r z y k a ciowego. Pacjent k a t e g o r y c z n i e o d m wi z a a p l i k o w a n i a sobie w k u lewatywy z olejku r u m i a n k o w e g o ; p o p r o s i m n i e o irygator i siedzc na s e d e s i e s a m usiowa p r z e p r o w a dzi w zabieg. M u s i a e m c z e k a na z e w n t r z ( o n za, na wszelki wy p a d e k , z a m k n si p r z e d e m n w t o a l e c i e na klucz). W e z w a n o m n i e p o n o w n i e o 19.30. O d 16.00 d o 18.00 m i a c z t e ry w y p r n i e n i a .

Spisek lekarzy

187 E. Poulssona. In

w Krlewcu

sprowadzi

Podrcznik farmakologii

formacje t a m zawarte, dotyczce dziaania atropiny i strychniny na o r g a n i z m ludzki, stanowiy o s t a t n i e o g n i w o a c u c h a . G i e s i n g obli czy, e dziesi zaywanych c o d z i e n n i e p i g u e k zawiera wicej strych niny anieli wynosi jej d o p u s z c z a l n a d a w k a .

Spisek lekarzy
T y m c z a s e m rywale M o r c l l a zaczli d o c i e k a przyczyn s k u r c z w nkajcych nieustannie Hitlera. We wrzeniu dr Erwin Giesing od g a d p r z y p a d k o w o , j a k m n i e m a , ich p r z y c z y n . P e w n e g o d n i a z o b a czy t a c z e n i a d a n i e m p r z y g o t o w a n y m d l a i u h r e r a : t a l e r z o w s i a n ki, d w i e c i e n k i e k r o m k i c h l e b a , s z k l a n k a s o k u p o m a r a c z o w e g o . O b o k sta niewielki p o j e m n i k zawierajcy k i l k a n a c i e b i a y c h pasty lek w i t a m i n o w y c h o r a z sze c z a r n y c h p i g u e k . G i c s i n g a z a i n t r y g o way t e p i g u k i . Ich n a z w i s k a d p o d a n o n a w i e c z k u p a s k i e g o alu m i n i o w e g o p u d e e c z k a , w k t r y m si z n a j d o w a y . Byy t o piguki p r z e c i w w z d c i o w e d o k t o r a K o e s t c r a " . 120 s z t u k l e k u z a w i e r a o p g r a m a extractum nucis vomis (czyli s t r y c h n i n y ) , p g r a m a extractum belladonnae (wycigu z wilczych j a g d , czyli a t r o p i n y ) o r a z j e d e n g r a m actractum gentianae ( g o r y c z k i ) . Z p o b i e nych o b l i c z e G i c s i n g a w y n i k a o , e - s d z c p o liczbie p i g u e k n a t a l e r z y k u - H i t l e r zaywa c o d z i e n n i e n i e o m a l m i e r t e l n d a w k s t r y c h n i n y i a t r o p i n y , k t r e to s u b s t a n c j e s j a k w i a d o m o silnymi t r u ciznami. Z r a z u laryngolog zachowa te wstrzsajce wnioski dla siebie. P o n a d wszelk w t p l i w o ujrza r e a l n s z a n s o d s u n i c i a k o n t r o wersyjnego p r o f e s o r a M o r e l l a . C h c i a j e d n a k uzyska c a k o w i t p e w n o . Z d o b y p o d s t p e m kilka p o d e j r z a n y c h c z a r n y c h p i g u e k , p o czym p r z e k a z a j e d o a n a l i z y c h e m i c z n e j . Z b i b l i o t e k i m e d y c z n e j

W y d a w a o si wic, e H i t l e r a w p d z i y w c h o r o b piguki p r z e c i w w z d c i o w e . O s t a t e c z n i e - n a p i s a G i e s i n g w l i s t o p a d z i e 1945 r. - H i t l e r by p r z e z cay czas w e u f o r y c z n y m n a s t r o j u , c z e g o n i e s p o s b w y t u m a c z y a d n inn przyczyn; r w n i e e g z a l t a c j , z j a k p o d e j m o w a decyzje po wielkich n i e p o w o d z e n i a c h politycznych i woj skowych, m o n a p r z y p i s a d z i a a n i u t e g o l e k u " . W Podrczniku farmakologii napisano: Atropina [...] oddziau

j e n a p r z o d o m z g o w i c , wywoujc silne p o b u d z e n i e w y o b r a n i , wielomwno i niepokj, o m a m y wzrokowe i suchowe, jak rwnie napady majaczenia, ktre mog mie spokojny i agodny przebieg, ale m o g si t e p r z e o b r a z i w g w a t o w n e a t a k i s z a u " . C h o G i e s i n g by p e w i e n , i r z e c z o n e p i g u k i s s z k o d l i w e , b a r d z o o s t r o n i e p o c z y z a c h o r o w a n i e H i t l e r a n a t a c z k z zay w a n i e m t e g o leku. W e d u g d i a g n o z y M o r e l l a t a c z k wywoa n i e bezpieczny zastj ci w p r z e w o d z i e pcherzykowym, s p o w o d o w a n y s k u r c z e m n e r w o w y m , k t r y cieni wylot p c h e r z y k a c i o wego. Myl, e byo to m a o p r a w d o p o d o b n e - napisa Giesing rok pniej. - Wywoany napiciem nerwowym skurcz p r z e w o d u p c h e r z y k o w e g o n i e s p o w o d o w a b y u t r z y m u j c e g o si t a k d u g o t a w e g o z a b a r w i e n i a skry, n i e w y s t p i a b y r w n i e k o n i e c z n o p o o e n i a pacjenta do ka prawic na cztery tygodnie; p o n a d t o Moreli nie odmawiaby a tak kategorycznie przeprowadzenia ana liz krwi i m o c z u H i t l e r a " . K o m e n t a r z w d o w o d z i d o b i t n i e , w j a k wielk s u b i e k t y w n o p o p a d a l i wtedy inni lekarze. Z zapiskw Morella wynika bowiem, e

188

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

Spisek lekarzy

189

a d o p r z e s a d y p o s t u l o w a o n k o n i e c z n o c z s t e g o b a d a n i a krwi i moczu fuhrera. Tymczasem podejrzenia Giesinga stay si publiczn tajemnic, tote n i e b a w e m w K w a t e r z e G w n e j z a c z t o szepta, e M o r e l i dopuci si z b r o d n i z a n i e d b a n i a . Znaleli si tacy, ktrzy utrzymywali, i m e d y k w n a w e t nie wiedzia, e piguki przeciw w z d c i o m zawieraj strychnin. R o z p o c z a si walka o wysadzenie go z sioda. Rywale M o r e l l a : B r a n d t , H a s s e l b a c h i Giesing, wykorzystali s p o s o b n o do snucia intryg prze ciwko n i e m u , n a t o m i a s t M a r t i n B o r m a n n dostrzeg szans pozbycia si B r a n d t a , p r o t e g o w a n e g o swojego wroga A l b e r t a Speera, k t r e g o wscho dzca gwiazda przymiewaa blaskiem gasnc gwiazd G r i n g a . J a k o k o m i s a r z Rzeszy do spraw zdrowia publicznego i higieny, B r a n d t p o d lega subowo resortowi k i e r o w a n e m u przez S p e e r a . O s t a t n i akt intrygi r o z e g r a si na p o c z t k u p a d z i e r n i k a 1944 r. G i e s i n g w y p r b o w a n a sobie d z i a a n i e r z e c z o n y c h p i g u e k . D o w i a d czy p o d o b n y c h o b j a w w c o H i t l e r : r o z d r a n i e n i a , w i a t o w s t r t u , zaostrzenia zmysu smaku oraz p r z e m o n e g o pragnienia. G d y z Ber lina przyby B r a n d t , G i e s i n g p o i n f o r m o w a g o o wszystkim. B r a n d t poprosi Hitlera o spotkanie. N a tym b y n a j m n i e j n i e p o p r z e s t a : o s k a r y z a y w n e g o m e d y k a p r z e d R e i c h s f u h r e r e m H i m m l e r e m . w u z n a , i n i e jest w y k l u c z o n e , e M o r e l i , dziaajc z p e n w i a d o m o c i , p r b o w a z g a d z i f u h r e r a . H i m m l e r nigdy zreszt n i e u k r y w a swojego b r a k u z a u f a n i a do M o r e l l a . W r o z m o w i e z n i m n a p o m k n od n i e c h c e n i a , i z jego, szefa SS, w y r o k w z g i n o ju tyle o s b , e j e d n a wicej, j e d n a mniej... d o p r a w d y , n i c czyni t o a d n e j rnicy. N i e b a w e m w b e r l i s k i e j c e n trali g e s t a p o p r z e s u c h a n o d r . R i c h a r d a W e b e r a . Czy w e d u g p a skiej o p i n i i M o r e l i m o e s y s t e m a t y c z n i e z a t r u w a f u h r e r a ? O d p o wied, jakiej udzieli W e b e r , t c h n i e szczeroci. A b s o l u t n i e wyklu c z o n e . Z b y t wielki z n i e g o t c h r z " .

Kilka dni pniej, w drodze na uroczystoci p o g r z e b o w e S c h m u n d t a , k t r e m i a y si o d b y u s t p p o m n i k a u p a m i t n i a j c e go b i t w p o d T a n n e n b c r g i e m , H a s s e l b a c h p o s t p i w s p o s b w y s o c e nierozsdny. W s p o m n i a t o w a r z y s z c y m m u z n a j o m y m o f i c e r o m o s t r y c h n i n i e i p i g u k a c h . Z a m a w t e n s p o s b o b o w i z u j c go ta jemnic z a w o d o w , p o n a d t o n a r a z i si n a rych u t r a t s t a n o w i s k a . N a z a j u t r z H i t l e r p o w i e d z i a dr. Giesingowi, e czuje si lepiej, bo skurcze o d k a n i e c o zelay. G i e s i n g zauway, e jest to niewtpli wie efekt o d s t a w i e n i a p i g u e k przeciw w z d c i o m ; p o w i e d z i a r w n i e fiihrerowi, i w y p r b o w a na sobie ich d z i a a n i e . P o i n f o r m o w a e m o caej sprawie H a s s e l b a c h a " - zakoczy, z a d o w o l o n y z siebie. Przeliczy si j e d n a k . N i e p o w i n i e n p a n t e g o r o b i ! - rozsierdzi si fiihrer. - N i e c h c wicej sysze o tych p i g u k a c h . M o e p a n oskar a M o r e l l a do woli, ale jest o n , i n a d a l p o z o s t a n i e , m o i m o s o b i s t y m lekarzem. U f a m mu bezgranicznie [...] J u ja wyjani t afer do k o c a - z a p o w i e d z i a . - P o l e c i e m w e z w a dzi po p o u d n i u B r a n d t a " . T a k a p o s t a w a f u h r e r a z b u l w e r s o w a a lekarzy. H a s s e l b a c h p r bowa w s k r a c o u B o r m a n n a , ale R e i c h s f i i h r e r u m y w a r c e . U d a si z a t e m w r a z z G i e s i n g i e m d o H i m m l e r a . W y s u c h a w s z y ich, R e i c h s f i i h r e r S S zamyli si. E c h , p a n o w i e - w e s t c h n po chwili - w i d z , e a d n i z w a s d y p l o m a c i . To t r z e b a zaatwi s p r y t n i e i m d r z e . D l a c z e g o n i e z a p r o s i c i e M o r e l l a n a h e r b a t a l b o na s z n a p s a i n i e p o g a d a c i e z n i m s z c z e r z e i od s e r c a - j a k towarzysze partyjni z t o w a r z y s z e m ? M u s i c i e z d a w a s o b i e s p r a w z tego, e Fiihrer ma do niego p e n e zaufanie i e nie wolno n a m tego zaufania podrywa". S p r a w a jest t a k p o w a n a - u n i s si g n i e w e m H a s s e l b a c h - e kady t r y b u n a l e k a r s k i czy n a w e t zwyky s d cywilny u k a r a b y M o rella z a w y r z d z e n i e p a c j e n t o w i s z k o d y n a z d r o w i u p o p r z e z z a n i e dbanie - w najlepszym w y p a d k u ! "

190

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Spisek lekarzy

191

H e r r P r o f c s s o r - g o s H i m m l e r a z a b r z m i a p l t o n u wyej chyba z a p o m i n a pan, i j a k o minister spraw wewntrznych sprawuj r w n i e najwysz w a d z n a d z d r o w i e m p u b l i c z n y m . I d a m , eby Morella pozostawiono w spokoju". Tak o t o T h e o M o r e l i m g k o n t y n u o w a l e c z e n i e p a c j e n t a A". 2 padziernika 1944 r.

P r o s z o n a t y c h m i a s t o w e p r z e p r o w a d z e n i e analizy z a c z o n e j p r b k i k a u [...] - n a p i s a w licie do N i s s l e g o . - P r z e d w y s i a n i e m mi w y n i k w n a p i m i e p r o s z o p r z e k a z a n i e ich p r z e z t e l e f o n " . J e d n a k e t r a n s p o r t w N i e m c z e c h by ju z d e z o r g a n i z o w a n y , t o t e prbka nr 1 dotara do Freiburga dopiero 19 padziernika. Z a n i m Nissle z a k o c z y b a d a n i a , u p y n kolejny tydzie. ( O b e c n i e specjalici-analitycy u z n a l i b y b e z s p r z e c z n i e t r z y t y g o d n i o w p r b k k a u za materia bezuyteczny do zbadania.) H i t l e r w e z w a d o siebie d r . G i e s i n g a , p o n i e w a n a d a l u s k a r a si n a n i e d o m a g a n i a n a r z d w u c h a w e w n t r z n e g o . D o k t o r z e , j a k to b y o z tymi p i g u k a m i ? " - z a p y t a go, p r z y g o t o w u j c si do b a d a nia. Z a g a d n Giesinga jeszcze kilkakrotnie, po czym niespodziewa nie wypali: D l a c z e g o n i e p r z y s z e d p a n d o m n i e i n i c p o w i e d z i a mi p a n o tym wszystkimi?!" G i e s i n g , p r z e k o n a n y o w i n i e M o r e l l a , oskary go o p o p e n i e n i e z a n i e d b a n i a , p o n i e w a , j a k p o w i e d z i a , w i a d o m o byo, e piguki d o starczy d o b u n k r a a l b o o n s a m , a l b o j e g o p o m o c n i k , k a p r a l M a k k u s . N a p d z i p a n M o r c l o w i p o t n e g o s t r a c h a . J e s t b l a d y j a k cia n a , r o z t a r g n i o n y i p r z e z cay czas o s k a r a s a m siebie o n i e d o p a t r z e nia. J e d n a k e u s p o k o i e m g o ! Z a w s z e m i si w y d a w a o , e t e p i g u k i zawieraj wgiel d r z e w n y majcy a b s o r b o w a gazy j e l i t o w e , i z a w s z e r o b i o m i si p o nich b a r d z o p r z y j e m n i e " .

O 5.00 r a n o p r z e k a z a n o F i i h r e r o w i d e p e s z zawierajc w a n w i a d o m o . Nim go odwiedziem, przyszed dr B r a n d t . Przekaza m u i n f o r m a c j o m i e r c i S c h m u n d t a , p o czym p r z e z d u s z y czas wyjania p r z y c z y n j e g o z g o n u (by ni z a t o r ) . t a w e z a b a r w i e n i e skry u s t p i o . G o d z . 17.00. F i i h r e r z w o a n a r a d w o j e n n w s w o i m p o k o j u ! C i p a n o w i e u z n a l i , e b a r d z o o p a d z si. O t o jak, o b i e k t y w n i e r z e c z u j m u j c , p r z e d s t a w i a si o b e c n i e s t a n j e g o z d r o w i a : n a s t pia z n a c z n a p o p r a w a , Fiihrer wstaje samodzielnie z k a i ubie r a si. O m a w i a e m z dietetyczk, p a n n M a n z i a l y [ n a s t p c z y n i F r a u v o n E x n e r ' ] , kwesti [ i n n e g o z e s t a w u p o t r a w ] kolacyjnych, ale F i i h r e r n i e c h c i a sysze o a d n y c h z m i a n a c h ; z n w z a d a dla siebie wy c z n i e k l c i k u o w s i a n e g o i o w o c w puree, a do t e g o t r o c h w i n o g r o n . D o m a g a si t a k e p i c i u p o m a r a c z , m a o b e c n i e d u y a p e t y t n a p o m a r a c z e . P y t a m n i e , czy p r z y p a d k i e m nie p o z o s t a y j a k i e w Berghofic albo w Berlinie. O s t a n j e g o z d r o w i a pytali R e i c h s m a r s c h a l l G r i n g i f e l d m a r szaek Keitel.

3 padziernika

1944 r.

N i m u d a e m si d o F u h r e r a , d y s k u t o w a e m z d r . B r a n d t e m . O naszej rozmowie w s p o m n i a e m pniej Fiihrerowi. Brandt stwierdzi, e Fiihrer poyka codziennie 16 piguek przeciw wzd ciom, zawierajcych niebezpieczn dla zdrowia, zblion do mier telnej dawk strychniny. D o d a , e o b e c n a c h o r o b a F u h r e r a , jak

2 p a d z i e r n i k a M o r e l i wysa d o z b a d a n i a p r b k i k a t u H i t l e r a . P r z e k a z a j e d o kliniki w e F r e i b u r g u o r a z d o w y d z i a u a n a l i z c h e micznych Z a r z d u O k r g u Wojskowego Berlin w Zchlendorf.

192

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Spisek lekarzy

193

r w n i e j e g o p o p r z e d n i e dolegliwoci, t o k l a s y c z n e p r z y p a d k i p r z e wlekego zatrucia strychnin. O d p a r e m , e nigdy nie z a l e c a e m mu tak intensywnego zaywania rzeczonych piguek i d o p i e r o nie t a k d a w n o d o w i e d z i a e m si, k u s w o j e m u p r z e r a e n i u , o c a e j s p r a wie. ( B r a n d t ) wyrazi wtedy opini, e stan zdrowia F u h r e r a obec n i e p o p r a w i a si. P r z e z o s t a t n i e p i d n i o b o n e j c h o r o b y p r z e s t a o n z a y w a p i g u k i , gdy p o p r o s t u w y c z e r p a si ich z a p a s , i s t d poprawa. Nadmieni, i drenie koczyn F u h r e r a m o n a rwnie p r z y p i s a n i e p o d a n e m u d z i a a n i u t e g o specyfiku. ( N i c z g o d z i e m si z n i m , p o n i e w a d r e n i e r k i n g u s t p i o s a m o i s t n i e p o z a m a c h u b o m b o w y m , a przecie Fiihrer przez cay czas zaywa te p i g u k i . ) Z a u w a y e m , e F i i h r e r - j a k s a m o w i a d c z y dzi w i e c z o r e m - cierpi na skurcze odka i bolesne n a g r o m a d z e n i e gazw j e l i t o w y c h o d r o k u 1929, a cilej o d s i l n e g o n e r w o w e g o r o z s t r o j u , j a k i e g o w t e d y k i l k a k r o t n i e d o z n a . P o silnym z d e n e r w o w a n i u ( o s t a t n i o d e n e r w o w a si w i e l o k r o t n i e ) n a r z e k a z a n i e u s t a n n i e n a t e s k u r c z e . S a m p o w i e d z i a , e z a y w a r z e c z o n y lek p r z e c i w w z d c i o m j u od o k o o d w c h lat, a w o s t a t n i c h m i e s i c a c h w iloci o k o o 16 piguek dziennie. D r B r a n d t stwierdzi w t e d y , przybierajc s t a n o w c z y t o n , e t o j a j e s t e m o d p o w i e d z i a l n y z a w s t a n rzeczy. S a m nigdy j e d n a k n i e or d y n o w a e m F i i h r e r o w i tych p i g u e k . Czy myli p a n , e p o m i m o za przecze ktokolwiek p a n u uwierzy?" - zapyta mnie. Gdyby, nie daj B o e , F i i h r e r o w i s t a o si c o z e g o , d o b r z e p a n wie, j a k i e przy niosoby to nastpstwa. Nikt by wwczas nie obarcza odpowiedzial noci p o w i e d z m y H a s s e l b a c h a , ale p a n a , by m o e za r w n i e m n i e . W a n i e d l a t e g o byoby lepiej, gdyby i n f o r m o w a m n i e p a n o wszyst k i m . D y s p o n u j wszelkimi d o w o d a m i , e b y w y k a z a , i m a m y p o n a d wszelk wtpliwo d o c z y n i e n i a z z a t r u c i e m s t r y c h n i n . M u s i p a n w i e d z i e , j a k o k r e l a p o z i o m strychniny w m o c z u ! P o w i e m p a n u

s z c z e r z e : j e s t e m t u t a j o d p i c i u d n i tylko d l a t e g o , e F i i h r e r t a k b a r dzo niedomaga na zdrowiu". Nastpnie poszedem do Fuhrera. Powiedziaem mu, e lekarze zarzucaj m i , j a k o b y m nigdy go n i e p r z e w i e t l a i nigdy n i e p r z e k a zywa do analizy treci jelit i o d k a . N i e c h e wic ci p a n o w i e s a m i do m n i e przyjd i s a m i wyuszcz mi te z a r z u t y ! - w a r k n w c i e k l e F i i h r e r . - Ile to razy p r o p o n o w a mi p a n te b a d a n i a i ile to razy o d m a w i a e m ! C z e g o waciwie c h c e t a b a n d a i d i o t w ? " M e i n F i i h r e r - p o w i e d z i a e m - n a w e t w t a k i e j sytuacji n a l e g a m n a p r z e p r o w a d z e n i e tych b a d a w najbliszej p r z y s z o c i ! " Nic, tak zaraz nie m o n a ! " - usyszaem w odpowiedzi.

4 padziernika

1944

r.

P o p o p o u d n i o w y c h o r a z w i e c z o r n y c h zajciach n a r z e k a n a lek k i e z a w r o t y gowy. O d c z u w a j e b a r d z o c z s t o , p o c z y n a j c o d d n i a z a m a c h u . O d t a m t e j p o r y p r z e z kilka t y g o d n i z d o a z a c h o w a wy p r o s t o w a n p o s t a w w y c z n i e r e s z t k si i e n e r g i i . Po wyjciu z j e g o sypialni w z i e m na s t r o n A r n d t a i z a k a z a e m mu kategorycznie podawania Fiihrerowi jakichkolwiek lekw bez mojego pozwolenia. Z a p y t a e m go o te piguki przeciw wzdciom. P o i n f o r m o w a m n i e , e z a p a s si w y c z e r p a . F i i h r e r , p r z y p o m n i a , zaywa ich s z e s n a c i e d z i e n n i e , t o t e o n , A r n d t , z a t e l e f o n o w a d o m n i e o k o o 2 t y g o d n i t e m u , a j a p o z w o l i e m n a p o d a w a n i e wycz nie dwch piguek. 5 padziernika

1944

r.

D r u g a noc bez tabletek nasennych. Fiihrer ubolewa, e agod ny masa jego koczyn (poczony z nacieraniem p r e p a r a t e m Franzbranntwein) nie poskutkowa, poniewa nie mg pniej z a s n . W n o c y c z u n a c a y m c i e l e l o d o w a t y c h d , p o t e m z a go-

194

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

S p i s e k lekarzy

195

r a c z k o w a . W p o r w n a n i u j e d n a k z d n i e m w c z o r a j s z y m czuje si silniejszy. W czasie m o i c h o s t a t n i c h w i e c z o r n y c h o d w i e d z i n p o p r o s i e m go o d r o b i a z g , o k r t k n o t a t k , w k t r e j by p o t w i e r d z i , e ja, M o reli, nigdy nie o r d y n o w a e m m u c o d z i e n n e j d u e j dawki p i g u e k p r z e ciw w z d c i u . C h c i a e m t e p o t w i e r d z e n i a , e zawsze n a k a n i a e m g o d o p o d d a n i a si r e n t g e n o w s k i m b a d a n i o m o d k a i jelit, tyle tylko, i o n s a m n i e wyrazi n a t o zgody. F i i h r e r p r z y s t a n a moj p r o b i o b i e c a j s p e n i w f o r m i e listu . ( J e d n a k e w a k t a c h M o r e l l a ta k i e g o listu n i e o d n a l e z i o n o . ) F i i h r e r zaperzy si w t r a k c i e r o z m o w y o z a r z u t a c h B r a n d t a . Pyta m n i e , czy B r a n d t u t r z y m y w a , e t o ja, M o r e l i , z a o r d y n o w a e m pi g u k i . O w i a d c z y , e p o w i e d z i a wczeniej B r a n d t o w i , i z a c z za ywa je z w a s n e j inicjatywy. N i e - o d p a r e m - n i e m n i e j bybym z o b o w i z a n y , gdybym m g o t r z y m a o d P a n a , m e i n F i i h r e r , t e kilka sw n a p i m i e j a k o z a b e z pieczenie na przyszo". P o n a d t o , d o d a e m , B r a n d t po rozmowie z e m n u d a si d o n i e g o . F i i h r e r z a p r z e c z y ; stwierdzi, e B r a n d t najpierw z nim rozmawia, a d o p i e r o p o t e m poszed do mnie. Z a u w a y e m , e m u s i a o zaj c h y b a j a k i e n i e p o r o z u m i e n i e , a l b o w i e m B r a n d t p o w i e d z i a m i , i z oczywistych w z g l d w m u s i n a j p i e r w p o i n f o r m o w a o wszystkim j e g o , F u h r e r a , i za chwil b dzie z nim rozmawia. B z d u r a - nie u s t p o w a F i i h r e r - p o s z e d d o p a n a p o s p o t k a niu z e m n " .
2

z a u w a y e m u siebie objawy o b r z k u m z g u , za lew gak o c z n na stpi za niewielki wylew, k t r y s p o w o d o w a p o d w j n e w i d z e n i e , z m i a n osi z e w n t r z n e j o k a o r a z wystpienie ubytku p o l a w i d z e n i a , poczynajc o d o b s z a r u p o o o n e g o najbardziej n a lewo, a d o j e g o dolnej granicy. D o z n a e m r w n i e lekkich n u d n o c i (acz b e z wyst p i e n i a w y m i o t w ) i b o l e s n e g o p a r c i a na stolec ( n o c m i a e m tylko j e d n o w y p r n i e n i e ) . N i e b o l a a m n i e gowa, tylko przy o b u d z e n i u odczuwaem zawroty".

7 padziernika

1944

r.

G o d z i n a 13.15: z a t e l e f o n o w a F i i h r e r . K i e d y g o z a p y t a e m , czy yczy s o b i e , e b y m d o n i e g o p r z y s z e d , o d p a r , i czuje si z n a k o m i cie, p r z e s z a mu z u p e n i e g o r c z k a i chciaby, a b y m p o z o s t a w k u ; w w c z a s wczeniej wyzdrowiej.

Moreli pozosta w ku przez dwa dni. Wzruszyy go odwiedzi ny wielu o s b z najbliszego o t o c z e n i a H i t l e r a . N a s t p n e g o d n i a przyby z B e r l i n a d r W e b e r , k t r y j e d n a k r w n i e n i e by z u p e n i e zdrowy. W tej sytuacji M o r e l i , m i m o e n i c w p e n i si, s a m o d w i e d z i p a c j e n t a A ' . H i t l e r p o k r z e p i g o n a d u c h u , p o d j b o w i e m n i e s p o d z i e w a n , lecz w i e l c e k o r z y s t n dla n i e g o decyzj; p o s t a n o w i z d y m i s j o n o w a j e g o rywali. J e d y n y m o s o b i s t y m lekarzem Hitlera mia pozosta Moreli.

Przypisy
1

Nic d z i w n e g o tedy, e Moreli s a m z a p a d ! na zdrowiu, widzc ocza mi w y o b r a n i k a t a z t o p o r e m w y k o n u j c e g o na n i m wyrok mierci za u s i o w a n i e o t r u c i a H i t l e r a . 5 p a d z i e r n i k a o p n o c y - z a n o t o w a d w a dni pniej - b y e m u F u h r e r a . Po p o w r o c i e do swojej k w a t e r y

Frau von Exner zarczya si na pocztku roku z adiutantem z SS odbywajcym sub w Wilczym Szacu". Zbadano wtedy jej rodowd i odnaleziono ydowsk prababk. Hitler zwolni dietetyczk.

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 626.

Zmiana kadrowa

197

Z zapiskw w notatniku kieszonkowym Morella, opatrzonych dat 9 padziernika", wynika niedwuznacznie, e nadal trwa on w p r z e k o n a n i u , i s a m j e s z c z e na tyle n i e w y z d r o w i a , by p o d j le c z e n i e f u h r e r a . Wilczy S z a n i e c . Przyjecha W e b e r . Szef m a si d o b r z e ( t e l e f o n o w a e m d o n i e g o ) . D r W e b e r z a a p l i k o w a m i doyl nie 10 cm s z e c i e n n y c h glukozy i t a k i s a m zastrzyk z P r o s t r o f a n t y oraz dominiowo Glyconorm i Testoviron". Tego s a m e g o d n i a B r a n d t a w e z w a n o o 17.30 d o b u n k r a H i t l e r a 7 p a d z i e r n i k a R o s j a n i e r o z p o c z l i ofensyw w P r u s a c h W s c h o d nich. N a z a j u t r z H i t l e r m u s i a z a r z d z i e w a k u a c j wojsk n i e m i e c kich z e w s c h o d n i e j czci Wgier. S S z d a w i a w p r a w d z i e p o w s t a n i e w W a r s z a w i e , lecz sytuacja p o l i t y c z n a na W g r z e c h z n a c z n i e si za ognia po podjtej przez tamtejszy rzd n i e u d a n e j p r b i e wycofania kraju z wojny. 15 p a d z i e r n i k a a r e s z t o w a n o i p r z e w i e z i o n o do N i e miec wgierskiego regenta Miklsa Horthyego. i w r c z o n o m u oficjaln dymisj. Z a j c i e straci r w n i e H a s s e l b a c h . G i e s i n g w s p o m i n a , e g o d z i n p n i e j w e z w a g o d o siebie R e i c h sleiter B o r m a n n i zwolni z dalszej suby w Wilczym S z a c u " . N i c n i e m a m y p r z e c i w k o panu - stwierdzi B o r m a n n - w p r o s t przeciw n i e , F i i h r e r d a r z y p a n a najwyszym u z n a n i e m " . P o chwili s o w a t e potwierdzi sam Hitler. Widzi pan, H e r r D o k t o r , uwaam, e t afer z pigukami przeciw wzdciom trzeba wreszcie jako zako czy. P o s t p i p a n b a r d z o z u c h w a l e , zgaszajc si w tej s p r a w i e d o 8 padziernika 1944 r. H i m m l e r a , ale w o b e c m n i e z a w s z e by p a n uczciwy i szczery, j a z a o d p a c a m p a n u teraz t sam m o n e t " . H i m m l e r by w n i e b o w z i t y , e o p i e k n a d u w i e l b i a n y m fiihrer e m przej j e g o w a s n y l e k a r z . U k o n t e n t o w a n y t y m f a k t e m wyda w a si r w n i e szczwany B o r m a n n . W licie p r y w a t n y m z 10 p a d z i e r n i k a n a p i s a : Wczoraj H a s s e l b a c h z o s t a z w o l n i o n y z e s t a n o L u d w i g S t u m p f e g g e r by wysokim, m u s k u l a r n y m , k r z e p k i e j p o stury o b e r s t u r m b a n n f i i h r e r e m SS. M i a b k i t n e oczy i r z e d n c e ja s n e wosy. N i e pali. S t a n o w i s k o p r z y b o c z n e g o c h i r u r g a H i t l e r a obj oficjalnie 2 4 p a d z i e r n i k a . D o r o k u 1939 by a s y s t e n t e m p r o f e s o r a G e b h a r d t a , p e n i c obowizki c h i r u r g a w j e g o synnej klinice w H o h e n l y c h e n . P o z o s t a u b o k u H i t l e r a a do k o c a , przeywajc go o je d e n d z i e . N a j p r a w d o p o d o b n i e j zgin p o d c z a s ucieczki z K a n c e l a r i i Rzeszy, ktr podj w r a z z M a r t i n e m B o r m a n n e m 1 maja 1945 r o k u . wiska p r z y b o c z n e g o l e k a r z a F u h r e r a ; m a g o z a s t p i d r S t u m p f e g ger, k t r y d o t y c h c z a s p e n i funkcj o s o b i s t e g o l e k a r z a Wujaszka H . S p r a w i a o n b a r d z o k o r z y s t n e w r a e n i e . R w n i e B r a n d t p r z e s t a by lekarzem przybocznym. Wybuchy nowe spory pomidzy M o r e l l e m a H a s s e l b a c h e m i B r a n d t e m , ale s w a r o m tym, t a k p r z y k r y m d l a Fuhrera, pooono kres". 10 p a d z i e r n i k a w s z p i t a l u p o l o w y m p r z y K w a t e r z e G w n e j p r z e p r o w a d z o n o analiz moczu Hitlera. Badanie powtrzy dr WeF i i h r e r powiedzia mi, e odprawi dr. v o n Hasselbacha, a dr B r a n d t bdzie si o d t d zajmowa wycznie swoj prac w Berlinie. Stanowi sko j e g o przybocznego chirurga m a przej m o d y lekarz nazwiskiem Stumpfegger. By on dotychczas l e k a r z e m osobistym R e i c h s f u h r e r a SS.

Zmiana kadrowa

198

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

b e r . W s z y s t k o w n o r m i e " - b r z m i a o o r z e c z e n i e . N i c n i e wskazywa o n a t r w a e u s z k o d z e n i e w t r o b y w y w o a n e t a c z k . Tego s a m e g o d n i a M o r e l i wysa w y m a z z g a r d a f u h r e r a s p e c j a l i s t o m - a n a l i t y k o m z l a b o r a t o r i u m b a d a c h e m i c z n y c h O k r g u W o j s k o w e g o I I I . W za czeniu wymaz z migdaka, na ktrym po naciniciu, osiem albo d z i e s i d n i t e m u , utworzyy si cztery c z o p y " . P o p r o s i , b y o k r e l o n o , j a k i s z c z e p b a k t e r i i wywoa t e p a t o l o g i c z n e z m i a n y . D w a dni p n i e j o t r z y m a o d p o w i e d : N i e z i d e n t y f i k o w a n o a d n y c h szko dliwych b a k t e r i i " . C , p r z y p a d e k w r w n i e rozbija w p r o c h mit, j a k o b y M o r e l i by l e k a r z e m n i e o s t r o n y m i n i e s y s t e m a t y c z n y m . J e s i e n i 1944 r . H i t l e r z n a c z n i e si r n i o d H i t l e r a , j a k i e g o 11 padziernika 1944 r. j e g o p e r s o n e l p a m i t a z r o k u 1940. F e l d m a r s z a e k G e r d v o n R u n d s t e d t w s p o m i n a , e n a n a r a d a c h w o j e n n y c h fiihrer n i e u s t a n n i e m i t o s i w d o n i t a b l e t k i V i t a m u l t i n u czy t e i n n e g o w i s t w a " o t r z y m a n e g o o d M o r e l l a . P r z y g a r b i si - z a n o t o w a v o n R u n d s t e d t i d r a y m u o b i e r c e , p r a w a b a r d z i e j ni lewa. P o c z y n a j c o d w r z e n i a 1944 r. H i t l e r z a c z r w n i e g u b i si w n i e i s t o t n y c h s z c z e g a c h . D o p y t y w a si n a p r z y k a d , d l a c z e g o t e n l u b i n n y p o j e d y n c z y schron nie zosta! umocniony". Dr B r a n d t zauway, e l e g e n d a r n a p a m i Hitlera znacznie osaba. Niekiedy umyka mu nawet, wspomina Brandt po wojnie, w t e k r o z m o w y . S t a si w y r a n i e r o z t a r g n i o n y - p o w i e d z i a p r z e suchujcym go oficerom - wygasza rozwleke m o n o l o g i dotycz c e t r z e c i o r z d n y c h kwestii, p o t e m n a g l e z a c z y n a m i l c z e " . S a m H i t l e r zdawa sobie spraw ze swojego stanu; nic zatraci bynajmniej krytycyzmu w o b e c wasnej osoby. Kiedy - zwierzy si p e w n e g o d n i a B r a n d t o w i - p o t r a f i e m z a p a m i t a n a z w i s k a ty sicy o s b z r o z m a i t y c h sfer, r o d o w i s k , p e n i c y c h r n e s t a n o w i ska, w y k o n u j c y c h r n e z a w o d y itd. L e c z o d o s t a t n i e g o l a t a u m i e jtno ta niestety mnie opucia".

Gardo, serce i inne przypadoci

P a c j e n t czuje si z n a k o m i c i e , t o t e p o p r o s i m n i e , e b y m d o n i e go nie przychodzi. Z a s u g e r o w a mi wypoczynek, poniewa wtedy szybciej w y z d r o w i e j . F i i h r e r p o r a z pierwszy o d d u s z e g o c z a s u w y s z e d n a z e w n t r z , eby o b e j r z e n o w o w z n i e s i o n y wielki b u n k i e r . J e d n a k e c o p e w i e n czas m u s i a s i a d a n a a w c e i o d p o c z y w a . W swoim p o d r c z n y m n o t a t n i k u Moreli zapisa: Pacjcnt A s p o r z d z i wywiad c h o r o b o w y " . W a r t o z a u w a y , e gdy tylko m e dyk z a p r z e s t a o d w i e d z a n i a H i t l e r a , s t a n z d r o w i a d y k t a t o r a Trzeciej R z e s z y p o p r a w i si.

200 13 padziernika

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

G a r d o , serce i i n n e p r z y p a d o c i

201

1944 r.

P o m i d z y 16 i 18 p a d z i e r n i k a zapiski M o r e l l a p r z y b r a y c h a rakter rutynowych obserwacji medycznych, w s p o m n i a on j e d n a k o z a p a l e n i u l e w e g o m i g d a k a i s t r u n gosowych p a c j e n t a A ' . D o d a , e w p r a w d z i e sypia o n d o b r z e , lecz p r a c u j e a d o p n y c h g o d z i n nocnych.

U s y s z a e m p r z e z telefon, e p a c j e n t czuje si z n a k o m i c i e . O s t a t niej nocy (o 23.15) s a m do m n i e z a t e l e f o n o w a , pytajc, czy m o e wy pi n i e c o niezbyt gstej czekolady. P o z w o l i e m , w i e d z i a e m b o w i e m , e b d z i e pi k a r l s b a d z k w o d m i n e r a l n n a p o p r a w t r a w i e n i a . P o wiedzia, e o g e m straci na w a d z e o k o o 8 k i l o g r a m w . D o d a , i m a dla m n i e d o b r e w i a d o m o c i , k t r e p r z e k a z a m u R e i c h s l e i t e r Bor m a n n . O d d a o n d o analizy w z a k a d z i e g r u p p e n f u h r e r a B l u m e n r e u t h e r a piguki p r z e c i w w z d c i o m , i o t o jaki by r e z u l t a t . L e k w jest c a k o w i c i e nieszkodliwy, gdy z a w i e r a j e d y n i e m i k r o s k o p i j n ilo b e l l a d o n n y i strychniny. Jeli chory zayje przy p o s i k u dwie, cztery piguki, n i e wystpi a d n e n i e b e z p i e c z n e n a s t p s t w a ; p o d w j n a ich liczba, a n a w e t wiksza (tuzin a l b o jeszcze wicej) r w n i e n i e przy niesie m u a d n e g o u s z c z e r b k u n a z d r o w i u .

20 padziernika

1944

r.

G o d z i n a 14.00. F i i h r e r m i a z n w b a r d z o p o w i k s z o n y m i g d a e k . Z a o b s e r w o w a e m t e p o w i k s z e n i e w z w c h o n n y c h p o lewej stronie. Powiedzia mi, e ubocznym efektem trzech tabletek Ultraseptylu, k t r e zay, by silny b l o d k a , a n o c w o g l e n i e m g z a s n - s p a tylko p r z e z kilka p o r a n n y c h g o d z i n . Hitler pocztkowo zamierza pozosta w Gieroy, dostrzega jednak nadcigajce zaamanie. T u m y uchodcw poday po piesznie na zachd. 21 padziernika Rosjanie przeamali niemieck o b r o n , d o c i e r a j c d o r o m i n c k i c h w r z o s o w i s k , ich a r t y l e r i a za r o z p o c z a o s t r z e l i w a n i e G o d a p i . G d y z a c z o r o b i si u n a s g o r c o - genera Kreipe zanotowa nazajutrz lapidarnie w swoim dzienniku - p o t o k goci z B e r l i n a g w a t o w n i e w y s e c h " . Tego s a m e g o d n i a feld marszaek Keitel na naradzie wojennej sugerowa nerwowo natych

14 padziernika

1944

r.

G o d z i n a 12.50. Fiihrer czul si dobrze, tote nie zostaem wezwany. J e d n a k e w c z e n i e j , o 23.00, k a z a mi n a t y c h m i a s t przyj do siebie, p o n i e w a w z e c h o n n y p o lewej s t r o n i e szyi z n w p o w i k szy si. U s k a r a si p o n a d t o na t r u d n o c i z m w i e n i e m .

15 padziernika

1944

r.

miastow ewakuacj do bezpiecznego Berlina. Hitler jednak o d m wi, b o N i e m c y k o n t r a t a k o w a l i . K o r p u s p a n c e r n y H e r m a n n G r i n g " o d b i z rk p r z e c i w n i k a G b i n . N a s t p n i e , c h o w m n i e m a n i u f u h r e r a z a k r a w a o to na c u d , sytuacja w o j s k o w a w P r u s a c h W s c h o d n i c h w ja ki s p o s b si u s t a b i l i z o w a a .

0 1 3 . 3 0 F i i h r e r zjad ju n i a d a n i e . W n o c y s p a tylko p r z e z trzy godziny, p o n i e w a p r o w a d z i w a n e n a r a d y w o j e n n e . By w p o n u r y m n a s t r o j u , a l b o w i e m m u s i a y najwidoczniej zaj j a k i e b a r d z o niepomylne i b r z e m i e n n e w skutki wydarzenia.

Poprzedniego dnia wieczorem ulubieniec Hitlera, feldmarszaek E r w i n R o m m c l , z o s t a z m u s z o n y d o o d e b r a n i a s o b i e ycia. W i a d o m o t p r z e k a z a n o fiihrerowi w czasie w i e c z o r n e j n a r a d y w o j e n n e j .

21 padziernika

1944 r.

H i t l e r by b a r d z o o s a b i o n y i b l a d y . P o w i e d z i a n a m , e w c z o r a j p r a c o w a b e z p r z e r w y p r z e z o s i e m i p godziny. Z a a p l i k o w a e m m u

202

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

G a r d o , serce i i n n e p r z y p a d o c i

203

d o y l n i e 2 0 c m s z e c i e n n y c h 2 0 - p r o c e n t o w e g o r o z t w o r u glukozy, a d o m i n i o w o V i t a m u l t i n - C a l c i u m , T o n o f o s f a n f o r t e i Testoviron. 0 1 8 . 0 0 p o j e c h a e m (wraz z H i t l e r e m ] do szpitala p o l o w e g o w Ka rowie w celu w y k o n a n i a przewietlenia. Towarzyszy! n a m dr S t u m p fegger, o b e c n i r w n i e byli naczelny c h i r u r g i dr B r i n k m a n n . By t e ' Ling [kamerdyner Hitlera, wierny mu a do koca]. W y k o n a n o dw zdjcia r e n t g e n o w s k i e , k t r e wykazay, e z a t o k i c z o o w e s czyste. P r a w a z a t o k a szczkowa o k a z a a si w o l n a od ropy, n a t o m i a s t w le wej w i d o c z n e byo niewielkie b o c z n e z a c i e n i e n i e . D r u g a o p i n i a E i c k e n a : stwierdzi, i zdjcia s zbyt u b o g i e w szczegy, co u n i e m o l i wia m u d o k a d n e z d i a g n o z o w a n i e p a c j e n t a . Z a c h o d z i k o n i e c z n o w y k o n a n i a w t e r m i n i e pniejszym k o l e j n e g o p r z e w i e t l e n i a .

T o fakt, g o s m i a l e k k o c h r a p l i w y , lecz n i c p o n a d m i a r . Z a uwayem, e nowe krople do nosa, ktre zaczem mu aplikowa z g o d n i e z z a l e c e n i a m i klasycznego dziea dr. [Rudolfa] F r a n c k a Nowoczesna terapia, s u g e r u j c e g o ich uycie w p r z y p a d k a c h prze wlekego nieytu krtani, mog istotnie wywoa lekkie zapalenie. Z a w i e r a j k a m f o r i m e n t o l - wyjaniem - p o w o d u j w i c n i e k i e d y p r z e j c i o w e p o d r a n i e n i e t k a n e k " . D o d a e m w s z e l a k o , i zjawi s k o t o b d z i e m i a o k o r z y s t n e s k u t k i fizjologiczne, d o p r o w a d z i b o w i e m d o p r z e k r w i e n i a b o n luzowych, i dziki t e m u p o b u d z i o r g a nizm do wytwarzania przeciwcia. A l e c z e m u m a waciwie suy p o l e p s z e n i e u k r w i e n i a b o n lu z o w y c h - zniecierpliwi si F i i h r e r - jeli n i e z o s t a n w y t r z e b i o n e b a k t e r i e ? T o jest p r z e c i e n a j w a n i e j s z e ! "

22 padziernika

1944

r.

R z e c z w tym, e p a s k i e s t r u n y g o s o w e , m e i n F i i h r e r , m o g stale u l e g a j a k i e m u m e c h a n i c z n e m u p o d r a n i e n i u . Z a k a e n i e bak teryjne by m o e w o g l e n i e w y s t p i o " - t u m a c z y e m . P a c j e n t z a c z n a l e g a , u n o s z c gos, n a k o n i e c z n o w y t r z e bienia bakterii"; n a r z e k a rwnie na to, e od 20 lipca p o d d a w a n y j e s t s t a e m u l e c z e n i u , a m i m o t o n i g d y n i e d o l e g a a m u t a k silna chrypa jak obecnie. O d p a r e m , i d o p i e r o od niedawna (praktycz n i e o d p t o r a t y g o d n i a ) z a c z e m si z a j m o w a l e c z e n i e m s c h o r z e g r n y c h d r g o d d e c h o w y c h i k i e r u j si z a l e c e n i a m i n a j l e p szych p o d r c z n i k w m e d y c z n y c h , p o d a j c m u leki. N o tak - m r u k n - ale to przecie sprawa najwaniejsza!

G o d z i n a 13.15. F i i h r e r p r o w a d z i w c z o r a j d u g i e n a r a d y wojen ne, a wic b a r d z o dugo mwi. O 21.15 p o n o w n i e w y p d z l o w a e m m u m i g d a k i . G d y r o z m a w i a e m z nim wczeniej p r z e z telefon, m w i o c h r y p y m g o s e m , w wy niku leczenia chrypka j e d n a k ustpia.

C h r y p k a t a z a n i e p o k o i a M o r e l l a ; p r z e z kilka n a s t p n y c h d n i j e g o z a p i s k i dotycz l e c z e n i a m i g d a k w i d r g o d d e c h o w y c h H i t l e ra (midzy innymi za p o m o c staego zestawu zastrzykw). 27 padziernika 1944 r.

M g p a n a p l i k o w a m i U l t r a s e p t y l w s e r i i silnych d a w e k , a n i e w pojedynczych zastrzykach. W ten sposb osabi pan tylko jego dziaanie". O d dzisiejszego p o p o u d n i a lub o d j u t r z e j s z e g o p o r a n k a - p o w i e d z i a e m - r o z p o c z n p o d a w a n i e P a n u serii z a s t r z y k w z i n n e g o l e k u s u l f o n a m i d o w e g o , T i b a t i n u . L e k w najszybciej w y d a l a n y j e s t

G o d z i n a 13.30. F. z n w w b a r d z o p o n u r y m n a s t r o j u ; p o w i e d z i a , e n a d a l o d c z u w a t r u d n o c i w m w i e n i u . Czy z a t e m w tym stanie zdrowia m o g stan przed mikrofo n e m i p r z e m a w i a d o n a r o d u n i e m i e c k i e g o ? C z y n i c syszy p a n , j a k ostry i c h r a p l i w y s t a si m j g o s ? "

204

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

G a r d o , serce i i n n e p r z y p a d o c i

205

z o r g a n i z m u ; faktycznie w c a o c i o p u s z c z a u s t r j w cigu 24 g o d z i n . J e d n o c z e n i e c h c i a b y m w p u c i P a n u d o n o s a czyst ciek parafi n, ktra zagodzi nieco podranienia i umierzy chrypk". To n i e p o m o e ! - z a o p o n o w a . - N a l e y w y t r z e b i b a k t e r i e , ot c o . P r z e c i e n i e u s t a n n i e w k r a p l a m i p a n co d o n o s a , a j e d n a k nic si n i e z m i e n i o " . M e i n F i i h r e r - w y j a n i a e m cierpliwie - z a r w n o k a m f o r a , j a k i m e n t o l w k o n t a k c i e z niczym nie o s o n i t b o n luzow wywo uj b l i n a d o b i t k s t a n z a p a l n y . a g o d z i g o j e d n a k p a r a f i n a ; b o n a l u z o w a r o z l u n i a si w t e d y i szybciej p o w r a c a d o n o r m a l n e g o s t a n u . C z y m o e m y r o z p o c z l e c z e n i e dzi p o p o u d n i u ? " N i e - o d p a r - dzi n i e " . Ujmujc rzecz obiektywnie, stan zdrowia F u h r e r a jest obec n i e c a k i e m d o b r y , wyjwszy t d o p r a w d y s a b c h r y p k . J e d n o czenie nie m o e nie budzi zdziwienia to, i pacjent tak powoli p o w r a c a do zdrowia. Przez cay dzie uczestniczy w n a r a d a c h w o j e n n y c h , a n o c m w i a d o g o d z i n y 3.00. N a d t o s t a l e p r z e b y wa w b u n k r z e , przy sztucznym wietle, wychodzi za c o d z i e n n i e n a z e w n t r z i o d d y c h a w i e y m p o w i e t r z e m najwyej p r z e z d z i e si, p i t n a c i e m i n u t . W b u n k r z e n i e u s t a n n i e p a n u j c h o d n e przecigi wywoane prac wentylatorw. Na dobitk o d m a w i a n o s z e n i a c i e p e g o s z a l i k a n a szyi, n i e c h c e r w n i e m i p r z y r z e c , e b d z i e uywa i n h a l a t o r a .

30 padziernika

1944

r.

W e z w a m n i e o 6.00 r a n o . O w i a d c z y , e p r a c o w a p r z e z c a n o c i m u s i a p o d j nie z m i e r n i e t r u d n e d e c y z j e , t o t e z n a j d u j e si w s t a n i e s i l n e g o p o b u dzenia nerwowego. Napicie n a r a s t a o w nim powoli, a wreszcie n a g l e , j a k t o zwykle b y w a o w t a k i c h w y p a d k a c h , d o z n a b o l e s n e g o s k u r c z u o d k a . O d m w i p o d d a n i a si b a d a n i u , gdy, j a k stwier dzi, s p r a w i b y m m u j e s z c z e w i k s z y b l . Przygotowaem pospiesznie nieco E u p a v e r i n u i E u k o d a l u , po czym w s t r z y k n e m mu te leki. N i e o k a z a o si to bynajmniej atwe, p o n i e wa mia na skrze liczne blizny po ukuciach ig. W s k a z a e m p o n o w nie na k o n i e c z n o oszczdzania y przez p e w i e n czas. Aplikujc za strzyk, m u s i a e m na chwil przerwa t czynno; z a u w a y e m ww czas, e n a p i c i e n e r w o w e ustpuje, a w r a z z n i m ustpi rwnie bl. F i i h r e r wyrazi z a d o w o l e n i e i s e r d e c z n i e ucisn mi d o . J a k i e to szczcie, e dysponujemy tym E u p a v e r i n e m " - stwierdzi. P o w i e d z i a e m m u w t e d y kilka cierpkich sw n a t e m a t n o c n e g o z a j m o w a n i a si doniosymi s p r a w a m i pastwowymi: przecie to pozba wia go s n u ! Z a u w a y j e d n a k , e nie ma wyboru; wic, e jest to cika o r k a i kierat, lecz sprawy te s tak t r u d n e i p o w a n e , i m u s i p r z e d e wszystkim im powici uwag. Kiedy z b i e r a e m si do wyjcia, p o n o w n i e wylewnie mi p o d z i k o wa i przeprosi za b u d z e n i e w nocy. Z a p e w n i e m go, e sypiam j e d y n i e od godziny 2.00 do 6.00 i o tej ostatniej godzinie zawsze p u n k t u a l n i e wstaj. Niekiedy, d o d a e m , udaje mi si z a p a kilka godzin snu za d n i a . 1 listopada 1944 r. G o d z i n a 14. 30. F i i h r e r p r o w a d z i j a k i e n a r a d y z [ J u l i u s e m ] S c h a u b e m . M i a m a r k o t n m i n i by w zym h u m o r z e . P o z a a p l i k o waniu Fiihrerowi doylnego zastrzyku wytkn mi, e nie wymaso-

28 padziernika

1944

r.

B y e m u n i e g o o 14. 00. M w i j u n i e m a l czystym g o s e m . R o z m a w i a l i m y o tutejszej w o d z i e p i t n e j ; jest o n a t w a r d a i z a w i e r a licz ne bakterie, ktre aczkolwiek nie s c h o r o b o t w r c z e , mog j e d n a k wpywa niekorzystnie na p r z e m i a n materii. Powiedziaem, e jego mocz znw zawiera m n s t w o bakterii.

206

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

G a r d o , serce i i n n e p r z y p a d o c i

207

w a e m mu naleycie przegubu t a m p o n e m nasczonym w alkoholu. Z a w s z e t e n m a s a j e s t zbyt k r t k i ! " - k r z y k n , p o c z y m stwierdzi, e w a n i e z tej przyczyny w miejscach, w k t r e w b i j a m ig, t w o r z m u si o s t a t n i o m a e c z e r w o n a w e p l a m y . (Faktycznie z powodu kilkumiesicznego przebywania w bun k r z e , g d z i e p o z b a w i o n y j e s t wiata s o n e c z n e g o i w i e e g o p o w i e trza, z a w a r t o t l e n u w j e g o krwi s p a d a , a w e f e k c i e s p a d a r w n i e jej k r z e p l i w o i miejsca po w k u c i u igy przybieraj c z e r w o n a w e z a b a r w i e n i e . ) M i m o t o F i i h r e r u t r z y m u j e , e by m o e b a k t e r i e wni kaj d o j e g o o r g a n i z m u n a s k u t e k a p l i k o w a n i a tych z a s t r z y k w . G d y z a m i e r z a e m przystpi do pdzlowania g a r d a i migdaka, p o w i e d z i a , e b y m t e g o n i e r o b i . N i e m a s e n s u , stwierdzi, a l b o wiem zabieg w nie przywrci mu sprawnoci garda (niemniej jed nak chrypka ju ustpia!). Postpiem wedle yczenia. Z a p r o p o n o w a e m w y k o n a n i e j e s z c z e t e g o s a m e g o d n i a kolej n e g o p r z e w i e t l e n i a , j u t r o za c h c i a e m z a m w i k o n s u l t a c j v o n E i c k e n a . Poleci, b y o b i e sprawy o d o y . N i c c h c i a te, e b y m u m wi go na wizyt u p r o f e s o r a B l a s c h k e g o [dentysty], 3 listopada 1944 r. G o d z i n a 13.00. S p a d o b r z e (sze a l b o s i e d e m g o d z i n ) , zay j e d n a k wczeniej r o d e k uspokajajcy. B a r d z o n a r z e k a n a d r e n i e lewej n o g i i rk. N i e m n i e j j e d n a k , gdy wycign p r z e d siebie d o n i e z rozstawionymi palcami, nie zauwayem adnego drenia. W y j a n i e m m u , e przyczyn d r e n i a s n i e u s t a n n i e t r a p i c e go z m a r t w i e n i a i n i e p o k o j e o r a z k t n i e i spory, w j a k i e si w d a j e . J a k m o g si z t e g o w y l e c z y ? " - z a p y t a . C , m u s i Pan p r o w a d z i s p o k o j n y tryb ycia i u n i k a s t r e s w " . (To wszystko j e s t n a t u r a l n i e n i e m o l i w e . By m o e s k u t e c z n a o k a z a a b y si e l e k t r o - l u b h y d r o t e r a p i a . )

Czy n a p r a w d nic dysponuje pan, doktorze, jakim skutecz nym lekiem - d o u s t n y m albo w zastrzyku?" O w s z e m , m o g p a n u z a a p l i k o w a w i t a m i n B t czy t e P P w r a z ze r o d k a m i u s p o k a j a j c y m i . J e d n a k e zaywajc te leki w n a d m i a rze, b d z i e P a n stale o t p i a y " . Z a u w a y , e w cikich c h w i l a c h zaywa j u o d d a w n a B r o m -Nervacit. N a j b a r d z i e j z a l e c a b y m P a n u m a s a e ! " - o w i a d c z y e m . P r o f e s o r v o n E i c k e n m a przyby d o p i e r o w t e d y , k i e d y b d z i e m y d y s p o n o w a z d j c i e m r e n t g e n o w s k i m szczki p a c j e n t a A". P r o fesor B l a s c h k c w i n i e n o k r e l i , ile c z a s u z a b i e r z e m u l e c z e n i e j e g o u z b i e n i a ( o g e m trzy wizyty, czyli o k o o t y g o d n i a ) .

8 listopada 1944 r. W e z w a m n i e n i e o c z e k i w a n i e o g o d z i n i e 0.30: zacz n a g l e o d c z u w a s k u r c z e w okolicy m o s t k a , w j e l i t a c h za n a g r o m a d z i a m u si o b f i t a ilo g a z w . P o w i e d z i a m i , e m a n i e b a w e m p o d j n a j d o n i o l e j s z e decyzje w swoim yciu, t u t a j z a t e m ley przyczyna w z m a g a j c e g o si n a p i c i a n e r w o w e g o . H i t l e r wyznaczy tymczasow d a t rozpoczcia doniosej dla N i e m i e c kontrofensywy w A r d e n a c h na 1 grudnia. Stosunki l c k a r z - p a c j e n t stay si w t y m c z a s i e j e s z c z e b a r d z i e j k o r d i a l n e . F i i h r e r w s p o m i n a , j a k b a r d z o r o z g n i e w a y g o o s t a t n i e intrygi s k i e r o w a n e p r z e c i w M o r e l l o w i . Ten z a c z g o n a k a n i a , b y s p e n i j e g o p r o b i p r z e p r o w a d z i si d o i n n e g o p o m i e s z c z e n i a . Kujc e l a z o p k i g o r c e , p o p r o s i rwnie fuhrera, by t e n wyjecha na k r t k o do Berlina, gdzie profesor C h a o u l wykona przewietlenie o r a z z b a d a radiologicznie jego ukad odkowo-jelitowy, serce i puca. M o r c l l e m by m o e k i e r o w a a r z e c z y w i s t a t r o s k a o z d r o w i e p a c j e n t a , liczy si j e d n a k r w n i e z t y m , e w r a z i e n i e p r z e p r o w a d z e n i a t y c h

208

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

G a r d o , serce i i n n e p r z y p a d o c i

209

b a d a j e g o z a w i s t n i rywale w y t k n m u z a n i e d b a n i e . P r z y p u s z c z e n i a t e o k a z a y si u z a s a d n i o n e : p r z e s u c h i w a n i p o w o j n i e B r a n d t i H a s s e l b a c h wspominali o tym r z e k o m y m n i e d o p a t r z e n i u .

11 listopada 1944 r. D o w i e d z i a e m si, e o s t a t n i e j n o c y h e r b a t k a u F u h r e r a t r w a a d o 4.30 r a n o . S p o t k a n i e z F i i h r e r e m o d 15.30 d o 17.00. Z a a p l i k o w a e m m u

9 listopada

1944 r.

d o y l n i e g l u k o z - n i e z d o a e m w k u si z a p i e r w s z y m r a z e m , p o niewa draa mi lekko rka; dopiero co otrzymaem wiadomo o m i e r c i b r a t a . N a s t p n i e p o d a e m d o m i n i o w o H o m o s e r a n , Vitamultin-Calcium i Progynon forte. P o i n f o r m o w a e m F u h r e r a o z g o n i e b r a t a . Z a n i e p o k o i si, k i e d y w s p o m n i a e m m u , e c h c i a b y m wyjecha n a p o g r z e b , p o n i e w a , j a k t u m a c z y , n a Z a c h o d z i e z r o b i o si b a r d z o n i e b e z p i e c z n i e . O d r z u c i z p u n k t u moj s u g e s t i , z g o d n i e z k t r p o l e c i a b y m t a m sa m o l o t e m ; stwierdzi, e w p o w i e t r z u kr c a e w a t a h y nieprzyja cielskich myliwcw. G d y z a p r o p o n o w a e m , e w t a k i m r a z i e p o j a d s a m o c h o d e m , orzek, i bez wzgldu na moje zaprzeczenia on sam wie d o b r z e , e t a k d u g a p o d r b a r d z o le w p y n i e n a m o j e z d r o wie. Jeli za c h o d z i o k o l e j , t o o b e c n i e n i e m o n a liczy n a w ro d e k t r a n s p o r t u , gdy z p o w o d u n a l o t w b o m b o w y c h r o z k a d y j a z d y stay si fikcj. O b i e c a na k o n i e c , e p o r o z m a w i a o tej s p r a w i e ze swoimi wsppracownikami. Poprosi m n i e o natychmiastowe wezwanie dr. Webera, ktry a p l i k o w a b y m u zastrzyki. G d y z a p r o p o n o w a e m d r . S t u m p f e g g e r a , skrzywi si i z a u w a y , e by m o e n i e p o t r a f i on r o b i d o b r z e za strzykw. T r u d n o mi si z t y m z g o d z i : o s t a t e c z n i e S t u m p f e g g e r jest chirurgiem. Adolf, b r a t T h e o M o r e l l a , z m a r w w i e k u 61 lat z p o w o d u z a t o

G o d z i n a 5.30. F i i h r e r m i a o d e k w z d t y g a z a m i j e l i t o w y m i , p o n a d t o o d c z u w a b l ( z w a s z c z a z p r a w e j s t r o n y m o s t k a ) . Przy c z y n a : k o n i e c z n o p o d j c i a d o n i o s e j decyzji d o t y c z c e j p e w n y c h kwestii, k t r y c h r o z w i z a n i e p r z y n i e s i e N i e m c o m w p r z y s z o c i j a k najdoniolejsze konsekwencje. O b e c n i e s o n e przyczyn silnego napicia nerwowego. Stan ten, zaznaczy Fiihrer, p o t r w a jeszcze p r z e z kilka t y g o d n i . W s t r z y k n e m m u d o y l n i e E u k o d a l i E u p a v e r i n , k t r e t o l e k i j a k zwykle u m i e r z y y n a t y c h m i a s t b l i z a g o dziy s k u r c z . F i i h r e r p r z e p r o w a d z i si ( n a s t p i o t o 8 l i s t o p a d a p o p o u d n i u ) do nowego bunkra. Pomieszczenia s tutaj znacznie bardziej prze s t r o n n e , n i e jest t e n a r a o n y n a przecigi. R a n k a m i p r a c u j e w o b s z e r n y m p o k o j u , k t r e g o d u e o k n a w y c h o d z n a lasy i ki. F i i h r e r n i e c h t n i e , b o n i e c h t n i e , lecz o s t a t e c z n i e z g o d z i si n a w y k o n a n i e zdj r e n t g e n o w s k i c h o d k a i jelit, p c h e r z a m o c z o w e go, s e r c a i p u c - p o d w a r u n k i e m , e z jakiej okazji p o j e d z i e m y na k r t k o do Berlina. Z mniejszym e n t u z j a z m e m p o t r a k t o w a moj p r o b , b y zezwoli j e d n o c z e n i e n a b a d a n i a treci o d k a . P y t a m n i e , czy F r a u [ R u t h ] K r a u s e n i e m o g a b y p r z y j e c h a p o n o w n i e , eby p o b r a m u k r e w d o analizy ( s e d y m e n t a c j a , wykrycie przeciw cia i a n t y g e n w i t d . ) .

1 0 l i s t o p a d a M o r e l i o t r z y m a wyniki a n a l i z y m o c z u H i t l e r a . O b e c n o u r o b i l i n y i bilirubiny przypisa przejciowej n i e d r o n o c i przewodu ciowego.

ru mzgowego. mier nastpia 11 listopada wieczorem. Moreli wyjecha d o B e r l i n a . N a z a j u t r z przyby d o W i l c z e g o S z a c a " d r W e ber, ale Hitler wezwa go d o p i e r o n a s t p n e g o dnia. Z rejestru spo-

210

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

G a r d o , serce i i n n e p r z y p a d o c i

211

t k a fiihrcra p r o w a d z o n e g o p r z e z L i n g e g o wynika, e W e b e r o d w i e d z a H i t l e r a 13 l i s t o p a d a o 15.45 i 18.00, 14 l i s t o p a d a o 1.45 i 13.00 o r a z 15 l i s t o p a d a o 00.25, 2.10, 13.15 i 23.45. W e b e r z a n o t o w a , e a p l i k o w a H i t l e r o w i t e s a m e leki w z a s t r z y k a c h , k t r e p o d a w a m u wczeniej Moreli: E u k o d a l , E u p a v e r i n , Glycovarin, H o m o s e r a n , Vitamultin i Glyconorm. Po pogrzebie brata, ktrego p o c h o w a n o 13 l i s t o p a d a w p o u d n i e w j e g o r o d z i n n y m T r a i s - M i i n z e n b e r g u , M o r e l i p o w r c i trzy dni p n i e j d o G i e r o y .

17 listopada 1944 r. G o d z i n a 15.30, badalimy w r a z z v o n E i c k e n c m migdaki pacjen ta A ' , j e g o k r t a , zatoki i g a r d o . Z a a p l i k o w a e m mu doylnie glukoz i C a n t a n . F i i h r e r d u g o rozmawia z v o n E i c k e n e m o intrydze B r a n d t a i H a s s e l b a c h a skierowanej przeciwko m n i e o r a z o innych sprawach. H e r b a t k a t r w a a dzi d o 4.15. P o wizycie tej v o n E i c k e n z a n o t o w a : 1 6 - 1 8 l i s t o p a d a : Wilczy S z a n i e c . P r z e d n i f r a g m e n t s t r u n gosowych niewidoczny. P o l e c i e m , e b y k u r i e r d o s t a r c z y z B e r l i n a s z p a t u k R e i c h e r t a . 18 l i s t o p a d a : c h r y p a p r z y b r a a n a sile. N a zdjciu r e n t g e n o w s k i m w i d o c z n e wy r a n e z a c i e n i e n i e lewej z a t o k i szczkowej. N a lewej s t r u n i e g o s o wej n i e w i e l k i c h r o z m i a r w p o l i p " . M o r e l i n i e m g n a t u r a l n i e wy kry p o l i p a , p o n i e w a n i e d y s p o n o w a o d p o w i e d n i s z p a t u k . 1 7 l i s t o p a d a M o r e l i zacz p o d a w a H i t l e r o w i r a z l u b d w a razy dziennie Gallestol. 18 listopada 1944 r.

16 listopada 1944 r. P o w r c i e m w p o u d n i e . D o w i e d z i a e m si, e m o j a n i e o b e c n o w y w o a a niejak irytacj, zwaszcza w r d wojskowych. F i i h r e r p o z w o l i m i j e d n a k n a wyjazd, p o n i e w a za p o w z i e m p r z e k o n a n i e , i u p a c j e n t a A" n i e n a s t p i n i e s p o d z i e w a n y n a w r t dolegliwo ci, p o s t a n o w i e m wyjecha. W i e d z i a e m , e a n i m o j a s i o s t r a , a n i o n a n i e b d m o g y u c z e s t n i c z y w p o g r z e b i e , t o t e gdyby m n i e z a b r a k o , c z t e r n a s t o l e t n i c h o p i e c [ K a r l - H e i n z ] m u s i a b y sta s a m o t nie przy grobie, pozbawiony opieki nawet wasnej matki. O d w i e d z i e m F u h r e r a o 15.30. O k a z a si n i e p r z y j a n i e u s p o sobiony. G d y p o n o w n i e m u z a p r o p o n o w a e m , eby wyjecha d o B e r l i n a w c e l u w y k o n a n i a p r z e w i e t l e , u n i s si wielk zoci ( n i e p a m i t a m , e b y p r z e z o s i e m lat t a k si n a m n i e z i r y t o w a ) .

O 17.00 wyjazd do szpitala p o l o w e g o w K a r o w i c w r a z z F i i h r e r e m , v o n E i c k e n e m ( k t r y p o z o s t a n a n o c w Wilczym S z a c u " ) i S t u m p f c g g e r e m . N a zdjciu r e n t g e n o w s k i m w i d o c z n e z a c i e n i e n i e o b s z a r u lewej s t r o n y z a t o k i s z c z k o w e j . P o p o w r o c i e d o G i e r l o y F u h r e r a z b a d a v o n E i c k e n , k t r y wykry p o d z i e l o n e m i g d a k i , a n a p r a w y m n i e w i e l k i e o g n i s k o b a k t e r i i . P o d d a p u k a n i u lew z a t o k szczkow, z b a d a k r t a i o d k r y n a p r a w e j s t r u n i e g o s o w e j niewiel kiego ( o k o o 2 m m ) polipa. Fiihrer nie chcia ju tego dnia adnych zastrzykw wzmacniajcych; poleci mi powrci do kwatery i wypo cz ( k i l k a k r o t n i e m o c n o z b l a d e m w czasie b a d a n i a ) . M j s t a n j e s t s k u t k i e m o g r o m n e g o p r z e m c z e n i a , dolegliwoci n e r e k i serca!

O t o fragment innych zapiskw Morella z 16 listopada: Fiihrer rzuci w t e d y : Z a k o g o p a n m n i e waciwie b i e r z e , z a j a k i e g o gu p a w e g o u c z n i a k a ? ! S a m d o b r z e w i e m , c o p o w i n i e n e m z r o b i " . Wy g l d a , k o n t y n u o w a M o r e l i , nadzwyczaj n i e z d r o w o : m i a w y m i z e r o w a n twarz, d o z n a e m w r a e n i a , e jest o s a b i o n y . O k a z a o si j e d n a k , e t t n o i c i n i e n i e krwi n i e o d b i e g a j o d n o r m y " .

G u z e k piewaczy

213

w a je m a c h n i c i e m rki. Tylko J o d l m w i s z c z e r z e i uczciwie o t y m , co myla". W s w o i m p o u f n y m d z i e n n i k u s t e n o g r a f T h t z a n o t o w a : Tego d n i a po p o u d n i u F i i h r e r o p u c i Wilczy Szaniec i 21 l i s t o p a d a o go d z i n i e 17.30 przyby p o c i g i e m s p e c j a l n y m n a b e r l i s k i D w o r z e c Griinewaldzki. Zoylimy przysig, e d o c h o w a m y tajemnicy!" S e k r e t a r k i t o w a r z y s z c e fiihrerowi w p o d r y nie p a m i t a y , e b y k i e d y k o l w i e k wczeniej by t a k i p o n u r y . P r z e z cay czas m w i n i e Rosjanie kontynuowali natarcie w Prusach Wschodnich; tumy niemieckich uchodcw pyny nieustannie na zachd. Hitler nie c h t n i e o p u s z c z a Wilczy S z a n i e c " , w m a w i a s o b i e n a w e t , e p o b y t w B e r l i n i e n i e p o t r w a d u g o ; ot, tylko tyle czasu, ile p o t r z e b a do u s u n i c i a p o l i p a z g a r d a . O s o b y z o t o c z e n i a f u h r e r a wyczuway j e d n a k , e d r c z g o c z a r n e myli: m g p r z e c i e p o z o s t a n i e m y p r z e z kilka t y g o d n i , a n a w e t miesicy. N a d o b i t k n a r o l m o g a m i e c h a r a k t e r zoliwy. P o l i p a wielkoci z i a r n k a p r o s a n a l e a o j e d n a k usu n . H i t l e r b a si, lecz, p r a w d powiedziawszy, nie m i a w i k s z e g o wyboru; musia zaufa chirurgowi von Eickenowi. Wielka to dla niego odpowiedzialno - tumaczy zachrypnitym gosem swoim s e k r e t a r k o m - ale tylko o n m o e w y k o n a t e n zabieg. O p e r a c j e s t r u n g o s o w y c h nie s n i e b e z p i e c z n e , ale m o g p o t e m p o z o s t a n i e m y " ' . P e r s p e k t y w a u t r a t y gosu p r z y s p a r z a a m u wicej n i e p o k o j u ani eli e w e n t u a l n o , e n o w o t w r o k a e si zoliwy. O s t a t e c z n i e p o z o s t a mu j u tylko glos. N a j b a r d z i e j osobliw c e c h H i t l e r a - w s p o m i n a ! j e g o stenograf, dr E w a l d R e y n i t z - byo t o , i p o t r a f i z d o m i n o w a ludzi w s w o i m o t o c z e n i u nie p o p r z e z z a s t r a s z e n i e , ale w i n n y s p o s b : p o p r o s t u m w i , m w i , m w i . N i e p a m i t a m , e b y kiedy k o l w i e k wywizao si c o w r o d z a j u dyskusji; n i e , s u c h a l i m y tylko j e g o m o n o l o g w . N i e k i e d y G r i n g u s i o w a m u z a p r z e c z y , najcz ciej j e d n a k j e g o a r g u m e n t y okazyway si t a k s a b e , e F i i h r e r zby22 listopada 1944 r. 21 listopada 1944 r. mal wycznie s z e p t e m - z a n o t o w a a Frau J u n g . - Utkwi spojrze n i e w t a l e r z u l u b w p a t r y w a si p u s t y m w z r o k i e m w j a k i p u n k t na biaym obrusie".

Guzek piewaczy

B e r l i n . O 18.00 v o n E i c k e n , w asycie siostry M a r i i , d o k o n a irygacji lewej z a t o k i szczkowej F u h r e r a ; o k a z a o si, e b y a z a t k a n a d u iloci wydzieliny. U d r o n i o n e z o s t a y t a k e d r o g i n o s o w e i wypdzlowane migdaki. Wszelkie p r o b l e m y , z j a k i m i p r z y c h o d z i mu si b o r y k a , o d p o wiedzialno, jak p o d e j m u j e , j a k r w n i e g w a t o w n e k t n i e i spory - wszystkie te czynniki n a t u r y psychicznej wywouj u n i e g o w z d c i a p o c z o n e z p r z e r a a j c o obfitym w y d z i e l a n i e m g a z w t r a w i e n n y c h . Z p o w o d u k o l o s a l n y c h wstrzsw, j a k i c h d o w i a d c z y p o c z y n a j c o d 2 0 lipca, p o c z o n y c h z n i e u s t a n n y m s t r e s e m , c z s t o u s k a r a si na o w e dolegliwoci ( s t d zastrzyki z E u k o d a l u i E u p a v e r i n u , jakie mu aplikowaem).

O 11.30 F i i h r e r c z u si z n a k o m i c i e . U s t p i o o b r z m i e n i e b r z u c h a o r a z u c z u c i e b l u . W s t r z y k n e m m u p o d s k r n i e m o r f i n 0,01 o r a z a t r o p i n 0,0001.

214

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

G u z e k piewaczy

215

O 12.30 v o n E i c k e n d o k o n a z a b i e g u u s u n i c i a p o l i p a ; i n s t r u m e n t a r i u s z e m by d r S t u m p f e g g e r . A s y s t o w a a s i o s t r a M a r i a . P o l i p mia rozmiary ziarnka prosa. Nastpnie F u h r e r a przeniesiono do k a . P o s z e d e m d o j e g o sypialni, gdzie s p o t k a e m p a n n E . T t n o 66, d o b r z e w y p e n i o n e . O 21.00 w e z w a n o m n i e o d s t o u d o F u h r e r a , k t r y z a p y t a , czy w o l n o m u zje n i e c o o w s i a n k i . U z n a e m , e ni czym t o n i e grozi. O 22.00 z n w z o s t a e m p i l n i e w e z w a n y , p o n i e w a F i i h r e r p l u n i e c o krwi. V o n E i c k e n z a o r d y n o w a m u 1 0 c m sze c i e n n y c h S a n g o s t o p u o r a z 2 0 k r o p l i k o d e i n y ; leki p o d a a s i o s t r a M a r i a . K r w a w i e n i e byo l e k k i e , a w i c n i e g r o n e . W i e c z o r e m o d wiedziem Fuhrera ogem czterokrotnie.

zastrzykw H o m o s e r a n u " . L e k w zawiera wycig z oyska. G w o l i p o r w n a n i a d o d a : 11 maja 1943 r . p r z e c i t n a szybko o p a d a n i a k r w i n e k wynosia 2,5 m m " . P o w o d y tej z m i a n y nie zostay wyjanione. 2 6 l i s t o p a d a M o r e l i wysa d o analizy p r b k k a u H i t l e r a . C h c i a wiedzie, czy zawiera k r e w i czy p r a w i d o w o p r z e b i e g a t r a w i e n i e tusz c z w o r a z s k r o b i . D o d a t k o w o zleci w y k o n a n i e analizy m o c z u n a o b e c n o d i a s t a z y i bilirubiny. Wszystkie wyniki a n a l i z o k a z a y si prawidowe.

26 listopada

1944 r.

N a r a d a w o j e n n a z u d z i a e m F u h r e r a t r w a a d o 5.00 r a n o . O 18.00 v o n E i c k e n p r z e k a z a m i t e l e f o n i c z n i e w i a d o m o , e profesor Rossie p o d d a analizie histopatologicznej usunity polip, i wynik jest p o m y l n y . O 19.00 p r z y s z e d p r o f e s o r v o n E i c k e n . Tak znaczny wzrost OB przypisa zapaleniu migdakw. O t o jego opis [usunitego p o l i p a ] : Wczesne stadium rozwoju guzka piewacze g o ^ ' . O s t a t e c z n a diagnoza: polip cakowicie agodny. W i a d o m o t p r z e k a z a l i F i i h r e r o w i F r a u K r a u s e i d r W e b e r . Przy b a d a n i u F i i h r e r a p r z e z v o n E i c k e n a o b e c n y by d r S t u m p f e g g e r .

24 listopada

1944 r.

G o d z i n a 13.30. F i i h r e r s p a tylko p r z e z dwie godziny. U z n a e m , e zastrzyki n i e s m u n i e z b d n e , lecz o n p o p r o s i , e b y m m u j e za aplikowa. C h c e dziki l e k o m szybciej odzyska siy i z d r o w i e . O 18.00 p r z y s z e d v o n E i c k e n . Postawi k r t k d i a g n o z : L e w a z a t o k a szcz kowa - zmiany c h o r o b o w e ustpiy". Po poudniu Fiihrer odby k r t k p r z e c h a d z k w o g r o d a c h K a n c e l a r i i Rzeszy. J a d posiki z a p e tytem.

27 listopada 25 listopada 1944 r.

1944 r.

G o d z i n a 12.30. P o d o b n o w c z o r a j F i i h r e r o w i d o p i s y w a w p r o s t niezwyky a p e t y t . J e d n a k e s p a tylko p r z e z dwie godziny, p o n i e w a przeszkadzay mu rozmaite haasy (trzaskanie drzwiami, brzk na czy d o c h o d z c y z k u c h n i , o d g o s y n a l o t u b o m b o w e g o ) . P o c z y n a j c o d dzi w b u n k r z e b d r o z s t a w i a n e warty, n a l e y

F i i h r e r cieszy si o b e c n i e z n a k o m i t y m a p e t y t e m , czuje si d o b r z e i o d b y s a m o t n y g o d z i n n y s p a c e r w o g r o d a c h . P o w i e d z i a , e n i e b d m u dzi p o t r z e b n y .

B a d a n i e krwi H i t l e r a ujawnio p e w n n i e p r a w i d o w o . W z r s odczyn Biernackiego. Moreli, w poczuciu winy, j d o m n i e m y w a przy czyn; o s t a t e c z n i e wynik analizy o p a t r z y ! k o m e n t a r z e m n a s t p u j c e j treci: 9 l i s t o p a d a z a k o c z y e m p o d a w a n i e p a c j e n t o w i serii piciu

m u b o w i e m z a p e w n i s p o k j i cisz. P o n i e w a n i e s p a i d o p n e j nocy pracowa, mia nieco zaczerwienione biaka oczu. Ze wzgldu na o c z e k u j c go d u g i m u d n p r a c p o p r o s i o z a a p l i k o w a n i e sobie zastrzykw.

216

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

G u z e k piewaczy

217

P o w i e d z i a m i , e n a n i c si o b e c n i e n i e u s k a r a . M w i go nym, d w i c z n y m i d o n o n y m g o s e m .

g n o z . O r z e k P a n s t w a r d n i e n i e n a c z y w i e c o w y c h . P a c j e n t w ni gdy n i e s t e t y n i e m g z a p r z e s t a p r a c y n a w e t chwilowo. W p r o s t p r z e ciwnie: n i e u s t a n n i e , zwaszcza o s t a t n i o , m u s i a p r z y j m o w a n a sie bie ciar nowych obowizkw, dowiadcza ogromnych stresw i z d e n e r w o w a n i a . W o s t a t n i c h l a t a c h nigdy n i e u d a w a si na s p o c z y n e k p r z e d g o d z i n 4.00 l u b 5.00 r a n o , p o n i e w a d o t e g o c z a s u trway n a r a d y , w k t r y c h uczestniczy, i tyle c z a s u m u s i a p r a c o w a . O d w y k z e s z c z t e m o d s p a c e r o w a n i a ; przyzwyczai si n a t o m i a s t d o o d d y c h a n i a c o d z i e n n i e j e d y n i e p r z e z k w a d r a n s wieym p o w i e t r z e m ( p r a k t y k o w a w zwyczaj m i e s i c a m i ) , r e s z t z a c z a s u s p dza w b u n k r a c h , przy sztucznym wietle!" M o r e l i opisa n a s t p n i e m e t o d y t e r a p e u t y c z n e , j a k i m p o d d a w a o w e g o p a c j e n t a , o r a z wy m i e n i leki, k t r e mu a p l i k o w a . J a k d o t y c h c z a s - z a k o c z y - u p a c j e n t a t e g o n i e wystpiy objawy dusznicy. B d n i e z m i e r n i e P a n u wdziczny za wydanie opinii, jak rwnie z a p r o p o n o w a n i e dalszego l e c z e n i a , o ile u z n a P a n , i n a l e a o b y je z m i e n i . S d z , e p a c j e n towi b a r d z o p o m o g y b y m a s a e , lecz o n n i e wyrazi n a nie z g o d y " .

29 listopada 1944 r. P o s z e d s p a o 6.00 r a n o . P o p o u d n i u p r z e z trzy k w a d r a n s e spa c e r o w a . A p e t y t m i a d o b r y . O 19.00 przyby v o n E i c k e n , k t r y p r z e p u k a m u z a t o k i s z c z k o w e , oczyci s t r u m i e n i e m p o w i e t r z a mig daki i kauteryzowa je a z o t a n e m srebra.

1 grudnia 1944 r. F i i h r e r p o s z e d s p a o 4.30; o b u d z o n o go o 11.30. Wczoraj m i a wilczy a p e t y t i p r z e z g o d z i n s p a c e r o w a . Wszyscy, k t r z y go widzie li, twierdz, e w p r o s t tryska e n e r g i . G o d z i n a 13.00. W s t r z y k n e m m u d o y l n i e 2 0 c m s z e c i e n n y c h g l u k o z y o r a z d o m i n i o w o V i t a m u l t i n forte i e k s t r a k t z w t r o b y . D o p o m i n a si o zastrzyk H o m o s e r a n u , gdy, j a k p o w i e d z i a , lek w p o m a g a m u o p a n o w a drenie koczyn. H o m o s c r a n aplikuj m u w s e r i a c h z a s t r z y k w ( p o 5 cm s z e c i e n n y c h ) . Po k a d e j serii n a s t puje p r z e r w a .

5 grudnia 1944 r. P r a c o w a d o 7.00 r a n o . O 11.00 o g o s z o n o a l a r m lotniczy. O d w i e d z i e m go o 13.00 i w s t r z y k n e m d o m i n i o w o H o m o s e r a n . P o c z t k u r i e r s k n a d e s z a o p i n i a p r o f e s o r a W e b e r a d o t y c z c a wyni kw b a d a E K G , jak rwnie jego dalsze wskazwki i zalecenia.

M o r e l i w i e d z i a , e w najbliszych t y g o d n i a c h j e g o szef b d z i e si z n a j d o w a p o d w p y w e m p o t n e g o s t r e s u . A t a k s e r c a , k t r y powaliby Hitlera w trakcie przygotowa do desperackiej kontrofen sywy w A r d e n a c h , m g b y z m i e n i przewidywany t r i u m f w o s t a t e c z n k l s k Rzeszy. 2 grudnia Moreli, zaniepokojony stanem zdrowia pacjenta A', n a p i s a d o p r o f e s o r a W e b e r a list n a s t p u j c e j treci (wysa g o d o Bad N a u h c i m przez kuriera): Przekazywaem Panu kilkakrotnie wyniki b a d a n i a E K G d e n t e l m e n a z a t r u d n i o n e g o w M i n i s t e r s t w i e S p r a w Z a g r a n i c z n y c h [ c h o d z i o n a t u r a l n i e o H i t l e r a ) , p r o s z c o dia-

O d p i s u j na P a s k i u p r z e j m y i miy list, s i e d z c w piwnicy r o z p o c z W e b e r - p o d c z a s gdy wysoko na n i e b i e kr s t a d a nieprzy jacielskich b o m b o w c w " . Powtrzy n a s t p n i e swoj wczeniejsz dia g n o z . S t w i e r d z a m objawy postpujcej powoli n i e w y d o l n o c i n a czy w i e c o w y c h o r a z , by m o e , n i e w y d o l n o l e w o k o m o r o w " . W e b e r p r z y p o m n i a swoje p o p r z e d n i e z a l e c e n i a : p a c j e n t p o w i n i e n

218

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i r l e r a

G u z e k piewaczy

219

korzysta moliwie czsto choby z j e d n o d n i o w e g o wypoczynku oraz p r z e s t r z e g a d i e t y n i s k o s o l n c j . Najwaniejsze j e s t j e d n a k , p o d k r e li, n i e d o p u s z c z e n i e d o n i e d o b o r u b i a k a w p o y w i e n i u p a c j e n t a , jeli jest o n w e g e t a r i a n i n e m . K a r d i o l o g z a k o c z y list p r z y p o m n i e n i e m , e nie istnieje lek niwelujcy s z k o d y w y r z d z o n e o r g a n i z m o w i p r o w a d z e n i e m n i e z d r o w e g o trybu ycia". P r z y z n a w s z e l a k o , e w tryb ycia jest r w n i e c e n p r o w a d z e n i a p r z e z N i e m c y wojny. X grudnia 1944 r. O g o d z i n i e 6.15 z o s t a e m w e z w a n y p r z e z A r n d t a . P o w i e d z i a m i , e F i i h r e r zjad w c z o r a j n a w c z e s n y o b i a d zie lon s a a t , c o n i e w y w o a o a d n e j n i e p o d a n e j r e a k c j i o r g a n i z m u . Posiek w spoy w p o u d n i e . Na kolacj znw zjad saat Z d e c y d o w a n i e m u o n a n i e p o s u y a . Trzy g o d z i n y p n i e j chwyci y go ble w tym s a m y m miejscu co p o p r z e d n i o (w n a d b r z u s z u p prawej stronie), po dalszych za trzech godzinach b l e te przybra t a k b a r d z o n a sile ( b y a 6.00 r a n o ) , e z d e c y d o w a si m n i e w e zwa. Wczoraj po p o u d n i u uczestniczy w burzliwej ktni (doty c z c e j sytuacji w p o w i e t r z u o r a z n a z i e m i ; j a k i g e n e r a l o b e r s t n i wykona rozkazu). O b e c n i e wzi n a swoje b a r k i b o d a j n a j c i s z e b r z e m i [ k o n t r uderzenie w Ardcnach). Nadchodzce wydarzenia oraz nieustan ne zagroenie miast niemieckich (naloty b o m b o w e ) wprowadzaj go w o g r o m n y stres. W efekcie p o t r z e b a d o p r a w d y b a r d z o niewie le, e b y wystpi u n i e g o n a p a d s k u r c z w . J a k u t r z y m u j e , jest w p e ni w i a d o m tego, i (obiektywnie rzecz biorc) jego u k a d o d kowo-jelitowy funkcjonuje d o b r z e . U z a s a d n i to tym, e nigdy ni z a u w a y krwi w s w o i m k a l e i w y m i o c i n a c h . W y p r n i a si r a z d z i e nie, oddaje stolce o n o r m a l n y m zabarwieniu, ani zbytnio rozwd n i o n e , ani zbytnio twarde.

O p u c i e m go o 7.15, gdy tylko z a u w a y e m , e p o d a n e w z a s t r z y k a c h leki z a c z y d z i a a . F i i h r e r d o r a d z i m i , e b y m w c h o d z i n a g r b a r d z o p o w o l i z e w z g l d u n a m o j e dolegliwoci s e r c o w e . N a m o j e p y t a n i e , j a k i e leki o b e c n i e zaywa ( e b y m m g j e z a n o t o w a ) , o d p o w i e d z i a : yeczk stoow G a l l e s t o l u d w a l u b trzy razy d z i e n n i e (dzi, j a k powiedzia, zay tylko dwie yeczki). P a r d n i t e m u , gdy o b a w i a si p r z e z i b i e n i a , p o k n kilka t a b l e t e k C h i n n e u r i n y , wczoraj z a d w u k r o t n i e 1 0 k r o p l i C a r d i a z o l u . O w i a d c z y , e j a d a o w s i a n k ( p o t r a w t , z a u w a y e m , m o e spoywa d w a razy dzien n i e ) , p o z a tym z a l e c o n o m u o g r z e w a n i e c o g o d z i n a ciaa g o r c y m i tamponami. Z a p y t a e m go, czy m o g przyj p o n o w n i e w i e c z o r e m . G d y b y m si le p o c z u , n a t y c h m i a s t p a n a w e z w . A l e jeli wszystko b d z i e w p o r z d k u , nie w i d z p o t r z e b y " . P o e g n a e m go. M u s z w s p o m n i e , e w n o c y z 7 na 8 g r u d n i a n a s t p i n i e o c z e k i w a n y s p a d e k c i n i e n i a a t m o s f e r y c z n e g o . W efek cie p r z e z p t o r e j g o d z i n y o d c z u w a e m t a k silne b l e s e r c a , e p r z e z kilka g o d z i n n i c m o g e m siedzie; c h o d z i e m p o p o k o j u o d ciany d o ciany. T a z m i a n a c i n i e n i a w p y n a p o n a d wszelk w t p l i w o rwnie na zdrowie i samopoczucie F u h r e r a .

10 grudnia 1944 r. A r n d t w e z w a m n i e o 4.30. P o w i e d z i a , e F i i h r e r p o n o w n i e d o z n a ataku skurczw. Kiedy go pniej b a d a e m , stwierdzi, e nadeszy najbardziej doniose i najbardziej dramatyczne dni jego ycia. M u s i m y o d n i e w i e l k i e z w y c i s t w o ! " O g o d z i n i e 11.30 F i i h r e r n a d a l u s k a r a si na s k u r c z e i n i e z m r u y o k a ; n a d o m i a r z e g o n i e u s t a n n i e m u s i u c z e s t n i c z y w n a r a d a c h . N a s z wyjazd [na Z a c h d ] zaley o d kilku w a n y c h i n f o r m a c j i , n a

220

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

ktre obecnie czekamy, m o e wic zosta odoony do jutra. Zaapli k o w a n i e mu najwaniejszych z a s t r z y k w w p o c i g u j e s t n i e m o l i w e , p o n i e w a - gdy d o t r z e m y na miejsce p r z e z n a c z e n i a - F i i h r e r m u s i m i e trzewy umys. Zasugerowa, ebym zrobi mu koniecznie je d e n d u y zastrzyk doylny. P o d a e m d o m i n i o w o E u p a v e r i n . G o d z i n a 17.00. N a s z p o c i g o p u c i b e r l i s k i D w o r z e c S o n n e n waldzki.

Ardeny
Z r e j e s t r u s p o t k a H i t l e r a wynika, e w o s t a t n i c h m i e s i c a c h j e g o ycia c z s t e wizyty s k a d a l i m u l e k a r z e . F i i h r e r n a t u r a l n i e widy w a si n i e m a l c o d z i e n n i e z M o r e l l e m , a p o z a t y m c z s t o goci u sie bie Stumpfeggera, profesora von E i c k e n a i R i c h a r d a Webera. M o reli c o r a z czciej bywa wzywany o k o o g o d z . 6 r a n o , c o d o w o d z i , e pacjenta A' coraz bardziej drczya bezsenno. 1 1 g r u d n i a o 6.30 k o l u m n a s a m o c h o d w z a j e c h a a d o O r l e g o

11 grudnia 1944 r. O g o d z i n i e 14.42 przybylimy na stacj p o o o n n a d Werr. Odwieziono nas stamtd samochodami do Orlcgo Gniazda".

Z Orlego G n i a z d a " , Kwatery Gwnej usytuowanej opodal Frankfurtu, Hitler mia dowodzi kontrofensyw w A r d e n a c h .

Przypisy
1

G n i a z d a " . Hitler bynajmniej nie koloryzowa, utrzymujc, e o t o n a d e s z y n a j b a r d z i e j d r a m a t y c z n e d n i w j e g o yciu; bya t o dla N i e m i e c i s t o t n i e o s t a t n i a s z a n s a n a zwycistwo. 16 g r u d n i a o 5.35 p i e c z o o w i c i e z g r o m a d z o n e o d d z i a y zrzuciy maskowanie i runy na kompletnie zaskoczonych Amerykanw. W zamiarach Hitlera leao rozerwanie frontu i p o p r o w a d z e n i e na tarcia w kierunku Antwerpii. Z a m i e r z a po raz drugi z d u n k i e r k o w a " A n g l i k w , n a t o m i a s t o d i u m z a ich p o r a k m i a o b y s p a n a Amerykanw. Stenograf T h t opisa w swoim dzienniku eufori, jaka zapa n o w a a w O r l i m G n i e d z i e " : G d y R c y n i t z i j a u d a w a l i m y si o 18.00 na n a r a d w o j e n n , w i m p o n u j c e j liczbie p r z e l a t y w a y n i sko nasze myliwce. Major Biichs*, najwidoczniej p r a g n c przea* Herbert Biichs, ur. 20 XI 1913 r., peni funkcj adiutanta Joda z ramienia Luft

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 641.

waffe od 1 XI 1943 r. a do koca wojny.

222

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a 13 grudnia 1944 r.

Ardeny

223

m a r o z p o w s z e c h n i o n e p r z e w i a d c z e n i e o niskiej w a r t o c i n a s z e go lotnictwa, rzuci b u c z u c z n i e do obecnych: N o i co, k t o teraz m i e p o w i e d z i e c o p r z e c i w L u f t w a f f e ? ! [...] P o wejciu n a s a l o b r a d ujrzelimy oczekujcego t a m ju F u h r e r a ; postpi w b r e w s w o j e m u zwyczajowi, gdy z a w s z e p r z y c h o d z i p n i e j . N i e s p o s b byo nie zauway jego zadowolenia z pierwszych arcypomylnych doniesie z frontu" . R z e c z z n a m i e n n a : p o r o z p o c z c i u k o n t r u d e r z e n i a , k t r e poczt k o w o , w e d u g n i e m i e c k i c h o c z e k i w a , r o z w i j a o si p o m y l n i e , H i tler p r a w i e n i e wzywa d o siebie M o r e l l a .
1

Wezwa m n i e o 16.05; w s t r z y k n e m mu doylnie 20 cm szecien nych glukozy. S p a p r z e z sze godzin, powiedzia, e czuje si d o b r z e . Moreli tego dnia z a n o t o w a d o d a t k o w o na karcie informacyjnej p a c j e n t a A ' : O r l e G n i a z d o znajduje si n a wysokoci p o n a d 300 m e t r w n a d p o z i o m e m m o r z a , p o d o b n i e j a k n a d d u n a j s k i L i n z " . Linz by m i a s t e m r o d z i n n y m H i t l e r a . Z zapiskw L i n g e g o w rejestrze s p o t k a f u h r e r a wynika, e M o r e l i sta si w t a m t y m okresie czstym gociem na trwajcych do pnych godzin nocnych h e r b a t k a c h . Wskazywaoby to, i znw powrci do ask.

11 grudnia 1944 r. G o d z i n a 11.30: F i i h r e r n a nic si nie u s k a r a , p o w i e d z i a tylko, e w c z o r a j i dzi j e g o m o c z m i a b a r w c i e m n e g o piwa. T r u d n o m i o k r e l i , czy b i a k a o c z u F u h r e r a byy z a c z e r w i e n i o n e , z a u w a y e m jednak, e jego twarz przybraa lekko tawe zabarwienie. O d 20.00 d o 23.30 d o t r z y m y w a e m j e m u o r a z i n n y m o s o b o m towarzystwa przy h e r b a c i e . Wczeniej Fiihrer p r o w a d z i n a r a d , w k t r e j u c z e s t n i c z y o 40, m o e 5 0 g e n e r a w . S y s z a e m o p i n i e , e F i i h r e r by b a r d z o rany, rzeki i inspirujcy. Z d a n i e m Fcgcleina po trzygodzinnej n a r a d z i e * wida byo jed nak po nim zmczenie. Ale przy herbacie bawi nas urocz r o z m o w a do k o c a w i e c z o r u , by rzeki i w nadzwyczaj d o b r y m n a s t r o j u . Przy p o e g n a n i u z a p y t a e m g o p o n o w n i e o s a m o p o c z u c i e . Wszyst ko w p o r z d k u , d o k t o r z e " . 16 grudnia 1944 r. O 5.30 r o z p o c z a si n a s z a w i e l k a k o n t r o f e n s y w a ! O 9.30 o d w i e d z i e m F u h r e r a , by niezwykle rzeki i oywiony, ale le s p a z p o w o d u zbliajcej si ofensywy 2 . C i n i e n i e krwi 1 4 7 - 1 5 3 m m , z m i e n i a si z g o d z i n y n a g o d z i n , p o n a d t o d o k u c z a m u n i e u s t a n n i e d r e n i e lewej r k i . [ N a k a r c i e informacyjnej znajduje si t a k a o t o z a p i s k a : O f e n s y w a w y w o a a u n i e g o o g r o m n y kryzys e m o c j o n a l n y " . ] * Sporzdzony na podstawie zapisu stenograficznego tekst synnej tyrady wygo szonej o 17.40 przez Hitlera do dowdcw frontu zachodniego, w ktrym we zwa ich w pomiennych sowach do podjcia ostatecznego, wytonego wysi ku, opublikowa II. H c i b c r w ksice Hitler''s Lagebesprechtungen (s. 713). Powiedzia, e bl b r z u c h a ustpi, tote nie ma potrzeby, ebym go bada. W p r z e w i d y w a n i u o c z e k u j c e g o go w y t o n e g o wysiku psychicz n e g o i s t r e s w p o d a e m m u d o y l n i e 2 0 c m s z e c i e n n y c h glukozy, 14 grudnia 1944 r. G o d z i n a 13.00. Fiihrer spal dobrze i wyglda b a r d z o zdrowo. Posze d e m z nim na godzinny spacer po okolicznych lasach i dolinach, towa rzyszyli n a m jego adiutant [Albert] B o r m a n n oraz dr Stumpfegger. Fiihrer kaza swojej alzackiej suce Blondi a p o r t o w a kawaek drewna. a d n y c h lekw!

224

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Ardeny

225

d o m i n i o w o za V i t a m u l t i n forte o r a z wycig z w t r o b y p r o d u k c j i zakadw H a m m a .

waniu na rozwj wypadkw, w tym, e zaprzta sobie gow przemwie niem, jakie ma wygosi, wreszcie, co nie ulega wtpliwoci, w jakim wa nym wydarzeniu natury wojskowej, ktre ma nastpi 1 . [Noworoczne prze mwienie radiowe Hitlera do n a r o d u zostao n a g r a n e 24 godziny wcze niej.] Na p r o b F u h r e r a wezwaem z Berlina von Eickena, eby zbada jego krta. W p o u d n i c zbada on krta F u h r e r a , migdaki, lew z a t o k szczkow i jamy nosowe. N i e wykry adnych zmian chorobowych. [Po z a a p l i k o w a n i u H i t l e r o w i s t a e g o z e s t a w u z a s t r z y k w M o reli z a n o t o w a ] : B a r d z o silne d r e n i e lewej rki. P o p r o s i m n i e , e b y m o d w i e d z i g o o p n o c y , z m i e r z y c i n i e n i e krwi p r z e d n a g r a n i e m p r z e m w i e n i a i by m o e p o d a d a w k C a r d i a z o l u w k r o p l a c h .

19 grudnia 1944 r. Odbywa codziennie jednogodzinny spacer. Nadal dopisuje mu apetyt.

Poczynajc od 19 a do 29 grudnia, kiedy wojska n i e m i e c k i e wdzie ray si w gb linii Sprzymierzonych, Moreli n o t o w a , e H i t l e r czuje si d o b r z e , zasypia bez zaywania lekw uspokajajcych i cieszy si d o s k o n a y m a p e t y t e m . Przez cay w o k r e s Moreli w s p o m i n a tylko o apli kowaniu fiihrerowi co pewien czas zastrzykw glukozy, Vitamultinu forte o r a z wycigu z wtroby. 25 g r u d n i a z a n o t o w a , e H i t l e r cieszy si d o brym s a m o p o c z u c i e m , n a r z e k a j e d n a k na nasilajce si d r e n i e lewej r k i " . Wywoa je kryzys wgierski!" - d o d a gwoli wyjanienia. Tymczasem na froncie z a c h o d n i m Niemcy stanli w obliczu pi t r z c y c h si p r o b l e m w . G d y n i e b o si p r z e t a r o , l o t n i c t w o Sprzy mierzonych przeprowadzio z m a s o w a n e u d e r z e n i a . Karl T h t zano t o w a , e n a r a d y w o j e n n e trway 24, 25 i 26 g r u d n i a p r z e z ca n o c , a do wczesnych godzin porannych. Utyskiwa rwnie, e wraz z ko legami musi przepisywa godzinami notatki stenograficzne. M a m y p o t n e zalegoci - p r o d u k t naszej blisko d z i c s i c i o g o d z i n n e j p r a cy! W Wigili p o s z e d e m s p a d o p i e r o o 2.30, w pierwszy d z i e wit o 3.00, a w d r u g i - d o p i e r o o 4.30". Wszystko t o m i a o si n i e b a w e m o d b i n a z d r o w i u H i t l e r a . 30 grudnia 1944 r. G o d z i n a 15.00: od dwch dni nkaj go mdoci i dokucza mu due n a g r o m a d z e n i e gazw w jelitach, co skada na k a r b spoytej zupy z zielo n e g o groszku. Sdz jednak, e przyczyna ley w denerwujcym oczeki-

31 grudnia 1944 r. O p n o c y z m i e r z y e m mu cinienie: 154 m m , czyli w z r o s o (przy czyn byy niezbyt silne s k u r c z e ) . O d r a d z i e m j e d n a k p r z y j m o w a n i e C a r d i a z o l u . N a s t p n i e F i i h r e r wygosi p r z e m w i e n i e n o w o r o c z n e , s p r a w d z i j a k o transmisji, p o czym z a p r o s i m n i e n a h e r b a t , k t r a t r w a a d o 5.00 r a n o . [ Z a p i s k a n a k a r c i e i n f o r m a c y j n e j : G o s b e z z m i a n " . ] U d a si o d p o c z d o b u n k r a , p o n i e w a p o r a n n y s e n za k c a m u nieprzyjacielskie l o t n i c t w o . G o d z i n a 23.15. F i i h r e r n i e m a c a k o w i c i e . s p o k o j n y i wyciszony. D r e n i e l e w e g o r a m i e n i a i d o n i b a r d z o n i e z n a c z n e . O 23.00 r o z p o czlimy wielkie u d e r z e n i e n a f r o n c i e z a c h o d n i m . O t r z y m a o o n o kryptonim N o r d w i n d " i r o z p o c z o si p o t n y m a t a k i e m wszystkich zdolnych do walki s a m o l o t w Luftwaffe, skierowa nym przeciw lotnictwu nieprzyjaciela. O wicie pierwszego d n i a n o w e go r o k u wysunite lotniska Sprzymierzonych z a a t a k o w a o 1035 myliw c w o r a z myliwcw bombardujcych. J e d n a k e alianci, dziki z a m a niu n i e m i e c k i e g o szyfru, dowiedzieli si wczeniej o przygotowywanej

226

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

operacji, t o t e z a w i o d a o n a nadzieje nazistw. Ofensywa nie o k a z a a si strategicznym s u k c e s e m , na ktry t a k b a r d z o liczy H i t l e r 4 . P o n i e w a wierzy on l e p o i z b e z p r z y k a d n y m f a n a t y z m e m w swoj misj i w O s t a t e c z n e Zwycistwo - z a n o t o w a k a p i t a n H e i n z A s s m a n n - p e r s p e k t y w a n i e u c h r o n n e j klski (docierajca powoli d o j e g o wiado m o c i ) s t a n o w i a dla n i e g o b e z s p r z e c z n i e straszliwy cios".

\
Pacjent popad w melancholi
10 stycznia 1945 r. K w a t e r G w n H i t l e r a spowia g r u b a w a r s t w a niegu. T e m p e r a t u r a s p a d a d o - 1 0 C . D w a d n i pniej z p r z y c z k a b a r a n o w s k i e g o ruszya r a d z i e c k a ofensywa z i m o w a . F i i h r e r m u s i a p o d j b r z e m i e n n w skutki decyzj o p r z e n i e s i e n i u p u n k t u cikoci woj ny na W s c h d i p o w r c i do berliskiej K a n c e l a r i i Rzeszy, eby stoczy t a m o s t a t n i bitw. W n a s t p n y c h tygodniach Rosjanie zajli t e r y t o r i a polskie o r a z z n a c z n cz z i e m n i e m i e c k i c h ; u t r a c o n o Prusy W s c h o d nie, G r n y lsk, O d r a staa si za n o w lini frontu. M u s i m y wyty wszystkie siy, jeli n i e c h c e m y p o d d a si c z a r n e j r o z p a c z y " - t a k i e o t o p o n u r e sowa zapisa w swoim d z i e n n i k u s t e n o g r a f T h t .

Przypisy
1 2 3 4

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 648. Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 648. Cyt. za: Ibidem, s. 651. Uderzenie Nordwind" miato by jednym z serii szybkich natar wyprowadzonych przez Niemcy (silami omiu dywizji z rejonu Saarbrucken) w poudniowej czci ardeskiego frontu, na ktrym zapanowaa stagnacja. Jego celem byo wyjcie na tyy wojsk amerykaskich nacierajcych przez pnocn Alzacj. Drugie uderzenie, na Metz, miao doprowadzi do odzyskania z rudy elaza. Gdyby te uderzenia przyniosy spodziewany efekt, jednostki niemieckie dowodzone przez Manteuffla i Dietricha mogyby wznowi dziaania ofensywne w Ardenach. Wspomniana ope racja powietrzna (oznaczona kryptonimem Bodenplatte") bya ostatni ofensyw Luftwaffe przeprowadzon na du skal. W materiaach specjalistycznych istniej rozbienoci dotyczce zaangaowanych w niej sil. Np. N. F r a n k s i M. J. M u r a w s k i w ksice Operacja Bodenplatte, Warszawa 1998, s. 56, podaj, i uczestniczyo w niej przeszo 900 samolotw". [Ich celem] byto zadanie decydujcego ciosu lotnictwu myliwskiemu i taktycznemu aliantw, bazujcemu w tym czasie na lotni skach rozmieszczonych na terytorium Holandii i Belgii. Czynnikiem decydujcym miao by zaskoczenie, ktre umoliwi powinno zniszczenie moliwie duej liczby samolotw przeciwnika we wasnych bazach. Zaskoczenie to zostao osignite tyl ko czciowo [...] O wysokoci strat obu stron istniej liczne dane, rnice si mi dzy sob. Komunikat [OKW] z. 2 stycznia 1945 roku mwi o zniszczeniu na ziemi 400 samolotw alianckich. Kolejne 79 zestrzelonych miao zosta w walkach po wietrznych. Alianci podali, e zniszczyli w walkach powietrznych 97 samolotw Luftwaffe, a dalsze 129 zniszczonych zostao ogniem z ziemi. Oglna liczba zestrze lonych samolotw niemieckich wynosi miaa 226 maszyn". Na podstawie doku mentw mona stwierdzi, e straty po obu stronach byy wiksze.

12 stycznia

1945 r.

P o h e r b a t c e , k t r a t r w a a d o 5.00 r a n o , z a p y t a e m F u h r e r a o sa mopoczucie. Stukn trzykrotnie palcem w drewniany blat stou. O d p u k a - r z e k - czuj si z n a k o m i c i e ! "

16 stycznia

1945 r.

P r z e d p o u d n i e m przyjechalimy d o Berlina. W c z a s i e p o d r y kolej z O r l e g o G n i a z d a " d o k u c z a o n a m n i e o p i s a n e z i m n o . F i i h r e r n a d wyraz z d e n e r w o w a n y p r z e a m a n i e m p r z e z R o s j a n f r o n t u p o d B a r a n o w e m ( o r a z ich m a r s z e m n a K r a k w i grnolskie zagbie wglowe).

228

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Pacjent p o p a d w melancholi

229

18 stycznia 1945 r. Wczorajsza n a r a d a w o j e n n a t r w a a o d 16.00 d o 23.00! ( O m a w i a n o kwestie o b r o n y B u d a p e s z t u i K r a k o w a . ) P o t e m h e r b a t k a d o 4.00. G d y o 14.00 o d w i e d z i e m F u h r e r a , by wiey i rzeki. ( Z a strzyki j a k zwykle o r a z O m n a d i n a , p o n i e w a j e s t p r z e z i b i o n y i m a chore gardo).

p o r c j a w i n k a p c p s y n o w e g o , c o trzeci d z i e B r o m - N e r v a c i t l u b m i e s z a n k a b r o m o w a ( d w i e a l b o trzy yki s t o o w e w i e c z o r e m ) i c h y b a j e d n a tabletka Acidolu-Pepsin co drugi dzie do posiku.

12 lutego 1945 r. G o d z i n a 13.05; u d a o m i si u p u c i F i i h r e r o w i 230 c m szecien n y c h krwi! W a c i w i e n i e b y o takiej p o t r z e b y , lecz n a l e g a n a w y k o

24 stycznia 1945 r. H e r b a t k a t r w a a o d 3.00 d o 5.00 r a n o , gdy n a r a d a w o j e n n a za k o c z y a si o 3.00. O d w i e d z i e m go o 16.45 [ Z a a p l i k o w a e m za strzyki j a k zwykle] o r a z d o m i n i o w o 25 mg T e s t o v i r o n u . W n o c y le spa.

n a n i e t e g o z a b i e g u . Tu p o z a b i e g u j e g o c i n i e n i e krwi s p a d o d o 143 m m (wczeniej o s i g n o w a r t o 156 m m ) . P o n i e w a w c z o r a j u c z e s t n i c z y w burzliwej k t n i , z a o b s e r w o w a e m silne d r e n i e p r a wej r k i .

13 lutego 1945 r. 27 stycznia 1945 r. G o d z i n a 13.05; F i i h r e r w s t o s u n k u d o m n i e z a c h o w y w a si d o p r a w d y dziwnie, by szorstki w obejciu i w o g l e jaki draliwy. N a s t p n e j n o c y n a p o z b a w i o n e o b r o n y saskie m i a s t o D r e z n o trzysta cikich b o m b o w c w brytyjskich d o k o n a o straszliwego w s k u t k a c h n a l o t u , zrzucajc b o m b y z a p a l a j c e . Z g i n o w p o m i e 30 stycznia 1945 r. G o d z i n a 13.00: [zastrzyki j a k zwykle]. N a n i c si n i e u s k a r a . W i e c z o r e m wane przemwienie (rocznica objcia wadzy przez n a z i s t w w 1933 r.). n i a c h p o n a d 100 tys. cywilnych m i e s z k a c w , w wikszoci u c h o d cw. N a l o t y p r z y b i e r a y na # sile, a t y m c z a s e m na w s c h o d z i e i p o u dniowym wschodzie N i e m i e c A r m i a C z e r w o n a k o n t y n u o w a a ofen syw. G e n e r a Fritz H o s s b a c h p o d d a R o s j a n o m t w i e r d z G i y c k o w P r u s a c h W s c h o d n i c h i z o s t a z d y m i s j o n o w a n y . F i i h r e r zacz d o 10 lutego 1945 r. G o d z i n a 13.10: p r b o w a e m b e z s k u t e c z n i e u p u c i m u k r e w , u y e m d o t e g o b a r d z o g r u b e j igy. C i n i e n i e krwi z a l e d w i e 154 m m , m i m o t o d o m a g a si z a b i e g u . Z a p y t a e m j e g o s u c e g o K r u g e r a , j a k i e leki F i i h r e r zaywa o b e c n i e . W y m i e n i : G a l l c s t o l trzy razy d z i e n n i e , d w a razy d z i e n n i e 15 lutego 1945 r. G o d z i n a 13.40: z a a p l i k o w a e m p a c j e n t o w i A " d o y l n i e glu k o z i B e n e r v f o r t i s s i m e . N a n i c si n i e u s k a r a ! S t a n p s y c h i c z n y j e d n a k zy, n a d t o , j a k si w y d a j e , w y d a r z e n i a n a f r o n c i e w s c h d s z u k i w a si w s z d z i e w o k siebie z d r a d y i spiskw. G o d z i n a 13.25: n i e zay l u m i n a l u , eby szybciej i atwiej za s n . Z p o w o d u krytycznej sytuacji na froncie lewe r a m i i l e w a n o g a z a c z y m u silnie d r e . P o z a t y m n a n i c si n i e u s k a r a . [ Z a s t r z y k i j a k zwykle.]

230

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Pacjent p o p a d w m e l a n c h o l i

231

nim oraz pokosie nalotu na D r e z n o spowodoway, e opuciy go wiara i nadzieja.

Wydaje si, e M o r e l i znalaz si w r o z t e r c e , d r e n i e koczyn swo j e g o p a c j e n t a przypisa b o w i e m wpywowi dramatycznych w y d a r z e na frontach o r a z cikim przeyciom emocjonalnym, ale j e d n o c z e n i e apli kowa m u leki s t o s o w a n e przeciw typowym c h o r o b o m organicznym.

17 lutego 1945 r. W cigu o s t a t n i c h c z t e r e c h , piciu dni p a c j e n t p o p a d w g b o k m e l a n c h o l i , zdaje si przejawia z m c z e n i e , w i d a te p o n i m b r a k snu. B i a k a o c z u - zwaszcza p r a w e g o - ma z a c z e r w i e n i o n e , o d m a w i a j e d n a k p o d d a n i a si leczeniu. Chciabym s p r b o w a odstawi te rod ki u s p o k a j a j c e " - stwierdzi. Z a p o w i e d z i a , e n i e zayje n a w e t jed nej tabletki l u m i n a l u z tych, k t r e mu z a p i s a e m .

3 m a r c a H i t l e r w r a z z niewielk wit o d w i e d z i wojska na fron cie w s c h o d n i m p o d W r i e z e n , gdzie p i t y g o d n i p n i e j N i e m c y sta wili z a c i e k y o p r n a c i e r a j c y m R o s j a n o m . A r m i a C z e r w o n a o p a n o w a a P o m o r z e i d o t a r a n a d O d r , siy a m e r y k a s k i e za zbliyy si do linii R e n u , zagraajc K o l o n i i i D u s s e l d o r f o w i . H i t l e r by w d o b r e j kondycji, c z e g o j e d n a k n i e d a o si p o w i e d z i e o j e g o l e k a r z u .

M o r e l i n a d a l a p l i k o w a H i t l e r o w i zastrzyki S t r o f a n t o z y j a k o leku w z m a c n i a j c e g o p r a c s e r c a o r a z Benervy przeciw n i e d o m a g a n i o m k a r d i o l o g i c z n y m . L e w e r a m i i r k a f u h r e r a dray w n i e o p a n o w a n y s p o s b . P o d o b n a dolegliwo prawej rki n i e o m a l u n i e m o l i w i a m u p o d p i s y w a n i e d o k u m e n t w . H i t l e r przygarbi si i m o c n o z m i z e r n i a n a twarzy, k t r a p r z y b r a a n i e r u c h o m y , m a s k o w a t y wyraz. Z a c z m u d r e gos. Pogbiajce si u p o l e d z e n i e j e d n o c z e n i e go intrygowa o i wywoywao o d r u c h b u n t u . N a w e t gdyby s p a r a l i o w a o mi ca lew cz ciaa - p o w i e d z i a 24 l u t e g o przybyym do K a n c e l a r i i R z e szy g a u l e i t e r o m - n a w e t w t e d y wzywabym n a r d n i e m i e c k i do wy trwania, wytrwania d o k o c a " . G d y w poowic lutego spotka go dr Giesing, ktry znalaz si przy p a d k o w o w g m a c h u Kancelarii, powzi przypuszczenie, e drenie sta nowio nic tyle schorzenie organiczne, lecz m i a o p o d o e nerwowe, a na wet histeryczne. Giesing zastanawia si, czy widoczne wyczerpanie fi zyczne i zdenerwowanie Hitlera nie s przypadkiem objawami absty n e n c k i m i " po odstawieniu strychniny i atropiny. O b a te zwizki zawieray piguki przeciw wzdciom. J e d n a k e - napisa w lekarz w listopadzie 1945 r. - kwesti t rozstrzygn m o e z a p e w n e jedynie farmakolog". 6 marca 1945 r. P o u d n i e . Z a a p l i k o w a e m mu doylnie Strofantoz i Betabion f o r t e . O d m w i p o d d a n i a si m a s a o m l e w e g o r a m i e n i a . N i c c h c i a 5 marca 1945 r. Odwiedzili m n i e Fiihrer i S c h a u b . Fiihrer wyrazi yczenie, e b y m nigdy n i c towarzyszy m u w w a n y c h wyjazdach, n i e w s p o m i najc j u o w i z y t a c h n a f r o n c i e , p o n i e w a m g b y m o d n i e c i k i e r a n y w w y p a d k u a l b o w s k u t e k o s t r z a u z s a m o l o t u a t a k u j c e g o z ni s k i e g o p u a p u . G d y b y m i si c o s t a o , d o d a , o n , F i i h r e r , p o z o s t a b y b e z l e k a r z a l u b t e j a w n a j l e p s z y m r a z i e z o s t a b y m n a p e w i e n czas u n i e r u c h o m i o n y . D l a n i e g o najwaniejsza jest p e w n o , e z a w s z e , po kadym jego powrocie, b d na niego czeka. 4 marca 1945 r. Zachorowaem obonie. Odwiedzi m n i e F i i h r e r i stwierdzi, i d o b r z e si stao, e nie p o zwoli, a b y m mu towarzyszy w czasie wczorajszej inspekcji na linii walk.

232

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Pacjent p o p a d w melancholi

233

t e z a b i e g w c l c k t r o t e r a p i i . K i e d y nie jest z b y t n i o z d e n e r w o w a n y , d r e n i e staje si m n i e j w i d o c z n e . J e d n a k e d u e b d y p o p e n i a n e p r z e z innych d o p r o w a d z a j g o d o furii. P o n a d t o , j a k p o w i e d z i a , za w s z e p n i e j si o k a z u j e , e m i a o d s a m e g o p o c z t k u racj.

B a d Licbenstein. G e n e r a zauway kwano, e uzdrowisko to znaj d u j e si j u p r z e c i e w r k a c h A m e r y k a n w .

23 marca 1945 r. O d w i e d z i e m go o p n o c y . L e k k i e z a p a l e n i e spojwek o b u oczu, w y w o a n e p r a w d o p o d o b n i e p r z e z u n o s z c y si w p o w i e t r z u pyl, p o n i e w a z b u d y n k w na d z i e d z i c u osypuje si m n s t w o g r u z u . F i i h r e r u s k a r a si n a z n a c z n e u p o l e d z e n i e w i d z e n i a w p r a w y m o k u . L e w rk mia nieco spuchnit, co byo zapewne porednim skutkiem d r e n i a . O b r z k z a u w a y e m r w n i e n a lewej k o s t c e o r a z czci l e w e g o p o d u d z i a ( o b w d lewej n o g i F i i h r e r a , m i e r z o n y n a p o d u d z i u , p o n a d kostk, p r z e w y s z a r o k , d w a l a t a t e m u o b w d n o g i p r a w e j 0 o k o o jeden cal). P r z e z b l i s k o s i e d e m lat ( 1 9 3 0 - 1 9 3 6 ) F i i h r e r m i a n a lewym p o d u d z i u u m i e j s c o w i o n y s t a l e wyprysk, k t r y u s t p i o s i e m a l b o d z i e w i lat t e m u p o d w p y w e m mojej kuracji M u t a f l o r e m . O b r z m i e n i e jednak pozostao.

D o o s t a t n i c h d n i m a r c a M o r e l i a p l i k o w a H i t l e r o w i stay z e s t a w l e k w ; w d z i e n n i k u o d n o t o w y w a p r z e w a n i e d o y l n e zastrzyki S t r o fantozy, B e t a b i o n u o r a z Benervy.

19 marca 1945 r. P o u d n i e . W s t r z y k n e m m u dwie a m p u k i O m n a d i n u . L e w e p r z e d r a m i i r k a d r a y m u d o s t r z e g a l n i e . S p a le m i m o zaycia r o d k w uspokajajcych; jest t o efekt n a d w y r a z n i e k o r z y s t nych w y d a r z e n a f r o n c i e ! Z a p r o p o n o w a e m e l e k t r o t e r a p i . Jeli tylko z n a j d po p o u d n i u chwil c z a s u - o d p a r - p o w i e m p a n u , czy si z g a d z a m , czy n i e " . N i e udzieli m i a d n y c h dalszych instrukcji. W m a r c u z a k o c z y a si fiaskiem o s t a t n i a w i k s z a n i e m i e c k a ofensywa w II w o j n i e wiatowej, n a d w g i e r s k i m j e z i o r e m B a l a t o n . W c e l u o d s u n i c i a j a k najdalej w czasie n i e u c h r o n n e j klski H i t l e r n a k a z a g a u l e i t e r o m t e r e n w , n a k t r e w k r a c z a nieprzyjaciel, s t o s o w a n i e taktyki s p a l o n e j z i e m i . R o z k a z w s p o t k a si z e sprzeci w e m A l b e r t a S p e e r a o r a z szefa s z t a b u wojsk l d o w y c h G u d e r i a n a . Ten o s t a t n i z a m i e r z a , k o r z y s t a j c z p o r e d n i c t w a H i m m l e r a l u b R i b b e n t r o p a (21 i 2 2 m a r c a ) , w y s o n d o w a s t a n o w i s k o z a c h o d n i c h aliantw o d n o n i e do zawarcia separatystycznego pokoju z Rzesz. H i t l e r , d o w i e d z i a w s z y si o tym, rzuci m u o b c e s o w o : W i d z , e m a p a n k o p o t y z s e r c e m ; zaczynaj p a n a z j a d a n e r w y i w i d a p o p a n u z m c z e n i e . P r o s z t e d y pj n a u r l o p " . G u d c r i a n z o s t a zdymisjo n o w a n y 2 9 m a r c a . K e i t e l d o r a d z i m u , eby p o j e c h a n a k u r a c j d o

Z a k r o p l i e m mu oczy r o z t w o r e m k o k a i n y z s u p r a r e n i n i za b r o n i e m czytania. Z a l e c i e m rwnie o c h r o n oczu przed w i a t r e m 1 pyem, a take stosowanie okadw z n a p a r u r u m i a n k u (czego jed n a k o d m w i ) . Najwyraniej nie chce nosi na oku przepaski z k o m p r e s e m . S t w i e r d z i e m j e d n a k , e czas t r w a n i a n o c n y c h n a r a d w o j e n nych n a l e y o g r a n i c z y d o a b s o l u t n e g o m i n i m u m i , jeli t o m o l i w e , o n s a m n i e p o w i n i e n czyta a d n y c h m a p . [ J a k zwykle zastrzyki.] Elektroterapia lewego przedramienia. 27 marca 1945 r.

P o p o u d n i e : wstrzyknem mu doylnie Strofantoz, dwie a m puki O m n a d i n u oraz Bcnerv forte, p r z e p r o w a d z i e m te zabieg e l e k t r o t e r a p i i . D r e n i e lewej n o g i s t a o si o b e c n i e n i e m a l niewi-

234

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Pacjent p o p a d w melancholi

235

d o c z n c . O n s a m twierdzi, e w m i a r n a r a s t a n i a kryzysu n a f r o n t a c h d r e n i e l e w e g o p r z e d r a m i e n i a p r z y b r a o n a sile, a l e o b i e k t y w n i e rzecz b i o r c j e s t o n o o b e c n i e z n a c z n i e s a b s z e ni niegdy. 31 marca 1945 r. Poudnie: wstrzyknem mu doylnie Strofantoz i Benerv. E l e k t r o t e r a p i a . P o n o w n i e z a p r o p o n o w a e m , b y p o d d a si b a d a n i u prawego oka (przeprowadziby je Lohlein). Przypomniaem rwnie o koniecznoci wykonania przewietlenia. Z a p y t a e m o inne dole gliwoci. P o w i e d z i a , e n i e o d c z u w a a d n y c h . K i e d y z a p y t a e m go, czy p r z y p a d k i e m n i e u s k a r a si n a bl gowy, z a p r z e c z y . Kiedy, j a k t o z w y k e m c z s t o czyni w o s t a t n i c h l a t a c h , w s k a z a e m n a k o n i e c z n o s p o r z d z e n i a historii c h o r o b y , p o w i e d z i a : J a nigdy n i c c h o r o w a e m , tote i nie ma czego opisywa".

pozostaje bez zmian. D o k u c z a mu j e d n a k swdzenie grnej powieki l e w e g o o k a ( p o w i e k a jest n a r z d e m s z c z e g l n i e w r a l i w y m ) . Sw dzenie to powoduje, e Fiihrer nieustannie pociera oko. Ostatnio u s k a r a si r w n i e n a wydzielin z o b u o c z u , c o m o n a zoy n a k a r b n a d m i e r n e g o z a p y l e n i a p o w i e t r z a w c e n t r u m B e r l i n a [...] F i i h r e r - k o n t y n u o w a - o p u s z c z a zwykle swj d o b r z e w e n t y l o w a n y i o w i e t l o n y b u n k i e r j e d y n i e n a k r t k o , c o d z i e n n i e n a p go dziny, c z a s e m d o d w c h g o d z i n ; c h a d z a w t e d y d o o g r o d w K a n c e l a rii, k t r e n i e d o z n a y t a k rozlegych zniszcze, c h o oczywicie u n o s i si t a m w p o w i e t r z u d u o pyu, zwaszcza gdy wieje w i a t r ' [...] Poniewa n i e z m i e r n i e r z a d k o w k a d a okulary, tym wicej pro blemw i niedogodnoci przysparza mu upoledzenie widzenia w prawym oku. N a d t o stwierdziem lekkie zapalenie spojwek o b u oczu". 7 kwietnia 1945 r.

2 kwietnia

1945 r.

P o n i e d z i a e k W i e l k a n o c n y . [Jak zwykle zastrzyki i e l e k t r o t e r a pia.] Na nic si nie u s k a r a , lecz m i a wiele t r o s k i le s p a ( m i m o i zay t a b l e t k T e m p i d o r m u ) . C i n i e n i e krwi 153, t t n o 66. N a s z e p o o e n i e m i l i t a r n e w p r o s t k a t a s t r o f a l n e , t o t e d r e n i e lewej r k i b a r d z o p r z y b r a o n a sile. W nocy (z 2 na 3 k w i e t n i a ) o g o d z i n i e 00.30 z a a p l i k o w a e m mu d o y l n i e dwie a m p u k i O m n a d i n u j a k o r o d e k z a p o b i e g a w c z y p r z e ciw grypie i k a t a r o w i . T t n o 72. P r z y p o m n i a e m mu o k o n i e c z n o c i zbadania oka (profesor Lohlein) oraz wykonania badania E K G .

W czasie b a d a n i a g a e k o c z n y c h i d n a o k a , lewa r k a F u h r e r a bya c a k o w i c i e n i e r u c h o m a ( n a o k o l i c z n o t z w r c i e m u w a g d r . Stumpfeggera). 8 kwietnia 1945 r.

[Stay z e s t a w zastrzykw, e l e k t r o t e r a p i a przy uyciu d u e g o a p a r a t u . ] M a y p a l c e F u h r e r a o k a z a si s z c z e g l n i e wraliwy n a w za bieg. M o r e l i , p o w o d o w a n y lojalnoci w o b e c swojego p a c j e n t a , p r z e

Ostatnie b a d a n i e wzroku Hitlera p r z e p r o w a d z o n o 7 kwietnia. W e d u g sw F u h r e r a - napisa w swoim r a p o r c i e profesor Lohlein - widzenie prawym o k i e m ulego raczej s t o p n i o w e m u p o gorszeniu anieli polepszeniu, n a t o m i a s t widzenie lewym o k i e m

nis si w r a z z n i m z b u d y n k u K a n c e l a r i i Rzeszy do p o d z i e m n e g o b u n k r a u s y t u o w a n e g o p o d o g r o d a m i . Towarzyszyli i m inni l e k a r z e ; o p r c z S t u m p f e g g e r a d o b u n k r a p r z e n i s si r w n i e p r o f e s o r Wer n e r H a a s c , k t r y leczy! H i t l e r a kilka lat w c z e n i e j .

236 9 kwietnia

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Pacjent p o p a d w melancholi

237

1945 r.

e l e k t r o t e r a p i i . W p o l o w i e k w i e t n i a przyj za p e w n i k , e d r e n i e koczyn pacjenta A" ma p o d o e psychiczne. 15 k w i e t n i a z p r z y c z k a n a d o d r z a s k i e g o r u s z y a r a d z i e c k a ofensywa. C h o H i t l e r a p r z e k o n y w a n o w c z e n i e j , e B e r l i n jest i b dzie bezpieczny, po piciu dniach jednostki Armii Czerwonej p o d e szy n a o d l e g o w y s t r z a u a r m a t n i e g o d o stolicy Rzeszy. Karl T h t z a n o t o w a w dzienniku: N o c z 20 na 21 kwietnia o k o o godz. 1.00 koledzy Peschel i J o n u s c h a t powrcili z n a r a d y w o j e n n e j . ( M y przebywalimy w s c h r o n i e od 22.00 ze wzgldu na obowizujcy a l a r m b o m b o w y . ) Oznajmili n a m , e z a g o d z i n m a m y opuci Berlin". Tak o t o H i t l e r r o z p o c z z w a l n i a n i e swojego p e r s o n e l u . Pierwsi s t e n o g r a f o w i e o p u c i l i m i a s t o o 5.00, o d l a t u j c na p o u d n i e s a m o l o t e m t r a n s p o r t o w y m J u n k c r s 352. Sze g o d z i n p niej R o s j a n i e r o z p o c z l i o s t r z e l i w a n i e artyleryjskie B e r l i n a ; n a g m a chy r z d o w e s p a d y p i e r w s z e pociski.

Fiihrer przebywa w b u n k r z e ju od o k o o dziesiciu dni. A r n d t p o w i e d z i a , i u d a j e si r a z d z i e n n i e na j e d n z g r n y c h k o n d y g n a cji, e b y spoy t a m p o s i e k , r e s z t czasu s p d z a j e d n a k p o d ziemi. N a w e t c o d z i e n n e w a n e n a r a d y w o j e n n e o r g a n i z o w a n e s o d pew n e g o c z a s u w b u n k r z e . F i i h r e r z d r a d z i mi w r o z m o w i e , e m u s i a tak postpi ze wzgldw bezpieczestwa. Dzisiejsza n a r a d a z a k o c z y a si d o p i e r o o 5.30, a p o t e m p o d a n o h e r b a t ! Pozostaje tylko ywi nadziej, i nie n a s t p i wczenie r a n o a l a r m b o m b o w y i F i i h r e r b d z i e m g s p a tyle czasu, ile p o w i n i e n . Po p o u d n i u dr Stumpfegger przynis termofor przeznaczony dla F u h r e r a ( d o k o m p r e s w na chore oko). 10 kwietnia 1945 r.

G o d z i n a 15.15 [jak zwykle z a s t r z y k i ) . E l e k t r o t e r a p i a l e w e g o p r z e d r a m i e n i a i rki. D r e n i e n i e c o s t r a c i o n a sile. F i i h r e r s p a o d 7.30 do 14.00, n a r a d y w o j e n n e z a k o c z y y si o 6.00, p o t e m , do go dziny 7.00, pil h e r b a t . Z a p a s y lekw s obecnie na wyczerpaniu i nawet Z a r z d Su b y F a r m a c e u t y c z n e j G w n e g o U r z d u S S m a t r u d n o c i z ich z d o b y w a n i e m . W i k s z o s p e c y f i k w s t a a si n i e d o s t p n a , a l b o w i e m zakady, ktre je produkoway, zostay z b o m b a r d o w a n e . P o p i c i o m i n u t o w y m z a b i e g u e l e k t r o t e r a p i i p o c z u bl w p a l c u m a y m i w s k a z u j c y m o b u rk. W ostatnich dniach bardzo czsto odczuwaem zadyszk, po czon z chwytaniem powietrza, zwaszcza przy w c h o d z e n i u scho dami.

M o r e l i (cho niezbyt zadowolony) przez n a s t p n e dwa dni po zosta u boku Hitlera. Z a c z m u a p l i k o w a H o m b u r g 680, specyfik a t r o p i n o p o d o b ny, s t o s o w a n y zwaszcza w l e c z e n i u p a r k i n s o n i z m u . P o c z y n a j c od 16 kwietnia (jedna k r o p l a " ) , odnotowywa owkiem w k a l e n d a r z u b i u r k o w y m H i t l e r a , d a w k i t e g o leku, k t r e t a m t e n m i a p r z y j m o w a d w a l u b trzy razy d z i e n n i e . P o d j r w n i e k r o k i , by, gdy o n s a m o p u c i b u n k i e r , fiihrerowi n a d a l p o d a w a n o g o w k r o p l a c h . Z a p i s k a z 29 k w i e t n i a ( o s t a t n i a ) gosi: 4 kr. + 4 kr. + 4 k r . "

20 kwietnia

1945 r.

[Urodziny Hitlera.] Wstrzyknem mu d o m i n i o w o Strofantoz, O d 1 2 d o 2 0 kwietnia M o r e l i a p l i k o w a H i t l e r o w i r u t y n o w o S t r o fantoz, Bcnerv i O m n a d i n , jak rwnie poddawa go zabiegom Betabion forte o r a z H a r m i n - to znaczy m u s i a e m poprosi o t przysu g dr. Stumpfeggera, poniewa trzsy mi si rce. (1 kr. + 2 kr. + 2 kr.)

238

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Pacjent p o p a d w melancholi

239

21 kwietnia 1945 r. Moja dymisja!

zwisao b e z w a d n i e w z d u t u o w i a . ciska i n n y m d o n i e m i k k o i a p a t y c z n i e , p o r u s z a si i gestykulowa niczym stary, b a r d z o stary czowiek. Tylko skrzce si oczy n i c utraciy d a w n e g o blasku, z a c h o wujc przenikliwo spojrzenia. M i m o tej degradacji psychicznej za c h o w a ! a do k o c a e n e r g i i sil [...] Do k o c a fanatycznie wzywa! swj p e r s o n e l do wytrwania, do p o d j c i a o s t a t n i e g o wysiku - z ca si, ca bezwzgldnoci i moc. P r b o w a przezwyciy swoje u p o l e d z e n i e psychiczne z b e z p r z y k a d n w r c z wytrwaoci i z d e c y d o w a n i e m , s t a n o d w a n i e o k o w o k o z o k r u t n y m l o s e m , ktry si bez litonie d o p e n i a ! , g r o c z a g a d j e m u i j e g o n a r o d o w i " .

P r z e z cay w o s t a t n i t y d z i e , od 15 do 21 k w i e t n i a - w s p o m i n a ! M o r e l i kilka d n i p n i e j w r o z m o w i e z a m e r y k a s k d z i e n n i k a r k - p o d a w a e m mu d o y l n i e g l u k o z . 21 k w i e t n i a , w s o b o t , by n a d w y r a z p r z y g n b i o n y ; p o p r z e d n i e g o w i e c z o r a m u s i a a si o d b y b a r d z o w a n a n a r a d a . P r b o w a e m z a a p l i k o w a m u kolejny zastrzyk, o n j e d n a k rzuci si w c i e k l e n a m n i e . Krzycza, i d o b r z e wie, e chc wstrzykn mu morfin". Jeli t a k b y o , H i t l e r e m p o w o d o w a a z a p e w n e o b a w a , i M o r e l i zamierza odurzy go tym narkotykiem, by nastpnie, bezwolnego, g e n e r a o w i e m o g l i e w a k u o w a p r z e m o c z B e r l i n a . M o r e l i j go r c z k o w o z a p r z e c z a , a l e f i i h r e r w r z a s n : C z y p a n myli, e j a ju sfiksowaem?!" P o d n i e s i o n y m g o s e m grozi M o r e l l o w i , e k a e g o r o z s t r z e l a , w r e s z c i e p o l e c i m u p o w r c i d o d o m u , zdj m u n d u r i p o s t p o w a d a l e j t a k , j a k b y nigdy p a n m n i e n i e z n a " . W t e d y - n a p i s a a w N e w York T i m c s T a n i a L o n g - M o r e l i rzuci si d o s t p swojego F u h r e r a . - N i e c h p a n czym p r d z e j wyskakuje z t e g o m u n d u r u - krzycza o c h r y p y m g o s e m H i t l e r - w o y j a k i e cywilne u b r a n i e i p o w r c i d o swojej p r a k t y k i przy K u r f i i r s t e n d a m m " . U p o k o r z o n y i z r o z p a c z o n y l e k a r z , k t r e m u wci b r z m i a y zow r o g o w uszach sowa w y p o w i e d z i a n e p r z e z H i t l e r a , wyjecha pospiesz nie na lotnisko w G a t o w . J e g o pacjent by p s y c h i c z n y m w r a k i e m . K a p i t a n H e i n z A s s m a n n , ktry 23 kwietnia spotka si z Hitlerem, w s p o m i n a potem, e m o c n o przygarbiony fiihrer ledwo p o w c z y nogami, zwaszcza praw. Trz sa mu si gowa, draa te niepowstrzymanie lewa rka; lewe r a m i

23 kwietnia

1945 r.

[ostatnia zapiska]

O 14.00 o d l o t z M o n a c h i u m na p o k a d z i e [ F o c k e - W u l f a | C o n d o r a . P r z e l a t y w a l i m y n a n i s k i m p u a p i e n a d rosyjskimi l i n i a m i (za jli j u J i i t e r b o g ! ) , widzielimy tysice p o n c y c h wsi; n a s t p n i e p r z e k r o c z y l i m y a m e r y k a s k i e linie w P a r t e n k i r c h e n , k o n t y n u u j c lot w k i e r u n k u B a w a r i i . N a s z y m o c z o m u k a z a o si m n s t w o p r z e s z u kujcych n i e b o s m u g wiata z r e f l e k t o r w , s t r z e l a a r w n i e a r t y l e ria p r z e c i w l o t n i c z a . P o d u g i c h p o s z u k i w a n i a c h o d n a l e l i m y N c u biberg, gdzie nastpio ldowanie.

Przypisy
1

Cyt. za: Wojna Hitlera, s. 678.

W niewoli

241

k r a . U s k a r a si r w n i e n a dolegliwoci s e r c o w e , k t r e w o s t a t n i c h latach przysparzay mu wiele p r o b l e m w " . J o h a n n a pocieszya g o j a k u m i a a , o b i e c a a te, e b d z i e g o co d z i e n n i e o d w i e d z a . D y r e k t o r R i e d e l o d m w i o d w i e z i e n i a jej d o in stytutu, m i m o e g m a c h o r a z wyposaenie byy wasnoci jej i jej m a . W i e c z o r e m przybyo d w c h w y s a n n i k w r a d y miejskiej. Z a c z l i n a k a n i a J o h a n n i B e c k e r a , by jak najszybciej opucili m i a s t o . Ludzie zapowiadaj, e zaatakuj b u d y n e k i schron, tote nie A m e r y k a n i e a r e s z t o w a l i p o k o l e i wszystkich l e k a r z y H i t l e r a , ktrzy przeyli wojn. 13 kwietnia w grach H a r z z a t r z y m a n o dr . v o n H a s s e l b a c h a . 23 kwietnia w A m b e r g u w p a d w ich r c e dr G i e sing. Tego s a m e g o d n i a o 1.00 M o r e l i o d l a t y w a z B e r l i n a na p o u d n i e C o n d o r e m s u c y m d o l o t w k u r i e r s k i c h H i t l e r a . Szef s z t a b u Luftwaffe K a r l K o l l e r , k t r y r w n i e o p u c i tej n o c y stolic, z a n o towa w swoim dzienniku, e na podmonachijskim lotnisku spotka tego starego tuciocha Morella". L o t zdecydowanie nie posuy zdrowiu medyka. Ostatnio prze cie, z e w z g l d u n a p r z y p a d o c i k a r d i o l o g i c z n e , p o d r o w a wycz n i e kolej. P r a w d o p o d o b n i e z n a l a z si w s t a n i e p r z e d z a w a o w y m , p o n i e w a n a t y c h m i a s t p r z e w i e z i o n o go do kliniki, a 1 m a j a do szpi t a l a m i e j s k i e g o w B a d R e i c h e n h a l l . D w a dni p n i e j t e r e n y t e zajy wojska amerykaskie. 18 maja o b o n i e c h o r e g o M o r e l l a odwiedzili w R e i c h e n h a l l o f i c e r o w i e 3 a r m i i g e n e r a a G e o r g e ' a S . P a t t o n a . A m e r y k a n i e przy stpili w a n i e d o w y a p y w a n i a byych o f i c e r w S S p r z e b y w a j c y c h w takich szpitalach. P o d d a l i g o r u t y n o w e m u p r z e s u c h a n i u , o n j e d n a k p r z e z cay czas utrzymywa, e cierpi na okresowy zanik pamici. D o k t o r Moreli n a p i s a w p a m i t n i k u j e d e n z A m e r y k a n w - t w i e r d z i , e z a j m o w a si n i e m a l w y c z n i e p r o w a d z e n i e m b a d a n a u k o w y c h . A d o k o c a wojny w s p p r a c o w a z d r . R i e d l e m , c h e m i k i e m . D o k t o r M o r e l i p o w i e d z i a , e u s i l n i e si s t a r a p r a c o w a s a m o d z i e l n i e , w c e l u u n i k n i c i a staej k o n t r o l i i n a d z o r u z e s t r o n y S S " . J e d n o c z e n i e byli k o l e d z y p o f a c h u M o r e l l a obciyli g o s w o i m i z e z n a n i a m i . 2 3 maja, p o likwidacji p r z e z A n g l i k w e n k l a w y w e F l e n s burgu, zosta aresztowany dr Karl Brandt. W niewoli rycho uzna, e a l i a n c c y oficerowie w c a l e n i e s t a k i m i zymi l u d m i , j a k d o t y c h czas sdzi. moemy zagwarantowa pastwu bezpieczestwa!" J o h a n n a n a p i s a a kilka t y g o d n i p n i e j , e o b a j d e n t e l m e n i chcieli p o p r o s t u z r a b o w a , ile si d a , z d o b y t k u o s o b i s t e g o o r a z majtku Morella. Klska Rzeszy przynosia M o r e l l o m zaiste jak najgorsze nastpstwa.

W niewoli

30 kwietnia przyjechaa do Reichenhall jego o n a J o h a n n a wraz z e s w o i m przyjacielem, A l o y s e m B e c k e r e m . D y r e k t o r i n s t y t u t u przy w i t a o b o j e n i e u p r z e j m i e i z n i e u k r y w a n n i e c h c i . P a n i m jest c h o r y - p o w i e d z i a J o h a n n i e - i znajduje si p o d o p i e k d o k t o r a K i i h n e g o . Najlepiej b d z i e , jeli u d a si p a n i w p r o s t d o n i e g o " . F r a u M o r e l i o d n a l a z a m a . L e a w k u i kal - n a p i s a a w o w i a d c z e n i u z o o n y m w p a d z i e r n i k u 1945 r. - By z d r u z g o t a n y . P a c z c rzewnymi zami, o p o w i e d z i a mi, j a k H i t l e r wyrzuci go z b u n -

242

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

-M

W niewoli

243

B r a n d t m w i i im to, co chcieli usysze. P r z e s u c h i w a n y w 1945 r. p l t ledczym b a n i a l u k i n a t e m a t r z e k o m e g o u z a l e n i e n i a M o r e l l a o d n a r k o t y k w - n a c o nie m a a d n e g o d o w o d u w p a p i e r a c h m e d y ka. O d p r o f e s o r a M u l l e r a - H e s s a , b e r l i s k i e g o l e k a r z a s d o w e g o z e z n a B r a n d t - d o w i e d z i a e m si, e M o r e l i s a m by p r a w d o p o d o b nie n a r k o m a n e m (morfinist). J e d n z jego sekretarek objo do c h o d z e n i e k a r n e w sprawie faszowania recept na morfin. Recepty t e wypisywa s a m M o r e l i . A k t a p o s t p o w a n i a s k o n f i s k o w a o j e d n a k g e s t a p o i caej s p r a w i e u k r c o n o e b . To b y o w l u t y m r o k u 1945". 21 maja wywiad z M o r c l l e m p r z e p r o w a d z i a Tania L o n g , d z i e n i k a r k a z N e w York T i m c s a " . N a p i s a a p n i e j , e m e d y k p r z e z cay czas by m o c n o p r z e r a o n y . P o c z t k o w o toczy g o r c z k o w o w z r o k i e m p o p o k o j u , niczym o s a c z o n e z w i e r z , p n i e j za wyjani, i d o b r z e wie, e o n i , to z n a c z y g e s t a p o , SS i H e i n r i c h H i m m l e r dybi n a n i e g o " . M o r e l i w s p o m i n a z gorycz s c e n g n i e w n e g o p o e g n a n i a z H i tlerem sprzed miesica. Fiihrer o d m w i ! wtedy zaaplikowania sobie z a s t r z y k u . N i c m u s z w s p o m a g a si p a s k i m i I c k a m i " - w a r k n na M o r e l l a i k a z a mu wynosi si z b u n k r a . P a n n a L o n g z a p y t a a go, czy p o d a w a k i e d y k o l w i e k H i t l e r o w i p e r w i t y n , wywoujcy u z a l e n i e n i e r o d e k p o b u d z a j c y , k t r e g o zaywanie doprowadzio E r n s t a U d e t a do samobjstwa, jak rwnie b y o przyczyn wielu i n n y c h l u d z k i c h t r a g e d i i . M o r e l i z a p r z e c z y . R z e c z o w o i logicznie w s p o m i n a o d r e n i u koczyn Hitlera oraz pocztkach jego arteriosklcrozy (o istnieniu tych p r z y p a d o c i wiadczyy j e g o z a p i s k i ) .

T a m o s a d z o n o go p o c z t k o w o w m a l e s k i e j celi o o k r a t o w a n y c h o k n a c h i szybach z m l e c z n e g o szka. Tydzie po tym w y d a r z e n i u F r a u M o r e l i p r z y j e c h a a do w i z i e n i a w t o w a r z y s t w i e Aloysa B e c k e r a , by wesprze duchowo ma. R o z m a w i a a z k a p i t a n e m a m e r y k a s k i c h wojsk l d o w y c h n a zwiskiem Nitz. U m o l i w i jej w i d z e n i e z z a t r z y m a n y m , pozwoli p r z e k a z a p a c z k ywnociow o r a z przywie p r z e d m i o t y b d c e ich wspln wasnoci. P r o s t o z j e g o b i u r a - n a p i s a a J o h a n n a M o r e l i kilka tygodni p niej - u d a l i m y si w p r o s t do w i z i e n n e g o g m a c h u . M j m siedzia n a krzele. D o mierci g o z a p a m i t a m : m o c n o si p o s t a r z a , by p r z e raliwie w y c h u d z o n y , p a k a rzsistymi zami i p r z e z cay czas p o w t a r z a : M y l a e m , e nie yjesz, syszaem przecie, j a k krzyczysz! To, c o m w i , p o z b a w i o n e b y o s e n s u . I l e k r o p r b o w a l i m y wyjani m u , j a k p r z e d s t a w i a j si t e l u b i n n e sprawy, p o w t a r z a tyl k o : C , n a p e w n o p o p a d e m w o b d . S t a r a l i m y si z c a e g o ser c a pocieszy g o i d o d a o t u c h y . P o u p y w i e m n i e j wicej k w a d r a n s a m u s i e l i m y si n i e s t e t y p o e g n a . S k d i n d w i e d z i a a m , e d u e j b y m i t a k nie w y t r z y m a a . O g l d a n i e c i e r p i c e g o t a k straszliwie m a b y o d l a m n i e istn m k " . Z a n i m J o h a n n a wysza z celi, M o r e l i zdy jej s z e p n , e A m e r y k a n i e z d a r l i m u p a z n o k c i e z p a l c w u n g . N i e m o g a t e g o su c h a , t o t e u s p o k o i a g o tylko: N i e d e n e r w u j si, p r o s z , t e r a z n i e b d z i e m y o t y m r o z m a w i a . Wszystko mi o p o w i e s z , gdy p o c z u j e s z si l e p i e j " . By m o e M o r e l i majaczy. P o p e w n y m czasie u m i e s z c z o n o g o w celi w r a z z K a r l e m B r a n d t e m , j e g o byym koleg i r y w a l e m w Kwa terze G w n e j Hitlera. Ukryte mikrofony niewtpliwie rejestroway k a d e s o w o z ich r o z m w . M o r e l i n i c s p o d z i e w a si, e ujrzy kiedy k o l w i e k w yciu B r a n d t a , t o t e n a j e g o w i d o k d o z n a n i e o m a l s z o k u .

Kilka t y g o d n i p n i e j w a r u n k i b y t o w e M o r e l l a p o g o r s z y y si. 17 lipca z o s t a a r e s z t o w a n y p r z e z A n g l i k w i p r z e n i e s i o n y ze szpita la do a r e s z t u l e d c z e g o w R e i c h e n h a l l .

244

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

W niewoli

245

B r a n d t w s p o m i n a , e m o c n o p o b l a d , zacz d r e n a c a y m ciele, wykrztusi kilka sw p o w i t a n i a , p o t e m za r u n n a k o i , kajc p r z e z cay czas, z w i n si w k b e k . M o r e l i c o r a z ciej c h o r o w a : n a ciele i n a u m y l e . P r z e z kilka dni spdzonych z B r a n d t e m narzeka na przypadoci, ktre miay c h a r a k t e r b e z s p r z e c z n i e u r o j o n y , lecz r w n i e n a n k a j c e g o cz s t o straszliwe b l e gowy. B r a n d t zauway, e p r o f e s o r b a r d z o d u go sypia i c o r a z czciej z a w o d z i go p a m i . O b s e r w o w a swojego byego koleg z nie ukrywanym, poniekd zawodowym zaintereso w a n i e m . M . ma o b e c n i e r o z c h w i a n psychik - n a p i s a - zreszt, o g l n i e r z e c z b i o r c , j e g o o s o b o w o jest w s t a n i e c a k o w i t e g o r o z p a d u . Z n i k n b e z p o w r o t n i e d a w n y M o r e l i z e swoj a n a z b y t wi d o c z n k r z t a n i n w o k w a s n y c h s p r a w i towarzyszc jej d z poklasku oraz uznania". B r a n d t o s t r z e g A m e r y k a n w , eby nie dali si zwie f o r t e l o m M o r e l l a . By m o e otyy m e d y k wyczu i n s t y n k t e m s t a r e g o lisa, e w j e g o sytuacji najlepiej u d a w a c h o r e g o . P r a w d o p o d o b n i e c h c e o n w t e n s p o s b z a s k a r b i s o b i e wicej w s p c z u c i a z e s t r o n y o t o c z e n i a - stwierdzi d a w n y p r z y b o c z n y c h i r u r g H i t l e r a . - M o j e j awersji do M o r e l l a , j u t o c z o w i e k a , j u t o l e k a r z a , nie o s a b i o j e g o g o d n e poaowania pooenie". B r a n d t n i e u k r y w a swojej a n t y p a t i i d o t o w a r z y s z a n i e d o l i . O b w i n i a g o o t o , e s w o i m , j a k t o uj, b e z w s t y d n y m p o s t p o w a n i e m o k r y h a b n i e m i e c k i z a w d l e k a r s k i . ( O b a j n i c mogli j e d n a k w t e d y p r z e w i d z i e , e n a szubienicy zawinie B r a n d t , n i e za M o r e l i . ) W r o z m o w a c h z B r a n d t e m M o r e l i b r o n i si s a b o . a u j , e n i e j e s t e m k i m i n n y m " - j c z a boleciwie. P o p e w n y m czasie A m e r y k a n i e przenieli g o d o d a w n e g o o r o d k a ledczego Luftwaffe w O b e r u r s e l , przejtego po wojnie przez US Army.

Kilka m i e s i c y p n i e j j e g o b r a t a n e k , k t r e m u z e z w o l o n o n a w i d z e n i e z e stryjem, n a p i s a : W o b o z i e w O b e r u r s e l p r z e s u c h i w a no go w s p o s b n i e l u d z k i i poniajcy: w i e c o n o mu w oczy l a m p , z a m y k a n o w s p e c j a l n i e p r z e g r z a n y c h c e l a c h itd. K o l e j n o p r z e n o s z o n y by d o D a r m s t a d t , K o r n w e s t h e i m , L u d w i g s b u r g a i D a c h a u " . O k r y t y zowieszcz saw o b z k o n c e n t r a c y j n y w D a c h a u p r o w a d z i l i w t e d y A m e r y k a n i e , w i n i o w i e za byli N i e m c a m i . M o r e l l a o s a d z o n o t a m n a p o c z t k u r o k u 1946. J o h a n n a o t r z y m a a z a k a z o d w i e d z a n i a m a . 13 l u t e g o n a p i s a a w licie do d o w d c y wojsk a m e r y k a s k i c h w E u r o p i e , g e n e r a a M c N a r n e y a , e o d lipca n i e o t r z y m a a o d T h e o a d n e j w i a d o m o c i . W i e m , e m j m jest ci ko chory. Kiedy odwiedziam go ostatnio w Reichenhall, przerazi m n i e j e g o zy stan psychiczny. M w i ju w t e d y t a k bekotliwie i w spo s b t a k r o z k o j a r z o n y , e z a p y t a a m k i e r o w n i c t w o kliniki, czy n i e p o w i n i e n z o s t a u m i e s z c z o n y w d o m u dla n e r w o w o i p s y c h i c z n i e c h o r y c h . Wasze instytucje l e d c z e n a p e w n o j u wiedz, e by tylko lekarzem i nie uczestniczy w adnej dziaalnoci politycznej". M c N a r n e y p o z o s t a w i w list b e z o d p o w i e d z i . T y m c z a s e m w p r a sie wiatowej z a c z t o w s p o m i n a o M o r c l l u . 4 m a j a 1946 r. t y g o d n i k C o l l i e r ' s " s p e k u l o w a : Istniej p o s z l a k i , e szef g e s t a p o H i m m l e r , M a r t i n B o r m a n n , oficerowie operacyjni H i t l e r a oraz zowrogi dok t o r M o r e l i zawizali spisek w celu o t r u c i a f u h r e r a " . A u t o r a r t y k u u z a u w a y n a s t p n i e , e p o s z l a k i t e n i e maj c h a r a k t e r u p o z y t y w n e g o " , d o d a ! j e d n a k : C o d z i e n n a d a w k a n a r k o t y k u przypieszya p o n a d wszelk wtpliwo r o z p a d osobowoci H i t l e r a " . M o r e l i , k t r e g o n k a y nasilajce si dolegliwoci k a r d i o l o g i c z n e , by j u zbyt c h o r y , eby si b r o n i . W c z e r w c u 1946 r. p r z e n i e s i o n o g o d o w i z i e n n e g o szpitala. Parali d o t k n czciowo praw d o l n cz j e g o c i a a . N a p r z y d z i a o w y m p a p i e r z e listowym pisywa d o J o h a n n y p a t e t y c z n e listy. Wci myl o Tobie i n i e u s t a n n i e za Tob

246

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

W niewoli

247

t s k n i - n a p i s a 1 lipca 1946 r. - C z s t o w i d u j w s n a c h n a s z e daw n e p i k n e d o m y . L e stale w szpitalu, o s t a t n i o j e d n a k , gdy p r z e m i n t e n pulsujcy b l gowy, czuj si lepiej [...] Za trzy t y g o d n i e s k o c z ju 6 0 l a t " . Z j a k n o s t a l g i w s p o m i n a d a w n e , p r z e d h i t l e r o w s k i c czasy! Wci p o w r a c a m p a m i c i d o lat d w u d z i e s t y c h - n a p i s a d o J o h a n ny w p o o w i e lipca. - C h o p r a c o w a e m w t e d y od r a n a do n o c y i wzy w a n o m n i e d o n a g y c h p r z y p a d k w w t a k i e miejsca, j a k S p a n d a u , szczliwe j e d n a k byy to czasy. A k i e d y si z e s t a r z a e m , k i e d y c o r a z czciej o g a r n i a o m n i e z m c z e n i e i z d r o w i e z a c z o m i s z w a n k o wa, m o j e s e r c e z a p r a g n o ciszy i s p o k o j u . N i e z a z n a e m ich j e d n a k w naszym r o m a n t y c z n y m d o m k u na S c h w a n e n w c r d e r , gdzie, majc C i e b i e u b o k u , m o g e m p r z e y kilka s p o k o j n y c h i szczliwych lat. N a l e y wini t p r z e k l t w o j n , e t a k si n i c s t a o " .

rzuc, wyjwszy oczywicie t o , e l e c z y e m H i t l e r a - n a p i s a do J o h a n n y . - C i p a n o w i e j e s z c z e n i e z r o z u m i e l i , e H i t l e r nigdy n i k o m u si z n i c z e g o n i e z w i e r z a i by w o g l e n a d wyraz skryty. Ile to razy powtarza, e j e d n z jego najmocniejszych stron jest umiejtno u t r z y m y w a n i a w s e k r e c i e w a s n y c h z a m y s w i p l a n w . Tym l u d z i o m n i e m i e c i si w g o w a c h , e b y e m tylko j e g o o s o b i s t y m l e k a r z e m . C h y b a sobie uroili, e zajmowaem jakie w a n e stanowisko lub te m i a e m w i e l k i e wpywy; n i e p o t r a f i poj, j a k m a o s t k o w w r o g o ci i zawici c z s t o m n i e d a r z o n o " . P o d k o n i e c p a d z i e r n i k a p r b o w a n a p i s a kolejny list d o J o h a n n y , c i e r p i a j e d n a k straszliwe m k i u n i e m o l i w i a j c e m u w y k o n y w a n i e n a j p r o s t s z y c h c z y n n o c i . M g j u tylko d y k t o w a . W r d jego p a p i e r w z n a j d u j e si k a r t k a , n a k t r e j u s i o w a skreli list d o siostry A m e l i i . M o j a n a j d r o s z a siostrzyczko" - zaczyna c h y b a dzie si razy, stawiajc n i e z d a r n e kulfony, zawsze j e d n a k o d m a w i a a m u posuszestwa sparaliowana rka. Ostatecznie zrezygnowa. P a r a l i o g a r n m u t e r a z r w n i e p r a w cz twarzy, n a d t o cier pia na skutek blu wywoanego dawnymi k r w o t o k a m i . 17 czerwca s t r a c i m o w , ale l e k a r z - N i e m i e c , k t r y b a d a g o w D a c h a u , o r z e k : t a p r z e j c i o w a afazja m a c h a r a k t e r p s y c h o g e n n y , c o dotyczy rw nie zaobserwowanych u niego objaww niedowadu poowiczego" (czciowego paraliu ciaa). Nikogo to ju j e d n a k nie obchodzio. A m e r y k a n i e uznali, e d r M o r e l i sta si j e d y n i e n i e p o t r z e b n y m b a l a s t e m , zwolnili g o za tem z Dachau. S c h o r o w a n e m u , n i e d o n e m u starcowi w r c z o n o stosowny d o k u m e n t ( n r 52160, d a t a 20 VI 1947 r.) p o t w i e r d z a j c y w fakt, opatrzony klauzul Oczyszczony z zarzutu p o p e n i e n i a zbrodni wojennych". Nastpnie Morella p o r z u c o n o jak worek obok grupy polskich dipisw" w poczekalni monachijskiego dworca kolejowe-

12 p a d z i e r n i k a 1946 r. l e k a r z s d o w y z b a d a M o r e l l a , by o r z e c , czy m o e o n z e z n a w a . Stwierdzi, e n i c m o e . P o tej wizycie M o r e l i n a p i s a d o o n y boleciwy list: P o n i e w a m a m s p a r a l i o w a n p r a w n o g , a n a w e t n i e m o g w y k o n y w a czyn noci fizjologicznych b e z p o m o c y i n n y c h o s b [...], n i e w i e l e m i j u chyba mog p o m c . Czsto o d c z u w a m mtlik i z a m t w gowic. Nie mal b e z p o w r o t n i e staciem p a m i , wszystko z a p o m n i a e m . B u d z si zwykle o k o o g o d z . 3 a l b o 4 n a d r a n e m i j u n i c m o g z a s n . Masuj mi codziennie praw rk i n o g " . 1 5 l i s t o p a d a m i a r o z p o c z si wielki p r o c e s 2 3 n i e m i e c k i c h lekarzy, o s k a r o n y c h o p o p e n i a n i e z b r o d n i w o j e n n y c h . P o n i e w a j e d n a k M o r e l i , w przeciwiestwie do B r a n d t a , nie uczestniczy w p r o g r a m i e e u t a n a z j i ani nie p r z e p r o w a d z a n i e l u d z k i c h e k s p e r y m e n t w medycznych w obozach koncentracyjnych, nie postawiono mu ad nych z a r z u t w . M u s i m y p o c z e k a , e b y p r z e k o n a si, c o m i za-

248

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

g o . S t a m t d zosta p r z e w i e z i o n y do miejscowej kliniki. 29 czerwca le k a r z e z D a c h a u p r z e k a z a l i t a m j e g o akta, potwierdzajc, e M o r e l i , p o d o b n i e j a k j e g o dawny wybitny pacjent, cierpi n a s t w a r d n i e n i e n a czy wiecowych, p o c z o n e z u s z k o d z e n i e m m i n i a s e r c o w e g o . L e c z o n o g o tak, j a k o n leczy niegdy H i t l e r a : aplikujc zastrzy ki. W s z p i t a l u o k r g o w y m A l p e n h o f w T e g e r n s e e , d o k d z o s t a p r z e w i e z i o n y 3 0 czerwca, p r z e z n a c z o n o d l a n i e g o o s o b n y p o k o i k . M i e j scowi l e k a r z e p o t w i e r d z i l i p o p r z e d n i d i a g n o z , czyli n i e w y d o l n o m i n i a s e r c o w e g o . Stwierdzili r w n i e t r w a e z a b u r z e n i a p a m i c i oraz u t r a t zdolnoci czytania i pisania. T h e o d o r M o r e l i n i e o p u c i j u kliniki. Z m a r j e d e n a c i e m i e sicy p n i e j , 26 m a j a 1948 r. o g o d z i n i e 4.10 n a d r a n e m . Z d e c h jak bezpaski pies p o d p o t e m " - w s p o m i n a po latach j e g o byy asystent, d r R i c h a r d W e b e r . ZAWARTO 9 stycznia 1940 r. (wyniki b a d a n i a l a b o r a t o r y j n e g o krwi) 10 stycznia 1940 r. ( p o z i o m h o r m o n w w krwi H i t l e r a ) 15 stycznia 1940 r. ( s t a n d a r d o w e p r b y s e r o l o g i c z n e ) 28 g r u d n i a 1940 r. (wyniki b a d a n i a l a b o r a t o r y j n e g o k a u ) 2 8 g r u d n i a 1940 r . ( u z u p e n i e n i e p o p r z e d n i c h w y n i k w ) 8 s i e r p n i a 1941 r. ( o m w i e n i e wynikw b a d a n i a l a b o r a t o r y j n e g o k a u ) 14 s i e r p n i a 1941 r. ( e l e k t r o k a r d i o g r a m ) 20 s i e r p n i a 1941 r. ( i n t e r p r e t a c j a w y n i k u t e g o b a d a n i a ) 11 m a j a 1943 r. ( e l e k t r o k a r d i o g r a m ) 13 m a j a 1943 r. ( p r o b a M o r e l l a o k o n s u l t a c j k a r d i o l o g i c z n ) 17 m a j a 1943 r. ( o d p o w i e d k a r d i o l o g a ) 5 c z e r w c a 1943 r. (wyniki b a d a n i a l a b o r a t o r y j n e g o k a u ) 10 c z e r w c a 1943 r. (wyniki p o p r z e d n i e g o b a d a n i a , d r u g a o p i n i a ) 1 1 stycznia 1944 r . (wyniki p r z e p r o w a d z o n e j n a d a n i e H i t l e r a a n a lizy c h e m i c z n e j a l k o h o l u o t r z y m a n e g o p r z e z n i e g o w p r e z e n c i e ) 12 stycznia 1944 r. (wyniki b a d a n i a l a b o r a t o r y j n e g o a l k o h o l u ) O t o s p o r z d z o n e p r z e z M o r e l l a m e d y c z n e dossier H i t l e r a . Wy b r a n e z o s t a y w wikszoci t e i n f o r m a c j e , k t r e dotycz n i e p r a w i d o w o c i fizjologicznych o r a z c h o r b .

Wyniki bada medycznych i analiz z lat 1940-1945

Zacznik I

\
250 Tajne dzienniki lekarza Hitlera Zacznik I 25 1 2 m a r c a 1944 r. ( d o t . w y n i k w b a d a n i a o k u l i s t y c z n e g o ) 2 m a r c a 1944 r. (wyniki b a d a n i a o k u l i s t y c z n e g o ) 2 4 w r z e n i a 1944 r . ( i n t e r p r e t a c j a w y n i k u b a d a n i a E K G ) 10 p a d z i e r n i k a 1944 r. (wyniki analizy m o c z u ) 2 4 l i s t o p a d a 1944 r . ( o p a d a n i e k r w i n e k c z e r w o n y c h , O B ) 24 l i s t o p a d a 1944 r. (liczenie k r w i n e k ) 2 g r u d n i a 1944 r. ( p r o b a M o r e l l a o k o n s u l t a c j k a r d i o l o g i c z n ) 4 g r u d n i a 1944 r. ( o d p o w i e d k a r d i o l o g a ) 7 k w i e t n i a 1945 r. ( b a d a n i e o k u l i s t y c z n e ) 9 stycznia 1 9 4 0 r. (wyniki b a d a n i a laboratoryjnego krwi) Prof. d r m e d . T h e o M o r e l i B e r l i n W 1 5 , K u r f i i r s t e n d a m m 216 P a c j e n t A" C i n i e n i e krwi: 140/100 (wiek p a c j e n t a : 50 l a t ) T t n o : 72 G r u p a krwi: A Hemoglobina: 9 7 % K r w i n k i c z e r w o n e : 4 700 000 W s k a n i k b a r w n y ( h e m o g l o b i n y ) : 1, 03 K r w i n k i b i a e : 5000 C u k i e r w e krwi: 110 m g % O p a d a n i e k r w i n e k c z e r w o n y c h : 4/9 10 stycznia 1940 r. (poziom h o r m o n w w surowicy krwi H i t l e r a ) Medyczny Instytut Diagnostyki Dr med. A. Schmidt-Burbach Berlin N W 7 , Schiffbauerdamm 3 O d c z y t p o kalibracji d o k o n a n e j przy uyciu wieej surowicy: 1467 z n o r m a l i z o w a n y c h j e d n o s t e k ( a n g . drum units )
1

O d c z y t dla k a d e g o s k a d n i k a s t a n o w i s u m w a r t o c i u z y s k a n e j przy o d c z y c i e k a l i b r u j c y m o r a z p o d a n y c h p o n i e j w a r t o c i odczy tw oceny katabolicznej. SKADNIK O C E N A KATABOLICZNA (drum units)

[Dopisek owkiem:] O r c h i k r i n " . Przys. od M e r c k a . Tarcz. Powyszy wynik b a d a n i a laboratoryjnego p o z i o m u stenia poszcze

glnych h o r m o n w w surowicy krwi Hitlera zosta doczony do doku-

252

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

253 negatywna

m e n t u o sygnaturze OI/CIR/4 i opatrzony nastpujcym k o m e n t a r z e m : Powysza p r o c e d u r a analityczna wymagaa zastosowania interferome tru w celu okrelenia, w jakiej mierze kady z h o r m o n w uleg przemia nie w procesie fermentacji katabolicznej. O d p o w i e d n i e liczby obrazuj ce stopie rozkadu tych substancji w powyszym procesie podaj tabele [...] O z n a c z e n i a dokonuje si kalibrujc interferometr wie surowic (w o b u k o m o r a c h a p a r a t u ) . Stopie odchylenia obu wizek wiata wy raany jest w j e d n o s t k a c h drum. N a s t p n i e surowic w pierwszej k o m o rze zastpuje si rwnowan iloci surowicy, inkubowancj u p r z e d n i o przez 22 godziny w t e m p e r a t u r z e 37C, co nastpuje po d o d a n i u ustalo nej iloci standaryzowanego wycigu z gruczow ( O r g a n o g n o s t o ) . N a stpnie obie wizki wiata zostaj ponownie sfazowanc. Liczba o d p o wiadajca wielkoci tego przeksztacenia (pomiar wykonuje si rwnie w jednostkach drum, wskazuje, w jakiej mierze poszczeglne wydzieliny gruczoowe o b e c n e w surowicy krwi ulegy przemianie w procesie fer mentacji katabolicznej zachodzcej we krwi pacjenta. Byoby wszelako nierozsdne przywizywanie zbytniej wagi do uzyskanych t drog wyni kw, poniewa za p o m o c opisanej wyej metody, stosowanej w roku 1940, m o n a byo otrzyma jedynie znacznie przyblione rezultaty.

Prba Kahna R e a k c j a Pallidy

Prba uzupeniajca na obecno gonokokw P r b a u z u p e n i a j c a n a o b e c n o p r t k w grulicy Reakcja Mcinickego-tuberkulinowa E. B r i n k m a n n , B e r l i n , 15 stycznia 1940 r. 28 g r u d n i a 1 9 4 0 r. (wyniki b a d a n i a laboratoryjnego k a u ) Prof. dr A. Nissle Instytut Badawczy F r e i b u r g i. Br. F u r s t e n b e r g s t r a s s e 15 F r e i b u r g i. Br.,

Szanowny Kolego! W z a c z e n i u m o j e o r z e c z e n i e dotyczce P a s k i e g o p a c j e n t a A ' . Z z a d o w o l e n i e m k o m u n i k u j , e p o z i o m b a k t e r i i coli n i e o d b i e g a t y m r a z e m o d n o r m y , i n i e p o j a w i y si k o l o n i e i n n y c h s z k o d l i w y c h b a k t e r i i . N i e m n i e j j e d n a k b y b y m w d z i c z n y , gdyby - z u w a g i n a p e w n e kwestie n a d e r istotne dla zdrowia teje osoby, o ktrych w s p o m n i a e m w m o i m orzeczeniu - w celu przeciwdziaania nie k o r z y s t n y m s k u t k o m fizycznym P a s k i e g o p a c j e n t a , z e c h c i a P a n p r z e k o n a go o koniecznoci k o n t y n u o w a n i a kuracji M u t a f l o r e m [...] J e s t e m p r z e k o n a n y , e a t w i e j b d z i e m u w t e d y c i k o p r a c o w a , o c z y m o s o b i c i e si p r z e k o n a e m , w y p r b o w u j c n a s o b i e w l e k w i d e n t y c z n y c h w a r u n k a c h i sytuacji. P r z y b y w a w t e d y e n e r g i i psychicznej.

15 stycznia 1940 r. ( s t a n d a r d o w e prby serologiczne) Medyczny Instytut Diagnostyki Dr med. A. Schmidt-Burbach Berlin N W 7 , Schiffbauerdamm 3 Lab. N r 244 D o Prof. M o r e l l a Berlin Wyniki bada laboratoryjnych pacjenta A" negatywna negatywna

P r o s z przyj n a j l e p s z e yczenia n o w o r o c z n e . Hcil Hitler! Nissle

Prba Wassermanna: Prba Meinickcgo ( M K R I I )

254

Tajne dzienniki lekarza Hitlera D o Prof. d r . M o r e l l a Berlin W8

Zacznik I

255

( Z a c z n i k d o p o w y s z e g o listu) Prof. dr A. Nissle, Instytut Badawczy F r e i b u r g i. Br. F i i r s t c n b e r g s t r a s s e 15 F r e i b u r g i. Br.,

Szanowny Kolego! W z a c z e n i u wyniki p r z e p r o w a d z o n e g o dzi b a d a n i a l a b o r a t o ryjnego p r b k i k a u P a s k i e g o p a c j e n t a A ' . A b y u z y s k a wysok d o k a d n o , analizy p r z e p r o w a d z o n o przy z a s t o s o w a n i u kilku t e c h nik w z b o g a c a n i a poywek. W s p o m n i a n o b e c n o b a k t e r i i coli stwier d z o n o w y c z n i e dziki z a s t o s o w a n i u j e d n e j z tych m e t o d . T e s t o m n a o b e c n o b a k t e r i i coli p o d d a n o w i e l e k o l o n i i . J e d y n i e w nielicznych w y k r y t o lady surowicy z a g l u t y n o w a n e j M u t a f l o r e m , p o d c z a s gdy w wikszoci i n n y c h k o l o n i i n i e wykryto a d n e j aglutynacji, uycie za p o s z c z e g l n y c h k u l t u r w c e l u u s t a l e n i a wska n i k a coli w y k a z a o , i maj o n e nadzwyczaj o b n i o n e a n t a g o n i s t y c z n e waciwoci; w k a d y m r a z i e n i e s p o s b o k r e l i ich m i a n e m k o lonii wysokiej j a k o c i . Wyniki t e m o n a z i n t e r p r e t o w a d w o j a k o . Jeli P a s k i p a c j e n t A' nie przyjmowa o s t a t n i o M u t a f l o r u , w j e g o o r g a n i z m i e m o g o doj d o s t o p n i o w e j d e g e n e r a c j i b a k t e r i i M u t a f l o r e m . Jeli j e d n a k p a c j e n t zaywa stale w lek, w w c z a s p r o c e s d e g e n e r a c j i n a s t p i ! b e z s p r z e c z n i e w czasie p a s a o w a n i a b a k t e r i i p r z e z d r o g i j e l i t o w e . W t a k i m wy p a d k u , j a k d o w o d z i p r a k t y k a , przyczyn d e g e n e r a c j i byy czynniki z e w n t r z n e . J a k P a n u w i a d o m o , d o tych c z y n n i k w m o n a zaliczy n i e r e g u l a r n y tryb ycia, w y k o n y w a n i e w y t o n e j i n e r w o w e j p r a c y , b r a k snu, stan nerwowego stresu, troski i strapienia. B e z w z g l d u n a przyczyny, wynik b a d a n i a d o w o d z i p o t r z e b y

Wyniki b a d a n i a laboratoryjnego prbki k a u pacjenta A", otrzymanej 2 3 g r u d n i a Odczyn kwany. Nadzwyczaj mierny rozwj bakterii. Kolonie typo wych bakterii coli u m i a r k o w a n i e liczne, jedynie niewielki ich p r o c e n t wykazuje w znacznym stopniu tosamo z bakteriami pochodzcymi ze szczepu Mutaflor. N i e wykryto innych bakterii oraz jajeczek pasoytw. J e s t t o wynik zadowalajcy, z e w z g l d u n a wykrycie o b e c n o c i j e d y n i e b a k t e r i i coli. F a k t , e b a k t e r i e t c , b d c e p o n a d wszelk wtpliwo p o t o m s t w e m kolonizujcych bakterii Mutafloru, trac swoje n i e k t r e waciwoci w czasie z a g n i e d a n i a si w d r o g a c h je litowych i p a s a o w a n i a p r z e z n i e (o czym wiadczy s t o s u n k o w o ni ska o g l n a z a w a r t o b a k t e r i i w p r b c e k a u ) , d o w o d z i i s t n i e n i a ja kiego czynnika sprawczego wstrzymujcego w p e w n y m stopniu nor m a l n y p r o c e s kolonizacji s z c z e p u M u t a f l o r . N a j b a r d z i e j p r a w d o p o d o b n y m c z y n n i k i e m wydaje si i n t e n s y w n a p r a c a , j a k w y k o n u j e o s t a t n i o P a s k i p a c j e n t . Byoby z a t e m w s k a z a n e , m i m o zadowalaj cej b a k t e r y j n e j flory jelitowej, k o n t y n u o w a n i e l e c z e n i a M u t a f l o r e m .

Nissle

8 sierpnia 1941 r. (omwienie wynikw badania laboratoryjnego kau) Prof. dr A. Nissle, Instytut Badawczy F r e i b u r g i. Br. F r e i b u r g i. Br., 8 s i e r p n i a 1941 F i i r s t c n b e r g s t r a s s e 15

k o n t y n u o w a n i a lub w z n o w i e n i a kuracji, n a w e t jeeli p a c j e n t wydaje si cieszy s t o s u n k o w o d o b r y m z d r o w i e m . . . J a k e zazdroszcz P a n u tego, e przebywajc w Kwaterze G w n e j F u h r e r a , jest P a n n a o c z n y m w i a d k i e m t w o r z e n i a historii. G e n i u s z

256

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

257

F i i h r e r a , jego byskawiczne dziaanie o r a z s t a r a n n i e z a p l a n o w a n a od b u d o w a naszych si zbrojnych, stanowi gwarancj, i m o e m y z ufnoci spoglda w przyszo, nawet jeli nasze z m a g a n i a z p r z e p o t n armi rosyjsk nie oka si atwe. Fryderyk Wielki powiedzia, e nie wystar czy zastrzeli Rosjanina, naley dla wszelkiej pewnoci rozwali go na strzpy. To s a m o m o n a chyba stwierdzi rwnie i teraz. P r o s z p r z e k a z a F i i h r e r o w i m o j e p y n c e z gbi s e r c a ycze n i a wszelkiej p o m y l n o c i . O b y n i e b i o s a p o b o g o s a w i y G o d o b r y m z d r o w i e m , a e b y m i a si i e n e r g i n i e z b d n d o realizaji t e g o , c o z a p r a g n uczyni dla n a s z e g o n a r o d u .

n i e z a a m k a P, o b e c n o n i e w i e l k i e g o z a a m k a Q (1,2 m m ) , z a a m e k R : 1 2 m m , z a a m e k P : 0-0,5 m m . Odprowadzenie II: znieksztacony zaamek R, wolta zaamka

T : 0,5 m m , o b n i e n i e p o z i o m u o d c i n k a S-T, z a a m e k R : 5 m m , z a a m e k P - 0,3-0,4 m m . Odprowadzenie III: a g o d n e p r z e c h o d z e n i e z a a m k a R w S, dwufa z o w e T, z a a m e k R: 1,8 m m , z a a m e k S: 5-6 m m , l e k k a a r y t m i a .

Uwagi: Heil Hitler! Szczerze o d d a n y Nissle 14 sierpnia 1941 r. (elektrokardiogram) Uniwersytecki Instytut Balneologiczny D y r e k t o r : prof. d r A . W e b e r Elektrokardiogram D a t a : 14 s i e r p n i a 1941 r. W i e k p a c j e n t a : 5 0 lat D i a g n o z a kliniczna: s t w a r d n i e n i e n a c z y w i e c o w y c h Czsto przedsionkw: 88 Czsto komr: 88 odcinku wza zatokowego Odchylenie osi elektrycznej serca w lewo Odstp P-QRS: 0,10-0,11 QRS: 0,08 Drogi Kolego Moreli! M i l o m i sysze, e cieszy si P a n d o b r y m z d r o w i e m , m i m o i o b a r c z o n y Pan jest tak o g r o m n odpowiedzialnoci. Miejmy na dziej, e w y d a r z e n i a p o l i t y c z n o - w o j s k o w e przypiesz b i e g i w k r t ce nastanie prawdziwy pokj. Z a c z o n y e l e k t r o k a r d i o g r a m wykazuje: rytm z a t o k o w y , lewog r a m 2 . P o c z t e k o b n i a n i a si o d c i n k a S-T, o r a z S - T r Jeli powy sze z m i a n y n i e n a s t p i y p o d w p y w e m digoksyny b d t e z a k a e nia, n a l e y przyj, e ich przyczyn jest n a j p r a w d o p o d o b n i e j stward Odprowadzenie i. a g o d n e p r z e c h o d z e n i e z a a m k a Q w R, w o l t a z a a m k a T : 0,20 m m , l e k k i e o b n i e n i e o d c i n k a R - T , l e k k i e z a z b i e nienie naczy wiecowych. Z a l e c a m wykonanie kolejnych b a d a E K G w odstpach czternastodniowych. Bad Nauheim 20 sierpnia 1941 r. (interpretacja wynikw tego b a d a n i a ) Uniwersytecki Instytut Balneologiczny D y r e k t o r : prof. d r A . W e b e r Bad Nauheim 20 s i e r p n i a 1941 S t a n d a r y z a c j a . O d s t p p o z i o m y : 0 , 0 4 sek. O d s t p p i o n o w y : 1 m m P o l e k w a d r a t u : 0, 075 sek.

Szeroko zespow

Rytm: r o z r u s z n i k z n a j d u j e si n a j p r a w d o p o d o b n i e j w szczytowym

258

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

259

y c z P a n u wszelkiej p o m y l n o c i w yciu p r y w a t n y m i z a w o dowym. Heil Hitler! Paski oddany A. Weber

Uwagi: Brak standaryzacji. O d s t p poziomy: 0,04 sek. O d s t p pionowy: 1 m m . Pola k w a d r a t u : 0,075 sek.

13 maja 1943 r. (proba M o r e l l a o konsultacj kardiologiczn) Prof. d r m e d y c y n y T h e o M o r e l i

11 maja 1943 r. (elektrokardiogram) Uniwersytecki Instytut Balneologiczny D y r e k t o r : prof. d r A . W e b e r Elektrokardiogram D a t a : 11 m a j a 1943 Wiek pacjenta: 54 lata Czsto komr: 8 5 - 9 0 D i a g n o z a : s t w a r d n i e n i e naczy w i e c o w y c h Odstp P-QRS: 0,12 QRS: 0,08 Bad N a u h e i m

Kwatera Gwna Fuhrera 13 m a j a 1943 r. D o Prof. W e b e r a Bad Nauheim Drogi Kolego! O k o o d w c h lat t e m u w y s a e m P a n u j e d e n z z a c z o n y c h wyni k w b a d a n i a E K G . P o p r o s i e m P a n a w t e d y o w y r a e n i e opinii, infor m u j c j e d n o c z e n i e , i p a c j e n t e m jest p e w i e n d e n t e l m e n z a t r u d n i o ny w M i n i s t e r s t w i e S p r a w Z a g r a n i c z n y c h . O r z e k P a n wtedy, e wynik b a d a n i a z n a m i o n u j e pocztki s t w a r d n i e n i a naczy w i e c o w y c h .

Czsto przedsionkw: 8 5 - 9 0

Szeroko zespow

R y t m : r o z r u s z n i k znajduje si n a j p r a w d o p o d o b n i e j w szczytowym odcinku wza zatokowego Odchylenie osi elektrycznej serca w lewo

Tymczasem pacjentowi temu - obarczonemu ogromnymi i od p o w i e d z i a l n y m i o b o w i z k a m i , w y k o n u j c e m u cik p r a c , a p r z e z to rzadko kiedy m o g c e m u pozwoli sobie na wypoczynek - poda w a e m co pewien czas zastrzyki glukozy i j o d u (czsto w seriach). D w a l u b trzy r a z y d z i e n n i e p o d a j m u r w n i e w i n i e k c j a c h 1 0 c m szeciennych 2 0 - p r o c e n t o w e g o roztworu glukozy, n a s t p n i e iden tyczn d a w k S e p t o j o d u , po ktrym to leku nigdy nie z a o b s e r w o w a e m negatywnej reakcji o r g a n i z m u . C o p e w i e n czas s t o s o w a e m r w n i e z a b i e g p r z y s t a w i a n i a pijawek. P a c j e n t n i e u s k a r a si n a b l e s e r c a czy t e b l e d u s z n i c o w e , w y s t p i a u n i e g o j e d y n i e t e n dencja do skurczw ttnic p o c z o n y c h z szybkim w z r o s t e m cinie n i a krwi ( k i e d y p a c j e n t z n a j d o w a si w s t a n i c p o b u d z e n i a n e r w o -

Odprowadzenie I: z a z b i e n i e z a a m k a R, n i s k o o d w r c o n y T, b a r d z o l e k k i e niskie u n i e s i e n i e p o z i o m u o d c i n k a R-T, z a a m e k P : 3 m m , z a a m e k R : 9,5 m m , z a a m e k Q : 0,75 m m Odprowadzenie II: z n i e k s z t a c e n i e z a a m k a R, p r a k t y c z n i e i z o c l e k tryczny z a a m e k T , l e k k i e niskie u n i e s i e n i e p o z i o m u o d c i n k a R S - T , w o l t a z a a m k a P: 3 m m , w o l t a z a a m k a R: 3 mm Odprowadzenie III: a g o d n e p r z e c h o d z e n i e z a a m k a R w S, niski wolta; z a a m e k T n i e m a l izoelektryczny, wolta R: 1 m m , wolta S: 5,5 m m

260

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

261

wego) oraz cik bezsennoci. B a r d z o d o b r e efekty terapeutycz ne wywaro aplikowanie mu dominiowo p r e p a r a t u Vitamultin-Calcium, ktry stosuj wraz z Tonofosfanem forte, lekiem tonizujcym u k a d nerwowy. O s t a t n i e b a d a n i e k o n t r o l n e , j a k i e m u p o d d a e m p a c j e n t a , wy k a z a o : t t n o 72, c i n i e n i e krwi 146-154/100 m m , t o n y s e r c a czy ste, wszystko i n n e rwnie w n o r m i e . W y k o n a e m te drugi elek t r o k a r d i o g r a m ( w z a c z e n i u ) . Wydaje m i si, e n a s t p i o n i e z n a c z ne pogorszenie. Uprzejmie Pana prosz o wyraenie opinii o d n o nie d o : 1. wyniku najnowszego b a d a n i a E K G ; 2. rnic zachodz cych p o m i d z y t y m b a d a n i e m a b a d a n i e m p o p r z e d n i m ; o r a z 3 . za stosowania odpowiedniej terapii. Gdyby byo to moliwe, prosi b y m o d w a listy: p i e r w s z y byby p r z e z n a c z o n y d l a p a c j e n t a , d r u g i za na mj uytek. N a r a z i e z a p r z e s t a e m p o d a w a n i a p a c j e n t o w i s t r o f a n t y n y i ni trogliceryny. Z gry dzikuj P a n u z a wszelk o k a z a n m i p o m o c . Z wyrazami szacunku Heil Hitler! Moreli

a m e k T, staje si u j e m n y , T 2 w linii i z o e l e k t r y c z n e j . W p o r w n a n i u z e l e k t r o k a r d i o g r a m e m w y k o n a n y m w r o k u 1941 n a s t p i o b e z s p r z e c z n i e p o g o r s z e n i e , p o n i e w a w y r a n i e obniy si p o z i o m o d c i n k a ST, a z a a m e k T,, k t r y by w t e d y w y r a n i e d o d a t n i , o b e c n i e s t a si z u p e n i e p a s k i . Z a a m e k T 2 , k t r y by w t e d y j e s z c z e wyra n i e d o d a t n i , o b e c n i e znajduje si c a k o w i c i e w linii i z o e l e k t r y c z n e j . Wyniki b a d a n i a E K G z 1 1 m a j a t e g o r o k u p o t w i e r d z a j moj w c z e niejsz d i a g n o z : s t w a r d n i e n i e n a c z y w i e c o w y c h , i to n i e w t p l i wie p o s t p u j c e . Z a l e c a b y m s t a n o w c z o trzy l u b cztery t y g o d n i e b e z w z g l d n e g o wypoczynku. W takich przypadkach nie sposb naturalnie postawi b e z w z g l d n i e p e w n e j d i a g n o z y , ale w e d u g w s z e l k i e g o p r a w d o p o d o b i e s t w a s t a n z d r o w i a p a c j e n t a j u si nie p o p r a w i , c h o j e d n o c z e n i e n i e s p o s b o k r e l i , ile p o z o s t a o m u ycia. S u g e r o w a b y m P a n u l e c z e n i e T e o m i n a l e m , Derifilin a l b o p r e p a r a t e m J o d - K a l c i u m - D i u r e t i n p r z e z trzy t y g o d n i e . N a s t p n i e n a l e y p r z e r w a n a t y d z i e p o d a w a n i e tych l e k w , p o t e m z n w j e p o d a - itd. Jeli p a c j e n t pali tyto, musi natychmiast i b e z w a r u n k o w o porzuci ten nag, powi n i e n r w n i e pi d u o p y n w o r a z p r z e s t r z e g a d i e t y n i s k o s o l n e j , p r z e z j e d e n d z i e w t y g o d n i u pi za w y c z n i e soki o w o c o w e (w ilo ci j e d n e g o l i t r a ) , n a t u r a l n i e o ile nie b d z i e to k o l i d o w a z j e g o o b o w i z k a m i . P r z e z t e 2 4 g o d z i n y n i e w o l n o m u j e a n i pi n i c in n e g o , w y k o n y w a n i e za o b o w i z k w p o w i n i e n o g r a n i c z y d o a b s o lutnego minimum. Z a l e c a m r w n i e r e g u l a r n y p o p o u d n i o w y w y p o c z y n e k (przy n a j m n i e j p g o d z i n n y ) o r a z j a k najduszy sen w g o d z i n a c h n o c n y c h . Z d a j s o b i e s p r a w z t e g o , e z a l e c e n i a powysze, k t r y c h P a ski p a c j e n t p o w i n i e n b e z w z l d n i e p r z e s t r z e g a , s w chwili o b e c n e j p r a w i e l u b t e c a k o w i c i e n i e m o l i w e d o s p e n i e n i a p r z e z o s o b zaj m u j c w y s o k i e i o d p o w i e d z i a l n e s t a n o w i s k o . Jeli n i e c h c e on j e d -

17 maja 1943 r. (odpowied kardiologa) Uniwersytecki Instytut Balneologiczny D y r e k t o r : prof. d r A . W e b e r Bad Nauheim 17 maja 1943 r. Szanowny Kolego Moreli! D w a zapisy b a d a n i a E K G p r z e p r o w a d z o n e g o 1 1 maja wykazuj: rytm z a t o k o w y , l e w o g r a m , l e k k i e o b n i e n i e o d c i n k w ST, i S T , . Z a -

262 n a k straci si, p o w i n i e n p r z e s t r z e g a w j a k najwikszym s t o p n i u p r z e d s t a w i o n y c h powyej szczegowych w s k a z a . Hcil Hitler! Serdecznie pozdrawiam Paski o d d a n y A. Weber

Zacznik I

263

p u k a n i a k a d e g o listka s a a t y i i n n y c h warzyw p o d b i e c w o d . T o s a m o dotyczy o w o c w - j a b k a i gruszki n a l e y o b i e r a ze s k r k i , p o n i e w a , jak wykazay n a s z e b a d a n i a , s k r k a jest zawsze siedliskiem licznych b a k t e r i i . I n f o r m u j c p a c j e n t a o k o n i e c z n o c i p r z e s t r z e g a nia odpowiednich zalece dietetycznych, bdzie Pan niewtpliwie k o n t y n u o w a kuracj Mutaflorem. ywi p r z e t o nadziej, e liczne s k u p i s k a b a k t e r i i wytwarzajcych gazy, k t r e m u s i a y z a i n f e k o w a d r o g i t r a w i e n n e P a s k i e g o p a c j e n t a , p r z e d o s t a j c si t a m w r a z z n a d zwyczaj z a n i e c z y s z c z o n p o d w z g l d e m b a k t e r i o l o g i c z n y m ywno ci, szybko z o s t a n u s u n i t e z j e g o flory bakteryjnej. P r o s i b y m P a n a o p r z e k a z a n i e m i d o z b a d a n i a , p o o m i u , dziesiciu d n i a c h , k o l e j n e j p r b k i k a u , j a k r w n i e , jeli t o m o l i w e , o d o s t a r c z e n i e p o pew n y m czasie n a s t p n e j p r b k i , o ile wyniki analizy p r b k i p o p r z e d n i e j o k a si n i e w y s t a r c z a j c e . W e d u g c h i s k i c h z a l e c e m e d y c z n y c h wiee roliny i w a r z y w a n a l e y p a r z y p r z e z kilka s e k u n d w e w r z t k u ; C h i c z y c y stosuj t p r a k t y k g w n i e w celu u s u n i c i a z ywnoci jajeczek o w a d z i c h o r a z

5 czerwca 1 9 4 3 r. (wyniki b a d a n i a laboratoryjnego k a u ) Prof. dr A. Nissle, Instytut Badawczy F r e i b u r g i. Br. F i i r s t c n b e r g s t r a s s e 15 5 c z e r w c a 1943 r. D o Prof. d r . M o r e l l a obecnie Bcrchtesgaden Bcrghof F r e i b u r g i. Br.

Drogi Kolego!

b a k t e r i i c z e r w o n k i , o d k t r y c h w p r o s t si u n i c h r o i . Przyznaj, e j e s t t o m e t o d a n a d w y r a z d r a s t y c z n a , t o t e w s p o m i n a m o niej t y l k o d l a P a s k i e j informacji; n a t u r a l n i e p o p a r z e n i u s a a t a t r a c i b e z p o w r o t n i e wiey wygld. B d z i e mi b a r d z o m i o , jeli w P a s k i m n a s t p n y m licie znajd si w y c z n i e d o b r e w i a d o m o c i . P o z d r a w i a m jak n a j s e r d e c z n i e j Heil Hitler! Nissle

W z a c z e n i u wyniki s z c z e g o w e g o i w n i k l i w e g o b a d a n i a l a b o ratoryjnego dostarczonej p r b k i kau. Niestety, naley stwierdzi, e p o d c z a s p r z y g o t o w y w a n i a p o s i k w n a d a l n i c p r z e s t r z e g a si za l e c e h i g i e n i c z n y c h . A p r z e c i e roliny i warzywa s c z s t o z a s i l a n e p y n n y m n a w o z e m , std t e m o n a wykry n a n i c h o b e c n o wyjt k o w o licznych kolonii b a k t e r i i (wywoujcych u ludzi s c h o r z e n i a d r g t r a w i e n n y c h ) , a n i e k i e d y n a w e t jajeczka p a s o y t w . W zeszym r o k u analizy tc przeprowadzi j e d e n z m o i c h d o k t o r a n t w ; rwnie nieko r z y s t n e r e z u l t a t y o t r z y m a o n b a d a j c p r b k i ywnoci p o c h o d z c e n a w e t z d i e t e t y c z n e j k u c h n i w naszej klinice. Personel musi bezwzgldnie przestrzega obowizku d o k a d n e g o mycia rk w o d i m y d e m p r z e d p r z y g o t o w y w a n i e m p o t r a w o r a z

264

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

265

10 czerwca 1943 r. (wyniki p o p r z e d n i e g o badania, d r u g a o p i n i a ) Wyniki b a d a n i a l a b o r a t o r y j n e g o k a u ( I I )

11 stycznia 1 9 4 4 r. (wyniki przeprowadzonej na d a n i e Hitlera ana lizy chemicznej a l k o h o l u o t r z y m a n e g o przez niego w p r e z e n c i e ) Prof. d r T h e o M o r e l i Kwatera Gwna F u h r e r a 11 stycznia 1944 r. Do Kierownika Laboratorium polowego O K W Ltzen [Giycko] Szanowny Kolego! W z a c z e n i u kolejna p r b k a liwowicy p o c h o d z c a z innej partii t r u n k u ni p r b k a p o p r z e d n i a , k t r P a n o s t a t n i o b a d a . U p r z e j m i e p r o s z o natychmiastow analiz m a t e r i a u , zwaszcza p o d k t e m o b e c noci a l k o h o l u m e t y l o w e g o o r a z innych szkodliwych substancji. Poniewa n a k a z p r z e p r o w a d z e n i a tej analizy wyda Fiihrer, bybym n i e z m i e r n i e wdziczny za jak najszybsze p r z e k a z a n i e mi uzyskanych wynikw przez telefon (Wilczy S z a n i e c " , wewn. 325). Prosibym rw nie o d o s t a r c z e n i e mi, zaraz po naszej r o z m o w i e , o d n o n e g o k r t k i e g o r a p o r t u n a pimie. Najlepsze pozdrowienia Hcil Hitler! Prof. d r T h e o M o r e l i , Lekarz osobisty F u h r e r a

O t r z y m a n y m a t e r i a ( 2 V I 1943 r . ) : p r b k a k a u . O p i s p r o c e d u ry b a d a n i a : p r z e d s t a w i o n y s z c z e g o w o w z a c z o n y m d o k u m e n c i e [ktrego jednak brakuje].

Resume

wynikw

badania:

O t r z y m a n a p r b k a bya j a s n o b r z o w a w e j b a r w y i z a w i e r a a p o kan domieszk (koloru ci) czciowo zemulgowanej substancji oleistej ( r o d e k przeczyszczajcy). W prbce stwierdzono obecno pozostaoci bakteryjnych, g w n i e b a k t e r i i jelitowych, t a k i c h j a k coli c o m m u n i , e n t e r o k o k i , o r a z b a k t e r i e b e z t l e n o w e (kwas m a s o w y ) . W c e l u z e s t a w i e n i a n a j waniejszych c e c h b i o c h e m i c z n y c h tych b a k t e r i i z a s t o s o w a n o t e c h nik posiewu o r a z obserwacji mikroskopowych. Z a u w a a l n a bya zwaszcza o b e c n o licznych b a k t e r i i r o d z a j u coli wytwarzajcych gaz o r a z nielicznych b a k t e r i i coli, k t r e wywoa y sab f e r m e n t a c j m l e k o w . O r z e c z e n i e : s t w i e r d z a si lekk dysbakterioz pochodzenia p o k a r m o w e g o . Jest to jednak zapewne j e d y n i e przejciowa dolegliwo. Prof. W. L a v c s O l m i i t z , 10 c z e r w c a 1943 r.

266

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

267

12 stycznia 1944 r. (wyniki b a d a n i a laboratoryjnego a l k o h o l u ) Ppk d r Bickcrt D o Prof. d r . T h e o M o r e l l a Kwatera Gwna Fuhrera P r z e s y a m P a n u wyniki analizy d w c h o t r z y m a n y c h p r b e k t r u n ku [nie zostay one jednak doczone]. P r z e p r o w a d z o n a analiza jakociowa n a o b e c n o a l k o h o l u mety lowego o r a z substancji fuzlowych nie daje p o d s t a w do orzeczenia, i t r u n e k nic nadaje si do konsumpcji. Analiza ilociowa na o b e c n o tych substancji n i c m o g a zosta p r z e p r o w a d z o n a z uwagi na fakt, e o t r z y m a n e prbki byy zbyt m a e . L e k k i e z m t n i e n i e pynu m o n a wy jani tym, e by on z a p e w n e przechowywany w zbyt niskiej t e m p e r a t u rze. Z a l e c a m przechowywanie go w staej t e m p e r a t u r z e o k o o 18C. Hcil Hitler! Dr Bickcrt Kwatera Gwna O K W 12 stycznia 1944 r.

o d p o c z y n e k , j a k i e g o p o w i n i e n zaywa p a c j e n t - c h o b y tylko d w a razy d z i e n n i e p r z e z d w a d z i e c i a m i n u t - m g b y s t a n o w i d l a n i e g o o k a z j d o o s i g n i c i a fizycznego i p s y c h i c z n e g o o d p r e n i a , k t r e tylko si p o g b i dziki p r z y k a d a n i u c i e p y c h k o m p r e s w . A czy n i c d a o b y si o s i g n p o d o b n e g o e f e k t u , p o d d a j c p a c j e n t a r a z d z i e n n i e niezbyt silnym m a s a o m ? O d n o n i e d o o k u l a r w , c h c i a b y m stwierdzi: n i e w i d z p o t r z e b y p r z e p i s y w a n i a p a c j e n t o w i szkie d o dali. J e d n o c z e n i e szka d w u o g n i s k o w e byyby m u b a r d z o p o m o c n e , ilekro z a c h o d z i a b y p o t r z e b a szybkiego p r z e n o s z e n i a w z r o k u z o b i e k t w bliszych n a d a l s z e ; n a p r z y k a d w czasie n a r a d y , k i e d y to n a l e y widzie w y r a n i e d r u g o s o b , a j e d n o c z e n i e t r z e b a o g a r n j e d n y m s p o j r z e n i e m p i s m o (czy t e j e c z y t a ) . N o s z c y o k u l a r y n i e m u s i w t e d y w k a d a ich i z d e j m o w a ; p a t r z y o n n a o d d a l o n e p r z e d m i o t y p o p r z e z g r n cz socze wek, n a t o m i a s t n a p r z e d m i o t y z n a j d u j c e si blisko ( n a p r z y k a d d o k u m e n t ) p o p r z e z ich d o l n cz. U w a a m , e czste b a d a n i a kontrolne oczu nic s konieczne, z p s y c h o l o g i c z n e g o za p u n k t u w i d z e n i a n a w e t n i e p o d a n e . S d z j e d n a k , e b y o b y w s k a z a n e zweryfikowa moj d i a g n o z p o u p y wie szeciu, o m i u t y g o d n i , zwaszcza p o t o , b y si p r z e k o n a , czy i j a k i e z m i a n y zaszy w n a c z y n i a c h k r w i o n o n y c h siatkwki. K o r z y s t a j c z e s p o s o b n o c i , c h c i a b y m p o n o w n i e wyrazi swoje j a k n a j g b s z e p o d z i k o w a n i e za yczliwe i p r z y j a z n e przyjcie, ja k i e P a n m i z g o t o w a , o r a z z a u d z i e l o n e m i rady. B y o dla m n i e d o p r a w d y frapujcym d o w i a d c z e n i e m p o z n a n i e w i e l o r a k i c h a s p e k t w Paskiej wysoce odpowiedzialnej pracy. cz najserdeczniejsze pozdrowienia Heil Hitler! Paski oddany W. L o h l e i n

2 m a r c a 1944 r. (dot. wynikw b a d a n i a okulistycznego) D o Prof. d r . M o r e l l a Drogi Profesorze! Z g o d n i e z n a s z u m o w wysyam P a n u [...] wyniki p r z e p r o w a d z o n y c h p r z e z e m n i e b a d a . W y p a d y o n e n a szczcie s t o s u n k o w o korzystnie dla p a c j e n t a , c h o niewtpliwie ujawniaj z a g r o e n i a u k a d u n a c z y n i o w e g o o k a . O t o , gwoli wyjanienia, kilka d o d a t k o w y c h szczegw. W szybkim p o z b y c i u si z m t n i e n i a p r a w e g o o k a m o g o b y b e z s p r z e c z n i e p o m c s t o s o w a n i e ciepych o k a d w dwa, trzy razy d z i e n nie p r z e z p i t n a c i e , d w a d z i e c i a m i n u t . J e d n o c z e n i e u w a a m , e

268

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

269

2 m a r c a 1944 r. (wyniki b a d a n i a o k u l i s t y c z n e g o ) Dyrektor Kliniki U n i w e r s y t e c k i e j Chorb Narzdu Wzroku 1. Wyniki badania F i i h r c r u s k a r a si n a t o , e o d d w c h t y g o d n i p o l e w i d z e n i a w p r a w y m o k u p r z e s a n i a m u j a k b y l e k k a m g i e k a . I n d a g o w a n y szcze g o w o , stwierdzi, i o d c z u w a o s t a t n i o w p r a w y m o k u lekki, kuj cy, przejciowy b l . Oczywicie d u o czyta, z w a s z c z a p r z e d s n e m , t o t e j e g o szka korygujce s t a r c z o w z r o c z n o , p r z e p i s a n e m u w r o k u 1935, j u n i e speniaj swojej funkcji. O s t r o w z r o k u b a d a n o przy n a d e r n i e k o r z y s t n y m o w i e t l e n i u . O t o wyniki t e g o b a d a n i a : O k o prawe O k o lewe W i d z e n i e bliy: O k o prawe O k o lewe ( + 4,0) N i e d e n I I , o d l . 2 5 - 3 0 c m ( + 3,0) N i e d e n I , o d l . 5 - 3 0 c m 3/12 (+ 1,5 sir.) 5/6 5/6, s o c z e w k a korygujca z b d n a Berlin N W 7 Zicgelstrasse 5-9

W z i e r n i k o w a n i e o k a p r z e p r o w a d z o n e p o o k o o t r z y d z i e s t u mi n u t a c h p r z y n i o s o n a s t p u j c e wyniki: O k o lewe. O r o d k i z a a m u j c e wyjtkowo przejrzyste. Tylny odci n e k gaki ocznej cakowicie przejrzysty, bez z m i a n patologicznych. Tar cza n e r w u w z r o k o w e g o n o r m a l n e j barwy i o wyranie z a z n a c z o n y m fi zjologicznym zagbieniu ( d o k u r o d k o w y m ) . Naczynia k r w i o n o n e siatkwki n o r m a l n e j szerokoci i pokrywajce prawidowy obszar. N a czynia k r w i o n o n e naczyniwki nie zostay z b a d a n e z uwagi na o b e c no z a c i e m n i e n i a warstwy barwnikowej. Tylny biegun o r a z brzegi tar czy ocznej rwnie bez adnych z m i a n patologicznych. O k o p r a w e . Tylny o d c i n e k g a k i d e l i k a t n i e p r z y m g l o n y . P r z y uyciu l u s t e r k a p o w i k s z a j c e g o z a o b s e r w o w a n o b a r d z o s u b t e l n e , lekko r u c h o m e i r o z l a n e z m t n i e n i e ciaa szklistego, majce nie wtpliwie nadzwyczaj drobnoczsteczkow s t r u k t u r . Nic zaobser w o w a n o z m t n i e n i a soczewki. O b r a z tylnego odcinka gaki ocznej n i e by z a t e m r w n i e p r z e j r z y s t y c o o b r a z g a k i o k a l e w e g o . M o n a byo j e d n a k r o z r n i wszystkie szczegy. Tarcza n e r w u w z r o k o w e g o nie wykazuje patologicznych z m i a n , nic s t w i e r d z o n o na niej zwaszcza a d n y c h z m i a n n a c z y n i o w y c h ( p o s z e r z e n i a t t n i c z e k ) . N i c zaobserwowano rwnie adnych krwawie wewntrznych oraz ognisk zwyrodnieniowych. Nie zaobserwowano wyranego odru c h u d o k o w e g o . Tylny b i e g u n g a k i o c z n e j b e z a d n y c h z m i a n p a tologicznych. P o m i a r c i n i e n i a w e w n t r z g a k o w e g o ( p o z a k r o p i e n i u Psicainy) p r z e p r o w a d z o n y n a t y c h m i a s t p o b a d a n i u wykaza w a r t o 8 m m H g przy c i a r z e t r z p i e n i a 7,5. I n n y m i sowy, c i n i e n i e t o o k a z a o si najzupeniej n o r m a l n e . D i a g n o z a : p r z y m g l o n e w i d z e n i e w p r a w y m oku m o n a przypisa obecnoci d e l i k a t n e g o , lecz r o z l a n e g o z m t n i e n i a ciata szklistego, k t r e z kolei, z uwagi na fakt n i e z a o b s e r w o w a n i a p r o c e s u z a p a l n e g o , zosta-

N a r z d powieki b e z z m i a n . N i e z a o b s e r w o w a n o d r g a n i a w k i c n k o w e g o m i n i a o k r n e g o o k a , j a k r w n i e silnego o d r u c h u o b r o n n e g o przy z a k r a p i a n i u leku l u b t e przy p o m i a r z e cinienia w e w n t r z g a k o w e g o . R u c h o m o g a e k ocznych w n o r m i e . P r z e d n i a cz gaki o c z n e j , p o o b u s t r o n a c h , bez a d n y c h z m i a n - p o d k a d y m w z g l d e m . r e n i c e o j e d n a k o w e j rednicy, o k r g e , wykazuj p r a w i d o w e o d r u chy. P r z e d n i a k o m o r a o k a o waciwej g b o k o c i . B a r w a t c z w k i po obu stronach jednakowa, bkitnoszara w ciemnym odcieniu. Po po m i a r z e cinienia w e w n t r z g a k o w e g o m e t o d palpacji w y w o a n o r o z s z e r z e n i e renic o k a p r a w e g o , z a k r a p i a j c H o m a t r o p i n , o k a l e w e g o za (lepiej w i d z c e g o ) zakrapiajc j e d y n i e Yeritol.

270

Tajne dzienniki lekarza Hitlera

Zacznik I 24 w r z e n i a 1 9 4 4 r. (interpretacja wyniku b a d a n i a E K G ) Uniwersytecki Instytut Balneologiczny D y r e k t o r : prof. d r A . W e b e r Bad Nauheim

271

to najprawdopodobniej wywoane drobnymi krwawieniami wewntrz c i a a szklistego. K r w a w i e n i a t e raczej n i c maj a d n e g o z w i z k u z u s z k o d z e n i a m i naczy krwiononych. N i e z a o b s e r w o w a n o a d n y c h z m i a n patologicznych w siatkwce - w o b u g a i k a c h ocznych. By m o e o b e c n o krwi s p o w o d o w a a przejciowa z m i a n a cinienia w e w n t r z g a k o w e g o , w y w o a n a z a p e w n e s k u r c z e m naczynia.

Elektrokardiogram I D a t a : 24 w r z e n i a 1944 r. Wiek pacjenta: Schorzenie: Czsto przedsionkw: 8 5 - 9 0 Czsto komr: 8 5 - 9 0 Rytm: Odstp P-QRS: 0,10-0,11 QRS: 0,08 Przecznik na A

Zalecenia: W c e l u p o z b y c i a si z m t n i e n i a z a l e c a b y m m i e j s c o w e a p l i k o w a n i e c i e p a , w p o s t a c i by m o e p i t n a s t o m i n u t o w y c h n a w i e t l a l a m p Sollux b d t e przy uyciu e l e k t r o t e r m o f o r u . Z a l e c a m rw nie zakrapianie prawego o k a j e d n o p r o c e n t o w y m r o z t w o r e m KJ (jodku potasowego). W o b e c n o c i F i i h r e r a o m w i o n o z p r o f e s o r e m M o r e l l e m kwe sti z a p o b i e e n i a p o w t a r z a n i u si t a k i c h k r w o t o k w o c z n y c h , j a k i e z a o b s e r w o w a n o . Z a l e c o n o u n i k a n i e wszystkiego, c o w p r o w a d z a p a cjenta w stan n i e p o t r z e b n e g o z d e n e r w o w a n i a , zwaszcza p r z e d s n e m . W t e d y t o byaby w s k a z a n a l e k k a r e l a k s u j c a l e k t u r a . N a t u r a l n i e ci le o g r a n i c z o n o z a y w a n i e l e k w u s p o k a j a j c y c h . R o z w a o n o rw nie kwesti przyjmowania luminalu w tabletkach. D o d a t k o w o z a l e c o n o z m i a n szkie optycznych; u z n a n o , i n i e jest n i e z b d n e stae noszenie o k u l a r w wyposaonych w soczewki p r z e z n a c z o n e d o dali, c h o niekiedy m o g o b y si t o o k a z a p r z y d a t n e . P r z e p i s a n o z a t e m p a c j e n t o w i szka do dali. O k o p r a w e : + 1,5 dioptrii, sfr. O k o lewe: szko p a s k i e . N a l e y zwikszy si soczewek p r z e z n a c z o nych do bliy. O k o p r a w e : + 4,0 dioptrii, sfr. O k o lewe: + 3,0 dioptrii, sfr. N a l e y t a k e z a p e w n i p a c j e n t o w i o k u l a r y o szkach d w u o g n i s k o wych, w y p o s a o n e w soczewki o p a r a m e t r a c h jak wyej. Dr W. L h l c i n

Szeroko zespow

r o z r u s z n i k z n a j d u j e si n a j p r a w d o p o d o b n i e j w szczytowym

odcinku wza zatokowego. ( C z a s p r z e w o d z e n i a : 0, 1 0 - 1 1 ) Odchylenie osi elektrycznej serca w lewo

Odprowadzenie I: o d w r c o n y z a a m e k T, b a r d z o lekkie uniesienie p o z i o m u o d c i n k a R - T z a z b i e n i e z a a m k a P : 0,3 m m , z a a m e k Q : 1 m m , w o l t a R: 8, 5 mm Odprowadzenie II: lekkie z n i e k s z t a c e n i e z a a m k a R, izoelektryczny z a a m e k T, lekkie niskie uniesienie p o z i o m u o d c i n k a R-T, wolta za a m k a P: 0,3 m m , wolta z a a m k a R: 3 mm Odprowadzenie III: a g o d n e p r z e c h o d z e n i e z a a m k a R w S, w o l t a za a m k a R: 1,3 m m , wolta z a a m k a S: 6 mm

Uwagi: S t a n d a r y z a c j a . O d s t p p o z i o m y : 0,04 sck. O d s t p p i o n o w y : 1 m m . P o l e k w a d r a t u : 0,075 sck.

272

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a 1. godzina = 33 mm 2. g o d z i n a = 66 mm

Zacznik I N o r m a : do 10 mm

273

10 padziernika 1944 r. (wyniki analizy m o c z u ) B a d a n i e p r z e p r o w a d z o n e w laboratorium szpitalnym (przez kapra l a K o c h a ) ; wyniki z w e r y f i k o w a n e p r z e z dr. W e b e r a . Nie stwierdzono adnych odchyle od normy. C i a r waciwy: 1,013 Biako: nie stwierdzono C u k i e r : nie s t w i e r d z o n o Urobilinogen: nie stwierdzono wzrostu p o z i o m u * O s a d : B a r d z o n i e l i c z n e k r w i n k i b i a e , 1-2 w p o l u w i d z e n i a I n n e pozycje w n o r m i e Nie stwierdzono obecnoci bakterii Weber

P r z e c i t n a szybko (w m m ) : 33 [Rczny dopisek] Do analizy p r z y s t p i o n o w czasie od d w c h do t r z e c h godzin po o t r z y m a n i u p r b k i krwi. N b . : 9 l i s t o p a d a 1944 r. p a c j e n t o w i z a k o c z o n o p o d a w a n i e serii p i c i u z a s t r z y k w H o m o s e r a n u . 11 maja 1943 r. p r z e c i t n a szybko o p a d a n i a wynosia 2,5 m m . Dr M 24 l i s t o p a d a 1 9 4 4 r. (liczenie krwinek) Prof. d r T h e o M o r e l i Kwatera Gwna Fiihrera

24 l i s t o p a d a 1944 r. ( o p a d a n i e krwinek czerwonych, O B ) Prof. d r m e d . T h e o M o r e l i Berlin W 1 5 K u r f i i r s t e n d a m m 216

Odczyn Biernackiego Hemoglobina

3

33/66 m m 88% 5 - 6 tys. 4 380 000 1,01

Liczenie krwinek: Krwinki biae Krwinki czerwone Wskanik barwny

Pacjent: X (Ministerstwo Spraw Zagranicznych)** Szybko o p a d a n i a k r w i n e k c z e r w o n y c h Badanie metod Westergreena

Warto zauway, c badanie nic wykazao jakichkolwiek oznak uszkodzenia wtroby, mimo i kilka dni wczeniej Hitler przeszed zapalenie tego organu.

** Chodzi naturalnie o Hitlera. Notatka sporzdzona rcznym pismem informuje, kto wykona badanie: Frau Ruth Krause, laborantka o trzyiplctnim stau, Frankfurt am Main, oraz dr medycyny Richard Weber, asystent prof. dr. Morella.

274 Mocz

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

275

( w p o j e d y n c z y c h z a s t r z y k a c h doylnych p o 1 0 c m s z e c i e n n y c h k a C i a r waciwy Biako Cukier Urobilinogen 1,017 0 0 0 dy), n i e k i e d y c a y m i m i e s i c a m i . K u r a c j t u z u p e n i a e m c o p e w i e n czas j o d e m ( p o d p o s t a c i S e p t o j o d u ) . W c e l u d a l s z e g o w z m a c n i a n i a jego organizmu p o d a w a e m mu czsto rwnie Vitamultin-Calcium ( p r e p a r a t w z a w i e r a w i t a m i n y C, B,, PP, w a p itd.), G l y c o n o r m (jest to wycig z m i n i a s e r c o w e g o , k o r y n a d n e r c z y , w t r o b y i t r z u s t k i ) , a n i e k i e d y r w n i e wycig z w t r o b y . P a c j e n t p r z e s t r z e g a cile w e g e t a r i a s k i e j diety, n i c pali t y t o n i u , n i e pije a l k o h o l u i w o g l e przyj m u j e o g r a n i c z o n ilo p y n w . N i e p o d a w a e m m u p r e p a r a t u J o d -Calcium-Diurctin, poniewa pacjent w ma nadwraliwy odek, reagujcy gwatownymi skurczami. J a k d o t y c h c z a s u p a c j e n t a n i e wystpiy objawy dusznicy. B d niezmiernie wdziczny za wydanie opinii, jak rwnie z a p r o p o n o w a n i e d a l s z e g o l e c z e n i a , o ile z d e c y d u j e P a n , i n a l e a o b y je z m i e n i . U z n a e m , e p a c j e n t o w i b a r d z o p o m o g y b y m a s a e , lecz o n n i e wyrazi n a n i e zgody. P r z e s y a m w z a c z e n i u kilka w a s n y c h b a d a E K G . J a k j u Pan wie, pierwszego g r o n e g o a t a k u dusznicowego dowiadczyem p o tej f a t a l n e j d l a m n i e p o d r y s a m o l o t e m ; z a a m e k T , by p r z e z duszy czas nadzwyczaj u j e m n y , p o t e m j e d n a k p o w r c i d o n o r m y . Z e s p Q R S c o r a z b a r d z i e j si p o w i k s z a , c o n a l e y p r z y p i s a n i e u s t a n n e j o d p o w i e d z i a l n o c i spoczywajcej n a m o i c h b a r k a c h , j a k r w n i e i n t r y g o m zawizywanym o s t a t n i o p r z e c i w k o m n i e p r z e z gru py n i e n a w i s t n i k w . Z a c z e m stale o d c z u w a l e k k d e p r e s j . W n o c y obficie si p o c , a p o n a d t o a t w o t r a c o d d e c h . R w n i e o b r z k p o d u d z i uleg z n a c z n e m u z w i k s z e n i u , t o t e o d n i e d a w n a z a c z e m b r a c o kilka d n i m a s a e . P r z e b y w a n i e n a wysokoci 8 0 0 - 1 2 0 0 m e t r w n a d p o z i o m e m m o r z a r w n i e n i e suy m o j e m u z d r o w i u , c o dotyczy t e o d d y c h a n i a r o z r z e d z o n y m p o w i e t r z e m . O s t a t n i o m u s i a e m przyjmowa, i to wielokrotnie, serie zastrzykw G l u c a d e n o s y ,

O s a d : Nieznaczny, t r u d n o okreli B a r d z o n i e w i e l k a ilo w g l a n u w a p n i o w e g o o r a z n i e l i c z n e n a bonki. 2 g r u d n i a 1944 r. (proba M o r e l l a o konsultacj kardiologiczn) Do Prof. dr W e b e r a Bad Nauheim 2 g r u d n i a 1944 r. Kancelaria Rzeszy Berlin W8 Szanowny Kolego! P r z e k a z y w a e m P a n u k i l k a k r o t n i e wyniki b a d a n i a E K G d e n telmena zatrudnionego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, pro szc o z d i a g n o z o w a n i e . O r z e k P a n stwardnienie naczy wiecowych. P a c j e n t w nigdy n i e s t e t y n i e m g z a p r z e s t a p r z y n a j m n i e j c h w i l o w o p r a c y ; w p r o s t p r z e c i w n i e : n i e u s t a n n i e , zwaszcza o s t a t n i o , m u sia p r z y j m o w a n a siebie c i a r n o w y c h o b o w i z k w , d o w i a d c z a o g r o m n y c h s t r e s w i z d e n e r w o w a n i a . W o s t a t n i c h l a t a c h nigdy n i e u d a w a si n a s p o c z y n e k p r z e d g o d z i n 4.00 lub 5.00 r a n o , p o n i e w a do t e g o czasu trway n a r a d y , w ktrych uczestniczy, i tyle czasu m u s i a p r a c o w a . O d w y k z e s z c z t e m o d s p a c e r o w a n i a ; przyzwyczai si n a t o m i a s t d o o d d y c h a n i a c o d z i e n n i e j e d y n i e p r z e z k w a d r a n s wie ym p o w i e t r z e m ( p r a k t y k o w a w zwyczaj m i e s i c a m i ) , r e s z t z a c z a s u s p d z a w b u n k r a c h , przy s z t u c z n y m wietle! N i e m n i e j j e d n a k u d a o m i si p o w s t r z y m a szybszy r o z w j c h o roby, aplikujc m u d u e iloci 2 0 - p r o c e n t o w e g o r o z t w o r u g l u k o z y

276

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

277

p o k t r y c h c z u e m si l e p i e j . P o n i e w a j e d n a k p r a c u j c o r a z c i e j i przybywa mi p r o b l e m w , oglnie rzecz biorc stan m o j e g o z d r o w i a i s a m o p o c z u c i a n i e p o l e p s z a si. Kilka miesicy t e m u , p o n i e o c z e k i w a n y c h przykrych d o z n a n i a c h e m o c j o n a l n y c h , w tylnej czci mojej lewej gaki ocznej n a s t p i krwo t o k , k t r y j e d n a k z o s t a szybko w c h o n i t y . W i o s n r o k u 1942 p o g w a t o w n y m b o l e s n y m przeyciu p s y c h i c z n y m d o z n a e m k r w o t o k u w p r z e d n i e j czci o k a , k t r y w s z a k e r y c h o u s t p i . O d t a m t e j j e d n a k p o r y n i e k t r e z m o i c h p o m n i e j s z y c h m i n i m c z si szybciej ni niegdy. Przed miesicem uczestniczyem w pogrzebie mojego brata; p o c h o w a n o go w Bad N a u h e i m , dokd wyjechaem na jeden dzie. ( B r a t z m a r w w i e k u 6 1 lat n a u d a r m z g u . ) N i e s t e t y , n i e m i a e m c z a s u , e b y P a n a o d w i e d z i , p o n i e w a m u s i a e m szybko w r a c a . By m o e u d a m i si w k r t c e zoy P a n u wizyt. Bybym n i e z m i e r n i e z o b o w i z a n y z a p r z e d s t a w i e n i e (szczerej) opinii o rwnie moim stanie zdrowia, jak r w n i e za u d z i e l e n i e wska z w e k dotyczcych dalszego e w e n t u a l n e g o leczenia. O d kilku tygo dni zaywam C a r d i a z o l w k r o p l a c h o r a z J o d - C a l c i u m - D i u r e t i n . Z gry dzikuj i s k a d a m P a n u n a j l e p s z e yczenia. Heil Hitler! Paski oddany M [orell] P S . P r o s z d o c z y z e s t a w i e n i e swoich k o s z t w o r a z uj w ra c h u n k u h o n o r a r i a z a swoje d w a p o p r z e d n i e o r z e c z e n i a . P r o s z p r z e k a z a swoj o p i n i k u r i e r o w i ( w r a z z w y n i k a m i b a d a E K G ) .

4 g r u d n i a 1944 r. (odpowied kardiologa) Uniwersytecki Instytut Balneologiczny D y r e k t o r : prof. d r A . W e b e r Drogi Profesorze! O d p o w i a d a m na P a s k i u p r z e j m y i miy list, s i e d z c w piwnicy, p o d c z a s gdy w y s o k o n a n i e b i e kr s t a d a nieprzyjacielskich b o m b o w c w . P r o s z przyj wyrazy g b o k i e g o w s p c z u c i a z p o w o d u m i e r c i b r a t a . J e s t e m ciekawy, czy przyczyn j e g o z g o n u by u d a r m z g u , czy t e n a g a n i e w y d o l n o s e r c a , p o n i e w a , o ile w i e m , od wielu lat c i e r p i a n a d u s z n i c . O d n o n i e do P a s k i e g o e l e k t r o k a r d i o g r a m u - n a d m i e n i a m , i j e s t e m z P a n e m z u p e n i e szczery - w p o r w n a n i u z E K G p o c h o d z cym z r o k u 1941 objawy niewydolnoci w i e c o w e j stay si b a r d z i e j d o s t r z e g a l n e . P o m i d z y 28 lipca a 9 p a d z i e r n i k a 1944 r. n a s t p i a z n a c z n a p o p r a w a , zwaszcza w o d p r o w a d z e n i u II. O d c i n e k S-T p o n o w n i e wykazuje t e n d e n c j wznoszc. R o z u m i e m d o s k o n a l e , e tryb ycia i pracy, jaki Pan p r o w a d z i , n i e sprzyjaj, by t a k rzec, P a s k i m n a c z y n i o m wiecowym. Wszyscy j e d n a k p r a g n i e m y , by najblisza przy szo p r z y n i o s a z m i a n y n a lepsze, zmiany, k t r e p o r e d n i o w p y n korzystnie niewtpliwie r w n i e n a P a s k i e z d r o w i e . Jeli m g b y m suy p e w n rad: by m o e p o w i n i e n Pan t r a k t o w a z filozoficznym s p o k o j e m wszelkie te d r o b n e intrygi, k t r e niewtpliwie s czym nie u n i k n i o n y m , zwaywszy n a z a j m o w a n e p r z e z P a n a s t a n o w i s k o . Czy n i e m o e P a n b r a sobie t y g o d n i o w o j e d n e g o d n i a w o l n e g o ? Taki jed n o d n i o w y wypoczynek przynosi czsto z n a c z n i e wiksze korzyci z d r o w o t n e anieli zaywanie lekw. K o n t y n u o w a b y m r w n i e zaywanie p r e p a r a t u J o d - K a l c i u m - D i u r e t i n , unikajc j e d n a k wszelkich nagych o b c i e fizycznych, n a w e t k r t k o t r w a e g o wysiku ( n a p r z y k a d przy p o d n o s z e n i u cikiego m e b l a ) . Bad N a u h e i m

278

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

279

Teraz n a t e m a t o b r a z u E K G p a c j e n t a A ' [ H i t l e r a ] . I n t e r p r e t a c j a z 14 s i e r p n i a 1941 r.: rytm zatokowy, l e w o g r a m . S p a s z c z e n i e z a a m k a T w i d o c z n e we wszystkich o d p r o w a d z e n i a c h . B a r d z o niewielkie o b n i e n i e o d c i n k a S - T w o d p r o w a d z e n i u I i I I . Z e s p Q R S trwajcy o k o o 0,09". I n t e r p r e t a c j a b a d a n i a E K G z maja 1943 r.: rytm z a t o k o w y , l e w o g r a m . O b n i e n i e p o z i o m u o d c i n k a S - T w o d p r o w a d z e n i a c h I i II n i e c o wyraniej z a z n a c z o n e anieli w b a d a n i u s p r z e d d w c h lat. Z e sp Q R S trwajcy 0,08-0,09". I n t e r p r e t a c j a b a d a n i a z 24 w r z e n i a 1944 r.: l e w o g r a m ( n a w e t wyraniej z a z n a c z o n y ) . R o z p o c z y n a j c e si o b n i e n i e o d c i n k a S - T w o d p r o w a d z e n i u I p r z y b r a o p o s t a krzywej z podniesionym uwypukleniem. Z a a m e k T w odprowadzeniu I jest p o n a d wszelk wtpliwo ujemny. O d c i n e k S - T w o d p r o w a d z e n i u II jest r w n i e b e z s p r z e c z n i e silniej obniony. Z e s p Q R S n i e m g z o s t a d o k a d n i e z m i e r z o n y , wydaje si j e d n a k , i t r w a duej anieli w r o k u 1943. S t w i e r d z a m objawy p o s t p u j c e j p o w o l i n i e w y d o l n o c i n a c z y w i e c o w y c h o r a z , by m o e , n i e w y d o l n o l e w o k o m o r o w . Zwayw szy n a wszystko t o , c o z a w a r P a n w licie p o p r z e d n i m , z m i a n y n a g o r s z e n i e p o w i n n y by z a s k o c z e n i e m . Z a l e c a m p r z e d e wszystkim, b y P a s k i p a c j e n t , i l e k r o b d z i e t o tylko m o l i w e , u r z d z a s o b i e c z s t o j e d n o d n i o w y w y p o c z y n e k o r a z b y p r z e s t r z e g a diety n i s k o s o l n c j . N i e w o l n o m u p r z e s t r z e g a wy c z n i e d i e t y w e g e t a r i a s k i e j , p o n i e w a jej s k u t k i e m jest n i e d o b r b i a k a w o r g a n i z m i e . C o p e w i e n czas p a c j e n t p o w i n i e n k o n t r o l o w a swoj w a g r a n o i w i e c z o r e m ; u t r a t a w cigu j e d n e g o d n i a o k o o k i l o g r a m a ( l u b wicej) m a s y ciaa w s k a z y w a a b y b o w i e m n a z a b u r z e n i a b i l a n s u w o d n e g o o r g a n i z m u , k t r y m o e by n a s t p s t w e m n i e d o b o r u b i a k a . Jeli u s t r j p a c j e n t a n i c t o l e r u j e p r e p a r a t u J o d -Calcium-Diuretin, prosz sprbowa podawa mu Deriphylin, j e d n a l b o dwie t a b l e t k i d z i e n n i e . Oczywicie n i c istnieje lek likwi-

dujcy s z k o d y w y r z d z o n e o r g a n i z m o w i n a s k u t e k p r o w a d z e n i a n i e z d r o w e g o trybu ycia, w s z e l a k o w tryb ycia jest d o d a t k o w c e n p r o w a d z e n i a p r z e z n a s z kraj wojny. M a m n a d z i e j , e w najbliszej przyszoci b d z i e m g m n i e Pan odwiedzi. ycz Panu dobrego zdrowia, Heil Hitler. Pozostaj z szacunkiem, Paski o d d a n y A. Weber 7 kwietnia 1945 r. ( b a d a n i e okulistyczne) Dyrektor Kliniki U n i w e r s y t e c k i e j Chorb Narzdu Wzroku D o t . b a d a n i a o c z u F u h r e r a p r z e p r o w a d z o n e g o 7 k w i e t n i a 1945 r . W e d u g sw F u h r e r a w i d z e n i e p r a w y m o k i e m u l e g o r a c z e j s t o p n i o w e m u p o g o r s z e n i u anieli polepszeniu, n a t o m i a s t widze n i e w o k u l e w y m p o z o s t a j e b e z z m i a n . D o k u c z a m u j e d n a k sw d z e n i e g r n e j p o w i e k i l e w e g o o k a ( p o w i e k a j e s t n a r z d e m szcze glnie wraliwym). Swdzenie to powoduje, i F u h r e r nieustannie p o c i e r a o k o . O s t a t n i o u s k a r a si r w n i e n a w y d z i e l i n z o b u o c z u , co m o n a zoy na karb n a d m i e r n e g o zapylenia powietrza w cen t r u m B e r l i n a . F u h r e r o p u s z c z a zwykle swj d o b r z e w e n t y l o w a n y i owietlony b u n k i e r jedynie na k r t k o , c o d z i e n n i e na p godziny, czasem do dwch godzin; chadza wtedy do ogrodw Kancelarii, k t r e n i e d o z n a y t a k r o z l e g y c h z n i s z c z e , c h o oczywicie u n o s i si t a m w p o w i e t r z u d u o p y u , z w a s z c z a gdy wieje w i a t r . O d c z u wa p o t e m nadwraliwo na wiato i wiatr zawierajcy kurz o r a z r o z m a i t e z a n i e c z y s z c z e n i a . T r u d n o z a l e c i m u j a k sta t e r a p i
B e r l i n N W 7

Z i e g e l s t r a s s c 5-9

280

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Zacznik I

281

z e w z g l d u n a n i e r e g u l a r n y t r y b ycia, j a k i p r o w a d z i , o r a z n a t o , i m u s i b y s t a l e dyspozycyjny z e w z g l d u n a k o n i e c z n o p r z y j m o w a n i a m e l d u n k w , r a p o r t w itd.

c z o n a , p r a w i d o w e j barwy; nie z a o b s e r w o w a n o , b y b y a o n a p r z e j c i o w o b l e d s z a ni t a r c z a n e r w u w z r o k o w e g o o k a l e w e g o , w k t r y m w i d z e n i e r o d k o w e jest d o b r e . W przeciwiestwie j e d n a k do o k a lewego nic z a o b s e r w o w a n o o d r u c h u d o k o w e g o . B i e g u n tylny b e z a d n y c h z m i a n p a t o l o g i c z nych, n i e z a o b s e r w o w a n o zwaszcza k r w a w i e . N a c z y n i a k r w i o n o n e s i a t k w k i nie byy z a b l o k o w a n e . C h o t t n i c e maj z a p e w n e zbyt may obwd, nic z a u w a o n o j e d n a k wyranych nieprawidowoci. B r z e g i tarczy n a o b w o d z i e b e z a d n y c h z m i a n c h o r o b o w y c h . Wziernikowanie oka lewego (po zakropieniu Veritolu): ciao szkliste i s o c z e w k a p r z e j r z y s t e . D n o o k a b e z z m i a n c h o r o b o w y c h . O d r u c h plamkowy cakowicie w normie. Diagnoza: c h r o n i c z n e z a p a l e n i e s p o j w e k o b u o c z u o u m i a r k o wanym nasileniu. G r a d w k a na grnej powiece lewego oka. O k o p r a w e : p o z o s t a o p o k r w a w i e n i u w ciele szklistym. B r a k o d r u c h u plamkowego. Leczenie: p r z e c i w z a p a l e n i u s p o j w e k o b u o c z u k r o p l e c y n k o w e ; d a w k o w a n i e trzy razy d z i e n n i e d o k a d e g o o k a . P r z e c i w grad w c e g r n e j p o w i e k i l e w e g o o k a : c i e p e k o m p r e s y p r z y k a d a n e trzy razy d z i e n n i e p r z e z k w a d r a n s ( m o n a uy t a m p o n w z gazy). D o d a t k o w o p r z e d u d a n i e m si n a n o c n y s p o c z y n e k d e l i k a t n i e w e t r z e do lewego oka o d r o b i n 2% maci rtciowej. Jeli g r a d w k a n a g r n e j p o w i e c e l e w e g o o k a szybko n i e u s t p i , n a t o m i a s t m i e j s c e p o niej n i e z a g o i si, n a l e y o p e r a c y j n i e u s u n j jak najwczeniej. K o l e j n e b a d a n i e o c z u t r z e b a p r z e p r o w a d z i z a tydzie; by m o e zajdzie p o t r z e b a j e d n o c z e s n e g o u s u n i c i a g r a d w k i .

Wyniki

badania:

O s t r o w z r o k u w o k u p r a w y m ( s o c z e w k a + 4,5) N i e d e n II w o d l . 25 cm O s t r o w z r o k u w bliy ( s o c z e w k a + 3,0) N i e d e n I w o d l . 25 cm O s t r o w z r o k u w dali O k o p r a w e (1,5 d i o p t r i i , sfr.). 5/10 Poniewa n i e z m i e r n i e r z a d k o w k a d a okulary, tym wicej p r o blemw i niedogodnoci przysparza mu upoledzenie widzenia w prawym oku. N a d t o stwierdziem lekkie zapalenie spojwek obu oczu. O k o l e w e : 5/5, n i e s t w i e r d z a si p o t r z e b y s t o s o w a n i a s o c z e w k i korygujcej. W o c z a c h s t w i e r d z i e m niezbyt silne z a p a l e n i e s p o j w e k , k t r e j e d n a k n i c d o t k n o s p o j w e k gaki o c z n e j . W y d z i e l i n a b a r d z o m i e r n a . B r a k o z n a k z a p a l e n i a w o r k w zowych. N a g r n e j p o w i e c e o k a l e w e g o d o d u a , n i e w y r n i a j c a si b a r w g r a d w k a , k t r a wywouje s w d z e n i e . S k a n i a o n a F u h r e r a d o c z s t e g o p o c i e r a n i a o k a , n a d t o s t a n o w i d l a n i e g o uciliwo. S p o j w k a n a o b u g a k a c h ocznych b a r w y b l a d e j , r o g w k i czy ste. Przednia k o m o r a oka n o r m a l n e j gbokoci, renice d o b r z e u k s z t a t o w a n e : wykazuj szybk r e a k c j n a w i a t o . Wziernikowanie oka prawego (po zakropieniu Homatropinu): s o c z e w k a przejrzysta. W ciele szklistym d e l i k a t n e p r z y m g l e n i e , sa bo r u c h o m e ; p r a w d o p o d o b n i e s a m o w sobie nie jest o n o przyczyn ubytku pola widzenia. Tarcza n e r w u wzrokowego wyranie zazna-

Dr W. Lhlein

282

Tajne d z i e n n i k i lekarza H i t l e r a

Przypisy
1

Tak w oryginale; mimo poszukiwa w literaturze nic udao si ustali polskiego odpowiednika. Odchylenie osi elektrycznej serca w lewo (przyp. kons. med). Metoda Sohliego (wynik podawany w %) do oznaczania poziomu hemoglobiny, stosowana w Niemczech, w Polsce nie zalecana {przyp. kons. med.).

Zacznik II
Leki aplikowane Hitlerowi przez Morella w latach 1941-1945
N a z w p r o d u c e n t a (jeli z n a n y ) u m i e s z c z o n o w n a w i a s a c h . H a m ma b y a p r z e d s i b i o r s t w e m n a l e c y m w caoci do M o r e l l a i maj cym swoje z a k a d y p r o d u k c y j n e w H a m b u r g u i w O l m i i t z . Acidol-Pepsin (Bayer) L e k przeciw niestrawnoci, stosowany w razie b r a k u

apetytu. Antiphlogistine-okady (Lyssia) P a s t a s t o s o w a n a w o k a d a c h a p l i k o w a n y c h przy z a p a l e niu staww i w z w c h o n n y c h , z a p a l e n i u o p u c n e j , s t u c z e n i a c h , k o n t u z j a c h p o u d e r z e n i a c h i o t a r c i a c h skry. Belladonna Obstinol (Dr Thiemann i Spka) L e k s t o s o w a n y w z a p a r c i a c h u c h o r y c h z nadwraliwym u k a d e m jelitowym. Zalecany w p r z y p a d k a c h zaburze wegetatywnych trawienia, poczonych ze skonnoci do skurczw. B e n e r v a fortissime (Roche) W s k a z a n i a : n i e d o b r w i t a m i n y B | 5 n e r w o b l e , rwa kulszowa, z a b u r z e n i a u k a d u k r e n i a p o c z o n e z a w i t a m i n o z ; w n i e k t r y c h p r z y p a d k a c h m o e przy s t a y m z a y w a n i u wywo-

284

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Z a c z n i k II

285

l a u c h o r e g o wstrzs, t o t e lek w z a l e c a n o wstrzykiwa b a r dzo powoli. B e t a b i o n forte (Merck, Darmstadt). C h l o r o w o d o r e k a n e u r y n y . W s k a z a n i a : w za burzeniach wegetatywnych. Bismogenol (Tosse) Kamforokarbonian bizmutawy, stosowany w leczeniu

Cortiron (Schering) O c t a n k o r t e k s o n u . M o r e l i k i l k a k r o t n i e p o d a w a w l e k H i t l e r o w i d o m i n i o w o , stosujc g o p r z e c i w o s a b i e n i u m i n i o w e m u oraz w celu regulacji p r z e m i a n y w g l o w o d a n o w e j i wchaniania tuszczw. Dolantyna (Hoechst) O b r t t y m l e k i e m p o d l e g a U s t a w i e o r o d k a c h N a r k o t y c z n y c h . Silny i s k u t e c z n y l e k p r z e c i w b l o w y . Enterofagos (ampuki) Wskazania: ostre i przewleke schorzenia ukadu (Antipiol)

s c h o r z e szyjnych w z w c h o n n y c h . Brom-Nervacit (A. Herbert Pharmazie, Wiesbaden) Ilekro Hitler wpada w stan

p o d n i e c e n i a czy z d e n e r w o w a n i a , M o r e l i o r d y n o w a m u j e d n l u b dwie yki s t o o w e t e g o leku, z n a n e g o o d d a w n a r o d k a u s p o kajajcego o n a s t p u j c y m s k a d z i e : 4 p r o c . b r o m k u p o t a s o w e go, 0,1 p r o c . fosforanu s o d o w e g o , 1 p r o c . n a p h r o d y l u 1 , kwas dwue t y l o b a r b i t u r o w y , f e n y l o d w u m e t y l o p i r a z o l o n , a l k o h o l etylowy, s u b s t a n c j e s o d z c e i a r o m a t y z u j c e . W c e l u z a p o b i e e n i a za truciu organizmu pacjenta b r o m e m Moreli aplikowa mu w p r e p a r a t przez osiem tygodni, po ktrych n a s t p o w a o osiem t y g o d n i przerwy. Calcium Sandoz (Sandoz, Norymberga) L a k t o b i o n i a n wapniowy. Wskazania: zabu rzenia p r z e m i a n y wapniowej, schorzenia alergiczne. Krwawienia. Cantan J e d n a t a b l e t k a t e g o l e k u z a w i e r a a 0,025 czystego c h e m i c z n i e kwasu askorbinowego. Wskazania: n i e d o b r witaminy C. Chineurin (Hamma, Olmiitz) L e k w k a p s u k a c h p r z y g o t o w y w a n y p r z e z dr.

odkowo-jelitowego oraz zaparcia wywoane przez bakterie. Eubasin2 Sulfonamid, ktry M o r e l i p o d a Hitlerowi tylko raz, p o n i e w a za aplikowany zastrzyk dominiowy o k a z a si b a r d z o bolesny. M o reli zaleca go j e d n a k (przeciw p r z e z i b i e n i o m ) innym p a c j e n t o m . Euflat P r e p a r a t , w skad k t r e g o wchodzi k o r z e arcydzigielu, p a p a w e r y n a , a l o e s , aktywny wycig z ci, k a w a , wgiel d r z e w n y , wycig z trzustki. M o r e l i p o d a w a go H i t l e r o w i w p i g u k a c h w c e lu poprawy trawienia oraz przeciw wzdciom. Eukodal (Merck, Darmstadt) Chlorowodorek dwuhydrohydroksykodeino-

n u . L e k s t o s o w a n y z a m i a s t morfiny, jeli c h o r y o d c z u w a silne b l e lub t e gdy jest wyjtkowo wraliwy. Z n a n y od 1937 r., jest s y n t e t y c z n p o c h o d n morfiny; o b r t n i m r e g u l o w a a w Trze ciej R z e s z y U s t a w a o r o d k a c h O d u r z a j c y c h . Eupaverin (Merck) Syntetyczny a l k a l o i d , r o d e k p r z e c i w d r g a w k o w y , rw nie jeden ze skadnikw mleczka m a k o w e g o . Lek przeciwskurczowy, s t o s o w a n y w z a w a a c h serca, z a t o r a c h p u c n y c h i m o z g o 1

K u r t a M u l l i e g o . Z a w i e r a p e w n ilo c h i n i n y i bywa n i e k i e d y s t o s o w a n y przeciw p r z e z i b i e n i o m . M o r e l i p o l e c a H i t l e r o w i za ywa g o d o u s t n i e p o p o s i k a c h z a m i a s t U l t r a s c p t y l u .

286

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Z a c z n i k II

287

wych, z a b u r z e n i a c h k r e n i a o b w o d o w e g o . S t o s o w a n y p o d o b n i e do Eukodalu. M o r e l i s p o r z d z a ! m i e s z a n k o s k a d z i e 0,02 g Eukodalu i 0,03 g Eupaverinu, k t r a p l i k o w a p a c j e n t o m w za strzykach dominiowych. Fanodorm (Bayer-Merck). rywanego snu. Franzbranntwein Z n a n y o d b a r d z o d a w n a , p o p u l a r n y pyn d o w c i e r a n i a o ska d z i e : a l k o h o l etylowy, olejek z igie s o s n o w y c h . D o s t p n y rw nie obecnie w handlu. Glukoza Poczynajc o d r o k u 1937 a d o k o c a ycia p a c j e n t a A ' , M o r e l i p o d a w a mu 2 0 - p r o c e n t o w y r o z t w r glukozy (zwykle w zastrzy k a c h 10 cm szeciennych) w celu d o s t a r c z e n i a j e g o o r g a n i z m o w i d o d a t k o w y c h kalorii. P r z e s u c h u j c y m g o p o wojnie A m e r y k a n o m owiadczy, e aplikowa m u j j e d y n i e c o drugi lub c o trzeci dzie, ale, jak wynika z j e g o d z i e n n i k w , o d b y w a o si to znacz n i e czciej. P o d d a t 1 7 X I I 1942 r . z a n o t o w a : Wstrzykuj F u h r e r o w i glukoz, p o w o d o w a n y p r a g n i e n i e m w z m o c n i e n i a j e g o serca, a j e d n o c z e n i e c e l e m o d w o d n i e n i a o r g a n i z m u " . Glyconorm (Nordmark, Hamburg) Zawiera fermenty metaboliczne, takie Kwas c y k l o h e k s e n y l o c t y l o b a r b i t u r o w y ; lek na

n e r w w . M o r e l i aplikowa H i t l e r o w i d o m i n i o w o 2 cm szecien ne tego leku przeciw z a b u r z e n i o m trawiennym. Harmina A l k a l o i d n a l e c y d o g r u p y substancji p o z y s k i w a n y c h z e m i e r t e l n i e trujcych wilczych j a g d [ o w o c w roliny p o k r z y k wilcza j a g o d a -przyp. tum.}; o b n i a n a p i c i e t o n i c z n e m i n i , z n o s i d r e n i a . W e d u g o p i n i i p r o f e s o r a S c h c n c k a lek w w istocie n i e j e s t lepszy i skuteczniejszy anieli i n n e p o d o b n e specyfiki o dzia aniu atropinowym. Homburg 680 (Homburg) Stabilizowany ekstrakt z korzenia bugarskiej o d m i a n y pokrzyka wilczej jagody. Wskazania: wszelkie o d m i a n y parkinsoniz m u ; skuteczny zwaszcza w morbus Parkinson Homoseran (Hamma, Olmutz) P r e p a r a t zawierajcy wycig z oysk. 7 listo (paraysis agitans).

senny, stosowany w p r z y p a d k a c h b e z s e n n o c i lub pytkiego i p r z e

p a d a 1944 r . M o r e l i z a a p l i k o w a g o ( w f o r m i e z a s t r z y k u ) p o r a z pierwszy H i t l e r o w i . Intelan (Ankermann i Spka, Friesoythe) P r e p a r a t w, produkowany w

formie tabletek, zawiera witaminy A i D oraz glukoz. O t o prze c i t n y s k a d j e d n e j d r a e t k i : 5000 m i d z y n a r o d o w y c h j e d n o s t e k w i t a m i n y A , 1000 j e d n o s t e k w i t a m i n y D 2 i 1 5 m g w i t a m i n y B r W l a t a c h 1942-1944 M o r e l i aplikowa Intelan, p o d o b n i e j a k swj Vitamultin, w c e l u p o b u d z e n i a a p e t y t u H i t l e r a , d o d a n i a m u energii, poprawy jego zdolnoci koncentracji umysowej oraz podwyszenia odpornoci na zakaenia. Jatren J e d n a t a b l e t k a t e g o l e k u z a w i e r a a 0,25 xychinolinosulfurinu. ki pezakowej. Specyfik stosowany w g Natrium jodohydroleczeniu czerwon

j a k k o z y m a z a I i I I , a t a k e w i t a m i n y B,, B 2 i C, a m i n o k w a s y (cysteina, histydyna, tryptofan). Take m i e s z a n i n wycigw z minia sercowego, nadnerczy, wtroby i trzustki. Stosowany g w n i e p r z e c i w p e l a g r z e , s c h o r z e n i o m skry w y w o a n y m n i e p r a w i d o w diet, w p r z y p a d k a c h n i e d o b o r u w i t a m i n y C, w za burzeniach przemiany wglowodanowej, zatruciach i zapaleniach

288 Kalomel

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Z a c z n i k II

289

Koramina (Ciba) D o b r z e z n a n y lek o d z i a a n i u p o b u d z a j c y m o r o d e k o d d e c h o w y i naczynioruchowy. D w u e t y l o a m i d kwasu nikotyno w e g o , s t o s o w a n y p o d o b n i e j a k Kardiazol. Leo-Pillen (Leo) Luizym (Luitpold, Monachium) P r e p a r a t o c h a r a k t e r z e e n z y m u t r a w i e n n e g o , zawierajcy e n z y m y p o w o d u j c e r o z k a d celulozy, h e m i celulozy o r a z w g l o w o d a n w . S t o s o w a n y w n i e d o m a g a n i a c h t r a w i e n n y c h , p r z e c i w w z d c i o m , dyspepsji o r a z w celu p r z e c i w d z i a a n i a s y n d r o m o w i R o e m h e l d a ( w z d c i u g a z w w g r n e j czci jelit, p o w o d u j c e m u b o l e s n y ucisk n a s e r c e ) , uatwiajcy rw n i e t r a w i e n i e przy p r z e s t r z e g a n i u diety w e g e t a r i a s k i e j . Luizym (w draetkach lub tabletkach) naleao przyjmowa po posikach w razie wystpienia wzd poczonych z o d d a w a n i e m wiatrw. L e k w z n a j d u j e si n a d a l w o b r o c i e f a r m a c e u t y c z n y m . Luminal (Bayer-Merck). rodek nasenny. Kwas fenyloetylobarbiturowy. r o d e k przeczyszczajcy.

C h l o r e k rtciawy ( H g . C l , ) . S t o s o w a n y c z s t o j a k o lek czyszcz cy w lewatywach a p l i k o w a n y c h sobie p r z e z H i t l e r a " ( O I / C I R / 4 ) ; p a t r z r w n i e d z i e n n i k M o r e l l a , 3 0 I X 1944 r . N i e g d y p o p u l a r n y lek, w l a t a c h trzydziestych byl ju r z a d k o stosowany, o b e c n i e p o p a d w cakowite zapomnienie. Kardiazol (Knoll, Ludwigshafen). W 1941 r. M o r e l i zacz p o d a w a w lek ( p e n t a m e t h y l c n t e t r a z o l ) jako rodek Hitlerowi przeciw zabu rzeniom ukadu krenia. Wywnioskowa, e fuhrer cierpi na te dolegliwoci, zauway bowiem o b r z k na zewntrznej i we w n t r z n e j czci koci s t r z a k o w y c h i piszczelowych o b u n g . Z w y k l e d a w k a t e g o l e k u w y n o s i a 2 0 k r o p l i , a p l i k o w a n y c h trzy l u b c z t e r y razy d z i e n n i e . O t o o p i n i a p r o f e s o r a S c h c n c k a : W i a d o m o o b e c n i e , e efekt t e r a p e u t y c z n y t e g o r o d k a jest, najogl niej r z e c z ujmujc, k r t k o t r w a y . L e k w jest w p r a w d z i e n a d a l d o s t p n y , ale n i e c e n i si g o t a k w y s o k o j a k n i e g d y " . Karlsbader Miihlbrunnen Woda mineralna. Karlsbader Sprudelsalz Woda mineralna gazowana. Koagovit L e k zatrzymujcy krwawienie. Dr. K o e s t e r a piguki przeciw wzdciom Te m a e kuleczki zawieray extr. N u x vom., cxtr. Bellad, a a o . 5, extr. G e n t . 0,1. W l a t a c h 1936-1944 H i t l e r zaywa do k a d e g o p o s i k u o d d w c h d o c z t e r e c h p i g u e k t e g o specyfiku p r z e c i w w z d c i o m w y w o a n y m w z m o o n y m w y d z i e l a n i e m g a z w jelito wych ( b b n i c a ) . Z z a p i s k w M o r e l l a wynika, e byl t o lek c a k o wicie nieszkodliwy" - stwierdzi prof. S c h e n c k .

W s k a z a n i a : u p o r c z y w a b e z s e n n o ; lek d z i a a te u s p o k a j a j c o i przeciwdrgawkowo. Mitilax (Diewag, Berlin) r o d e k czyszczcy. Z a w i e r a w y c z n i e czyst p a r a f i n - n a p i s a M o r e l i w j e d n y m z listw. - G w n y m s k a d n i k i e m t e g o specyfiku b y a p y n n a p a r a f i n a , a r o m a t y z o w a n a wanili i k a w " . Mutaflor (Hageda, Berlin) Emulsja zawierajca s z c z e p b a k t e r i i Bacillus

coli communis, p o d a w a n a H i t l e r o w i p r z e z M o r e l l a w celu wyre g u l o w a n i a flory b a k t e r y j n e j jelit. P i e r w s z e g o d n i a kuracji n a l e -

290

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Z a c z n i k II

291

a t o zay j e d n t k a p s u k ; d r u g i e g o , t r z e c i e g o i c z w a r t e g o d n i a - c z e r w o n , n a s t p n i e p o dwie c z e r w o n e k a p s u k i . Nateina (Llopis, Madryt) Tajemniczy rodek zatrzymujcy krwawienie,

l o m gowy. Optalidon by p a t e n t o w a n y m specyfikiem, m i e s z a n i n a m i d o p i r y n y i b a r b i t u r a n u , z a w i e r a j c y m 0,05 g S a n d o p t a l u (specyfiku n a s e n n e g o , k w a s u i z o b u t y l o a l l i l o b a r b i t u r o w e g o ) , 0,125 g p i r a m i d o n u i 0,025 g kofeiny. Orchikrin (Hamma, Olmiltz) M i e s z a n i n a wszystkich m s k i c h h o r m o n w .

zastosowany do leczenia u c h a rodkowego Hitlera po z a m a c h u b o m b o w y m w lipcu 1944 r. N a t e i n a w z b u d z i a z a i n t e r e s o w a n i e wiata m e d y c z n e g o w r o k u 1930, kiedy t o , j a k u t r z y m y w a n o , z n a l a z a s k u t e c z n e z a s t o s o w a n i e w l e c z e n i u h e m o f i l i k w " z hisz p a s k i e j r o d z i n y k r l e w s k i e j . W N i e m c z e c h o b r t tym l e k i e m p r o w a d z i a b e r l i s k a H a g e d a , firma blisko z w i z a n a z i m p e r i u m przemysowym Morella. Neo-Pyocyanase (Sudmedica) r o d e k s t o s o w a n y w z a p a l e n i a c h g r n y c h d r g o d d e c h o w y c h , j a k r w n i e w o s t r y m i p r z e w l e k y m z a p a l e n i u migdakw. Obstinol (Dr Thiemann i Spka) W s k a z a n i a : o s t r e i p r z e w l e k e z a p a r c i a . Olej rycynowy. Oleum ricini. r o d e k czyszczcy. Omnadin (IG Farben) Bya to m i e s z a n i n a b i a e k , l i p i d w p o z y s k i w a n y c h z ci o r a z t u s z c z w z w i e r z c y c h . P r z y p i s y w a n o jej w a c i w o ci a n t y g e n o w e , m i a a z a t e m s k u t e c z n i e p r z e c i w d z i a a z a k a e n i o m w p o c z t k o w y c h ich s t a d i a c h . O m n a d i n u z n a n o za lek n i e o m a l swoisty p r z e c i w p r z e z i b i e n i o m . M o r e l i a p l i k o w a g o cz sto ( d o m i n i o w o w a m p u k a c h po 2 cm szecienne) zamiast Ultraseptylu z e w z g l d u n a t o k s y c z n o t e g o o s t a t n i e g o l e k u . Optalidon (Sandoz, Norymberga) r o d e k umierzajcy bl. Moreli ordy

D o d a t e k wycigw z j d e r , p c h e r z y k w n a s i e n n y c h i p r o s t a t y modych bykw mia zwiksza potencj pacjentw. P r e p a r a t o wi n a d a w a n o posta piguek (jedna piguka stanowia rwno w a r t o t r z e c h g r a m w wieych j d e r ) ; w s t r z y k i w a n o g o rw n i e d o m i n i o w o ( a m p u k i p o 2,2 c m s z e c i e n n e ) . D r M u l l i u t r z y m y w a , e specyfik w jest p o m o c n y w l e c z e n i u r a k a p r o staty. M o r e l i p o w i e d z i a p r z e s u c h u j c y m g o p o w o j n i e A m e r y k a n o m , e z a a p l i k o w a go r a z czy t e d w a razy H i t l e r o w i w c h a r a k t e r z e leku przeciw wyczerpaniu i zmczeniu oraz depresji. Penizzilin-Hamma (Hamma, Olmiltz) M o r e l i z a a p l i k o w a w lek H i t l e r o w i 20 V I I

1944 r. w i e c z o r e m w f o r m i e p r o s z k u , k t r y m p o s y p a z r a n i e n i a skry na prawej rce fuhrera. P i g u k i Boxbergera Preparat stosowany w zaparciach. Pyn L u g o l a W o d n y r o z t w r 1 proc. j o d u i 2 proc. j o d k u p o t a s o w e g o , stosowa n y d o o d k a a n i a m i g d a k w (oraz b o n luzowych - p r z y p . t u m . ) . Profundol (Promonto) Lek barbituropodobny, nasenny, podawany w po staci t a b l e t e k . P r o g y n o n B O l e o s u m forte (Schering) Byl to e s t e r k w a s u b e n z o e s o w e g o i h o r m o n u d c h y drofolikulinowcgo. Aplikowano go dominiowo (po jednej

n o w a H i t l e r o w i j e d n l u b d w i e t a b l e t k i t e g o leku p r z e c i w b -

292

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Z a c z n i k II

293

a m p u c e ) ; lek w w z m a g a k r e n i e krwi w b o n i c m i n i o w e j o d k a , z a p o b i e g a r w n i e s k u r c z o m ciany i n a c z y k r w i o n o nych t e g o n a r z d u . Prostakrinum (Hamma, Olmiltz) By to p r e p a r a t h o r m o n a l n y , wycig z p c h e rzykw n a s i e n n y c h i p r o s t a t y . N a d a w a n o m u p o s t a p i g u e k , d r a etek oraz pynn (ampuki). J e d n a piguka stanowia rwno w a r t o j e d n e g o g r a m a p r o s t a t y i p c h e r z y k w n a s i e n n y c h . W li cie szefa z a k a d w H a m m a d o M o r e l l a ( 6 V I 1941 r.) z n a j d u j e si i n f o r m a c j a , e p i g u k i t e g o leku byy p o k r y t e p g r a m o w w a r s t w c u k r u . W r o k u 1943 p r z e z k r t k i o k r e s M o r e l i a p l i k o w a w specyfik H i t l e r o w i ( d w i e a m p u k i c o d r u g i d z i e ) w c h a r a k t e r z e leku p r z e c i w d e p r e s y j n e g o . Prostrophanta ( P r o d u c e n t : p r a w d o p o d o b n i e Hamma, ale p r e p a r a t w nie figuru je w adnej f a r m a k o p e i ) J e d n a a m p u k a leku zawieraa 0,3 mg strofantyny o r a z glukoz i w i t a m i n B c o m p l e x (kwas nikotynowy). Quadronox-Tabletten (Axta) Relaxol (Fischer) r o d e k s t o s o w a n y p r z e c i w z a p a r c i o m r o z m a i t e g o p o chodzenia. Sangostop L e k zatrzymujcy krwawienie. Scophedal (Merck) O b r t tym l e k i e m r e g u l o w a a w R z e s z y U s t a w a o r o d k a c h O d u r z a j c y c h . r o d e k uspokajajcy i u m i e r z a j c y bl. Septojod (Diewag, Berlin) M o r e l i a p l i k o w a w lek H i t l e r o w i j a k o r o d e k przeciw z a k a e n i o m drg oddechowych. Trzyprocentowy rozrodek uspokajajcy.

t w r j o d u w p o s t a c i r o z t w o r u s p o r z d z o n e g o z r n y c h soli t e g o pierwiastka. Przewidywano, e w procesie r o z k a d u tego leku w o r g a n i z m i e wydzieli si w o l n y j o d , k t r y z d e z y n f e k u j e o b s z a r y d o t k n i t e z a k a e n i e m , p o d n o s z c j e d n o c z e n i e o d p o r n o or g a n i z m u . M o r e l i p o d a w a g o doylnie, stosujc d a w k i d o 2 0 c m s z e c i e n n y c h . S p o d z i e w a si r w n i e , i Septojod o p n i p r z e bieg stwardnienia naczy wiecowych Hitlera; stosowa go nie k i e d y j a k o z a m i e n n i k t o k s y c z n e g o Ultraseptylu. S p a s m o p u r i n (czopki) Moreli aplikowa w p r e p a r a t Hitlerowi jako rodek przeciw skurczom nadbrzusznym. Strofantyna G d y p r z e p r o w a d z o n e w s i e r p n i u 1941 r . b a d a n i e E K G wyka zao, e Hitler cierpi na postpujce stwardnienie naczy wie cowych, M o r e l i zacz aplikowa mu w krystaliczny glikozyd j a k o b a r d z o silny l e k w z m a c n i a j c y s e r c e . P o d a w a m u j c o d z i e n n i e d o m i n i o w o przez okresy dwu- lub trzytygodniowe. A d o k o c a ycia f u h r e r a p o d d a g o k i l k a k r o t n i e k u r a c j i t y m lekiem pobudzajcym bezporedniego dziaania. W celu z m n i e j s z e n i a ryzyka z a t r z y m a n i a akcji s e r c a p r z y zbyt s z y b k i m w s t r z y k i w a n i u l e k u w zbyt d u y m s t e n i u p o d a w a n o g o zwy k l e w m i e s z a n c e z 10 cm s z e c i e n n y m i g l u k o z y ( n i e k i e d y wy s t p o w a on w takiej formie w o b r o c i e f a r m a c e u t y c z n y m p o d nazw Prostrophanta). Sympathol (Boehnger) Paraoksyfenyloetanolmetylamina. rodek stosowa

ny w c e l u z w i k s z e n i a p o j e m n o c i m i n u t o w e j s e r c a . P o c z y n a j c o d r o k u 1942, M o r e l i a p l i k o w a 1 0 k r o p l i r o z t w o r u t e g o l e k u w c o d z i e n n e j d a w c e d o u s t n e j . Sympathol d z i a a s t o razy m n i e j s k u t e c z n i e ni a d r e n a l i n a .

294 Tempidorm

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Z a c z n i k II

295

d w i e t a b l e t k i ( p o 0,5 g ) w r a z z d u iloci p y n w ( s o k o w o cowy, w o d a ) p o p o s i k a c h - p r z e c i w p r z e z i b i e n i u i i n f e k c j o m . Vitamultin-Calcium (Hamma, Olmutz) S k a d t e g o p r e p a r a t u bywa r o z m a i t y ; j e d n a z o d m i a n z a w i e r a a kwas a s k o r b i n o w y , w a p , w i t a m i n C i B, (ampuki po 2 cm szecienne leku). Kada a m p u k a zawieraa 0,004 g w i t a m i n y C i 0,36 mg w i t a m i n y B, ( a n e u r y n y ) ; byy to iloci m i n i m a l n e , w najmniejszej m i e r z e n i c z b l i o n e do c o d z i e n n y c h d a w e k tych substancji, n i e z b d n y c h d o r o s e m u mczy n i e . C i e k a w e , e p o d r c z n i k f a r m a k o l o g i i R u d o l f a F r a n c k a wy m i e n i a j a k o d a l s z e s k a d n i k i a m i d k w a s u n i k o t y n o w e g o [wita m i n PP -przyp. tum.] o r a z niewielk ilo p r o k a i n y , a l k a l o i d u p r z y p o m i n a j c e g o w d z i a a n i u k o k a i n znajdujc si o b e c n i e w obrocie farmaceutycznym jako nowokaina (Novocain). V i t a m u l t i n forte (Hamma, Olmutz) M o r e l i z a a p l i k o w a w p r e p a r a t Hitlerowi

(Roland) L e k z g r u p y b a r b i t u r o w e j , s t o s o w a n y w p o s t a c i c z o p k w . W s k a z a n i a : b e z s e n n o , pytki i p r z e r y w a n y s e n . Testoviron (Schering) Z a w i e r a t e s t o s t e r o n , m s k i h o r m o n pciowy wydzie lany p r z e z j d r a . S t o s o w a n y w z a b u r z e n i a c h d u s z n i c o w y c h i p r z e ciw d e p r e s j o m . Thrombovetren (Promonta) Tibatin Lek sulfonamidowy. Tonofosfan (Bayer) L e k d o s t a r c z a n y w a m p u k a c h z a w i e r a j c y c h r o z t w r 1-2 p r o c e n t o w y l u b w t a b l e t k a c h po 0,1 g. Z w i z e k fosforoorga niczny o w z o r z e s u m a r y c z n y m p-(CH 3 ) 2NC f H 3 (O-CH,) PO (ONa),. L e k w by u z n a n y m s t y m u l a t o r e m m i n i g a d k i c h ; s t o s o w a no go rwnie w celu d o s t a r c z e n i a o r g a n i z m o w i fosforu. W ostatnich latach wojny Moreli aplikowa go czsto H i t l e r o wi podskrnie. Trocken-Koli-Hamma (Hamma, Olmutz) P r e p a r a t s p o r z d z a n y ze s z c z e p w b a k t e r i i Lek nasercowy stosowany w postaci tabletek.

14 III 1944 r. j a k o r o d e k przeciw o g l n e m u w y c z e r p a n i u . O rodku tym nie w s p o m i n a a d e n podrcznik farmakologii; r w n i e n o t a t k i M o r e l l a n i e zawieraj a d n y c h i n f o r m a c j i n a t e m a t jego skadnikw.

coli, p r z y g o t o w y w a n y w p o s t a c i k a p s u e k p r z e z prof. L a v e s a z u n i w e r s y t e t u w G r a z u . S t o s o w a n y j a k o s u b s t y t u t Mutafloru, k t r e g o z a p a s y w czasie wojny w y c z e r p a y si. Tussamag (Tempelhof) L e k wykrztuny, s t o s o w a n y w o s t r y c h o r a z p r z e w l e

Przypisy
1

Prawdopodobnie chodzi o nafronyl - lek uatwiajcy przepyw krwi m.in. przez na czynia mzgowe. Stosowany w zaburzeniach krenia mzgowego (przyp. kons. med.). W polskiej farmakologii znany jako sulfapirydyna. Stosowany m. in. przy nietolerancji morfiny {przyp. kons. med.).

1 3

kych n i e y t a c h g r n y c h d r g o d d e c h o w y c h . Ultraseptyl (Chinoin, Budapeszt) Lek sulfonamidowy. 2-(p-aminobenzol-

sulfamido)-4-mctydiazol. Moreli aplikowa Hitlerowi jedn,

Bibliografia

297

stwic L u k s e m b u r g a . T e m u p r z e j c i o w e m u o b o z o w i i n t e r n o w a n i a A m e r y k a n i e n a d a l i s z y d e r c z n a z w Ashcan od s w o i c h s o j u s z n i k w , nazwali goDustbin, (mieciowis k o " ) . Anglicy, k t r z y z a wszelk c e n chcieli o d r n i si czym czyli kosz"-przyp. tum.)]. R a p o r t D I - 1 7 , 3 0 V I 1945, D r K a r l B r a n d t . H i s C a -

Bibliografia
A s s m a n n Heinz, Adolf Hitler: geniusz i d e m o n " , nie opublikowa n y m p s [ m a s z y n o p i s ] , k o l e k c j a Irvinga; czciowy p r z e k a d n a l a m a c h U n i t e d S t a t e s N a v a l I n s t i t u t c P r o c e e d i n g s " , vol. 79, n r 12, s. 1289-1295 ( g r u d z i e 1953). Becker Aloys, M o j a opinia dotyczca osoby p r o f e s o r a M o r e l l a jako lekarza F u h r e r a i czowieka, jego interesw oraz osigni badawczych i stosowanych przez niego m e t o d leczenia", nie o p u b l i k o w a n y m p s , kolekcja Irvinga, d o s t a r c z o n y przez adwo k a t a Frau Moreli, dr. H e i n z a - L e b r e c h t a H e r r m a n n a z M o n a chium. B r a n d t K a r l ( M a t e r i a y n t . prof. d r . K a r l a B r a n d t a ) , G w n a Kwa t e r a S o j u s z n i c z y c h Si E k s p e d y c y j n y c h , w y d z i a G - 5 , r a p o r t d o tyczcy p r z e s u c h a n i a d r . K a r l a B r a n d t a , 2 6 V I 1 9 4 5 ; C C P W E , n r 32, A s h c a n " . [ P o z a k o c z e n i u d z i a a w o j e n n y c h brytyj s k i e i a m e r y k a s k i e siy z b r o j n e z a c z y l o k o w a w i n i w , ktrzy wedug o g l n e g o m n i e m a n i a n a j b a r d z i e j kwalifikowali Grand si n a a w o s k a r o n y c h w e w e n t u a l n y m p r o c e s i e z b r o d n i a r z y wojennych, w zarekwirowanym czterogwiazdkowym H o t e l u w Bad M o n d o r f (Mondorf-les-Bains) w Wielkim Ksi-

r e e r , his P o s i t i o n a s R e i c h C o m m i s s i o n e r for H e a l t h a n d M e dical S c r v i c e s " ; C C P W E , n r 32, A s h c a n " , r a p o r t D I - 3 0 , 1 2 V I I 1945: H i g h Nazi Personalities. I n f o r m a t i o n a n d Suggestions o f M e d i c a l I n t e r e s t " ; C C P W E , n r 32, A s h c a n " , r a p o r t D I 2 1 , 2 2 V I I 1945; P r z e s u c h a n i e d r . K a r l a B r a n d t a p r z e z p o r u c z n i k a U S A r m y P r a t t a , 2 0 V I I 1945 ( B u n d e s a r c h i v , K o b l e n z , KI. E r w . 4 1 1 - 4 1 3 ) ; H i t l e r j a k o n a c z e l n y d o w d c a n i e m i e c k i c h si z b r o j n y c h " , m p s , 2 0 V I I I 1945 (ibidem.); T h e o Moreli", mps, Oberursel, 19 IX 1945 (ibidem.); Wilhelm B r u c k n e r " , m p s , O b e r u r s e l , 2 0 I X 1 9 4 3 (ibidem.); M o r a l e H i t l e r a " , m p s , O b e r u r s e l , 2 7 I X 1943 (ibidem.); P r o t o k z p r z e s u c h a n i a , 18 X 1945. Conti Leonardo, protok z przesuchania prowadzonego przez a m e r y k a s k i e w o j s k o w e suby ledcze, 1 I X 1945 ( I m p e r i a l W a r Museum, London). Dittmar F, Uzalenienie od Perritinu oraz ostre zatrucie Pervitinem,

D e u t s c h e M e d i z i n i s c h e W o c h c n s c h r i f t " , 1 3 I I I 1942. Eichholtz F, Zwalczanie zmczenia Deutsche i wyczerpania za pomoc rod

kw pobudzajcych,

Medizinische

Wochenschrift",

1 2 X I I 1 9 4 1 , o r a z dyskusja n a a m a c h B e r l i n e r M e d i z i n i s c h e G e s e l l s c h a f t " , 2 VI 1943 (ze s z c z e g l n y m u w z g l d n i e n i e m P e r vitynu). von Eicken Carl, s p o r z d z o n e w rkopisie notatki konsultacyjne

Wszystkie wymienione poniej nie opublikowane dokumenty znajduj si w ko

lekcji Irvinga, Institut fiir Zeitgeschichte, Leonrodstrasse 46b, 8 Miinchen 19.

dotyczce osoby Hitlera, National Archives, Washington D C , m i k r o f i l m y M L . 1 2 5 , 1 2 5 a i 131, 15 V 1935-30 X I I 1944; P r o t o -

298

Tajne dzienniki lekarza Hitlera k t z p r z e s u c h a n i a p r z e p r o w a d z o n e g o p r z e z mjr. H. R. Trevor a - R o p e r a z M I 6 [wywiad brytyjski - przyp. tum. ], 30 IX 1945 (papiery Trevora-Ropera). Irving David, Wie Krank

Bibliografia

299 Wirklich?, Heyne Verlag,

War Hitler

M i i n c h e n 1980; Hitlefs War, L o n d o n & N e w York 1977 (wyd. pol. Wojna Hitlera, Warszawa 1996); Die geheimen Tagebiicher des Dr Moreli, Leibarzt Adolf Hitlers, G o l d m a n n Verlag, M i i n c h e n 1983. P e n y t e k s t d z i e n n i k w dr. M o r e l l a . Jung Traudl, wspomnienia, mps. Kalus F, Kucher I., Z u t t J., O psychozach wywoanych przewlekym 15 V I I I 1942. naduywaniem Pervitinu, D e r N e r v e n a r z t " ,

E n l o e C o r t e z E, This Was Hitlefs Mind, C o l l i c r Y ' , 4 V 1946. Franek Rudolf, Modern Therapie, S p r i n g e r Verlag, B e r l i n z w a s z c z a s. 532. Gebhardt Karl, p r o t o k z p r z e s u c h a n i a p r z e p r o w a d z o n e g o (3 i 4 V I I 1945) przez suby U n i t e d Strategie B o m b i n g Survey; N a t i o n D C . Gehes Codex, p o d r c z n i k farmakologii, wyd. z 1 9 3 7 , 1 9 3 8 , 1 9 3 9 i 1949. P o d r c z n i k w o r a z tzw. c z e r w o n a lista byy p o d s t a w o w y m i n i e m i e c k i m i p o z y c j a m i r d o w y m i ; pierwszy p r z e z n a c z o n y by d l a d r o g i s t w , c z e r w o n a lista w wikszej m i e r z e dla lekarzy. Giesing Erwin, R a p o r t dotyczcy mojego leczenia H i t l e r a " , mps, 12 V I 1 9 4 5 ; P r o t o k z przesuchania p r z e p r o w a d z o n e g o 15 VI 1945 p r z e z d r . C o r t e z a F . E n l o e g o , w W i e s b a d e n , d l a U S S B S ; K r t k i r a p o r t o H i t l e r z e " , m p s , 11 XI 1945; K w a t e r a G w n a 12 Grupy Armii, orodek przesucha: Preliminary Interrogation R e p o r t ( P I R ) , Giesing, Erwin, Oberstabarzt", 4 V I 1 9 4 5 ; Kwatera Gwna, United States Forces E u r o p e a n Theater, Military Intelligence Service C e n t e r : O l C o n s o l i d a t e d I n t e r r o g a t i o n R e p o r t ( C I R ) , n r 4 , 2 9 X I 1945: H i t l e r a s s e e n b y his Doctors". Guttlich H , list d o a u t o r a , 8 V I 1979. von H a s s e l b a c h H a n s k a r l , m p s z a w i e r a j c y t e k s t w y w i a d u , 2 7 i 2 8 X I I 1951 ( I n s t i t u t fur Z e i t g e s c h i c h t e , Z S - 2 4 2 ) ; H i t l e r j a k o z n a w c a c h a r a k t e r w l u d z k i c h " , m p s , 2 7 I X 1945 ( B u n d e s a r c h i v , K o b l e n z , KI. E r w . 4 1 1 - 4 1 3 ) ; W i e d z a o r a z z d o l n o c i u m y s o w e H i t l e r a " , m p s , 27 IX 1945 (ibidem.). Hassler R., Syndromparkinsonizmu w: Handbuch der Inneren Medi1 9 5 1 , p.

Laves Wolfgang, p i s e m n e owiadczenie zoone p o d przysig 8 X I 1 9 5 8 . Lorenz H e i n z , p r o t o k z p r z e s u c h a n i a , C o m b i n e d Scrvices D e t a iled I n t e r r o g a t i o n C e n t r , 3 0 X I 1945. Meyler L., Side Effects of Drugs, E l s e v i e r , zwaszcza, s. 121 d o t . U l t r a s e p t y l u . Moeschlin Sven, Klinik und Therapie der Vergiftungen, Thieme VerN e w York 1952, patrz

lag, S t u t t g a r t 1959, p a t r z z w a s z c z a s. 4 6 1 - 4 6 2 i 5 1 3 - 5 1 4 , doty c z c e s z o k u " k o k a i n o w e g o , j a k i e g o w e w r z e n i u 1944 r . d o z n a Hitler, oraz skutkw naduywania Pervitinu. M o l i e r K n u d , Pharmakologie, B a s e l 1958, p a t r z zwaszcza s. 368. Moreli T h e o , papiery osobiste i m e d y c z n e zmikrofilmowanc przez N a t i o n a l Archives, Washington D C , rolki 36 i n. m i k r o k o p i i o sygn.T-253; Listy p i s a n e z n i e w o l i o r a z p a p i e r y o s o b i s t e p r z e chowywane przez a d w o k a t a ony, dr. H e i n z a - L e b r e c h t a H e r r m a n n a , M o n a c h i u m ; Wywiad p r z e p r o w a d z o n y przez Tanie L o n g , N e w Y o r k T i m e s " , 2 2 V 1945; N e k r o l o g i w s p o m n i e n i e p o m i e r t n e w N e w Y o r k T i m e s " , 2 V I 1948; A r t y k u ( p o d p i sany: Dr T h e o M o r e l i , specjalista d e r m a t o l o g i urolog, Berlin) dotyczcy Lipojodinu, D e u t s c h e Medizinische Wochcns c h r i f t " , 2 6 I I I 1926; P i c i o s t r o n i c o w y m p s a n o n i m o w e g o a u t o r s t w a , z a t y t u o w a n y P r o f e s s o r M o r e l i " , w k o l e k c j i Willia m a P h i l l i p a , H o o v e r L i b r a r y , S t a n f o r d , K a l i f o r n i a , p o j . 1 ; Kwa-

zin, S p r i n g e r Yerlag, B e r l i n 1953.

300

Tajne d z i e n n i k i l e k a r z a H i t l e r a

Bibliografia

301 sulfanilamidw, Deutsche

t e r a G w n a , U n i t e d States Forces E u r o p c a n T h e a t e r , Military Intelligence Service C e n t e r : Ol C o n s o l i d a t e d I n t e r r o g a t i o n R e p o r t ( C I R ) , n r 2 , 1 5 X 1945: H i t l e r a s S e e n b y H i s D o ctors"; Ol Preliminary Interrogation Report ( P & R ) , nr 9, dr T h e o M o r e l i ; P r o t o k z p r z e s u c h a n i a , j a k i e m u 1 3 I X 1945 p o d d a M o r e l l a m a j o r H . R . T r c v o r - R o p e r , M I 6 ( p a p i e r y Trevora-Ropera). Moreli J o h a n n a , wywiad u d z i e l o n y 11 VI 1967 w H a m b u r g u d z i e n nikarzowi O t m a r o w i Katzowi; dosowny przekad w aktach dr. H e i n z a - L e b r e c h t a H e r r m a n n a , M o n a c h i u m ( p a t r z wyej); D z i e n n i k prywatny, 1936-1937, ibidem.

Yonkennel

J.,

Dziaanie

zastosowanie

M e d i z i n i s c h e W o c h e n s c h r i f t " , 2 8 I X 1942. Weber R i c h a r d , wywiad u d z i e l o n y d z i e n n i k a r z o w i O t m a r o w i K a t zowi 12 V I I 1967, d o s o w n y p r z e k a d w a k t a c h dr. H e i n z a - L e b r e c h t a H e r r m a n n a , M o n a c h i u m ( p a t r z wyej). Wiinsche M a x , d z i e n n i k aide-de-camp H i t l e r a , 1938 ( B u n d e s a r c h i v , K o b l e n z , sygn akt N S . 1 0 - 2 5 ) .

Mueller B e r t h o l d , Gerichrfiche Medizin, S p r i n g e r Verlag, Berlin 1953, zwaszcza s. 3 9 - 4 6 i 7 0 1 - 7 2 7 . Mulli K u r t , p i s e m n e o w i a d c z e n i e z o o n e p o d przysig 9 X I 1958. M i i n c h n e r Z e i t u n g " , 2 9 I X 1945, a r t y k u d o t . m i k r o s k o p u e l e k t r o nowego Morella. Rote List, wyd. z 1939 i 1949 r. ( p a t r z wyej: Gehes Codex) Riedel G i i n t h e r , p i s e m n e o w i a d c z e n i e z o o n e p o d przysig 3 X I I 1945. Schenck E r n s t - G u n t h e r , L e k i i t e o r i e m e d y c z n e s t o s o w a n e p r z e z dr. T h . M o r e l l a w o d n i e s i e n i u d o H i t l e r a " , o p i n i a s p o r z d z o n a specjalnie dla a u t o r a ksiki, lipiec 1969. Schittenhelm Alfred, Krytyka terapii hormonalnej, Deutsche Medi-

z i n i s h e W o c h e n s c h r i f t " , 2 I 1942; a u t o r o m a w i a t a m s k u t e c z no dziaania Testovironu, Cortironu i Progynonu. Schnfeld Walther, Sulfonamide und Penizilline, Ferdinand Enke

Verlag, S t u t t g a r t 1948, p a t r z zwaszcza s. 3 7 - 4 5 i 7 6 - 7 8 o d n o nie d o U l t r a s e p t y l u . Trevor-Roper H u g h R., Hitler: A New Light on a Dark Career, N e w York T i m e s " ( m a g a z y n ) , 1 7 I I I 1946.

Wilk p o w r a c a d o kryjwki Bez szwanku Jeli wszystko r u n i e . . . " Unicestwione nadzieje taczka

156 160 168 174 180 186 196 199 212 221 227 240

Spis treci
Osoby dramatu Wprowadzenie Zwizek T h e o d o r Moreli J a nigdy n i e c h o r o w a e m " Pacjent A' Wyrzutek Dwaj c h o r z y Terapia Imperium Morella B a r b a r o s s a " i pijawki Zapalenie mzgu Drugi elektrokardiogram B e z obawy, p o d a j m u t o c o t r z e b a " Zasuga Morella Forte Wgry L k p r z e d inwazj 5 9 16 28 34 43 55 61 75 85 90 105 113 122 128 138 146 151

Spisek lekarzy Zmiana kadrowa G a r d o , serce i inne przypadoci G u z e k piewaczy Ardeny Pacjent p o p a d w melancholi W niewoli Zacznik I Wyniki b a d a m e d y c z n y c h i analiz z lat 1940-1945 Zacznik II Leki aplikowane Hitlerowi przez Morella w i a t a c h 1941-1945 Bibliografia

249

283 296

Energopol-Trade-Poligrafia Sp. z o.o. 10-406 Olsztyn, ul. L u b e l s k a 46