Autor: Piotr M. Maachowski Tytu: Rok z demonami i anioami Wydanie: Pierwsze Rok: 2012 Wydawca: Operuj w Peru (www.operujewperu.bloog.

pl) E-book dostpny jest na licencji Creative Commons: Uznanie autorstwa Uycie niekomercyjne - Na tych samych warunkach 2.5 Polska co oznacza, e wolno go bezpatnie kopiowa, rozpowszechnia, odtwarza i wykonywa, ale nie wolno go uywa do celw komercyjnych. Wolno take tworzy na jego podstawie utwory zalene, ale nie wolno ich uywa do celw komercyjnych. Ponownie rozpowszechniany utwr (lub utwr zaleny) musi by udostpniany na podstawie takiej samej licencji (CC-BY-NCSA) i musi by oznaczony w sposb okrelony przez autora. Kontakt z autorem: malachowski@hotmail.com E-book zosta opublikowane w internecie w lutym 2012 roku dziki pomocy Kartki dla Brayana z Limy (www.kartkibrayanazlimy.blogspot.com) oraz pod patronatem Kochamy Peru (www.kochamyperu.pl).

Adamowi, Agacie, Agnieszce, Ani, Beacie, Boenie, Danucie, Edycie, Eli, Ewie, Hani, Januszowi, Joannie, Joli, Julii, Kasi, Krzysiowi, Leszkowi, Lilianie, Lucynie, Makowi, Magorzacie, Marcinowi, Marion, Marii, Mateuszowi, Michaowi, Mirkowi, Monice, Pawowi, Piotrowi, Romkowi, Sawkowi, Wiesawie i innym nie wymienionym z imienia rodakom rozsianym po wiecie jak anioy.

Wszystko, co uczynilicie jednemu z braci moich najmniejszych, mniecie uczynili.

Pismo wite (Mt 25,40)

Ziemi nie dziedziczymy po rodzicach, poyczamy j od dzieci.

Antoine de Saint-Exupry

Dossier zamiast wstpu Imi: Brayan Jess Nazwisko: Flores Ramos Data urodzenia: 28.10.2001 Miejsce urodzenia: Piura (miasto na pnocy Peru) Miejsce zamieszkania: slumsy Arenal Alto w Limie Znaki szczeglne: guchota, rozbrajajcy umiech Rok, w ktrym powinien pj do szkoy: 2007 Rok, w ktrym poszed do szkoy: 2011 Kiedy powinien zacz uczy si jzyka migowego: 2004 Kiedy zacz uczy si jzyka migowego: 2011 Ulubione zajcia: chodzenie do szkoy Ulubione zajcia pozaszkolne: odrabianie lekcji Ulubiona potrawa: tallarin verde (zielone spaghetti) Ulubiony napj: inca kola (peruwiaska oranada) Hobby: zbieranie modeli samochodw.

Pod koniec padziernika 2011 roku Brayan skoczy dziesi

Z ciemnoci do wiata
W 2011 roku rozdysponowaem pienidze nieznanych ludzi. W rnych walutach bya to rwnowarto ponad piciu tysicy zotych. Dokadnie 5273 zote. Tyle dostaem od osb, o ktrych z reguy wiem tylko tyle, e czytaj mojego bloga o Peru kraju, w ktrym mieszkam. Na dobr spraw, nie powinno si to zdarzy. Dawa pienidze obcej osobie, ktra na dodatek mieszka na drugim kocu wiata? To normalna reakcja. Ja bym tak zareagowa. Ale ludzie, ktrzy mnie nie znaj, zrobili co jeszcze. Zaufali. Zabrzmi patetycznie, ale byo to jedno z najpikniejszych dowiadcze w moim yciu. Nigdy wczeniej nie spotkaem si z czym takim. Do tej pory byo to raczej co innego. Nieufno. W sumie otrzymaem dwa dary. Zaufanie i pienidze. Co z nimi zrobiem? Wszystko wydaem na jednego czowieka. Guchoniemego Peruwiaczyka. Ma na imi Brayan.

lat. Urodziny obchodzi w dwch miejscach. Najpierw w szkole. To El Colegio Cristiano Efata prowadzona w Limie przez peruwiasko-amerykaskie stowarzyszenie placwka owiatowa dla niesyszcych dzieci. A potem w domu zrobionej ze starych desek i kartonw jednej izby w slumsach na przedmieciach dziesiciomilionowej metropolii. Dom Brayana jest ciasny, stary i nie ma okien. Ale jest bezcenny, bo ma domownikw. To trzy kobiety: Rosa, mama Brayana sprzta mieszkania. Sze dni w tygodniu. Dziewi godzin dziennie. Czasami krcej. Zaley od tego, jak z zamwieniami stoi jej szefowa. Jeli dobrze, zarabia rwnowarto 230 zotych miesicznie. Alejandrina, recyklingiem. babcia Tak to Brayana si zajmuje nazywa. si W

adnie

rzeczywistoci to zbieranie mieci, ktre mona

sprzeda. Babcia jest w tym dobra. Zbiera puszki i plastykowe butelki. Zarabia 35 zotych miesicznie. Cinthia, siostra Brayana jest o siedem lat starsza od brata. Uczy si w darmowej, pastwowej szkole, ale w kad niedziel idzie do pracy. Pomaga sprzedawa buty na targowisku. Od smej rano do dziesitej wieczr. Zarabia dziewi zotych dziennie, czyli okoo 36 zotych miesicznie. Do tego alimenty, ktre paci tata. Kiedy Brayan urodzi si, jego ojciec odszed i zaoy now rodzin. Jeli go przydusi, raz w miesicu daje tej poprzedniej 160 zotych. Miesiczny dochd w tej czteroosobowej rodzinie wynosi wic w najlepszym przypadku i w przeliczeniu na polsk walut okoo 460 zotych. Koszty ycia w Peru s nisze ni w Polsce, ale cztery osoby w aden sposb nie mog godnie y za tak kwot. Nie ma takiej moliwoci. Nie ma te szans, by z tych pienidzy rodzina chopca moga opaci jego nauk w specjalistycznej szkole. Gdyby to

zrobia, na ycie zostaoby jej okoo stu zotych. Nie wystarczyoby nawet na jedzenie. Dlatego wczeniej, zanim go poznaem, Brayan nigdy do szkoy nie poszed. Co robi? By. Istnia w swoim wiecie ciszy. Ale kiedy go spotkaem, a nieznani ludzie zaufali mi, sielanka skoczya si. Dziki Czytelnikom polskiego bloga o Peru may

Peruwiaczyk poszed do szkoy. To przede wszystkim na to wydaem ich pienidze. Na prost, ale niezwyk rzecz, ktra zacza przywraca go do normalnoci. To o tym jest ta ksika. Skada si z tego, co w cigu roku wydarzyo si z Brayanem i co opisaem na swoim blogu. Jej autorem jest zatem samo ycie. Zatytuowaem j Rok z demonami i anioami. Tak byo. Kady z 365 dni by walk, ktr stoczyy te dwie siy. Nadal j tocz. Walka nie skoczya si. Zwtpienie, strach, zmczenie, rozczarowanie, poczucie bezcelowoci i wszystkie inne demony maj si dobrze. Ale anioy jeszcze

lepiej. Rado, duma, braterstwo, odpowiedzialno, mio i wszystkie inne zamysy Boga s silniejsze. Ta gra potrafi by emocjonujca, ale ostatecznie jasno zawsze wygrywa nad ciemnoci. Rok 2012 bdzie drugim w szkolnej karierze Brayana i pierwszym, w ktrym jego rodzina wemie na siebie cz finansowej odpowiedzialnoci za chopca. Stopniowo, krok po kroku, by nie rzuca si z motyk na soce. Plan, o ktrym w szczegach pisz na kocu tej ksiki, polega na tym, by od 2015 roku jego najblisi opacali w caoci czesne, przybory szkolne, bilety autobusowe i wszystko inne, co zwizane jest z obecnoci dziecka w szkole. Do tego czasu mogliby liczy na wsparcie innych. Trzy lata na zupen normalno. Czy przy polskiej pomocy rodzina w slumsach w Peru moe tego dokona? Myl, e nie. Jest w stanie osign to szybciej. Powodw tej wiary jest wiele, ale jeden wydaje si najwaniejszy. To rnica. Rodzina Brayana ju wie, kim by on kiedy, a kim jest teraz.

Ty, Czytelniku, moesz przekona si o tym po dotarciu do koca tej elektronicznej ksiki. Przeczytaj j. Zobacz, co stao si z maym Peruwiaczykiem, ktry ukrad serca duym Polakom. Moesz te przyczy si. Fundusz pomocy dla Brayana jest otwarty. Ma form kartek. Na urodziny, na lub, na wita, bez okazji. Chodzi o rcznie wykonane kartki, ktre mona naby wspierajc w ten sposb peruwiask rodzin w wychowaniu i edukacji niesyszcego dziecka. Wszystkie zebrane w ten sposb rodki trafi na ten cel. Pisz o tym dokadnie w ostatniej czci tej ksiki. Zostaje zaprosi do lektury. Ale przedtem jedna proba. O modlitw. Za Brayana i jego najbliszych. Albo o mylenie o nich. W gruncie rzeczy to jedno i to samo. Modlitwy i myli s jak anioy. Nie tylko istniej, ale maj moc.

1 O dwch takich, co ukradli rower

Tam, dokd zabra mnie guchoniemy Peruwiaczyk, nigdy nie wybrabym si sam. Poza tym odmwibym, gdyby wdrwk zaproponowa kto z dorosych. Uznabym, e ma nierwno pod sufitem.
Spotkaem si z Brayanem. W jego rodzinnych slumsach na wzgrzu Arenal Alto w Limie. Wspinaem si, niemal ukradkiem, w stron domu, w ktrym mieszka, ale to on mnie zaskoczy. Wyszed z budynku, w ktrym trway zajcia plastyczne dla dzieci, podszed do mnie z szeroko otwartymi oczami i pocign za rk. Zobaczyem go pierwszy raz w yciu. On mnie te. Ale kiedy przywitalimy si, wydawao si, jakbymy znali si od dawna. Brayan nie tylko nie syszy, nie mwi, nie czyta i nie pisze, Mam o Brayanie ze wieci. Chopak nie sucha. Nie chodzi o to, e nie syszy. On po prostu nie sucha. Nikogo. ale take nie wie, co jest dobre, a co ze. Nikt mu tego nie wytumaczy. Robi to, co chce. Nie robi tego, czego nie chce. Kiedy do niego dotarem, nie chcia malowa z innymi dziemi ze slumsw. Zainteresoway go moje rzeczy: aparat fotograficzny i okulary. Umiechn si od ucha do ucha, kiedy trafiy na chwil do jego rk. Nie dao rady odmwi.

By moe nie wiedzia jak. Ale moliwe, e si myl. Po tym, co spotkao mnie w czasie kilku godzin, ktre spdziem z Brayanem, jestem niemal pewny, e chopiec kapuje wszystko. Jest jednak bardzo sprytny. Z zaj plastycznych zacign mnie na warsztaty taca. Kilka piaszczystych przecznic dalej. Mylaem, e chce mi pokaza jak taczy. Ale nie. Chopak nie chcia ani taczy, ani patrze jak tacz inne dzieci. Chcia buchn rower. I zrobi to. A potem wmanewrowa mnie w t kradzie.

Kiedy myl o tym teraz, nie mam nic na swoj obron. Byem po prostu za mikki. W odpowiednim momencie naleao krzykn na Brayana, czy poszturcha nim i przywoa go do porzdku. Stao si jednak tak, e to on mn pokierowa. Zabra w dug podr. Guchoniemy Peruwiaczyk dzieciakw. Szlimy to pchajc, to dwigajc na zmian kradziony rowerek. Cay czas towarzyszy nam pies. Tam, dokd zabra mnie Brayan, nigdy nie wybrabym si sam. Poza tym odmwibym, gdyby podobn wdrwk zaproponowa kto z dorosych. Tak, odmwibym grzecznie, a w duchu uznabym, e ma niepoukadane pod sufitem. Wdrapalimy si na najwyszy punkt w slumsach. Nie zrobiem tego do tej pory sam, bo baem si, e nie tylko oberw od tubylcw, ale przy okazji z tej gry spadn. W drodze przypuszczaem, e Brayan chce mi pokaza jakie specjalne miejsce. Moe dziecic kryjwk? Skadnic kradzionych rowerkw? Ale nie. Jemu chodzio o wszystko. i zakochany w Peru Polak. Dwjka

O cae slumsy. Wcign mnie na sam gr, ebym je zobaczy w caoci. Chcia si nimi pochwali. Wracajc zabdzilimy. Z naszej trjki tylko pies wiedzia jak wrci. Wid lepy kulawego... Zakoczyo si jednak szczliwie. Po drodze zostalimy nakarmieni i napojeni przez zupenie obcych ludzi. Mieszkacy najbardziej niebezpiecznej czci dzielnicy biedy wycignli do nas rce. W jednej z nich by nawet skrzany kapelusz dla mnie. wietnie chroni przed socem. Na dole oddalimy rowerek wacicielowi. Trzyletniemu dziecku. Przed domem Brayana czekaa jego babcia. Bardzo mia, pena ciepa kobieta. Rozstaem si z nimi z dziwn wiar, e pewnego dnia chopak zacznie sysze. Plan jest przecie taki, eby wyposay jego uszy w aparaty suchowe. Wierz, e jest to moliwe. Wierz, bo chopak powinien sysze. Choby dlatego, eby dowiedzia si jaki z niego urwis.

2 Przeprowadzka na wyszy poziom

Czy aby na pewno nie spadnie dopytywaem takswkarza patrzc na dach auta, do ktrego przywizalimy ko dla Brayana. Spokojnie, nie spadnie odpar kierowca. W Peru to zabronione.
Tak powiedzia specjalista od transportu. I sowa dotrzyma. Zakaz to zakaz i ko nie spado. Zakazane nie jest natomiast psucie si rozrusznika. Pad akurat wtedy, gdy wszystkie elementy ka byy ju na dachu, obwizane sznurkiem i gotowe do drogi. C, wysiadka z samochodu, klapki do torby i pchanie na bosaka grata a zaskoczy. Zaskoczy. Na dole ko jest szersze spokojnie zmieszcz si na nim Pitrowe ko dla Brayana i jego rodziny jest nowe. Cenowa rnica midzy nim, a uywanym bya niewielka, wic nawet si nie zastanawiaem. Kupiem te dwa nowiukie, ortopedyczne materace. dwie osoby. W sam raz dla mamy i babci Brayana. Gra troszeczk wsza. Brayan pewnie zorganizuje wszystko tak, by spa na pitrze. Bez problemu wypi si tam zarwno on, jak i jego siostra. Wszystko znalazem w sklepie meblowym przy ulicy znanej jako Pista Nueva. Od niedawna ma ona swojsko brzmic nazw: Avenida Juan Pablo II.

Po co w ogle to ko? Przecie nie ma nic wsplnego ze suchem. Prawda, ale bez niego przeprowadzka chopca do innego ycia nie mogaby si rozpocz. Od ka trzeba byo zacz, bo chopak oraz jego mama, babcia i siostra pi na starym materacu pooonym na goej ziemi. A waciwie piasku. To przez ten piasek takswka z kiem na dachu nie wjechaa pod dom. Wszystko trzeba byo wnie na plecach. Pomogli w tym moi peruwiascy znajomi. Na miejscu zabralimy si do roboty w dobrze znanym systemie: dwch pracuje, reszta si przyglda. Zmusiy nas do tego warunki. Dom Brayana to jedna izba o wymiarach cztery metry na cztery metry. Nie byo w niej miejsca na wiksz ilo rk do pracy. Najpierw wynielimy stare posanie, chocia niewiele brakowao, a wyszoby same. Po podniesieniu materaca rozbiegy si spod niego na wszystkie strony wiata gigantyczne insekty.

Sam monta ka przebieg ju bez niespodzianek i po godzinie umiechnity Brayan wyldowa na piterku. Pod nieobecno mamy, babci i siostry, ktre byy w pracy, odbioru dokonaa opiekujca si nim ciocia chopca. Pooya si na parterze, obracajc si tyem do nas, eby sprawdzi, czy jest wygodnie. Stojc z boku zauwayem, e przy okazji zrobia co innego. Ukradkiem otara zy. Teraz przysza kolej na mnie. Wycignem z torby marker i napisaem nim na froncie ka kilka sw po hiszpasku: Niech Bg i anioek Cyryl opiekuj si nami. Jaki anioek dopytywali wszyscy, a najbardziej ciocia Brayana. Opowiedziaem. Histori polskiej rodziny, ktra przyjechaa do Peru z chorym na raka synem Cyrylem. W dawnym kraju Inkw mia wrci do zdrowia. Nie udao si. Ostatnie Boe Narodzenie byo pierwszym bez niego. Rodzina Cyryla wspara finansowo zakup ka dla Brayana. To przyspieszyo ca t operacj. Miaa jaki dziwny,

duchowy podtekst, bo wedug mamy zmarego Polaka w jego yciu take pojawia si kiedy sprawa z pitrowym kiem. Znajduj w tym wszystkim tak wiele zbienych faktw, e nie sposb nie odnie wraenia, e Cyryl nadal jest z nami napisaa w licie do mnie. Ja takiego wraenia nie odniosem. Po prostu nie czuem, aby jej zmary syn by na Arenal Alto. Ale stojc tam wiedziaem, e nic nie jest w stanie zabi tego, kim jestemy. Mioci w ludzkich postaciach. mier, cho okrutna, absolutnie nie jest w tym przeszkod.

3 Guchy jak pie, czyli czas i do szkoy

Guchota Brayana jest bardzo gboka. Tak bardzo, e moe usysze jedynie samolot odrzutowy lub pracujcy w pobliu mot pneumatyczny. Nie s to informacje a tak ze. Mona przecie co jaki czas zabiera go na lotnisko lub budow, eby posucha jak pikny jest wiat, ktry sysz ludzie zdrowi.
To oczywicie ironia. Ironia z losu. Mylaem, e bdzie dla Brayana askawszy. Sytuacja chopca nie poprawi si, gdy dostanie aparaty suchowe. Mog one co najwyej spowodowa, e usyszy kilka dodatkowych dwikw: klakson samochodu, czy trzask tuczonego szka. Ale nawet wtedy nie bd to dwiki, ktre znane s syszcym. Bd to raczej wibracje, ktre dziki aparatom chopiec odczuje.

Nie ma pewnoci, czy Brayan chciaby je odczuwa. Mog by dla niego bolesne i zupenie nie pasowa do wiata, w ktrym yje teraz. Lekarze tak wanie przewiduj. Dodaj, e jeli Brayanowi aparaty nie spodobaj si, jeli uzna, e nie s mu one do niczego potrzebne, cignie je i wyrzuci. Nie majc pojcia o ich wartoci.

C, trzeba to powiedzie otwarcie cay mj misterny plan wyleczenia Brayana z guchoty wanie szlag trafi. Powinienem odda pienidze pomylaem po diagnozie specjalistw. Musz odda kad zotwk, ktr przekazano do tej pory na jego leczenie. Tak bdzie uczciwie. Ale nastpnego dnia pomylaem, e ycie nie jest uczciwe. Dlatego nie oddam tych pienidzy.

Zrobi z nimi to, do czego zmierzao kilku Czytelnikw w listach do mnie. Przeznacz je na terapi i nauczenie Brayana jzyka migowego. Nie miaem zielonego pojcia na czym ta nauka i terapia miaaby polega. Nie wiedziaem nawet jak si do tego zabra. Przede wszystkim dlatego, e chopca nie mona nauczy niczego. On yje w swoim wiecie. Dokadnie na takiej samej zasadzie jak w swoim wiecie yje pies, czy kot. Wiem, e mamy do czynienia z czowiekiem, ale porwnanie to jest jak najbardziej trafne. ycie Brayana przypomina ycie maego zwierzcia, o ktrym wiadomo, e nie rozumie tego, co si do niego mwi. Ale najgorsze, e jzyk migowy w mojej wiadomoci oznacza porak. Przyznanie si, e chopiec, mimo marze moich i innych ludzi, nigdy nie usyszy adnego sowa. Ani te adnego nie wypowie. Mniej wicej w takim nastroju zobaczyem krtki film. Na ekranie swojego komputera pokazaa mi go nauczycielka

jzyka migowego ze stowarzyszenia Unin Bblica del Per w Limie. Bohaterem filmu by Alejandro jedenastoletni chopiec, ktry podobnie jak Brayan nie syszy. Ale mwi. Posuguje si jzykiem migowym tak sprawnie, e gdy profesor Marita tumaczya mi go na hiszpaski, miaem wraenie, e to on, Alejandro, a nie ona, ze mn rozmawia. Guchoniemy Alejandro opowiada z umiechem o swoich marzeniach. O tym, e chciaby skoczy studia, a potem pracowa w policji kryminalnej. To najnormalniej w wiecie moe mu si uda dodaa na kocu tumaczka. To jednak nie koniec filmu by najwaniejszy. Najwaniejszy by jego pocztek. Siga dwa lata wstecz. Alejandro by wtedy dokadnie taki, jaki Brayan jest dzi. Przypomina zwierztko. Po filmie profesor sprowadzia mnie do rzeczywistoci. Zobaczyem w niej guche dzieci, podopiecznych Unin Bblica del Per, ktre mwi migajc.

Mwi wszystko. Wyraaj siebie dokadnie tak, jak robi to na przykad ja. Staem oniemiay. Ale po chwili byem ju pewny. Brayan pjdzie do szkoy.

4 Jak zostaem pedofilem

Brayan poszed do szkoy. Na wakacyjne zajcia. Jest problem. Nie chce z niej wyj.
Wakacyjne zajcia prowadzi Unin Bblica del Per stowarzyszenie, ktre od prawie trzydziestu lat zajmuje si w Limie niesyszcymi dziemi. To na dzi najlepsze, bo jedyne moliwe miejsce na rozpoczcie nauki. Znajduje si bardzo daleko od domu Brayana. Jeszcze niedawno chopiec spa do ktrej chcia. Teraz musi wsta o wp do smej. Po niadaniu schodzi w towarzystwie mamy lub siostry na przystanek koo targowiska San Francisco. Tam si spotykamy. apiemy mikrobus i po niecaej godzinie przesiadamy si do duego, brzowo-czerwonego autobusu i jedziemy kolejne czterdzieci Brasil minut. z Wysiadamy na Dopiero po jakim czasie owiecio mnie, e pewnie tak wygldaj pedofilskie sytuacje. Biay facet wabicy zabawkami niewiadome, tutejsze dziecko. skrzyowaniu Avenida Avenida Republica Dominicana w dzielnicy Pueblo Libre. Stamtd pi minut spacerkiem i jestemy na miejscu. W drodze do szkoy podchodz do mnie obcy ludzie. Pytaj kim jestem i dlaczego trzymam za rk peruwiaskiego chopca?

Pasuj do tego obrazu idealnie. Ale nie mam zamiaru z nim walczy. Ja po prostu robi swoje. Odprowadzam Brayana do szkoy. Ludzie pytaj o szczegy. Na przykad kogo znam w okolicach slumsw, w ktrych mieszka Brayan. Odpowiadam dokadnie i spokojnie. Nie mam nic przeciwko temu, e pytaj. I e myl tak, jak myl. S zaniepokojeni. Dmuchaj na zimne. To dobrze o nich wiadczy.

Rozmawiam te z rodzin chopca. Wystarczajco duo, by obrci w py kolejny peruwiaski mit o gringo. Mit ten mwi o tym, e gringo ma pienidze, ktre nale si biednemu Peruwiaczykowi. Istnieje te baniowa wersja tego mitu. O tym, e w krajach, w ktrych mieszkaj biali, pienidze spadaj z nieba. Mama i siostra chopca spuciy gowy, co by znaczyo, e dotaro. Pienidze Brayanowi nie nale si. Tylko s darem od dobrych ludzi. I nie apie si ich do miski zamiast deszczu, tylko ciko na nie pracuje. Mora tej historii by taki, e dobrzy ludzie, ktrzy podjli wysiek, by da Brayanowi szans na inne ycie, chc widzie efekty. A bd one, gdy wysiek podejmie te rodzina chopca. Gdy nie podejmie, pika bdzie krtka. Poegnanie. Biedy w Peru wszak dostatek. Nie ma obowizku pomagania wanie temu chopcu. Poza tym ustalilimy grafik odprowadzania go do szkoy. S na nim obie kobiety, jest ciocia, s wolontariusze, ktrzy pomog w nagych przypadkach.

Na grafiku nie ma natomiast mnie. Ja nie jestem od tego, by cigle trzyma Brayana za rk. Ale gdy bdzie trzeba, pomog. Co dziao si z nim w szkole do tej pory? Kiedy po raz pierwszy straci z oczu osoby, ktre zna, rzuci si na ziemi i zacz wierzga nogami. Ale nauczycielka Brayana to specjalistka. W mig opanowaa sytuacj. Tak skutecznie, e kiedy teraz przychodzimy po maego Peruwiaczyka, ten nie chce wraca do domu. Trzeba go wyciga si z paszczy lwa, ktrej tak si ba. Bardzo zdolny, lubi kontrolowa sytuacj, wietnie wsppracuje w grupie to pierwsza opinia specjalistw z Unin Bblica del Per o nowym uczniu. Brzmi obiecujco. Ale ta szkoa to tylko zabawa. Zobaczymy co bdzie dalej.

5 Prezenty, ktre mieszaj w gowie

W Peru kocz si letnie wakacje. Nie syszaem, aby z tej okazji dzieci dostaway prezenty. Ale Brayan guchoniemy analfabeta ze slumsw w Limie to szczciarz. Dosta dwa podarunki. Rower i wiersz.
Autorem wiersza jest Ewa ak z odzi, ktra wydaa tomik Szeptem obok (Wydawnictwo Astra, d 2010):

Nie dasz mi szansy usyszenia jak wyraasz siebie w zdaniach adnie budowanych... Jak recytujesz utwory poetw przez siebie wielbionych... Jak piewasz razem z radiem proste piosenki o yciu... I nie odpowiesz mi szarmancko, e niestety nie znasz melodii Szopena, Mozarta i wdzicznego Vivaldiego... Wiem te, e nie usyszysz smutku w moich krokach

Nie-zgoda na cisz i melancholijnym chodzeniu od okna do okna... Zaklty w swej ciszy nie syszysz jak yje ycie - nisz sen w milczeniu... Nie wiesz, e cakiem banalnie zachwyci si mona powtarzalnoci rytuau z udziaem czajnika i gwizdka. Ty umiechasz si do sobie znanych gosw i e nad twoim niebem psalm mioci piewa mewa - cho niesprawiedliwoci jest, e nie znasz pikna swego miechu. mieszka... Nie zachwycisz si piknem krokw bdcych powrotem... i nie posyszysz w gardle zawych sw wzruszenia... Nie wiesz, e melodia deszczu rzsistego zaczarowaa haas wiata na cae pi minut,

Mijasz ludzi, lecz pochaniasz ich tylko fragmentarycznie... Nie odwracasz gowy zamaszycie, gdy krok od ciebie pada twoje adne imi... Nie zatrzymujesz si rwnie wtedy, gdy kto prosi ci o nag pomoc... Lecz zwyczajnie kroczysz dalej tak, jakby wiat obok ciebie by tylko guchym telefonem.

I twoja cisza tknita sercem Boga ni swj sen bez koca... * * * Mona wierzy lub nie, ale wiersz opowiada dokadnie o tym, o czym chciaem opowiedzie, gdy dowiedziaem si, e stopie guchoty Brayana uniemoliwia jego wyleczenie. Nie opowiedziaem jednak, tylko zdusiem w sobie jako rzecz, ktra czasem si w czowieku pojawia, ale ktra nie ma wpywu na rzeczywisto. Rzeczywisto jest taka: prawda o Brayanie moe sprawi, e poczujemy si kim wicej, ni tylko ludmi uwikanymi w codzienne sprawy. Moe spowodowa, e w tych codziennych, prostych sprawach, ujawniona zostanie

nadzwyczajna moc serc. Nie zmieni to jednak faktu, e Brayan nigdy nie bdzie sysza. Wiersz Ewy jest peen uczu, ktrych nie wypowiedziaem. Nie wstydz si do nich przyzna. A to dlatego, e cho jestem czowiekiem prostym, jestem take wraliwy. Dokadnie przez t wraliwo buntowaem si w milczeniu, gdy dowiedziaem si w jakim stanie jest such maego

Peruwiaczyka i co to oznacza na przyszo. Podobny bunt czuj w wierszu Ewy. Nie mog przetumaczy go Brayanowi. Moe kiedy zrobi to w jzyku migowym. Drugi prezent dla Brayana take pochodzi z serca. Dodatkowo ma koa, kierownic i hamulce. To rower. Kupia go Ewa ukasiska z Biaegostoku. To pierwszy rower w yciu Brayana. Pierwszy, ktrego nie ukrad. Cieszy si jak... dziecko. Ale na drugi dzie paka. Nie wyrobi na zakrcie i wyrn gow w kamienie. Lekarz zaoy mu cztery szwy na gowie. Ewa bdzie pewnie smutna, gdy o tym przeczyta. A inni mog zapyta, po co byo guchoniememu chopakowi kupowa rower, skoro nie potrafi na nim jedzi? Tyle tylko, e ani ten smutek, ani sarkazm, nie maj w tej chwili znaczenia. Chopiec spad z roweru w konkretnym celu. Gdy go wrczaem w imieniu Ewy, tumaczyem mamie, babci i siostrze, e jest nie tylko pikny, ale take niebezpieczny. Nie posuchay. Teraz ju wiedz. Nauczyy si na swoim bdzie. Brayan zreszt te. Niedugo chopiec idzie do szkoy z prawdziwego zdarzenia. Nie usyszy w niej dzwonkw, ale dowie si wicej o wiecie. Na przykad o tym, e na zakrtach trzeba zwalnia. Dowie si te wicej o sobie. Bdzie to skok na gbok wod. Brayan, cho z pozszywan gow, jest na to gotowy.

6 Ra bez kolcw i wolny strzelec

Szybko, jedziemy krzyknem do Brayana. Cho guchy, w mig poj o co chodzi i mao nie zgubi swych adidaskw wskakujc do takswki. Popiech by wskazany. Chopca chciaa zobaczy dyrekcja szkoy, w ktrej Peruwiaczyk zacznie wkrtce prawdziw nauk.
To Colegio Cristiano Efata szkoa dla guchoniemych dzieci w dzielnicy Villa El Salvador. Jest jedyn tego typu placwk w poudniowej czci Limy. Inne biorc pod uwag wszechobecne korki dziesiciomilionowej metropolii s od domu Brayana tak odlege jak mniej wicej Krakw od Warszawy. Oprcz mnie i Brayana na dywaniku u pani dyrektor stawia si jego mama. Na wstpie dostaa bur za to, e zaniedbaa edukacj syna.

W marcu, kiedy w Peru rozpoczyna si rok szkolny, chopak powinien pj do co najmniej czwartej klasy szkoy podstawowej. Do tej pory nie by jeszcze w trzech poprzednich. Milczaem, ale w duchu trzymaem stron rodzica. Fakt, pani Rosa, czyli Ra, nie podja adnego wysiku w sprawie edukacji syna. Kiedy nie przyjli go do normalnej, darmowej szkoy, uznaa, e tak musi by. O innej szkole nie

pomylaa. Nie miaa i nadal nie ma pienidzy, by posa do niej Brayana. Trzymaem jednak jej stron, bo wydaje mi si, e j zrozumiaem. Moe to bd, ale przyjmuj, e niemoc, ktra j ogarna kiedy i ktra zamienia si z czasem w codzienno, jest uzasadniona. Patrzyem po prostu na kobiet, ktra poddaa si. Zgubia gdzie kolce, ktrymi niekiedy trzeba pok siebie, by si ockn. Chyba kady tak ma. Ja mam. Przeywam chwile, w ktrych wiem, e powinienem co zrobi. Ale nie robi tego. Zaniedbanie ze strony pani Ry, bez wzgldu na to jak i czy w ogle je ocenia, skoczyo si tym, e mamy prawie dziesicioletniego delikwenta, ktry nie mwi, nie syszy, nie zna jzyka migowego, nie zna abecada, nie potrafi pisa, nie umie liczy i nie wiadomo za bardzo co z nim zrobi. Jednym zdaniem nie nadaje si do niczego. Ale tylko pozornie, bo Brayan to bardzo inteligentny czowiek. Dyrekcja szkoy jeszcze tego nie wie. Zgodzia si jednak go przyj.

Brayan nie bdzie oceniany. Taki wolny strzelec, ale ze wszystkimi obowizkami, ktrych wolni strzelcy nie maj. Wszystko po to, by jak najszybciej nauczy si jzyka migowego. Pozostae zalegoci nadrobi pniej. Obowizek ten spocznie take na mamie, babci i siostrze Brayana. Kobiety musz nauczy si tego jzyka. Bez tego proces edukacji chopca bdzie niepeny, bo pozbawiony wsparcia i zrozumienia najbliszych. To drugi powd mojego milczenia na dywaniku dyrektor szkoy. Chodzi o to, eby w pani Ry wywoa potrzeb wikszego wysiku. Do tej pory podjem go ja, bo o tym wszystkim napisaem. Wysiek podjli Czytelnicy, bo wsparli chopca, nie tylko finansowo. Teraz przyszed czas, by wysiek podja mama Brayana. Bdzie bolao. A jake! Chopca trzeba bdzie codziennie odprowadza do szkoy. Trzeba bdzie z nim bardzo wczenie wstawa. Trzeba bdzie odrabia z nim lekcje.

Wreszcie trzeba bdzie z nim rozmawia. W zupenie nowym jzyku. Wierz, e mama Brayana jest tego wiadoma. Mam te nieodparte wraenie, e mimo niepewnoci tego, co bdzie dalej, mona zamkn oczy, wzi gboki oddech i umiechn si. Tak jak umiechamy si do zwykych spraw, ktrych jestemy wiadkami na tym wiecie.

7 Midzy galaktyk a dungl

Brayan po raz pierwszy w yciu stawi si na uroczysto rozpoczcia roku szkolnego. Nie wytrwa do koca. Odwrci si na picie i wyszed. Do swojego wiata.

Pierwszy marca to dla dzieci w Peru taki sam dzie jak pierwszy wrzenia w Polsce. Tegoroczny powinien by kolejnym w yciu Brayana. Ale by debiutem. Przez to chopak zdzicza. Nie mam co do tego adnych wtpliwoci. Mam natomiast obawy. Wydawao mi si, e wysanie go do szkoy to jedyny sposb, by mg si rozwija. Teraz nie wiem, czy by to dobry pomys. Kiedy byem maym chopcem, nudziy mnie apele. Zwaszcza te pierwszego wrzenia. Pewnie nie tylko mnie. Wczoraj w szkole dla guchoniemych dzieci te by taki apel. Przemawiaa dyrektorka, prezentowali si nauczyciele. A uczniowie przygldali si temu wszystkiemu. W wielu oczach, zwaszcza chopakw, zobaczyem znudzenie. wiat ucznia nie zmieni si wic tak bardzo od czasw mojego dziecistwa. Jednak i dawniej, i teraz wszyscy trwali na posterunku w swych galowych strojach. Byo wprowadzenie sztandaru. By te hymn narodowy Peru, ktrego suchaem z oczami jak pi soli, bo nie wiedziaem, e guchonieme dzieci potrafi piewa w jzyku migowym.

Jak trzeba byo, staway na baczno. Kiedy mona byo, siaday w awkach. Normalne reakcje, o ktrych nawet nie ma sensu pisa. Gdyby nie jedna osoba. Brayan. Nie mog powiedzie, e wszystko to zlekceway. Tak nie byo, bo on nawet nie ma pojcia, czego by uczestnikiem. Przyjecha w wieo upranej biaej koszulce i szkolnych spodniach. Nie upyn kwadrans, a wszystko byo jak psu z garda wycignite. Tarza si w milczeniu po pododze. Najduszy okres, w ktrym by w stanie skupi swoj uwag na wydarzeniach wok, nie trwa duej ni minut. Przygldaem si temu cierpliwie odkrywajc w pewnej chwili, e oto jestem wiadkiem dwch wydarze. Pierwsze to rozpoczcie roku szkolnego. Drugie to wyrwanie Brayana z miejsca, ktre zna i umieszczenie go tam, gdzie czuje si obco. Wyczuem to w nim. To nie byo trudne. Wyczuem te dystans, ktry nagle stworzy midzy sob, a mn. Pewnie przez ten dystans udao mi si dostrzec jeszcze wicej. wiat, w ktrym zamknita jest jego dusza. Widziaem to wszystko. Widziaem te, co dziao si z pani Ros. Najpierw byy to zy wzruszenia, e jej syn poszed w kocu do szkoy. A potem zawstydzenie, e zachowywa si tak, jak zachowywa. Dostrzegem te co, o czym wiedziaem od dawna, ale nie przypuszczaem, e jest tak wielkie. Mio Brayana do mamy. I mamy do Brayana. To dziaa w obie strony. Magicznie. Jeli miabym znale sens caego tego apelu, wskazabym na to. Na uczucie matki i syna, ktre objawia si tak naturalnie, e a piknie.

Oczywicie nie wytrwa do koca apelu. Obrci si na picie i wyszed. Na zewntrz wypatrzy zaparkowan motorow trjkowk, do ktrej wsiad i prawie j uruchomi. Potem pobieg do gospodarczej czci szkoy. Do zwierzt. Spdzi z nimi p godziny. Najbardziej spodoba mu si ko. Jeli dobrze zrozumiaem gesty Brayana, widzia go pierwszy raz w yciu.

Na koniec pooy si na ziemi, wycign swoje resoraki i zupenie odjecha z rzeczywistoci. Siedziaem obok niego na schodach. Dawno nie byem taki smutny. Byem smutny, bo oprcz tego wszystkiego Brayan nie umie korzysta z toalety. Nie mia gdzie si tego nauczy, bo w jego domu jej nie ma. Zaatwia si wic tam, gdzie mu si zachce. Nie wie co to jest zeszyt. Nie ma pojcia jak wane s ksiki. Jeli widzi fajn rzecz u kogo, wyrywa j bez pytania. Nie analizuje niebezpieczestwa. W szkole wszed na balkon i chcia przej na drug stron barierki. Zapaem go w ostatniej chwili. Brayan jest zamknity w swoim wiecie. A mojej gowie kry masa pyta. Czy w ogle chce z niego wyj? Co bdzie na lekcjach? Co musiaoby si sta, eby opuci sw odleg galaktyk i skupi si na zajciach z innymi dziemi?

To ju nie bd wakacyjne gry i zabaw. Tylko nauka. Odrabianie lekcji, systematyczno, punktualno, odpowiedzialno. Nie mam zielonego pojcia co bdzie z Brayanem. Moe bdzie dobrze. Bardzo bym chcia. Ale o ile pamitam, Tarzan ostatecznie wrci do dungli.

8 Podr Wdrowca do witu

Dyrektorka szkoy, do ktrej poszed Brayan, jest przeraona. Nauczyciele wpadli w popoch. Czyli dobrze si dzieje, bo to znaczy, e chopak nie straci kontroli nad sytuacj.

Umwmy si, e poprzedniej notki o smutku nie byo. Albo e by, ale zamieni si w co miesznego. Naprawd tak byo. To, co wyczynia Brayan na lekcjach pierwszego dnia, to nic innego, tylko wielkie jaja. Zacz trzeba jednak od spraw powanych. Szkoa, do ktrej chodzi Brayan, to specjalici w nauczaniu guchych dzieci. W dwch sowach: czapki z gw. Nic innego nie przychodzi na myl, gdy patrzy si na to, jak uczniowie z Efaty migaj rczkami i umiechaj si przy tym, jakby byy w czepku urodzone. To zasuga nauczycieli. Tyle tylko, e do tej pory mieli pod opiek dzieci uoone i wychowane. Teraz maj Brayana, ktry ukada wszystko tak, jak chce i wychowa si z psami. Uwielbia je. Poza tym jest ich przywdc. Kiedy odwiedzam Brayana w jego slumsach, niemal zawsze otacza go sfora czworonogw. Suchaj go. A gdy nie suchaj, w jednej chwili przywouje je do porzdku. Gestem, wzrokiem, skomleniem, kamieniem. Czasem chodzi czworaka. z nimi na

Taki oto ucze pojawi si w spokojnej, zacisznej i niczego nie spodziewajcej si szkole. Ale jako nie zbiera mi si na wyrazy wspczucia. Chocia moe powinno. Po pierwszych lekcjach dyrektor szkoy znw wezwaa na dywanik. Powinna pj mama, ale bya w pracy. Nie moe jej straci. Siostra te nie moe, bo wakacje skoczyy si i wrcia do szkoy. Z rodziny pozostaa jeszcze babcia, ale spnia si na autobus. Pojechaem zatem ja. Pani dyrektor bya przeraona. Stojca obok

Efacie nie byo dziecka, ktre chciano wyrzuci ju po szeciu lekcjach. To rekord. Myl, e chopiec rzeczywicie z niej wyleci. Ale jeszcze nie teraz. Po pierwsze ma opacony cay marzec. Musiabym si zgodzi, eby t umow zerwa i przyj z powrotem pienidze, co pani dyrektor delikatnie zasugerowaa. Gdybym pocign temat, cakiem moliwe, e dopaciaby nawet, eby Brayana si pozby. Ale spojrzaem w jej oczy i odpowiedziaem krtko: Nie. Po drugie w czasie rozmowy na dywaniku stano na tym, e waleczny z sztab ze szkoy ale podejmie myl, e wyzwanie. tolerancja Nie jest okrelilimy maksymalnych strat, ktre jest w stanie ponie powodu Brayana, wystarczajca, by wszystkim udao si przey ten miesic. Brayan to rzeczywicie niezwyky przypadek. Jeli szkole uda si odnie na tym polu sukces, bdzie moga sama sobie wrczy dyplom.

wychowawczyni Brayana, ktra jeszcze dzie wczeniej umiechaa si od ucha do ucha, patrzya na mnie jakbym by sprawc nalotu dywanowego na jej spokj. Albo wadc smokw, ktry bez skrupuw wysya swe monstra na polowanie niewinnych owieczek. Troch prawdy w tym jest, bo przed przyjciem Brayana do szkoy nie powiedziaem o nim caej prawdy. No dobra... powiedziaem tylko troszeczk. Pierwszy dzie Brayana w szkole zapisze si w jej ponad czterdziestoletniej historii wielkimi zgoskami. Do tej pory w

Jest te trzeci powd, dla ktrego chopak jeszcze ze szkoy

nie wylecia. Chodzi o to, e zanim szydo wyszo z worka, niewiadomie zrobiem co, w co niewiadomie wcignem szko. Stalimy si przez to jakby zakadnikami samych siebie. Co to takiego? Powiem przy innej okazji. Gdy si przedawni. Co na to wszystko Brayan? Peen luz. Chyba mu si nawet spodobao, bo gdy odbieraem go ze szkoy, ociga si z wyjciem poza bram. W drodze do domu udawalimy maszerujcych onierzy. W pewnej chwili chopiec przystan przed witryn sklepu z pytami DVD. Obieg wzrokiem kilkadziesit okadek i wskaza palcem na jeden film. Opowieci z Narni: Podr Wdrowca do witu. Niedawno byem na nim w kinie. Jego bohaterowie docieraj do wielu magicznych miejsc, w tym na Wysp Gosw. Wysp Gosw... Nie zajarzyem od razu. Ale przecie to znak. Guchoniemy analfabeta na chybi trafi wybiera film o Wyspie Gosw. To wskazwka do dalszej wdrwki.

Oczywicie do witu daleko. Droga Wdrowca o imieniu Brayan dopiero si zacza. Ale nie ma si czym martwi. Jeli wywal go ze szkoy, trudno, znajdziemy inn opcj. Zobaczymy co przyniesie przyszo. Na razie Wdrowiec przysiad sobie. W sklepie z pytami wisia wielki ekran, na ktrym lecia jaki film. Brayan patrzy w telewizor jakby kto go zaczarowa. Tak bywa, gdy widzi si co pierwszy raz w yciu. Usiadem koo niego na chodniku. I umiechnem si. Przecie ja te zobaczyem co, czego nigdy nie widziaem.

9 Zmiany, ktre przywracaj normalno

najmielszych mylach nie spodziewaem si, e stanie si to tak szybko. Nie wiem co Brayan powiedzia migajc, gdy staem z jego

To nie wstyd, tylko siara. Po trzech dniach w szkole Brayan przerwa moj rozmow z jego mam i siostr mwic do nas co w jzyku migowym. A my ani be, ani me, ani kukuryku. Wary opady nam do ziemi.
Nauczyciele jzyka migowego, ktrych poznaem w Limie, mwili, e guchoniemy chopiec szybko zacznie go apa. W

rodzin na przystanku. Pewnie niewiele, bo ile mona si nauczy w trzy dni w szkole, do ktrej powinno si pj minimum trzy lata temu? Ale to, co powiedzia, nie jest tak naprawd wane. Wane s zmiany, ktre si w nim dokonuj. Po pierwszym dniu szkoa chciaa wyrzuci go za ze zachowanie. Dla szkoy byo ze, dla niego nie. Dla niego zachowanie byo cakowicie normalne i naturalne. W drugi dzie stoczy dwie bitwy. O zabawki.

Wychowawczyni chciaa mu je odebra. Trzy resoraki, ktre mia ze sob. To prezent od Polakw, z ktrym do tej pory chopak nie rozstawa si nigdy. Nie bdzie mu ich pani nauczycielka wyrywa z rki. To zrozumiae. Ale niezrozumiaa zmiana nastpia trzeciego dnia. Brayan obudzi si rano, spojrza na samochodziki i... schowa je

pod poduszk. Do szkoy poszed bez nich. Z wasnej, nieprzymuszonej woli. Nie mam pojcia co to oznacza. Pewnie jako mdrze si nazywa. Ja nazw prociej. To dziaa! Rybka o imieniu Brayan zapaa przynt. Zmiana jest take w rodzinie chopca. Mama wycyrklowaa w pracy wolny dzie, byleby cho raz mc syna zaprowadzi do szkoy. Siostra poprzestawiaa zajcia w swojej, by mc brata odebra. A babcia kadego dnia zasuwa w kurzu i pyle ze wzgrza na d, by jak najduej towarzyszy wnukowi na jego nowej drodze. Poza tym pojawiy si ciocie i wujkowie, ktrzy okazao si nagle te mog pomc. W zakupie niektrych zeszytw i ksiek dla chopaka. Nie znam si na psychologii, dlatego znw krzykn prosto z mostu. To te dziaa! Jeli Brayan zapa przynt, to wdk jest jego rodzina. Na zdjciu obok: wzgrze Arenal Alto w Limie. Czerwon kropk zaznaczone jest miejsce, w ktrym mieszka Brayan.

10 Narzeczona Brayana i skleroza babci Oli

Tego nie da si ju zatrzyma. Guchoniemy

dziewiciolatek ze slumsw pokn bakcyla i zacz funkcjonowa w wiecie, ktry do tej pory by dla niego niedostpny. Wyglda te na to, e zakocha si.
Na pocztek jednak dowcip. Na awce w parku siedzi dziadek i pacze. Podchodzi do niego inny dziadek i pyta, co si stao. Mam 93 lata i pikn on odpowiada ze zami. Ma 27 lat. Jest cudowna. Opiekuje si mn. Wszystko robi dla mnie. Jedzimy razem na wakacje. Razem zasypiamy i razem budzimy si. Jestem najszczliwszym czowiekiem pod socem. To dlaczego paczesz? Bo zapomniaem gdzie mieszkam... Mwi, e Czytelnicy Operuj w Peru, ktrzy pomogli i pomagaj jej wnukowi, to anioy. Mwi te tak o mnie, ale to przecie jasne, e anioem nie jestem. Jestem osob, ktra znalaza si tam, gdzie miao si co sta. I stao si. Oprcz wiary w anioy babcia Ola ma take dolegliwo podobn do tej, ktr ma bohater dowcipu. Co prawda nie zapomniaa gdzie mieszka. Nie zapomniaa te do jakiej Babcia Brayana ma na imi Alejandrina. Po naszemu Ola. Te traci kontakt z rzeczywistoci.

szkoy chodzi jej wnuk. Za nic jednak nie moe przypomnie sobie drogi, by go z niej odebra. Droga jest atwa. Trzeba zej ze slumsw do Avenida Juan Pablo II w dzielnicy Villa Maria del Triunfo, tam zapa mikrobus M-1 i po p godzinie wysi przy Avenida El Sol w dzielnicy Villa El Salvador. Stamtd dziesi minut spacerkiem do szkoy. Ale babcia nie pamita. Panikuje, a przez to nie pamita bardziej. Nie ma co si na ni obraa. Obym ja w jej wieku mia takie problemy. Aktualnie babcia Ola nie na nadaje si jednak logistycznie do operacji pod hasem Brayan w szkole. Nie mona na niej polega, bo gdyby oprze si na jej pamici, przepadnie zarwno wnuk, jak i ona. To stwarza problemy, bo od przyszego tygodnia, gdy nie bdzie mnie ju w Limie, kto jednak Brayana bdzie musia odbiera ze szkoy w nagych wypadkach. Nie wiem kto to zrobi. Moe wic zdam si na tych, w ktrych babcia Ola tak mocno wierzy? Na anioy.

Wyjedam z Limy z materiaami do nauki jzyka migowego. Dziki pomocy i podpowiedziom Czytelnikw, ktrzy mieli ju z nim do czynienia, zdecydowaem si na mieszany migowy amerykasko-peruwiaski. Dokadnie takiego uczy si Brayan. Oczywicie nie dogoni chopaka. To niemoliwe, bo Brayan to szybki Bill. To, co dzieje si z nim w szkole, jest absolutnie niewytumaczalne. Nie tylko miga i przygotowuje si do nauki pisania w ekspresowym tempie. Ale take kumpluje si jak gdyby nigdy nic z chopakami takimi jak on. Ma te j. Guchoniem dziewczynk, ktra spdza z nim wszystkie przerwy. Do skryptw z jzyka migowego tylko zajrzaem, ale pojem co migaj koledzy i koleanki Brayana. To nie byo trudne. Guchoniemy Przystojniak i guchoniema Pikno maj si ku sobie. Jako ojciec prowadzcy chc jednak zapewni, e nie ma powodw do niepokoju. Nawet na odlego, w dalekich Andach, dopilnuj, eby Brayan mia odrobione lekcje.

Nie poznaj go. Wystarczy tydzie w szkole i w ogle nie chce z niej wyj. Jest umiechnity i zadowolony. yka wszystko jak sucha gbka. Nauczy si te kilku regu. Kiedy dzi wracaem z nim ze szkoy, zatrzyma si nagle i wykona gest, ktry znaem ju wczeniej. Oznacza, e chopak bdzie sika na rodku ulicy. Rzeczywicie, odpi pasek kupiony za pienidze

Tylko czasami zamyka si w sobie. Mona go szturcha i szczypa w rami. A on nic. Tak jakby w ogle nie byo go na tym wiecie.

Czytelnikw i opuci do kostek spodnie, take prezent od Czytelnikw. Poczuem si nieswojo, bo przecie ludzie patrz. W odruchu Pawowa zasoniem go wic przed wzrokiem wychowanego wiata. Ale Brayan wcale nie chcia sika. Poprawi tylko koszul kupion przez Czytelnikw, wsun j dobrze w spodnie, eby nie wyazia na boki i wyrwna krawat, rwnie kupiony od Czytelnikw. Po czym zapi pasek i ruszy dalej. Nie zdziwibym si, gdyby w domu wypastowa sobie buty, ktre take pochodz od Czytelnikw. Taki jest Brayan. Radosny i inteligentny, bo potrafi mia si z samego siebie.

11 Pierwsze pismo drugiego ycia

Wartoci archeologicznej nie ma to adnej. Moe za tysic lat bdzie j miao. Ale przecie ju teraz jest bezcenne. Pierwsze pismo Brayana.
Chopak pisze. Co prawda nie niewiele z tego rozumie i robi kulfony. Ale, z rk na sercu, ja pisaem podobnie. Kulfoniasto. I jak sigam pamici inni te. Niektrym nie przeszkadzao to zosta lekarzami. W caym swym dotychczasowym yciu Brayan uywa dugopisu tylko do bazgrania na kartkach. Kiedy mu si zachciao. Teraz poznaje smak tego, co mona nim wyczarowa. Polubi ten smak. Wiem o tym i wie pani nauczycielka. Wanie zalecia chopakowi ugniatanie plasteliny, by mg wywiczy sobie bardziej do do pisania.

12 Z bota prosto na spotkanie z Inkami

Brayan nie umie pywa, ale to w niczym nie przeszkadza, bo tam, dokd pojecha na wycieczk, wystarczy pooy si na wodzie. Jej zasolenie wypycha czowieka na powierzchni. Niech si chopak uczy od maego jak niewielkim wysikiem osign cel.

Chopak ze slumsw w Limie pojecha nad wod w polskoperuwiaskim towarzystwie. W sumie jedenacie osb. Do oddalonej o dwie godziny zielonej laguny w miejscowoci Chilca dostalimy si wynajtym mikrobusem. Bya to pierwsza wyprawa Brayana poza miasto i pierwsza, w ktrej mg si dowolnie wybrudzi. Waciwie byo to wskazane. Tamtejsze boto ma waciwoci lecznicze. Trzeba

si nim wysmarowa, nastpnie wygrza w socu, a na koniec zmy wszystko w wodzie laguny. Egzamin z brudzenia si chopak zda na pitk. Z pywania podobnie. Na powierzchni wody unosio go zasolenie wody, ktre w Chilca jest tak wielkie, e nie utopi si w niej nawet picy czowiek. Ale to ju historia. Brayan wraca do szkoy, a ja jad w Andy. Musz. Brayan musi natomiast poradzi sobie beze mnie.

13 Demony rodz si i umieraj we mgle

Brayan olewa szko. Dosownie. Ale nie wyleci z niej, cho wszystkim swoim koleankom pokaza ju fifolka i go pup. Dwa razy, na lekcji, kiedy zachciao mu si siku.
Dni w Limie s cigle soneczne i gorce. W poudnie temperatura siga trzydziestu kresek, ale poranki i wieczory s ju inne. Mgliste. To znak, e w Peru zacza si jesie. We mgle rodz si demony. Mj demon dotyczy Brayana, chopca ze slumsw, ktry poszed do szkoy. Min miesic. Czas podsumowa i refleksji. Mj demon twierdzi, e chopak powinien wrci do swych slumsw. Twierdzi tak, bo ma mocne argumenty. Brayan jest strasznie opniony. Nie chodzi o nauk. O niej za chwil. Chopiec jest opniony w inny sposb. Nie nada za zasadami wiata, w ktrym si znalaz. Klas i cay szko traktuje jako kolejny kawaek swego terytorium. Oznacza je moczem. Brayan rozumie i umie ju powiedzie w jzyku migowym toaleta, ale nie korzysta z tego mwi panna Rosemary, wychowawczyni chopca w szkole. Wszystkie plamy na murach szkoy to jego dzieo. Rozgldam si. Wida, e dzi Brayanowi chciao si sika kilka razy.

On te si rozglda. Wiem, e potrafi pochon go chwila, w ktrej si znajduje. Nie zwraca wwczas uwagi na to, co dzieje si wok. Ale co jaki czas omiata wzrokiem okolice. Jakby chcia sprawdzi, czy wszystko jest w porzdku. Ale to nie dziwne, bo lubi kontrolowa teren, na ktrym si znajduje. Teraz znw podnis gow. Oderwa oczy od koleanek i kolegw, ktrzy bawili si z nim na placu. I popatrzy przed siebie. Tam gdzie staem. Nie podszed do mnie. Jakbym w ogle nie wyjeda z Limy. Nie ma problemu. Jeli Mahomet nie moe przyj do gry, to gra przyjdzie do Mahometa. Podszedem. Z wycignit rk. Ucisn j. Cze, jestem Peter, a ty zapytaem w jzyku migowym. Brayan odpowiedzia i wrci do zabawy na hutawce. Panna Rosemary mwi, e Brayan jest chopcem o niezwykle silnym charakterze. Zakrywa nim swoj

osobowo. W jzyku migowym nauczy si ju sw prosz, dzikuj, przepraszam. To sowa klucze. Ten, kto pozna ich warto, jest w stanie nawiza relacj z innymi bez zbdnej gadaniny. To te sowa sprawiaj, e pojawia si zaufanie, za ktrym otwieraj si wrota do niezwykego wiata. wiata ludzkich osobowoci. Brayan rozumie znaczenie sw-kluczy, ale nie uywa ich. A jeli uywa, robi to tak, by nie otwiera tych wrt delikatnie, tylko zamkn z hukiem. Nie chce pokaza, jaki jest naprawd. Ale przemawia. Jest sprytny, ale nie na tyle, by wszystko ukry. Przemawia w inny sposb. Kiedy byem w Andach, w szkole odby si konkurs plastyczny pod tytuem Narysuj siebie. Praca Brayana znalaza si wrd wyrnionych. Wisi z innymi w oknie klasy. Chopiec na rysunku Brayana ma tylko jedn nog i jedn rk. A z oczu pyn mu dwie wielkie zy.

Brayana zaniedbaa okres, w ktrym dziecko uczy si trzyma w rku dugopis, czy pdzelek. To prawda. Czasami, gdy si zapomni, Brayan trzyma dugopis tak, jak trzyma si n z zamiarem wbicia go w st. Wywiczenie zdolnoci manualnych jest moliwe. Tyle tylko, e wymaga czasu. I ogromnej pomocy ze strony rodziny. Rozmawiaem z ni wczeniej, ale okazuje si, e to za mao. Ani mama, ani babcia, ani siostra Brayana, ani tym bardziej ja nic z tej rozmowy nie zrozumielimy. Usidziemy zatem raz jeszcze. Gdy dotaro to do mnie, demon zatryumfowa. Byem pewny, e to samo podpowiada nauczycielom i dyrekcji szkoy. Ale nie. Rozmawiaem z nimi prawie godzin. Maj z Brayanem pieko, lecz chc go zatrzyma. Szkoa chce go zatrzyma, bo mimo e j olewa, to take si uczy. To bardzo powolny proces, przede wszystkim jeli chodzi o rysowanie i pisanie twierdzi wychowawczyni. Rodzina Wiem to z wielu powodw. Jest nim na przykad amigwka, w ktrej chodzi o odszukanie ukrytych sw na tablicy penej przypadkowych liter. Pamitam, e kiedy byem dzieckiem po miesicu w szkole nie umiaem ich odnale. Brayan potrafi. Kada mga ma swj pocztek i koniec. Tak samo jest z demonami. Wierz, e opuszcz te one Brayana i uwolni jego osobowo. Uwolni jego talent. To, e go ma, nie ulega wtpliwoci.

14 Buntownik z noyczkami
Jeden z peruwiaskich mitw mwi, e kada czowiecza osobowo, wszystkie charaktery s dziemi. Z historii tej narodzi si Taniec Noyczek, ktry wpisano na list niematerialnego dziedzictwa ludzkoci. Nie sigam a tak daleko, bo widz t legend pod nosem.
Mieszka obok mnie. W slumsach na poudniu Limy. I objawia si w chopcu o imieniu Brayan. Porwnanie guchoniemego dziecka do tancerza, ktry reprezentuje kawa peruwiaskiej kultury jest zajciem karkoomnym. Znawcy tematu bd mieli niezy ubaw ze mnie. Nie szkodzi. Lubi si mia. Przede wszystkim z siebie. W Danza de las Tijeras tancerz nosi czasami mask, ktr zasania oczy, a w rku zawsze trzyma noyczki. Ich dwik nie tyle uzupenia, co wsptworzy rytm.

Taniec ten narodzi si prawdopodobnie w szesnastym wieku, po upadku imperium Inkw. Ale nie chodzio w nim o zabaw, jak to w tacu bywa, tylko o sprzeciw andyjskiego ruchu religijnego wobec konkwistadorw. Buntownicy odrzucali przemoc stosowan przez

Nie

da

si

tego

odnie

do

Brayana,

bo

chopak

najzwyczajniej w wiecie nie ma z tacami nic wsplnego. Musiaby najpierw sysze muzyk. Co prawda babcia chopca mwi, e gdy puci radio na pen par, Brayan zaczyna wykonywa co na ksztat plsw. Ale sprawdziem to. Zaoyem na jego uszy suchawki z muzyk. Ani drgn. To, co babcia odbiera za such wnuka, moe by reakcj organizmu na dwiki, ktre odbijaj si od cian domku. Jednak nie na zasadzie syszenia. Tylko odczuwania bodcw z energii, jak jest haas, zamknitej w maej przestrzeni, ktr tworzy wntrze kurzej chatki Brayana. Zatem jego zwizek z jednym z najbardziej ekspresyjnych peruwiaskich tacw odpada w przedbiegach. Ale czy rzeczywicie? Ja widz w Brayanie niewidzialn mask, ktr si zasania. Widz te gbi ycia, ktra do niego dotara. lad mierci, ktra czeka go jak wszystkich. A take dusz, ktra robi to, co ma robi. Zaczyna y swoim rytmem.

Europejczykw przy wprowadzaniu wiary katolickiej. Ale nie zdoali oprze si witej Inkwizycji. Zostali unicestwieni. Pozosta po nich Taniec Noyczek. Niektrzy mwi, e jest diaboliczny. Mona mu si przyjrze w peruwiaskich Andach, zwaszcza w miastach Ayacucho, Huancavelica i Abancay. A gdy przyjrze mu si z bliska i uwolni wyobrani, mona rwnie dostrzec ukryt symbolik. Jest ni niewidzialna trjca: gbia procesu ycia, wizja nieuchronnej mierci i odnowa dusz. Istniej te legendy. W jednej z nich Taniec Noyczek pojawi si dziki tajemniczemu tancerzowi, ktry y w Andach. Zobaczy i usysze go mogy tylko dzieci, ktre potem nauczyy si taczy tak jak on.

To bardzo mocno ukryta gbia. Jeszcze kilka tygodni temu chopak stpa jedynie po pycinie piasku w slumsach. By pewny siebie. Teraz uywa maski, by nikt nie widzia tego, e czasami nie radzi sobie z tym, co spotyka go teraz. To chwile, ktre trzeba przey samemu. Brayan wanie je przeywa. Z boku wyglda, e chodzi do szkoy dla niesyszcych dzieci i z niej wraca. Ale tak naprawd kadego dnia wyrusza coraz dalej w wiat, ktry jest mu nieznany. Chopak uczy si jzyka migowego, ale nie mona jeszcze wyjani mu o co w tym wszystkim biega. Nie da rady opowiedzie niczego, co mogoby pomc mu na tej drodze. Migowego uczymy si obaj. On ma zajcia kadego dnia. Ja w pitki po poudniu. W tej samej szkole. Chodzi te na nie jego mama, ale chleba z tej mki raczej nie bdzie. Jzyk migowy wymaga nie tylko sprawnych rk, ale przede wszystkim wielkiej koncentracji. Sowami s gesty pokazywane w oknie. Tym oknem jest twarz. Ona take uczestniczy w mwieniu bez sw. Umiechem, grymasem,

min. W normalnym jzyku mwi usta. W migowym caa facjata. Mama Brayana nie apie tego. Na dodatek spnia si na kad lekcj. Kilka lat temu, na 80-lecie Polskiego Radia, suchaem przez Internet audycji, w ktrej Jedynka speniaa yczenia suchaczy. Zadzwoni starszy pan z orodka pomocy spoecznej. No mw, mw sucha byo w tle gosy, co wiadczyo, e odwany dziadek przybywa na anten z misj, wysany przez wiksz grup. Chodzio o to, eby Pierwszy Program Polskiego Radia przesun o p godziny emisj suchowiska W Jezioranach, bo mieszkacy domu opieki spoecznej maj w tym czasie obiad. Na co prowadzcy program zapyta, zupenie przytomnie, czy nie atwiej przesun godzin rozpoczcia obiadu? Nie da rady odpowiedzia suchacz. Rozmawialimy ju z pani Krysi z kuchni, ale si nie zgodzia.

Z mam Brayana jest podobnie. Nie chc zwalnia jej wczeniej z pracy, eby moga nady za nowym jzykiem, ktry poznaje jej syn. Ju wie, e spnienie si na lekcj, choby pi minut, to tak, jakby w ogle na niej nie by. Wbrew pozorom ma jednak przewag nade mn. Moe uczy si od niego. W domu. Codziennie. Ja tylko od czasu do czasu. To jedyny guchoniemy, jakiego znam. Odwiedziem go. Umiechn si od ucha do ucha, ale nie pogadalimy zbyt wiele. Nadal robi to, co chce. Zanim si obejrzaem, wrci do domu. Odrabia lekcje. Nie wiem jak to wyjani, ale wszystko wygldao tak, jakby zataczy swj taniec z noyczkami. Jakby chcia pokaza swj bunt przeciwko nagym zmianom wprowadzonym w jego yciu przez Europejczyka i jego Niewidzialnych Przyjaci. Czasami moje przeczucia to niezwykle celne strzay w pot. Tym razem jestem pewny, e to bunt, z ktrym Brayan ju si pogodzi.

15 W 60 dni w gb dziecicych marze

Brayan nie jest ju analfabet. Zna wszystkie litery. Potrafi wypowiedzie je w jzyku migowym i napisa. Nauczy si tego w dwa miesice.
Przy Avenida Pachacutec w Limie, ktr w 1985 roku swym papa mobile jecha Jan Pawe II pozdrawiany przez tysice

mieszkacw Limy, stoi sklep ze sprztem gospodarstwa domowego. Nazywa si Elektra. Ze slumsw, w ktrych mieszka Brayan, do Elektry jest z dwa kilometry. Co to ma wsplnego z guchoniemym chopcem? Dwa miesice temu by azg. Szwda si nie tylko po wzgrzu, na ktrym stoi jego dom, ale wszdzie, gdzie go oczy poniosy. Wiele razy caowaem klamk, a waciwie skobel, na ktry zamyka si dom Brayana, gdy go odwiedzaem. Alejandra, jego babcia, rozkadaa rce i mwia: - Znowu uciek. Pewnie do Elektry. Rzadko si mylia. Gdzie teraz jest Brayan? Za kadym razem, gdy go odwiedzam, jest w tym samym miejscu. W domu. Odrabia lekcje. To troch skomplikowane, bo w jego domu nie ma biurka. Zadania domowe Brayan odrabia na ku. Nawet gdyby biurko byo, nie byoby gdzie go wstawi. Zbyt ciasno.

Ale Brayan to sprytny go. Na ku nie tylko pi i odrabia lekcje, ale take zapoznaje si z magicznym prawem snu. Prawo to dziaa bardzo rzadko. Tylko wtedy, gdy naprawd si w nie wierzy. Guchoniemy Peruwiaczyk korzysta z tego prawa. Zawsze pi z zeszytami pod poduszk, nie pozwala ich zabra opowiada jego siostra, ktra w prawo snu nie wierzy. Gdyby wierzya nie dziwiaby si bratu, tylko dooya mu pod gow ksik. Niedugo nie bdzie to wcale takie gupie. W szkole dla guchoniemych dzieci Brayan nauczy si ju caego alfabetu. W pimie i w mowie, czyli w jzyku migowym. Potrzebowa na to niecaych dwch miesicy. To dobre informacje. Ale s te ze. Najwikszym problemem s manualne opnienia chopca mwi Rosemary, wychowawczyni Brayana. Pisanie sprawia mu olbrzymie kopoty. Trzeba nad tym bardzo mocno popracowa.

Panna Rosemary jest tak szczupa, e mgby przewrci j niewielki podmuch wiatru. Na szczcie w Limie nigdy nie wieje. Nie zmienia to jednak faktu, e nie wiadomo skd w niej tyle si, ktre kosztowa j i nadal kosztuje Brayan. Powiedzmy otwarcie. To obuz do potgi. Ale kulturalny. Na przykad dwa miesice temu sika gdzie popadnie. Teraz, gdy chce si zaatwi, podnosi rk, przeprasza i idzie do toalety mwi wychowawczyni.

Cierpliwo zawsze przynosi efekt. Jeli chodzi o Brayana, to bardzo dobra metoda. Trzeba da mu wicej czasu powtarzaem sobie w ostatnich tygodniach. A weszo to do moich myli na stae. Dziki temu staram si nie mie wobec niego adnych oczekiwa. A gdy ich nie mam, chopak zaskakuje mnie na kadym kroku. Zrobiem mu test. Gdzie tam w epetynie obmyliem sobie, e sprawdz, jak idzie mu nauka i wystawi not. W por jednak puknem si w czoo. Zrobiem to, bo Brayan nie chodzi do szkoy dla stopni. Nawet nie reaguje w tych kategoriach. Brayan chodzi do szkoy dlatego, e j uwielbia. Nigdy nie widziaem w jego oczach takiego smutku, jaki widz za kadym razem, gdy przychodz go z niej odebra. Nauka wcigna go zupenie. Sprawia mu rado. To pewnie jedyne dziecko, ktremu mona pogrozi:

Bd grzeczny, bo nie bdziesz dzi odrabia lekcji, a jutro nie pjdziesz do szkoy. Wtedy w jednej chwili obuz zamienia si w potulnego baranka.

16 Tarzan wszed na drzewo mdroci

Do tej pory dyrektor Efaty bya przekonana, e Brayan co tam ze szkoy lizn, tylko przesta si uczy, bo mamie zabrako pienidzy na dalsz edukacj syna. Nie wyprowadzaem jej z bdu.

Czasem w yciu nic nie jest biae, ani czarne. Tak byo trzy miesice temu, gdy przyjmowano Brayana do szkoy. Nie okamaem dyrektorki. Nie powiedziaem te prawdy. Ale opacio si. Brayan zostanie w szkole. Sta si jej czci i nikt nie wyobraa sobie, by mogo go w niej zabrakn. Dyrektor szkoy mwi, e w porwnaniu z szeciolatkami prawie dziesicioletni Brayan prezentuje niszy poziom wyedukowania. Nie wiem, nie znam si na tym. Ja tylko robi swoje. Widz w nim mdrego czowieka. Nie dlatego, e zacz ju samodzielnie pisa i w jzyku migowym skada wyrazy w zdania. Widz w nim yciowego mdral, bo przy okazji nie straci nic ze swojej radoci ycia. Brayan to ma. Kady to ma, ale on na dodatek z tego korzysta. Jest wolnym czowiekiem. Mgby dalej w swoich slumsach chodzi z psami na czworakach i kra rowery. Ale woli i do szkoy i odrabia lekcje. Zabraem go na wycieczk do centrum Limy. Mia to by prezent za postpy w nauce. Ale nic z tego nie wyszo, bo

miejsce, ktre chciaem mu pokaza, byo zamknite. Tak bywa, gdy ufa si za bardzo swojej pamici. Zamiast zadzwoni. Wracaem rozczarowany. Brayan nie. Dla niego sama ta wyprawa bya nagrod i wielkim przeyciem. Reagowa na przemian stoickim spokojem i nadaktywnoci. Wkurzy mnie troch t hutawk emocji. Oczywicie tylko na chwil, bo zaraz zaartowaem w duchu: - Jak bdziesz taki jak dzi, zostawi ci. Odpowiedzia. Cho ani ja, ani on nie otworzylimy ust. Odpowiedzia tak, jakby czyta w moich mylach. Odpowied Brayana znalazem na zdjciu, ktre zrobiem, gdy wracalimy do domu. Z tysicy sw pokrywajcych szyldy i reklamy wielomilionowej Limy na szybie autobusu odbio si jedno. Forever. Nie ma szans, by Brayana zostawi, skoro on ju wie, e bd z nim na zawsze.

17 Nowe uszy Brayana

Mino p roku od kiedy w yciu guchoniemego chopca ze slumsw w Limie pojawili si Polacy. Bo przecie nie ja sam. Tylko wszyscy, ktrzy mimo odlegoci, usyszeli jego woanie.
Guchota to powana sprawa. P roku temu mwiem nawet, e smutna. A teraz? Mam wraenie, e te ponad sze miesicy, ktre upyny z niesyszcym Brayanem, wcale nie byy smutne. Wrcz przeciwnie. Pamitam jak w dniu, w ktrym go spotkaem, wywid mnie w pole. A waciwie w gr. Na sam szczyt Arenal Alto zamieszkaego przez biedot wzgrza na poudniu Limy. Miaem jeszcze wtedy w sobie cae pokady cierpitnictwa, wic nie zauwayem radoci ycia, ktra drzemie w tym chopcu. Zobacz jaki ten wiat jest pikny. Bo mj. To bya nieza lekcja. Naiwny gringo obserwujcy okropny wiat biedy. I may peruwiaski niemowa, ktry krzycza caym sob:

Tak. Wtedy to ja byem guchy. Na dodatek gupi. Na szczyt wzgrza wdrapaem si z kradzionym rowerem na plecach. Pamitam te min Brayana, gdy z kumplami

Zasuwa do przodu. Po prostu. Cay czas to robi, cho na pocztku nie widziaem tego, bo byem rwnie lepy. Gdy zabraem Brayana na jego pierwsz w yciu wycieczk nad wod, za miasto, oblecia go strach. Cyka si zielonej laguny. A przecie mia si kpa. Taki by mj plan. Ale on mia swj. Wszed do wody wtedy, kiedy to on chcia. Nie ja. Dugo to trwao, ale kiedy w kocu zanurzy si i ykn sonej jak sl wody, stao si dla mnie jasne, e jednoczenie ruszy naprzd. W jednej chwili zrozumia, e ycie nie zawsze jest sodkie. Umiechn si do tego. Nie zawsze tak byo. Podczas rozpoczciu roku szkolnego w szkole dla guchoniemych dzieci, do ktrej poszed a jake bo istniej Polacy, paka. Dzi wspominam to jak scen z latynoskiej telenoweli, ale wtedy nogi mi si ugiy. Po apelu rodzice i opiekunowie musieli opuci teren szkoy. Wszystkie dzieci przyjy to normalnie, ale Brayan, dla

zamontowalimy w jego domu ko kupione dziki pomocy Polakw. Nigdy jej nie zapomn. Nie zapomina si miny czowieka, ktry stojc przed najzwyklejszym w wiecie wyrkiem nie wie co zrobi. Tylko jego oczy pytay: Czy ja na to zasuguj? Potem Brayan zachowywa si tak wielokrotnie. Jakby niedowierza. Za kadym razem targaem jego czarn czupryn i mwiem po polsku: Jasne, e zasugujesz, Brayanku. Nawet naley ci si to. Nie gadaj wic tyle, tylko zasuwaj do przodu. Brayan moe usysze jedynie nisko leccy samolot i mot pneumatyczny, wic sowa te ponis gdzie wiatr. Ale dotary do niego. Dotary w sposb, o jakim nie mam pojcia.

ktrego powinien to by co najmniej tysiczny dzie w szkolnych murach, a nie pierwszy, wpad w popoch. Wtuli si w swoj mam, ktra posza jego ladem i zacza rycze. Nie namylajc si wyrwaem go z jej rk i wypchnem za bram. Tej gigantycznej porcji spazmw w wykonaniu Brayana, ktrej wwczas byem wiadkiem, te nigdy nie zapomn. Tym bardziej, e cz j z porzdnym kopem. Dostaem go od dyrektorki. To dziki niej w jednej chwili znalazem si koo mamy chopca. Stalimy pod drzwiami szkoy czujc jak klamka zapada. Brayan ruszy w nowy wiat. Na drugi dzie uciek z lekcji. W cigu trzech dni zrobi to jeszcze osiem razy. Na dodatek moczy si lub zaatwia swoje potrzeby na oczach klasy. Nie wiedzia jak korzysta z toalet. Teraz lubi je zwiedza. Za kadym razem, kiedy jestemy poza slumsami, nagle zachciewa mu si do ubikacji. Pozna ju w ten sposb Mc Donaldsa, KFC i kilka supermarketw.

Ale nie zjad tam niczego, bo plan jest te taki, e ma si zdrowo odywia. To, e Brayan zasuwa do przodu, nie jest widoczne na boisku w slumsach. Pojawiamy si na nim z rowerem, ale ju nie ukradzionym, tylko podarowanym. Oczywicie z Polski. Brayan na nim nie zasuwa, bo jeszcze nie potrafi dobrze jedzi. Zasuwam ja. Pchajc siodeko. Niektrzy myl, e do reszty zwariowaem. Z daleka wyglda to bowiem tak, e na rowerze siedzi may Peruwiaczyk, a pcha go gringo w czerwonym krawacie. A przecie to nie krawat, tylko jzyk. Rower sta si jedynym sposobem, w jaki Brayana mona oderwa od nauki. On jej nawet nie chonie. On ni yje. Kiedy si uczy, jest tak skoncentrowany, jakby rozwizywa najwiksze zagadki ludzkoci. Jest wwczas w innym wiecie. Raz, kiedy w nim przebywa, zabraem mu kilka owkw, ktre ciska w rce. Nie potrzebowa ich, bo uywa tylko jednego.

Momentalnie wrci do rzeczywistoci. Jednym ruchem odebra mi je i rzuci gronie okiem: - eby mi to byo pierwszy i ostatni raz. Mia racj, bo to przecie jego owki. Te z Polski. W nauce Brayan zasuwa najbardziej. Ju go nie popdzam, ale on przyspiesza. Jakby chcia w ekspresowym tempie nadrobi lata, ktre zamiast w kolegami w szkole spdzi z psami w slumsach. Zna cay alfabet. Rozwizuje amigwki. czy sowa w zdania. Liczy do dziesiciu. Samodzielnie pisze. Wykonuje proste zadania na zbiorach. Na dodatek w jzyku migowym wyraa swoje uczucia. Rado, smutek, zmczenie, zdziwienie. Po prostu mwi to, co si z nim dzieje. Nie nadam ju za nim. Czsto wyjedam z Limy, wic nie mog by na wszystkich zajciach jzyka migowego. Po powrocie Brayan patrzy na mnie jak na wariata, ktry prbuje co powiedzie, ale nie wie za bardzo jak. Poprawia kade sowo, ktre wypowiadam le. Robi to tak dokadnie, e je take zapamitam do koca ycia.

Powany si sta? Te tak mylaem. W rzeczywistoci to jajcarz. Ostatnio bylimy w Parque de la Reserva. To miejsce w centrum Limy wpisane do Ksigi Rekordw Guinessa. Za fontanny. Najwiksze skupisko fontann na Ziemi. Brayan, ktry nie ma biecej wody, tylko plastykow beczk przed domem, by nimi oczarowany. I uparty. azi po trawie tak jak ja we wspomnieniach, w ktrych stpam po trawie na boso.

On w butach. Zreszt niewane w czym. Wane, e po trawie w miecie na pustyni chodzi nie wolno. cignem go w kocu z trawnika i pokazaem maego osa na ciennym obrazku, ktry akurat si przed nami pojawi. To jeste ty powiedziaem do uparciucha. A to ty odpowiedzia wskazujc palcem na duego osa. I tak mino p roku z Brayanem. Zaczo si lamentem nad brakiem jego suchu. Koczy zdumieniem w jaki sposb korzysta ze swoich nowych uszu. Cieszy mnie to. Zwaszcza, e nie jestem dla Brayana ojcem. Baem si, e zobaczy go we mnie. To byoby ze, bo przecie ma swego tat. Cho ten nie chce go zna. Zaoy inn rodzin. Byoby to te ze dla mnie. Nie umiem by tym, kim nie jestem. Nie umiem by ojcem. Nie jestemy nawet przyjacimi. Moe kiedy tak si stanie, ale teraz jest inaczej. Jeli kimkolwiek jestem dla Brayana, jestem jego cieniem. I porednikiem.

Cieniem, bo Brayan wie, e podam jego ladem. Wie, e znikam, bo takie jest moje ycie. Ale wracam, by uczestniczy w jego. Jestem te porednikiem. Tych wszystkich, ktrzy nie mog by z Brayanem tak, jak jestem z nim ja, a ktrzy take go pokochali.

18 Zaginiony w drodze do szkoy

Brayan zna rozkad tygodnia. Od poniedziaku do pitku szkoa. W weekendy nauka i rower. Ale w zeszym tygodniu rytm ten zosta zakcony. Przez wito Piotra i Pawa. W Peru to dzie wolny od pracy. Nikomu nie przyszo do gowy wyjani to chopakowi, wic poszed do szkoy. Sam. I zagin.
W domu Brayana nie ma budzika. Budzikiem jest on sam. Wstaje punktualnie o wp do sidmej i budzi wszystkich. Mam i siostr, ktre pi z nim na dole pitrowego ka. A take babci, ktra od kilkunastu dni kadzie si na kartonach pooonych na goej ziemi. To nowy ukad spania w rodzinie chopca. Wywoany koniecznoci. W Limie jest teraz zima. Czyli mga i mawka, ktra przez dziury w dachu i cianach dociera do grnego pitra ka. To teraz najzimniejsze miejsce w domu Brayana. Nikt w nim nie pi.

Kiedy chopak si budzi, jest ju spakowany. Tornister z zeszytami trzyma pod poduszk i co rano zaglda pod ni jakby dostawa prezent od Mikoaja. wito Apostow Piotra i Pawa przypado w poowie tygodnia. W Peru to dzie wolny od pracy. Brayan o tym nie wiedzia, bo nikomu nie przyszo do gowy mu to wyjania. Obudzi si i by troch zaskoczony tym, e siostra, jak zazwyczaj, nie chce wsta i i z nim na przystanek. Nie

zmienio to jednak jego rytmu. Ubra si, zjad kromk chleba i chcia zaoy tornister na plecy. Dopiero wtedy rodzina zareagowaa. Dzi nie masz lekcji wyjania mu w matczyno-migowym jzyku mama. Wydawao si jej, e zrozumia. Zostawi tornister i wyszed z domu. Byam pewna, e wysika si opowiada mama. Brayan nie wrci jednak. Po p godzinie, gdy dom obudzi si na dobre, wszyscy zaczli go szuka. Obeszli cae slumsy, ale chopak przepad. Kto widzia go tylko, jak w towarzystwie dwch psw schodzi ze wzgrza, na ktrym stoi jego dom. To by wyrany sygna. Mama chopca posza na komisariat. Przez cay dzie Brayana szukaa policja z dwch dzielnic. Z tej, w ktrej mieszka i z tej, w ktrej jest jego szkoa. To ogromne tereny. Niczym miasta. W kadym z nich mieszka po kilkaset tysicy ludzi.

Guchoniemego chopca znaleziono dopiero o drugiej w nocy. W niewielkim hangarze, dziesi minut jazdy autobusem od szkoy. Paka. Warowa przy nim jeden pies. Drugi jego czworonony przyjaciel nie odnalaz si. Rozmawiaem z Brayanem o tym, co si stao. Wie ju, e czasami jego tydzie w szkole wcale nie musi mie pi dni. Tylko mniej. Poza tym zamwiem metalow tabliczk z jego imieniem, nazwiskiem i numerem telefonu do ssiadw. Taki chip. Chopak bdzie nosi go na szyi. Mylaem te o tym wszystkim. W sprawach niesyszcych dzieci ze slumsw jestem zupenym laikiem, ale to, co si stao, ma niewtpliwie dwa koce. Po pierwsze, Brayan traktuje szko tak, jakby ni oddycha. To ju nie jest zabawa. Nie wiem jak wiksz krzywd mona chopcu wyrzdzi, gdyby odebra mu moliwo nauki.

Ale to wiadomo od dawna. Od samego pocztku wiedziaem, e Brayan moe sam wycign si ze slumsw. Nie miaem jednak pojcia, e bdzie chcia to zrobi tak szybko. I to jest ten drugi koniec kija. Brayan po prostu moe nie chcie by ju w swoim domu. Bo wie, e wiat wyglda inaczej, ni ten, ktry widzia i zna kilka miesicy temu. Trzeba go bardziej chroni. Obiecuje to mama, siostra i babcia. Ja te doo do tego rk. I na pytanie, gdzie jest Brayan, odpowiem tak, jak zawsze. W jednym z trzech miejsc. W szkole. W domu. Albo na boisku na rowerze. Tylko tam jest Brayan. Cho tak naprawd nie wiadomo gdzie si teraz znajduje.

19 Pedagogiczne niuanse kariery Brayana

Z pdem guchoniemego Peruwiaczyka do nauki nie jest chyba do koca tak, jak to przedstawiam. Opowiadajc o tym, e Brayan leci do szkoy na eb, na szyj, trzeba bra bowiem pod uwag rwnie fakt, e ma w niej dziewczyn.
Byem w jego szkole zapaci za kolejny miesic. Przy okazji opowiedziaem dyrektorce jak to Brayan wybra si w wolny dzie na zajcia i po drodze zabdzi. Wzruszya si. Nieczsto zdarza si ucze, ktrego cignie do szkoy jak wilka do lasu. A potem ona zacza opowiada. O drodze, ktr Brayan pokona. Bya to duga historia. Zacza si od niesyszcych dzieci, ktre powinny zacz edukacyjn terapi w wieku trzech lat. Brayan zacz uczy si, gdy skoczy dziewi lat. atwo policzy ile straci. Ale dyrektorka mwia raczej o tym, co zyska. Po pierwsze kontakt z niesyszcymi koleankami i kolegami. Jest jednym z nich. Bezproblemowo komunikuje si z innymi uywajc jzyka migowego. A nie sprytu i przemocy swoich dwch poprzednich jzykw. Zyska take sympati nauczycieli. Lubi go. Najwikszego uparciucha i obuza w historii szkoy.

Nie zmienia to faktu, e edukacyjnie Brayan jest na poziomie trzylatka. Z opowiadania dyrektorki zapamitaem o wiele wicej, ale nie za bardzo potrafi to przekaza. Chodzi o pedagogiczne niuanse. Nie skupiem si na nich, bo wystarczyo mi tylko jedno zdanie: - Oglnie Brayan nie sprawia kopotw. Powiedziaa to osoba, ktra jeszcze trzy miesice temu nie mwia o niczym innym, tylko o kopotach, ktre sprawia Brayan. Oczywicie nie wszystko jest tak kolorowe. A gdy si temu dokadnie przyjrze, jest szare. Przed Brayanem po prostu mnstwo nauki. To bywa upierdliwe i pewnego dnia chopak to odkryje. Mam jednak wraenie, e poradzi sobie. Tak, jak potrafi. Z umiechem. Dostarczy mi go, cho byem za jego plecami. Sta przed tablic i odpowiada na pytania nauczycielki. Wiele piknych widokw w Peru ju widziaem, ale ten by najpikniejszy.

Potem okazao si, e z tym pdem do nauki chyba nie jest do koca tak, jak to przedstawiam. Opowiadajc o tym, e chopak leci do szkoy na eb, na szyj, trzeba bra bowiem pod uwag rwnie fakt, e ma w niej dziewczyn. To ta sama pikno, ktra wycigna do niego rk, gdy kilka miesicy temu zachowywa si tak, jakby zamiast na szkolnym placu sta na pokadzie szalupy toncej w kauy wody. Teraz to okrt. Z penymi aglami. Dryfujcy dumnie po bezkresnym oceanie. Ma na imi Jessica.

Jessica jest jedyn osob na wiecie, ktra ma na Brayana cakowity wpyw. Sucha jej. A gdy nie chce sucha, dziewczyna wali go plecakiem po epetynie i chopak od razu chce. Jak wiadomo, nie znam si na pedagogicznych niuansach, lecz ten wydaje si nie tylko najbliszy sercu, lecz take najbardziej skuteczny.

20 Zielona zima. Dobry znak przed wiosn

Po mojej dwutygodniowej nieobecnoci w Limie Brayan, gdy tylko mnie zobaczy, wylecia z domu jak z procy. Ale zaraz wrci do swego biurka.

W slumsach Arenal Alto wielkie zmiany. Kamiennopiaszczyste wzgrze porosy mchem i traw. Dosownie tonie w zieleni. To znak, e tego roku zima w Limie jest ostra. Cay czas my, niekiedy pada deszcz. I z tej wilgoci wszystko ronie niczym kaktus na doni. Odwiedziem Brayana. Wylecia z domu jak z procy. Nie wiem, czy bardziej stskni si za mn, czy za tym, eby pokaza, jak idzie mu w szkole. A waciwie ley. Na biurku, ktre krtko przed wyjazdem wtargaem do jego domu. Prezent na wito Niepodlegoci Peru. Powinienem to zrobi ju dawno, a zwaywszy na to, e Brayan odrabia lekcje na ku, powinienem to zrobi na samym pocztku jego edukacji. Ale zwtpiem. Jego dom jest tak may, e wydawao mi si, e trudno bdzie wepchn tam ig, a co dopiero kolejny mebel. Tak bywa, gdy za duo si myli. Dopiero przed ponownym wyjazdem w Andy postawiem mam i babci chopca przed faktem dokonanym i wstawiem im na gowy biurko.

Sprawdziem nic go nie trzyma, ale zdaje si, e jest do niego przyklejony.

Po powrocie nie wierzyem wasnym oczom. Chatka jakby bya z gumy. Na dodatek kobiety wysprztay j w rodku i Brayan odrabia lekcje jak czowiek. To, e jest przyklejony do swego biurka, nie ulega wtpliwoci. Na tyle mocno, e w cigu ostatnich dwch tygodni zacz przy nim mnoy i dzieli. Cay czas wiczy te rce rysujc i malujc. Pomocne mu w tym s kolorowanki, ktrych dziki Polakom ma pod dostatkiem. Nie mam pojcia jak to powiedzie, wic powiem prosto z mostu. Po przyjedzie do Limy zobaczyem w Brayanie co, co widziaem w nim ju wczeniej, ale nie wiedziaem, jak to nazwa. To duma. Brayan jest z siebie dumny. I mam pewno, e to uczucie nie zginie, tylko dalej bdzie go napdza.

21 Kolej ycia. Czas na such

Guchy jak pie Brayan sta si grzecznym i uoonym chopcem. Ale nie zatraci cakowicie swego obuzerstwa. Wanie wyci wielki numer. Zacz odzyskiwa such w lewym uchu.
Niespena dziewi miesicy temu upad mj plan dotyczcy Brayana, guchoniemego chopca ze slumsw na poudniu Limy. Wymyliem sobie tak, czasami czowiek ma takie naiwne myli e may Peruwiaczyk odzyska such. W tym celu odwiedziem w Limie kilku lekarzy. Ogldajc wyniki bada nie byli, niestety, przekonani do mojego pomysu. Mwic wprost nie zostawili suchej nitki na guchocie Brayana i szansach na to, e kiedy bdzie sysza. To moe aparaty suchowe? trzymaem si kurczowo swego planu. Naiwni ludzie tak czasem robi. A potem chodz po innych konfrontowa swoje wizje z rzeczywistoci. Ale to wanie ta klinika wybia mi z gowy myl o aparatach. Gdy je zaoymy, Brayan i tak nie bdzie sysza. Na pewno nie usyszy ludzkiej mowy. Moe natomiast odczuwa bl i Ja trafiem do jednej z klinik w Limie. To placwka, ktra nie tylko leczy niesyszcych i niedosyszcych, ale take sprzedaje owe aparaty. Moga zatem wcisn mi je bez kitu. Kupibym w ciemno, byle tylko sprbowa przywrci such chopakowi.

aby go unikn cignie i wyrzuci aparaty usyszaem od pani doktor. W domyle wyrzuci co najmniej cztery tysice zotych, bo tyle miao kosztowa to urzdzenie. Brayan poszed wic do szkoy. I szans wykorzysta. Uczy si w szybkim tempie przynoszc rado wielu ludziom. Ale przede wszystkim sprawiajc frajd sobie. Jest przy tym sympatyczny, koleeski, pracowity i uczynny. Wbrew pozorom nie zatraci jednak cakowicie swego obuzerstwa. Wanie wyci wielki numer. Zacz odzyskiwa such w lewym uchu. Wyszo to przez zupeny przypadek. Niedawno mama chopca, odbierajc syna po lekcjach, spotkaa w niej osob, ktra zacza zachca: - Zrbcie jeszcze raz badania. Kiedy dowiedziaem si o tym, skoczyy si dla mnie przypadki. A zaczy wyrane znaki. Nale bowiem do tych, ktrzy s przekonani, e czasami spotykamy kogo tylko po

to, by usysze jedno zdanie. Kilka sw, ktre otwieraj drog. Brayan ju na niej jest. Przeszed specjalistyczne badania. Wyniki s jednoznaczne. Za kilka tygodni mamy zgosi si po odbir aparatw suchowych. Kiedy chopiec je zaoy, prawdopodobnie zacznie sysze. Tak mwi lekarze. Na dodatek nie chc za to wszystko ani grosza. Mama Brayana mwi o cudzie. Czy rzeczywicie on si dzieje? Nie mam zielonego pojcia. Nie znam si na tym. Poza tym w tej dziedzinie s bardziej owieceni specjalici i komentatorzy. Myl jednak, e jeli Bg istnieje, to poprzez wiar mamy Brayana niezwykle umiowa jej syna. Kobieta wanie stracia prac, ale gdy z ni dzisiaj rozmawiaem, caa bya w skowronkach. Numer Brayana cakowicie krzyuje moje plany z nim zwizane. Ju raz przecie skorygowane. Kumplujc si z

nim musz si chyba do tego przyzwyczai. A planowaem, e Brayan bdzie mnie doucza migowego, bo ju od dawna za nim nie nadam. Wychodzi jednak na to, e ten jzyk moe okaza si niepotrzebny. Nam obu. Brayan zacz bowiem wydobywa z siebie nie gaworzenie, ktrym posugiwa si w kontaktach ze wiatem, tylko wyrane dwiki. To obuz do potgi, wic nie zdziwi si, jeli pewnego dnia zamieni je w sowa. Cay czas wydaje mi si, e to ju si stao. W dniu, w ktrym go spotkaem. Sta koo swojego domu i machajc na poegnanie wykrzykiwa moje imi. By to oczywicie produkt wyobrani. Brayan przecie nie wiedzia jak brzmi moje imi. Nie mg wiedzie, bo nigdy go nie sysza. Ale jest dzieckiem. Moe zatem wiedzie to, o czym zapominaj doroli. Zapominaj. To fakt. Kiedy dzieci staj si doroli nie pamitaj, e wyobrania jest motorem speniania marze.

22 Nowy dzie i stara tsknota

Po prawie trzytygodniowej przerwie odwiedziem Brayana w jego domu w slumsach. Chopak nawet nie umiechn si, tylko spojrza ponuro i zamkn przede mn drzwi. Jest tak za kadym razem, gdy znikam z jego ycia na duej ni kilka dni.
Czasami wrcz staj na gowie byle tylko Brayan nie przywiza si do mnie zbyt mocno. Teraz te tak mylaem. Ale kiedy wrciem do slumsw, Postanowiem tak ju dawno, bo lepiej trzyma to wszystko na dystans, ni by rozczarowanym, e ta znajomo rozwija si w tak dziwny sposb. Bo przecie nie w normalny. Normalnie byoby tak, e skoro si kumplujemy, to spdzamy ze sob duo czasu. Tyle tylko e ja go nie mam. Niekiedy wyjedam z Limy na kilka tygodni. Za kadym razem tumacz to Brayanowi i wydaje mi si, e ten tworzony przeze mnie misternie dystans zadziaa. Brayan tskni. Po prostu. Nie da si tego zaprogramowa. Ani nie da si z tym nic zrobi. A gdy tskni, a ja si nie pojawiam, to pniej jest na mnie obraony. I zamyka mi drzwi przed nosem. znw okazao si, e moje obliczenia s warte mniej wicej tyle, ile zeszoroczny nieg na andyjskich przeczach.

Mogoby to mnie nawet zabole gdzie w gbi serca, gdyby nie to, e zachowanie chopca jest naturalne. Nie ma w nim adnej taktyki. S tylko szczere uczucia. Nie mam pojcia jak to rozwiza. Moe tego nie powinno si rozwizywa? Wkrtce pewnie wszystko wrci do normy i znw bdziemy hula razem na rowerze. Oczywicie po odrobionych lekcjach. Ale teraz jest dystans. Nie ten, ktry przewidziaem ja, tylko ten, ktry powsta z reakcji Brayana.

Rozumiem go. Przecie nie tylko on tskni. Ale to wszystko trzeba odoy na bok i skupi si na czym innym. To ju ostatnie dni przed kolejn zmian w yciu Brayana. Aparaty suchowe. Niedugo trafi do uszu chopca. Nie wiem co bdzie si dziao. Nie wiem nawet, czy may Peruwiaczyk chce ich. Na razie wszystko w jego yciu pynie niczym kojcy nurt rzeki. Wszystko jest w nim uporzdkowane. Szkoa. Ustawiczne wiczenia manualne. Troch zabawy. W rezultacie nic nie zakca chopakowi postpw w nauce. Aparaty suchowe mog to wszystko zmieni. Mog te najnormalniej w wiecie sprawia Brayanowi bl. Ale klamka zapada. To decyzja mamy chopca, a ja podpisuj si pod ni obiema rkami. Trzeba sprbowa.

23 Obywatel Brayan i ostatni spacer w ciszy

Guchoniemy Peruwiaczyk ma tendencj do

minimalizowania. Piszc i rysujc oszczdza kartki jakby przej si kryzysem lasw w Amazonii. A przecie ycie jest od maksymalizowania. Przede wszystkim dobrych rzeczy.
Peru to latynoski, a przez to lajtowy kraj, ale pewne papierkowe sprawy trzeba w nim odbbni. Jedn z nich jest posiadanie dowodu osobistego. Take przez dzieci. Dziesicioletni guchoniemy Brayan nie mia go. Podobnie wiadectwa urodzenia, bo trudno nazwa nim wymit, jak psu z garda wycignit kartk papieru, na ktrej czytelne byy tylko odciski palcw i resztki obiadu. Mama chopca uywaa jej chyba zamiast obrusa. Bez wiadectwa urodzenia ciko si w Peru yje. Nie mona na przykad pj do szkoy. Brayan poszed, ale na dusz met takie kombinowanie ma jednak krtkie nogi. Std najpierw wiadectwo urodzenia, a teraz dowd osobisty. Co on daje Brayanowi? Niewiele. Ale dziki maej, plastykowej plakietce chopiec moe zgodnie z prawem jedzi autobusami po Peru i stara si o orzeczenie niepenosprawnoci. A przede wszystkim nie by anonimowym dla szanownego pastwa peruwiaskiego.

Do tej pory szanowne pastwo peruwiaskie nawet nie wiedziao, e Brayan istnieje. Tyle spraw papierkowych. Teraz bardziej po ludzku. Brayan zanotowa kolejny rekord, bo przez rwne siedem dni by na mnie wkurzony. Jeszcze nie kapuje, e niektrzy id na omiogodzinn szycht do pracy, a ja na trzytygodniow. Obrazi si wic na mnie na amen.

Nawet nie prbowaem go udobrucha, tylko wycignem na rower. Problem w tym, e z obu dtek zeszo powietrze. Z roweru zatem nici. Tak bywa, gdy czowiek naaduje si jak balon dobrymi chciami, a nie wemie ze sob zwykej pompki. Na szczcie wziem kred. I poszlimy upiksza ni boisko w slumsach. Z t kred chodzio o to, e Brayan ma tendencj do minimalizowania. W zeszytach pisze tak malutkie litery, jakby ba si, e moe mu nie wystarczy miejsca na kolejne. Podobnie z rysunkami. Oszczdza te kartki jakby jako jeden z nielicznych Peruwiaczykw przej si kryzysem lasw w Amazonii. A przecie ycie jest od maksymalizowania. Przede wszystkim dobrych rzeczy. - Masz, Brayanku, ch porysowa sobie? Nie krpuj si. Boisko jest twoje. Mniej wicej taki by sens. Gra sza o to, eby chopak zobaczy ile przestrzeni zabiera sobie, gdy sam j ogranicza.

To e may Peruwiaczyk jest zdolny, wiadomo byo od dawna. Ale eby boiska byo mu mao? Porysowa na nim troch, ale szybko odoy kred. I to stao si dokadnie wtedy. Przypomnia sobie. Przestrze, ktr daway mu kiedy slumsy, a ktr zabraa mu szkoa. Nie czekajc na moje zdanie zabra mnie na spacer po swoich okolicach. Zaprotestowaem, ale byo ju po ptakach. Brayan nawet mnie nie sucha. Nie dlatego, e nie syszy. Tylko dlatego, e w jzyku migowym powiedzia: - Chod. Ja prowadz. Poszlimy t sam tras, ktr poprowadzi mnie w dniu, w ktrym si poznalimy. I ktra tak mocno poczya nasze cieki. Peruwiaczyk szed ni pierwszy raz od kilku miesicy, kiedy to zosta uczniem. Od tego czasu nie mia czasu po gowie si podrapa, a co dopiero szlaja po najdalszych zaktkach slumsw. Ja szedem t tras drugi raz w yciu. Takiej wdrwki nie ma w ofercie adnego biura podry. Nie ma jej nawet w wyobrani, bo w wyobrani gringo nie chodzi po slumsach z nieletnim tubylcem. Nie udao si nam dotrze do wszystkich miejsc z pamitnej wycieczki sprzed prawie roku. Zatrzymaa nas ndza. Tam, gdzie jeszcze niedawno bya tylko kamienno-piaszczysta pustynia, teraz stoj nowe domy. Tak rozwija si bieda w Peru. Niezauwaalnie. I pionowo w gr.

W innym miejscu poszczuto nas psami. Uciekaem tylko przez chwil, bo po kilku krokach stanem jak wryty. A co tam, nie mi odgryz nogawki. W zamian zobaczyem niezwyky widok. Draujcego gdzie pieprz ronie guchoniemego chopca, ktry zakrywa rkami uszy. Brayan sysza. Usysza jazgot psw i prbowa si przed nim obroni. Na koniec musiaem tumaczy starszemu panu, e nie jestem gwacicielem maych chopcw. Normalka. Obie

sprawy s normalne. To, e wyjaniam czasami, i nie jestem pedofilem. A take to, e w slumsach oni istniej. I naprawd robi krzywd dzieciom. Brayan nie by rozmowny. Najpierw cierpliwie czeka a dwaj faceci nagadaj si, a potem zapa mnie za rk i pocign dalej. Starszemu Peruwiaczykowi niemal oczy wyszy na wierzch. Moje mog wyj w tym tygodniu. Kiedy zobacz Brayana z aparatami suchowymi. To te dzieje si naprawd. Cho cay czas wydaje si bajk.

24 Osiemnacie minut i worek kartek

Myl jak to wszystko adnie opisa. Ale nie da si. Sprbuj zatem jak najprociej. Brayan dosta aparaty suchowe. Nie syszy jednak. Tylko syszy i zaczyna mwi.
Gwoli cisoci: aparat jest jeden. W lewym uchu. W prawym guchota Brayana jest tak gboka, e mona mu tam trbk umieci i na niej zagra. A i tak nic nie usyszy. Do niedawna to samo byo z lewym uchem, ale chopiec to urwis, wic miao si z czego poprawia. To absolutnie zaskakujca wiato. Zaczo si jednak od mroku. Dziesi miesicy temu, kiedy guchota Brayana rozkadaa jeszcze jego bliskich na opatki, zaprosiem mam i siostr chopca do kawiarni na kaw. Ale si kobiety ucieszyy! Nie na dugo jednak. To byo mniej wicej wtedy, kiedy zapadaa decyzja o posaniu chopca do szkoy dla niesyszcych dzieci. Mama i siostra miay wiadomo, jaka szansa pojawia si przed Brayanem. W letni, soneczny dzie przy kawie obwarowaem t szans warunkami. A waciwie tymi kartkami. Za kady objaw braku wsppracy w sprawie Brayana jego mama i siostra miay otrzyma jedn t kartk. Jak na meczu pikarskim.

Dwie te kartki to kolejne spotkanie przy kawie i rozstanie. Po prostu poegnanie. A macie ju jedn t kartk, bo spniycie si na dzisiejsze spotkanie oznajmiem wtedy spokojnie. Z perspektywy czasu uwaam, e przegiem. Tym bardziej, e pniej byo mnstwo sytuacji nadajcych si na t kartk. Nie wycignem jej jednak ani razu. By moe dlatego, e szybko zorientowaem si, e to nie jest aden mecz. adna gra. Tylko niemoliwe do przewidzenia ycie, w

ktrym istniej ywi ludzi oraz ich emocje i uczucia. O historii z kartkami zatem zapomniaem. Ale powinienem je wycign. I to nie te, tylko cay worek czerwonych. W dniu, w ktrym mielimy odebra aparat suchowy dla Brayana. Nie wiem co si w tym dniu stao mamie i siostrze chopca. Kompletna niemoc. Najpierw zaspay. Potem zapomniay dowodu osobistego Brayana. A na koniec nie wziy zawiadczenia niezbdnego do odbioru urzdzenia. Jakby nie wiedziay, e Lima to nie Warszawa, w ktrej mona sobie wte i wewte pojedzi metrem, tylko prawie dziesiciomilionowy moloch, w ktrym, gdy si czowiek pieszy, to wicej stoi ni jedzie. Osiemnacie minut. Gdybymy spnili si o tysic osiemdziesit sekund, aparat dla chopca przepadby jak kamie w wod. Brayan nie jest przecie w Limie jedyny. Gdybymy spnili si, na nastpne urzdzenie trzeba byoby czeka kolejne miesice.

A moe i nie. Moe za kilka miesicy aparat nie byby ju za darmo, tylko za grube pienidze. Czyli nieosigalny. Zdylimy jednak. Co byo potem? N schowa si w kieszeni, a worek czerwonych kartek rozpyn jak we mgle. I nastpia rado tak wielka, e wszyscy padlimy sobie w ramiona. Majc w lewym uchu aparat Brayan zacz sysze. Syszy przejedajce samochody, szczekajce psy i niezbyt gono grajce radio. Syszy te to, co si do niego mwi, cho oczywicie tego nie rozumie. Aparat sprawia mu troch blu. Jeszcze nie jest do koca dobrze nastawiony. W jzyku migowym chopak wyjani jednak, e nie ma problemu. Bdzie wic aparat nosi i troch zaciska zby do czasu, a wszystko unormuje si, a on sam przyzwyczai. C, wychodzi na to, e to nie tylko urwis, ale take zuch. Na dodatek powtarza sowa, ktre do niego docieraj. To tyle. Prociej ju si nie da.

25 Szansa jedna na milion. Warto sprbowa

May Peruwiaczyk, ktry po prawie dziesiciu latach odzyska such, znw go straci.
To miay by zupenie inne urodziny Brayana. Dziesite, a przy okazji pierwsze w wiecie syszcych. May Peruwiaczyk, ktry krtko po urodzeniu straci such, odzyska jego cz dziki aparatowi suchowemu w lewym uchu. Ale nie na dugo. Aparat suchowy w uchu chopca wywoa wielkie

zainteresowanie w szkole dla niesyszcych dzieci. Po odzyskaniu czci suchu Brayan w ogle nie zamierza z niej rezygnowa. Kiedy poszed do niej lekko syszc, niemal kady z uczniw chcia dotkn urzdzenia. Podczas przekadania z rk do rk aparat spad na ziemi i roztrzaska si. Nauczyciele w szkole nie wiedz dokadnie jak to si stao. Wyglda na to, e ktre z dzieci rzucio aparatem o podog opowiada dyrektor Gladys Jimenez. By moe zrobi to te sam Brayan. Wielka szkoda, ale chyba naley

traktowa to za sygna, e na ten aparat byo po prostu za wczenie. Brayan nie ma zdania na ten temat. Wszystko traktuje z umiechem, zatem fakt, e znw jest tak, jak byo dawniej, nie zmartwi go. W jzyku migowym tumaczy tylko, e kiedy mia urzdzenie w uchu, byo nieco inaczej. Po prostu sysza. Take wasne sowa. Aparat by najnowszej generacji. adnych kabli i zasilaczy. Chopak dosta go za darmo, bo dziki posiadaniu dowodu osobistego i namolnoci kilku osb zakwalifikowa si do programu spoecznego w Limie, ktrego celem jest poprawa zdrowia niesyszcych dzieci. Po otrzymaniu urzdzenia z niego wypad. Czy mimo to jest moliwo otrzymania nowego aparatu? To nie jest mieszne, ale przypomina mi si scena z komedii Gupi i gupszy, w ktrej zakochany w piknej kobiecie, niezbyt rozgarnity bohater pyta j, czy ma u niej szans. Ona, po krtkim namyle, odpowiada, e jedn na milion, na co amant wybucha z radoci:

- Czyli jednak jest szansa! To samo jest z Brayanem. Jeli otrzymaby za darmo drugi aparat, byby to kolejny cud w jego yciu. Co bdzie dalej? Opcje s dwie. Albo spuci gow z alem, e tak si stao. Albo i naprzd. To znaczy opcja jest tylko jedna. Nie ma co rusza dalej, bo przecie nikt si nie zatrzymywa. W szkole zrobiono Brayanowi testy. Kolejne zostan przeprowadzone w grudniu, przed rozdaniem wiadectw, ktre w Peru przypada w okolicach Boego Narodzenia. Dopiero wszystkie te egzaminy dadz jasn odpowied na pytanie do jakiego punktu edukacji doszed may Peruwiaczyk w swoim pierwszym w yciu roku szkolnym. Dzi mona powiedzie, e postp jest ogromny. Ale tak jest zawsze, gdy do pustej szklanki nalewa si wod. Potrzeba szczegw, by nauczyciele mogli wyrazi dokadn opini co do stanu wiedzy Brayana.

26 Rok, ktry pokaza rnic

Po debiutanckim roku w szkole Brayan nie jest tak mdry jak to przewiduj reguki. Ale nie jest te gupi jak to si w yciu zdarza.

Pierwszy marca 2011 roku by wyjtkowy w yciu Brayana. W tym dniu poszed do szkoy. Byem z nim wtedy. I by to niezwyky dzie rwnie dla mnie. Dwudziesty grudnia 2011 roku by ostatnim dniem roku w szkole Brayana. Nie byo mnie wtedy przy nim. Musiaem wyjecha z Limy. Ale moja nieobecno podczas rozdawania wiadectw nie bya fair. Take dla mnie. O pierwszym roku Brayana w szkole wiadomo ju wszystko. May Peruwiaczyk nauczy si czyta, pisa, liczy i mwi w jzyku migowym. Ale bdzie musia kiblowa w tej samej klasie. Jego mama w pacz. Siostra smutna. Babcia tylko spuszcza gow i prbuje wykopa co nog z ziemi. Jednym sowem aoba. Jakby kto umar. Na pocztku chciaem im powiedzie, e nie od razu Krakw zbudowano, ale w por ugryzem si w jzyk. Co oni wiedz o Krakowie? Powiedziaem zatem mniej wicej tak: - Cieszcie si. Rok temu, gdyby w Limie rosa dungla, Brayan chodziby po drzewach. A poszed do szkoy. I zrobi

postpy o jakich nikomu si nie nio. Poza tym to dobrze, e wszystko sobie powtrzy. Czasem tak trzeba, eby mc i naprzd. To przemwienie chyba nie zrobio zbyt wielkiego wraenia, bo przecie mogo by lepiej. Brayan mg speni oczekiwania bliskich, ale ich nie speni. Czarna rozpacz wic w rodzinie. Fakt, po pierwszym roku w szkole Brayan nie okaza si w niej orem. Moe nawet nie jest tak mdry jak to przewiduj szkolne reguki. Ale nie jest te gupi. Kiedy patrzy si na jego umiechnit od ucha do ucha twarz nic tylko te si umiechn. Nie syszy co si do niego mwi, ale z caej rodziny to on wydaje si osob, ktra ma najwicej oleju w gowie. Zajarzy po prostu. Bez dwch zda. I tego si trzyma. Radoci, ktr jest jego ycie. W dniu dzisiejszym i jeszcze przez kilka najbliszych dni Brayan bdzie mia wakacje. Co prawda wszystkie inne dzieci w Peru wakacje maj do koca lutego, ale on nie. Nie chce. Chce i do szkoy.

Pjdzie wic do niej. Na wakacyjne zajcia wyrwnawcze. Jego szansa trwa przecie dalej. Miniony rok by prb. Nie tylko dla Brayana. Miniony rok by prb dla bliskich chopca. Bd si powtarza, ale warto. Dziki rozsianym po Polsce i wiecie Polakom rodzina Brayana nie poczua finansowego ciaru jego pjcia do szkoy. Ale poczua co innego. Rnic. Rnic midzy tym, kim chopak by wtedy, a kim jest teraz. Dlatego ja si nawet ciesz z tego, e wszyscy oni s smutni. To dobry znak. Rok temu byo im obojtne jak bdzie wygldaa przyszo Brayana. Wielu ludziom jest wszystko obojtne, gdy nie maj jak zwiza koca z kocem. Ale teraz bliscy Brayana martwi si. Znaczy si zaley im. Miniony rok nie poszed wic na marne.

27 ycie i pasja. Tego nie da si zaplanowa

Indywidualny tok nauczania, wakacje pod namiotem i ponowna szansa na such. Czy kto si tego spodziewa w sprawie guchoniemego chopca ze slumsw?
Czy ja mwiem ju, e w Peru nie ma sensu niczego planowa? Dotyczy to take Brayana. Z wieloma rzeczami da sobie rad. Z innymi nie, ale to akurat nie jest wane. Najwaniejsze, e po minionym roku mona powiedzie ju nieco wicej o jego pasjach. S co najmniej dwie. Pierwsza to samochody. Ja te w jego wieku interesowaem si samochodami, a nawet zbieraem resoraki. Ale bez przesady. Brayan to prawdziwy pasjonat aut. I nie tylko. Interesuje si wszystkimi pojazdami, w tym samolotami i statkami. Ma ju ich pokany zbir. Odlatuje po prostu. On, jego samochodziki, migowce i statki. Wszystko to przenosi si w inny wymiar. Aby wyobrazi sobie t jego pasj, chciaem napisa, e bawi si nimi godzinami. Byaby to jednak nieprawda. Brayan powica swoim zabawkom duo mniej czasu. Powiedzmy p godziny dziennie. Ale w czasie tych trzydziestu minut nie ma go na tym wiecie.

Do kolekcji brakowao mu pocigu. Ale wanie go dosta. Zasilan bateriami kolejk elektryczn. Drug pasj Brayana jest rysowanie i malowanie. Z naciskiem na to drugie. Kilka miesicy temu, kiedy chopak przyzwyczaja si do ycia w szkole, nie wiedziaem jeszcze o co chodzi. Byo to dokadnie wtedy, kiedy dosta wr przyborw szkolnych, a

niedugo potem jego mama zacza opowiada, e syn nie ma ju farb. - Jak to nie ma dziwiem si. Co on te farby pije? Okazao si, e nie. Brayan maluje. Moe nie z prdkoci wiata, ale co koo tego. Jeli komplet farb wystarcza mu na tydzie, jest to bardzo dobry tydzie. W galerii sztuki widziaem kiedy bazgroy w pozacanych ramach i mniej wicej to samo widz na obrazkach Brayana. Maj oczywicie duo mniejsz warto od tych z wystawy, bo chopak nie oprawia ich. Ale w sumie chodzi o to samo nic z tych dzie nie wynika. Wynika natomiast wniosek, e may Peruwiaczyk powinien to kontynuowa. Dosta wic zestaw malarski z prawdziwego zdarzenia. Z zapasem farb, pdzli i papieru na p roku. Dosta te dwa komplety klockw. Pierwsze s drewniane. Mona z nich ukada sowa i zdania, a potem dopasowywa je do yciowych sytuacji. Takie jzykowe domino. Drugi zestaw to klasyczne, plastykowe, cho pirackie klocki lego.

Chodzi o to, eby Brayan nadal wiczy donie. A take umys. Powinno zadziaa. Nawet jestem tego pewny. Pewno ta wynika z faktu, e sam spdziem nad tymi klockami godzin (no dobra, nad kolejk elektryczn kolejne dwie) i nie mogem zliczy moliwoci, ktre daj. Z prezentw trzeba take wymieni ksiki z historyjkami sowno-obrazkowymi, ktre Brayan bardzo lubi oraz zeszyty uatwiajce korygowanie pisma, co lubi akurat mniej. Ale tego mu nie popuszcz. Do tego reklamwka amigwek i puzzli. I kolejna reklamwka - a jake z samochodami. Duo tego wyszo. W ten sposb jeli dobrze licz z wczeniejszym kiem i rowerem przekazane przez Polakw wyposaenie domu Brayana ma warto wiksz ni sam dom. Chopak dosta to wszystko, gdy okazao si, e zostanie na drugi rok w tej samej klasie. Szczciarz to mao powiedziane. Ja nigdy w yciu nie widziaem tylu prezentw

na oczy, cho prawie kad klas koczyem z czerwonym paskiem. Niekoniecznie na wiadectwie. To tyle jeli chodzi o plany, ktre si uday. Z innymi nie poszo jak po sznurku. W styczniu i lutym 2012 roku Brayan mia chodzi do wakacyjnej szkoy, by do pierwszego dzwonka w marcu wyrwna nieco edukacyjne braki. Nie udao si. Co prawda wszystko byo ju prawie zaklepane, ale w dniu, w ktrym

stawiem si w centrum Limy zaklepa na amen, poznaem niesyszc Pati. To, e ja te jestem szczciarzem, wiem od dawna, ale eby od razu spotka jedn z najlepszych nauczycielek jzyka migowego w stolicy Peru? Od sowa do sowa i wyszo, e przez wakacje pouczy Brayana osobicie. Razem to pidziesit godzin zaj. Na pidziesit godzin indywidualnego nauczania w Limie trzeba wyda minimum

tysic piset soli. wietnie. Ale nie do koca. Od sowa do sowa i wyszo zatem, e Pati bdzie uczy Brayana za ponad dziesi razy mniej. Dokadnie za sto czterdzieci soli. Oboje poznali si ju i zaprzyjanili. Nie ma wic na co czeka. Startuj dzisiaj. Tym bardziej, e na przeomie stycznia i lutego zaj nie bdzie, bo Brayan jedzie z innymi guchoniemymi dziemi pod namiot. To bd jego pierwsze w yciu cztery dni bez mamy, ktra ju pacze. Na obozie Brayan te pewnie popacze, ale kto nie paka? Pewnie wielu. I pewnie wielu chciaoby jeszcze w yciu tak zapaka. Z tym obozem, cho nie by w planie, nawet si nie zastanawiaem. Tylko troch potargowaem. Za wszystko, cznie z przejazdem, wyywieniem, pedagogiczn opiek i wakacyjnymi atrakcjami, zapaciem z blogowych pienidzy siedemdziesit soli. Najwicej w planach namiesza jednak aparat suchowy. Dokadnie ten sam, ktry Brayan dosta kilka miesicy temu i ktry sta si bezuyteczny niedugo potem. Udao si go

naprawi. Nie byo jednak mowy o targowaniu si. Koszt naprawy wynis jeden sol i dwadziecia centimos. Tyle kosztowa bilet autobusowy na przejazd w tej sprawie. Brayan znw wic syszy! I nawet na moment nie pozwala wyj sobie aparatu z lewego ucha. To, e syszy, nie oznacza, e syszy tak, jak czowiek syszcy. Ta funkcja moe peni u niego zupenie inn rol. Tego te ju si nauczyem po roku kontaktw ze wiatem ludzi niesyszcych. Trzymajmy si zatem tego jzyka migowego i nie

zmieniajmy edukacyjnych planw dla Brayana. ycie, jak to ycie, pewnie i tak je zweryfikuje.

Dom i edukacja. Mona w tym pomc

Dwa osobne pokoje, jeden dla Brayana, drugi dla jego siostry. Do tego sala z miejscem na ko dla mamy i babci oraz niewielki aneks kuchenny. Tak wyglda projekt nowego domu dla rodziny ze slumsw.

Jego realizacja zaley od dwch rzeczy. Pierwsza to pienidze. Cz rodkw udao si zebra i pewnie nie bdzie trudno o brakujc kwot. Problemem jest teren, na ktrym stoi obecny dom Brayana. Nowy dom ma by niemal dwukrotnie wikszy od starego. Chodzi o prawie trzydzieci metrw kwadratowych powierzchni. Tylko wtedy da si wygospodarowa osobny pokj dla Brayana, osobny dla jego siostry i jedno due pomieszczenie dla mamy i babci. Innej opcji nie ma. Nie ma sensu stawia nowego domu, ale o takiej samej jak teraz powierzchni. Wwczas chopiec i jego bliscy nadal cisnliby si jak kury na grzdzie. Wikszy dom przynosi jednak niepewno, czy skarpa na ktrej stanie, wytrzyma dodatkowy ciar. To uoona z kamieni pka skalna. Wydaje si solidna, ale gwarancji nie ma. Wyczerpujc odpowied dayby specjalistyczne badania,

Autorem tego projektu jest mieszkajcy w Limie Polak Pawe Dbrowski.

ale w slumsach nie przeprowadza si ich. W slumsach waniejsze jest ssiedzkie podejcie.

Ssiad nie mwi ani tak, ani nie. Jak to ssiad, na terenie ktrego kto planuje postawi co, co nie bdzie do niego naleao. Takie dylematy obecne s rwnie w slumsach. Przyszo na pewno przyniesie rozwizanie tego problemu. Zainteresowanych spraw domu dla guchoniemego chopca zapraszam do lektury mojego bloga. Tam te dostpne s informacje o dalszej edukacji chopca. To ona, edukacja, jest najwaniejsza. W dalszym cigu oparta bdzie o pomoc dobrych ludzi, ale do wspfinansowania przyczya si rodzina Brayana. W przyszoci chce wzi na swe barki cay ciar jego nauki. W tym przypadku chodzi o wzmacniajce skarp trzy supy lub betonow podpor. Jeli ssiad rodziny Brayana zgodzi si j postawi na swoim terenie, budowa nowego domu ruszy. Jeli nie zgodzi si, trzeba bdzie wymyli co innego. Opcji jest kilka, wcznie z wyprowadzk Brayana i jego rodziny w inne miejsce. Ponisza tabela przedstawia planowany procentowy udzia bliskich Brayana w kosztach jego nauki z uwzgldnieniem kadego szkolnego miesica w latach 2012-2015:
Miesic 03 2012 2013 2014 3% 04 6% 05 9% 06 12 % 07 15 % 08 18 % 09 21 % 10 11 12

24 % 27 % 30 % 54 % 57 % 60 %

33 % 36 % 39 % 42 % 45 % 48 % 51 % 63 % 66 % 69 % 72 % 75 % 78 % 81 %

84 % 87 % 90 %

Zgodnie z tym planem w marcu 2012 roku rodzina pokryje trzy procenty kosztw jego edukacji, by udzia ten wzrasta co miesic a do 90 procent w grudniu 2014 roku. Od 1 marca 2015 cay ciar finansowy spoczby ju na niej. Kwotowo wyglda to tak, e w pierwszym miesicu rodzina chopca musi wyoy rwnowarto okoo dziesiciu zotych, by od marca 2015 roku pokrywa wszystkie koszty, ktre wynosz okoo 350 zotych miesicznie. Co prawda sytuacja finansowa rodziny Brayana nie poprawia si, ale pod koniec 2011 roku jego mama ukoczya kurs krawiecki, ktry moe zaowocowa lepiej patn prac. Pomoc zaoferowaa take dalsza rodzina. Cakiem moliwe, e dooy si ojciec chopca. Oczywicie to wszystko nie jest pewne. Jak nic w yciu, zwaszcza w yciu peruwiaskim. Ale nie ma co czeka. W imieniu Brayana, jego rodziny i wasnym prosz o pomoc. Jak jej udzieli? Nabywajc okolicznociowe, rcznie wykonane kartki, ktre dostpne s na stronie:

Na tej samej stronie mona skada zamwienia. W innych sprawach dotyczcych Brayana mona

kontaktowa si bezporednio ze mn: poprzez bloga: www.operujewperu.bloog.pl na stronie: www.kochamyperu.pl lub mailem: malachowski@hotmail.com Dzikuj i zapraszam!

www.kartkibrayanazlimy.blogspot.com

Podzikowania od Brayana BARDZO DZIKUJ WAM WSZYSTKIM

O autorze:
Piotr Maciej Maachowski

podrnik,

tumacz,

organizator

wypraw i wycieczek po Peru. Mieszka w Limie. Jego blog Operuj w Peru znajduje si wrd Ekstra Bloogw Wirtualnej Polski. O dawnym kraju Inkw publikuje felietony w oglnopolskim magazynie rodzinnym yj dugo. Wyda trzy elektroniczne, dostpne za darmo w internecie ksiki: 21 mgnie Peru. Zapiski z Imperium Soca, Machu Picchu dla Brayana oraz Zosta podrnikiem. Jak zorganizowa i spdzi wakacje w Meksyku. Autor, wspautor i realizator projektw spoecznych, ktrych celem jest poprawa warunkw ycia mieszkacw Peru. Wraz z grup Polakw zainstalowa midzy innymi ogrzewanie soneczne w domach Indian Keczua w miejscowoci Maazo w peruwiaskich Andach. Jest redaktorem naczelnym wortalu Kochamy Peru.