DEMOGRAFIA- nauka, ktra zajmuje si odkrywaniem, badaniem: *prawidowoci rozwoju ludzkoci na danym terenie w okrelonych uwarunkowaniach spoeczno*analiz i stanem

ludnoci *struktur demograficznych*procesw demograficznych *ruchu wdrwkowego ludnoci GX - wskanik smiertelnosci;EO - ile zostao czowiekowi do smierci; Lx- to jest liczba ludnoci na danym terenie w okrelonym wieku Optymalna liczba ludnoci kady kraj uwaa, e ma tak liczb, np. dla Polski wynosi ona 40 mln. mieszkacw (ale obecnie w Polsce jest ubytek) 2. Podaj znane Ci wskaniki mierzce zagadnienia wice si ze struktur wieku Wiek moemy podzielnic na wiek kalendarzowy(chronologiczny), biologiczno - funkcjonalny, spoeczny mierniki: P(ludno kraju)=E(dzieci i modzie) +D(doroli) +V(starsi), Wspv=V/P*C(100%) Skala staroci demograficznej: budujemy na podst. dwch miernikw: wspczynnika staroci i indeksw demografii: modoci, staroci Powszechny spis ludnoci to pene, kompleksowe badanie statystyczne ktrego celem jest uzyskanie danych o liczbie ludnoci zamieszkaej na danym terytorium, jej strukturach, warunkach ycia w danym momencie, tzw. krytycznym momencie spisu, Rodzaje spisw powszechnych: a). czciowe spisy ludnoci = ograniczone do niektrych grup ludnoci lub czci terytorium, b). sumaryczne ich zadaniem jest przede wszystkim uzyskanie danych dotyczcych oglnej liczby ludnoci, w spisach tych uwzgldniony jest ograniczony zakres wybranych cech ludnoci, a wyniki otrzymuje si na podstawie sumowania danych ujtych w arkuszach spisowych, c). mikrospisy to spisy ludnoci metod reprezentacyjn, przeprowadzane s losowo na wybranej czci populacji, Cechy spisu powszechnego a). powszechno (spis obejmuje ca ludno zamieszka na danym terytorium), b). imienno (osoby spisywane podaj imiona i nazwiska) c). bezporednio (do odpowiedniego formularza wpisuje si dane uzyskane na podstawie bezporedniego wywiadu z osob spisywan lub czonkiem rodziny) moment krytyczny spisu = ustalenie roku, dnia (miesica) i godziny, od ktrego rozpoczyna si badanie, minimum spisowe = wtedy kiedy np. kraj jest biedny, przeprowadza si wtedy minimalne badania, czyli: wiek, pe, stan cywilny = baza, Dwa rodzaje ludnoci spisowej : De jure - ludno formalnie zameldowana na danym obszarze - De facto - faktyczne miejsce zamieszkania, obecne Zawsze spisujemy ludno de facto. Wspczynnik urodze jest jednym z elementw okrelajcych WSP. przyrostu naturalnego ludnoci. Przez pojcie podnoci rozumiemy natenie urodze w badanej populacji kobiet bdcych w wieku rozrodczym. Miernikiem podnoci kobiet jest wspczynnik podnoci wyraajcy stosunek liczby urodze ywych w danym okresie do liczby kobiet w wieku rozrodczym w danej zbiorowoci. W p l =U t / K ( 1 5- 4 9) *C Wspczynnik dzietnoci oglnej -suma wspczynnikw podnoci kobiet w wieku rozrodczym. Jest to przecitna liczba dzieci urodzonych przez kobiet w cigu jej wieku rozrodczego. Wspczynnik dzietnoci, czyli ile dzieci rodzi przecitnie kobieta Wdz = 49x=15 Ux/Pkx x C (100, 1000) Kategorie dzietnoci: *dzietno rzeczywista dzieli si na: -dzietno dotychczasow, -dzietno ekonomiczn (tzn. ile mamy dzieci w gospodarstwie domowym, ktre mamy na utrzymaniu), *dzietno deklaratywna to: -dzietno idealna (w Polsce: 2 oje dzieci), -dzietno planowana (planuje si liczb dzieci), -dzietno jeszcze podana (tzn. ile jeszcze dzieci chce si mie), Wspczynnik zgonw niemowlt: iloraz liczby zarejestrowanych w danym roku zgonw i liczby urodze Wzn=Zr/Ur*C(100,1000) Przyrost naturalny- to rnica midzy liczb Urodze i liczb Zgonw w danej populacji w okrelonym czasie. WSP przyrosty naturalnego (Wpn) jest wspczynnikiem oglnym, ktrego warto w wysokim stopniu zaley od struktury danej populacji. WPN = liczba urodze liczba zgonw w okrelonym czasie, czyli WPN = UT ZT/rednia liczba ludnoci w czasie t (lub liczba w poowie tego okresu) (PT) x C (100, 1000) Wspczynnik dynamiki demograficznej:okrela on tylko proporcje midzy liczba zgonw i liczba urodze. Wspczynnik dynamiki demograficznej jest ilorazem liczby urodze w danej popul w danym czasie i liczby zgonw w tej populacji i w tym czasie t * stal C. Wold = U/Rzg x C (100,1000) czyli ile mamy zgonw (wzgldem liczby urodze) obecnie w Polsce wynosi on: 1,01 5. II teoria przejcia demograficznego *w zwizku maeskim lub nieformalnym na czoo wysuwa si jednostka lub para, ktra inwestuje przede wszystkim w SIEBIE (tzw. king pair), tj. DINKS (Double Income No Kids), *postawy i zachowania wyraajce tak ideologi prowadz do opnienia prokreacji, obnienia liczby dzieci w rodzinie lub bezdzietnoci, *zmiany w pooeniu ekonomicznym kobiet, osiganie przez nie wysokiego statusu, prowadz do niskiej podnoci, *kobiety mog na rynku pracy rywalizowa z mczyznami dopty, dopki w gr nie wchodzi prokreacja, *konieczne s instytucje zorientowane na rodziny, ktrych gwnym zadaniem ma by pogbianie rwnoci pci, ktre osabi pojawiajce si konflikty i zachc kobiety do wydawania na wiat potomstwa, Modelowe typy struktur wieku *progresywny(CHINY)-mamy do czynienia ze spoeczestwem modym o stosunkowo duej, rosncej z roku na rok, liczbie urodze, ktrego cech charakterystyczn jest stay wzrost liczby ludnoci (piramida wieku o szerokiej podstawie-ksztat trjkta rwnoramiennego) *zastojowy(NIEMCY)-roczna liczba urodze rwna si rocznej liczbie zgonw, a kady nastpny rocznik urodze jest liczebnie zbliony do poprzedniego (piramida w ksztacie dzwonu) PN= 0 *regresywny(ROSJA)-malejca z roku na rok liczba urodze (piramida o zdecydowanie wskiej podstawie- ksztat wrzeciona) Skale staroci demograficznej: wiek jako granica staroci nie moe by traktowany bardzo sztywno, wg Rosseta jeeli wspczynnik staroci jest wikszy od 12 %, takie spoeczestwo uznaje si za stare, wg Rosseta jeeli wspczynnik staroci jest mniejszy od 8%, takie spoeczestwo uznaje si za mode demograficznie, wg Rosseta jeeli wspczynnik staroci mieci si midzy 8 10% , takie spoeczestwo uznaje si za przedpole starzenia si demograficznego, 10 12% = waciwe starzenie si demograficzne, Typy reprodukcji ludnoci: *reprodukcj rozszerzon, *reprodukcj prost, *reprodukcj zawon, Reprodukcja ludnoci: Kada zbiorowo ludzi poddana jest w sposb cigy procesowi odnowy, zmieniaj si generacje z ktrych skada si dana populacja. Podstawowymi procesami zwizanymi z reprodukcj ludnoci s: Zastpowanie generacji - proces ten bada si na og dla kadej pci osobno. Czciej analizuje si proces zastpowania generacji eskich, czasem bada si proces zastpowania generacji dla obu pci. Odstp midzy nastpujcymi po sobie generacjami-to odstp pomidzy dat urodzenia matek i dat urodzenia ich dzieci. Dugo tego odstpu zaley od czasu zawarcia zwizku maeskiego,

poziomu podnoci, od wczeniejszego urodzenia podanych dzieci. Wspczynnik reprodukcji brutto- wyraa on ile przecitnie dziewczynek urodziaby kobieta w cigu wieku rozrodczego przy danych wspczynnikach podnoci wg wieku. Wspczynnik reprodukcji netto charakteryzuje aktualn podno i umieralno wyraajc redni liczb ywo urodzonych dziewczynek przypadajcych na 1 kobiet w wieku rozrodczym ktre doyj wieku swoich matek. Zaley on od poziomu podnoci i umieralnoci Proces feminizacji- feminizm zajmuje si take okreleniem wpywu macierzystwa na tosamo kobiety, nie ograniczajc si jednak do eksponowania jego potgi, wg feminizmu kobieco nie moe by definiowana tylko przez spenianie rl macierzyskich przez kobiety,feminizm krytyce poddaje rodowisko spoeczne, edukacyjne, zawodowe niesprzyjajce kobietom podtrzymujce nierwnoci pci. Wspczynnik feminizacji Wf=K/M*C(=1,100,1000) Przedstaw trendy w zakresie urodzenia I wydemograficzny w Polsce przypada na lata 1948-1958, ma miejsce wtedy 794000 urodze co stanowi 3 I promili. M amy do czynienia z tendencj kompensacyjn ( babie boom) Po tym roku wchodzi liberalizacja aborcji.Lata 60 przypadaj na ni demograficzny, W SP urodze wyniosa 16.2 promila. II wydemograficzny przypada na lata 70. Jest on zwizany z przemianami wiadomociowymi. W SP urodze wynosi 19%. W roku 1982 liczba urodze przekracza po ponad 705000. Natomiast ju w 1985 ta raz drugi liczba si zmniejsza do 680000 urodze. OD roku 1997 mamy do czynienia z depresj demograficzn- zaamaniem- liczba urodze jest poniej 400 000 Migracje s:*ruchem fizycznym dokonanym w okrelonym celu *zmian miejsca zamieszkania*zmian terytorium (jednostki osiedlowej, pastwa) *przeniesieniem si z jednej spoecznoci do drugiej *zmian spoecznego i kulturowego otoczenia. W demografii podkrela si, e migracja jest jednym z trzech podstawowych procesw (migracja, urodzenia, zgony) ksztatujcych liczb ludnoci, jej struktury i jej reprodukcj, migracje powoduj zmiany w liczbie ludnoci i jej strukturze szybciej ni pozostae procesy SALDO MIGRACJI: Sm=N-O(napyw-odpyw=0) TYPY MIGRACJI: *wg charakteru podejmowanych decyzji: migracje dobrowolne/woluntarystyczne,migracje przymusowe/niewoluntarystyczne, migracje spontaniczne/nieplanowane,migracje planowane/ wiadome podjte akty przemieszcze przestrzennych/, *ze wzgldu na przyczyny:migracje zarobkowe,rodzinne,podporzdk,matrymo, polityczne,religijne,narodowociowe,ekologiczne,indywidualne, *ze wzgldu na czas trwania migracji:migracje stae,okresowe,sezonowe, *ze wzgldu na charakter geograficzny:migracji:migracje wewn,zewn, zagra, midzynarodowe,zamorskie,regionalne, *ze wzgldu na charakter osadnictwa migracji:migracje z miast do miast, z miast do wsi,z wsi do wsi,ze wsi do miast, *ze wzgldu na charakter prawny migracji:migracje legalne,nielegalne, *inne rodzaje migracji: migracje emerytalne,masowe, *exodus (naga masowa emigracja spowodowana katastrof nagymi wypadkami), *migracje konserwatywne (w celu utrzymania dotychczasowego sposobu ycia), *migracje innowacyjne (w celu dokonania radykalnej zmiany yciowej), Migracje przymusowe to.: wydalenie/wypdzenie, repatriacje tzn. wtedy kiedy wystpuj naciski wadz na jednostki w celu ich powrotu do kraju pochodzenia,uchodstwo ze wzgldu na przeladowanie (najczciej),wysiedlenie,ewakuacja,deportacje, reemigrant = emigrant powracajcy do kraju ojczystego repatriacja = powrt osb poprzednio deportowanych, uchodcw i przesiedlecw, majcy form zorganizowanej akcji powrotnej naturalizacja = prawne zdobycie obywatelstwa, absorpcja = podjcie pracy zawodowej: wchonicie przez rynek pracy, asymilacja = integracja z istniejc struktur spoeczn na zasadzie rwnoci, akulturacja = przyjcie norm, wartoci, sposobw postpowania ludnoci kraju napywu, Ruch naturalny = urodzenia, zgony, maestwa, rozwody, Ewidencja bieca ludnoci: dziki nim mamy dostp do informacji demograficznych. te informacje zapisywane s. w urzdzie stanu cywilnego. Istniej, ksigi takie jak ks". urodze, zgonw. maestw, jest take ksiga zameldowa. Na kadym poziomie informacje te s przekazywane w gr czyli do GUS. Odbywa si to na zasadzie resortowej. Mamy do czynienia ze sprawozdawczoci centraln 2cechy danych ewidencyjnych: cigo i aktualno. Badania metod reprezentacyjn-t metod bada si ogln podno kobiet i migracje ludnoci zarwno w skali caego kraju jak i regionach. Badania metod monograficzn- maj na og charakter retrospektywny, wykorzystuje si wwczas rda archiwalne pozwalajce si zorientowa w przemianach demograficznych. Badania studium dogbnego badaniaW Polsce GUS prowadzi systematycznie badania budetw rodzinnych ktrych celem jest-ustalenie poziomu i struktury wydatkw i dochodw rodzin .I teoria przejcia demograficznego I FAZA- spada umieralno, poziom urodze nie ulega zmianie (pozostaje wysoki), wzrasta przyrost naturalny (implikacja rewolucji naukowo-technicznej) II FAZA- jeszcze bardziej spada umieralnosc(szczepionki, pasteryzacja mleka, poziom sanitarny); podnosi sie chwilowo poziom urodze III FAZA- coraz szybszy spadek liczby zgonw oraz znaczcy spadek liczby urodzewiadoma kontrola podnoci, aktywno zawodowa kobiet IV FAZA- kontynuacja trendu z poprzednich faz; urodzenia sa nisze od poziomu zgonw; katastrofa demograficzna- obumieranie kontynentu. Polityka ludnociowa jest to wiadome oddziaywanie pastwa na przebieg procesw demograficznych, ksztatowanie struktur ludnociowych, waciwe rozmieszczenie przestrzenne ludnoci oraz ksztatowanie optymalnej ludnoci kraju, I typ polityki pastwa( ) *potrzeba ksztacenia od 94r. prywatne szkolnictwo w Polsceratuje pastwowe szkolnictwo, *rynek pracy w Polsce obecnie potrzeba jeszcze okoo 3 mln. miejsc pracy, *potrzeby mieszkaniowe obecnie potrzeby w Polsce ok. 2,5 mln. mieszka, *potrzeby zdrowotne, II typ polityki pastwa 4 rodzaje: *polityka pronatalistyczna = zachcanie kobiet do rodzenia dzieci, np. polityka III Rzeszy: kada Niemka miaa rodzi dziecko dla Hitlera/III Rzeszy oglnie pastwa nazistowskie stosoway ten typ polityki, *polityka antynatalistyczna = pastwo nie jest zainteresowane wzrostem liczby urodze nieposiadanie dzieci jest chwalone/promowane, *polityka neutralna = pastwo nie wtrca si do tego, ile dzieci moe mie dana rodzina/para *polityka prorodzinna/rodzinna s to systemowe oddziaywania pastwa za pomoc instrumentw o charakterze materialnym i niematerialnym majcych na celu wspomoenie rodziny w jakociowym wychowaniu rodziny, III typ polityki pastwa dotyczy maestw i rozwodw IV typ polityki pastwa dotyczy umieralnoci demografia medyczna wyrnia 3 wskaniki zdrowia NEGATYWNE *chorobowo tj. liczba zachowa na dan chorob, *miertelno liczba zgonw z powodu danej choroby miertelno umieralno, *wskanik zgonu niemowlt *zgony z przyczyn cywilizacyjnych (wypadki, urazy, zatrucia), *liczba osb niepenosprawnych (ta liczba tych osb w Polsce znowu wzrasta), POZYTWYNE *przecitna dugo ycia czowieka E0/Ex czyli jak dugo yje si w danym kraju, *zanieczyszczenie rodowiska MIESZANE *aktywno zawodowa aktywni zawodowo yj duej, ale z drugiej strony takie osoby s bardziej naraeni na tzw. choroby zawodowe, *miejsce zamieszkania ludzie wynosz si z miasta by mieszka na wsi bo na wsi yje si duej, *stan cywilny onaci mczyni yj duej *wola ycia wraz z wiekiem moe si rnicowa, jej stan moe by wysoki (ludzie modzi), bd niski (ludzie starzy), Wspczynnik aktywnoci zawodowej jest to procentowy udzia aktywnych zawodowo w oglnej liczbie ludnoci danej kategorii (wyrnianej np. ze wzgldu na pe, miejsce zamieszkania, wiek lub poziom wyksztacenia), Typy zwizkw maeskich: *formalne (religijne lub wieckie), *zwyczajowe (common law marriage) nie wymaga formalizacji, jest zawarte poprzez wzajemne deklarowanie intencji polubienia si, *kohabitacyjne (par hetero- i homoseksualnych) Responsive policy - polityka odpowiadajc zapotrzebowaniu ludnoci, wynikajcemu z istniejcej struktury ludnoci wg pci i wieku oraz rozmieszczenia terytorialnego.

Influencing policy - polityka ksztatujc procesy demograficzne Wiek funkcjonalny badanie stopnia zuycia biologicznego organizmu, mierzony jest ogln kondycj psychofizyczn i stanem ywotnoci organizmu. Pojcie to znajduje uzasadnienie w tym, e proces starzenia przebiega rnie i nie zawsze wiek biologiczny pokrywa si z zapisem kalendarzowym. Najczstsze przyczyny rozwodw w Polsce:*niezgodno charakterw 34% *niedochowanie wiernoci 25%*naduywanie alkoholu 22% *nieporozumienia na tle finansowym 7%*naganny stosunek do czonkw rodziny 6%) Zgony neonatalne-wszystkie zgony, ktre zaszy w okresie noworodkowym (0-27 dni). Jest to stosunek zgonw noworodkw do urodze ywych. Stan cywilny:*WSKIE(czysta panna ,kawaler) *SZEROKIE(wszyscy,ktrzy mog wej na rynek matrymonialny) Urodzenie ywe:cakowite wydalenie z ustroju matki noworodka niezalenie od czasu trwania ciy, ktry po takim wydaleniu oddycha lub wykazuje oznaki ycia. Urodzenie martwe:zgon musi nastpi przed cakowitym wydaleniem z ustroju matki,mwimy o tym po 22tyg ciy)

DEMOGRAFIA- nauka, ktra zajmuje si odkrywaniem, badaniem: *prawidowoci rozwoju ludzkoci na danym terenie w okrelonych uwarunkowaniach spoeczno*analiz i stanem ludnoci *struktur demograficznych*procesw demograficznych *ruchu wdrwkowego ludnoci GX - wskanik smiertelnosci;EO - ile zostao czowiekowi do smierci; Lx- to jest liczba ludnoci na danym terenie w okrelonym wieku Optymalna liczba ludnoci kady kraj uwaa, e ma tak liczb, np. dla Polski wynosi ona 40 mln. mieszkacw (ale obecnie w Polsce jest ubytek) 2. Podaj znane Ci wskaniki mierzce zagadnienia wice si ze struktur wieku Wiek moemy podzielnic na wiek kalendarzowy(chronologiczny), biologiczno - funkcjonalny, spoeczny mierniki: P(ludno kraju)=E(dzieci i modzie) +D(doroli) +V(starsi), Wspv=V/P*C(100%) Skala staroci demograficznej: budujemy na podst. dwch miernikw: wspczynnika staroci i indeksw demografii: modoci, staroci Powszechny spis ludnoci to pene, kompleksowe badanie statystyczne ktrego celem jest uzyskanie danych o liczbie ludnoci zamieszkaej na danym terytorium, jej strukturach, warunkach ycia w danym momencie, tzw. krytycznym momencie spisu, Rodzaje spisw powszechnych: a). czciowe spisy ludnoci = ograniczone do niektrych grup ludnoci lub czci terytorium, b). sumaryczne ich zadaniem jest przede wszystkim uzyskanie danych dotyczcych oglnej liczby ludnoci, w spisach tych uwzgldniony jest ograniczony zakres wybranych cech ludnoci, a wyniki otrzymuje si na podstawie sumowania danych ujtych w arkuszach spisowych, c). mikrospisy to spisy ludnoci metod reprezentacyjn, przeprowadzane s losowo na wybranej czci populacji, Cechy spisu powszechnego a). powszechno (spis obejmuje ca ludno zamieszka na danym terytorium), b). imienno (osoby spisywane podaj imiona i nazwiska) c). bezporednio (do odpowiedniego formularza wpisuje si dane uzyskane na podstawie bezporedniego wywiadu z osob spisywan lub czonkiem rodziny) moment krytyczny spisu = ustalenie roku, dnia (miesica) i godziny, od ktrego rozpoczyna si badanie, minimum spisowe = wtedy kiedy np. kraj jest biedny, przeprowadza si wtedy minimalne badania, czyli: wiek, pe, stan cywilny = baza, Dwa rodzaje ludnoci spisowej : De jure - ludno formalnie zameldowana na danym obszarze - De facto - faktyczne miejsce zamieszkania, obecne Zawsze spisujemy ludno de facto. Wspczynnik urodze jest jednym z elementw okrelajcych WSP. przyrostu naturalnego ludnoci. Przez pojcie podnoci rozumiemy natenie urodze w badanej populacji kobiet bdcych w wieku rozrodczym. Miernikiem podnoci kobiet jest wspczynnik podnoci wyraajcy stosunek liczby urodze ywych w danym okresie do liczby kobiet w wieku rozrodczym w danej zbiorowoci. Wp l = Ut / K ( 15- 49 ) * C Wspczynnik dzietnoci oglnej-suma wspczynnikw podnoci kobiet w wieku rozrodczym. Jest to przecitna liczba dzieci urodzonych przez kobiet w cigu jej wieku rozrodczego. Wspczynnik dzietnoci, czyli ile dzieci rodzi przecitnie kobieta Wdz = 49x=15 Ux/Pkx x C (100, 1000) Kategorie dzietnoci: *dzietno rzeczywista dzieli si na: -dzietno dotychczasow, -dzietno ekonomiczn (tzn. ile mamy dzieci w gospodarstwie domowym, ktre mamy na utrzymaniu), *dzietno deklaratywna to: -dzietno idealna (w Polsce: 2 oje dzieci), -dzietno planowana (planuje si liczb dzieci), -dzietno jeszcze podana (tzn. ile jeszcze dzieci chce si mie), Wspczynnik zgonw niemowlt: iloraz liczby zarejestrowanych w danym roku zgonw i liczby urodze Wzn=Zr/Ur*C(100,1000) Przyrost naturalny - to rnica midzy liczb Urodze i liczb Zgonw w danej populacji w okrelonym czasie. WSP przyrosty naturalnego (Wpn) jest wspczynnikiem oglnym, ktrego warto w wysokim stopniu zaley od struktury danej populacji. WPN = liczba urodze liczba zgonw w okrelonym czasie, czyli WPN = UT ZT/rednia liczba ludnoci w czasie t (lub liczba w poowie tego okresu) (PT) x C (100, 1000) Wspczynnik dynamiki demograficznej:okrela on tylko proporcje midzy liczba zgonw i liczba urodze. Wspczynnik dynamiki demograficznej jest ilorazem liczby urodze w danej popul w danym czasie i liczby zgonw w tej populacji i w tym czasie t * stal C. Wold = U/Rzg x C (100,1000) czyli ile mamy zgonw (wzgldem liczby urodze) obecnie w Polsce wynosi on: 1,01 5. II teoria przejcia demograficznego *w zwizku maeskim lub nieformalnym na czoo wysuwa si jednostka lub para, ktra inwestuje przede wszystkim w SIEBIE (tzw. king pair), tj. DINKS (Double Income No Kids), *postawy i zachowania wyraajce tak ideologi prowadz do opnienia prokreacji, obnienia liczby dzieci w rodzinie lub bezdzietnoci, *zmiany w pooeniu ekonomicznym kobiet, osiganie przez nie wysokiego statusu, prowadz do niskiej podnoci, *kobiety mog na rynku pracy rywalizowa z mczyznami dopty, dopki w gr nie wchodzi prokreacja, *konieczne s instytucje zorientowane na rodziny, ktrych gwnym zadaniem ma by pogbianie rwnoci pci, ktre osabi pojawiajce si konflikty i zachc kobiety do wydawania na wiat potomstwa, Modelowe typy struktur wieku *progresywny(CHINY)-mamy do czynienia ze spoeczestwem modym o stosunkowo duej, rosncej z roku na rok, liczbie urodze, ktrego cech charakterystyczn jest stay wzrost liczby ludnoci (piramida wieku o szerokiej podstawie-ksztat trjkta rwnoramiennego) *zastojowy(NIEMCY)-roczna liczba urodze rwna si rocznej liczbie zgonw, a kady nastpny rocznik urodze jest liczebnie zbliony do poprzedniego (piramida w ksztacie dzwonu) PN= 0 *regresywny(ROSJA)-malejca z roku na rok liczba urodze (piramida o zdecydowanie wskiej podstawie- ksztat wrzeciona) Skale staroci demograficznej:

Ruch naturalny = urodzenia, zgony, maestwa, rozwody, Ewidencja bieca ludnoci: dziki nim mamy dostp do informacji demograficznych. te informacje zapisywane s. w urzdzie stanu cywilnego. Istniej, ksigi takie jak ks". urodze, zgonw. maestw, jest take ksiga zameldowa. Na kadym poziomie informacje te s przekazywane w gr czyli do GUS. Odbywa si to na zasadzie resortowej. Mamy do czynienia ze sprawozdawczoci centraln 2cechy danych ewidencyjnych: cigo i aktualno. Badania metod reprezentacyjn-t metod bada si ogln podno kobiet i migracje ludnoci zarwno w skali caego kraju jak i regionach. Badania metod monograficzn- maj na og charakter retrospektywny, wykorzystuje si wwczas rda archiwalne pozwalajce si zorientowa w przemianach demograficznych. Badania studium dogbnego badaniaW Polsce GUS prowadzi systematycznie badania budetw rodzinnych ktrych celem jest-ustalenie poziomu i struktury wydatkw i dochodw rodzin .I teoria przejcia demograficznego I FAZA- spada umieralno, poziom urodze nie ulega zmianie (pozostaje wysoki), wzrasta przyrost naturalny (implikacja rewolucji naukowo-technicznej) II FAZA- jeszcze bardziej spada umieralnosc(szczepionki, pasteryzacja mleka, poziom sanitarny); podnosi sie chwilowo poziom urodze III FAZA- coraz szybszy spadek liczby zgonw oraz znaczcy spadek liczby urodzewiadoma kontrola podnoci, aktywno zawodowa kobiet IV FAZA- kontynuacja trendu z poprzednich faz; urodzenia sa nisze od poziomu zgonw; katastrofa demograficzna- obumieranie kontynentu. Polityka ludnociowa jest to wiadome oddziaywanie pastwa na przebieg procesw demograficznych, ksztatowanie struktur ludnociowych, waciwe rozmieszczenie przestrzenne ludnoci oraz ksztatowanie optymalnej ludnoci kraju, I typ polityki pastwa( ) *potrzeba ksztacenia od 94r. prywatne szkolnictwo w Polsceratuje pastwowe szkolnictwo, *rynek pracy w Polsce obecnie potrzeba jeszcze okoo 3 mln. miejsc pracy, *potrzeby mieszkaniowe obecnie potrzeby w Polsce ok. 2,5 mln. mieszka, *potrzeby zdrowotne, II typ polityki pastwa 4 rodzaje: *polityka pronatalistyczna = zachcanie kobiet do rodzenia dzieci, np. polityka III Rzeszy: kada Niemka miaa rodzi dziecko dla Hitlera/III Rzeszy oglnie pastwa nazistowskie stosoway ten typ polityki, *polityka antynatalistyczna = pastwo nie jest zainteresowane wzrostem liczby urodze nieposiadanie dzieci jest chwalone/promowane, *polityka neutralna = pastwo nie wtrca si do tego, ile dzieci moe mie dana rodzina/para *polityka prorodzinna/rodzinna s to systemowe oddziaywania pastwa za pomoc instrumentw o charakterze materialnym i niematerialnym majcych na celu wspomoenie rodziny w jakociowym wychowaniu rodziny, III typ polityki pastwa dotyczy maestw i rozwodw IV typ polityki pastwa dotyczy umieralnoci demografia medyczna wyrnia 3 wskaniki zdrowia NEGATYWNE *chorobowo tj. liczba zachowa na dan chorob, *miertelno liczba zgonw z powodu danej choroby miertelno umieralno, *wskanik zgonu niemowlt *zgony z przyczyn cywilizacyjnych (wypadki, urazy, zatrucia), *liczba osb niepenosprawnych (ta liczba tych osb w Polsce znowu wzrasta), POZYTWYNE *przecitna dugo ycia czowieka E0/Ex czyli jak dugo yje si w danym kraju, *zanieczyszczenie rodowiska MIESZANE *aktywno zawodowa aktywni zawodowo yj duej, ale z drugiej strony takie osoby s bardziej naraeni na tzw. choroby zawodowe, *miejsce zamieszkania ludzie wynosz si z miasta by mieszka na wsi bo na wsi yje si duej, *stan cywilny onaci mczyni yj duej *wola ycia wraz z wiekiem moe si rnicowa, jej stan moe by wysoki (ludzie modzi), bd niski (ludzie starzy), Wspczynnik aktywnoci zawodowej jest to procentowy udzia aktywnych zawodowo w oglnej liczbie ludnoci danej kategorii (wyrnianej np. ze wzgldu na pe, miejsce zamieszkania, wiek lub poziom wyksztacenia), Typy zwizkw maeskich: *formalne (religijne lub wieckie), *zwyczajowe (common law marriage) nie wymaga formalizacji, jest zawarte poprzez wzajemne deklarowanie intencji polubienia si, *kohabitacyjne (par hetero- i homoseksualnych) Responsive policy - polityka odpowiadajc zapotrzebowaniu ludnoci, wynikajcemu z istniejcej struktury ludnoci wg pci i wieku oraz rozmieszczenia terytorialnego. Influencing policy - polityka ksztatujc procesy demograficzne Wiek funkcjonalny badanie stopnia zuycia biologicznego organizmu, mierzony jest ogln kondycj psychofizyczn i stanem ywotnoci organizmu. Pojcie to znajduje uzasadnienie w tym, e proces starzenia przebiega rnie i nie zawsze wiek biologiczny pokrywa si z zapisem kalendarzowym. Najczstsze przyczyny rozwodw w Polsce:*niezgodno charakterw 34% *niedochowanie wiernoci 25%*naduywanie alkoholu 22% *nieporozumienia na tle finansowym 7%*naganny stosunek do czonkw rodziny 6%) Zgony neonatalne-wszystkie zgony, ktre zaszy w okresie noworodkowym (027 dni). Jest to stosunek zgonw noworodkw do urodze ywych. Stan cywilny:*WSKIE(czysta panna ,kawaler) *SZEROKIE(wszyscy,ktrzy mog wej na rynek matrymonialny) Urodzenie ywe:cakowite wydalenie z ustroju matki noworodka niezalenie od czasu trwania ciy, ktry po takim wydaleniu oddycha lub wykazuje oznaki ycia. Urodzenie martwe:zgon musi nastpi przed cakowitym wydaleniem z ustroju matki,mwimy o tym po 22tyg ciy)

wiek jako granica staroci nie moe by traktowany bardzo sztywno, wg Rosseta jeeli wspczynnik staroci jest wikszy od 12 %, takie spoeczestwo uznaje si za stare, wg Rosseta jeeli wspczynnik staroci jest mniejszy od 8%, takie spoeczestwo uznaje si za mode demograficznie, wg Rosseta jeeli wspczynnik staroci mieci si midzy 8 10% , takie spoeczestwo uznaje si za przedpole starzenia si demograficznego, 10 12% = waciwe starzenie si demograficzne, Typy reprodukcji ludnoci: *reprodukcj rozszerzon, *reprodukcj prost, *reprodukcj zawon, Reprodukcja ludnoci: Kada zbiorowo ludzi poddana jest w sposb cigy procesowi odnowy, zmieniaj si generacje z ktrych skada si dana populacja. Podstawowymi procesami zwizanymi z reprodukcj ludnoci s: Zastpowanie generacji - proces ten bada si na og dla kadej pci osobno. Czciej analizuje si proces zastpowania generacji eskich, czasem bada si proces zastpowania generacji dla obu pci. Odstp midzy nastpujcymi po sobie generacjami-to odstp pomidzy dat urodzenia matek i dat urodzenia ich dzieci. Dugo tego odstpu zaley od czasu zawarcia zwizku maeskiego, poziomu podnoci, od wczeniejszego urodzenia podanych dzieci. Wspczynnik reprodukcji brutto- wyraa on ile przecitnie dziewczynek urodziaby kobieta w cigu wieku rozrodczego przy danych wspczynnikach podnoci wg wieku. Wspczynnik reprodukcji netto charakteryzuje aktualn podno i umieralno wyraajc redni liczb ywo urodzonych dziewczynek przypadajcych na 1 kobiet w wieku rozrodczym ktre doyj wieku swoich matek. Zaley on od poziomu podnoci i umieralnoci Proces feminizacji- feminizm zajmuje si take okreleniem wpywu macierzystwa na tosamo kobiety, nie ograniczajc si jednak do eksponowania jego potgi, wg feminizmu kobieco nie moe by definiowana tylko przez spenianie rl macierzyskich przez kobiety,feminizm krytyce poddaje rodowisko spoeczne, edukacyjne, zawodowe niesprzyjajce kobietom podtrzymujce nierwnoci pci. Wspczynnik feminizacji Wf=K/M*C(=1,100,1000) Przedstaw trendy w zakresie urodzenia I wydemograficzny w Polsce przypada na lata 1948-1958, ma miejsce wtedy 794000 urodze co stanowi 3 I promili. M amy do czynienia z tendencj kompensacyjn ( babie boom) Po tym roku wchodzi liberalizacja aborcji.Lata 60 przypadaj na ni demograficzny, W SP urodze wyniosa 16.2 promila. II wydemograficzny przypada na lata 70. Jest on zw izany z przemianami w iadomociowymi. W SP urodze wynosi 19% . W roku 1982 liczba urodze przekracza po ponad 705000. Natomiast ju w raz drugi 1985 ta liczba si zmniejsza do 680000 urodze. OD roku 1997 mamy do czynienia z depresj demograficzn- zaamaniem- liczba urodze jest poniej 400 000 Migracje s:*ruchem fizycznym dokonanym w okrelonym celu *zmian miejsca zamieszkania*zmian terytorium (jednostki osiedlowej, pastwa) *przeniesieniem si z jednej spoecznoci do drugiej *zmian spoecznego i kulturowego otoczenia. W demografii podkrela si, e migracja jest jednym z trzech podstawowych procesw (migracja, urodzenia, zgony) ksztatujcych liczb ludnoci, jej struktury i jej reprodukcj, migracje powoduj zmiany w liczbie ludnoci i jej strukturze szybciej ni pozostae procesy SALDO MIGRACJI: Sm=N-O(napyw-odpyw=0) TYPY MIGRACJI: *wg charakteru podejmowanych decyzji: migracje dobrowolne/woluntarystyczne,migracje przymusowe/niewoluntarystyczne, migracje spontaniczne/nieplanowane,migracje planowane/ wiadome podjte akty przemieszcze przestrzennych/, *ze wzgldu na przyczyny:migracje zarobkowe,rodzinne,podporzdk,matrymo, polityczne,religijne,narodowociowe,ekologiczne,indywidualne, *ze wzgldu na czas trwania migracji:migracje stae,okresowe,sezonowe, *ze wzgldu na charakter geograficzny:migracji:migracje wewn,zewn, zagra, midzynarodowe,zamorskie,regionalne, *ze wzgldu na charakter osadnictwa migracji:migracje z miast do miast, z miast do wsi,z wsi do wsi,ze wsi do miast, *ze wzgldu na charakter prawny migracji:migracje legalne,nielegalne, *inne rodzaje migracji: migracje emerytalne,masowe, *exodus (naga masowa emigracja spowodowana katastrof nagymi wypadkami), *migracje konserwatywne (w celu utrzymania dotychczasowego sposobu ycia), *migracje innowacyjne (w celu dokonania radykalnej zmiany yciowej), Migracje przymusowe to.: wydalenie/wypdzenie, repatriacje tzn. wtedy kiedy wystpuj naciski wadz na jednostki w celu ich powrotu do kraju pochodzenia,uchodstwo ze wzgldu na przeladowanie (najczciej),wysiedlenie,ewakuacja,deportacje, reemigrant = emigrant powracajcy do kraju ojczystego repatriacja = powrt osb poprzednio deportowanych, uchodcw i przesiedlecw, majcy form zorganizowanej akcji powrotnej naturalizacja = prawne zdobycie obywatelstwa, absorpcja = podjcie pracy zawodowej: wchonicie przez rynek pracy, asymilacja = integracja z istniejc struktur spoeczn na zasadzie rwnoci, akulturacja = przyjcie norm, wartoci, sposobw postpowania ludnoci kraju napywu,