1 Uwaga dla uytkownika tekstu: Kade pismo, kada cz, rozdzia, psalm i numer wiersza posiadaj swoj zakadk.

(Zakadki zostay zaoone gdzie si tylko dao) Uatwia to poruszanie si po tekcie.

PISMA W. FRANCISZKA Z ASYU

NAPOMNIENIA
W imi Ojca i Syna, i Ducha witego. Amen. Oto s sowa witych napomnie czcigodnego Ojca naszego witego Franciszka do wszystkich braci1. [1. CIAO PASKIE] Pan Jezus powiedzia swoim uczniom; Ja jestem drog, prawd i yciem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przez Mnie. 2Jeli znalibycie Mnie, znalibycie z pewnoci i mojego Ojca; i odtd Go znacie i zobaczylicie Go. 3Mwi do Niego Filip: Panie, poka nam Ojca, a to nam wystarczy. 4Mwi mu Jezus: Tak dugo jestem z wami, a nie poznalicie Mnie? Filipie, kto widzi Mnie, widzi i Ojca (J 14, 6-9) mego. 5 Ojciec mieszka w wiatoci niedostpnej (por. 1Tm 6, 16) i Duchem jest Bg (J 4, 24), i Boga nikt nigdy nie widzia (J 1, 18). 6Dlatego tylko w duchu mona Go oglda, bo duch jest tym, ktry oywia; ciao na nic si nie przyda (J 6, 64). 7 Ale i Syna w tym, w czym jest rwny Ojcu, nikt nie moe inaczej oglda ni Ojca ani inaczej ni Ducha witego. 8Dlatego potpieni s wszyscy, ktrzy widzieli Pana Jezusa wedug czowieczestwa, ale nie dostrzegli i nie uwierzyli wedug ducha i bstwa, e jest on prawdziwym Synem Boym. 9Tak samo potpieni s ci wszyscy, ktrzy widz sakrament [Ciaa Chrystusowego], dokonywany sowami Pana na otarzu przez rce kapana pod postaci chleba i wina, ale nie dostrzegaj i nie wierz wedug ducha i bstwa, e jest to prawdziwie Najwitsze Ciao i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa. 10Powiadcza to sam Najwyszy sowami: To jest ciao moje i krew mego Nowego Przymierza [ktra za wielu bdzie wylana] (por. Mk 14, 22. 24); i: 11Kto poywa ciao moje i pije krew moj, ma ycie wieczne (por J 6, 55). 12Std Duch Paski przebywajcy w wiernych swoich, jest tym, ktry przyjmuje Najwitsze Ciao i Krew Pana. 13Wszyscy inni, ktrzy nie maj udziau w tym Duchu, a omielaj si przyjmowa je, sd sobie jedz i pij (por. 1Kor 11, 29). 14 Dlatego: Synowie ludzcy, dokd bdziecie twardego serca? (Ps 4, 3). 15Dlaczego nie poznajecie prawdy i nie wierzycie w Syna Boego? (por. J 9, 35). 16Oto unia si co dzie (por. Flp 2, 8) jak wtedy, gdy z tronu krlewskiego (por. Mdr 18, 15) zstpi do ona Dziewicy. 17Codziennie przychodzi do nas w pokornej postaci. 18Co dzie zstpuje z ona Ojca na otarz w rkach kapana. 19I jak ukaza si witym apostoom w rzeczywistym ciele, tak i teraz ukazuje si nam w witym Chlebie. 20I jak oni swoim wzrokiem cielesnym widzieli tylko Jego Ciao, lecz wierzyli, e jest Bogiem, poniewa ogldali Go oczyma ducha, 21 tak i my, widzc chleb i wino oczyma cielesnymi, starajmy si dostrzega i wierzmy mocno, e jest to jego ywe i prawdziwe Najwitsze Ciao i Krew. 22I w taki sposb Pan jest zawsze ze swymi wiernymi, jak sam mwi: Oto Ja jestem z wami a do skoczenia wiata (por. Mt 28, 20).
1
1

Incipit wedug kodeksu As.

[2. ZO SAMOWOLI] Pan powiedzia do Adama: Z kadego drzewa jedz; ale z drzewa wiadomoci dobrego i zego nie jedz (por Rdz 2, 16-17). 2Z kadego drzewa rajskiego mg je, poniewa dopki nie wykroczy przeciw posuszestwu, nie zgrzeszy. 3Ten bowiem jada z drzewa poznania dobra, kto przywaszcza sobie swoj wol i wynosi si z dobra, jakie Pan mwi i dziaa w nim. 4I tak z podszeptu szatana i z powodu przekroczenia przykazania stao si to owocem poznania z. 5A za to trzeba ponie kar. [3. POSUSZESTWO DOSKONAE] Pan mwi w Ewangelii: Kto nie wyrzekby si wszystkiego, co posiada, nie moe by moim uczniem (por. k 14, 33); 2i: Kto chciaby zachowa swoje ycie, straci je (k 9, 24). 3 Ten czowiek opuszcza wszystko, co ma, i traci swoje ciao, ktry siebie samego oddaje cakowicie pod posuszestwo w rce swego przeoonego. 4I cokolwiek czyni i mwi, jeli wie, e nie sprzeciwia si to jego woli, jest to prawdziwe posuszestwo, byleby to, co czyni, byo dobre. 5I choby podwadny widzia co lepszego i poyteczniejszego dla swej duszy ni to, co nakazuje przeoony, niech dobrowolnie zoy Bogu z tego ofiar i niech stara si speni yczenie przeoonego. 6To jest bowiem posuszestwo z mioci 1P 1, 22), poniewa mie jest Bogu i bliniemu. 7 Jeli przeoony wyda jakie polecenie niezgodne z jego [podwadnego] sumieniem, wolno mu nie posucha, niech go jednak nie opuszcza. 8A jeli z tego powodu bdzie przez kogo przeladowany, niech go dla Boga miuje. 9Kto bowiem woli znosi przeladowanie ni odczy si od braci, ten trwa rzeczywicie w doskonaym posuszestwie, bo ycie swoje oddaje za braci swoich (por. J 15, 13). 10 Jest bowiem wielu zakonnikw, ktrym si wydaje, e widz lepsze rzeczy do zrobienia ni te, ktre nakazuj przeoeni; ci ogldaj si wstecz (por. k 9, 62) i powracaj do wymiotw wasnej woli (por. Prz 26, 11; 2 P 2, 22). 11Ci s mordercami i swoim zym przykadem gubi wiele dusz. [4. NIKT NIE POWINIEN PRZYWASZCZA SOBIE PRZEOESTWA] Nie przyszedem, aby Mi suono, lecz aby suy (por. Mt 20, 28) mwi Pan. 2Ci, ktrzy s postawieni nad innymi, tak powinni si chlubi z tego przeoestwa, jakby zostali wyznaczeni do obowizku umywania ng braciom. 3I jeli utrata przeoestwa zasmuca ich bardziej, ni utrata obowizku umywania ng, tym wicej napeniaj sobie trzosy z niebezpieczestwem dla duszy (por. J 12, 6)2. [5. NIKT NIE POWINIEN UNOSI SI PYCH, LECZ NIECH CHLUBI SI W KRZYU PASKIM] Czowieku zastanw si, do jak wysokiej godnoci podnis ci Pan Bg, bo stworzy ci i uksztatowa wedug ciaa na obraz umiowanego Syna swego i na podobiestwo wedug ducha (por. Rdz 1, 26). 2I wszystkie stworzenia, ktre s pod niebem, su na swj sposb swemu Stwrcy, uznaj Go i suchaj lepiej ni ty. 3I nawet ze duchy nie ukrzyoway Go, lecz to ty wraz z nimi ukrzyowae Go i krzyujesz nadal przez upodobanie w wadach i grzechach. 4 Z czego wic moesz si chlubi? 5Choby bowiem by tak bystry i mdry, e posiadby wszelk wiedz (por. 1Kor 13, 2) i umia wyjania wszystkie rodzaje jzykw
2
1 1 1 1

Aluzja do zdrajcy Judasza (por. J 12, 6).

(por. 1Kor 12, 10. 28) i bada wnikliwie tajemnice niebieskie, nie moesz si chlubi tym wszystkim; 6bo jeden szatan pozna rzeczy niebieskie i teraz zna sprawy ziemskie lepiej ni wszyscy ludzie, chocia mgby by jaki czowiek, ktry otrzymaby od Pana szczeglne poznanie najwyszej mdroci. 7Tak samo, gdyby by pikniejszy i bogatszy od wszystkich i gdyby nawet cuda czyni, tak e wyrzucaby ze duchy, wszystko to zwraca si przeciwko tobie i nie naley do ciebie, i nie moesz si tym wcale chlubi. Lecz w tym moemy si chlubi: w sabociach naszych (por. 2Kor 12, 5) i w codziennym dwiganiu witego krzya Pana naszego Jezusa Chrystusa (por. k 14, 27). [6. NALADOWANIE PANA] Bracia, spogldajmy na dobrego Pasterza, ktry dla zbawienia swych owiec wycierpia mk krzyow. 2Owce Pana poszy za Nim w ucisku i przeladowaniu, w upokorzeniu i godzie, w chorobie i dowiadczeniu, i we wszystkich innych trudnociach; i w zamian za to otrzymay od Pana ycie wieczne. 3 Std wstyd dla nas, sug Boych, e wici dokonywali wielkich dzie, a my chcemy otrzyma chwa i cze, opowiadajc o nich. [7. ZA WIEDZ POWINNY I DOBRE CZYNY] Aposto mwi: Litera zabija, a duch oywia (2Kor 3, 6). 2Litera zabija tych, ktrzy pragn pozna tylko same sowa, aby uchodzi za mdrzejszych od innych i zdoby wielkie bogactwa, i rozda je krewnym i przyjacioom. 3 I tych zakonnikw zabija litera, ktrzy nie chc postpowa wedug ducha Pisma Boego, lecz pragn raczej poznawa tylko sowa i wyjania je innym. 4 I tych oywia duch Pisma Boego, ktrzy adnej wiedzy, jak posiadaj i pragn posi, nie przypisuj ciau, lecz sowem i przykadem odnosz do Najwyszego Pana Boga, do ktrego naley wszelkie dobro. [8. NALEY UNIKA GRZECHU ZAZDROCI] Aposto mwi: Nikt nie moe powiedzie: Pan Jezus bez pomocy Ducha witego (1Kor 12, 3); 2i: Nie ma nikogo, kto by czyni dobro, nie ma ani jednego (Rz 3, 12). 3 Ktokolwiek wic zazdroci bratu swemu dobra, jakie Pan mwi i czyni w nim, dopuszcza si grzechu blunierstwa, bo zazdroci samemu Najwyszemu, ktry mwi i czyni wszelkie dobro. [9. MIO] Pan mwi: Miujcie nieprzyjaci waszych [czycie dobrze tym, ktrzy was nienawidz i mdlcie si za przeladujcych i spotwarzajcych was]3 (Mt 5, 44). 2Ten bowiem rzeczywicie kocha swego nieprzyjaciela, kto nie boleje nad doznawan krzywd, 3lecz dla mioci Boej smuci si grzechem jego duszy. 4I czynem okazuje mu mio. [10. UMARTWIENIE CIAA] Wielu jest takich, ktrzy, grzeszc lub doznajc krzywdy, skadaj winy na nieprzyjaciela lub bliniego. 2Lecz nie tak jest: kady bowiem ma w swej mocy
W wikszoci rkopisw po sowach: Diligite inimicos vestros jest etc. Esser poda dalszy cig tekstu w klamrach, co przyjmujemy i w naszym przekadzie.
3
1 1 1 1 1

nieprzyjaciela, mianowicie ciao, przez ktre grzeszy. 3Dlatego bogosawiony ten suga (Mt 24, 46), ktry majc w swej wadzy takiego nieprzyjaciela, bdzie zawsze trzyma go zwizanego i roztropnie mia si przed nim na bacznoci. 4Dopki bowiem tak bdzie postpowa, aden inny nieprzyjaciel, widzialny czy niewidzialny, nie bdzie mg mu szkodzi. [11. NIKT NIE POWINIEN SI GORSZY GRZECHEM BLINIEGO] Sudze Boemu tylko jedno nie powinno si podoba: grzech. 2I jakikolwiek grzech jaka osoba popeniaby i z tego powodu suga Boy niepokoiby si i gniewa, ale nie z mioci, gromadzi sobie win (por. Rz 2, 5). 3Ten suga wiedzie ycie prawe, wolne od przywiza, ktry si nie denerwuje i nie gniewa na nikogo. 4I bogosawiony jest ten, ktry nic sobie nie zatrzymuje, oddajc co jest cesarskiego, cesarzowi, a co jest Boego, Bogu (Mt 22, 21). [12. JAK ROZPOZNA DUCHA PASKIEGO] Tak mona pozna, czy suga Boy ma ducha Paskiego: 2jeli jego ciao nie bdzie wynosio si pych - bo ono zawsze jest przeciwne wszelkiemu dobru - z tego powodu, e Pan czyni przez niego jakie dobro, 3lecz jeli we wasnych oczach uwaaby si raczej za lichszego i mniejszego od wszystkich innych ludzi. [13. CIERPLIWO] Bogosawieni pokj czynicy, bo nazwani bd synami Boga (Mt 5, 9). Nie moe pozna suga Boy, ile ma cierpliwoci i pokory, dopki si wszystko dzieje po jego myli. 2 Gdy za przyjdzie czas, kiedy ci, ktrzy powinni postpowa wedug jego woli, zaczn mu si sprzeciwia; ile wtedy okae cierpliwoci i pokory, tyle jej ma, nie wicej. [14. UBSTWO DUCHA] Bogosawieni ubodzy duchem, bo do nich naley krlestwo niebieskie (Mt 5, 3). Wielu jest takich, ktrzy oddajc si gorliwie modlitwom i obowizkom, nkaj swe ciaa licznymi postami i umartwieniami, 3lecz z powodu jednego tylko sowa, ktre zdaje si by krzywd dla ich ciaa, lub z powodu jakiej rzeczy, ktrej si ich pozbawia, wzburzaj si i wpadaj w gniew. 4Ci nie s ubodzy duchem. Kto bowiem jest rzeczywicie ubogi duchem, ten nienawidzi siebie samego (por. k 14, 26) i kocha tych, ktrzy uderzaj go w policzek (por. Mt 5, 39).
2 1 1 1 1

[15. POKJ] Bogosawieni pokj czynicy, bo nazwani bd synami Boga (Mt 5, 9). 2Ci przynosz naprawd pokj, ktrzy wrd wszystkich cierpie, jakie ich spotykaj na tym wiecie, dla mioci Pana naszego Jezusa Chrystusa zachowuj pokj duszy i ciaa. [16. CZYSTO SERCA] Bogosawieni czystego serca, bo oni bd oglda Boga (Mt 5, 8). 2Prawdziwie czystego serca s ci, ktrzy gardz dobrami ziemskimi, szukaj niebieskich i nie przestaj nigdy czystym sercem i dusz uwielbia i widzie Pana, Boga ywego i prawdziwego.
1 1

[17. POKORNY SUGA BOY] Bogosawiony jest ten suga (Mt 24, 46), ktry nie wynosi si z powodu dobra, jakie Pan mwi i czyni przez niego, bardziej ni z tego, jakie Pan mwi i czyni przez innego. 2 Grzeszy ten czowiek, ktry chce wicej otrzyma od swego bliniego ni da z siebie Panu Bogu. [18. MIOSIERDZIE WOBEC BLINIEGO] Bogosawiony czowiek, ktry znosi swego bliniego z jego uomnociami, tak jak chciaby, aby jego znoszono, gdyby by w podobnym pooeniu. 2Bogosawiony suga, ktry Panu Bogu oddaje wszystkie dobra, kto bowiem cokolwiek zatrzymuje dla siebie, ukrywa w sobie pienidze Pana Boga swego (por. Mt 25, 18) i to, co sdzi, e ma, bdzie mu odjte (por. k 8, 18). [19. DOBRY I POKORNY ZAKONNIK] Bogosawiony suga, ktry nie uwaa si za lepszego, gdy go ludzie chwal i wywyszaj, ni wwczas, gdy go uwaaj za sabego, prostego i godnego pogardy; 2 poniewa czowiek jest tym tylko, czym jest w oczach Boga i niczym wicej4. 3 Biada temu zakonnikowi, ktry zosta wyniesiony do wysokiej godnoci i sam nie chce dobrowolnie ustpi. 4A bogosawiony jest ten suga (Mt 24, 46), ktry zosta wyniesiony wysoko nie z wasnej woli i pragnie by zawsze pod stopami innych. [20. DOBRY I PRNY ZAKONNIK] Bogosawiony ten zakonnik, ktry znajduje zadowolenie i rado tylko w najwitszych sowach i dzieach Pana 2i pociga przez nie ludzi do mioci Boga w radoci i weselu (por. Ps 50, 51). 3Biada temu zakonnikowi, ktry ma upodobanie w sowach pochych i prnych i przez nie skania ludzi do miechu. [21. PRNY I GADATLIWY ZAKONNIK] Bogosawiony suga, ktry gdy mwi, nie ujawnia wszystkich swoich spraw w nadziei nagrody i nie jest skory do mwienia (por. Prz 29, 20), lecz przewiduje roztropnie, co powinien mwi lub opowiada. 2Biada temu zakonnikowi, ktry dobra, jakich mu Pan udziela, chce ludziom okazywa sowami, by zdoby uznanie, zamiast ukrywa je w sercu swoim (por. k 2, 19. 51), a innym ukazywa przez czyny. 3Otrzymuje on zapat swoj (por. Mt 6, 2. 5. 16), a suchacze odnosz mao korzyci. [22. ZNOSZENIE OSKARE] Bogosawiony suga, ktry czyje uwagi, oskarenia i upomnienia znosi tak cierpliwie, jakby pochodziy od niego samego. 2Bogosawiony suga, ktry udzielane mu upomnienia przyjmuje spokojnie, sucha skromnie, pokornie wyznaje sw win i chtnie wynagradza. 3Bogosawiony suga, ktry nie jest skory do usprawiedliwiania si i znosi pokornie wstyd i nagan za win, choby si nawet jej nie dopuci.
4
1 1 1 1 1 1

Por. BLegMj VI, 1.

[23. POKORA] Bogosawiony suga, ktry okazuje si rwnie pokorny wrd swych podwadnych, jak wrd swych panw. 2Bogosawiony suga, ktry zawsze pozostaje pod rzg karnoci. 3 Sug wiernym i roztropnym (por. Mt 24, 45) jest ten, ktry nie zaniedbuje pokuty za wszystkie swoje przewinienia: wewntrznie przez skruch, a zewntrznie przez wyznanie winy i uczynki wynagradzajce [24. PRAWDZIWA MIO] Bogosawiony suga, ktry tak kochaby swego brata chorego, ktry nie moe mu odda przysugi, jak kocha zdrowego, ktry moe mu pomc. [25. PRAWDZIWA MIO] Bogosawiony suga, ktry tak kochaby i szanowa swego brata bdcego daleko od niego, jak gdyby by z nim i nie mwiby w jego nieobecnoci tego, czego nie mgby powiedzie z mioci w jego obecnoci. [26. SUDZY BOY POWINNI SZANOWA DUCHOWNYCH] Bogosawiony suga, ktry ma zaufanie do duchownych uczciwie yjcych wedug zasad Kocioa rzymskiego. 2A biada tym, ktrzy nimi gardz; choby bowiem byli oni grzesznikami, jednak nikt nie powinien ich sdzi, bo Pan sam zastrzega sobie prawo sdu nad nimi. 3O ile bowiem wiksza jest ich posuga wobec Najwitszego Ciaa i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa, ktre oni sami przyjmuj i sami tylko innym udzielaj, 4o tyle wikszy grzech maj ci, ktrzy grzesz przeciwko nim ni przeciwko wszystkim innym ludziom na tym wiecie. [27. CNOTY, KTRE USUWAJ WADY] Gdzie jest mio i mdro, tam nie ma ani bojani, ani niewiedzy. 2Gdzie jest cierpliwo i pokora, tam nie ma gniewu, ani zamtu. 3Gdzie jest ubstwo z radoci, tam nie ma ani chciwoci, ani skpstwa. 4Gdzie jest pokj i rozmylanie, tam nie ma ani zatroskania, ani roztargnienia. 5Gdzie jest boja Paska, ktra strzee domu swego (por. k 11, 21), tam nieprzyjaciel nie ma moliwoci wejcia. 6Gdzie jest miosierdzie i delikatno, tam nie ma ani zbytku, ani zatwardziaoci serca. [28. DOBRO NALEY UKRYWA, ABY GO NIE STRACI] Bogosawiony suga, ktry w niebie gromadzi (por Mt 6, 20) dobra, jakie Pan mu okaza i nie pragnie ujawnia ich ludziom dla zdobycia uznania, 2bo sam Najwyszy okae jego czyny tym, ktrym zechce. 3Bogosawiony suga, ktry tajemnice Paskie zachowuje w sercu swoim (por. k 2, 19. 51).
1 1 1 1

PRAWDZIWA I DOSKONAA RADO

Tene [br. Leonard] opowiada, e pewnego dnia u witej Maryi [Matki Boskiej Anielskiej] w. Franciszek zawoa brata Leona i powiedzia: Bracie Leonie, pisz. 2Ten odpowiedzia: Jestem gotw. 3Pisz - rzecze - czym jest prawdziwa rado. 4Przybywa posaniec i mwi, e wszyscy profesorowie z Parya wstpili do zakonu; napisz to nie prawdziwa rado. 5e tak samo uczynili wszyscy praaci z tamtej strony Alp, arcybiskupi i biskupi, rwnie krl Francji i Anglii; napisz, to nie jest prawdziwa rado. 6Tak samo, e moi bracia poszli do niewiernych i nawrcili wszystkich do wiary; e mam od Boga tak wielk ask, e uzdrawiam chorych i czyni wiele cudw; mwi ci, e w tym wszystkim nie kryje si prawdziwa rado. 7Lecz co to jest prawdziwa rado? 8Wracam z Perugii i pn noc przychodz tu, jest zima i sota, i tak zimno, e u dou tuniki zwisaj zmarznite sople i rani wci nogi, i krew pynie z tych ran. 9I cay zabocony, zzibnity i zlodowaciay przychodz do bramy; i gdy dugo pukaem i woaem, przyszed brat i pyta: Kto jest?. Odpowiedziaem: Brat Franciszek. 10A ten mwi: Wyno si; to nie jest pora stosowna do chodzenia; nie wejdziesz. 11A gdy ja znowu nalegam, odpowiada: Wyno si; ty jeste [czowiek] prosty i niewyksztacony. Jeste teraz zupenie zbyteczny. Jest nas tylu i takich, e nie potrzebujemy ciebie. 12A ja znowu staj przy bramie i mwi: Na mio Bo, przyjmijcie mnie na t noc. 13A on odpowiada: Nic z tego. Id tam, gdzie s krzyowcy i pro. 14 Powiadam ci: jeli zachowam cierpliwo i nie rozgniewam si, na tym polega prawdziwa rado i prawdziwa cnota, i zbawienie duszy.

REGUA NIEZATWIERDZONA
Rozpoczyna si pierwsza regua, ktr napisa w. Franciszek5. [PROLOG] W imi Ojca i Syna, i Ducha witego. 2 Oto jest sposb ycia wedug Ewangelii Jezusa Chrystusa, o ktrego uznanie i zatwierdzenie prosi papiea brat Franciszek. I ten [papie] uzna go i zatwierdzi dla niego i jego braci obecnych i przyszych. 3 Brat Franciszek i kady, kto bdzie zwierzchnikiem tego zakonu, ma przyrzec posuszestwo i szacunek papieowi Innocentemu i jego nastpcom. 4I wszyscy inni bracia maj obowizek posuszestwa bratu Franciszkowi i jego nastpcom. [ROZDZIA 1] [BRACIA POWINNI Y W POSUSZESTWIE, BEZ WASNOCI I W CZYSTOCI] Regua i ycie tych braci polega na tym, aby y w posuszestwie, w czystoci i bez wasnoci oraz zachowywa nauk i naladowa przykad Pana naszego Jezusa Chrystusa, ktry mwi: 2Jeli chcesz by doskonaym, id, sprzedaj wszystko (por. k 18, 22), co masz i daj ubogim, a bdziesz mia skarb w niebie; przyjd i chod za Mn (Mt 19, 21). 3I: Jeli kto chce i za Mn, niech si zaprze samego siebie i wemie krzy swj, i naladuje Mnie (Mt 16, 24). 4Take: Jeli kto chce przyj do Mnie, a nie ma w nienawici ojca i matki, i ony, i dzieci, i braci, i sistr, jeszcze te i ycia swego, nie moe by Moim uczniem (por. k 14, 26. 5I kady, kto opuciby ojca albo matk, braci albo siostry, on albo dzieci, domy albo pola dla Mnie, stokro wicej otrzyma i posidzie ycie wieczne (por. Mt 19, 29; por. Mk 10, 29 i k 18, 29).
5
1 1

Incipit wedug kodeksu An.

[ROZDZIA 2] [PRZYJMOWANIE I UBIR BRACI] Jeli kto z Boego natchnienia pragnie przyj ten sposb ycia i przyjdzie do naszych braci, niech bdzie przyjty yczliwie. 2Jeli za okae si wytrway w pragnieniu przyjcia naszego sposobu ycia, niech bracia bardzo si strzeg, aby nie miesza si do jego spraw doczesnych, lecz niech go jak najprdzej przedstawi swemu ministrowi. 3Minister niech przyjmie go z prawdziw dobroci, doda zachty i wytumaczy mu dokadnie, na czym polega nasz sposb ycia. 4Potem kandydat, jeli chce i moe to uczyni zgodnie z sumieniem i bez przeszkd, sprzeda cay swj majtek i to wszystko postara si rozda ubogim. 5Bracia i ich ministrowie niech si strzeg, aby nie miesza si wcale do jego spraw 6i nie przyjmowa od niego pienidzy ani osobicie, ani przez zastpcw. 7Jeli jednak bracia odczuwaj brak rzeczy niezbdnych do ycia, mog z koniecznoci, jak inni ubodzy, przyj co z wyjtkiem pienidzy. 8 Gdy [kandydat] powrci, minister da mu odzie na okres rocznej prby: dwie tuniki bez kaptura, sznur, spodnie i kaparon6 sigajcy do pasa. 9Po upywie roku i czasu prby niech bdzie przyjty pod posuszestwo. 10Potem nie wolno mu przechodzi do innego zakonu ani wasa si wbrew posuszestwu wedug rozporzdzenia papiea7 i Ewangelii. Bo nikt, kto rk przykada do puga, a oglda si wstecz, nie nadaje si do krlestwa Boego (k 9, 62). 11 Jeli za przyjdzie kto, kto ma trudnoci w rozdaniu majtku, a ma dobr wol, wystarczy, e go opuci. 12Nikogo nie wolno przyjmowa wbrew praktyce i przepisom Kocioa witego. 13 Inni za bracia, ktrzy przyrzekli posuszestwo, niech maj jedn tunik z kapturem i - jeli zachodzi potrzeba - drug bez kaptura, sznur i spodnie. 14I wszyscy bracia niech nosz suknie ubogie i mog je ata, z bogosawiestwem Boym, lichym ptnem lub innymi kawakami; bo Pan mwi w Ewangelii: Ci, ktrzy s w kosztownej odziey i w rozkoszach (k 7, 25) i w mikkie szaty si ubieraj (Mt 11, 8), s w domach krlewskich (Mt 11, 8; k 7, 25). 15I choby nazywano ich obudnikami, niech jednak nie przestaj czyni dobrze i niech nie poszukuj drogich szat na tym wiecie, aby mogli otrzyma szat w krlestwie niebieskim. [ROZDZIA 3] [BOSKIE OFICJUM I POST] Pan mwi: Ten rodzaj zych duchw moe wyj tylko przez post i modlitw (Mk 9, 28); 2i znowu: Gdy pocicie, nie bdcie smutni jak obudnicy (Mt 6, 16). 3 Dlatego wszyscy bracia, zarwno klerycy jak nieklerycy, niech odmawiaj zgodnie z zobowizaniem oficjum boskie, uwielbienia i modlitwy. 4Klerycy niech odmawiaj oficjum i modl si za ywych i zmarych wedug zwyczaju przyjtego wrd duchowiestwa. 5I dla wynagrodzenia za uchybienia i zaniedbania braci niech odmawiaj co dzie Zmiuj si nade mn, Boe (Ps 50) i Ojcze nasz. 6Za zmarych braci niech odmawiaj Z gbokoci (Ps 129) i Ojcze nasz. 7I mog mie tylko ksigi potrzebne do odmawiania oficjum. 8I braciom nieklerykom wolno mie psaterz, jeli umiej czyta. 9Ci za ktrzy nie umiej czyta, nie mog mie ksiek.
Kaparon - wielki kaptur uywany przez wieniakw dla ochrony od deszczu. Kaparon wkadany by na okrycie gowy. 7 Papie Honoriusz III bull Cum secundum consilium z dnia 22.09.1220 roku wprowadzi nowicjat i zakaza lekkomylnego opuszczania zakonu.
6
1 1

Bracia nieklerycy niech odmawiaj Wierz w Boga i dwadziecia cztery Ojcze nasz oraz Chwaa Ojcu za jutrzni; za laudesy pi; za prym Wierz w Boga i siedem Ojcze nasz oraz Chwaa Ojcu; za tercj, sekst i non po siedem; za nieszpory dwanacie; za komplet Wierz w Boga i siedem Ojcze nasz oraz Chwaa Ojcu; za zmarych siedem Ojcze nasz oraz Wieczny odpoczynek; i za uchybienia i zaniedbania braci co dzie trzy Ojcze nasz. 11 I niech te wszyscy bracia poszcz od uroczystoci Wszystkich witych do Boego Narodzenia i od Objawienia Paskiego, kiedy to Pan nasz Jezus Chrystus zacz poci, do Wielkanocy. 12W innym za czasie wedug tego sposobu ycia post obowizuje ich tylko w pitki. 13I wolno im wedug Ewangelii je wszystkie potrawy, jakie im podadz (por. k 10, 8). [ROZDZIA 4] [STOSUNEK MIDZY MINISTRAMI A INNYMI BRAMI] W imi Paskie! 2Wszyscy bracia, ktrzy s ustanowieni ministrami i sugami innych braci, niech rozmieszczaj swoich braci, w prowincjach i w miejscach, w ktrych bd, niech ich czsto odwiedzaj, i w sposb duchowy napominaj i umacniaj. 3A wszyscy inni moi umiowani bracia niech bd im bardzo posuszni we wszystkich sprawach dotyczcych zbawienia duszy i nie sprzecznych z naszym sposobem ycia. 4 I niech odnosz si do siebie, tak jak mwi Pan: Cokolwiek chcecie, aby wam ludzie czynili, i wy im czycie (Mt 7, 12) 5oraz: Nie czy tego drugiemu, czego by nie chcia, aby tobie czyniono. 6A ministrowie i sudzy niech pamitaj, e Pan mwi: nie przyszedem, aby mi suono, lecz aby suy (por. Mt 20, 28), i e troska o dusze braci zostaa im powierzona. Jeliby ktry z nich zgin z ich winy i przez ich zy przykad, bd musieli w dzie sdu zda rachunek (por. Mt 12, 36) przed Panem Jezusem Chrystusem. [ROZDZIA 5] [POPRAWIANIE BRACI BDZCYCH] Strzecie wic dusz waszych i dusz waszych braci, bo straszna to rzecz wpa w rce Boga ywego (Hbr 10, 31). 2Jeli jaki minister wyda ktremu z braci polecenie sprzeczne z naszym sposobem ycia lub sumieniem brata, ten nie jest obowizany sucha go; bo nie ma posuszestwa tam, gdzie kryje si wykroczenie lub grzech. 3Niech jednak wszyscy bracia podlegajcy ministrom i sugom przygldaj si z uwag i roztropnie postpowaniu ministrw i sug. 4I jeli zauwa, e ktry z nich postpuje nie wedug ducha i nie wedug naszego sposobu ycia, lecz wedug ciaa, gdyby po trzecim upomnieniu si nie poprawi, niech na kapitule Zielonych wit donios ministrowi i sudze caego braterstwa bez wzgldu na jakiekolwiek jego protesty. 5 Jeli za midzy brami znalazby si gdziekolwiek jaki brat, chccy postpowa wedug ciaa, nie wedug ducha, niech mu wspbracia zwrc uwag i upomn pokornie i z mioci. 6Jeli po trzecim upomnieniu nie chciaby si poprawi, niech go jak najprdzej odel do swego ministra i sugi lub dadz mu zna. Minister i suga niech postpi z nim tak, jak mu si bdzie najlepiej wobec Boga wydawao. 7 I niech si strzeg wszyscy bracia , tak ministrowie i sudzy, jak i inni, aby si nie denerwowali ani gniewali z powodu czyjego grzechu lub zego [przykadu], bo szatan chce przez grzech jednego przywie wielu do upadku. 8Niech raczej, jak tylko mog, duchowo wspomagaj tego, ktry zgrzeszy, bo nie zdrowi, lecz chorzy potrzebuj lekarza (por. Mt 9, 12; Mk 2, 17). 9 Nie wolno rwnie braciom piastowa wadzy ani panowa nad nikim, zwaszcza nad wspbrami. 10Tak bowiem mwi Pan w Ewangelii: Wadcy panuj nad narodami, a moni
1 1

10

10

sprawuj nad nimi wadz (Mt 20, 25). Nie tak bdzie wrd braci (por. Mt 20, 26a); 11i kto by chcia by wikszy, niech bdzie ich ministrem8 (por. Mt 20, 26b) i sug, 12i kto wrd nich jest wikszy, niech stanie si jako mniejszy (por. k 22, 26). 13 Niech aden z braci le nie mwi ani nie czyni drugiemu; 14niech raczej przez mio Ducha chtnie su jedni drugim i bd sobie posuszni (por. Ga 5, 13b). 15I to jest prawdziwe i wite posuszestwo Pana naszego Jezusa Chrystusa. 16I wszyscy bracia, ilekro odstpiliby od przykaza Paskich i wasaliby si poza posuszestwem, niech wiedz, e wedug sw proroka (Ps 118, 21) bd przeklci, pki wiadomie pozostan w tym grzechu, poza posuszestwem. 17I jeli wytrwaj w przykazaniach Pana, jak przyrzekli, zachowujc Ewangeli i swj sposb ycia, niech wiedz, e yj w prawdziwym posuszestwie, i niech bd bogosawieni przez Pana. [ROZDZIA 6] [ZWRACANIE SI BRACI DO MINISTRW; ADNEGO BRATA NIE WOLNO NAZYWA PRZEOREM] Bracia, w jakichkolwiek miejscach przebywaj, jeli nie mog zachowa naszego sposobu ycia, niech zwrc si jak najprdzej do swego ministra i przedstawi mu swoje trudnoci. 2Minister niech stara si tak im zaradzi, jak by tego sobie samemu yczy, gdyby znalaz si w podobnym pooeniu. 3 I nikogo nie mona nazywa przeorem, lecz wszyscy bez rnicy niech nazywaj si brami mniejszymi. 4I jeden drugiemu niech umywa nogi (por. J 13, 14). [ROZDZIA 7] [JAK NALEY SUY I PRACOWA] Wszyscy bracia, w jakichkolwiek miejscach przebywaj u kogo, aby suy albo pracowa, nie mog by rzdcami ani urzdnikami, ani obejmowa stanowisk kierowniczych w domach, gdzie su. Niech nie przyjmuj funkcji, ktra spowodowaaby zgorszenie lub wyrzdziaby szkod ich duszy (por. Mk 8, 36). 2Lecz niech bd mniejsi i poddani wszystkim, ktrzy przebywaj w tym samym domu. 3A bracia, ktrzy znaj si na pracy, niech pracuj wykonujc ten sam zawd, ktrego si nauczyli, jeli to nie szkodzioby zbawieniu duszy i mogoby by uczciwie wykonane. 4Bo prorok mwi: Owoce prac twoich bdziesz spoywa9, szczliwy jeste i dobrze ci bdzie (Ps 127, 2); 5i Aposto: Kto nie chce pracowa, niech nie je (por. 2 Tes 3, 10); 6oraz: niech kady pozostaje w takim zawodzie i obowizku, w jakim zosta powoany (por. 1 Kor 7, 24). 7Jako wynagrodzenie za prac mog przyjmowa wszystko, co im potrzebne, z wyjtkiem pienidzy. 8A gdy zajdzie konieczno, niech id po jamun, jak inni ubodzy. 9I wolno im mie narzdzia elazne i inne przydatne w ich rzemiole. 10 Wszyscy bracia niech staraj si gorliwie przykada do jakiej dobrej pracy10, bo napisane jest: Zawsze czy co dobrego, aby diabe zasta ci zajtym11. 11I take: Lenistwo
1 1

W tekcie Mateusza (20, 26b) zamiast niech bdzie (...) sug (ac. minister) przetumaczono: niech bdzie (...) ministrem, poniewa w. Franciszek doda et servus = i sug. Uywa on bowiem cznie obu okrele minister et servus jako nazwy przeoonego (por. 1Reg 4, 2.6; 5, 3. 4. 6. 7). 9 Dosownie: prace owocw twoich poywa bdziesz (Labores fructum tuorum manducabis). Esser podaje t wersj jako pochodzc z Psalterium Romanum. Wulgata ma: Labores manuum tuarum quia manducabis(...). 10 w. Grzegorz, Hom. XIII na Ev., PL 76, 1123. 11 w. Hieronim, List 125, PL 22, 1078.
8

11

jest nieprzyjacielem duszy12. 12Dlatego sudzy Boy powinni zawsze oddawa si modlitwie lub jakiemu dobremu zajciu. 13 Gdziekolwiek bracia bd przebywa, w pustelniach czy w innych miejscach, niech si strzeg, by nie przywaszczali sobie adnego pomieszczenia i nikomu nie bronili do niego dostpu. 14I ktokolwiek przyszedby do nich: przyjaciel czy wrg, zodziej czy otr, niech go przyjm uprzejmie. 15I gdziekolwiek bracia s i w jakimkolwiek miejscu spotkaj si, niech okazuj sobie nawzajem powaanie i szacunek w duchu, z mioci, bez narzekania (por. 1 P 4, 9). 16I niech strzeg si, by swym wygldem nie robili wraenia smutnych i pospnych obudnikw; lecz niech okazuj si radosnymi w Panu (por. Flp 4, 4) i pogodnymi, i yczliwymi. [ROZDZIA 8] [BRACIA NIE POWINNI PRZYJMOWA PIENIDZY] Pan nakazuje w Ewangelii: Uwaajcie, strzecie si wszelkiej zoci i chciwoci (por. k 12, 15); 2i: miejcie si na bacznoci wobec kopotw tego wiata i trosk tego ycia (por. k 21, 34). 3 Dlatego aden z braci, gdziekolwiek jest i gdziekolwiek si udaje, nie moe w aden sposb bra ze sob rzeczy majcych warto pienin lub pienidzy, przyjmowa lub kaza przyjmowa, ani na zakup odzienia lub ksiek, ani jako wynagrodzenie za prac, ani w adnym innym wypadku, z wyjtkiem oczywistej potrzeby braci chorych; nie powinnimy bowiem przypisywa wikszej uytecznoci i znaczenia rzeczom majcym warto pienin i pienidzom ni kamieniom. 4I kto ich poda lub ceni je wicej ni kamienie, tego szatan stara si zalepi. 5Miejmy si wic na bacznoci my, ktrzy opucilimy wszystko (por. Mt 19, 27), abymy z powodu takiej drobnostki nie stracili krlestwa niebieskiego. 6 I jeli znajdziemy gdzie pienidze, nie dbajmy o nie wicej ni o py, ktry depczemy stopami, bo to marno nad marnociami i wszystko marno (Syr 1, 2). 7I jeli, co nie daj, Boe, zdarzyoby si, e jaki brat zbiera lub ma rzeczy majce warto pienin lub pienidze, wyjwszy wspomnian potrzeb chorych, uwaajmy go, wszyscy bracia, za faszywego brata i odstpc, i za zodzieja, i otra, i za tego, ktry ma trzos (por. J 12, 6), o ile naprawd nie nawrciby si. 8I w adnym wypadku niech bracia nie przyjmuj ani nie ka przyjmowa, sami niech nie kwestuj i nie ka kwestowa ani rzeczy majcych warto pienin, ani pienidzy dla jakich domw lub miejsc. Nie powinni rwnie towarzyszy osobie kwestujcej rzeczy majce warto pienin lub pienidze dla tych miejsc. 9 Inne za posugi, ktre nie s sprzeczne z naszym sposobem ycia, mog bracia wykonywa gdziekolwiek z bogosawiestwem Boym. 10Jeli jednak trdowaci znajd si w oczywistej potrzebie, mog bracia dla nich zbiera jamun. 11Niech si jednak bardzo wystrzegaj pienidzy. 12Wszyscy bracia powinni rwnie unika wasania si dla niegodziwego zysku. [ROZDZIA 9] [JAMUNA] Wszyscy bracia niech si staraj naladowa pokor i ubstwo Pana naszego Jezusa Chrystusa i niech pamitaj, e niczego innego nie powinnimy mie na tym wiecie, tylko jak mwi Aposto: Zadowoleni jestemy z tego, e mamy poywienie i ubranie (por. 1 Tm 6, 8). 2I powinni si cieszy, gdy przebywaj wrd ludzi prostych i wzgardzonych, ubogich i sabych, chorych i trdowatych, i ebrakw przy drogach.
12
1 1

w. Benedykt, Regua XLVIII, 1.

12

I gdy bdzie potrzeba, niech id po jamun. 4I nie powinni si wstydzi, niech raczej przypominaj sobie, e Pan nasz Jezus Chrystus, Syn Boga ywego (por. J 11, 27), wszechmogcego, uczyni twarz swoj jak najtwardsz ska (por. Iz 50, 7) i nie zawstydzi si. 5I by ubogi i9 bezdomny, i y z jamuny on sam i bogosawiona Dziewica, i uczniowie Jego. 6I kiedy ludzie zawstydzaliby ich i nie chcieliby da im jamuny, bracia powinni Bogu za to dzikowa! Bo za ten wstyd otrzymaj wielkie uznanie przed trybunaem Pana naszego Jezusa Chrystusa. 7I niech wiedz, e wstyd staje si udziaem nie tych, ktrzy go doznaj, lecz tych, ktrzy go sprawiaj. 8 I jamuna jest dziedzictwem i prawem ubogich, ktre naby dla nas Pan nasz Jezus Chrystus. 9I bracia, ktrzy trudz si zbieraniem ofiar, otrzymaj wielk nagrod i daj okazj do nagrody ofiarodawcom. Zginie bowiem wszystko, co ludzie zostawi na tym wiecie, lecz za mio i za zoone jamuny otrzymaj nagrod od Pana. 10 I z zaufaniem powinien jeden drugiemu wyjawia swoje potrzeby, aby drugi mg je zaspokoi i usuy [bratu]. 11I jak matka kocha i karmi swego syna (por. 1 Tes 2, 7), tak kady niech kocha i karmi swego brata; Pan uyczy mu do tego swej aski. 12I ten, ktry nie je, niech nie sdzi jedzcego (Rz 14, 3). 13 I kiedykolwiek zajdzie konieczno, wolno wszystkim braciom wszdzie korzysta ze wszystkich pokarmw, ktre ludzie mog je, jak Pan powiedzia o Dawidzie, ktry jad chleby pokadne (por. Mt 12, 4), ktrych nie wolno byo spoywa nikomu, tylko kapanom (Mk 2, 26). 14I niech maj w pamici, co mwi Pan: Miejcie si na bacznoci, aby przypadkiem waszych serc nie obciyo obarstwo i pijastwo, i troski tego ycia, eby nie przyszed na was nagle ten dzie. 15Spadnie on bowiem jak potrzask na wszystkich mieszkacw caej ziemi (por. k 21, 34-35). 16Podobnie w razie oczywistej koniecznoci wolno wszystkim braciom tak korzysta z rzeczy potrzebnych, jak ich Pan natchnie, bo gdy zachodzi konieczno, prawo nie obowizuje13. [ROZDZIA 10] [BRACIA CHORZY] Gdy jaki brat zachoruje, gdziekolwiek by by, niech go bracia nie opuszczaj, nie wyznaczywszy jednego lub, jeli potrzeba, kilku braci, ktrzy bd go tak obsugiwali, jak sami chcieliby by obsueni14. 2Lecz w razie ostatecznej koniecznoci mog go zostawi jakiej osobie, ktra powinna si nim opiekowa w chorobie. 3I prosz chorego brata, aby za wszystko skada dziki Stwrcy; i eby pragn by takim, jakim chce go mie Pan: czy to zdrowym, czy chorym, bo tych wszystkich, ktrych Bg przeznaczy do ycia wiecznego (por. Dz 13, 48), przygotowuje przez ciosy dowiadcze i chorb, i przez ducha skruchy, jak mwi Pan: Ja poprawiam i karc tych, ktrych miuj (por. Ap 3, 19). 4I jeli ktry [brat chory] denerwowaby si lub gniewa na Boga lub braci, albo natarczywie domaga si lekarstw, nazbyt pragnc ratowa ciao, ktre i tak wkrtce umrze i jest nieprzyjacielem duszy, czyni to pod wpywem zego i jest cielesny i zdaje si, jakby nie by spord braci, bo bardziej kocha ciao ni dusz. [ROZDZIA 11] [BRACIA NIE POWINNI PRZEKLINA ANI UBLIA, LECZ MIOWA SI WZAJEMNIE] I wszyscy bracia niech wystrzegaj si sw obelywych i sprzeczek (por. 2 Tm 2, 14), 2niech staraj si raczej, o ile Bg da im ask, zachowywa milczenie. 3Niech nie sprzeczaj si ze sob ani z innymi, lecz niech staraj si odpowiada pokornie mwic:
Decretum Gratiani, p. II. C. qu. 1 glossa ante c. 40. 14 Por. S. Augustinus, Ep. classis II, Ep. 40, IV, 4; PL 35, 155.
13
1 1

13

sug nieuytecznym jestem (por. k 17, 10). 4I niech si nie gniewaj, bo kady, ktry gniewa si na brata swego, bdzie winien sdu. Kto powiedziaby bratu swemu: bezboniku, bdzie winien Rady; kto by rzek gupcze, bdzie winien ognia piekielnego (Mt 5, 22). 5 I niech si kochaj wzajemnie, jak mwi Pan: To jest moje przykazanie, abycie si wzajemnie miowali, jak ja was umiowaem (J 15, 12). 6I niech czynem okazuj mio, jak maj wzgldem siebie, jak mwi Aposto: Nie miujmy sowem ani jzykiem, ale czynem i prawd (1 J 3, 18). 7I niech nikomu nie zorzecz (por. Tt 3, 2); 8niech nie szemrz, nie ubliaj innym, poniewa jest napisane: obmwcy i oszczercy s Bogu obmierzli (por. Rz 1, 29). 9I niech bd uprzejmi, okazujc wszelk agodno wzgldem wszystkich ludzi (por Tt 3, 2). 10Niech nie sdz i nie potpiaj. 11I, jak mwi Pan, niech nie roztrzsaj nawet najmniejszych grzechw innych ludzi (por. Mt 7, 3; k 6, 41), 12a raczej wasne grzechy niech rozwaaj w gorzkoci duszy swej (por. Iz 38, 15). 13I niech usiuj wej przez ciasn bram (k 13, 24), bo Pan mwi: Ciasna jest brama i wska droga, ktra wiedzie do ycia, a mao jest tych, ktrzy j znajduj (Mt 7, 14). [ROZDZIA 12] NIECZYSTE SPOJRZENIA NA KOBIETY I OBCOWANIE Z NIMI] Wszyscy bracia, gdziekolwiek s lub id, niech si wystrzegaj nieczystych spojrze na kobiety i obcowania z nimi. 2I niech nikt nie wdaje si z nimi w rozmow, ani sam nie idzie z nimi drog, ani nie jada przy stole z jednej miski. 3Kapani, spowiadajc je lub udzielajc im rad duchownych, niech rozmawiaj z nimi z godnoci. 4I adna w ogle kobieta nie moe by przez jakiegokolwiek brata przyjta pod posuszestwo, lecz otrzymawszy od niego rad duchown, niech czyni pokut, gdzie chce. 5I wszyscy czuwajmy nad sob bardzo i wszystkie nasze zmysy czystymi zachowujmy, bo Pan mwi: Kto podliwie patrzyby na niewiast, ju w sercu swoim popeni cudzostwo (Mt 5, 28). 6I Aposto: Czy nie wiecie, e czonki wasze s wityni Ducha witego? (1 Kor 6, 19); kto wic wityni Bo znieway, zatraci go Bg (1 Kor 3, 17). [ROZDZIA 13] [UNIKANIE ROZPUSTY] Jeli ktry z braci za podszeptem szataskim dopuciby si grzechu rozpusty, naley zdj z niego habit, do ktrego straci prawo przez swj niecny postpek niech wszystko pozostawi i wydali go zupenie z zakonu. 2A potem niech pokutuje za swoje grzechy. [ROZDZIA 14] [JAK BRACIA MAJ I PRZEZ WIAT] Gdy bracia id przez wiat, nie powinni niczego bra na drog (por. k 9, 3): ani sakwy (por. k 10, 4), ani torby, ani chleba, ani pienidzy (por. k 9, 3), ani laski (por. Mt 10, 10). 2I gdy wejd do ktregokolwiek domu, niech najpierw mwi: Pokj temu domowi (por k 10, 5). 3I w tym samym domu zostajc, niech jedz i pij to, co u nich jest (por. k 10, 7). 4 Niech nie przeciwstawiaj si zu (por. Mt 5, 39), lecz jeli ich kto uderzy w jeden policzek, niech nadstawi mu drugi (por. Mt 5, 39; k 6, 29). 5I temu, kto bierze im paszcz, niech nie broni i sukni (por. k 6, 29). 6Niech daj kademu, kto ich prosi, a nie dopominaj si zwrotu od tego, kto bierze ich wasno (por. k 6, 29-30). [ROZDZIA 15] [BRACIA NIE POWINNI JEDZI KONNO]
1 1 1

14

Nakazuj wszystkim moim braciom zarwno klerykom, jak i nie-klerykom, bdcym w drodze lub przebywajcym w jakim miejscu, aby nie trzymali adnego zwierzcia u siebie ani u innych, ani w jaki inny sposb. 2I jeli nie zmusza ich do tego choroba lub wana potrzeba, nie wolno im jedzi konno. [ROZDZIA 16] [UDAJCY SI DO SARACENW I INNYCH NIEWIERNYCH] Pan mwi: Oto ja was posyam jak owce midzy wilki. 2Bdcie wic roztropni jak we, a proci jak gobie (Mt 10, 16). 3Dlatego, gdyby ktrykolwiek brat chcia uda si midzy saracenw i innych niewiernych, niech idzie za pozwoleniem swego ministra i sugi. 4 A minister jeli uzna ich za odpowiednich do wysania, niech udzieli im pozwolenia nie sprzeciwia si. Bdzie bowiem musia zda rachunek przed Panem (por. k 16, 2), jeli niewaciwie postpiby w tej lub innej sprawie. 5 Bracia za, ktrzy udaj si, mog w dwojaki sposb duchownie wrd nich postpowa. 6Jeden sposb: nie wdawa si w ktnie ani w spory, lecz by poddanymi wszelkiemu ludzkiemu stworzeniu ze wzgldu na Boga (1 P 2, 13) i przyznawa si do wiary chrzecijaskiej. 7Drugi sposb: gdyby widzieli, e tak si Panu podoba, niech gosz sowo Boe, aby [ludzie] uwierzyli w Boga wszechmogcego, Ojca i Syna, i Ducha witego, Stworzyciela wszystkich rzeczy, w Syna Odkupiciela i Zbawiciela i aby przyjli chrzest i zostali chrzecijanami, poniewa kto nie odrodzi si z wody i z Ducha witego, nie moe wej do Krlestwa Boego (por. J 3, 5). 8 Bracia mog gosi tym i innym ludziom te i inne Bogu mie prawdy, bo Pan mwi w Ewangelii: Kadego, kto Mnie wyzna wobec ludzi, i Ja wyznam wobec Ojca mojego, ktry jest w niebie (Mt 10, 32). 9I: Kto bdzie si wstydzi Mnie i moich sw, tego i Syn Czowieczy bdzie si wstydzi, gdy przyjdzie w majestacie swoim i Ojca, i aniow (por. k 9, 26). 10 I wszyscy bracia, gdziekolwiek s, niech pamitaj, e oddali si i ofiarowali swoje ciaa Panu Jezusowi Chrystusowi. 11I z mioci do Niego powinni si wydawa nieprzyjacioom tak widzialnym jak niewidzialnym, bo Pan mwi: Kto straciby ycie swoje dla Mnie, zachowa je (k 9, 24) na ycie wieczne (Mt 25, 46). 12Bogosawieni, ktrzy cierpi przeladowanie dla sprawiedliwoci, bo do nich naley Krlestwo niebieskie (Mt 5, 10). 13 Jeli Mnie przeladuj i was przeladowa bd (J 15, 20). 14I: jeli przeladuj was w jednym miecie, uciekajcie do drugiego (por. Mt 10, 23). 15Bogosawieni jestecie (Mt 5, 11), gdy ludzie bd was nienawidzi (k 6, 22) i bd wam zorzeczy i przeladowa was (Mt 5, 11) i wycz was, i bd was zniewaa i pomija milczeniem wasze imi jako ze (k 6, 22) i gdy ze wzgldu na Mnie kamliwie bd mwi wszelkie zo przeciw wam (Mt 5, 11). 16Cieszcie si i radujcie w owym dniu (k 6, 23), bo wielka jest zapata wasza w niebie (por. Mt 5, 12). 17I ja wam mwi, moim przyjacioom, nie dajcie si im zastraszy (por. k 12, 4) 18i nie bjcie si tych, ktrzy zabijaj ciao (Mt 10, 28) i potem nic wicej uczyni nie mog (k 12, 4). 19Uwaajcie, ebycie si nie trwoyli (Mt 24, 6). 20Bowiem dziki cierpliwoci waszej ocalicie wasze dusze (por. k 21, 19) 21i kto wytrwa a do koca, ten bdzie zbawiony (Mt 10, 22; 24, 13). [ROZDZIA 17] [KAZNODZIEJE] aden z braci niech nie gosi kaza wbrew praktyce i zarzdzeniom witego Kocioa i bez pozwolenia swego ministra. 2Minister za niech si strzee, aby nie pozwala
1 1

15

nierozwanie. 3Wszyscy jednak bracia niech gosz kazania czynami. 4I aden minister lub kaznodzieja niech nie przywaszcza sobie swej posugi wobec braci lub obowizku kaznodziejskiego, lecz bez sprzeciwu niech zoy swj obowizek w tej samej godzinie, w ktrej otrzyma taki rozkaz. 5 Dlatego przez mio, ktr jest Bg (por. 1 J 4, 8. 16), bagam wszystkich moich braci kaznodziejw i tych, ktrzy si modl, i tych, ktrzy pracuj, tak klerykw, jak i nieklerykw, aby si starali unia we wszystkim, 6aby si nie chepili ani nie cieszyli i nie wynosili si w duchu z powodu dobrych sw i uczynkw ani nawet z adnego dobra, jakie Bg niekiedy czyni lub mwi i dokonuje w nich i przez nich, wedug tego co Pan mwi: Jednake nie cieszcie si z tego, e duchy wam ulegaj (k 10, 20). 7I bdmy mocno przekonani, e nasz wasnoci s tylko wady i grzechy. 8I cieszmy si raczej wtedy, gdy wpadamy w rozmaite pokusy (por. Jk 1, 2) i gdy znosimy na tym wiecie dla ycia wiecznego rne przykroci lub utrapienia duchowe albo cielesne. 9 Bracia, wystrzegajmy si wic wszyscy wszelkiej pychy i prnej chway, 10 i strzemy si mdroci tego wiata i roztropnoci ciaa (por. Rz 8, 6); 11duch bowiem czowieka oddanego cielesnoci chce i bardzo stara si o znajomo sw [Boych], lecz niewiele troszczy si o czyny, 12i szuka nie religijnoci i witoci wewntrznej ducha, lecz chce i pragnie religijnoci i witoci zewntrznej, widocznej dla ludzi. 13I o takich mwi Pan: Zaprawd powiadam wam, otrzymali zapat swoj (Mt 6, 2). 14Duch Paski natomiast domaga si, aby ciao byo umartwione i wzgardzone, liche i odrzucone. 15I stara si o pokor i cierpliwo oraz czysty, szczery i prawdziwy pokj ducha. 16I zawsze ponad wszystko pragnie bojani Boej i mdroci Boej, i mioci Boej Ojca i Syna i Ducha witego. 17 I wszelkie dobro odnomy do Pana Boga najwyszego i uznawajmy za Jego wasno, i dzikujmy za wszystko Temu, od ktrego pochodzi wszelkie dobro. 18I on sam, najwyszy, jedyny i prawdziwy Bg, niech ma, odbiera i otrzymuje wszelk cze i uszanowanie, wszelkie uwielbienia i bogosawiestwa, wszelkie dzikczynienia i chwa, On, ktry ma wszelkie dobro, ktry sam jest dobry (por. k 18, 19). 19 I kiedy widzimy lub syszymy, e [ludzie] le mwi lub le czyni albo bluni Bogu, my bogosawmy i dobrze czymy, i chwalmy Boga (por. Rz 12, 21), ktry jest bogosawiony na wieki (Rz 1, 25). [ROZDZIA 18] [ZEBRANIE MINISTRW] Kady minister moe si spotyka z brami co roku, w uroczysto w. Michaa Archanioa, gdzie im si podoba, aby omawia sprawy Boe. 2Wszyscy bowiem ministrowie krajw lecych za morzem lub za grami powinni si zbiera raz na trzy lata, a inni ministrowie raz na rok, na kapitu w Zielone wita w kociele witej Maryi w Porcjunkuli, jeli minister i suga caego braterstwa nie zarzdzi inaczej. [ROZDZIA 19] [BRACIA MAJ Y PO KATOLICKU] Wszyscy bracia niech bd katolikami, niech yj i mwi po katolicku. 2Gdyby ktry sowem lub postpowaniem odstpi od wiary i ycia katolickiego i nie poprawi si, naley go z naszego braterstwa zupenie usun. 3I wszystkich duchownych i zakonnikw uwaajmy za panw w sprawach dotyczcych zbawienia duszy, a nie sprzeciwiajcych si zasadom naszego zakonu; i szanujmy w Panu ich stan, urzd i posug. [ROZDZIA 20]
1 1

16

[SPOWIED I PRZYJMOWANIE CIAA I KRWI PANA NASZEGO JEZUSA CHRYSTUSA] I bracia moi umiowani, tak klerycy, jak nieklerycy, niech wyznaj swoje grzechy przed kapanami naszego zakonu. 2A jeli to niemoliwe, niech si spowiadaj u innych roztropnych i katolickich kapanw, dobrze wiedzc i pamitajc, e jeli jaki kapan katolicki da im rozgrzeszenie i pokut, otrzymaj z pewnoci rozgrzeszenie z tych grzechw, z ktrych si wyspowiadali, jeli tylko postaraj si naoon pokut wypeni pokornie i wiernie. 3 Gdyby za nie mogli znale wtedy kapana, niech wyspowiadaj si swemu bratu, jak mwi Jakub Aposto: Wyznawajcie jedni drugim wasze grzechy (Jk 5, 16). 4Niech jednak z tego powodu nie omieszkaj zwrci si do kapana, bo tylko kapani otrzymali wadz zwizywania i rozwizywania. 5I po takim alu i spowiedzi niech przyjm Ciao i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa z wielk pokor i czci pamitajc, co Pan mwi: Kto poywa Ciao moje i pije Krew moj, ma ycie wieczne (J 6, 55); 6i: To czycie na moj pamitk (k 22, 19). [ROZDZIA 21] [JAK BRACIA MOG CHWALI BOGA I ZACHCA DO WIELBIENIA GO] I t lub tego rodzaju zacht i uwielbienie wszyscy bracia moi kiedy zechc mog gosi wrd jakichkolwiek ludzi z bogosawiestwem Boym: 2bjcie si i czcijcie, chwalcie i bogosawcie, dziki czycie (1 Tes 5, 18) i uwielbiajcie Pana Boga wszechmogcego w Trjcy i Jednoci, Ojca i Syna i Ducha witego, Stwrc wszystkich rzeczy. 3Czycie pokut (Mt 3, 2), czycie godne owoce pokuty (por. k 3, 8), bo wkrtce umrzemy. 4 Dawajcie, a bdzie wam dane (k 6, 38). 5Odpuszczajcie a bdzie wam odpuszczone (por. k 6, 37). 6I jeli nie odpucicie ludziom ich grzechw (por. Mt 6, 14), Pan nie odpuci wam grzechw waszych (por. Mt 11, 26), wyznawajcie wszystkie wasze grzechy (por. Jk 5, 16) 7 Bogosawieni, ktrzy umieraj w pokucie, bo bd w krlestwie niebieskim. 8Biada tym, ktrzy umieraj bez pokuty, bo bd synami diaba (por. 1J 3, 10), penicymi jego uczynki (por. J 8, 41) i pjd w ogie wieczny (por. Mt 18, 8; 25, 41). 9Wystrzegajcie si i powstrzymujcie si od wszelkiego za, i wytrwajcie w dobrym a do koca. [ROZDZIA 22] [UPOMNIENIE DLA BRACI] Zastanawiajmy si wszyscy bracia nad sowami Pana: Miujcie nieprzyjaci waszych i dobrze czycie tym, ktrzy was nienawidz (por. Mt 5, 44), 2bo Pan nasz Jezus Chrystus, w ktrego lady powinnimy wstpowa (por. 1 P 2, 21), nazwa przyjacielem swego zdrajc (por. Mt 26, 50) i odda si dobrowolnie tym, ktrzy Go ukrzyowali. 3Naszymi wic nieprzyjacimi s ci wszyscy, ktrzy nas niesprawiedliwie drcz i nkaj, upokarzaj i krzywdz, zadaj bl i cierpienie, mczarnie i mier. 4Powinnimy ich bardzo kocha, poniewa dziki temu, co nam czyni, otrzymamy ycie wieczne. 5 I miejmy w nienawici nasze ciao z jego wadami i grzechami; bo ycie cielesne chce diabe pozbawi nas mioci Jezusa Chrystusa i ycia wiecznego, i siebie samego ze wszystkimi zgubi w piekle; 6bo my z wasnej winy jestemy cuchncy, ndzni i przeciwni dobru, skonni i chtni do zego, Pan bowiem tak mwi w Ewangelii: 7Z serca pochodz i wychodz ze myli, cudzostwa, nierzd, zabjstwa, kradziee, chciwo, przewrotno, podstp, wyuzdanie, ze spojrzenia, faszywe wiadectwa, przeklestwa, gupota (por. Mk 7, 21; Mt 15, 19). 8Wszystko to zo z wewntrz, z serca czowieka pochodzi (por Mk 7, 23) i to plami czowieka (por. Mt 15, 20).
1 1 1

17

Teraz za, skoro porzucilimy wiat, nic innego nie mamy czyni, tylko spenia wol Pana i Jemu samemu si podoba. 10Strzemy si bardzo, abymy nie byli rol przy drodze albo kamienist, albo ciernist, o ktrej Pan mwi w Ewangelii: 11Ziarnem jest sowo Boe (k 8, 11). 12To za, ktre upado koo drogi i zostao podeptane (por. k 8, 5), to s ci, ktrzy suchaj (k 8, 12) sowa i nie rozumiej (por. Mt 13, 19); 13i natychmiast (por. Mk 4, 15) przychodzi diabe (k 8, 12) i porywa (Mk 13, 19) to co zostao zasiane w ich sercach (Mk 4, 15) i zabiera sowo z ich serc, aby nie byli zbawieni przez wiar (k 8, 12). 14Ziarnem, ktre upado na ziemi skalist (por. Mt 13, 20) s ci, ktrzy, gdy posysz sowo, natychmiast z radoci (Mk 4, 16) przyjmuj (k 8, 13) je (Mk 4, 16). 15Gdy za nastaje ucisk albo przeladowanie ze wzgldu na sowo, od razu gorsz si (Mk 13, 21) i ci nie maj w sobie korzenia, ale s zmienni (por. Mk 4, 17), gdy wierz do czasu i w chwili prby odchodz (k 8, 13). 16To za, ktre pado midzy ciernie, oznacza tych (k 8, 14), ktrzy suchaj sowa Boego (por. Mk 4, 18), a troska (Mt 13, 22) i kopoty (Mk 4, 19) tego wiata i uuda bogactw (Mt 13, 22) oraz chciwo innych rzeczy wciskaj si i zaguszaj sowo czynic je bezowocnym (Mk 4, 19). 17To za, ktre w dobrej ziemi (k 8, 15) zostao posiane (Mt 13, 23) oznacza ludzi, ktrzy suchajc sowa sercem dobrym i szlachetnym (k 8, 15) rozumiej i (por. Mt 13, 23) zatrzymuj, i przynosz owoc w cierpliwoci (k 8, 15). 18 I dlatego my, bracia, jak mwi Pan, zostawmy umarym grzebanie swoich umarych (por. Mt 8, 22). 19 I bardzo wystrzegajmy si zoci i przebiegoci szatana, ktry nie chce, aby czowiek mia umys i serce skierowane do Pana. 20I krc usiuje pod pozorem jakiej nagrody lub korzyci pocign serce czowieka i zdusi w jego pamici sowo i przykazania Paskie, i chce omami serce ludzkie sprawami i troskami wiata i zamieszka w nim, jak mwi Pan: 21Kiedy duch nieczysty wyjdzie z czowieka, chodzi po miejscach suchych (Mt 12, 43) i bezwodnych i szuka spoczynku; a nie znajdujc mwi: 22Wrc do domu mego, skd wyszedem (k 11, 24). 23I przychodzc znajduje dom wolny, wymieciony i przyozdobiony (Mt 12, 44). 24I idzie i bierze siedmiu innych, gorszych od siebie duchw i wszedszy mieszkaj tam; tak, e ostatnie rzeczy owego czowieka s gorsze od pierwszych (por. k 11, 26). 25 Std te, bracia, strzemy si wszyscy bardzo, abymy pod pozorem jakiej nagrody, pracy czy korzyci nie zagubili lub nie odwrcili naszego umysu i serca od Pana. 26Lecz przez wit mio, ktr jest Bg (por. 1 J 4, 16), prosz wszystkich braci, tak ministrw, jak innych, aby usunwszy wszystkie przeszkody i odrzuciwszy wszystkie troski i kopoty, czystym sercem i czystym umysem jak najlepiej suyli Panu Bogu, kochali Go, wielbili i czcili; bo tego Bg ponad wszystko pragnie. 27I przygotowujmy w sobie zawsze mieszkanie i miejsce pobytu (por. J 14, 23) Temu, ktry jest Panem Bogiem wszechmogcym, Ojcem i Synem, i Duchem witym, ktry mwi: Czuwajcie wic i mdlcie si w kadym czasie, abycie byli godni unikn wszelkiego za, ktre nadejdzie i stan przed Synem Czowieczym (por. k 21, 36). 28A gdy staniecie do modlitwy (Mk 11, 25), mwcie (k 11, 2): Ojcze nasz, ktry jeste w niebie (Mt 6, 9). 29I uwielbiajmy Go czystym sercem, bo trzeba zawsze modli si i nie ustawa (k 18, 1); 30gdy Ojciec szuka takich czcicieli. 31Bg jest Duchem i Jego czciciele powinni oddawa Mu cze w duchu i prawdzie (por. J 4, 2324). 32I uciekajmy si do Niego jako do pasterza i biskupa dusz naszych (por. 1 P 2, 25), ktry mwi: Ja jestem dobrym pasterzem i pas moje owce, i za owce moje oddaj me ycie 15. 33Wy wszyscy jestecie brami. 34I nikogo na ziemi nie nazywajcie waszym ojcem, bo jeden jest wasz Ojciec, ktry jest w niebie. 35Ani nie nazywajcie si nauczycielami; gdy jeden jest wasz nauczyciel, ten w niebie (por. Mt 23, 8-10). 36Jeli bdziecie trwa we Mnie i moje sowa bd w was trway, to stanie si wam wszystko, czegokolwiek zechcecie i o co poprosicie (J 15, 7).
15

Antyfony przed Magnificat w II Nieszporach z niedzieli drugiej po Wielkanocy; por. J 10, 11. 14a.

15b.

18
37

Gdziekolwiek dwaj albo trzej zgromadzili si w imi moje, tam i Ja jestem wrd nich (Mt 18, 20). 38Oto Ja jestem z wami a do skoczenia wiata (Mt 28, 20). 39Sowa, ktre wam powiedziaem, s duchem i yciem (J 6, 64). 40Ja jestem drog, prawd i yciem (J 14, 6). 41 Zachowujmy wic sowa, ycie i nauk, i wit Ewangeli Tego, ktry raczy modli si za nas do swego Ojca i objawi nam Jego imi mwic: Ojcze, wsaw Imi Twoje (J 12, 28a) i wsaw Syna Twego, aby Syn Twj wsawi Ciebie (J 17, 1b). 42Ojcze, objawiem Imi Twoje ludziom, ktrych mi dae (J 17, 6); gdy sowa, ktre Mi dae, przekazaem im; a oni przyjli i poznali, e od Ciebie wyszedem i uwierzyli, e Ty mnie posae. 43Ja za nimi prosz, nie za wiatem, 44lecz za tymi, ktrych Mi dae, bo do Ciebie nale i wszystko, co moje, naley do Ciebie (J 17, 8-10). 45Ojcze wity, zachowaj w Imi Twoje tych, ktrych Mi dae, aby oni byli jedno jak i My (J 17, 11b). 46To mwi na wiecie, aby mieli w sobie rado. 47Przekazaem im to, co mi powiedziae; a wiat znienawidzi ich, bo nie s ze wiata, jak i Ja nie jestem ze wiata. 48Nie prosz, aby ich zabra ze wiata, lecz aby zachowa ich od zego (J 17, 13b-15). 49Wsaw ich w prawdzie. 50Prawd jest to, co mwisz. 51Jak Ty Mnie posae na wiat, tak ja ich na wiat posaem. 52I za nich samego siebie powicam w ofierze, aby zostali uwiceni dziki prawdzie. 53Nie tylko za nimi prosz, lecz take za tymi, ktrzy uwierz we Mnie dziki ich sowu (por. J 17, 17-20), aby osignli jedno i eby wiat pozna, e Ty Mnie posae i umiowae ich tak, jak Mnie (J 17, 23). 54I sprawi, e poznaj Imi Twoje, aby mio, ktr Mnie ukochae, bya w nich i Ja w nich (por. J 17, 26). 55 Ojcze, chc, aby ci, ktrych Mi dae, byli ze Mn tam, gdzie Ja jestem, aby ogldali chwa Twoj (por. J 17, 24) w Twoim krlestwie (Mt 20, 21). Amen. [ROZDZIA 23] [MODLITWA PROBA I MODLITWA DZIKCZYNNA] Wszechmogcy, najwitszy i najwyszy Boe, Ojcze wity (J 17, 21), i sprawiedliwy, Panie, krlu nieba i ziemi (por. Mt 11, 25), dziki Ci skadamy z powodu Ciebie samego, e Twoj wit wol i przez jedynego Syna Twego stworzye z Duchem witym wszystkie byty duchowe i cielesne, a nas uczynie na obraz i podobiestwo (por. Rdz 1, 26) Twoje i umiecie w raju (por. Rdz 2, 15). 2My za upadlimy z wasnej winy. 3 I dziki Ci skadamy, e jak stworzye nas przez Syna Twego, tak przez wit mio Twoj, ktr nas umiowae (por. J 17, 26), sprawie, e On, prawdziwy Bg i prawdziwy Czowiek, narodzi si z chwalebnej zawsze Dziewicy, bogosawionej, witej Maryi i przez Jego krzy i krew, i mier zechciae nas wykupi z niewoli. 4I dziki Ci skadamy, e Syn Twj przyjdzie w chwale swego majestatu, aby strci w ogie wieczny przekltych, ktrzy nie czynili pokuty i nie poznali Ciebie, i aby powiedzie wszystkim, ktrzy Ciebie poznali i uwielbili, i suyli Ci w pokucie: Pjdcie, bogosawieni Ojca mego, wecie krlestwo, zgotowane wam od pocztku wiata (por. Mt 25, 34). 5 A poniewa my, ndzni i grzeszni, wszyscy razem nie jestemy godni wymwi Twego Imienia, bagamy pokornie, aby Pan nasz Jezus Chrystus, Syn Twj umiowany, ktry Tobie wielce podoba si (por. Mt 17, 5), skada Ci za wszystko dziki wraz z Duchem witym Pocieszycielem, tak jak Tobie i Jemu si podoba, On, ktry Ci za wszystko wystarcza, przez ktrego tyle dla nas uczynie. Alleluja. 6 I chwalebn Matk, Najwitsz Maryj zawsze Dziewic, w. Michaa, Gabriela i Rafaa, i wszystkie chry bogosawionych serafinw, cherubinw, tronw, panowa, zwierzchnoci, wadz, mocy, aniow, archaniow, witego Jana Chrzciciela, Jana Ewangelist, Piotra, Pawa i witych patriarchw, prorokw, modziankw, apostow, ewangelistw, uczniw, mczennikw, wyznawcw, dziewice, witych Eliasza i Henocha i wszystkich witych, ktrzy byli i bd, i s, przez mio Twoj pokornie prosimy, aby, tak jak Tobie, si podoba, dziki skadali za wszystko Tobie, najwyszemu Bogu prawdziwemu,
1

19

wiecznemu i ywemu, z Synem Twoim najmilszym, Panem naszym Jezusem Chrystusem i Duchem witym Pocieszycielem na wieki wiekw. Amen. Alleluja (por. Ap 19, 34). 7 A wszystkich, ktrzy pragn suy Panu Bogu w witym Kociele katolickim i apostolskim, i wszystkie nastpujce stany, kapanw, diakonw, subdiakonw, akolitw, egzorcystw, lektorw, ostiariuszy i wszystkich duchownych, wszystkich zakonnikw i zakonnice, wszystkich nawrconych i maluczkich, ubogich i potrzebujcych, krlw i ksit, robotnikw i rolnikw, sugi i panw, wszystkie dziewice, wdowy i matki, ludzi wieckich, mczyzn i kobiety, wszystkie dzieci, modzie, modych i starych, zdrowych i chorych, wszystkich maych i wielkich, i wszystkie ludy, plemiona, pokolenia i jzyki (por. Ap 7, 9), wszystkie narody i wszystkich ludzi na caej ziemi, ktrzy s i bd, my wszyscy bracia mniejsi, sudzy nieuyteczni (k 17, 10), pokornie prosimy i bagamy, abymy wszyscy wytrwali w prawdziwej wierze i pokucie, bo inaczej nikt nie moe by zbawiony. 8 Z caego serca, z caej duszy, z caego umysu, z caej siy (por. Mk 12, 30), i mocy (por. Mk 12, 33), z caego umysu, ze wszystkich si (por. k 10, 27), caym wysikiem, caym uczuciem, caym wntrzem, wszystkimi pragnieniami i ca wol kochajmy wszyscy Pana Boga (por. Mk 12, 30), ktry da i daje nam wszystkim cae ciao, ca dusz i cae ycie, ktry nas stworzy, odkupi i zbawi nas tylko ze swego miosierdzia (por. Tb 13, 5), ktry nam nieszczsnym i ndznym, zepsutym i cuchncym, niewdzicznym i zym wywiadczy i wywiadcza wszelkie dobro. 9Nie miejmy wic innych tsknot, innych pragnie, innych przyjemnoci i radoci oprcz Stwrcy i Odkupiciela, i Zbawiciela naszego, jedynego prawdziwego Boga, ktry jest peni dobra, wszelkim dobrem, ktry sam jeden jest dobry (por. k 18, 19), litociwy, agodny, miy i sodki, ktry sam jeden jest wity, sprawiedliwy, prawdziwy, wzniosy i prawy, ktry sam jeden jest yczliwy, bez winy, czysty, od ktrego i przez ktrego, i w ktrym (por. Rz 11, 36) jest wszelkie przebaczenie, wszelka aska, wszelka chwaa dla wszystkich pokutnikw i sprawiedliwych, dla wszystkich bogosawionych, wspweselcych si w niebie. 10Niech wic nam nic nie przeszkadza, nic nie oddziela ani niepokoi; 11Wszdzie, na kadym miejscu, o kadej godzinie i o kadej porze, codziennie i nieustannie wierzmy wszyscy szczerze i pokornie, nomy w sercu i kochajmy, czcijmy, uwielbiajmy, sumy, chwalmy i bogosawmy, wychwalajmy i wywyszajmy, wysawiajmy i dziki skadajmy najwyszemu Bogu wiecznemu, Trjcy i Jednoci, Ojcu i Synowi, i Duchowi witemu, Stwrcy wszystkich rzeczy i Zbawicielowi wszystkich w Niego wierzcych, ufajcych i miujcych Go, Temu, ktry nie ma pocztku i koca, ktry jest niezmienny, niewidzialny, nieomylny, niewysowiony, niepojty, niezgbiony (por. Rz 11, 33), bogosawiony, chwalebny, przesawny, wywyszony (por. Dn 3, 52), wzniosy, najwyszy, sodki, godny mioci, ukochany i cay podany ponad wszystko na wieki. Amen. [ROZDZIA 24] [ZAKOCZENIE] W imi Paskie! Prosz wszystkich braci, aby nauczyli si tekstu i znaczenia tego, co jest napisane w tym sposobie ycia dla zbawienia dusz naszych i aby to sobie czsto przywodzili na pami. 2I bagam Boga, ktry jest wszechmogcy i w Trjcy jedyny, aby bogosawi wszystkich nauczajcych, uczcych si, zachowujcych, pamitajcych i speniajcych to wszystko, co jest tu napisane dla zbawienia dusz naszych, ilekro bd sobie to przypomina i wykonywa. 3I caujc im nogi, bagam wszystkich, aby ten [sposb ycia] bardzo kochali, strzegli i przechowywali. 4I w imieniu Boga wszechmogcego, i Ojca w., i na mocy posuszestwa ja, brat Franciszek, surowo nakazuj i zobowizuj, aby z tego, co jest napisane w tym sposobie ycia, nikt niczego nie ujmowa ani niczego do tego pisma nie dodawa (por. Pwt 4, 2; 12, 32), i aby bracia nie mieli innej reguy. 5Chwaa Ojcu
1

20

i Synowi, i Duchowi witemu, jak bya na pocztku i teraz, i zawsze, i na wieki wiekw. Amen.

REGUA ZATWIERDZONA
[Bulla]: Biskup Honoriusz, suga sug Boych, umiowanym synom, bratu Franciszkowi i innym braciom z zakonu Braci Mniejszych pozdrowienie i apostolskie bogosawiestwo. Stolica Apostolska ma zwyczaj pozwala na pobone yczenia proszcych i udziela chtnie poparcia dla ich chwalebnych pragnie. Dlatego umiowani w Panu synowie, skaniajc si do pobonych prb waszych, regu waszego zakonu potwierdzon przez niezapomnianej pamici papiea Innocentego, naszego poprzednika, do tej [bulli] wczon, powag apostolsk wam potwierdzamy i niniejszym pismem bierzemy w opiek. Jest ona nastpujca: [ROZDZIA 1] W IMI PASKIE! ZACZYNA SI SPOSB YCIA BRACI MNIEJSZYCH Regua i ycie braci mniejszych polega na zachowaniu witej Ewangelii Pana naszego Jezusa Chrystusa przez ycie w posuszestwie, bez wasnoci i w czystoci. 2Brat Franciszek przyrzeka posuszestwo i uszanowanie papieowi Honoriuszowi i jego prawnym nastpcom, i Kocioowi Rzymskiemu. 3A inni bracia maj obowizek sucha brata Franciszka i jego nastpcw. [ROZDZIA 2] KANDYDACI I SPOSB ICH PRZYJMOWANIA Tych, ktrzy przyjd do naszych braci i pragnliby przyj ten sposb ycia, niech bracia odel do swoich ministrw prowincjalnych, bo im jedynie, a nie komu innemu przysuguje prawo przyjmowania braci. 2Ministrowie niech ich sumiennie wybadaj w zakresie wiary katolickiej i sakramentw Kocioa. 3I jeli w to wszystko wierz i pragn to wiernie wyznawa i a do koca pilnie zachowywa, 4i jeli nie maj on albo, jeli maj, wstpiy ju one do klasztoru lub z upowanienia biskupa diecezjalnego day im na to pozwolenie i same zoyy lub czystoci, i s w takim wieku, e nie mog budzi podejrze 5 niech im powiedz sowa Ewangelii witej (por. Mt 19, 21), aby poszli, sprzedali cae swoje mienie, i starali si rozda to ubogim. 6Jeli nie mog tego uczyni, wystarczy ich dobra wola. 7 I niech si strzeg bracia i ich ministrowie, aby si nie wtrcali do ich spraw doczesnych, eby mogli nimi swobodnie rozporzdza, jak Pan ich natchnie. 8Jeeli jednak pytaliby o rad, to ministrowie mog ich posa do osb bogobojnych, za ktrych rad rozdaliby swoje dobra ubogim. 9Potem [ministrowie] dadz im odzie na czas prby, to jest: dwie tuniki bez kaptura, sznur, spodnie i kaparon sigajcy do pasa, 10chyba, e tyme ministrom co innego niekiedy wyda si waciwszym wedug Boga. 11Po upywie roku prby niech bd przyjci pod posuszestwo, przyrzekajc na zawsze zachowywa ten sposb ycia i regu. 12I stosownie do rozporzdzenia Ojca witego nie wolno im w adnym wypadku wystpi z tego zakonu, 13 bo wedug witej Ewangelii nikt, kto przykada rk do puga, a oglda si wstecz, nie nadaje si do krlestwa Boego (k 9, 62).
1 1

21

A ci, ktrzy przyrzekli ju posuszestwo, niech maj jedn tunik z kapturem i drug ktrzy chcieliby mie bez kaptura. 15I w razie koniecznoci mog nosi obuwie. 16 I niech wszyscy bracia nosz odzie pospolit, i mog j z bogosawiestwem Boym ata zgrzebnym ptnem lub innymi kawakami materiau. 17 Upominam ich i przestrzegam, aby nie gardzili ludmi i nie sdzili ich, gdy zobacz ich ubranych w mikkie i barwne szaty i spoywajcych wyszukane potrawy i napoje, lecz niech kady raczej siebie samego sdzi i sob gardzi. [ROZDZIA 3] OFICJUM BOSKIE I POST, I JAK BRACIA MAJ I PRZEZ WIAT Klerycy niech odmawiaj oficjum Boskie wedug przepisw witego Kocioa Rzymskiego, za wyjtkiem psaterza. 2Dlatego mog mie psaterze16. 3Bracia nieklerycy niech odmawiaj dwadziecia cztery Ojcze nasz za jutrzni, pi za laudesy, po siedem za prym, tercj, sekst i non, dwanacie za nieszpory, siedem za komplet. 4I niech modl si za zmarych. 5 Niech poszcz od uroczystoci Wszystkich witych do Boego Narodzenia. 6Co do witego postu, ktry zaczyna si od Objawienia Paskiego i trwa nieprzerwanie przez czterdzieci dni i ktry Pan uwici swoim witym postem (por. Mt 4, 2), kto go dobrowolnie zachowa, niech bdzie bogosawiony od Pana, a kto nie chce, nie jest do niego obowizany. 7Lecz inny post [czterdziestodniowy] przed Zmartwychwstaniem Paskim niech bracia zachowuj. 8W innych za okresach obowizani s do postu tylko w pitki. 9W razie oczywistej potrzeby nie s jednak bracia obowizani do postu cielesnego. 10Radz za moim braciom w Panu Jezusie Chrystusie, upominam ich i zachcam, aby idc przez wiat nie wszczynali ktni ani nie spierali si sowami (por. Tt 3, 2; 2 Tm 2, 14) i nie sdzili innych. 11 Lecz niech bd cisi, spokojni i skromni, agodni i pokorni, rozmawiajc uczciwie ze wszystkimi, jak naley. 12I jeli nie zmusza ich do tego oczywista konieczno lub choroba, nie powinni jedzi konno. 13Do ktregokolwiek domu wejd, niech najpierw mwi: Pokj temu domowi (por. k 10, 5). 14I zgodnie ze wit Ewangeli mog spoywa wszystkie potrawy, jaki im podadz (por. k 10, 8). [ROZDZIA 4] BRACIA NIE POWINNI PRZYJMOWA PIENIDZY Nakazuj stanowczo wszystkim braciom, aby adnym sposobem nie przyjmowali pienidzy lub rzeczy majcych warto pienin osobicie lub przez zastpc. 2Jednak o potrzeby chorych i odzie innych braci powinni si stara tylko ministrowie i kustosze i to z najwiksz trosk za porednictwem przyjaci duchowych, w zalenoci od miejsc, pr roku i zimnych krajw, jak to uznaj za konieczne, 3zawsze z tym zastrzeeniem, aby jak powiedziano nie przyjmowali pienidzy lub rzeczy majcych warto pienin. [ROZDZIA 5] SPOSB PRACY
1 1

14

16 w. Franciszek przepisa swoim braciom porzdek odmawiania godzin kanonicznych z brewiarza (skrcone officium divinum) opracowanego ok. 1215 roku dla dworu papieskiego. W brewiarzu tym zamiast psaterza w. Hieronima (rzymskiego), dotychczas uywanego, wprowadzono do ju znany psaterz galikaski. Braciom, ktrzy prowadzili wdrowny tryb ycia, Franciszek chcia przez to nie tylko uatwi odmawianie oficjum, ale te zwiza ich z papieem i Kocioem rzymskim.

22

Ci bracia, ktrym Pan da ask, e mog pracowa, niech pracuj wiernie i pobonie, tak eby uniknwszy lenistwa, nieprzyjaciela duszy, nie gasili ducha witej modlitwy i pobonoci, ktremu powinny suy wszystkie sprawy doczesne. 3Jako wynagrodzenie za prac mog przyjmowa rzeczy potrzebne do utrzymania siebie i swoich braci, z wyjtkiem pienidzy lub rzeczy majcych warto pienin 4i niech to czyni z pokor, jak przystoi sugom Boym i zwolennikom najwitszego ubstwa.
2

[ROZDZIA 6] BRACIA NIE POWINNI NICZEGO NABYWA NA WASNO;

ZBIERANIE JAMUNY I BRACIA CHORZY

Bracia niech niczego nie nabywaj na wasno: ani domu, ani ziemi, ani adnej innej rzeczy. 2I jako pielgrzymi i obcy (por. 1 P 2, 11) na tym wiecie, suc Panu w ubstwie i pokorze, niech ufnie prosz o jamun; 3i nie powinni wstydzi si tego, bo Pan dla nas sta si ubogim na tym wiecie (por. 2 Kor 8, 9). 4 W tym jest dostojestwo najwyszego ubstwa, e ono ustanowio was, braci moich najmilszych, dziedzicami i krlami krlestwa niebieskiego, uczynio ubogimi w rzeczy doczesne, a uszlachetnio cnotami (por. Jk 2, 5). 5Ono niech bdzie czstk wasz, ktra prowadzi do ziemi yjcych (por. Ps 141, 6). 6Do niego, najmilsi bracia, cakowicie przylgnwszy, niczego innego dla imienia Pana naszego Jezusa Chrystusa nie chciejcie nigdy na ziemi posiada. 7 I gdziekolwiek bracia przebywaj lub spotkaliby si, niech odnosz si do siebie jak czonkowie rodziny. 8I niech jeden drugiemu z zaufaniem wyjawia swoje potrzeby, jeli bowiem matka karmi i kocha syna swego (por. 1 Tes 2, 7) cielesnego, o ile troskliwiej powinien kady kocha i karmi swego brata duchowego! 9A jeli ktry z nich zachoruje, inni bracia powinni tak mu usugiwa, jakby pragnli, aby im suono (por. Mt 7, 12). [ROZDZIA 7] NAKADANIE POKUTY BRACIOM GRZESZCYM Jeli jacy bracia za podszeptem nieprzyjaciela [duszy] dopuszcz si grzechu miertelnego i jeli idzie o taki grzech, ktrego odpuszczenie, zgodnie z postanowieniem braci, wymaga zwrcenia si do ministrw prowincjalnych, wspomniani bracia obowizani s zwrci si do nich jak najprdzej, bez zwlekania. 2Ministrowie za, jeli s kapanami, niech sami z miosierdziem nao im pokut; jeli za nie s kapanami, niech j nadadz za porednictwem innych kapanw zakonu, jak wobec Boga uznaj za lepsze. 3I niech si strzeg, aby si nie gniewali i nie denerwowali z powodu czyjego grzechu, bo gniew i zdenerwowanie s i dla nich, i dla innych przeszkod w mioci. [ROZDZIA 8] WYBR MINISTRA GENERALNEGO TEGO BRATERSTWA I KAPITUA W ZIELONE WITA Wszyscy bracia obowizani s mie zawsze jednego z braci tego zakonu za ministra generalnego i sug caego braterstwa i maj cisy obowizek by mu posuszni. 2W razie jego mierci ministrowie prowincjalni i kustosze niech wybior nastpc na kapitule w Zielone wita. Na t kapitu maj si zawsze zbiera razem ministrowie prowincjalni w miejscu wyznaczonym przez ministra generalnego, 3i to raz na trzy lata albo rzadziej lub czciej, w zalenoci od zarzdzenia wspomnianego ministra. 4I jeli kiedy dla ogu ministrw prowincjalnych i kustoszw staoby si widoczne, e wspomniany minister nie jest
1 1

23

odpowiedni do suby i oglnego poytku braci, obowizani bd wspomniani bracia, ktrym powierzony jest wybr, w imi Paskie wybra sobie innego na kustosza 5 [ROZDZIA 9] KAZNODZIEJE Bracia niech nie gosz kaza w diecezji biskupa, ktry by im tego zabroni. 2I aden z braci niech si nigdy nie way gosi kaza do ludu, dopki go minister generalny tego braterstwa nie podda egzaminowi, nie zatwierdzi i nie powierzy mu obowizku kaznodziejskiego. 3Upominam rwnie i zachcam tych braci, aby ich sowa w kazaniach, jakie gosz, byy wyprbowane i czyste (por. Ps 11, 7; 17, 31) na poytek i zbudowanie ludu. 4 Niech mwi mu o wadach i cnotach, o karze i chwale sowami zwizymi; bo sowo skrcone uczyni Pan na ziemi (por. Rz 9, 28). [ROZDZIA 10] UPOMINANIE I POPRAWIANIE BRACI Bracia, ktrzy s ministrami i sugami innych braci, niech odwiedzaj i upominaj swoich braci oraz pokornie i z mioci niech ich nakaniaj do poprawy, nie wydajc im polece niezgodnych z ich sumieniem i nasz regu. 2Bracia za, ktrzy s podwadnymi, niech pamitaj, e dla Pana Boga wyrzekli si wasnej woli. 3Dlatego nakazuj im stanowczo, aby byli posusznymi swoim ministrom we wszystkim co przyrzekli Panu zachowywa, a co nie sprzeciwia si ich sumieniu i regule naszej. 4 I gdziekolwiek s bracia, ktrzy poznaj i zrozumiej, e nie zdoaj zachowa reguy wedug ducha, powinni i mog zwrci si do swoich ministrw. 5Ministrowie za niech ich przyjm z mioci i dobroci i niech im oka tak wielk serdeczno, aby bracia mogli z nimi rozmawia i postpowa jak panowie ze swoimi sugami. 6Tak bowiem powinno by, aby ministrowie byli sugami wszystkich braci. 7Upominam za i zachcam w Panu Jezusie Chrystusie, aby bracia wystrzegali si wszelkiej pychy, prnej chway, zazdroci, chciwoci (por. k 12, 15), trosk i zabiegw tego wiata (por. Mt 13, 22), obmowy i szemrania, i ci, ktrzy nie umiej czyta, niech si nie staraj nauczy, 8lecz niech pamitaj, e nade wszystko powinni pragn posi Ducha Paskiego wraz z Jego uwicajcym dziaaniem, 9 modli si zawsze do Niego czystym sercem i mie pokor, cierpliwo w przeladowaniu i w chorobie, 10i kocha tych, ktrzy nas przeladuj, gani i obwiniaj, bo Pan mwi: Miujcie waszych nieprzyjaci i mdlcie si za przeladujcych i potwarzajcych was (por. Mt 5, 44). 11Bogosawieni, ktrzy cierpi przeladowanie dla sprawiedliwoci, bo do nich naley krlestwo niebieskie (Mt 5, 10). 12Kto za wytrwa a do koca, ten bdzie zbawiony (Mt 10, 22). [ROZDZIA 11] BRACIA NIE POWINNI WCHODZI DO KLASZTORW MNISZEK Zakazuj stanowczo wszystkim braciom wdawa si w podejrzane znajomoci i rozmowy z kobietami. 2I niech nie wchodz do klasztorw mniszek oprcz tych braci, ktrym Stolica Apostolska udzielia specjalnego pozwolenia. 3Niech te nie bd ojcami chrzestnymi mczyzn lub kobiet, aby z tego powodu nie powstao zgorszenie wrd braci lub z powodu braci. [ROZDZIA 12] CI, KTRZY UDAJ SI DO SARACENW I INNYCH NIEWIERNYCH
1 1 1

24

Bracia, ktrzy za boskim natchnieniem zechcieliby uda si do saracenw i innych niewiernych, niech prosz swoich ministrw prowincjalnych o pozwolenie. 2Ministrowie za niech udzielaj pozwolenia tylko tym, ktrych uznaj za odpowiednich do wysania. 3Ponadto nakazuj ministrom na mocy posuszestwa prosi Ojca witego o jednego z kardynaw witego Kocioa Rzymskiego, by kierowa ty braterstwem, opiekowa si nim i utrzymywa je w karnoci, 4abymy zawsze poddani i pooeni pod stopy tego witego Kocioa, ugruntowani w wierze (por. Kol 1, 23) katolickiej, zachowywali ubstwo i pokor, i wit Ewangeli Pana naszego Jezusa Chrystusa, jak to stanowczo przyrzeklimy. [c.d. bulli]: adnemu wic czowiekowi nie wolno w ogle narusza tego dokumentu naszego potwierdzenia albo zuchwaym postpowaniem sprzeciwia si mu. Gdyby jednak kto odway si na to, niech wie, e cignie na siebie gniew Boga wszechmogcego i Jego witych Apostow Piotra i Pawa. Dan na Lateranie, 29 listopada, w smym roku naszego pontyfikatu.

FRAGMENTY INNEJ REGUY NIEZATWIERDZONEJ

FRAGMENTY Z KODEKSU WO <Zastanawiajmy si wszyscy nad sowami Pana: Miujcie nieprzyjaci waszych i dobrze czycie tym, ktrzy was nienawidz (por. Mt 5, 44), bo Pan nasz Jezus Chrystus, w ktrego lady powinnimy wstpowa (por. 1 P 2, 21), nazwa przyjacielem swego zdrajc (por. Mt 26, 50) i odda si dobrowolnie tym, ktrzy Go ukrzyowali. 2Naszymi wic przyjacimi s ci wszyscy, ktrzy niesprawiedliwie nas drcz, nkaj>, upokarzaj, krzywdz i zadaj bl i cierpienie, mczarnie i mier; powinnimy ich bardzo kocha, poniewa dziki temu, co nam czyni, otrzymamy ycie wieczne. 3I karmy nasze ciao, krzyujc je z wadami i podliwociami, i grzechami, bo ono, yjc cielenie, chce nas pozbawi mioci Jezusa Chrystusa i ycia wiecznego i posa siebie z dusz do pieka; 4bo my z wasnej winy bylimy cuchncy, przeciwni dobru, skonni i chtni do zego; 5bo jak mwi Pan: Z serca pochodz i wychodz ze myli (Mk 7, 21) itd... 6 Lecz skoro porzucilimy wiat, nic innego nie mamy czyni, tylko zabiega o to, by spenia wol [Pana] i Jemu podoba si; 7strzemy si bardzo, abymy nie byli rol pooon przy drodze, kamienist albo ciernist, o ktrej Pan mwi w Ewangelii: Ziarnem jest sowo Boe (k 8, 11); to za, ktre upado koo drogi, zostao podeptane (por. k 8, 5) itd. a do: 8 przynosz owoc w cierpliwoci (k 8, 15). 9 I dlatego wszyscy bracia, jak mwi Pan: zostawmy umarym... swoich (por. Mt 8, 22); 10i bardzo wystrzegajmy si zoci i przebiegoci szatana, ktry nie chce, aby czowiek mia swe wadze i serce skierowane ku Panu Bogu; 11i krc chciaby pod pozorem jakiej nagrody lub korzyci pocign serce czowieka i zdusi w pamici sowo i przykazania Paskie i chce zamieszka w sercu ludzkim i omami je sprawami i troskami wiata jak mwi Pan: 12Gdy duch nieczysty (Mt 12, 43) itd. a do: 13ostatnie rzeczy owego czowieka bd gorsze od pierwszych (Mt 12, 45). 14 Std te, bracia, strzemy si wszyscy bardzo, abymy pod pozorem jakiej pracy czy nagrody albo korzyci nie zagubili lub nie odwrcili naszego umysu i serca od Pana. 15 Lecz przez mio, ktr jest Bg (por. 1 J 4, 16), prosz wszystkich braci, tak ministrw jak innych, aby usunwszy wszystkie przeszkody, odrzuciwszy wszystkie troski i kopoty, jak
1

25

mog, kochali, suyli i wielbili Pana Boga czystym sercem i czystym umysem, bo tego Bg ponad wszystko pragnie, 16i przygotowujmy zawsze mieszkanie i miejsce pobytu (por. J 14, 23) Temu, ktry jest Panem Bogiem wszechmogcym, Ojcem i Synem, i Duchem witym, ktry powiedzia: Czuwajcie i mdlcie si w kadym czasie, abycie byli godni unikn wszelkiego za, ktre nadejdzie i stan przed Synem Czowieczym (por. k 21, 36); a gdy staniecie do modlitwy (Mk 11, 25), mwcie (k 11, 2): Ojcze nasz (Mt 6, 9). 17I uwielbiajmy Go czystym sercem, bo trzeba zawsze modli si i nie ustawa (k 18, 1); gdy i Ojciec szuka takich czcicieli (por. J 4, 23). 18Bg jest Duchem i Jego czciciele powinni oddawa Mu cze w duchu i prawdzie (J 4, 24). 19I uciekajmy si do Niego jako do pasterza i biskupa dusz naszych (por. 1 P 2, 25), ktry mwi: Ja jestem dobrym pasterzem (J 10, 11) itd. a do: ycie moje oddaj za owce (j 10, 15). 20Wy wszyscy jestecie brami i nikogo na ziemi nie nazywajcie waszym ojcem (Mt 23, 8-9) itd. 21Nie nazywajcie si nauczycielami (Mt 23, 10) itd. 22Jeli bdziecie trwa we Mnie i moje sowa bd w was trway, to stanie si wam wszystko, czegokolwiek zechcecie i o co poprosicie (J 15, 7). 23Gdziekolwiek dwaj albo trzej zgromadzili si w imi moje (Mt 18, 20) itd. 24Oto ja jestem z wami po wszystkie dni (Mt 28, 20) itd. 25Sowa, ktre wam powiedziaem, s duchem i yciem (J 6, 64). 26Ja jestem drog, prawd i yciem (J 14, 6). 27 Zachowujmy wic sowa, nauk, ycie i wit Ewangeli Pana naszego Jezusa Chrystusa, ktry raczy modli si za nas do Ojca i objawi nam Jego imi, mwic Ojcze, objawiem imi Twoje ludziom (J 17, 6) itd. a do: 28Ojcze, chc, aby ci, ktrych Mi dae, byli ze Mn tam, gdzie jestem, aby ogldali chwa moj (por. J 17, 24) w krlestwie Twoim (Mt 20, 21). 29Chwaa Ojcu i Synowi, i Duchowi witemu, jak bya na pocztku i teraz, i zawsze, i na wieki wiekw. Amen. 30 I niech bracia okazuj ubogim mio, jak si wzajemnie darz, jak mwi Aposto: Nie miujmy sowem ani jzykiem (1 J 3, 18) itd. 31 Wszyscy bracia, gdziekolwiek s, niech wystrzegaj si nieczystych spojrze na kobiety i obcowania z nimi i aden niech z nimi sam nie rozmawia. Niej: 32I nas samych i wszystkie nasze zmysy czystymi zachowujmy, bo Pan mwi: Kady, kto podliwie patrzyby na niewiast (Mt 5, 28) itd. Niej. 33 Gdy bracia id przez wiat, niech niczego nie nosz w drodze (por. k 9, 3): ani sakwy (por. k 10, 4), ani torby, ani chleba, ani pienidzy (por. k 9, 3), ani laski, ani obuwia (por. Mt 10, 10). Niej. 34 <Niech nie przeciwstawiaj si zu, lecz jeli kto ich uderzy w jeden policzek, niech nadstawi mu i drugi (por. Mt 5, 39). 35I temu, kto bierze im paszcz, niech nie broni i sukni (por. k 6, 29), i niech nie dopominaj si zwrotu od tego, kto bierze im wasno (por. k 6, 30). 36 Bracia, ktrzy za> pozwoleniem swego ministra udaj si midzy niewiernych, w dwojaki sposb <mog> postpowa duchownie. 37Jeden sposb: nie wdawa si w ktnie ani w spory, by poddanymi wszelkiemu ludzkiemu stworzeniu ze wzgldu na Boga (1 P 2, 13) i przyznawa si do wiary chrzecijaskiej. 38Drugi sposb: gdyby widzieli, e tak si Bogu podoba, niech gosz sowo Boe, aby ludzie uwierzyli w Boga Ojca wszechmogcego i Syna, i Ducha witego. Niej: 39 I wszyscy bracia, gdziekolwiek byliby, niech pamitaj, e oddali si i ofiarowali siebie i swoje ciaa Panu Jezusowi Chrystusowi. 40I z mioci do Niego powinni znosi przeladowanie i mier tak od nieprzyjaci widzialnych, jak niewidzialnych itd. Niej 41 Wszyscy bracia niech gosz kazania sposobem ycia. 42aden minister lub kaznodzieja niech nie przywaszcza sobie posugi lub obowizku kaznodziejskiego, lecz w jakiejkolwiek [godzinie]17 otrzymaby rozkaz, zoy swj obowizek. 43Dlatego przez mio, ktr jest Bg (por. 1 J 4, 8. 16), bagam wszystkich moich braci kaznodziejw i tych,
17

Brak wyrazu: hora.

26

ktrzy si modl, i tych, ktrzy pracuj, tak klerykw, jak i nie-klerykw, aby si starali unia si we wszystkim, 44aby si nie chepili, nie cieszyli ani nie wynosili si w duchu z powodu dobrych sw i uczynkw, ani nawet z adnego dobra, jakie Bg niekiedy czyni lub mwi albo dokonuje w nich i przez nich, wedug tego, co Pan mwi: Jednake nie cieszcie si z tego, e wam duchy ulegaj (k 10, 20) itd. 45 I bdmy mocno przekonani, e nasz wasnoci s tylko wady i grzechy; 46lecz cieszmy si raczej wtedy, gdy wpadlimy w rozmaite pokusy (por. Jk 1, 2) i gdy znielimy na tym wiecie dla ycia wiecznego rne przykroci i utrapienia duchowe i cielesne. 47Bracia, wystrzegajmy si wic wszyscy pychy i prnej chway; strzemy si bardzo mdroci tego wiata i roztropnoci ciaa (por. Rz 8, 6). 48Duch bowiem czowieka oddanego cielesnoci chce i bardzo stara si o znajomo sw [Boych], lecz niewiele troszczy si o czyny; 49i szuka nie religijnoci i witoci ducha, lecz chce i pragnie religijnoci i witoci zewntrznej, widocznej dla ludzi. 50I o takich mwi Pan: Zaprawd powiadam wam, otrzymali zapat swoj (Mt 6, 2). 51Duch Paski natomiast domaga si umartwienia oraz by ciao byo wzgardzone, liche i odrzucone, i wyszydzone. 52I stara si o pokor i cierpliwo, czyst prostot i prawdziwy pokj ducha. 53I ponad wszystko pragnie bojani Boej i mdroci Boej, i mioci Boej Ojca i Syna, i Ducha witego. 54 I wszelkie dobro odnomy do Pana Boga najwyszego i uznawajmy za Jego wasno. 55I On sam niech otrzymuje wszelk cze i uszanowanie, wszelkie uwielbienia i bogosawiestwa, wszelkie dzikczynienia i chwa, On, ktry ma wszelkie dobro, ktry sam jest dobry (por. k 18, 19). 56 I kiedy syszymy, e ludzie le mwi lub bluni Panu, my dobrze czymy i bogosawmy i chwalmy Pana, ktry jest bogosawiony na wieki (Rz 1, 25). 57 Wszystkich duchownych i zakonnikw uwaajmy za panw w sprawach dotyczcych zbawienia duszy, a nie sprzeciwiajcych si zasadom mego zakonu; i szanujmy w Panu ich stan i posug oraz urzd. Niej: 58 T lub tego rodzaju zacht albo uwielbienie wszyscy bracia o ile by ich Bg natchn mog gosi wrd jakichkolwiek ludzi z bogosawiestwem Boym i pozwoleniem swego ministra: 59bjcie si i czcijcie, chwalcie i bogosawcie, dziki czycie (1 Tes 5, 18) i uwielbiajcie Pana Boga naszego, wszechmogcego w Trjcy i Jednoci, Ojca i Syna, i Ducha witego, Stwrc wszystkich rzeczy. 60Czycie pokut (por. Mt 3, 2) i czycie godne owoce pokuty (por. k 3, 8), bo wiedzcie, e wkrtce umrzemy. 61Dawajcie, a bdzie wam dane (k 6, 38). 62Odpuszczajcie, a bdzie wam odpuszczone (por. k 6, 37). 63 I jeli nie odpucicie (Mt 6, 14), Pan nie odpuci wam grzechw waszych (por. Mk 11, 26); wyznawajcie wszystkie wasze grzechy (por. Jk 5, 16). 64Bogosawieni, ktrzy umieraj w pokucie, bo bd w krlestwie niebieskim. 65Biada tym, ktrzy umieraj bez pokuty, bo bd synami diaba (por. 1 J 3, 10), penicymi jego uczynki (por. J 8, 41) i pjd w ogie wieczny (por. Mt 18, 8; 25, 41). 66Wystrzegajcie si i powstrzymujcie si od wszelkiego za i wytrwajcie w dobrym a do koca. 67 Wszyscy bracia, gdziekolwiek bd przebywa, w pustelniach czy w innych miejscach, niech si strzeg, by nie przywaszczali sobie adnego pomieszczenia albo jakiej rzeczy i nikomu nie bronili [dostpu]. 68I ktokolwiek przyszedby do nich: przyjaciel czy wrg, niech z nim w aden sposb nie wchodz w zatarg. 69I gdziekolwiek bracia byliby i w jakimkolwiek <miejscu spotkaliby si, niech okazuj sobie nawzajem powaanie i szacunek w duchu z mioci, bez narzekania (por. 1 P 4, 9). 70I niech strzeg si, aby swym zewntrznym wygldem nie robili wraenia smutnych i pospnych obudnikw; lecz niech okazuj si radosnymi w Panu (por. Flp 4, 4) i pogodnymi, i miymi>, i yczliwymi. 71 Prosz kadego brata chorego, aby, za wszystko skadajc dziki Stwrcy, pragn by takim, jakim chce go mie Bg: czy to zdrowym, czy chorym, bo tych wszystkich,

27

ktrych Pan przeznaczy do ycia wiecznego (por. Dz 13, 48), przygotowuje przez ciosy dowiadcze i chorb i przez ducha skruchy; jak: Ja tych, ktrych miuj (Ap 3, 19) itd. 72 Std prosz wszystkich moich braci chorych, aby w swych chorobach nie gniewali si ani denerwowali na Boga albo braci, ani [nie domagali si]18 zbyt natarczywie lekarstw, ani nie pragnli zbytnio ratowa ciao, ktre wkrtce umrze, a ktre jest miertelnym nieprzyjacielem duszy. 73 Wszyscy bracia niech si staraj naladowa pokor i ubstwo Pana naszego Jezusa Chrystusa, i niech pamitaj, e niczego innego nie powinnimy mie na tym wiecie, tylko jak mwi Aposto: majc <poywienie> i odzie, ktrymi si okrywamy, bdmy zadowoleni (por. 1 Tm 6, 8). 74I powinni si cieszy, gdy przebywaj wrd ludzi prostych i wzgardzonych, ubogich i sabych, i chorych, i trdowatych, i ebrakw przy drogach. 75I gdy bdzie potrzeba, niech id po jamun. 76I nie powinni si wstydzi, bo Pan nasz Jezus Chrystus, Syn Boga ywego (por. J 11, 27), wszechmogcego, uczyni twarz swoj jak najtwardsz ska (por. I 50, 7) i nie zawstydzi si. 77I by ubogi i bezdomny i y z jamuny On sam i Bogosawiona Dziewica, Matka Jego, wita Maryja i uczniowie Jego. 78I kiedy ludzie zawstydzaliby ich i nie chcieliby da im [jamuny], niech za to dzikuj Panu, bo za ten wstyd otrzymaj wielkie uznanie przed trybunaem Pana naszego Jezusa Chrystusa. 79 I niech wiedz, e wstyd stanie si udziaem nie tych, ktrzy go doznaj, lecz tych, ktrzy go sprawiaj; 80e jamuna jest dziedzictwem i prawem ubogich, ktre naby Pan nasz Jezus Chrystus. 81I bracia, ktrzy trudz si zbieraniem ofiar, otrzymaj wielk nagrod i daj okazj do nagrody ofiarodawcom; zginie bowiem wszystko, co ludzie zostawiaj na tym wiecie, lecz za mio i za zoone jamuny otrzymaj ycie wieczne19. FRAGMENTY Z WYKADU REGUY HUGONA DE DIGNE Dlatego wity o tym w Regule niezatwierdzonej mwi: Bracia i ich minister niech si strzeg, aby nie miesza si wcale do jego spraw. 2 Zanim Regua zostaa zatwierdzona, wity dodawa: I choby nazywano ich obudnikami, niech nie przestaj dobrze czyni. 3 Dlatego przed bull w Regule tak byo napisane: W innym za czasie wedug tego sposobu ycia post obowizuje ich tylko w pitki. 4 ...jak wity wczeniej w Regule powiedzia: Niech pamitaj rzecze ministrowie, e troska o dusze braci zostaa im powierzona, z ktrych gdyby jaki zgin z ich winy lub przez zy przykad, bd musieli zda rachunek (por. Mt 12, 36) przed Panem Jezusem Chrystusem. 5 wity w Regule pierwotnej tak mwi: Niech strzeg si wszyscy bracia, tak ministrowie, jak i inni, aby si nie denerwowali ani gniewali z powodu czyjego grzechu lub zego przykadu, bo szatan chce przez grzech jednego przywie wielu do upadku, lecz jak mog duchowo niech wspomagaj tego, kto zgrzeszyby, bo nie zdrowi potrzebuj lekarza, lecz ci, ktrzy choruj (por. Mk 2, 17).
1

Prawdopodobnie opuszczony wyraz: postulent; zob.: frRegHD 22: Rogo omnes fratres meos, ut in infirmitatibus non irascantur (...) nec multum sollicite postulent medicinam...; por 1Reg 10, 4. 19 Fragmenty Reguy z kodeksu WO (mniej lub wicej rnice si) odpowiadaj poszczeglnym urywkom Reguy niezatwierdzonej:
18

wiersze w frRegWo:odpowiadajce im wiersze w 1Reg:1-522, 1-76-2822, 9-553011, 631-3212, 1-53314, 134-3514, 4-63616, 537-3816, 6-739-4016, 10-1141-5617, 3-195719, 358-6621, 1-967-707, 13-1671-7210, 3473-819, 1-9

28

...wedug tego sowa Paskiego, ktre i w. Franciszek braciom mwi: Wadcy panuj nad narodami i moni sprawuj nad nimi wadz; nie tak bdzie midzy wami (Mt 20, 25-25a). 7 ...przed bull tak wity zachca ich w Regule: Przez mio ducha niech chtnie su jedni drugim i bd sobie posuszni (por. Ga 5, 13). To jest rzecze prawdziwe i bezpieczne posuszestwo Pana naszego Jezusa Chrystusa. 8 Dlatego przedtem tak w Regule mwi: Bracia, w jakichkolwiek miejscach przebywaj, ktrzy nie mog w duchu zachowa naszego sposobu ycia, niech o tym oznajmi swojemu ministrowi. Minister niech stara si tak zatroszczy si o to, jak sam chciaby, aby jemu uczyniono. 9 ...albo wedug pierwszej Reguy, jak powiedziano: w jakichkolwiek miejscach przebywaj bracia20. 10 Dlatego przedtem tak byo w Regule: Wszyscy bracia, w jakichkolwiek miejscach przebywaliby u kogo, nie mog by rzdcami albo urzdnikami ani niech nie kieruj urzdami u tych, ktrym su; niech nie przyjmuj funkcji, ktra spowodowaaby zgorszenie lub wyrzdziaby szkod ich duszy (por. Mk 8, 36); lecz niech bd mniejsi i poddani wszystkim, ktrzy przebywaj w tych domach. 11 Dlatego przedtem w Regule powiedziano: Bracia, ktrzy znaj si na pracy, niech pracuj i wykonuj ten zawd, ktrego si nauczyli, jeli to nie szkodzioby zbawieniu duszy. 12 I nieco dalej: niech kady pozostaje w takim zawodzie i obowizku, w jakim zosta powoany (por. 1 Kor 7, 24) zgodnie z poleceniem ministra. 13 Dlatego przed bull tak napisano w Regule: Sudzy Boy powinni zawsze oddawa si modlitwie lub jakiemu dobremu zajciu. 14 A przed bull te sowa byy w Regule: Niech bracia strzeg si, by nie przywaszczali sobie adnego pomieszczenia ani jakiejkolwiek rzeczy i nikomu nie bronili [dostpu]. 15 wity tak przedtem mwi w Regule... I ponownie: Gdziekolwiek bracia s i w jakimkolwiek miejscu spotkaj si, niech okazuj sobie nawzajem powaanie i szacunek w duchu, z mioci, bez narzekania (por. 1 P 4, 9). I niech bracia strzeg si, by swym zewntrznym wygldem nie robili wraenia smutnych i pospnych obudnikw, lecz niech okazuj si radosnymi w Panu (por. Flp 4, 4) i pogodnymi, i miymi, i yczliwymi. 16 O znalezionych pienidzach wity tak mwi: Jeli znajdziemy pienidze, nie dbajmy o nie wicej ni o py, ktry depczemy stopami. 17 Utrzymywa [Franciszek], e bracia mog w wielkiej potrzebie zbiera jamun dla trdowatych, z zastrzeeniem jednak, by bardzo wystrzegali si pienidzy. I choby bracia lubili wite miejsca, w ktrych gocili albo przebywali, nie znosi jednak, aby kwestowali pienidze dla jakiego miejsca albo kazali kwestowa, albo chodzili z kwestujcymi. 18 I w pierwszej Regule tak napisano: Gdy bdzie potrzeba, niech bracia id po jamun. 19 To samo szerzej w pierwotnej Regule byo napisane: Gdy bdzie potrzeba, niech bracia id po jamun. I nie powinni si wstydzi, niech raczej przypominaj sobie, e Pan nasz Jezus Chrystus, Syn Boga ywego (por. J 11, 27), wszechmogcego, uczyni twarz swoj jak najtwardsz ska (por. Iz 50, 7) i nie zawstydzi si. I by ubogi i bezdomny i y z jamuny, On sam i uczniowie Jego. I kiedy ludzie zawstydziliby ich i nie chcieliby da im [jamuny], niech za to dzikuj Bogu, bo za ten wstyd otrzymaj wielkie uznanie przed trybunaem Pana naszego Jezusa Chrystusa. I niech wiedz, e wstyd stanie si udziaem nie tych, ktrzy go doznaj, lecz tych, ktrzy go sprawiaj; i e jamuna jest dziedzictwem i prawem ubogich, ktre naby Pan nasz Jezus Chrystus. I bracia, ktrzy trudz si zbieraniem ofiar, otrzymaj wielk nagrod i daj okazj do nagrody ofiarodawcom, zginie bowiem
20

Komentator zwraca uwag na przestawienie wyrazu: fratres.

29

wszystko, co ludzie zostawiaj na tym wiecie, lecz za mio i za zoone jamuny otrzymaj nagrod od Pana. 20 wity tak przedtem mwi w Regule: Z zaufaniem powinien jeden drugiemu wyjawia swoje potrzeby, aby drugi mg je zaspokoi i usuy [bratu]. 21 ...przed bull wity tak upomina w Regule: Prosz chorego brata, aby, za wszystko skadajc dziki stwrcy, pragn by takim, jakim chce go mie Pan: czy to zdrowym, czy chorym. 22 I nieco dalej: Prosz wszystkich moich braci, aby w chorobach nie gniewali si ani denerwowali na Boga albo braci, ani nie domagali si zbyt natarczywie lekarstw, ani nie pragnli zbytnio ratowa ciao, ktre wkrtce umrze, a ktre jest nieprzyjacielem duszy. 23 Uwaali za niegodziwo mwienie bratu: bezboniku albo gupcze w formie zniewagi, poniewa i Regua uprzednio i sowa Ewangelii to wyraay (por. Mt 5, 22). 24 Nastpnie Ewangelia poucza, e nie naley sprzecza si, walczy, stawia oporu zu, na co wszystko Regua przed bull kada szczeglny nacisk; lecz teraz ujmuje wszystko zwile i oglnie. 25 Przyjmujc dwa sposoby postpowania wrd niewiernych, wity mwi w pierwszej Regule: Bracia mog w dwojaki sposb duchownie wrd nich postpowa. Jeden sposb: nie wdawa si w ktnie ani w spory, lecz by poddanymi wszelkiemu stworzeniu ze wzgldu na Boga (por. 1 P 2, 13) i przyznawa si do wiary chrzecijaskiej. Drugi sposb: gdyby widzieli, e tak si Bogu podoba, niech gosz sowo Boe, aby [ludzie] uwierzyli w Boga Ojca wszechmogcego i Syna, i Ducha witego, Stworzyciela wszystkich rzeczy, Odkupiciela i Zbawiciela wszystkich wiernych i aby przyjli chrzest i zostali chrzecijanami, bo nie mog by zbawieni, jeli nie przyjliby chrztu i nie byliby prawdziwymi chrzecijanami z ducha, poniewa jeli kto si nie odrodzi z wody i z Ducha witego, nie moe wej do Krlestwa Boego (J 3, 5). 26 I dodawa pewne wstawki: Niech pamitaj bracia, ktrzy oddali si i ofiarowali swoje ciaa Panu Jezusowi Chrystusowi ze wzgldu na Boga. I z mioci do Niego powinni znosi udrczenie, przeladowanie i mier, bo Pan mwi: Kto straciby swoje ycie dla Mnie, zachowa je (k 9, 24. Mwi wam za, moim przyjacioom, nie dajcie si zastraszy tym, ktrzy zabijaj ciao (k 12, 4). Jeli przeladuj was w jednym miecie, uciekajcie do drugiego (por. Mt 10, 23), 27...tak jak wity w Regule przedtem zachca mwic: Wszyscy bracia niech gosz kazania czynami. 28 IW podziwu godny sposb wity chcia, by okazywano szacunek osobom duchownym: Wszystkich duchownych i wszystkich zakonnikw uwaajmy za panw w sprawach, nie sprzeciwiajcych si zasadom naszego zakonu i szanujmy w Panu ich stan i posug. 29 ...niekiedy dla zbudowania oraz wyjanienia waniejszego tekstu ze wzgldu na jego pochodzenie, przypominam sobie, e [Franciszek] modli si, aby Pan bogosawi wszystkich braci, ktrzy nauczaj, ucz si, rozwaaj tre i ducha tych spraw, ktre s zapisane w samej Regule21. FRAGMENTY Z YCIORYSU DRUGIEGO TOMASZA Z CELANO
Fragmenty Reguy z Wykadu Reguy Hugona de Digne odpowiadaj poszczeglnym urywkom Reguy niezatwierdzonej:
21

wiersze w frRegHDodpowiadajce im wiersze w 1Reg:12, 522, 1533, 1244, 655, 7-865, 1075, 14-1586, 1296, 1107, 1-2117, 3127, 613-147, 12-13157, 15-16168, 6178, 10-11189, 319-209, 3-1021-2210, 3-42311, 42414, 4-62516, 5-72616, 10-11; 17, 142717, 32819, 32924, 1-3

30

[Ministrowie] obowizani bd w dzie sdu zda rachunek (por. Mt 12, 36) przed tob, Panie, jeli jaki brat zginby z powodu albo ich niedbalstwa albo [zego] przykadu lub surowego skarcenia. 2 ...dla oglnego przypomnienia na ktrej kapitule [Franciszek] poleci napisa te sowa: Bracia niech strzeg si, by swym zewntrznym wygldem nie robili wraenia pospnych i smutnych obudnikw, lecz niech okazuj si radosnymi w Panu (por. Flp 4, 4), pogodnymi i miymi, i yczliwymi. 3 ...wpajajc mocno lekkomylnemu [zakonnikowi] sowo reguy, w ktrym jest dostatecznie wyranie wskazane, e znalezione pienidze naley podepta jak py. 4 Dlatego w pewnej Regule poleci napisa te sowa: Prosz wszystkich moich braci chorych, aby w swych chorobach nie gniewali si ani denerwowali na Boga albo braci. Niech zbyt natarczywie nie domagaj si lekarstw ani nie pragnli zbytnio ratowa ciao, ktre wkrtce umrze, a ktre jest miertelnym nieprzyjacielem duszy. Za wszystko niech skadaj dziki i nich pragn by takimi, jakimi chce ich mie Bg. Ktrych bowiem Bg przeznaczy do ycia wiecznego (por. Dz 13, 48), przygotowuje przez ciosy dowiadcze i chorb, jak sam powiedzia: Ja poprawiam i karc tych, ktrych miuj (por. Ap 3, 19)22.

REGUA DLA PUSTELNI

Ci bracia, ktrzy pragn wie ycie zakonne w pustelniach, niech bd we trzech, a najwyej we czterech. Dwaj z nich niech bd matkami i niech maj dwch synw lub przynajmniej jednego. 2Ci dwaj, ktrzy s matkami, niech wiod ycie Marty, a dwaj synowie niech wiod ycie Marii (por. k 10, 38-42) i niech maj wsplne miejsce zamknite, w ktrym kady miaby swoj cel, modliby si w niej i sypia. 3I niech odmawiaj zawsze komplet z dnia zaraz po zachodzie soca; i niech staraj si zachowywa milczenie. I niech odmawiaj swoje Godziny, i wstaj na jutrzni. I niech szukaj najpierw krlestwa Boego i sprawiedliwoci Jego (por. Mt 6, 33; k 12, 31). 4I w porze stosownej odmwi prym, a po tercji przerw milczenie i mog rozmawia, i i do swoich matek. 5I - jeli zechc - wolno im poprosi je dla mioci Pana Boga o jamun, jak pokorni, ubodzy ludzie. 6I potem odmwi sekst i non, i nieszpory o stosownej porze. 7I do miejsca zamknitego, w ktrym sami mieszkaj, niech nie pozwalaj nikomu wchodzi i niech w nim nie jedz. 8Ci bracia, ktrzy s matkami, niech si staraj trzyma z dala od ludzi i przez posuszestwo dla swego ministra niech strzeg swych synw przed ludmi, aby nikt nie mg z nimi rozmawia. 9Ci za synowie niech z nikim nie rozmawiaj z wyjtkiem swych matek i ministra, i kustosza swego, jeli ten z bogosawiestwem Boym zechce ich odwiedzi. 10Synowie za niech przyjm niekiedy obowizek matek wedug kolejnoci, jak ustal midzy sob. To wszystko, co wyej zostao powiedziane, niech [bracia] staraj si zachowywa sumiennie i gorliwie.
1

TESTAMENT
22 Fragmenty Reguy z yciorysu drugiego Tomasza z Celano odpowiadaj poszczeglnym urywkom Reguy niezatwierdzonej:

wiersze w frRegCodpowiadajce im wiersze w 1Reg:1 (2C 143)4, 62 (2C 128)7, 163 (2C 66)8, 64 (2C 175)10, 3-4

31

Mnie, bratu Franciszkowi, Pan da tak rozpocz ycie pokuty: gdy byem w grzechach, widok trdowatych wydawa mi si bardzo przykry. 2I Pan sam wprowadzi mnie midzy nich i okazywaem im miosierdzie. 3I kiedy odchodziem od nich, to, co wydawao mi si gorzkie, zmienio mi si w sodycz duszy i ciaa; i potem nie czekajc dugo, porzuciem wiat. 4I Pan da mi w kocioach tak wiar, e tak po prostu modliem si i mwiem: 5Wielbimy Ci, Panie Jezu Chryste, [tu] i we wszystkich kocioach Twoich, ktre s na caym wicie i bogosawimy Tobie, e przez wity krzy Twj odkupie wiat. 6 Potem da mi Pan i daje tak wielkie zaufanie do kapanw, ktrzy yj wedug zasad witego Kocioa Rzymskiego ze wzgldu na ich godno kapask, e chocia przeladowaliby mnie, chc si do nich zwraca. 7I chocia miabym tak wielk mdro jak Salomon, a spotkabym bardzo biednych kapanw tego wiata, nie chc wbrew ich woli naucza w parafiach, w ktrych oni przebywaj. 8I tych, i wszystkich innych chc si ba, kocha i szanowa jako moich panw. 9I nie chc dopatrywa si w nich grzechu, poniewa rozpoznaj w nich Syna Boego i s moimi panami. 10I postpuj tak, poniewa na tym wiecie nie widz niczego wzrokiem cielesnym z Najwyszego Syna Boego, tylko Jego Najwitsze Ciao i Najwitsz Krew, ktre oni przyjmuj i oni tylko innym udzielaj. 11 I pragn aby te najwitsze tajemnice byy ponad wszystko czczone, uwielbiane i umieszczane w godnych miejscach. 12Gdzie tylko znajd w miejscach nieodpowiednich napisane najwitsze imiona i sowa Jego, pragn je zbiera i prosz, aby je zbierano i skadano w odpowiednim miejscu. 13I wszystkich teologw i tych, ktrzy nam podaj najwitsze sowa Boe, powinnimy szanowa i czci jako tych, ktrzy daj nam ducha i ycie (por. J 6, 64). 14 I gdy Pan zleci mi trosk o braci, nikt mi nie wskazywa, co mam czyni, lecz sam Najwyszy objawi mi, e powinienem y wedug Ewangelii witej. 15I ja kazaem to spisa w niewielu prostych sowach, i Ojciec w. potwierdzi mi. 16A ci, ktrzy przychodzili przyj ten sposb ycia, rozdawali ubogim wszystko, co mogli posiada (por. Tb 1, 3); i zadowalali si jedn tunik poatan od spodu i z wierzchu, sznurem i spodniami. 17I nie chcielimy mie wicej. 18 Oficjum odmawialimy my, klerycy, jak inni duchowni; nieklerycy odmawiali: Ojcze nasz; i bardzo chtnie przebywalimy w Kocioach. 19I bylimy niewyksztaceni i ulegli wszystkim. 20I ja pracowaem wasnymi rkami i pragn pracowa; i chc stanowczo, aby wszyscy inni bracia oddawali si pracy, co jest wyrazem uczciwoci. 21Ci, ktrzy nie umiej, niech si naucz, nie z powodu chciwoci, aby otrzyma wynagrodzenie za prac, lecz dla przykadu i zwalczania lenistwa. 22A kiedy nie dadz nam zapaty za prac, udajmy si do stou Paskiego i promy o jamun od drzwi do drzwi. 23 Pan objawi mi, abymy uywali pozdrowienia: niech Pan obdarzy was pokojem (por. Lb 6, 26). 24Niech bracia strzeg si, aby wcale nie przyjmowali kociow, ubogich mieszka i wszystkiego, co si dla nich buduje, jeli si to nie zgadza ze witym ubstwem, ktre lubowalimy w regule, goszczc w nich zawsze jak obcy i pielgrzymi (por. 1 P 2, 11). 25 Nakazuj stanowczo na mocy posuszestwa wszystkim braciom, gdziekolwiek s, aby nie wayli si ani osobicie, ani przez porednikw prosi w kurii rzymskiej o jakiekolwiek pisma [polecajce] ani dla kocioa, ani dla adnego innego miejsca, ani pod pozorem kaznodziejstwa, ani z powodu przeladowania cielesnego; 26lecz jeli ich gdzie nie przyjm, niech si schroni do innego kraju, aby tam z bogosawiestwem Boym czyni pokut. 27 I bardzo pragn by posusznym ministrowi generalnemu tego braterstwa i temu gwardianowi, ktrego on zechce mi wyznaczy. 28I tak chc by ujty w jego rkach, ebym bez jego woli i wbrew posuszestwu nie mg si porusza ani cokolwiek czyni, gdy on jest moim panem.

32

I chocia jestem czowiekiem prostym i chorym, pragn jednak mie zawsze kleryka, eby mi odmawia oficjum, jak przepisuje regua. 30I wszyscy inni bracia powinni tak samo sucha swoich gwardianw i odmawia oficjum wedug reguy. 31A jeli znaleliby si bracia, ktrzy nie odmawialiby oficjum wedug reguy i chcieliby wprowadzi jakie zmiany albo nie byliby katolikami, to wszyscy bracia, gdziekolwiek przebywaj, spotkawszy ktrego z nich, obowizani bd pod posuszestwem doprowadzi go do najbliszego kustosza tego miejsca, gdzie go znaleli. 32A kustosz pod posuszestwem obowizany jest strzec go pilnie we dnie i w nocy jak winia, aby nie mg mu uciec, dopki go we wasnej osobie nie odda w rce swego ministra. 33I minister pod posuszestwem obowizany jest odesa go przez takich braci, ktrzy bd go strzec we dnie i w nocy jak winia, dopki nie przyprowadz go do pana Ostii23, ktry jest panem i opiekunem caego braterstwa, utrzymujcym je w karnoci. 34 I niech nie mwi bracia: To jest inna regua, jest to bowiem przypomnienie, pouczenie, zachta i mj testament, ktry ja, maluczki brat Franciszek, zostawiam wam, braciom moim umiowanym, po to, abymy bardziej w duchu katolickim zachowywali regu lubowan Panu. 35 A ministrowi generalnemu i wszystkim innym ministrom i kustoszom zabraniam na mocy posuszestwa cokolwiek do tych sw dodawa lub ujmowa. 36Niech to pismo zawsze maj przy sobie wraz z regu. 37I na wszystkich kapituach, ktre odprawiaj, czytajc regu, niech przeczytaj i te sowa. 38I wszystkim moim braciom klerykom i nie-klerykom zakazuj stanowczo na mocy posuszestwa wprowadza wyjanienia do reguy i do tych sw; niech nie mwi: Tak naley je rozumie. 39Lecz jak Pan da mi prosto i jasno mwi i napisa regu i te sowa, tak prosto i bez wyjanie rozumiejcie je i gorliwie zachowujcie a do koca. 40 I ktokolwiek to zachowa, niech w niebie bdzie napeniony bogosawiestwem Ojca najwyszego, a na ziemi bogosawiestwem umiowanego Syna Jego z Najwitszym Duchem Pocieszycielem i ze wszystkimi mocami niebios, i ze wszystkimi witymi. 41I ja, brat Franciszek, najmniejszy wasz suga, jak tylko mog, wewntrznie i zewntrznie potwierdzam wam to najwitsze bogosawiestwo.

29

TESTAMENT SIENESKI
Napisz, e bogosawi wszystkich moich braci, ktrzy s teraz w zakonie i bd wstpowali do niego a do koca wiata (...). 2Poniewa z powodu saboci i blu w chorobie nie mog mwi, wyra m wol braciom moim krtko, w trzech zdaniach, mianowicie: 3 aby na znak pamici na moje bogosawiestwo i mj testament zawsze kochali si wzajemnie; 4aby zawsze kochali i dochowywali wiernoci naszej pani, witemu ubstwu 5 i aby zawsze byli wierni i ulegli dostojnikom i wszystkim duchownym witej matki Kocioa.
1

SPOSB YCIA PRZEKAZANY W. KLARZE

Poniewa z natchnienia Boego zostaycie crkami i suebnicami najwyszego i najwikszego Krla, Ojca niebieskiego, i zalubiycie si Duchowi witemu, wybierajc
Chodzi o kardynaa Hugolina, pniejszego papiea Grzegorza IX., ktry w tym czasie by kardynaem-protektorem Zakonu.
23
1

33

ycie wedug doskonaoci Ewangelii witej, 2pragn i przyrzekam osobicie i przez moich braci otacza was, tak, jak ich, serdeczn trosk i szczeglnym staraniem.

OSTATNIA WOLA NAPISANA DLA W. KLARY

Ja, maluczki brat Franciszek, pragn naladowa ycie i ubstwo najwyszego Pana naszego Jezusa Chrystusa i Jego Najwitszej Matki i wytrwa w nim a do koca. 2I prosz was, moje panie, i radz wam, abycie zawsze trway w tym najwitszym yciu i ubstwie. I strzecie si bardzo, abycie nigdy adnym sposobem nie odstpiy od niego pod wpywem czyjej nauki lub rady.
1

ZACHTA DLA UBOGICH PA W KLASZTORZE W. DAMIANA

Suchajcie, ubouchne, wezwane przez Pana, zebrane z wielu stron i prowincji: 2 yjcie zawsze w prawdzie, abycie mogy umrze w posuszestwie. 3 Nie ogldajcie si na ycie, ktre pynie na zewntrz bo ycie z ducha jest lepsze. 4 Prosz was z wielk mioci, abycie roztropnie korzystay z jamun, jakie Pan wam daje. 5 Siostry obarczone chorobami i te, ktre si przy nich trudz, niech trwaj wszystkie w pokoju, ten bowiem trud okae si bardzo drogi. 6 Kada bdzie krlow w niebie ukoronowan wraz z Dziewic Maryj.
1

BOGOSAWIESTWO DLA BRATA BERNARDA

Napisz, jak ci mwi: 2Pierwszym bratem, ktrego da mi Pan, by brat Bernard i: ktry najpierw zacz i wypeni najwierniej doskonao witej Ewangelii, rozdajc cay swj majtek ubogim. 3Z tej racji i dla wielu innych szczeglnych wzgldw powinienem kocha go bardziej ni ktregokolwiek brata w caym zakonie. 4Chc zatem i rozkazuj, jak mog, aby kady minister generalny kocha go i szanowa jak mnie samego 5i take by inni ministrowie prowincjalni i bracia caego zakonu odnosili si do niego jak do mnie samego.
1

LIST DO WIERNYCH
(REDAKCJA PIERWSZA) (ZACHTA DLA BRACI I SISTR POKUTUJCYCH)

34

W imi Pana! [ROZDZIA 1] O TYCH, KTRZY CZYNI POKUT Wszyscy, ktrzy miuj Pana z caego serca, z caej duszy i umysu, z caej mocy (por,. Mk 12, 30) i miuj blinich swoich jak siebie samych (por. Mt 22, 39), 2a maj w nienawici ciaa swoje z wadami i grzechami, 3i przyjmuj Ciao i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa, 4i czyni godne owoce pokuty: 5O, jake szczliwi i bogosawieni s oni i one, gdy takie rzeczy czyni i w nich trwaj, 6bo spocznie na nich Duch Paski (por. Iz 11, 2) i uczyni u nich mieszkanie i miejsce pobytu (por. J 14, 23), 7i s synami Ojca niebieskiego (por. Mt 5, 45), ktrego dziea czyni, i s oblubiecami, brami i matkami Pana naszego Jezusa Chrystusa (por. Mt 12, 50). 8Oblubiecami jestemy, kiedy dusza wierna czy si w Duchu witym z Panem naszym Jezusem Chrystusem. 9Brami dla Niego jestemy, kiedy speniamy wol Ojca, ktry jest w niebie (por. Mt 12, 50). 10Matkami, gdy nosimy Go w sercu i w ciele naszym (por. 1 Kor 6, 20) przez mio Bosk oraz czyste i szczere sumienie; rodzimy Go przez wite uczynki, ktre powinny przywieca innym jako wzr (por. Mt 5, 16). 11O, jak chwalebna to rzecz mie w niebie witego i wielkiego Ojca! 12O, jak wit jest rzecz mie pocieszyciela, tak piknego i podziwu godnego oblubieca! 13O, jak wit i cenn jest rzecz mie tak miego, pokornego, darzcego pokojem, sodkiego, godnego mioci i ponad wszystko upragnionego brata i takiego syna: Pana naszego Jezusa Chrystusa, ktry ycie odda za owce swoje (por. J 10, 15) i modli si do Ojca mwic: 14Ojcze wity, zachowaj w imi twoje tych (J 17, 11) ktrych Mi dae na wiecie; Twoimi byli i dae Mi ich (por. J 17, 6). 15I Sowa, ktre Mi dae, daem im; a oni przyjli i prawdziwie uwierzyli, e od Ciebie wyszedem i poznali, e Ty Mnie posae (por. J 17, 8). 16Prosz za nimi, a nie za wiatem (por. J 17, 9). 17Pobogosaw i uwi (por. J 17, 17), i za nich samego Siebie powicam w ofierze (J 17, 19). 18Nie tylko za nimi prosz, ale za tymi, ktrzy dziki ich sowu uwierz we Mnie (por. J 17, 20), aby byli powiceni ku jednoci (por. J 17, 23), jak i My (J 17, 11). 19I chc, Ojcze, aby i oni byli ze Mn tam, gdzie Ja jestem, eby ogldali chwa moj (por. J 17, 24) w krlestwie Twoim (Mt 20, 21). Amen. [ROZDZIA 2] O TYCH, KTRZY NIE CZYNI POKUTY Wszyscy za oni i one, ktrzy nie trwaj w pokucie 2i nie przyjmuj Ciaa i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa, 3i dopuszczaj si wystpkw i grzechw, i ktrzy ulegaj zej podliwoci i zym pragnieniom swego ciaa, 4i nie zachowuj tego, co przyrzekli Panu, 5i su cielenie wiatu cielesnymi pragnieniami i zabiegami wiata, i troskami tego ycia: 6 opanowani przez szatana, ktrego s synami i speniaj jego uczynki (por. J 8, 41), 7s lepi, poniewa nie widz prawdziwego wiata, Pana naszego Jezusa Chrystusa. 8Nie maj mdroci duchowej, poniewa nie maj Syna Boego, ktry jest prawdziw Mdroci Ojca; 9 o nich jest powiedziane: Mdro ich zostaa pochonita (por. Ps 106, 27); i: Przeklci, ktrzy odstpuj od przykaza twoich (Ps 118, 21). 10Widz i poznaj, wiedz i postpuj le, i sami wiadomie gubi dusze. 11Patrzcie, lepcy, zwiedzeni przez waszych nieprzyjaci: przez ciao, wiat i szatana; bo ciau sodko jest grzeszy, a gorzko jest suy Bogu; 12 poniewa wszystkie wystpki i grzechy z serca ludzkiego wychodz i pochodz (por. Mk 7, 21. 23), jak mwi Pan w Ewangelii. 13I niczego nie macie w tym wiecie ani
1 1

35

w przyszym. 14I uwaacie, e dugo bdziecie posiada marnoci tego wiata, lecz udzicie si, bo przyjdzie dzie i godzina, o ktrych nie mylicie, nie wiecie i ktrych nie znacie; ciao choruje, mier si zblia i tak umiera gorzk mierci. 15I gdziekolwiek, kiedykolwiek i w jakikolwiek sposb umiera czowiek w miertelnym grzechu bez pokuty i zadouczynienia, jeli moe zadouczyni, a nie zadoczyni, szatan porywa jego dusz z jego ciaa z takim uciskiem i mk, o jakich nikt wiedzie nie moe, o ile tego nie doznaje. 16 I wszystkie bogactwa i wadza, i wiedza, i mdro (por. 2Krn 1, 12), o ktrych sdzili, e maj, zostay im odjte (por. k 8, 18; Mk 4, 25). 17I pozostay dla krewnych i przyjaci, a oni zabrali i podzielili jego majtek, a potem powiedzieli: Niech bdzie przeklta jego dusza, bo mg wicej nam da i zgromadzi ni zgromadzi. 18Ciao jedz robaki i tak zgubili ciao i dusz w tym krtkim yciu i pjd do pieka, gdzie bd cierpie mki bez koca. 19 Tych wszystkich, do ktrych dojdzie ten list, prosimy przez mio, ktr jest Bg (por. 1 J 4, 16), aby te wyej wspomniane wonne sowa Pana naszego Jezusa Chrystusa z mioci ku Bogu yczliwie przyjli. 20A ci, ktrzy nie umiej czyta, niech staraj si, aby im czsto czytano. 21I niech je zachowuj, postpujc wicie a do koca, bo s duchem i yciem (J 6, 64). 22A ci, ktrzy tego nie uczyni, bd musieli zda rachunek w dzie sdu (por. Mt 12, 36) przed trybunaem Pana naszego Jezusa Chrystusa (por. Rz 14, 10).

LIST DO WIERNYCH
(REDAKCJA DRUGA) W imi Paskie Ojca i Syna, i Ducha witego. Amen. 1 Wszystkim chrzecijanom yjcym w zakonie, duchownym i wieckim, mczyznom i kobietom, wszystkim, ktrzy mieszkaj na caym wiecie, brat Franciszek, suga ich i poddany, skada wyrazy czci i uszanowania oraz yczy prawdziwego pokoju z nieba i szczerej mioci w Panu. 2 Bdc sug wszystkich, mam obowizek suy wszystkim i udziela wonnych sw mojego Pana. 3Zwaywszy zatem, e z powodu choroby i saboci mego ciaa nie mog kadego z osobna odwiedzi osobicie, postanowiem w tym licie i ordziu przekaza wam sowa Pana naszego Jezusa Chrystusa, ktry jest Sowem Ojca, i sowa Ducha witego, ktre s duchem i yciem (J 6, 64). 4 To Sowo Ojca tak godne, tak wite i chwalebne zwiastowa najwyszy Ojciec z nieba przez w. Gabriela, swego anioa, majce zstpi do ona witej i chwalebnej Dziewicy Maryi, z ktrej to ona przyjo prawdziwe ciao naszego czowieczestwa i naszej uomnoci. 5Ktre, bdc bogate (2 Kor 8, 9) ponad wszystko, zechciao wybra na wiecie ubstwo wraz z Najwitsz Dziewic, Matk swoj. 6Bliski mki wici [Jezus} pasch ze swymi uczniami i wziwszy chleb, dziki czyni i bogosawi, i ama mwic: bierzcie i jedzcie, to jest ciao moje (por. Mt 26, 26). 7A wziwszy kielich (por. Mt 26, 27) powiedzia: To jest krew moja Nowego Przymierza, ktra za was i za wielu bdzie wylana na odpuszczenie grzechw (por. Mt 26, 28). 8Potem modli si do Ojca mwic: Ojcze, jeli to by moe, niech odejdzie ode mnie ten kielich (por. Mt 26, 39). 9I sta si pot Jego jak krople krwi, spywajcej na ziemi (k 22, 44). 10Podda jednak sw wol woli Ojca mwic: Ojcze, niech si dzieje wola Twoja (por. Mt 26, 42), nie jak Ja chc, ale jak Ty (Mt 26, 39). 11Wola za Ojca bya taka, aby Syn Jego bogosawiony i chwalebny, ktrego nam da i ktry narodzi si dla nas, ofiarowa siebie samego przez wasn krew jako ofiara i ertwa na otarzu krzya 12nie za siebie, przez ktrego stao si wszystko (por. J 1, 3), ale za nasze grzechy, 13zostawiajc nam przykad, abymy wstpowali w Jego lady (por. 1 P 2, 21). 14 I chc, abymy wszyscy zostali przez Niego zbawieni i przyjmowali Go czystym sercem

36

i czystym ciaem. 15Lecz niewielu jest takich, ktrzy pragn Go przyjmowa i dostpi przez Niego zbawienia, chocia jarzmo Jego jest sodkie, a brzemi Jego lekkie (por. Mt 11, 30). 16 Przeklci s ci, ktrzy nie chc skosztowa jak sodki jest Pan (por. Ps 33, 9) i bardziej miuj ciemnoci ni wiato (por. J 3, 19), i nie chc wypenia przykaza Boych. 17O nich to mwi prorok: Przeklci, ktrzy odstpuj od Twoich przykaza (Ps 118, 21). 18Lecz jak szczliwi i bogosawieni s ci, ktrzy miuj Boga i czyni tak, jak sam Pan mwi w Ewangelii: Bdziesz miowa Pana Boga twego z caego serca i caym umysem, a bliniego twego jak samego siebie (por. Mt 22, 37. 39). 19 Miujmy wic Boga i uwielbiajmy Go czystym sercem i czystym umysem, bo On, tego ponad wszystko pragnc, powiedzia: Prawdziwi czciciele bd czci Ojca w duchu i prawdzie (J 4, 23). 20Wszyscy bowiem, ktrzy cze Mu oddaj, powinni Go czci w duchu prawdy (por. J 4, 24). 21I wychwalajmy Go, i mdlmy si w dzie i w nocy (Ps 31, 4) mwic: Ojcze nasz, ktry jeste w niebie (Mt 6, 9), bo zawsze powinnimy si modli i nie ustawa (por. k 18, 1). 22 Powinnimy spowiada si przed kapanem ze wszystkich grzechw naszych i przyjmowa od niego Ciao i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa. 23Kto nie spoywa Jego Ciaa i nie pije Jego Krwi (por. J 6, 55. 57), nie moe wej do Krlestwa Boego (J 3, 5). 24 Niech jednak spoywa i pije godnie, poniewa kto niegodnie przyjmuje, sd sobie spoywa i pije, nie rozpoznajc Ciaa Paskiego (por. 1 Kor 11, 29), tj. nie odrnia [od innych pokarmw]. 25Wydawajmy rwnie godne owoce pokuty (k 3, 8). 26I kochajmy blinich jak siebie samych (por. Mt 22, 39). 27A jeli kto nie chce kocha ich tak jak siebie, niech im przynajmniej nie wyrzdza za, lecz niech im czyni dobrze. 28 Ci za, ktrzy otrzymali wadz sdziowsk, niech sdz z miosierdziem, tak jak sami pragn otrzyma miosierdzie od Pana. 29Sd bowiem bez miosierdzia bdzie nad tymi, ktrzy miosierdzia nie oka (por. Jk 2, 13). 30Miejmy wic mio i pokor; i dawajmy jamun, bo ona oczyszcza dusze z brudw grzechowych (por. Tb 4, 11; 12, 9). 31Ludzie bowiem trac wszystko, co zostawiaj na tym wiecie, zabieraj jednak ze sob wynagrodzenie za mio i jamuny, jakich udzielali; otrzymaj za nie od Pana nagrod i odpowiedni zapat. 32 Powinnimy rwnie poci i powstrzymywa si od naogw i grzechw (por. Syr 3, 32), i od naduywania pokarmw i napoju, i by katolikami. 33Powinnimy rwnie nawiedza czsto kocioy oraz szanowa i czci duchownych, nie tyle dla nich samych, bo mog by grzesznikami, ile dla ich urzdu i posugi wobec Najwitszego Ciaa i Krwi Chrystusa, ktre oni konsekruj na otarzu, sami przyjmuj i innym udzielaj. 34I bdmy wszyscy mocno przekonani, e nikt nie moe inaczej si zbawi, jak tylko przez wite sowa i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa, ktre duchowni gosz, przekazuj i udzielaj. 35 I tylko oni powinni to wypenia, a nikt inny. 36Zwaszcza za zakonnicy, ktrzy wyrzekli si wiata, maj obowizek czyni to, co wiksze i lepsze, ale i tamtych nie zaniedbywa (por. k 11, 42). 37 Powinnimy mie w nienawici ciaa nasze z wadami i grzechami, bo Pan mwi w Ewangelii: wszelkie zo, wystpki i grzechy z serca pochodz (por. Mt 15, 18-19; Mk 7, 23). 38Powinnimy miowa naszych nieprzyjaci i dobrze czyni tym, ktrzy, nas maj w nienawici (por. Mt 5, 44; k 6, 27). 39Powinnimy zachowywa przykazania i rady Pana naszego Jezusa Chrystusa. 40Powinnimy rwnie wyrzec si siebie samych (por. Mt 16, 24) i podda nasze ciaa pod jarzmo suby i witego posuszestwa, jak to kady przyrzek Panu. 41I aden czowiek nie moe by zobowizany na mocy posuszestwa sucha kogokolwiek w tym, co jest wykroczeniem lub grzechem. 42 Ten za, ktry ma czuwa nad posuszestwem i ktry uchodzi za wikszego, niech bdzie jako mniejszy (k 22, 26) i suga innych braci. 43A w stosunku do poszczeglnych braci swoich niech okazuje miosierdzie i niech je zachowa, tak, jakby sobie yczy

37

w podobnym wypadku. 44 I niech si nie gniewa na brata z powodu jego wystpku, lecz nich go agodnie upomina i znosi z wszelk cierpliwoci i pokor. 45 Nie powinnimy by mdrymi i roztropnymi wedug ciaa (por. 1 Kor 1, 26), lecz raczej bdmy prostymi, pokornymi i czystymi. 46I miejmy w pogardzie i ponieniu nasze ciaa, bo wszyscy z wasnej winy jestemy ndzni i zepsuci, cuchncy i robaki, jak mwi Pan przez proroka: Ja jestem robak, a nie czowiek, pomiewisko ludzkie i wzgarda posplstwa (Ps 21, 7). 47Nie pragnijmy nigdy growa nad innymi, lecz bdmy raczej sugami i poddanymi wszelkiemu ludzkiemu stworzeniu ze wzgldu na Boga (1 P 2, 13). 48A na tych wszystkich i te wszystkie, ktre bd to czyni i wytrwaj a do koca, spocznie Duch Paski (por. Iz 11, 2) i uczyni w nich mieszkanie i miejsce pobytu (por. J 14, 23). 49I bd synami Ojca niebieskiego (por. Mt 5, 45), ktrego dziea czyni. 50I s oblubiecami, brami i matkami Pana naszego Jezusa Chrystusa (por. Mt 12, 50). 51Jestemy oblubiecami, gdy dusza wierna czy si w Duchu witym z Jezusem Chrystusem. 52Jestemy prawdziwie brami gdy speniamy wol Jego Ojca, ktry jest w niebie (por. Mt 12, 50). 53Jestemy matkami, gdy nosimy Go w sercu i w ciele naszym (por. 1 Kor 6, 20) przez mio i czyste i szczere sumienie, rodzimy go przez wite uczynki, ktre powinny przywieca innym jako wzr (por. Mt 5, 16). 54 O, jake chwalebna i wita, i wielka to rzecz: mie w niebie Ojca! 55O, jak wit jest rzecz mie pocieszyciela, tak piknego i podziwu godnego oblubieca! 56O, jak wit i cenn jest rzecz mie tak miego, pokornego, darzcego pokojem, sodkiego i godnego mioci, i ponad wszystko upragnionego brata i syna, ktry ycie swoje odda za owce swoje (por. J 10, 15) i modli si za nami do Ojca mwic: Ojcze wity, zachowaj w imi Twoje tych, ktrych Mi dae (J 17, 11). 57Ojcze wszyscy, ktrych Mi dae na wiecie, Twoimi byli, i dae Mi ich (por. J 17, 6). 58I sowa, ktre Mi dae, daem im: a oni przyjli i prawdziwie poznali, e od Ciebie wyszedem i uwierzyli, e Ty Mnie posae (J 17, 8). Prosz za nimi, a nie za wiatem (por. J 17, 17). 59I za nich samego siebie powicam w ofierze, aby zostali uwiceni w (J 17, 19) jedno, jak i my (J 17, 11) jestemy. 60I chc Ojcze, aby i oni byli ze Mn tam, gdzie Ja jestem, eby ogldali chwa moj (J 17, 24) w krlestwie Twoim (Mt 20, 21). 61 Temu za, ktry tyle wycierpia za nas, wywiadczy nam tyle dobra i wywiadczy w przyszoci, niech wszelkie stworzenie, ktre jest w niebie, na ziemi, w morzu i przepaciach, oddaje jako Bogu saw, chwa, cze i bogosawiestwo (por. Ap 5, 13), 62 poniewa On jest nasz moc i si, On sam jest dobry, sam najwyszy, sam wszechmocny, godny podziwu, sam przesawny i wity, godny chway i bogosawiony przez nieskoczone wieki wiekw. Amen. 63 Ci wszyscy za, ktrzy nie trwaj w pokucie i nie przyjmuj ciaa i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa, 64dopuszczaj si wystpkw i grzechw, i ulegaj zej podliwoci i zym pragnieniom, i nie zachowuj tego co przyrzekli, 65i su cielenie wiatu cielesnymi pragnieniami i zabiegami wiata, i troskami tego ycia, 66oszukani przez szatana, ktrego s synami i jego uczynki peni (por J 8, 41), s lepi, poniewa nie widz prawdziwego wiata, Pana naszego Jezusa Chrystusa. 67Ci nie maj mdroci duchowej, poniewa nie maj Syna Boego, ktry jest prawdziw Mdroci Ojca; O nich jest powiedziane: Mdro ich zostaa pochonita (por. Ps 106, 27). 68Widz poznaj, wiedz i postpuj le, i wiadomie gubi dusze. 69Patrzcie, lepcy, zwiedzeni przez waszych nieprzyjaci, to jest: przez ciao, wiat i szatana, bo ciau sodko jest grzeszy, a gorzko suy Bogu, poniewa wszelkie zo, wystpki i grzechy z serca ludzkiego wychodz i pochodz (por. Mk 7, 21. 23), jak mwi Pan w Ewangelii. 70I niczego dobrego nie macie w tym wiecie, ani w przyszym. 71 Uwaacie, e dugo bdziecie posiada marnoci tego wiata, lecz udzicie si, bo przyjdzie dzie i godzina, o ktrych nie mylicie, nie wiecie, i ktrych nie znacie.

38

Ciao choruje, mier si zblia, przychodz krewni i przyjaciele mwic: Rozrzd tym, co twoje. 73A ona i dzieci jego, i krewni, i przyjaciele udaj, e pacz. 74I patrzc na nich, i widzc, jak pacz, ulega zemu wzruszeniu, zastanawia si i mwi: Oto dusz i ciao moje, i wszystko, co mam, skadam w wasze rce. 75Przeklty jest naprawd ten czowiek, ktry powierza i oddaje w takie rce swoj dusz i ciao, i cay swj majtek. 76Dlatego Pan mwi przez proroka: Przeklty czowiek, ktry pokada nadziej w czowieku (Jr 17, 5). 77 I sprowadzaj zaraz kapana; kapan mwi do niego: Czy chcesz pokutowa za wszystkie swoje grzechy? 78Odpowiada: Chc. Czy chcesz zadouczyni za popenione grzechy i wedug monoci ze swego majtku naprawi krzywdy, jakie wyrzdzie ludziom? 79 Odpowiada: Nie. A kapan pyta: Dlaczego nie? 80Bo oddaem wszystko w rce krewnych i przyjaci. 81I zaczyna traci mow, i tak umiera ten nieszczliwy. 82 Lecz niech wiedz wszyscy, e gdziekolwiek i w jakikolwiek sposb umarby czowiek w grzechu miertelnym bez zadouczynienia, i moe zadouczyni, a nie zadouczyni, szatan porywa jego dusz z jego ciaa z takim uciskiem i mk, o jakich nikt wiedzie nie moe, o ile tego nie dozna. 83Iwszystkie bogactwa i wadza, i wiedza, o ktrych sdzi, e je posiada, zostan mu odjte (por. Mk 4, 25; k 8, 18). 84I pozostawia krewnym i przyjacioom, a ci zabior i podziel jego majtno, a nastpnie powiedz: Niech bdzie przeklta jego dusza, bo mg wicej nam da i zgromadzi, ni zgromadzi. 85Ciao jedz robaki; i tak gubi ciao i dusz w tym krtkim yciu i pjdzie do pieka, gdzie bdzie cierpia mki bez koca. 86 W imi Ojca i Syna, i Ducha witego. Amen. 87Ja, brat Franciszek, suga wasz najmniejszy, prosz was i zaklinam w mioci, ktr jest Bg (por. 1 J 4, 16) i z chci ucaowania waszych stp, abycie te oraz inne sowa Pana naszego Jezusa Chrystusa przyjli z pokor i mioci i speniali je, i zachowywali. 88A tych wszystkich i te wszystkie, ktrzy je yczliwie przyjm, zrozumiej i odpis ich pol innym, i jeli wytrwaj w tym a do koca (por. Mt 10, 22; 24, 13), niech bogosawi Ojciec i Syn, i Duch wity. Amen.

72

LIST DO RZDCW NARODW

Wszystkim zwierzchnikom i radnym sdziom i rzdcom na caym wiecie, i wszystkim innym, do ktrych dojdzie ten list, brat Franciszek, suga wasz w Panu Bogu najmniejszy i godny pogardy, przesya wam wszystkim pozdrowienie i yczy pokoju. 2 Zastanwcie si i zobaczcie, poniewa zblia si dzie mierci. 3Prosz wic was z uszanowaniem, na jakie mnie sta, abycie z powodu kopotw i trosk tego wiata, jakie macie, nie zapominali o Panu i nie odstpowali od Jego przykaza, bo ci wszyscy, ktrzy o Nim zapominaj i odstpuj od Jego przykaza s przeklci (por. Ps 118, 21) i Pan o nich zapomni (por Ez 33, 13). 4A gdy nadejdzie dzie mierci, zabior im wszystko, o czym sdzili, e maj (por. k 8, 18). 5I o ile mdrzejsi i moniejsi byli na tym wiecie, o tyle wiksze mki bd cierpieli w piekle (por Mdr 6, 7). 6 Std usilnie radz wam, moim panom, abycie odsunli od siebie wszystkie troski i zabiegi i przyjmowali z unieniem Najwitsze Ciao i Najwitsz Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa w Jego witej pamitce. 7I tak wielk cze dla Pana rozszerzajcie wrd ludu wam powierzonego, aby kadego wieczoru na gos herolda lub inny znak cay lud oddawa chwa i dzikczynienie Panu Bogu wszechmogcemu. 8A jeli tego nie bdziecie czyni, wiedzcie, e w dniu sdu bdziecie musieli zda rachunek przed Panem Bogiem waszym, Jezusem Chrystusem (por. Mt 12, 36). 9 Ci, ktrzy to pismo bd mie przy sobie i bd je zachowywa, niech wiedz, e Pan Bg bdzie im bogosawi.
1

39

LIST DO DUCHOWNYCH
(REDAKCJA PIERWSZA) Zwrmy uwag, wszyscy duchowni, na wielki grzech i niewiadomo niektrych wzgldem Najwitszego Ciaa i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa oraz wzgldem najwitszych imion i sw Jego napisanych, ktre uwicaj ciao. 2Wiemy, e Jego Ciao nie moe by obecne, jeli nie odbya si przedtem konsekracja przez sowo. 3Niczego bowiem na tym wiecie nie mamy i nie widzimy cielenie z Najwyszego, jedynie Ciao i Krew, imiona i sowa, przez ktre zostalimy stworzeni i odkupieni ze mierci do ycia (1 J 3, 14). 4 Niech wic wszyscy szafarze tych najwitszych tajemnic, zwaszcza ci, ktrzy to czyni bez szacunku, zastanowi si, jak liche s kielichy, korporay i obrusy, ktre su do ofiary Ciaa i Krwi Jego. 5I wielu przechowuje [Ciao] i pozostawia w miejscach niewaciwych, nosi w sposb godny opakania i przyjmuje niegodnie, i udziela innym nieodpowiedzialnie. 6Take imiona i sowa Jego napisane bywaj deptane stopami, 7bo czowiek cielesny nie pojmuje tego co jest Boe (por. 1 Kor 2, 14). 8Czy to wszystko nie przejmuje nas mioci, skoro sam Pan w swojej askawoci daje siebie w nasze rce i codziennie Go dotykamy naszymi ustami? 9Czy nie wiemy, e musimy znale si w Jego rkach? 10 Poprawmy si wic bez zwlekania i zdecydowanie z tych wszystkich oraz innych 11 bdw. I gdziekolwiek Najwitsze Ciao Pana naszego Jezusa Chrystusa byoby niegodnie umieszczone i zostawione, naley je z takiego miejsca zabra i zoy w miejscu godnym, i zabezpieczy. 12Podobnie gdyby imiona i sowa Paskie napisane znalazy si gdziekolwiek w miejscu nieodpowiednim, naley je zebra i zoy w stosownym miejscu. 13To wszystko a do koca obowizani s wszyscy duchowni ponad wszystko zachowywa. 14A kto tego nie uczyniliby, niech wiedz, e bd musieli wobec Pana naszego Jezusa Chrystusa zda rachunek w dzie sdu (por. Mt 12, 36). 15Ci, ktrzy bd starali si o przepisywanie tego pisma, aby byo lepiej zachowywane, niech wiedz, e Pan bdzie im bogosawi.
1

LIST DO DUCHOWNYCH
(REDAKCJA DRUGA) Zwrmy uwag, wszyscy duchowni, na wielki grzech i niewiadomo niektrych wzgldem Najwitszego Ciaa i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa oraz wzgldem najwitszych imion i sw Jego napisanych, ktre uwicaj Ciao. 2Wiemy, e Jego Ciao nie moe by obecne, jeli nie odbya si przedtem konsekracja przez sowo. 3Niczego bowiem na tym wiecie nie mamy i nie widzimy cielenie z Najwyszego, jedynie Ciao i Krew, imiona i sowa, przez ktre zostalimy stworzeni, i odkupieni ze mierci do ycia (1 J 3, 14). 4 Niech wic wszyscy szafarze tych najwitszych posug, zwaszcza ci, ktrzy to czyni nieodpowiedzialnie, zastanowi si, jak liche s kielichy, korporay i obrusy, ktre su do ofiary Ciaa i Krwi Pana naszego. 5I wielu pozostawia [Ciao] w miejscach niewaciwych, nosi w sposb godny opakania i przyjmuje niegodnie, i udziela innym nieodpowiedzialnie. 6Take imiona i sowa Jego napisane bywaj deptane stopami, 7bo czowiek cielesny nie pojmuje tego co jest Boe (por. 1 Kor 2, 14). 8Czy to wszystko nie przejmuje nas mioci, skoro sam Pan w swojej askawoci daje Siebie w nasze rce i codziennie Go dotykamy i przyjmujemy naszymi ustami? 9Czy nie wiemy, e musimy znale si w Jego rkach?
1

40

Poprawmy si wic bez zwlekania i zdecydowanie z tych wszystkich oraz innych bdw. 11I gdziekolwiek Najwitsze Ciao Pana naszego Jezusa Chrystusa byoby niegodnie umieszczone i zostawione, naley je z takiego miejsca zabra i zoy w miejscu godnym, i zabezpieczy. 12 Podobnie, gdyby imiona i sowa Paskie napisane znalazy si gdziekolwiek w miejscach nieodpowiednich, naley je zebra i zoy w stosownym miejscu. 13I wiemy, e to wszystko mamy obowizek zachowywa ponad wszystko wedug przykaza Paskich i przepisw witej matki Kocioa. 14A kto tego nie uczyni, niech wie, e wobec Pana naszego Jezusa Chrystusa zda rachunek w dzie sdu (por. Mt 12, 36). 15Ci, ktrzy bd starali si o przepisywanie tego pisma, aby byo lepiej zachowywane, niech wiedz, e Pan bdzie im bogosawi.

10

LIST SKIEROWANY DO CAEGO ZAKONU WRAZ Z MODLITW WSZECHMOGCY, WIEKUISTY...

W Imi Najwyszej Trjcy i witej Jednoci, Ojca i Syna, i Ducha witego. Amen! Wszystkim czcigodnym i umiowanym braciom, bratu A., ministrowi generalnemu zakonu braci mniejszych, memu panu i innym ministrom generalnym, ktrzy bd po nim i wszystkim ministrom i kustoszom, i kapanom tego braterstwa, pokornym w Chrystusie i wszystkim braciom prostym i posusznym, pierwszym i ostatnim: 3Brat Franciszek, czowiek ndzny i saby suga wasz najmniejszy, przesya pozdrowienie w Tym, ktry odkupi i obmy nas we Krwi swojej najdroszej (por. Ap 1, 5), 4ktrego imi gdy usyszycie, oddawajcie Mu pokon z lkiem i szacunkiem, pochyleni do ziemi (por. 2 Ezd 8, 6), imi Jego Pan, Jezus Chrystus, Syn Najwyszego (por. k 1, 32), ktry jest bogosawiony na wieki (Rz 1, 25). 5 Suchajcie, panowie synowie i bracia moi, i posuchajcie sw moich (Dz 2, 14). 6 Nakocie ucha (Ps 77, 1, Iz 55, 3) serca waszego i bdcie posuszni gosowi Syna Boego. 7 Zachowujcie przykazania Jego caym sercem i wypeniajcie doskonale Jego rady. 8 Wysawiajcie Go, bo dobry (por. Ps 135, 1) i wywyszajcie Go w uczynkach waszych (por. Tb 13, 6), 9bo po to pos was (por. Tb 13, 4) na cay wiat, abycie sowem i czynem dawali wiadectwo Jego gosowi i przywiedli wszystkich do poznania, e oprcz Niego nie ma Wszechmocnego (por. Tb 13, 4). 10Trwajcie w karnoci i w witym posuszestwie (por. Hbr 12, 7) i wypeniajcie to, co przyrzeklicie Mu dobrym i mocnym postanowieniem. 11Pan Bg odnosi si do nas jak do synw (Hbr 12, 7). 12 Caujc wam stopy, bagam was wszystkich, bracia, z tak mioci na jak mnie sta, abycie tak jak tylko moecie, okazywali wszelkie uszanowanie i wszelk cze Najwitszemu Ciau i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa, 13w ktrym to, co jest w niebie i to, co jest na ziemi, zostao obdarzone pokojem i pojednane z Wszechmogcym Bogiem (por. Kol 1, 20). 14 Prosz rwnie w Panu wszystkich moich braci kapanw, ktrzy s i bd, i pragn zosta kapanami Najwyszego, ilekro zechc odprawi Msz, aby sami bdc nieskazitelni, w sposb nieskazitelny skadali prawdziw ofiar Najwitszego Ciaa i Krwi Pana naszego Jezusa Chrystusa, z wit i czyst intencj, nie dla [uzyskania] jakiej ziemskiej rzeczy ani z obawy przed jakim czowiekiem lub z mioci ku niemu, jakoby dla przypodobania si ludziom (por. Ef 6, 6; Kol 3, 22); 15lecz caa wola, o ile wspomoe aska, niech si kieruje ku Bogu, std niech pragnie podoba si jedynie samemu najwyszemu Panu, bo On sam jeden dziaa w tej tajemnicy, jak Mu si podoba. 16Poniewa, jak On sam mwi: To czycie na moj pamitk (k 22, 19, 1 Kor 11, 24). Kto za inaczej czyniby, ten staje si zdrajc Judaszem i winnym Ciaa i Krwi Paskiej (por. 1 Kor 11, 27).
2 1

41

Przypomnijcie sobie, moi bracia kapani, co jest napisane w Prawie Mojeszowym: jak wykraczajcy nawet w rzeczach zewntrznych z wyroku Pana umiera bez adnego miosierdzia (por. Hbr 10, 28). 18O ile bardziej zasuguje na wiksze i gorsze kary ten, kto by Syna Boego podepta i zbezczeci Krew Przymierza, przez ktr zosta uwicony i Ducha aski zely (por. Hbr 10, 29). 19Czowiek bowiem gardzi, bezczeci i depcze Baranka Boego, gdy, jak mwi Aposto, nie rozrniajc (1 Kor 11, 29) i nie odrniajc witego Chleba Chrystusowego od innych pokarmw lub rzeczy albo spoywa niegodny, albo take, chocia byby godny, spoywa na prno i niegodnie, poniewa Pan mwi przez proroka: Przeklty czowiek, ktry spenia dzieo Boe zdradliwie (por. Jr 48, 10). 20A kapanw, ktrzy nie chc wzi sobie tego naprawd do serca, potpia mwic: Przeklina bd wasze bogosawiestwa (Ml 2,2). 21 Posuchajcie moi bracia: Jeli bogosawiona Dziewica odbiera, i susznie, tak cze, poniewa nosia Go w najwitszym onie; jeli w. Jan Chrzciciel zadra i nie mia dotkn witej gowy Boga; jeli szanujemy grb, w ktrym przez pewien czas spoczywao [Ciao Chrystusa], 22jake wity, sprawiedliwy i godny powinien by ten, ktry rkami dotyka, sercem i ustami przyjmuje i innym do spoywania podaje [Pana], ktry ju nie podlega mierci, lecz yje w wiecznej chwale, na ktrego pragn patrze anioowie (1 P 1, 12). 23 Patrzcie na swoj godno, bracia (por. 1 Kor 1, 26) kapani, i bdcie witymi, bo On jest wity (por. Kp 11, 44; 19, 2). 24I jak Pan Bg ze wzgldu na t posug uczci was ponad wszystkich ludzi, tak i wy wicej od innych kochajcie Go, szanujcie i czcijcie. 25 Wielkie to nieszczcie i poaowania godna sabo, e gdy macie Go wrd siebie obecnego, wy zajmujecie si czym innym na wiecie. 26Niech zatrwoy si cay czowiek, niech zadry cay wiat i niech rozraduje si niebo, gdy na otarzu w rkach kapana jest Chrystus, Syn Boga ywego (Mt 16, 16; J 11, 27)! 27O przedziwna wielkoci i zdumiewajca askawoci! O wzniosa pokoro! O pokorna wzniosoci, bo Pan wszechwiata Bg i Syn Boy, tak si unia, e dla naszego zbawienia ukrywa si pod niepozorn postaci chleba! 28 Patrzcie, bracia, na pokor Boga i wylewajcie przed nim serca wasze (Ps 61, 9), uniajcie si i wy, abycie zostali wywyszeni przez Niego (por. 1 P 5, 6; Jk 4, 10). 29Nie zatrzymujcie wic niczego z siebie dla siebie, aby was caych przyj Ten, ktry cay wam si oddaje. 30 Dlatego upominam i zachcam w Panu, aby w miejscach, gdzie przebywaj bracia, bya odprawiana w cigu dnia tylko jedna Msza w. wedug przepisw Kocioa witego. 31 Jeli za jest na miejscu wicej kapanw, niech jeden zadowoli si z mioci uczestnictwem [we Mszy] odprawianej przez drugiego kapana; 32bo Pan Jezus Chrystus napenia obecnych i nieobecnych, ktrzy s tego godni. 33Chocia Go wida w wielu miejscach, pozostaje jednak niepodzielny i nie doznaje adnego uszczerbku, lecz jeden dziaa wszdzie, jak Mu si podoba, z Panem Bogiem Ojcem i z Duchem witym Pocieszycielem na wieki wiekw. Amen. 34 A poniewa kto z Boga jest, sucha sw Boych (J 8, 47), my, ktrzy jestemy specjalnie przeznaczeni do suby Boej, powinnimy nie tylko sucha i czyni to, co mwi Bg, lecz take strzec naczy [liturgicznych] oraz wszystkich ksig, ktre zawieraj wite sowa Boe po to, aby opanowao nas [poczucie] wzniosoci naszego Stwrcy i naszego poddastwa wobec Niego. 35Dlatego upominam wszystkich moich braci i zachcam w Chrystusie, aby gdziekolwiek znajd sowa Boe napisane, uszanowali je, jak tylko mog, 36 i jeli nie s naleycie przechowywane lub le bez szacunku w jakim miejscu rozrzucone, o ile tylko od nich to zaley, niech je zbior i zo, czczc w tych sowach Pana, ktry je wypowiedzia (3 Krl 2, 4). 37Wiele rzeczy powica si bowiem przez sowa Boe (por. 1 Tm 4, 5) i moc sw Chrystusowych dokonuje si Sakrament Otarza. 38 Dlatego spowiadam si ze wszystkich moich grzechw Panu Bogu Ojcu i Synowi, I Duchowi witemu, Bogosawionej Maryi zawsze Dziewicy i wszystkim witym w niebie

17

42

i na ziemi, bratu H., ministrowi naszego zakonu jako mojemu czcigodnemu panu, i kapanom naszego zakonu, i wszystkim innym moim braciom umiowanym. 39W wielu rzeczach ciko zgrzeszyem, szczeglnie, e nie zachowaem reguy, ktr Panu lubowaem, i nie odmawiaem oficjum, jak regua przepisuje, czy z niedbalstwa, czy z powodu choroby, czy dlatego, e jestem czowiekiem nie majcym wiedzy i niewyksztaconym. 40Prosz wic na wszystko, jak tylko mog, brata H., ministra generalnego, mego pana, aby dokada wszelkich stara, by regu wszyscy w caoci zachowywali; 41i by klerycy odmawiali oficjum z pobonoci wobec Boga, nie tyle zwaajc na melodyjno gosw, co na harmoni ducha, aby gos zgadza si z duchem, a duch z Bogiem, 42eby mogli przez czysto serca przejedna Boga, a nie mikkoci gosw pieci uszy ludzkie. 43Ja za przyrzekam stanowczo to wszystko zachowywa, na ile Bg udzieli mi aski, i chc, aby bracia, ktrzy s ze mn, zachowywali to co do oficjum i co do innych przepisw reguy. 44Tych za braci, ktrzy nie zechc tego zachowywa, nie uwaam za katolikw ani za moich braci. Nie chc ich widzie ani rozmawia, dopki nie bd czynili pokuty. 45To take mwi o wszystkich innych, ktrzy wcz si po wiecie, lekcewac karno nakazan przez regu; 46poniewa Pan nasz Jezus Chrystus odda ycie swoje, aby nie uchyli si od posuszestwa wobec swego Najwitszego Ojca (por. Flp 2, 8). 47 Ja, brat Franciszek, czowiek nieuyteczny i niegodne stworzenie Pana Boga, mwi przez Pana naszego Jezusa Chrystusa bratu H., ministrowi caego naszego zakonu i wszystkim ministrom generalnym, ktrzy bd po nim, i pozostaym kustoszom i gwardianom braci, obecnym i przyszym, aby to pismo mieli przy sobie, postpowali wedug niego i starannie je przechowywali. 48I bagam ich, aby przestrzegali troskliwie i dokadali stara, aby to, co jest w nim napisane, byo zachowywane wedug upodobania wszechmogcego Boga, teraz i zawsze, dopki ten wiat bdzie istnia. 49 Bogosawieni bdcie od Pana wy, (Ps 113, 15) ktrzy to zachowacie, i Pan na wieki niech bdzie z wami. Amen. [MODLITWA] Wszechmogcy, wiekuisty, sprawiedliwy i miosierny Boe, daj nam ndznym czyni dla Ciebie to, o czym wiemy, e tego chcesz i chcie zawsze tego, co si Tobie podoba, 51abymy wewntrznie oczyszczeni, wewntrznie owieceni i rozpaleni ogniem Ducha witego, mogli i ladami umiowanego Syna Twego, Pana naszego Jezusa Chrystusa 52i doj do Ciebie, Najwyszy, jedynie dziki Twej asce, ktry yjesz i krlujesz, i odbierasz hod w doskonaej Trjcy i prostej Jednoci, Bg wszechmogcy przez wszystkie wieki wiekw. Amen.
50

LIST DO MINISTRA
Do brata N., ministra. Niech Pan ci bogosawi (por. Lb 6, 24a). 2Tak, jak umiem, mwi ci o sprawach twej duszy, e to wszystko, co przeszkadza ci kocha Pana Boga i jakikolwiek [czowiek] czyniby ci przeszkody albo bracia lub inni, take gdyby ci bili, to wszystko powiniene uwaa za ask. 3I tego wanie pragnij, a nie czego innego. 4I to przez prawdziwe posuszestwo wobec Pana Boga i wobec mnie, bo wiem na pewno, e to jest prawdziwe posuszestwo. 5I kochaj tych, ktrzy sprawiaj ci te trudnoci. 6I nie daj od nich czego innego tylko tego, co Bg ci da. 7I kochaj ich za to; i nie pragnij, aby byli lepszymi chrzecijanami. 8I nich to ma dla ciebie wiksz warto ni ycie w pustelni. 9I po tym chc pozna, czy miujesz Pana i mnie, sug Jego i twego: jeeli bdziesz tak postpowa, aby nie
1

43

byo takiego brata na wiecie, ktry, gdyby zgrzeszy najciej, a potem stan przed tob, eby odszed bez twego miosierdzia, jeli szuka miosierdzia. 10A gdyby nie szuka miosierdzia, to ty go zapytaj, czy nie pragnie przebaczenia. 11I choby tysic razy potem zgrzeszy na twoich oczach, kochaj go bardziej ni mnie, aby go pocign do Pana; i zawsze bd miosierny dla takich. 12I oznajmij to gwardianom, gdy bdziesz mg, e postanowie osobicie tak postpowa. 13 Ze wszystkich za rozdziaw reguy, ktre mwi o grzechach miertelnych, zrobimy na kapitule Zielonych wit z pomoc Bo i za rad braci taki rozdzia: 14jeli ktry z braci za podszeptem nieprzyjaciela zgrzeszy miertelnie, obowizany jest na mocy posuszestwa zwrci si do swego gwardiana. 15Wszyscy bracia, ktrzy wiedz o jego grzechu, niech go nie zawstydzaj i nie zniesawiaj, lecz niech okazuj mu wielkie miosierdzie i zachowuj grzech brata swego w cakowitej tajemnicy; bo nie zdrowi, lecz chorzy potrzebuj lekarza (Mt 9, 12). 16Podobnie na mocy posuszestwa obowizani s wysa go z towarzyszem do swego kustosza. 17A kustosz odniesie si do niego z miosierdziem, tak jak by sam sobie yczy, by go potraktowano w podobnym pooeniu. 18 A jeli w innym wypadku popeniby grzech powszedni, niech wyzna go wspbratu swemu kapanowi. 19A jeli nie bdzie tam kapana, niech go wyzna bratu swemu, dopki nie znajdzie kapana, ktry rozgrzeszyby go kanonicznie, jak ju bya o tym mowa. 20I ci [bracia] niech nie maj wadzy nakadania innej pokuty oprcz tej: Id i wicej nie grzesz (J 8, 11). 21 Aby to pismo lepiej zachowywano, miej je przy sobie a do Zielonych wit; bdziesz tam [na kapitule] z twoimi brami. 22I t spraw i wszystkie inne, nie do wyczerpujco ujte w regule, postarajcie si z pomoc Pana Boga uzupeni.

PIERWSZY LIST DO KUSTOSZW

Wszystkim kustoszom braci mniejszych, do ktrych dojdzie ten list, brat Franciszek, suga wasz najmniejszy w Panu Bogu, le pozdrowienie z nowymi znakami nieba i ziemi, ktre s wielkie i najwaniejsze u Boga, a przez wielu zakonnikw i innych ludzi uwaane za najmniejsze. 2 Prosz was bardziej ni gdyby chodzio o mnie samego, o ile to jest stosowne i uwaalibycie za poyteczne, bagajcie pokornie duchownych, aby ponad wszystko czcili Najwitsze Ciao i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa oraz wite imiona i sowa Jego napisane, ktre konsekruj Ciao. 3Kielichy, korporay, ozdoby otarza i wszystko, co suy do Ofiary, niech bd kosztowne. 4 I jeli w jakim miejscu Najwitsze Ciao Pana bdzie umieszczone za ubogo, niech bdzie wedug przepisw Kocioa umieszczone przez nich w miejscu godnym i zabezpieczone i niech je nosz z wielk czci i roztropnie udzielaj innym. 5Take imiona i sowa Paskie napisane, gdziekolwiek znajd w miejscach nieodpowiednich, niech podejmuj i skadaj w godnym miejscu. 6I w kadym kazaniu, ktre gosicie, nakaniajcie lud do pokuty i [przypominajcie], e nikt nie moe zbawi si, jeli nie przyjmuje Najwitszego Ciaa i Krwi Paskiej (por. J 6, 54); 7a gdy kapan je konsekruje na otarzu i na inne miejsce przenosi, niech wszyscy ludzie na klczkach oddaj chwa, uwielbienie i cze Panu Bogu ywemu i prawdziwemu. 8I Jego chwa tak gocie i opowiadajcie wszystkim narodom, aby o kadej godzinie i na gos dzwonu wszystek lud na caej ziemi zawsze oddawa chwa i skada dziki Bogu Wszechmogcemu. 9 I do ktrychkolwiek braci moich kustoszw dojdzie to pismo i przepisz, i bd mie u siebie, i przepisz dla braci, ktrzy maj obowizek goszenia kaza i opiek nad brami, i wszystko, co zawiera si w tym pimie, bd gosi a do koca, niech wiedz, e maj
1

44

bogosawiestwo Pana Boga i moje. 10I niech tak bdzie na mocy prawdziwego i witego posuszestwa. Amen.

DRUGI LIST DO KUSTOSZW

Wszystkim kustoszom braci mniejszych, do ktrych dojdzie ten list, brat Franciszek, najmniejszy ze sug Boych przesya pozdrowienie i yczy witego pokoju w Panu. 2 Wiedzcie, e w obliczu Boga s pewne rzeczy bardzo gbokie i wzniose, ktre wrd ludzi uwaane s niekiedy za liche i godne odrzucenia; 3a inne [rzeczy] s dla ludzi drogie i godne uwagi, ktre w obliczu Boga uchodz za najlichsze i godne odrzucenia. 4Prosz was, jak mog wobec Pana Boga naszego, abycie ten list, ktry dotyczy Najwitszego Ciaa i Krwi Pana naszego, rozdali biskupom i innym duchownym 5i pamitali o tym co wam polecilimy. 6Z innego listu, ktry wam posyam, abycie dali zwierzchnikom, radnym i rzdcom, a w ktrym jest mowa, aby ludy publicznie oddaway chwa Bogu na ulicach, uczycie jak najprdzej wiele odpisw 7i dorczajcie je z wielk pilnoci tym, ktrym powinny by oddane.
1

LIST DO BRATA LEONA

Bracie Leonie, twj brat Franciszek le pozdrowienie i yczy pokoju. 2Tak mwi do ciebie, synu mj, jak matka: bo co do tego wszystkiego, o czym rozmawialimy w drodze, pokrtce tym sowem postanawiam i radz, i jeli bdziesz kiedy potrzebowa przyj do mnie po rad, zaprawd tak ci radz: 3jakikolwiek sposb wydaje ci si lepszy, aby podoba si Panu Bogu i i Jego ladami, i za Jego ubstwem, postpuj tak z bogosawiestwem Pana Boga i moim pozwoleniem. 4I jeli odczuwasz potrzeb ze wzgldu na twoj dusz lub dla innej pociechy twojej i chcesz, Leonie, przyj do mnie, przyjd.
1

LIST DO W. ANTONIEGO
Bratu Antoniemu, biskupowi memu, brat Franciszek [przesya] pozdrowienie. Uwaam to za dobre, e wykadasz wit teologi barciom, byle by tylko podczas tego studium nie gasi ducha modlitwy i pobonoci, jak mwi regua.
2 1

STRESZCZENIA LISTW W. FRANCISZKA

BOGOSAWIESTWO DLA W. KLARY I JEJ SISTR WYSANE NA PIMIE ...aby j [Klar] pocieszy, [Franciszek] napisa jej w licie swoje bogosawiestwo, a take rozgrzeszy j od jakiegokolwiek niedocignicia, o ile je popenia, w stosunku do jego polece i woli oraz polece i woli Syna Boego.
2 1

45

LIST DO W. KLARY O POCIE W sprawie, ktr ju polecia mi sobie wyjani, ktr s wita, z pewnoci, jak mniemam, cenione przez ciebie a dotd, a co do ktrych najchwalebniejszy Ojciec nasz wity Franciszek specjalnie nas upomina, abymy je uwietniay urozmaiceniem potraw, uznaam, e powinnam odpowiedzie twojej mioci: 2Niech si dowie zatem twoja roztropno, e z wyjtkiem uomnych i chorych, ktre z jego polecenia i rozkazu mamy, o ile monoci, wyrnia pod wzgldem poywienia, adna z nas zdrowych i mocnych nie powinna jada innych potraw, tylko postne, zarwno w dni zwyke, jak w witeczne, co dzie mamy poci z wyjtkiem niedziel i Boego Narodzenia, w ktrych wolno nam posila si dwa razy.
1

LIST DO PANI JAKOBINY (...Okazuje si, e wita kobieta przyniosa wszystko na pogrzeb Ojca, o czym bya mowa w napisanym wczeniej licie): dostarczya bowiem sukna koloru popielatego na okrycie ciaa zmarego, rwnie wiele wiec, ptna na twarz, poduszk pod gow i pewn potraw, ktr wity lubi.

LIST WYSANY DO BRACI WE FRANCJI ... wity Franciszek napisa wasnorcznie list ... do ministra i braci we Francji, 2aby na widok listu uradowali si i oddali chwa Bogu w Trjcy mwic: 3Bogosawmy Ojca i Syna z Duchem witym.
1

LIST NAPISANY DO MIESZKACW BOLONII Opowiada take [brat Marcin z Barton], e pewien brat modli si w dzie Boego Narodzenia w Brescii podczas trzsienia ziemi, ktre przepowiedzia wity Franciszek i w licie napisanym bdn acin poleci braciom o tym gosi we wszystkich szkoach Bolonii; i koci zawali si, a pod gruzami znaleziono [brata] nietknitego.

POZDROWIENIE BOGOSAWIONEJ MARYI DZIEWICY

Bd pozdrowiona, Pani, wita Krlowo, wita Boa Rodzicielko, Maryjo, ktra jeste Dziewic, uczynion Kocioem 2 i wybran przez najwitszego Ojca z nieba, Ciebie On uwici z najwitszym, umiowanym Synem swoim i Duchem witym, Pocieszycielem,
1

46

w Tobie bya i jest wszelka penia aski i wszelkie dobro. Bd pozdrowiona, Paacu Jego, Bd pozdrowiona, Przybytku Jego, Bd pozdrowiona, Domu Jego. Bd pozdrowiona, Szato Jego, Bd pozdrowiona, Suebnico Jego, Bd pozdrowiona, Matko Jego. I wy wszystkie wite cnoty, ktre Duch wity sw ask i owieceniem wlewa w serca wiernych, abycie z niewiernych uczyniy wiernych Bogu.
6 5 4

POZDROWIENIE CNT
Bd pozdrowiona, Krlowo Mdroci, Pan niech ci strzee z tw siostr, wit, czyst Prostot. 2 Pani wite Ubstwo, Pan niech ci strzee z tw siostr, wit Pokor. 3 Pani wita Mioci, Pan niech ci strzee z tw siostr, witym Posuszestwem. 4 Wszystkie najwitsze cnoty, niech was strzee Pan, od ktrego si wywodzicie i pochodzicie. 5 Nie ma w ogle na caym wiecie adnego czowieka, ktry mgby jedn z was posiada, jeli wczeniej nie umarby. 6 Kto jedn posiada, a innym nie uchybia, posiada wszystkie. 7 I kto jednej uchybia, adnej nie posiada i wszystkim uchybia (por. Jk 2, 10). 8 I kada zawstydza wady i grzechy. 9 wita Mdro zawstydza szatana i ca jego przewrotno. 10 Czysta i wita Prostota zawstydza ca mdro tego wiata (por. 1Kor 2, 6) i mdro ciaa. 11 wite Ubstwo zawstydza pych i skpstwo, i troski tego wiata. 12 wita Pokora zawstydza pych i wszystkich ludzi, ktrzy s ze wiata, podobnie i wszystko co jest ze wiata. 13 wita Mio zawstydza wszystkie pokusy diabelskie i cielesne, i wszelk boja cielesn. 14 wite Posuszestwo zawstydza wszelkie ludzkie i cielesne podania, 15i utrzymuje ciao w umartwieniu, aby byo posuszne duchowi i aby suchao swego brata, 16i czyni czowieka poddanym i ulegym wszystkim ludziom, 17i nie tylko samym ludziom, lecz take dzikim i okrutnym zwierztom, 18aby mogy z nim czyni, co zechc, na ile im Pan z wysoka pozwoli (por. J 19, 11).
1

KARTKA PODAROWANA BRATU LEONOWI

47

UWIELBIENIE BOGA NAJWYSZEGO Ty jeste wity Pan Bg jedyny, ktry czynisz cuda (por. Ps 76, 15). Ty jeste wielki (por. Ps 85, 10), 2 Ty jeste mocny, Ty jeste wielki (por. Ps 85, 10), Ty jeste najwyszy, Ty jeste Krlem wszechmogcym, Ojcze wity (J 17, 11), Krlu nieba i ziemi (por. Mt 11, 25). 3 Ty jeste w Trjcy jedyny Pan Bg nad bogami (por. Ps 135, 2), Ty jeste dobro, wszelkie dobro, najwysze dobro, Pan Bg ywy i prawdziwy (por. 1 Tes 1, 9). 4 Ty jeste mioci, kochaniem; Ty jeste mdroci, Ty jeste pokor, Ty jeste cierpliwoci (Ps 70, 5), Ty jeste piknoci, Ty jeste askawoci; Ty jeste bezpieczestwem, Ty jeste ukojeniem, Ty jeste radoci, Ty jeste nadziej nasz i weselem, Ty jeste sprawiedliwoci, Ty jeste agodnoci, Ty jeste w peni wszelkim bogactwem naszym. 5 Ty jeste piknoci, Ty jeste askawoci, Ty jeste opiekunem (Ps 30, 5), Ty jeste strem i obrocom naszym; Ty jeste moc (por. Ps 42, 2), Ty jeste orzewieniem. 6 Ty jeste nadziej nasz, Ty jeste wiar nasz, Ty jeste mioci nasz, Ty jeste ca sodycz nasz, Ty jeste wiecznym yciem naszym: Wielkim i przedziwnym Panem, Bogiem wszechmogcym, miosiernym Zbawicielem. BOGOSAWIESTWO DLA BRATA LEONA Niech ci Pan bogosawi i niech ci strzee; niech ci ukae oblicze swoje i zmiuje si nad tob. 2 Niech zwrci oblicze swoje ku tobie i niech ci obdarzy pokojem (por. Lb 6, 24-26).
1 1

48
3

Pan niech ci bogosawi, bracie Leonie (por. Lb 6, 27b).

PIE SONECZNA ALBO POCHWAY STWORZE

Najwyszy, wszechmogcy, dobry Panie, Twoja jest sawa, chwaa i cze, i wszelkie bogosawiestwo (por. Ap 4, 9. 11). 2 Tobie jednemu, Najwyszy, one przystoj i aden czowiek nie jest godny wymwi Twego Imienia 3 Pochwalony bd, Panie mj, ze wszystkimi Twymi stworzeniami (por. Tb 8, 7), szczeglnie z panem bratem socem, przez ktre staje si dzie i nas przez nie owiecasz. 4 I ono jest pikne i wiecce wielkim blaskiem: Twoim, Najwyszy jest wyobraeniem. 5 Pochwalony bd, Panie mj, przez brata ksiyc i gwiazdy (por. Ps 148, 3), uksztatowae je na niebie jasne i cenne, i pikne. 6 Pochwalony bd, Panie mj, przez brata wiatr i przez powietrze, i chmury, i pogod, i kady czas, przez ktre Twoim stworzeniom dajesz utrzymanie. 7 Pochwalony bd, Panie mj, przez siostr wod (por. Ps 148, 4-5), ktra jest bardzo poyteczna i pokorna, i cenna, i czysta. 8 Pochwalony bd, Panie mj, przez brata ogie (por. Dn 3, 66), ktrym rozwietlasz noc: i jest on pikny, i radosny, i krzepki, i mocny. 9 Pochwalony bd, Panie mj, przez siostr nasz matk ziemi, ktra nas ywi i chowa, wydaje rne owoce z barwnymi kwiatami i trawami (por. Ps 103, 13-14). 10 Pochwalony bd, Panie mj, przez tych, ktrzy przebaczaj dla Twej mioci i znosz saboci i przeladowania. 11 Bogosawieni ci, ktrzy je znios w pokoju (por. Mt 5, 10), poniewa przez Ciebie, Najwyszy, bd uwieczeni. 12 Pochwalony bd, Panie mj, przez nasz siostr mier cielesn, ktrej aden czowiek ywy unikn nie moe.
1

49

Biada tym, ktrzy umieraj w grzechach miertelnych; Bogosawieni ci, ktrych [mier] zastanie w Twej najwitszej woli, albowiem mier druga nie wyrzdzi im krzywdy (por. Ap 2, 11; 20, 6). 14 Chwalcie i bogosawcie mojego Pana (por. Dn 3, 85), i dzikujcie Mu, i sucie z wielk pokor.

13

WYKAD MODLITWY OJCZE NASZ

O Najwitszy Ojcze nasz: Stwrco, Odkupicielu, Pocieszycielu i Zbawicielu nasz. Ktry jeste w niebie: w anioach i w witych. Owiecasz ich, aby Ci poznali, bo Ty, Panie jeste wiatoci. Rozpalasz ich, aby Ci kochali, bo Ty, Panie, jeste mioci. Zamieszkujesz w nich i napeniasz, aby ich uszczliwi, bo Ty, Panie, jeste dobrem najwyszym, wiecznym, od ktrego pochodzi wszelkie dobro, bez ktrego nie ma adnego dobra. 3 wi si Imi Twoje: niech zajanieje w nas poznanie Ciebie, abymy poznali, jaka jest szeroko Twoich dobrodziejstw, dugo Twoich obietnic, wysoko majestatu i gboko sdw (Ef 3, 18). 4 Przyjd krlestwo Twoje: aby Ty krlowa w nas przez ask i doprowadzi nas do Twego krlestwa, gdzie bdziemy oglda Ci bez zason, miowa doskonale i w radosnym zjednoczeniu cieszy si Tob na wieki. 5 Bd wola Twoja jak w niebie, tak i na ziemi: abymy Ci kochali z caego serca (por. k 10, 27), zawsze o Tobie mylc; z caej duszy, zawsze za Tob tsknic; caym umysem, ku Tobie kierujc wszystkie nasze intencje, szukajc we wszystkim Twojej chway i ze wszystkich naszych si, obracajc wszystkie nasze siy i wadze duszy i ciaa na sub Twej mioci, a nie na co innego; i blinich naszych kochajmy jak samych siebie (por. Mt 22, 37. 39), wszystkich pocigajc wedug si do Twojej mioci, cieszc si z dobra innych jak z wasnego i wspczujc w nieszczciu, i nikomu nie dajc adnego zgorszenia (por. 2 Kor 6, 3). 6 Chleba naszego powszedniego: umiowanego Syna Twego, Pana naszego Jezusa Chrystusa, daj nam dzisiaj: na pamitk i dla zrozumienia, i uczczenia mioci, ktr nas darzy, oraz tego, co dla nas powiedzia, uczyni i wycierpia. 7 I odpu nam nasze winy: przez Twoje niewysowione miosierdzie, przez moc mki umiowanego Syna Twego i przez zasugi, i wstawiennictwo Najwitszej Dziewicy i wszystkich wybranych Twoich. 8 Jako i my odpuszczamy naszym winowajcom: a czego nie odpuszczamy w peni, Ty, Panie, naucz nas w peni odpuszcza, abymy dla Ciebie prawdziwie kochali nieprzyjaci i modlili si za nich pobonie do Ciebie, nikomu zem za ze nie oddajc (Rz 12, 17), i abymy starali si w Tobie wszystkim suy pomoc. 9 I nie wd nas na pokuszenie: ukryte czy jawne, nage czy uporczywe. 10 Ale nas zbaw ode zego: przeszego, obecnego i przyszego. Chwaa Ojcu itd.
2 1

50

MODLITWY POCHWALNE ODMAWIANE PRZY WSZYSTKICH GODZINACH

Zaczynaj si modlitwy pochwalne, ktre zebra wity Ojciec nasz Franciszek i odmawia je przy wszystkich godzinach [kanonicznych] dnia i nocy i przed oficjum Bogosawionej Maryi Dziewicy, tak zaczynajc Najwitszy Ojcze nasz, ktry jeste w niebie itd. oraz Chwaa. Nastpnie naley odmawia modlitwy pochwalne: wity, wity, wity, Pan Bg wszechmogcy, ktry jest i ktry by, i ktry ma przyj (por. Ap 4, 8): I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki (por. Dn 3, 57). 2 Godzien jeste, Panie, Boe nasz otrzyma saw, chwa i cze, i bogosawiestwo (por. Ap 4, 11): I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki. 3 Godzien jest Baranek, ktry by zabity, otrzyma moc i bstwo, i mdro, i si, i cze, i chwa, i bogosawiestwo (Ap 5, 12): I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki. 4 Bogosawmy Ojca i Syna z Duchem witym: I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki. 5 Bogosawcie, wszystkie dziea Paskie, Panu (Dn 3, 57): I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki. 6 Dajcie chwa Bogu naszemu wszyscy sudzy Jego i ktrzy si Boga boicie, mali i wielcy (por. Ap 19, 5): I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki. 7 Niech Go penego chway chwal niebo i ziemia (por. Ps 68, 35): I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki. 8 I wszelkie stworzenie, ktre jest w niebie i na ziemi, i ktre jest pod ziemi i morze, i co jest w nim (por. Ap 5, 13): I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki. 9 Chwaa Ojcu i Synowi, i Duchowi witemu: I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki. 10 Jak bya na pocztku i teraz, i zawsze, i na wieki wiekw. Amen. I chwalmy, i wywyszajmy Go na wieki. [MODLITWA] Wszechmogcy, najwitszy, najwyszy i najwikszy Boe, wszelkie dobro, najwiksze dobro, cae dobro, ktry sam jeste dobry (por. k 18, 19), Tobie pragniemy oddawa wszelk saw, wszelk chwa, wszelk wdziczno, wszelk cze, wszelkie bogosawiestwo i wszelkie dobra. Niech si stanie. Niech si stanie. Amen.
11 1

ZACHTA DO UWIELBIENIA BOGA

1 2

Bjcie si Pana i cze Mu oddajcie (Ap 14, 7). Godzien jest Pan otrzyma saw i cze (por. Ap 4, 11).

51

Wszyscy, ktrzy boicie si Pana, chwalcie Go (por. Ps 21, 24). Bd pozdrowiona, Maryjo, aski pena, Pan z Tob (por. k 1, 28). 5 Chwalcie Go niebo i ziemia (por. Ps 68, 35). 6 Chwalcie, wszystkie rzeki, Pana (por. Dn 3, 78) 7 Bogosawcie, synowie Boy, Pana (por. Dn 3, 82). 8 Oto dzie, ktry Pan uczyni; radujmy si w nim i weselmy (por. Ps 117, 24). Alleluja, alleluja, alleluja! Krl Izraela (J 12, 13)! 9 Wszelki duch niech chwali Pana (Ps 150, 6). 10 Chwalcie Pana, bo jest dobry (por. Ps 146, 1); wszyscy, ktrzy to czytacie, bogosawcie Pana (Ps 102, 21). 11 Wszystkie stworzenia, bogosawcie Pana (por. Ps 102,22). 12 Wszystkie ptaki powietrzne chwalcie Pana (por. Ps 148, 7. 10; Dn 3, 80). 13 Wszyscy sudzy, chwalcie Pana (por. Ps 112, 1). 14 Modziecy i panny, chwalcie Pana (por. Ps 148, 12). 15 Godzien jest Baranek, ktry zosta zabity, odebra saw, chwa i cze (por. Ap 5, 12). 16 Bogosawiona niech bdzie wita Trjca i nierozdzielna Jedno . 17 Swity Michale Archaniele, bro nas w walce .
4
24 25

OFICJUM O MCE PASKIEJ

Zaczynaj si psalmy, ktre zebra wity Ojciec nasz Franciszek dla uczczenia i upamitnienia, i uwielbienia Mki Pana. Odmawia si je przy wszystkich godzinach dnia i nocy. Zaczynaj si od komplety Wielkiego Pitku, poniewa tej nocy Pan nasz Jezus Chrystus zosta pojmany i uwiziony. I wiadomo, e w. Franciszek odmawia w ten sposb to oficjum: najpierw odmawia modlitw, ktrej nas nauczy Pan i Mistrz: Najwitszy Ojcze nasz itd. z modlitwami pochwalnymi, tzn. wity, wity, wity, jak si wyej zawiera. Po modlitwach pochwalnych z oracj zaczyna t antyfon: wita Maryjo. Najpierw odmawia psalmy o witej Maryi, potem inne wybrane przez siebie psalmy, a na zakoczenie wszystkich psalmw mwi psalmy o Mce Paskiej. Po zakoczeniu psalmu odmawia t antyfon: wita Maryjo Dziewico; odmwieniem antyfony koczyo si oficjum. [CZ I: NA WITE TRIDUUM WIELKIEGO TYGODNIA I NA DNI W CIGU ROKU] KOMPLETA Antyfona. 1 wita Maryjo, Dziewico, wrd niewiast na wiecie nie urodzia si podobna Tobie, 2 Crko i Suebnico najwyszego Krla, Ojca niebieskiego, Matko najwitszego Pana naszego Jezusa Chrystusa, Oblubienico Ducha witego: mdl si za nami wraz ze w. Michaem Archanioem i wszystkimi mocami nieba, i wszystkimi witymi do Twego najwitszego, umiowanego Syna, Pana i Mistrza.
Ze Mszy w. o Trjcy witej. 25 Ze Mszy w. o w. Michale Archaniele.
24

52

Chwaa Ojcu. Jak byo... Psalm [I] Boe, objawiem Tobie moje ycie * zy moje pooye przed Twoim obliczem (Ps 55, 9). 2 Wszyscy nieprzyjaciele moi zo przeciw mnie obmylali (Ps 40, 8 R) * i wsplnie odbyli narad (Ps 70, 10b G) . 3 Odpacili mi zem za was * i nienawici za moj mio (por. Ps 108, 5). 4 Zamiast mnie miowa, uwaczali mi * ja za modliem si (Ps 108, 4). 5 Mj Ojcze wity (J 17, 11), Krlu nieba i ziemi, nie odstpuj ode mnie * bo zagraa ucisk i nie ma nikogo, kto by udzieli pomocy (Ps 21, 12 R). 6 Nieprzyjaciele moi zawrc (R) wstecz * w jakimkolwiek dniu wezw Ciebie: oto wiem, e jeste moim Bogiem (Ps 55, 10 por. R). 7 Przyjaciele moi i moi bliscy przybliyli si i stanli naprzeciw mnie * moi bliscy z daleka stanli (por Ps 37, 12 R). 8 Oddalie ode mnie moich znajomych * uznali mnie za wstrtnego dla siebie, jestem jak wizie i wyj nie mog (Ps 87, 9 por. R). 9 Ojcze wity (J 17, 11), nie oddalaj ode mnie Twej pomocy (Ps 21, 20) * Boe mj, pamitaj o pomocy dla mnie (por. Ps 70, 12). 10 Przyjd mi z pomoc * Panie, Boe zbawienia mego (Ps 37, 23). Chwaa Ojcu i Synowi, i Duchowi witemu. Jak bya na pocztku i teraz, i zawsze, i na wieki wiekw. Amen.
26

Antyfona. 1 wita Maryjo, Dziewico, wrd niewiast na wiecie nie urodzia si podobna Tobie, 2 Crko i Suebnico najwyszego Krla, Ojca niebieskiego, Matko najwitszego Pana naszego Jezusa Chrystusa, Oblubienico Ducha witego: mdl si za nami wraz ze w. Michaem Archanioem i wszystkimi mocami nieba, i wszystkimi witymi do Twego najwitszego, umiowanego Syna, Pana i Mistrza. Chwaa Ojcu. Jak byo... Wiadomo, e t antyfon wyej przytoczon odmawia si we wszystkich godzinach. Zastpuje ona antyfon, kapitulum, hymn, werset i oracj, zarwno w jutrzni, jak i w innych Godzinach. Kada Godzina skadaa si tylko z tej antyfony i z odpowiednich psalmw. Na zakoczenie oficjum w. Franciszek zawsze odmawia: Bogosawmy Panu Bogu ywemu i prawdziwemu (1 Tes 1, 9); oddawajmy Mu zawsze saw, chwa, cze, bogosawiestwo (por. Ap 4, 9) i wszelkie dobra. Amen. Amen. Niech si stanie. Niech si stanie. JUTRZNIA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [II]
1

Panie, Boe zbawienia mego * woaem we dnie i w nocy przed Tob.

26

Litera R oznacza Psaterz rzymski; G Psaterz galikaski.

53

Niech dojdzie moja modlitwa przed Twoje oblicze * nako ucha Twego na moj prob (Ps 87, 2-3). 3 Spj na moj dusz i uwolnij j * ze wzgldu na mych nieprzyjaci wybaw mnie (Ps 68, 19). 4 Poniewa ty odczye (R) mnie od ona, nadziejo moja od piersi mej matki * Tobie jestem oddany od urodzenia. 5 Od ona matki mojej Ty jeste moim Bogiem * nie odstpuj ode mnie (Ps 21, 10-12a). 6 Ty znasz moj hab i moje zawstydzenie * i niesaw moj. 7 Wszyscy, ktrzy mnie przeladuj, s przed Twoim obliczem * me serce oczekiwao haby i ndzy. 8 I czekaem na kogo, kto by si ze mn smuci i nie byo nikogo * na kogo, kto by pocieszy i nie znalazem (Ps 68, 20-21). 9 Boe, niegodziwcy powstali przeciw (R) mnie * i zgromadzenie monych czyhao na me ycie i nie zwaali na Ciebie (Ps 85, 14). 10 Zaliczono mnie midzy schodzcych do grobu * staem si jak czowiek bez pomocy, wolny wrd umarych (Ps 87, 5-6a). 11 Ty jeste najwitszym Ojcem moim * Krlu mj i Boe mj (Ps 5, 3b; 43, 5a). 12 Popiesz mi z pomoc * Panie, Boe zbawienia mego (Ps 37, 23). PRYMA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [III] Zmiuj si nade mn, Boe, zmiuj si nade mn * bo w Tobie ufa dusza moja. I w cieniu Twoich skrzyde bd mia nadziej * dopki nie przeminie nieprawo. 3 Bd woa do mego najwitszego Ojca najwyszego * Pana (R), ktry dobrze mi czyni. 4 Posa z nieba i uwolni mnie * tych, ktrzy mnie depcz, wyda na pohabienie. 5 Zesa Bg miosierdzie swoje i prawd swoj * dusz moj wyrwa (Ps 56, 1-5a) od bardzo mocnych nieprzyjaci moich i od tych, ktrzy mnie nienawidz, poniewa umocnili si nade mn (por. Ps 17, 18). 6 Sida zastawili na moje nogi * i ugili moj dusz. 7 Wykopali d przede mn * i wpadli do niego. 8 Gotowe serce moje, Boe, gotowe serce moje * zapiewam i psalm odmwi. 9 Zbud si, chwao moja, zbud harfo i cytro * ja obudz si o wicie. 10 Bd Ci chwali wrd ludw, Panie * i bd Ci mwi psalm wobec narodw. 11 Bo miosierdzie Twoje a do niebios zostao wywyszone * i a pod chmury prawda Twoja. 12 Wznie si ponad niebiosa, Boe * a chwaa Twoja ponad ca ziemi (Ps 56, 7-12).
2 1

Wiadomo, e wyej przytoczony psalm zawsze odmawia si w prymie. TERCJA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico.

54

Psalm [IV] Zmiuj si nade mn, Boe, bo podepta mnie czowiek * cay dzie zwalcza mnie i uciska. 2 Moi nieprzyjaciele przez cay dzie mnie deptali * poniewa wielu przeciwko mnie walczyo (Ps 55, 2-3). 3 Wszyscy nieprzyjaciele moi zo przeciw mnie obmylali * niegodziwe zamiary przeciwko mnie powzili (Ps 40, 8b-9a por. R). 4 Ci, ktrzy strzegli mojej duszy * wsplnie odbyli narad (Ps 70, 10). 5 Wyszli na zewntrz * i rozmawiali (R) razem (G) (por. Ps 40, 7-8). 6 Wszyscy, ktrzy mnie widzieli, wymiewali si ze mnie * mwili ustami i kiwali gow (Ps 21, 8). 7 Ja za jestem robak, a nie czowiek * pomiewisko ludzkie i wzgarda posplstwa (Ps 21, 7). 8 Ze wzgldu na nieprzyjaci staem si wielkim pomiewiskiem dla moich bliskich * i postrachem dla moich znajomych (Ps 30, 12). 9 Ojcze wity (J 17, 11), nie oddalaj ode mnie Twej pomocy * wejrzyj ku mojej obronie (por. Ps 21, 20). 10 Popiesz mi z pomoc * Panie Boe zbawienia mego (Ps 37, 23). SEKSTA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [V] Gosem moim woaem do Pana * gosem moim bagaem Pana. Wylewam przed Jego obliczem moj modlitw * i moje utrapienie Jemu wyznaj. 3 Gdy duch mj ze mnie uchodzi * Ty znae cieki moje. 4 Na drodze, ktr chodziem * pyszni ukryli na mnie sido (por. R). 5 Rozgldaem si w praw stron i widziaem * i nie byo nikogo, kto by mnie pozna. 6 Straciem mono ucieczki * i nie ma nikogo, kto ratowaby moje ycie (Ps 141, 2 5). 7 Bo dla Ciebie znosiem hab * zawstydzenie okryo moj twarz. 8 Staem si obcy dla moich braci * i cudzoziemcem dla synw mej matki. 9 Ojcze wity (J 17, 11), arliwo o dom Twj poera mnie * i zniewagi urgajcych Tobie spady na mnie (por. Ps 68, 8-10). 10 Z radoci przeciw mnie zbiegli si * nagromadzili na mnie kary, a ja nie wiedziaem (Ps 34, 15). 11 Liczniejsi s nad wosy mej gowy ci * ktrzy nienawidz mnie bez powodu. 12 Umocnili si nieprzyjaciele moi, ktrzy mnie niesprawiedliwie przeladowali * oddawaem to, czego nie zrabowaem (Ps 68, 5). 13 Powstali niegodziwi wiadkowie * pytali mnie o to, czego nie wiedzieli (Ps 34, 11). 14 Oddawali mi zem za dobro (Ps 34, 12) i uwaczali mi * poniewa postpowaem dobrze (Ps 37, 21). 15 Ty jeste najwitszym Ojcem moim * Krlu mj i Boe mj (Ps 5, 3b; 43, 5a). 16 Popiesz mi z pomoc * Panie Boe zbawienia mego (Ps 37, 23).
2 1 1

55

NONA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [VI] O, wy wszyscy, ktrzy przechodzicie drog * zwrcie uwag i zobaczcie, czy jest bole, jak bole moja (Lm 1, 12). 2 Bo otoczya mnie sfora psw * oblega mnie gromada zoczycw (Ps 21, 17). 3 Oni za zastanawiali si i przygldali mi si * podzielili midzy siebie moje szaty i rzucili los o moj sukni (Ps 21, 18b-19). 4 Przebili moje rce i moje stopy * policzyli wszystkie moje koci (Ps 21, 17c-18a R). 5 Otworzyli na mnie swoje usta * jak lew, ktry porywa i ryczy (Ps 21, 14). 6 Zostaem jak woda wylany * i rozsypay si wszystkie moje koci (Ps 21, 15a-b). 7 I serce moje stao si podobne do wosku topniejcego * we wntrzu moim (Ps 21, 15c R) 8 Moc moja wyscha jak skorupa * a jzyk mj przywar do podniebienia mego (Ps 21, 16a-b). 9 I dali mi na pokarm * i w moim pragnieniu napoili mnie octem (Ps 68, 22). 10 I w proch mierci mnie strcili (por. Ps 21, 16c) * i nad miar powikszyli bl ran moich (Ps 68, 27b). 11 Zasnem i powstaem (Ps 3, 6 R) * i Ojciec mj najwitszy przyj mnie z chwa (por. Ps 72, 24c). 12 Ojcze wity (J 17, 11), uje moj praw rk i wedug Twej woli wyprowadzie mnie * przyje mnie z chwa (Ps 72, 24 R). 13 C bowiem mam w niebie * i czego chciaem od Ciebie na ziemi? (por. Ps 72, 25). 14 Zobaczcie, zobaczcie, e ja jestem Bogiem, mwi Pan * wywysz si wrd narodw i wywysz si na ziemi (por. Ps 45, 11). 15 Bogosawiony Pan Bg Izraela (Ps 71, 18a; k 1, 68a), ktry odkupi dusze swoich sug swoj wasn krwi najwitsz * i nie opuci nikogo, kto w Nim ufno pokada (por. Ps 33, 23 R). 16 I wiemy, e przyszed * e przyjdzie sdzi sprawiedliwo (por. Ps 95, 13a-b R). NIESZPORY Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [VII] Wszystkie narody klaszczcie w donie * chwalcie Boga radosnym gosem. Bo Pan wysoki * straszliwy, Krl wielki nad ca ziemi (Ps 46, 2-3). 3 Bo najwitszy Ojciec z nieba, Krl nasz, przed wiekami * posa z wysoka swego umiowanego Syna i dokona zbawienia na ziemi (por. Ps 73, 12). 4 Niech wesel si niebiosa i raduje ziemia, niech poruszy si morze i to, co je napenia * bd cieszy si pola i wszystko, co na nich si znajduje (Ps 95, 11-12a). 5 piewajcie Mu pie now * piewaj Panu, caa ziemio (Ps 95,1). 6 Bo Pan jest wielki i godzien wielkiej chway * straszliwy ponad wszystkich bogw (Ps 95, 4).
2 1 1

56

Oddajcie Panu, plemiona narodw, oddajcie Panu chwa i cze * oddajcie Panu chwa Jego imienia (Ps 95, 7-8a).. 8 Skadajcie ciaa wasze w ofierze i dwigajcie Jego wity krzy * i zachowujcie a do koca Jego najwitsze przykazania (por. k 14, 27; 1 P 2, 21). 9 Niech ca ziemia zadry przed Jego obliczem * powiedzcie wrd narodw, e Pan zakrlowa z drzewa (por. Ps 95, 9b-10a G/R) Dotd odmawia si codziennie od Wielkiego Pitku do wita Wniebowstpienia. W wito za Wniebowstpienia dodaje si nastpujce wersety: I wstpi do nieba, i siedzi po prawicy najwitszego Ojca w niebie (por. Skad Apostolski); bd wywyszony, Boe, ponad niebiosa * a chwaa Twoja ponad ca ziemi (Ps 56, 6). 11 I wiemy, e przyszed, e przyjdzie sdzi sprawiedliwo (por. Ps 95, 13a-b R). Wiadomo, e od Wniebowstpienia do Adwentu w taki sam sposb odmawia si codziennie ten psalm, mianowicie: Wszystkie narody ze wspomnianymi wyej wersetami, mwic Chwaa Ojcu, tam gdzie koczy si psalm, mianowicie: e przyjdzie sdzi sprawiedliwo. Wiadomo, e wymienione wyej psalmy odmawia si od Wielkiego Pitku do Niedzieli Zmartwychwstania. Odmawia si je rwnie w ten sposb od oktawy Zesania Ducha witego do Adwentu i od oktawy Objawienia Paskiego do Niedzieli Zmartwychwstania z wyjtkiem niedziel i gwnych wit, w ktre si nie odmawia; w inne za dni odmawia si codziennie. [CZ II: W OKRESIE WIELKANOCNYM] KOMPLETA W WIELK SOBOT WIECZOREM Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [VIII]
1 2 10

Boe, wejrzyj ku wspomoeniu memu * Panie, pospiesz mi na pomoc. Niech si zawstydz i zmieszaj ci * ktrzy czyhaj na moje ycie. 3 Niech zawrc wstecz i zarumieni si ze wstydu * ktrzy mi le ycz. 4 Niech natychmiast zawrc zawstydzeni ci * ktrzy mi mwi: dobrze ci tak, dobrze ci tak. Niech si raduj i ciesz w Tobie wszyscy, ktrzy Ci szukaj * i ci, ktrzy kochaj Twoje zbawienie, niech mwi zawsze: Pan niech bdzie uwielbiony. 6 Ja za jestem biedny i ubogi * Boe wspom mnie. 7 Ty jeste wspomoycielem moim i wybawc moim * Panie, nie zwlekaj (Ps 69, 2-6). JUTRZNIA NIEDZIELI ZMARTWYCHWSTANIA
5

57

Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [IX] piewajcie Panu pie now * bo cuda uczyni. Powici swego umiowanego Syna prawic swoj * i witym swoim ramieniem. 3 Pan oznajmi swoje zbawienie * swoj sprawiedliwo objawi w obliczu narodw (por. Ps 97, 1-2). 4 W owym dniu zesa Pan miosierdzie swoje * a noc pie jego (por. Ps 41, 9a-b). 5 Oto jest dzie, ktry Pan uczyni * radujmy si w nim i weselmy (Ps 117, 24). 6 Bogosawiony, ktry przychodzi w imi Pana * Bg jest Panem i zajania nam (Ps 117, 26a-27a). 7 Niech wesel si niebiosa i raduje ziemia, niech poruszy si morze i to, co je napenia * bd cieszy si pola i wszystko, co na nich si znajduje (Ps 95, 11-12a). 8 Oddajcie Panu plemiona narodw, oddajcie Panu chwa i cze * oddajcie Panu chwa Jego imienia (Ps 95, 7-8a).
2 1

Dotd odmawia si od niedzieli Zmartwychwstania do wita Wniebowstpienia codziennie, we wszystkich godzinach z wyjtkiem nieszporw, komplety i prymy. W nocy Wniebowstpienia dodaje si nastpujce wersety: Krlestwa ziemskie, piewajcie Bogu * grajcie na cytrze Panu. Grajcie na cytrze Bogu, ktry wstpuje na niebiosa * ku wschodowi. 11 Oto nada gosowi swemu mocne brzmienie, dajcie chwa Bogu, ktry jest nad Izraelem * wspaniao Jego i moc wrd obokw. 12 Przedziwny Bg w witych swoich * Bg Izraela sam da moc i potg swemu ludowi, bogosawiony Bg (Ps 67, 33-36). Chwa Ojcu.
10 9

I wiadomo, e ten psalm z podanymi wyej wersetami odmawia si co dzie od Wniebowstpienia do oktawy Zesania Ducha witego: na jutrzni, tercj, sekst i non. Chwaa Ojcu dodaje si po bogosawiony Bg, a nie w innym miejscu. Take wiadomo, e w ten sposb odmawia si tylko jutrzni w niedziel i gwne wita od oktawy Zesania Ducha witego do Adwentu i od oktawy Objawienia Paskiego do Czwartku Wieczerzy Paskiej, bo tego dnia Pan spoywa Pasch ze swymi uczniami; mona te na jutrzni lub na nieszpory odmawia inny psalm, mianowicie: Bd wysawia Ci, Panie, itd. (Ps 29) jak jest w psaterzu; i to od niedzieli Zmartwychwstania do wita Wniebowstpienia, a nie pniej. PRYMA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: Zmiuj si nade mn, Boe, zmiuj si nade mn - jak wyej [Ps III] TERCJA, SEKSTA I NONA

58

Psalm: piewajcie jak wyej [Ps IX]. NIESZPORY Psalm: Wszystkie narody jak wyej [Ps VII]. [CZ III: NA NIEDZIELE I GWNE WITA] Zaczynaj si inne psalmy, ktre zebra rwnie w. Ojciec nasz Franciszek. Odmawia si je zamiast poprzednich psalmw o Mce Paskiej w niedziele i gwne wita od oktawy Zesania Ducha witego do Adwentu i od oktawy Objawienia Paskiego do Czwartku Wieczerzy Paskiej; naley uwaa, aby odmawia je w tym dniu, poniewa jest to Pascha Paska. KOMPLETA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: Boe, wejrzyj jak byo w psaterzu [Ps VIII]. JUTRZNIA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: piewajcie jak wyej [Ps IX] PRYMA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: Zmiuj si nade mn, Boe, zmiuj si nade mn jak wyej [Ps III]. TERCJA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [X] Radonie wykrzykuj Bogu caa ziemio, mwcie psalm imieniu Jego * dajcie cze Jego chwale. 2 Mwcie Bogu: jak przejmujce groz s dziea twoje, Panie * nieprzyjaciele Twoi bd Ci schlebia ze wzgldu na wielk moc Twoj. 3 Niech wielbi Ci caa ziemia i gra Ci na cytrze * psalm niech mwi Twemu imieniu (Ps 65, 1-4).
1

59

Wszyscy, ktrzy boicie si Boga, przyjdcie, suchajcie, a opowiem * jak wielkie rzeczy uczyni mej duszy. 5 Do Niego woaem moimi ustami * i z radoci wysawiaem moim jzykiem (Ps 65, 16-17 R). 6 I wysucha gosu mego ze swego witego przybytku * a moje woanie przed Jego obliczem (Ps 17, 7c-d). 7 Bogosawcie narody Pana naszego * i rozgaszajcie Jego chwa (Ps 65, 8). 8 I bd bogosawione w Nim wszystkie pokolenia ziemi * wszystkie narody bd Go wysawia. 9 Bogosawiony Pan Bg Izraela * ktry sam dziaa wielkie cuda (R). 10 I na wieki bogosawione imi Jego majestatu * i ca ziemi napeni Jego majestat; niech si stanie, niech si stanie (Ps 71, 17c-19). SEKSTA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [XI]
1

Niech wysucha ci Pan w dniu utrapienia * imi Boga Jakuba niech ci otoczy Niech zele ci pomoc ze witego [miejsca] * i ze Syjonu niech ci strzee. Niech pamita o wszystkich twych ofiarach * a twoja ofiara caopalenia niech bdzie

opiek.
2 3

tusta. Niech ci udzieli wedug twego serca * i kady twj zamiar utwierdzi. Bdziemy si cieszy z twego ocalenia * i doznamy wywyszenia w imieniu Pana Boga naszego (Ps 19, 6 R). 6 Niech Pan speni wszystkie twoje proby, * teraz poznaem, e (Ps 19, 2-7) Pan posa Jezusa Chrystusa swego Syna * i bdzie sdzi ludy w sprawiedliwoci (Ps 9, 9b). 7 I sta si Pan ucieczk dla ubogich, wspomoycielem w odpowiednim czasie, w utrapieniu * i niech maj w Tobie nadziej ci, ktrzy poznali Twe imi (Ps 9, 10-11a R). 8 Bogosawiony Pan, Bg mj (Ps 143, 1b), bo sta si obroc moim i ucieczk moj * w dniu mego utrapienia. 9 Bd Ci gra na cytrze, Wspomoycielu mj, bo Bg moim obroc * Bogiem moim, miosierdziem moim (por. Ps 58, 17c-18).
5 4

NONA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [XII] W Tobie, Panie, pooyem nadziej, nie bd zawstydzony na wieki * w sprawiedliwoci Twojej uwolnij mnie i wyrwij mnie. 2 Nako ku mnie Twego ucha * i zbaw mnie. 3 Bd dla mnie Bogiem obroc i miejscem warownym * aby mnie zbawi (Ps 70, 1b-3b). 4 Poniewa Ty jeste otuch moj, Panie * Panie, nadziejo moja od modoci mojej.
1

60

W tobie zostaem utwierdzony od poczcia, od ona matki mojej Ty jeste moim obroc * w Tobie zawsze piewam (Ps 70, 5-6). 6 Niech usta moje napeni si czci, abym piewa chwa Twoj * przez cay dzie wielko Twoj (Ps 70, 8). 7 Wysuchaj mnie, Panie, bo askawe jest Twoje miosierdzie * spjrz na mnie poprzez wielko zmiowa Twoich. 8 I nie odwracaj Twego oblicza od sugi Twojego * bo jestem w utrapieniu, wysuchaj mnie szybko (Ps 68, 17-18). 9 Bogosawiony Pan, mj Bg (Ps 143, 1b), bo sta si obrocom moim i ucieczk moj * w dniu mego utrapienia. 10 Bd Ci gra na cytrze, Wspomoycielu mj, bo Bg moim obroc * Bogiem moim, miosierdziem moim (por. Ps 58 17c-18). NIESZPORY Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: Wszystkie narody jak wyej [Ps VII]. [CZ IV: W CZASIE ADWENTU] Zaczynaj si inne psalmy, zebrane rwnie przez w. Ojca naszego Franciszka. Odmawia si je zamiast poprzednich psalmw o Mce Paskiej od Adwentu do wigilii Boego Narodzenia, a nie pniej. KOMPLETA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [XIII] Dokde, Panie, bdziesz o mnie zapomina? * Dokde bdziesz odwraca oblicze Twoje ode mnie? 2 Jak dugo bd chowa zamiary w mej duszy * bole w sercu moim przez dzie? 3 Dokde mj nieprzyjaciel bdzie wynosi si nade mnie? * Spjrz i wysuchaj mnie, Panie, Boe mj. 4 Owie moje oczy, bym kiedy nie zasn w mierci * by nieprzyjaciel mj kiedy nie powiedzia: Przemogem go. 5 Ci, ktrzy mnie uciskaj, bd si radowa, jeli si zachwiej * lecz ja zaufaem Twemu miosierdziu. 6 Moje serce rozraduje si w Twoim zbawieniu; bd piewa Panu, ktry mnie dobrem obdarzy * i bd gra na cytrze imienia Najwyszego Pana (Ps 12, 1-6). JUTRZNIA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico.
1

61

Psalm [XIV] Bd Ci wysawia, Panie, Ojcze najwitszy, Krlu nieba i ziemi * poniewa mnie pocieszye. 2 Ty jeste Bogiem, Zbawicielem moim * bd dziaa z ufnoci i nie ulkn si (por. Iz 12, 1-2b). 3 Pan moj moc i chwa moj 8 i sta si moim zbawieniem (Wj 15, 2a-b; Iz 12, 2cd). 4 Prawica twoja, Panie, wsawia si moc, prawica Twoja, Panie, porazia nieprzyjaciela * i potg twojej chway powalie przeciwnikw moich (por. Wj 15, 6-7a). 5 Niech zobacz ubodzy i niech si raduj * szukajcie Boga, a bdzie ya wasza dusza (Ps 68, 33). 6 Niech Go sawi niebo i ziemia * morze i wszystko, co w nich si porusza. 7 Bo Bg zbawi Syjon * i zostan odbudowane miasta Judy (R). 8 I zamieszkaj tam * i wezm je w dziedzictwo. 9 I posidzie je potomstwo sug Jego * i miujcy Jego imi w nich zamieszkaj (Ps 68, 35-37). PRYMA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: Zmiuj si nade mn, Boe, zmiuj si nade mn jak wyej [Ps III]. TERCJA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: Radonie wykrzykuj Bogu jak wyej [Ps X]. SEKSTA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: Niech wysucha ci jak wyej [Ps XI]. NONA Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: W Tobie, Panie, pooyem nadziej jak wyej [Ps XII]. NIESZPORY
1

62

Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm: Wszystkie narody jak wyej [Ps VII]. Wiadomo take, e nie odmawia si caego psalmu, lecz tylko do wersetu: Niech caa ziemia zadry przed Jego obliczem. Naley pamita, by odmwi cay werset: Skadajcie ciaa wasze. Po tym wersecie mwi si: Chwaa Ojcu i w ten sposb odmawia si nieszpory codziennie od Adwentu do wigilii Boego Narodzenia. [CZ V: W OKRESIE BOEGO NARODZENIA DO OKTAWY OBJAWIENIA PASKIEGO] NIESZPORY BOE NARODZENIE

NA

Antyfona. wita Maryjo, Dziewico. Psalm [XV] Wysawiajcie Boga, wspomoyciela naszego (Ps 80, 2a) * wykrzykujcie radosnym gosem Panu Bogu ywemu i prawdziwemu (por. Ps 46, 2b). 2 Bo Pan wysoki * straszliwy, Krl wielki nad ca ziemi (Ps 46, 3). 3 Bo najwitszy Ojciec z nieba, Krl nasz, przed wiekami (Ps 73, 12a) posa z wysoka swego umiowanego Syna * ktry narodzi si z bogosawionej Dziewicy, witej Maryi. 4 On zwrci si do mnie: Ty jeste moim Ojcem * a ja go uznam za pierworodnego, wywyszonego ponad krlw ziemi (por. Ps 88, 27a. 28). 5 W owym dniu zesa pan miosierdzie swoje * a noc pie Jego (por. Ps 41, 9a-b). 6 Oto dzie, ktry Pan uczyni * radujmy si w nim i weselmy (Ps 117, 24). 7 Poniewa najwitsze, umiowane Dzieci zostao nam dane i narodzio si dla nas (por. Iz 9, 6) w drodze i pooone zostao w obie * bo nie miao miejsca w gospodzie (por. k 2, 7). 8 Chwaa na wysokociach Panu Bogu * a na ziemi pokj ludziom dobrej woli (por. k 2, 14). 9 Niech wesel si niebiosa i raduje ziemia, niech poruszy si morze i to, co je napenia * bd cieszy si pola i wszystko, co na nich si znajduje (Ps 95, 11-12a). 10 piewajcie Mu pie now * piewaj Panu, ziemio caa (Ps 95, 1). 11 Bo Pan jest wielki i godny wielkiej chway * straszliwy ponad wszystkich bogw (Ps 95, 4). 12 Oddajcie Panu, plemiona narodw, oddajcie Panu chwa i cze * oddajcie Panu chwa Jego imienia (Ps 95, 7-8a). 13 Skadajcie ciaa wasze w ofierze i dwigajcie Jego wity krzy * i zachowujcie a do koca Jego najwitsze przykazania (por. k 14, 27; 1 P 2, 21). Wiadomo, e ten psalm odmawia si we wszystkich Godzinach od Boego Narodzenia do oktawy Objawienia Paskiego. Jeli kto chciaby odmawia to Oficjum w. Franciszka, odmawia si je w ten sposb: na pocztku mwi si Ojcze nasz z modlitwami pochwalnymi: wity, wity, wity. Po skoczeniu modlitw pochwalnych z oracj zaczyna si antyfon, jak wyej: wita Maryjo z psalmem przeznaczonym dla kadej Godziny dnia i nocy. I naley je odmawia z wielkim uszanowaniem.
1

63

MODLITWA ODMWIONA PRZED KRUCYFIKSEM

Najwyszy, chwalebny Boe, rozjanij ciemnoci mego serca i daj mi, Panie, prawdziw wiar, niezachwian nadziej i doskona mio, zrozumienie i poznanie, abym wypenia Twoje wite i prawdziwe posannictwo.