You are on page 1of 167

AUTODESK ROBOT STRUCTURAL ANALYSIS

PODSTAWY OBLICZE








Autorzy:
dr in. Andrzej Ambroziak
prof. dr hab. in. Pawe Kosowski



Gdask, 2010





















Spis treci 3

SPIS TRECI
1 PRZEDMOWA ............................................................................................................. 4
2 ZAGADNIENIA WSTPNE ........................................................................................ 5
2.4 Wybr typu projektowanej konstrukcji ................................................................. 5
2.5 Podstawowe wiadomoci o definiowaniu konstrukcji .......................................... 5
3 PRZYKADY ANALIZY UKADW PRTOWYCH ............................................. 9
3.1 Przykad nr 1 Prt wspornikowy analiza statyczna i dynamiczna ...................... 9
3.2 Przykad nr 2 Belka wolnopodparta ................................................................. 33
3.3 Przykad nr 3 Ukad ramowo-cignowy ........................................................... 63
3.4 Przykad nr 4 Ukad ramowo-kratowy ............................................................. 75
4 PRZYKADY ANALIZY UKADW POWIERZCHNIOWYCH ......................... 89
4.1 Przykad nr 5 Analiza stanu napre w rurze grubociennej .......................... 89
4.2 Przykad nr 6 Pyta ......................................................................................... 106
4.3 Przykad nr 7 Tarcza ...................................................................................... 121
4.4 Przykad nr 8 Ukad pytowy z prtami ......................................................... 137
4.5 Przykad nr 9 Powoka sferyczna ................................................................... 151
5 PIMIENNICTWO ................................................................................................... 167



4 Przedmowa

1 PRZEDMOWA
Program Autodesk Robot Structural Analysis jest programem sucym do analizy statycz-
nej i dynamicznej szerokiego zakresu konstrukcji prtowych, powierzchniowych i bryowych.
Oprcz tego umoliwia on wymiarowanie konstrukcji za pomoc norm narodowych (w tym
norm polskich) jak i za pomoc Eurokodw. Dodatkowo producent stworzy ca seri nakadek
i programw wsppracujcych z programem Robot, ktre umoliwiaj integracj caego proce-
su projektowania w jednym programie. Program jest produkowany w wielu wersjach jzyko-
wych i jest bardzo chtnie stosowany w wielu biurach projektw nie tylko w kraju, ale rwnie
zagranic. W czci dotyczcej analizy statycznej i dynamicznej, bdcej gwnym przedmio-
tem tej publikacji, wykorzystuje on metod elementw skoczonych (MES). Przed przystpie-
niem do korzystania z programu uytkownik winien zapozna si z podstawami tej metody,
gdy brak tej wiedzy moe prowadzi do powanych bdw niezawinionych przez autorw
programu. Istnieje wiele opracowa dotyczcych MES. Za podstawow publikacj mona tu
uzna dzieo O.C. Zienkiewicza, ktry jest uznawany za jednego z twrcw tej metody, wydane
oryginalnie w Wielkiej Brytanii w roku 1968, ale ju w roku 1972 przetumaczone na jzyk
polski [1]. Praca ta doczekaa si ju szeciu wyda w jzyku angielskim i rozrosa si do kilku
tomw [2]. Innymi pracami dotyczcymi metody elementw dostpnymi w Polsce s wydaw-
nictwa [3] i [4]. Jeli chodzi o opis dziaania programu Robot, to najpeniejsze informacje mo-
na znale w instrukcjach programu Robot v. 21.0 [5] (brak jest natomiast instrukcji programu
do wersji Robot Structural 2009 i 2010).
Celem niniejszej pracy jest zapoznanie czytelnika z podstawowymi funkcjami programu na
przykadach analizy statycznej i dynamicznej prostych elementw konstrukcyjnych. Zalecane
jest czytanie opisanych tu przykadw i jednoczesne wykonywanie ich w programie. Autorzy
starali si rozwizanie kadego problemu opisa tak aby powtrzenie krok po kroku czynnoci
opisanych w pracy doprowadzio do wygenerowania modelu i uzyskania wynikw analizy w
programie. Naley te sobie zdawa spraw, e pokazane rozwizania nie s jedyn metod
uzyskania poprawnego modelu. Pokazane zostan te tylko niektre, najprostsze funkcje pro-
gramu, gdy ksika ta jest przeznaczona gwnie dla pocztkujcych jego uytkownikw.

Zagadnienia wstpne 5

2 ZAGADNIENIA WSTPNE
2.4 Wybr typu projektowanej konstrukcji
Pierwszym etapem analizy numerycznej jest poprawny wybr typu projektowanej kon-
strukcji. Przed dokonaniem wyboru naley zastanowi si nie tylko nad typem konstrukcji, kt-
ra zostanie wybrana, ale take nad konsekwencjami tego wyboru. Wybr typu konstrukcji de-
cyduje o rodzaju elementu skoczonego, liczbie i rodzaju stopni swobody w wle konstrukcji,
a co za tym idzie take o rodzaju wynikw jakie zostan uzyskane w wyniku oblicze. Oglnie
w wle moemy mie 6 stopni swobody: trzy translacyjne (przemieszczenia wzdu osi X, Y, Z
globalnego ukadu wsprzdnych oznaczone UX, UY, UZ) oraz trzy obroty, ktrych wektory s
zgodne z osiami globalnego ukadu wsprzdnych, a ktre oznaczamy RX, RY, RZ. Z okna
dialogowego, moemy wybra nastpujce typy projektowanej konstrukcji: rama paska (UX,
UZ, RY), kratownica paska (UX, UZ), ruszt (UZ, RX, RY), kratownica przestrzenna (UX, UY,
UZ), rama przestrzenna (UX, UY, UZ, RX, RY, RZ), pyta (UZ, RX, RY), powoka (UX, UY, UZ,
RX, RY, RZ), konstrukcja pracujca w paskim stanie naprenia (UX, UZ), konstrukcja pracuj-
ca w paskim stanie odksztacenia (UX, UZ), konstrukcja osiowosymetryczna (UX, UZ) i objto-
ciowa (UX, UY, UZ)
1)
(Rys. 2.1). Dwa ostatnie wiersze ikon widoczne na Rys. 2.1 s pomocne
w wymiarowaniu konstrukcji elbetowych i stalowych.


Rys. 2.1. Okno wyboru typu konstrukcji
2.5 Podstawowe wiadomoci o definiowaniu konstrukcji
Okno wyboru typu konstrukcji uruchamia si automatycznie po uruchomieniu programu
lub jest dostpne z menu tekstowego poprzez wybranie komendy: Geometria - Typ konstrukcji...
Po wybraniu typu konstrukcji pojawia si gwne okno programu Rys. 2.2. Jego wygld zaley
od rodzaju wybranej konstrukcji. Na Rys. 2.2a pokazano wygld okna dla konstrukcji ramowej
2D, a na Rys. 2.2b wygld tego okna dla konstrukcji powokowej. Najwaniejsze elementy
okna zostay zaznaczone na Rys. 2.2a. S nimi:

1)
Oznaczenia stopni swobody podano w przypadku definicji modelu w standardowo przyjtym
ukadzie wsprzdnych. Zmiana paszczyzny definicji modelu skutkuje zmian odpowiednich stopni
swobody, ktre model uwzgldnia.
6 Zagadnienia wstpne


b)
Rys. 2.2. Gwne okno programu Robot a) dla konstrukcji prtowej 2D, b) dla konstrukcji powokowej
- menu tekstowe rozwijalne menu pozwalajce wybra wikszo polece;
- pasek ikon podstawowych (grny pasek ikon) pasek najwaniejszych ikon sucych do
obsugi programu, z ktrych wikszo nie zaley od rodzaju konstrukcji;
- menu definicji modelu menu pozwalajce wygodnie przechodzi do kolejnych etapw
definicji konstrukcji i analizy wynikw;
- boczny pasek ikon pasek najpotrzebniejszych ikon potrzebnych do definiowania na da-
nym etapie konstrukcji (zmienia si w zalenoci od wybranego etapu w menu definicji
modelu);
- okno Widok podstawowe okna w ktrym definiujemy konstrukcje albo j rysujc, albo
definiujc jej elementy w innych oknach;
- okno inspektora okno pozwalajce na biec kontrole zdefiniowanych elementw kon-
strukcji;
- ikona i kostka widoku elementy pozwalajce na zmian kierunku, z ktrego ogldamy
konstrukcj w oknie Widok lub dodatkowych oknach, w ktrych prezentowana jest kon-
strukcja;
Zagadnienia wstpne 7

- ikony paszczyzn pracy ikony pozwalajce na wizualizacj elementw konstrukcji po-
przez okrelenie szczeglnych paszczyzn widokowych w przestrzeni trjwymiarowej;
- ikona paszczyzn tncych ikona pozwalajca na wykonywanie przekrojw przez kon-
strukcje trjwymiarowe;
- ikony widoku atrybutw ikony pozwalajce na uwidocznienie w biecym oknie wido-
ku opisw elementw konstrukcji;
- ikony wyboru i atrybutw ikony pozwalajce na wywietlanie w oknach widoku opi-
sw i atrybutw konstrukcji.

a) b)
Rys. 2.3. Menu rozwijalne definicji modelu a) konstrukcja ramowa 2D; b) konstrukcja powokowa
Wprowadzanie do programu modelu nowej konstrukcji najatwiej zrobi wykorzystujc
menu definicji modelu. Po klikniciu w odpowiedni ikon (Rys. 2.2a) pokazuje si rozwijalne
menu pokazane na Rys. 2.3
Wybieranie kolejnych polece z tego menu pozwala na systematyczne zdefiniowanie po-
trzebnego modelu konstrukcji. Po wybraniu odpowiedniej pozycji z tego menu zmienia si te
odpowiednio wygld okna gwnego programu. Pojawiaj si dodatkowe okna pozwalajce
zdefiniowa odpowiednie elementy konstrukcji oraz okna z list zdefiniowanych elementw.
Na Rys. 2.4 pokazano gwne okno programu, na ktrym oprcz okna Widok wida rwnie
okno Prt suce do definiowania nowych prtw i okno Prty w ktrym pojawia si lista
(edytowalna!) lista ju zdefiniowanych prtw. Zwraca rwnie uwag inna posta menu bocz-
nego. Ikony, ktre s teraz dostpne su gwnie do definiowania elementw prtowych. Wy-
branie odpowiedniej pozycji w menu definicji modelu lub w pasku bocznym ikon moe take
spowodowa zmian sposobu wizualizacji konstrukcji w oknie Widok
Warto te zwrci uwag, e uytkownik ma moliwo otwierania dodatkowych okien
typu Widok. Suy do tego ikona w pasku selekcji. Okna te s szczeglnie przydatne przy
definiowaniu konstrukcji trjwymiarowych, gdy umoliwiaj jednoczesne ogldanie modelo-
wanej konstrukcji (lub najbardziej interesujcych fragmentw) z kilku stron jednoczenie.
Przed przystpieniem do wykonywania wicze naley sprawdzi, czy zainstalowano
na komputerze najbardziej aktualn wersj programu (czy wczytano wszystkie uaktualnie-
nia Service Packs). Korzystanie z wersji nieuaktualnionej wersji programu powoduje w wielu
miejscach niezgodno zachowania si programu z opisem w niniejszym podrczniku. Autorzy
w trakcie pisania podrcznika zasadniczo korzystali z programu Autodesk Robot Structural
Analysis Professional 2010 ver. 23.0.4.3128 (z Service Pack 4) zainstalowanym na komputerze
z systemem operacyjnym Windows Vista Enterprise x64.
8 Zagadnienia wstpne


Rys. 2.4. Okno gwne programu po wyborze opcji Prty z menu definicji modelu

Przykad nr 1 9

3 PRZYKADY ANALIZY UKADW PRTOWYCH
3.1 Przykad nr 1 Prt wspornikowy analiza statyczna i dynamiczna
Tematem zadania jest analiza statyczna i dynamiczna supa wspornikowego wykonanego
ze stalowego dwuteownika zwykego IN300 (
4
9800 cm
x
I = ), ktrego wysoko wynosi
l = 1,5m. Naley przyj, e wspczynnik sprystoci podunej (modu Younga) stali wynosi
E = 210,0 GPa. Sup w najwyszym punkcie obciony jest pionow si skupion Q = 200 kN
(ciar masy skupionej) oraz si poziom o wartoci P
k
= 20 kN (maksymalna warto dyna-
micznie dziaajcej siy P(t)), przyoon w tym samym miejscu (Rys. 3.1). Naley wyznaczy:
przemieszczenie statyczne koca supa wspornikowego, sporzdzi wykresy si wewntrznych,
ustali wartoci momentu zginajcego dla punktw pooonych dla Z = 0,5 m i Z = 1 m, prze-
analizowa wartoci napre normalnych i cinajcych w najbardziej wytonym przekroju.
Sporzdzi wykresy przemieszcze i si normalnych od obcienia ciarem Q.
Nastpnie w ramach analizy dynamicznej wyznaczy warto trzech czstoci drga wa-
snych oraz odpowiadajc pierwszej czstoci posta drga wasnych, przy zaoeniu e masa
prta jest zastpiona dwoma masami skupionymi (na obu kocach prta) oraz e masa na gr-
nym kocu jest zwikszona o mas odpowiadajc ciarowi Q. Nastpnie naley wyznaczy
amplitud drga nietumionych koca wspornika pod wpywem przyoonego obcienia P(t),
ktra przyoona jest w czasie t w funkcji impulsu pokazanego na Rys. 3.1.

Rys. 3.1. Geometria supa i wykres funkcji P(t)
Rozwizanie analityczne problemu dynamicznego
Ukad ten w teoretycznych obliczeniach moemy uproci do ukadu o jednym dynamicz-
nym stopniu swobody. W zwizku z tym korzystajc z metody jednostkowych stanw obcie
(Rys. 3.2) wyznaczymy podatno o a nastpnie sztywno k ukadu z rwna

3
3
0
1 3
; 18293, 33 kN/m
3
l
MM l EI
ds k
EI EI l
o
o
= = = = =
}
(2.1)
10 Przykad nr 1


Rys. 3.2. Wykres momentw zginajcych od obcienia wirtualnego
Nastpnie do siy skupionej Q na kocu wspornika dodajemy poow ciaru wspornika:

300
1, 5 54, 2
40, 65 kg 0,4 kN
2
IN
Q

= = (2.2)
Czsto drga poprzecznych mona wyznaczy ze wzoru:

300
1
29, 92
s
IN
k k g
m Q Q
e = = =
+
(2.3)
gdzie g jest przypieszeniem ziemskim.
W celu wyznaczenia amplitudy drga koca wspornika obcionego dynamicznym oddzia-
ywaniem przyjmijmy na wstpnie ogln funkcje siy P(t) w formie przedstawionej na Rys.
3.3, dla ktrej wykres siy moemy zapisa w formie
( )
0
k
k
k
k
P
t t t
t P t
P t

s s

(2.4)
P t ( )
t
k
t
P
k

Rys. 3.3. Wykres siy wymuszajcej w czasie
Zgodnie z przyjtym schematem statycznym ukad ten mona uproci do ukadu drgaj-
cego o jednym stopniu swobody, patrz Rys. 3.4.

Przykad nr 1 11

P t ( )
m
k EI l = 3 /
3

Rys. 3.4. Ukad o jednym stopniu swobody
Dla ukadu z pominiciem wpywu tumienia moemy zapisa nastpujce rwnanie ruchu
( ) mq k q P t + = (2.5)
w ktrym oznaczmy

2
k
m
e = (2.6)
Nastpnie rozwizania dokonamy z wykorzystaniem caki Duhamela ([9], [10]) gdzie w przy-
padku oglnym funkcja przemieszcze q(t) moe by zapisana jako
( ) ( )
( )
( ) ( )
0
0
1
0 cos sin sin
t
q
q t q t t P t t d
m
e e e t t
e e
= + +
}

(2.7)
W rozpatrywanym przypadku warunki pocztkowe mona okreli jako

(0) 0
0
(0) 0
q
t
q
=
=

=

(2.8)
zatem z wykorzystaniem (2.6) otrzymujemy
( ) ( ) ( )
0 0
sin sin
t t
k k
k k
P P
q t t d t d
k t t k
e
t e t t e t e t t = =
} }
(2.9)
Stosujemy teraz cakowanie przez czci przyjmujc:

( )
( ) ( )
sin
1 1
cos cos
u dv t d
du d v t t
t e t t
t e t e t
e e
= =
( = = =

(2.10)
co w rezultacie daje

( ) ( ) ( )
( ) ( )
0 0
2 2
0
1
sin cos cos
1 1 1 1
cos sin cos sin sin
t t
t
t d t t d
t
t t t t t t
t
t e t t e t e t t
e e
t t
e t e t e e e
e e e e e e e
(
= =
(

( | |
= + = =
|
(
\ .
} }
(2.11)
Dla czasu 0
k
t t s s otrzymujemy nastpujce zalenoci:
12 Przykad nr 1


( )
( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
( )
2
1 1 1
sin 1 sin
1 1 1 1
1 sin cos sin 1 cos
k k
o
o o
P P
st st
k k
P
P P
st
st st
k k k
t
q t t t t
t t t
t
q t t t t t
t t t t t t
e
o e o e
e e e
o
o e o e e e
e e
| |
| |
= =
| |
\ .
\ .
| | | |
= + + =
| |
\ . \ .

(2.12)
za dla
k
t t =

( )
( )
( )
( )
( )
1
1
1
1 cos
o
o
P
k st
k
P
k st k
k
q t
t
q t t
t
o
e
o e
| |
=
|
\ .
=
(2.13)
Analizujc powysze rwnania moemy stwierdzi e w przypadku gdy
k
t maksymalne
przemieszczenie przy monotonicznie rosncej sile bdzie wynosi
( )
( )
max
k
P
st k st
q q t t o = = = . (2.14)
Zgodnie z przyjtymi zaoeniami dla przedziau czasowego
k
t t > sia wymuszajca
( )
k
P t P const = = . Rozwizania poszukujemy w dwch krokach:
1
o
caka oglna rwnania jednorodnego (drgania swobodne z warunkami pocztkowymi)

( ) ( )
( ) ( )
0
0
k
k
k
q t q t t
t t t
q t q t t
' = = =

' =
`
' = = =

)

(2.15)
moemy zapisa jako

( ) ( )
( )
( )
( )
( )
( )
0
( )
( )
0
0 cos sin
1 1
1 sin cos 1 cos sin
1
cos sin cos sin cos sin
k
k
P P
st k st k
k k
P
st k k
k
q
q t q t t
q t t t t t
t t
t t t t t t
t
e e
e
o e e o e e
e e
o e e e e e e
e
' ' ' = +
| |
' ' ' = + =
|
\ .
(
' ' ' ' = +
(

(2.16)
Nastpnie korzystajc z zalenoci

( ) ( )
1
sin cos sin sin
2
2 2
k k
t t
t
o | o | o |
o e | e
( = + +

| |
' = = +
|
\ .
(2.17)
otrzymujemy
( )
( )
2
cos sin cos
2 2
k
P
k k
st
k
t t
q t t t
t
o e e e
e
(
| |
' ' ' = +
( |
\ .

(2.18)
2
o
caka szczeglna rwnania niejednorodnego

2
k
q q P e + = (2.19)
Przykad nr 1 13

Z caki Duhamela ( )
k
P P const t = = otrzymujemy

( ) ( )
( )
( )
( )
( )
0
0
1
sin cos
1 cos
k
k
t
t
P
k st
P
st
q t P t d t
k
t
e
e t t o e e t
e
o e
'
' ' ' ( = = =

' =
}
(2.20)
Zatem ostatecznie dla przypadku
k
t t > otrzymujemy (po zsumowaniu (2.18) i (2.20))
( )
( )
2
1 sin cos
2 2
k
P
k k
st
k
t t
q t t
t
o e e
e
(
| |
' = +
( |
\ .

(2.21)
Zatem dla 0
k
t moemy wyznaczy maksymalne przemieszczenie koca wspornika ze
wzoru

( )
( )
( )
max
max 1 cos 2
k k
P P
st st
q t o e o ' = = (2.22)
Dla przyjtych danych geometryczno materiaowych otrzymujemy amplitud drga

( )
3 3
max
20 150
2 2 2 2 0,109 0, 218
3 3 21000 9800
P k
k
st
P l
q cm
EI
o

= = = = =

(2.23)
Rozwizanie numeryczne
Krok 1 wybr typu projektowanej konstrukcji
Ze wzgldu na charakter analizowanego przykadu z dostpnych typw analizy konstrukcji
wybrano Projektowanie ramy paskiej (Rys. 3.5).

Rys. 3.5. Wybr typu konstrukcji
14 Przykad nr 1


Rys. 3.6. Definicja wzw
Krok 2 definicja wzw
Z menu definicji modelu wybieramy opcj Wzy Rys. 3.6 i w oknie Widok za pomoc kur-
sora i myszy wprowadzamy wsprzdne wzw poprzez wskazywanie odpowiedniego punktu
na ekranie. Czynno t mona te wykona przechodzc do okna Wze, w ktrym w wierszu
Wsprzdne: wpisujemy wsprzdne wzw konstrukcji odpowiednio 0;0 dla wza nr 1 oraz
0;1.5 dla wza nr 2. Dane wprowadzamy z klawiatury i potwierdzamy przyciskiem Dodaj. W
oknie Wzy moemy dokona korekty bdnie przyjtych wsprzdnych w kolumnach X(m) i
Z(m).
Krok 3 wprowadzenie prtw
Z menu definicji modelu wybieramy teraz opcj Prty, i w oknie Widok za pomoc kursora,
wskazujemy na ekranie wzy (pocztkowy i kocowy) definiujemy pooenie elementu prto-
wego, Rys. 3.7. Opcja Typ prta widoczna w tym oknie suy do zdefiniowania waciwoci
wyboczeniowych prta, koniecznych do wymiarowania. W przypadku gdy wymiarowanie nie
bdzie wykonywane ustawienia tych waciwoci jako nieistotne mona pomin. Definicja
prta moe odbywa si take w oknie Prty, w ktrym podajemy w odpowiednich komrkach
numery wzw (Wze 1 wze pocztkowy; Wze 2 wze kocowy). W przypadku braku
odpowiedniego przekroju w oknie Prt (Rys. 3.8) przechodzimy do definicji nowego przekroju
wybierajc przycisk w linii Przekrj:. Spowoduje to otwarcie okna Nowy przekrj, w kt-
rym pobieramy z bazy profili odpowiedni przekrj prta stalowego ustawiajc poszczeglne
opcje tak jak pokazano na Rys. 3.9 Rodzina: IN, Przekrj: IN 300 oraz Typ profilu: Stalowy.
Naciskamy teraz przycisk Dodaj (naley to zrobi jeden raz, niestety nacinicie nie bdzie po-
twierdzone adnym komunikatem o zdefiniowaniu nowego przekroju), potem zamykamy okno
przyciskiem Zamknij.
Przykad nr 1 15


Rys. 3.7. Definicja prta

Rys. 3.8. Okno definicji prta
16 Przykad nr 1


Rys. 3.9. Okno definicji nowego przekroju
Krok 4 definicja cech geometrycznych prtw
W przypadku bdu w definicji lub braku zdefiniowanego przekroju poprzecznego prto-
wego elementu belkowego definicj nowego przekroju lub jego modyfikacj mona wykona
po przejciu w menu definicji modelu do opcji Przekroje i materiay (Rys. 3.10). Definicj no-
wego przekroju w oknie Przekroje przeprowadzamy naciskajc ikon Definicja nowego
przekroju, po czym uaktywnia si okno Nowy przekrj (Rys. 3.9). Naley teraz postpowa
podobnie jak to opisano w Kroku 3. Po zamkniciu okna Nowy przekrj w oknie Przekroje po-
winien pojawi si opis IN 300. Po wpisaniu w wierszu Linie/prty wartoci 1 naciskamy przy-
cisk Zastosuj.

Rys. 3.10. Definicja materiau i przekroju
Przykad nr 1 17


Rys. 3.11. Definicja waciwoci stali

Rys. 3.12. Przyjcie podpr
W przypadku naszego zadania wymagane jest przyjcie stali o module sprystoci E =
210 GPa. Poniewa standardowy modu sprystoci dla stali jest przyjmowany E = 205 GPa,
musimy zdefiniowa nowy materia w oknie Definicja materiau, ktre otwieramy wybierajc z
grnego menu tekstowego Narzdzia >> Preferencje zadania. W oknie Preferencje zadania
wybieramy zakadk Materiay nastpnie naciskamy przycisk Modyfikacja przechodzimy do
okna Definicja materiau (Rys. 3.11). W zakadce Inne definiujemy nowy materia Nazwa:
Uzytkownik (naley wpisa t nazw) o potrzebnej wartoci moduu sprystoci. Zmianie mo-
18 Przykad nr 1

duu sprystoci musi towarzyszy zmiana wartoci wspczynnika Kirchhoffa G. Naciskamy
teraz przycisk Dodaj, OK oraz przycisk OK w oknie Definicja materiau. W oknie Materia
naley teraz wskaza przekrj IN300 w czci okna Przypisz profilom i z zakadki rozwijalnej
Materia: wybra typ materiau Uzytkownik, patrz Rys. 3.10
2)
potwierdzajc dokonany wybr
przycisk Zastosuj.
Krok 5 przyjcie warunkw brzegowych
Definicja podpr odbywa si po przejciu w menu definicji modelu do opcji Podpory Rys.
3.12. Uaktywniajc w oknie wyboru Podpory warunek brzegowy Utwierdzenie wskazujemy na
wze, do ktrego ma by przypisana podpora. W ukadzie ramowym 2D w wle znajduj si
trzy stopnie swobody (dwie translacje UX i UZ oraz kt obrotu RY), ktre blokujemy celem
zdefiniowania podpory utwierdzonej. W przypadku gdy chcemy zdefiniowa inny rodzaj pod-
pory ni jest dostpny na licie w oknie Podpory wybieramy ikon Definicja nowej podpo-
ry , co spowoduje otwarcie okna Definicja podpory. Na Rys. 3.12 przedstawiono zablokowane
stopnie swobody w wle dla podpory Utwierdzenie.

Krok 6 przyjcie obcie
Deklaracja schematw, typu i wartoci obcie odbywa si po wskazaniu w menu defini-
cji modelu opcji Obcienia. Pierwszym obcieniem, ktre na og jest definiowane jest ciar
wasny. Po pierwszym wejciu do okna Przypadki obcie istnieje moliwo wygenerowania
automatycznego obcie dla tego przypadku na podstawie zadanych przekrojw i materiaw z
ktrych wykonana jest konstrukcja. Jeli tak utworzone obcienia przypadkowo zostao ska-
sowane lub zachodzi konieczno jego zmiany musimy t czynno wykona rcznie, tak jak
dla kadego innego typu obcienia. Przed utworzeniem kadego przypadku obcienia powin-
nimy ustali natur obcienia. Natura obcienia decyduje jaki wspczynnik zostanie dobra-
ny przy zamianie obcie charakterystycznych na obliczeniowe (np. przy tworzeniu kombina-
cji obcie lub w czasie wymiarowania) Czynno t wykonujemy wybierajc z menu rozwi-
jalnego Natura odpowiedni opcj. Przed utworzeniem nowego przypadku obcienia moemy
jeszcze zmieni jago nazw w opcji Nazwa. W naszym przykadzie uyto nazwy cw. Po naci-
niciu klawisza Nowy nowozdefiniowany przypadek zostanie dodany w czci Lista zdefinio-
wanych przypadkw (Rys. 3.13). Poniewa obcienie ciarem wasny jest generowane auto-
matycznie w oknie Obcienia pojawi si linia ze zdefiniowanymi parametrami tego obcienia
(Rys. 3.13).
W podobny sposb moemy teraz zdefiniowa dwa nastpne przypadki obcie. Nazy-
wamy je odpowiednio Q oraz Pt. W trakcie ich definiowania wybieramy jako natur: stae, oraz
wprowadzamy odpowiednie nazwy. Zatwierdzamy kady nowo utworzony przypadek nacini-
ciem przycisku Nowy. Stwierdzamy, e podobnie jak to byo dla ciaru wasnego na Licie
zdefiniowanych przypadkw pojawia si odpowiedni zapis, jednak nie towarzyszy mu wygene-
rowanie wielkoci obcie w oknie Obcienia. Zapisy w tym oknie musimy uzupeni rcznie
poprzez dodanie konkretnych obcie za pomoc ikony Definicja obcie na bocznym
pasku ikon. Aby zdefiniowa obcienia dla przypadku Q czerwon strzak wskazujc na
Licie zdefiniowanych przypadkw przy tym przypadku wskazujc jego numer mysz.

2)
Jeli definiowalimy nowy materia, a nie modyfikowalimy ju istniejcy, to aby nowy materia
pokaza si na licie dostpnych materiaw konieczne jest zamknicie i ponowne otwarcie programu
Robot.
Przykad nr 1 19


Rys. 3.13. Definicja ciaru wasnego konstrukcji

Rys. 3.14. Definicja statycznego obcienia skupionego
Potem wybieramy ikon , co spowoduje otwarcie okna Obcienie, w ktrym wybie-
ramy zakadk Wze a widocznym zestawie ikon ikon Sia wzowa . Zostanie otwarte
okno Sia wzowa, w ktrym wpisujemy warto obcienia Q w pozycji Z:/F [kN] -200 (Rys.
3.14). Podana w ten sposb warto jest zdefiniowana w globalnym ukadzie wsprzdnych.
20 Przykad nr 1

Po naciniciu przycisku Dodaj okno si zamknie i w oknie Obcienie w pasku Zastosuj do
moemy poda teraz numer wza do ktrego ma by przyoone obcienia. W naszym przy-
padku bdzie to 2, po czym naciskamy przycisk Zastosuj. Alternatywn metod jest wskazanie
odpowiedniego wza w oknie Widok. Po zdefiniowaniu wielkoci obcienia odpowiedni zapis
potwierdzajcy jego parametry pojawi si w oknie Obcienia. Przypadek Q wykorzystamy
jeszcze dla zdefiniowania mas skupionych dla potrzeb analizy dynamicznej. W oknie Obcie-
nie wybieramy teraz zakadk Ciar i masa, a w nim ikon Masy dodane wzowe , w
ktrym wprowadzamy dan warto masy skupionej (skadowe dotyczce kierunkw w glo-
balnym ukadzie wsprzdnych X i Z) oraz zaznaczamy opcje Zastosuj do wszystkich przypad-
kw oblicze dynamicznych (Rys. 3.15). W oknie tym musimy zwrci uwag na jednostki kg
(w oknie dialogowym bdnie podano kG). W naszym przypadku ze wzgldu na warto cia-
ru rwn Q=200000 N otrzymujemy

2
200000 N
20387, 36 kg
m
9,81
s
m = = . (2.24)

Rys. 3.15. Definicja masy skupionej w wle

Przykad nr 1 21


Rys. 3.16. Tabela mas dodanych

Mas wzow dodajemy do wza nr 2. Zmian bdnie wprowadzonej wartoci lub usu-
nicie masy skupionej mona przeprowadzi w tabeli mas, ktr mona wywietli wykonujc
sekwencj instrukcji pokazanych na Rys. 3.16. Naley jeszcze zaznaczy, e mimo i wybrali-
my dodawania mas do wszystkich przypadkw obcienia, bd one uwzgldniane tylko w
przypadkach analizy dynamicznej, a bd ignorowane w obliczeniach statycznych.
Przechodzimy teraz do zdefiniowania parametrw obcienia dla przypadku Pt. Przypadek
ten wskazujemy podobnie jak opisano powyej na Licie zdefiniowanych przypadkw. Dalszy
proces definicji parametrw dla tego przypadku przebiega podobnie jak dla przypadku po-
przedniego, z t rnic e zmieniamy kierunek i warto obcienia na X/F [kN] 20.
Definicja dynamicznych przypadkw obcienia przebiega nieco inaczej. W programie
pierwszym dynamicznym przypadkiem obcienia musi by analiza modalna, dopiero po zdefi-
niowaniu tego przypadku moliwe jest definiowanie innych przypadkw dynamicznych. Utwo-
rzenie przypadku obcienia dla analizy modalnej jest moliwe po wybraniu z paska ikon pod-
stawowych ikony Parametry analizy konstrukcji. Spowoduje to otwarcie okna Opcje
obliczeniowe (Rys. 3.17a), w ktrym naciskamy na przycisk Nowy.
22 Przykad nr 1

a) b)
Rys. 3.17. Okno a) Opcje obliczeniowe; b) Definicja nowego przypadku
Teraz otworzy si okno Definicja nowego przypadku (Rys. 3.17b) w ktrym wybieramy
opcj Modalna (mona te zmodyfikowa nazw przypadku w polu Nazwa). Nacinicie przy-
cisku OK spowoduje otwarcie okna Parametry analizy modalnej.

Rys. 3.18. Okno Parametry analizy modalnej
Analizowany ukad ma trzy stopnie swobody, z ktrych jeden jest stopniem rotacyjnym,
dlatego chcc obliczy trzy czstoci drga wasnych wstawiamy Liczb postaci: 3 oraz zazna-
czamy, e macierz mas ma by Skupiona z rotacjami, a poniewa zagadnienie jest zdefiniowane
jako paskie w paszczynie XZ odznaczmy Aktywny kierunek mas na kierunku osi Y (Rys.
3.18). Okno zamykamy przyciskiem OK.
Definicj przypadku drga wymuszonych wspornika rozpoczynamy take od wywoania
okna Opcje obliczeniowe. Po wybraniu przycisku Nowy w oknie Definicja nowego przypadku
bdzie mona teraz ju wybra opcj Cakowanie rwna ruchu (nie jest to moliwe bez prze-
prowadzenia analizy modalnej) (Rys. 3.19). Nacinicie przycisku OK spowoduje otwarcie
okna Analiza rwna ruchu (Rys. 3.20a). W oknie tym wybieramy metod cakowania (tu zde-
Przykad nr 1 23

cydowano si na metod Newmarka [13]), zadajemy krok zapisu wynikw oblicze (tu przyjto
0,001 s) oraz parametr Podzia, ktry wskazuje ile razy krok cakowania jest mniejszy od kroku
zapisu (w przykadzie przyjto, e oba kroki s rwne std warto Podziau wynosi 1). Musi-
my te zdecydowa jak dugi odcinek czasowy bdzie analizowany (parametr Koniec tu przy-
jto 1 s). Poniewa w przeprowadzanej analizie pomijamy tumienie drga, moemy opuci
definiowanie parametrw tumienia do ktrych uzyskujemy dostp po naciniciu przycisku
Tumienie.


Rys. 3.19. Okno Definicja nowego przypadku z przypadkiem obcie Cakowanie rwna ruchu
a) b)
Rys. 3.20. Ustawienia opcji analizy czasowej: a) okno Analiza rwna ruch; b) okno Definicja funkcji
czasu (zakadka Punkty)
Rozmieszczenie obcienia dynamicznego na belce uzyskujemy wic biecy przypadek
ze wczeniej zdefiniowanym przypadkiem analizy statycznej (tutaj przypadek Pt) w polu Przy-
padek. Musimy teraz zdefiniowa rozkad obcienia dynamicznego w czasie w postaci funkcji
ktra bdzie przemnoona przez wartoci obcienia z przypadku statycznego wybranego w
24 Przykad nr 1

polu Przypadek. W tym celu naciskamy przycisk Definicja funkcji (Rys. 3.20b). Definicj funk-
cji czasowej rozpoczynamy od wybrania jej nazwy w zakadce Funkcja w polu Nazwa funkcji
(tu wybrano nazw impuls). Po naciniciu przycisku Dodaj pojawi si zakadki Punkty (Rys.
3.20b) i Dodawanie funkcji. Wykorzystujc pierwsz z nich moemy zdefiniowa potrzebn
funkcj zmiany obcienia w czasie. Najprostszym sposobem uzyskania potrzebnej funkcje jest
podanie punktw (czas, warto obcienia), midzy ktrymi program przeprowadzi interpola-
cj liniow potrzebnych wartoci. Naley pamita, e ostateczna warto obcienia zostanie
uzyskana poprzez pomnoenie funkcji czasowej przez warto obcienia zdefiniowan w
przypadku statycznym (tu Pt) dlatego do definicji funkcji czasowej uywamy tylko mnonikw
obcienia. Kadorazowo chwil czasow definiowanego punktu wpisujemy w polu T, a war-
to mnonika w polu F(t).

0, 0 0
( ) 0, 0001 1, 0
1, 0 1, 0
t P
P t t P
t P
= =

= = =

= =

(2.25)
Kad par wartoci zatwierdzamy przyciskiem Dodaj. Warto czasu dla drugiego punktu
zostaa dobrana tak aby obcienie osigno zadan warto P(t) = 20 kN jeszcze przed czasem
odpowiadajcym pierwszej chwili uwzgldnianej w cakowaniu (podany czas musi by mniej-
szy od dugoci kroku cakowania) w ten sposb modelujemy obcienie nagle przyoone.
Zerowa warto czasu w punkcie 2 pokazywana na Rys. 3.20b wynika z przyjcia maej do-
kadnoci prezentacji wynikw, ktr mona zmienia w Preferencjach zadania... (patrz Krok
8). Po zdefiniowaniu trzeciego punktu przyciskiem Zamknij koczymy definicj funkcji. Aby
zakoczy definicj przypadku obcienia w oknie Analiza rwna ruch naciskamy w nim ko-
lejno przyciski Dodaj i OK.
Krok 7 analiza numeryczna
Po zakoczeniu definiowania przypadkw obcienia wykonujemy obliczenia wszystkich
zdefiniowanych przypadkw wybierajc na pasku ikon podstawowych ikon Rozpoczcie obli-
cze lub w oknie Opcje obliczeniowe uywajc przycisku Obliczenia. Zakoczenie obli-
cze zostanie potwierdzone na grnej krawdzi okna programu zmian statusu zdania na Wyniki
MES: Aktualne
Krok 8 wyniki analizy statycznej
Program Autodesk Robot Structural ma dwie formy przedstawiania wynikw oblicze:
form graficzn i tabelaryczn. W celu przedstawienia graficznego wynikw analizy statycznej
(np. wyniki przemieszcze) przechodzimy w menu definicji modelu do pozycji Rezultaty >>
Rezultaty. W otwartym oknie Wykresy przechodzimy do zakadki Parametry, w ktrej aktywu-
jemy opcj Opisy wykresw >> karteczki (Rys. 3.21a), nastpnie w zakadce Deformacja akty-
wujemy opcj Deformacja dokadna (oznacza to deformacj z uwzgldnieniem wpywu obci-
e przsowych, w odrnieniu od opcji Deformacja, ktra uwzgldnia tylko deformacj uzy-
skiwan na podstawie przemieszcze wzw i interpolacji wielomianem trzeciego stopnia) oraz
otwrz nowe okno (Rys. 3.21b). Ta ostatnia opcja spowoduje otwarcie osobnego okna, w kt-
rym bd prezentowane wyniki. Dziki temu unikniemy sytuacji w ktrej wyniki pokazywane
w oknie Widok utrudniaj ewentualn korekt danych wejciowych do oblicze. Aby otworzy
okno z nowym wykresem deformacji uywamy opcji Zastosuj. Poniewa okno Wykresy... otwo-
rzy si dla pierwszego przypadku obcienia (cw) musimy jeszcze wybra przypadek obcie-
nia Pt na pasku selekcji (ikona rozwijalna Przypadki) (Rys. 3.22). Na wykresie linii ugicia w
oknie sterujcym Wykresy pojawiaj si charakterystyczne i maksymalne wartoci ugi. Jeli
zachodzi konieczno zmiany dokadnoci pokazywanych wartoci liczbowych przemieszcze
moemy to uzyska wybierajc z menu tekstowego Narzdzia >> Preferencje zadnia... w za-
Przykad nr 1 25

kadce Jednostki i formaty, mona regulowa dokadno prezentowanych wynikw jak rwnie
dobiera jednostki uywane do wprowadzania poszczeglnych elementw danych i wynikw
(Rys. 3.23).
a) b)
Rys. 3.21. Okno wykresy zakadka a) Parametry i b) Deformacja

Rys. 3.22. Krzywa deformacji dokadnej dla przypadku Pt
Aby uzyska wizualizacj wykresu si normalnych w oknie Wykresy wyczmy pokazywa-
nie deformacji dokadnej, przechodzimy do zakadki NTM, aktywujemy opcj Sia Fx oraz
uywajc przycisku Zastosuj zmieniamy wykres prezentowany wykres deformacji na wykres si
normalnych. Wyniki uzyskane w ten sposb s odniesione do lokalnego ukadu wsprzdnych
prta. W przypadku Pt siy normalne nie wystpuj, wic zmieniamy przypadek obcienia na
pasku selekcji na przypadek Q. Otrzymany wykres si normalnych nie bdzie mieci si w
oknie Wykresy... wic dodatkowo w oknie sterujcym Wykresy naciskamy przycisk Normalizuj
Rys. 3.24. Warto zwrci uwag na konwencj znakow zastosowan w tym programie. Dodat-
nie siy normalne s siami ciskajcymi (francuska konwencja oznaczania si normalnych!)
(Rys. 3.25).Wykresy pozostaych si wewntrznych wykonywane s zgodnie z typow konwen-
cj znakw.
26 Przykad nr 1


Rys. 3.23. Okno Preferencje zadania

Rys. 3.24. Wykres si normalnych Fx

Rys. 3.25. Okno pomocy z konwencj znakw si w prtach
Przykad nr 1 27


Rys. 3.26. Analiza szczegowa
W przypadku gdy chcemy dokona szczegowej analizy si wewntrznych lub przemie-
sze w pojedynczym prcie lub ich grupie naley przej w menu definicji modelu do opcji
Analiza szczegowa. Nastpnie w oknie Widok wskazujemy prt (lub ich grup), dla ktrego
chcemy przeprowadzi analiz szczegow. Zmieniamy przypadek obcienia na pasku selek-
cji na przypadek Pt, a w oknie Analiza szczegowa zaznaczamy w zakadce NTM interesujce
na si wewntrzne (Fx, Fz, My). Po naciniciu przycisku Zastosuj otworzy si okno Analiza
szczegowa z danymi wykresami. Na dole tego okna bdzie widoczna tabela z wartociami
charakterystycznymi si wewntrznych. Pole w punkcie jest w tej tabeli wyrnione. Wskazanie
go spowoduje pokazanie si w czci z wykresami dodatkowej niebieskiej linii (Rys. 3.26),
ktr moemy mysz przesuwa wzdu osi prta. Aktualne pooenie tej linii skutkuje poja-
wieniem si wartoci si wewntrznych w tym punkcie dla badanego prta w czci tabelarycz-
nej okna (pole Warto aktualna).
Kolejnym typem analizy, ktr mona przeprowadzi w programie Robot jest analiza na-
pre. W tym celu w menu definicji modelu wybieramy opcj Analiza napre prta, ktra
umoliwia wizualizacj rozkadu w rnych przekrojach prta. Po wybraniu Analizy napre
prta ukad okien na ekranie zmieni si do podobnego do pokazanego na Rys. 3.27, Rys. 3.28.
Zostan otwarte trzy nowe okna, kade w innej paszczynie, w ktrych bd prezentowane
rozkady napre
3)
oraz okno Analiza napre, w ktrym ustawiamy parametry pokazywa-
nych wykresw. Po wpisaniu w polu Prt nr: numeru analizowanego prta (w przykadzie prt
nr 1) naciskamy przycisk Zastosuj i teraz ustawiamy pozostae parametry potrzebnego rozkadu
jak: Przypadek: (Pt), punkt, dla ktrego maj by obliczone naprenia, zestaw si wewntrz-
nych, ktre maj by brane pod uwag przy wykonywaniu rozkadu itp. Aktualizacja wykresu
nastpuje po naciniciu przycisku Zastosuj.

3)
Czsto w wyniku bdu w programie rozkad prezentowany jest tylko w paszczynie poprzecznej
prta
28 Przykad nr 1


Rys. 3.27. Analiza napre naprenia normalne

Rys. 3.28. Analiza napre naprenia cinajce t
xz
Przykad nr 1 29


Rys. 3.29. Tabele si wewntrznych i przemieszcze ekstremalnych dla przypadkw prostych
Innym sposobem prezentacji wynikw jest tworzenie tabel z wartociami liczbowymi si
wewntrznych, przemieszcze, napre itp. Wybieramy w tym celu z menu tekstowego Rezul-
taty, a potem tabel interesujcych nas wielkoci (np. >> Siy lub >> Przemieszczenia). Chcc
uzyska wartoci dla odpowiedniego przypadku obcienia naley ten przypadek wybra ikon
rozwijaln Przypadki na pasku selekcji. Gdy chcemy uzyska tabel dla wszystkich przypad-
kw statycznych wybieramy Przypadki proste. Przykad takiej tabeli dla si wewntrznych po-
kazano na Rys. 3.29. Wartoci ekstremalne mona uzyska naciskajc zakadk Ekstrema glo-
balne na dolnej krawdzi okna tabeli. Na Rys. 3.29 pokazano zestawienie ekstremalnych prze-
mieszcze wzowych dla przypadkw statycznych obcienia.
Krok 9 wyniki analizy modalnej
Wybierajc z paska menu tekstowego Rezultaty >> Zaawansowane >> Drgania wasne
otwieramy tabel z wartociami liczbowymi analizy modalnej. Aby uzyska w tej tabeli zesta-
wienie wartoci typowych w projektowaniu (warto wasna, czsto drga wasnych (pulsa-
cja), okres drga i czstotliwo musimy zmodyfikowa ukad kolumn prezentowanej tabeli. W
obszarze okna Wyniki dynamiki naciskamy PRAWY klawisz myszy i w otwartym menu kontek-
stowym wybieramy opcj Kolumny.... Otworzy si okno Wybr wielkoci dynamicznych, w kt-
rym w zakadce Wartoci wasne wskazujemy wymienione powyej wartoci (Rys. 3.30) oraz w
zakadce Sumy mas odznaczamy wszystkie wartoci. Nacinicie przycisku OK spowoduje wy-
generowanie tabeli pokazanej na (Rys. 3.31). Uzyskan warto pierwszej czstoci drga wa-
snych (w programie jest to Pulsacja)
MES
e =29,92 s
-1
moemy porwna z wynikiem oblicze
analitycznych (2.3). Odpowiadajc tej wartoci czstoci drga wasnych posta przedstawion
na Rys. 3.32 uzyskujemy w nastpujcy sposb. Z menu definicji modelu wybieramy Rezultaty
>> Rezultaty. W oknie Wykresy w zakadce Deformacja zaznaczmy opcj Deformacja oraz
otwrz nowe okno. W pasku selekcji wybieramy przypadek analizy modalnej (ikona Przypadki
>> 4 Modalna) oraz za pomoc ikony rozwijalnej Postacie Posta 1. Po wykonaniu tych
ustawie w oknie o wykonaniu tych ustawie w oknie Wykresy naciskamy kolejno Zastosuj i
Normalizuj.
30 Przykad nr 1


Rys. 3.30. Okno Wybr wielkoci dynamicznych


Rys. 3.31. Wyniki analizy modalnej
Przykad nr 1 31


Rys. 3.32. Wyniki analizy modalnej 1 posta drga wasnych
Krok 10 analiza drga wymuszonych
Wyniki analizy drga wymuszonych mog by prezentowane w sposb tabelaryczny lub
graficzny. Ze wzgldu na znaczne rozmiary generowanych tabeli sposb tabelaryczny nie jest
zalecany i bdzie tu pominity. Dostp do prezentacji graficznej wynikw uzyskujemy po wy-
braniu z menu tekstowego opcji Rezultaty >> Zaawansowane >> Analiza czasowa... Wykresy.
W otwartym oknie Rwnania ruchu wybieramy przycisk Dodaj w celu zdefiniowania nowego
wykresu. Spowoduje to otwarcie okna Definicja wykresu, w ktrym wybieramy zakadk od-
powiadajc charakterowi funkcji, ktr chcemy zbudowa (tu Wzy do zdefiniowania wy-
kresu wielkoci wzowych) teraz wskazujemy w polu Przypadek waciwy przypadek obcie-
nia, w polu Punkt: numer interesujcego nas wza (tu nr 2), a w grnej czci okna wskazuje-
my e interesuje nas Przemieszczenie i jego skadowa UX. Przed naciniciem przycisku Dodaj
mona jeszcze zmieni kolor wykresu wskazujc pole Kolor (Rys. 3.33a). Po zamkniciu okna
definicja wykresu w oknie Rwnania ruchu w czci okna Dostpne wykresy zaznaczmy utwo-
rzon definicj wykresu i naciskamy przycisk w rodku okna, przenoszc definicj wy-
kresu do czci Prezentowane wykres. Jeli jest to pierwszy wykres analizy rwna ruchu au-
tomatycznie zaznaczy si opcja otwrz nowe okno, wic po naciniciu przycisku Zastosuj zo-
stanie wygenerowany wykres pokazany na Rys. 3.34.
32 Przykad nr 1

a) b)
Rys. 3.33. Okno a) Definicja wykresu b) Rwnanie ruchu

Rys. 3.34. Wykres amplitud drga wymuszonych

Przykad nr 2 33

3.2 Przykad nr 2 Belka wolnopodparta
Na belce stalowej o dugoci l = 4,0 m wykonanej z dwu dwuteownikw IN200 (patrz Rys.
3.35) ustawiono w poowie rozpitoci maszyn o ciarze Q = 35,0 kN, ktrej wirnik wykonu-
je n = 500 obr/min. Ciar wirnika pracujcego na mimorodzie e = 0,002 m wynosi G = 6 kN.
Naley wyznaczy amplitud drga wymuszonych oraz maksymalne przemieszczenia i napr-
enia normalne wystpujce w belce. Przyj modu sprystoci E = 210 GPa. Pomin ciar
wasny belki w obliczeniach.
Przeprowadzi analiz przejazdu po belce samochodu Opel Insignia posiadajcego nastpu-
jce dane techniczne: wymiary pojazdu: d./szer.: 4,83/1,858 m; rozstaw osi/poowa rozstawu:
2,737/1,3685 m; rozstaw k przednich/tylnych 1,585/1,587 m; odlego osi przedniej od przo-
du pojazdu 1,0 m; odlego osi tylnej od tyu pojazdu 1,093 m; maksymalny nacisk na o
przedni/tyln 11,9/11,25 kN. Wykona wykresy linii wpywu i obwiedni od przyjtego wcze-
niej obcienia pojazdem.

Q
l =4 m
IN200
IN200

Rys. 3.35. Geometria belki
Rozwizanie analityczne problemu dynamicznego
Po wczeniu maszyny pojawi si drgania wok pooenia rwnowagi. Czsto wymu-
szenia moemy wyznaczy z zalenoci

1
500
2 2 52, 36 s
60 s
w
n e t t

= = = (2.26)
Si odrodkow wyznaczamy z zalenoci

2
0 w
P m e e = (2.27)

P
0
e
P t ( )=P
0
sinf
f a f = + t
0

Rys. 3.36. Sia odrodkowa

Rozpatrujemy rzut siy P
0
na kierunek pionowy, gdy rozpatrujemy drgania tylko na tym
kierunku. Przyjmujc
0
0 = , otrzymujemy ( )
0
sin
w
P t P t e = . Ostatecznie
34 Przykad nr 2


2 2 2
0
2
6000 N
52, 36 s 0, 2 cm=3354 N
cm
981
s
w
G
P e
g
e

= = (2.28)
( )
1
3354 N sin 52,36
s
P t t
| |
=
|
\ .
(2.29)
Ugicie statyczne
Q
st
o belki od ciaru Q wyznaczamy z zalenoci

11
Q
st
Q
Q
k
o o = = (2.30)
gdzie k jest wspczynnikiem sztywnoci belki (tu nie bdzie wyliczany),
1
l
d
11
l /4
M
1

Rys. 3.37. Moment w belce od siy jednostkowej

Przemieszczenie
11
o obliczamy z zalenoci

( )
2
3 3
1 5
11
7
0
400 cm
1, 563 10
48 N 48 2,1 10 4061
l
M
l
ds
EI EI
o

= = = =

}
(2.31)
czyli ugicie statyczne wynosi

5
11
cm
35000N 1, 563 10 0,5472 cm
N
Q
st
Q o o

= = = (2.32)
Czsto drga wasnych ukadu wynosi

2
1
11
981cm s
42, 34 s
0, 5472 cm
Q
st
k g g
m Q
e
o o

= = = = =

(2.33)
Amplituda drga wymuszonych wyznaczana jest z zalenoci

0
0
P
st
A o 0 = (2.34)
gdzie

0
5
0 11
2 2
cm
3354 N 1, 563 10 0, 0524cm
N
1 1
1,9
52,36
1 1
42, 34
P
st
w
P o o
0
e
e

= = =
= = =
| | | |

| |
\ . \ .
(2.35)
zatem
Przykad nr 2 35


0
0, 0524cm 1, 9 0,1cm A = = (2.36)
Cakowite ekstremalne ugicie belki, liczone od jej nieodksztaconej osi

0
0, 547 0,1=0,647cm
Q
st
A o o = + = + (2.37)
Zastpcza sia statyczna powodujca to ekstremalne ugicie moe by wyznaczona z zalenoci
( )
0 0
1
Q zast
st
P
A Q P
k k
o o 0 = + = + = (2.38)
zatem

0
35 3, 354 1,9 41, 4 kN
zast
P Q P 0 = + = + = (2.39)
Wynikajcy z tego maksymalny moment zginajcy

max
44, 4 kN 400 cm
4140 kNcm
4 4
zast
P l
M

= = = (2.40)
Oraz ekstremalne naprenia normalne

max
max
2
kN
18, 3 183 MPa
cm
M
W
o = = = (2.41)
Bazujc na uproszczonym modelu dynamicznym o jednym dynamicznym stopniu swobody
oszacowano wartoci amplitudy drga oraz ekstremalne wartoci napre.
Rozwizanie numeryczne
Krok 1 wybr typu konstrukcji i definicja przekroju zoonego
Z dostpnych typw projektowania konstrukcji po otwarciu programu wybieramy: Projek-
towanie ramy paskiej. W pierwszym kroku przystpujemy do zdefiniowania zoonego prze-
kroju poprzecznego.
Celem zdefiniowania nietypowego przekroju poprzecznego belki przechodzimy do opcji
Projektowanie profili (wybierajc z paska menu tekstowego Narzdzia >> Definicja przekroju
lub wybierajc w menu definicja modelu opcj Narzdzia >> Projektowanie profili, Rys. 3.38).
Nastpnie wykorzystujemy opcj wczytywania przekroju standartowego IN200 z bazy profili za
pomoc ikony Otwrz z bazy znajdujcej si w pasku ikon podstawowych. Nacinicie
tej ikony aktywuje okno Selekcja profilu (Rys. 3.39). W wierszu Baza wybieramy Rpln_pro, w
wierszu Rodzina IN oraz w wierszu Profil 200.
Po naciniciu przycisku OK wybrany profil poprzeczny zostaje wygenerowany w oknie
Widok (Rys. 3.40). Nastpnie ponownie aktywujemy okno Selekcja profilu i ponownie wczytu-
jemy z bazy profil IN200, gdy budowany w zadaniu przekrj poprzeczny skada si z dwch
IN200. W nastpnym kroku wskazujemy profil IN200 (aktywny profil podwietla si po naci-
niciu na kolor czerwony) oraz wykorzystujc z bocznego paska ikon polecenie Rotacja
(lub z grnego menu tekstowego Edycja >> Obr) aktywujemy okno Rotacja (Rys. 3.41). Jako
rodek obrotu przyjmujemy punkt 0;0 (domylny punkt wstawienia przekroju IN200), podaje-
my warto kta obrotu w opcji Kt 90 oraz naciskamy przycisk Wykonaj. Zamykamy okno
naciskajc ikon w grnym lewym naroniku okna. Po wykonaniu tej czynnoci jeden z
profili obrci si o zadany kt (Rys. 3.42).
36 Przykad nr 2


Rys. 3.38. Opcja Projektowanie profili

Rys. 3.39. Okno Selekcja profilu
Ponownie aktywujemy profil poziomy (najedamy kursorem muszki na profil i naciskamy
lewy klawisz myszki profil podwietla si na czerwono) i dokonujemy jego przesunicia z
wykorzystaniem ikony Przesu z bocznego paska ikon. Uruchamiajc t ikon aktywu-
jemy okno Translacja (Rys. 3.43), w ktrym wiersz Pocztek podwietli si na zielono. Wska-
zujemy teraz w oknie Widok pocztek i koniec wektora przesunicia. Jako pocztek wektora
przesunicia wskazujemy rodek grnej krawdzi poziomego rodnika, natomiast jako punkt
kocowy wskazujemy dolny rodkowy punkt stopki profilu pionowego. Po wykonaniu tej
czynnoci poziomy dwuteownik przesunie si we wskazane miejsce (Rys. 3.44). Okno Transla-
cja zamykamy naciskajc ikon .
Przykad nr 2 37


Rys. 3.40. Okno definicja profili

Rys. 3.41. Okno Rotacja

Rys. 3.42. Definiowanie zoonego przekroju
38 Przykad nr 2

Wykorzystujc ikon Rezultaty z bocznego paska narzdziowego aktywujemy okno
Rezultaty, w ktrym program poda wyliczone charakterystyki geometryczne dla zdefiniowane-
go przekroju prta (Rys. 3.44). Przechodzc pomidzy poszczeglnymi zakadkami moemy
zapozna si ze szczegami oblicze geometrycznych. Po zamkniciu okna Rezultaty przyci-
skiem Zamknij przechodzimy do zapamitania w bazie profili nowo stworzonego przekroju
poprzecznego. Z grnego paska ikon wybieramy ikon Zapisz w bazie . Po aktywacji
okna Zapis profilu do bazy (Rys. 3.45) podajemy nazw np. ININ oraz w wierszach Wymiar 1,
Wymiar 2, Wymiar 3 wpisujemy 200. Po naciniciu przycisku OK profil zosta zapisany w
bazie profili UZYTKOWNIK.


Rys. 3.43. Okno Translacja

Rys. 3.44. Zdefiniowany przekrj poprzeczny
Przykad nr 2 39


Rys. 3.45. Okno Zapis profilu do bazy

Rys. 3.46. Opcja Przekroje i materiay
Po przejciu do opcji Przekroje i materiay w menu definicji modelu (Rys. 3.46) w oknie
Przekroje uruchamiamy opcj Definicja nowego przekroju . Aktywujemy w ten sposb
okno Nowy przekrj (Rys. 3.47). Wybierajc w wierszu Typ profilu Stalowy i w wierszu Baza
danych : UZYTKOWNIK w wierszu Rodzina pojawia si zadana nazwa ININ z przyjt nazw w
wierszu Przekrj : ININ200x200x200. Naciskajc klawisz Dodaj i Zamknij zamykamy okno
Nowy przekrj, a w oknie Przekroje pojawia si wygenerowany wczeniej zoony przekrj
(znajdzie si w tzw. podrcznej bazie profili).
W tym kroku okrelimy take waciwoci stali o E = 210 GPa. Wybieramy z menu tek-
stowego Narzdzia >> Preferencje zadania. W uruchomionym oknie Preferencje zadania (Rys.
3.48) w lewej kolumnie wybieramy Materiay nastpnie naciskamy przycisk Modyfikuj, ktry
aktywuje okno Definicja materiau. Przechodzimy do zakadki Inne w wierszu Nazwa zmie-
niamy nazw na Uzytkownik. W pozostaych wierszach zmieniamy warto modu Younga, E:
210000 oraz w wierszy wspczynnik Kirchhoffa, G: 80800, (Rys. 3.49). Naciskamy klawisz
Dodaj i OK oraz dodatkowo OK w oknie Preferencje zadania celem zamknicia okienek. Bdc
w opcji Przekroje i materiay w oknie Materia w kolumnie Etykieta wybieramy profil
ININ200x200x200 oraz w wierszu Materia: wybieramy Uzytkownik. Po naciniciu przycisku
Zastosuj w oknie Materia w kolumnie Materia domylny przy nazwie profilu
ININ200x200x200 pojawi si nazwa Uzytkownik.
40 Przykad nr 2


Rys. 3.47. Wprowadzenie zoonego przekroju do podrcznej listy przekrojw

Rys. 3.48. Okno Preferencje zadania

Rys. 3.49. Okno Definicja materiau
Krok 2 definicja prta i wizualizacja konstrukcji
W kolejnym kroku przechodzimy za pomoc menu definicji modelu do opcji Prty, a w
oknie Prt w wierszu Typ prta wybieramy Belka, w wierszu Przekrj wybieramy:
ININ200x200x200 (lub pobieramy z bazy danych profili UZYTKOWNIK zadany przekrj po-
przeczny). Nastpnie definiujemy wsprzdne wzw elementu belkowego w wierszu pocz-
tek wpisujemy 0;0 a w wierszu koniec 4;0. Po naciniciu klawisza Dodaj w oknie Widok poja-
wia si element prtowy o zadanych cechach geometrycznych i materiaowych, (Rys. 3.50).
Niezbdne moe by wybranie z grnego paska ikon podstawowych ikony Widok , ktra
aktywuje pasek narzdziowy o tej samej nazwie, z ktrego wybieramy ikon Widok pocztkowy
celem przedstawienia caego widoku konstrukcji. Dostp do czsto uywanej ikony Wi-
dok pocztkowy mona te uzyska naciskajc w obszarze okna Widok prawy klawisz myszy i
Przykad nr 2 41

wybierajc z menu kontekstowego opcj Widok pocztkowy.
Celem wizualizacji elementu konstrukcji wraz z zadanym przekrojem poprzecznym prze-
kroju wybieramy ikon Szkice profili z ikon na dolnej czci okna Widok oraz naciskajc
ikon widok uruchamiamy okno Widok, w ktrym zmieniamy ukad na 2D/3D oraz naci-
skamy przycisk Zamknij. Dodatkowo aktywujc okno Wywietlania atrybutw (Rys. 3.51), wy-
bierajc z grnego menu tekstowego Widok >> Wywietl) przechodzc do zakadki Profile ak-
tywujemy opcj Profile legenda wedug kolorw, Symbole, Szkice
4)
. Po naciniciu przyci-
skw Zastosuj i OK w oknie Widoku pojawia si wizualizacja z kolorem i opisem prta,(Rys.
3.52). Powikszenie koca elementu dokonujemy z wykorzystaniem opcji z grnego menu tek-
stowego Widok >> Widok dynamiczny >> Obrt 3D . Wciskajc lewy klawisz myszy i
zmieniajc pooenie kursora moemy zmieni kt ustawienia elementu. Dodatkowo wciskajc
rodkowy klawisz myszy i zmieniajc pooenie kursora moemy przesun element. Obracajc
rolk w myszce moemy zbliy lub oddali konstrukcj w oknie Widok.
Po tych czynnociach dezaktywujemy wizualizacj ponownie wybierajc ikon Szkice
(wskazujemy kursorem i wciskamy lewy klawisz myszy) na pasku ikon widoku atrybutw oraz
wracamy do widoku 2D konstrukcji (wybieramy ikon widoku i uruchamiamy okno Wi-
dok, w ktrym zmieniamy ukad na 2D).

Rys. 3.50. Definicja belki w zakadce Prty

4)
Podana sekwencja zakadek jest waciwa pod warunkiem wybrania szablonu Klasyczny w grnej
czci okna.
42 Przykad nr 2

a) b)
Rys. 3.51. Okno Wywietlanie atrybutw a) w Robot Structural 2009 b) w Robot Structural 2010

Rys. 3.52. Wizualizacja elementu z zadanym przekrojem okno Widok
Przykad nr 2 43


Rys. 3.53. Definicja podpory przegubowej nieprzesuwnej
Krok 3 definicja podpr
Podpory definiujemy wybierajc z menu definicji modelu opcj Podpory. Z listy zdefinio-
wanych podpr w oknie Podpory wybieramy podpor nazwan Przegub , ktra
odpowiada podporze przegubowej nieprzesuwnej (warto sprawdzi jakie stopnie swobody s
zablokowane w tabeli podpr zdefiniowanych Podpory!). Nastpnie wskazujemy kursorem my-
szy w oknie Widok na wze nr 1. Po naciniciu lewego klawisz myszy w wle pojawia si
symbol podpory przegubowej nieprzesuwnej, patrz Rys. 3.53.
44 Przykad nr 2


Rys. 3.54. Definicja podpory przegubowej przesuwnej

Rys. 3.55. Zdefiniowane podpory
W wle nr 2 naley wprowadzi podpor przegubow przesuwn. W przypadku braku ta-
kiej podpory w oknie Podpory wybieramy w tym oknie ikon Definicja nowej podpory .
Po aktywacji okna Definicja podpory w oknie tworzenia nowej podpory w wierszu Etykieta:
wpisujemy przegub-przesuwna, oraz w kolumnie Zablokowane kierunki: blokujemy kierunek
Przykad nr 2 45

UZ (Rys. 3.54). Po naciniciu przycisku Dodaj i Zamknij przechodzimy do wskazania wza nr
2, ktremu zostaje przypisana nowo zdefiniowana podpora (Rys. 3.55).
Po wykonaniu tych czynnoci w tablicy Podpory moemy dokona korekty numerw w-
zw, w ktrych dane podpory s zdefiniowane (w kolumnie Lista wzw) lub dokona korekty
zablokowanych kierunkw swobody UX, UY lub RY w odpowiednich kolumnach tablicy Pod-
pory.
Krok 4 definicja obcie statycznych
Przed przyoeniem obcie dokonano wprowadzenia dodatkowego wza w miejscu
przyoenia obcienia. W oknie Widok wybieramy prt (zostanie zaznaczony na czerwono) i z
paska menu tekstowego wybieramy opcj Edycja >> Podzia... (Rys. 3.56). W oknie Podzia
uyto standartowych ustawie (Podzia: na N czci oraz liczba odcinkw: 2 z aktywn opcj
Generuj wzy bez dzielenia prtw/krawdzi). Po naciniciu klawisza Wykonaj w rodku ele-
mentu wygenerowano wze. W przypadku gdy numery wzw s niewidoczne naley akty-
wowa ikon Numery wzw z paska ikon widoku atrybutw.
Nastpnie przechodzimy w menu definicji modelu do opcji Obcienia. W tym zadaniu
mamy pomin ciar wasny konstrukcji, ale program przy pierwszym wejciu do definicji
obcie definiuje ten przypadek automatycznie po naciniciu przycisku Nowy w oknie Przy-
padki obcie. Dlatego po wykonaniu tej niechcianej w tym przypadku czynnoci usuwamy
ten przypadek obcienia naciskajc przycisk Usu w tym samym oknie.
Teraz w oknie Przypadki obcie definiujemy nowy przypadek obcienia o nazwie
Q=35kN. Wybieramy w wiersza Natura : opcj stae oraz w wierszu Nazwa : Q=35kN. Po naci-
niciu przycisku Nowy na Licie zdefiniowanych przypadkw pojawia si wygenerowana na-
zwa przypadku. Korzystajc z paska menu tekstowego Obcienia >> Definicja obcie lub z
bocznego paska ikon wybieramy ikon Definicja obcie aktywujemy okno Obcienie.
W oknie tym w zakadce Wze wybieramy ikon Sia wzowa . W oknie Sia wzowa
wprowadzamy na kierunku Z w kolumnie F (kN) warto -35 (sia opisana w globalnym uka-
dzie wsprzdnych dziaajca przeciwnie do osi Z tego ukadu). Po naciniciu klawisza Dodaj
znajdujemy si ponownie w oknie Obcienie, w ktrym w wierszu Zastosuj do wpisujemy
numer wza 3, do ktrego ma by przyoone obcienie oraz naciskamy klawisz Zastosuj. W
oknie Widoku (Rys. 3.57) pojawia si wizualizacja siy skupionej o zadanej wartoci i kierunku
okrelonym w oknie Sia wzowa. Aby w oknie Widoku pojawia si warto siy FZ=-35.00
naley wybra ikon Opisy wartoci obcienia z paska ikon widoku atrybutw.
Z uwagi na prowadzon analiz dynamiczn naley wprowadzi jeszcze obcienie mas
wzow odpowiadajc wartoci obcienia Q (Rys. 3.58). Poniewa okno Obcienie nie zo-
stao poprzednio zamknite przechodzimy w nim do zakadki Ciar i masa i wybieramy ikon
Masy dodane - wzowe . W aktywowanym oknie Masa wzowa wprowadzamy na kie-
runku Z w kolumnie m(kg) warto 3567 oraz aktywujemy opcj Zastosuj do wszystkich przy-
padkw. Po naciniciu przycisku Dodaj w oknie Masa wzowa przechodzimy do okna Obci-
enie, w ktrym w wierszu Zastosuj do wpisujemy numer wza 3, do ktrego ma by przyo-
one obcienie mas skupion oraz naciskamy przyciski Zastosuj i Zamknij. W tabeli Masy
dodane ciary (dostpna z grnego menu tekstowego Obcienia >> Tabela mas) moemy
dokona kontroli wartoci i kierunkw obcienia.
Aby wyznaczy amplitudy drga pracujcej maszyny naley zdefiniowa obcienie (Rys.
3.59) odpowiadajce sile P
0
okrelonej rwnaniem (2.28).
46 Przykad nr 2


Rys. 3.56. Wprowadzenie dodatkowego wza

Rys. 3.57. Definicja nowego przypadku obcienia
Przykad nr 2 47


Rys. 3.58. Definicja masy wzowej

Rys. 3.59. Definicja obcienia Po
W oknie Przypadki obcie definiujemy nowy przypadek obcienia o nazwie Po. Wy-
bieramy w oknie Przypadki obcie w wierszu Natura: stae, w wierszu Numer: 2, oraz w
wierszu Nazwa: Po. Po naciniciu przycisku Nowy utworzony przypadek pojawi si na Licie
zdefiniowanych przypadkw. Nastpnie postpujc jak w poprzednim przypadku obcienia w
oknie Obcienie w zakadce Wze wybieramy ikon Sia wzowa . W oknie Sia w-
zowa wprowadzamy teraz na kierunku Z w kolumnie F (kN) warto -3.354 (w globalnym
ukadzie wsprzdnych) i ponownie przykadamy j do wza nr 3 postpujc podobnie jak w
poprzednim przypadku obcienia.

48 Przykad nr 2

Krok 5 definicja obcienia pojazdem
Celem definicji nowego przypadku obcienia obcienia ruchomego, z grnego paska
menu tekstowego wybrano Obcienia >> Obcienia specjalne >> Ruchome, (Rys. 3.60). W
tak otwartym oknie Obcienia ruchome naciskamy ikon Nowy pojazd , ktra aktywuje
okno Obcienia ruchome. W oknie tym naciskamy przycisk Nowy, w uruchomionym oknie
Nowy pojazd deklarujemy nazw pojazdu np. Opel_Insignia i naciskamy przycisk OK. Otwiera
si nowe okno Obcienia ruchome (niestety to ta sam nazwa co okno wczeniej otwarte w celu
definicji tego przypadku obcienia) w wierszu Nazwa pojazdu wywietla si podana wczeniej
nazwa, patrz Rys. 3.61. Z uwagi na fakt deklaracji pojazdu symetrycznego pozostajemy w za-
kadce Pojazdy symetryczne, w ktrej w kolumnie Typ obcienia wybieramy sia skupiona, w
kolejnych kolumnach okrelamy warto siy skupionej (nacisk na koo jest poow nacisku na
o, std F = 5,95 kN dla k przednich i F = 5,625 kN dla k tylnych), warto wsprzdnej
punktu przyoenia siy wzdu osi pojazdu (zakadamy, e referencyjny punkt pojazdu znajduje
si w rodku midzy osiami, std X = 1,369m) oraz szeroko rozstawu si (podajemy rozstaw
k osi tylnej S = 1,587 m dla ujemnej wartoci x i rozstaw kl osi przedniej S = 1,585 m dla
dodatniej wartoci X). Poszczeglne wartoci wprowadzamy posugujc si danymi zadania i
Rys. 3.61. W wierszu dotyczcym wymiarw pojazdu podajemy szeroko pojazdu (b), odle-
go obcienia od obrysu z przodu pojazdu (d1) oraz odlego obcienia od obrysu z tyu
pojazdu (d2). Po okreleniu parametrw pojazdu naciskamy klawisz Dodaj i Zamknij. W oknie
przypadku obcienia Obcienia ruchome pojawi si nowy pojazd z okrelonymi cechami od-
powiadajcy parametrom samochodu osobowego Opel Insignia.

Rys. 3.60. Okno definicja obcienia ruchomego
Po zdefiniowaniu nowego pojazdu i ustaleniu w tym oknie nazwy przypadku (Przejazd po-
jazdu) oraz numeru przypadku (3) okrelamy drog przejazdu pojazdu ruchomego (Rys. 3.62a).
W wierszu Droga polilinia naciskamy klawisz Definiuj, ktry aktywuje okno Polilinia kon-
tur. W oknie tym jako metod tworzenia wybieramy Lini. Wsprzdne dwu punktw w za-
kadce Geometria musz by tak dobrane aby o k przednich (w pooeniu pocztkowym) i o
k tylnych w pooeniu kocowym znalaza si poza zdefiniowan belk. Warunek ten spenia-
Przykad nr 2 49

j punkty PunktP1 (-1,4; 0) i PunktP2 (5,4; 0). Po zamkniciu okna Polilinia kontur w oknie
Obcienia ruchome okrelamy Krok (0, 1) z jakim obcienie ruchome bdzie przykadane na
konstrukcje ((Rys. 3.62b). Ostatecznie po naciniciu klawiszy Zastosuj i Zamknij zdefiniowali-
my obcienie ruchome.

Rys. 3.61. Okno definicji nowego pojazdu
a) b)
Rys. 3.62. Okno a) Polilinia kontur; b) Obcienia ruchome w trakcie definiowania ruchu pojazdu
Krok 6 definicja analizy modalnej
W nastpnym kroku zdefiniujemy nowy typ analizy o nazwie Modalna. Wybieramy z gr-
nego paska menu tekstowego Analiza >> Rodzaje analizy. W ten sposb aktywujemy okno
Opcje obliczeniowe, w ktrym naciskamy przycisk Nowy, ktry uruchamia okno Definicja no-
wego przypadku. Po naciniciu OK w oknie Definicja nowego przypadku znajdziemy si w
oknie Parametry analizy modalnej (Rys. 3.63). Po naciniciu klawisza Parametry zaawanso-
50 Przykad nr 2

wane moemy dokona korekty ustawie standartowych. W oknie Parametry analizy modalnej
wybrano w wierszu Liczba postaci: 1, przyjto Macierz mas skupion bez rotacji oraz aktywo-
wano opcj pomi gsto (z uwagi na pominicie ciaru belki w obliczeniach patrz dane do
zadania). Po wykonaniu tej czynnoci naciskamy przycisk OK wracamy do okna Opcje oblicze-
niowe (Rys. 3.64), gdzie na licie pojawia si nowa analiza.

Rys. 3.63. Okna suce definicji analizy modalnej


Rys. 3.64. Okno Parametrw analizy modalnej i Opcji obliczeniowych
Krok 7 definicja analizy dynamicznej
W oknie Opcje obliczeniowe naciskamy klawisz Nowy, ktry aktywuje okno Definicja no-
wego przypadku, ktre tym razem ze wzgldu na wykonan wczeniej analiz modaln umoli-
wi wybranie wszystkich przypadkw dynamicznych moliwych w programie (Rys. 3.65). W
oknie tym aktywujemy opcj Cakowanie rwna ruchu. Naciskajc przycisk OK przechodzi-
my do okna Analiza rwna ruchu,(Rys. 3.66), w ktrym wybieramy jedn z metod cakowania
rwna ruchu (np. Met. Newmarka) ustalajc krok cakowania 0, 001 s t A = (poprzez podanie
Kroku zapisu 0,001 s i jego Podziau 1 oraz dugo prowadzonej analizy Koniec 1 s.
W oknie Analizy rwna ruchu wybieramy Przypadek (obcienia) Po oraz przechodzimy
po naciniciu przycisku Definicji funkcji do okna Definicji funkcji czasu (Rys. 3.67). W za-
kadce Funkcja nadajemy nazw funkcji w wierszu Nazwa funkcji wpisujc P(t) i naciskajc
przycisk Dodaj. Przechodzimy do zakadki Punkty, gdzie za pomoc opcji Dodaj wyraenie
definiujemy czon funkcji z rwnania (2.29). W wierszu wyraenie wpisujemy sin(52,36*t) w
pozostaych wierszach definiujemy Czas pocztkowy: 0 s; Czas kocowy: 1 s oraz Krok czaso-
Przykad nr 2 51

wy:
5)
0,001 s. Zmieniamy te Miar kta na Radiany. Naciskajc przycisk OK powracamy do
okna Definicji funkcji czasu, gdzie naciskamy przycisk Zamknij. W oknie Analizy rwna ruchu
naciskamy Dodaj, aby wybra w analizie okrelon funkcj zmienno w czasie obcienia dla
przypadku Po, (Rys. 3.67).

Rys. 3.65. Definicja nowego przypadku analizy - analizy czasowej

Rys. 3.66. Definicja analizy czasowej

5)
Zdefiniowany tu krok czasowy dotyczy kroku z jakim generowana bdzie funkcja obcienia i nie
ma nic wsplnego z krokiem czasowym cakowania. W wersji 2009 programu w tym oknie przy pisaniu
liczb zamiast przecinkw naley uywa kropek (bd programu).
52 Przykad nr 2


Rys. 3.67. Definicja funkcji czasu w analizie czasowej
Krok 8 Obliczenia numeryczne
Bdc w oknie Opcje obliczeniowe (Rys. 3.68) naciskamy przycisk Obliczenia lub w przy-
padku zamknicia tego okna przyciskiem Zamknij z grnego paska ikon podstawowych wybie-
ramy Rozpoczcie oblicze . Po przeprowadzeniu oblicze na grnym pasku informacyj-
nym na krawdzi okna programu winna znale si informacja Wyniki MES: aktualne.

Rys. 3.68. Zdefiniowane rodzaje analiz widoczne w oknie Opcje obliczeniowe
Krok 9 wyniki oblicze statycznych
Otrzymane wyniki statycznych przemieszcze wza nr 3 od obcienia si Q = 35 kN
moemy sprawdzi po wybraniu w menu deklaracji modelu opcji Rezultaty >> Rezultaty. Naj-
pierw w oknie Widok wskazujemy prt, dla ktrego chcemy obejrze deformacj (zostanie wy-
wietlony na czerwono). W oknie Wykresy w zakadce Deformacja aktywujemy opcj Defor-
macja dokadna dla prtw i otwrz nowe okno, a w zakadce Parametry, w czci Opisy wy-
kresw opcj karteczki. Potem naciskamy klawisz Zastosuj, (Rys. 3.69). Niezbdne jest take w
Przykad nr 2 53

pasku selekcji wybranie przypadku obcienia Q = 35 kN. Celem zwikszenia precyzji wywie-
tlanych wynikw uruchamiamy okno Preferencje zadania (Rys. 3.48) (menu tekstowe: Narz-
dzia >> Preferencje zadania). W lewej kolumnie rozwijamy opis Jednostki i formaty. Przecho-
dzimy do wiersza Inne, nastpnie w wierszu Przemieszczenie liniowe naciskamy ikon ,
celem zwikszenia lub zmniejszenia dokadnoci wywietlanych wynikw. Po naciniciu przy-
cisku OK zamykamy okno.
Przed sporzdzeniem nastpnego wykresu w oknie Wykresy w zakadce Deformacje dezak-
tywujemy opcj Deformacja dokadna wynikw oraz naciskamy klawisz Zastosuj. Alternatywn
metod moe by tworzenie nowych wykresw w nowych oknach (zaznaczanie kadorazowe
opcji otwrz nowe okno). Przechodzimy do zakadki Naprenia aktywujemy opcj maksymal-
ne Smax i minimalne Smin oraz naciskajc klawisz Zastosuj otrzymujemy wykres napre
normalnych w belce od obcienia Q = 35 kN (Rys. 3.71). Nastpnie zmieniajc w pasku selek-
cji przypadek obcienia na Analiza czasowa + otrzymamy wykres obwiedni grnej napre
wywoany dziaaniem obcienia dynamicznego, patrz Rys. 3.72. Po zakoczeniu analizy tego
wyniku otrzymane wykresy mona zlikwidowa naciskajc ikon w prawym dolnym na-
roniku okna lub odznaczajc prezentowane wielkoci w oknie selekcyjnym Wykresy.

Rys. 3.69. Wyniki deformacji konstrukcji


Rys. 3.70. Ustalenie precyzji przedstawiania wynikw przemieszcze
54 Przykad nr 2


Rys. 3.71. Wyniki napre od przypadku Q=35 kN


Rys. 3.72. Wyniki napre od przypadku Analiza czasowa + (obwiednia grna)
Przed analiz obcie ruchomych warto uaktywni pokazywanie aktualnej pozycji pojazdu.
Wykonujemy to wybierajc ikon spord ikon wyboru i atrybutw na dolnej krawdzi
okna programu. W oknie Wybr atrybutw wybieramy zakadk Obcienia i zaznaczamy trzy
opcje dotyczce obcie ruchomych: Obcienia ruchome trasa; Obcienia ruchome po-
jazd; Obcienia ruchome elementy (Rys. 3.73). Aby otrzyma wykres si wewntrznych dla
ustalonej pozycji pojazdu, po wyborze przypadku obcienia Przejazd pojazdu w pasku selekcji
Przykad nr 2 55

naley otworzy okno Skadowa przypadku wybierajc ikon Wybr skadowej z paska
selekcji. W otwartym oknie (Rys. 3.74) wybieramy pozycje obcienia, ktra odnosi si do
punktu referencyjnego pojazdu. Skadow mona wybra bd przez podanie jej numeru, bd
przez podanie wsprzdnej na osi ruchu pojazdu, albo przesuwajc suwak w rodkowej czci
okna. Celem otrzymania wykresu si wewntrznych w pasku selekcji wybieramy przypadek
obcienia Przejazd pojazdu a nastpnie w oknie Rezultaty wskazujemy dan wielko. Na
Rys. 3.75 pokazano wykres momentw My ( w ukadzie lokalnym prta) w pozycji nr 32
pojazdu. Obwiedni zadanej wielkoci statycznej uzyskujemy przez wybranie przypadku dodat-
kowego do przypadku obcienia ruchomego oznaczonego znakiem + obwiednia grna lub
znakiem - obwiednia dolna z paska selekcji z ikony rozwijalnej Przypadki. Przykadowo na
Rys. 3.76 i Rys. 3.77 pokazano obwiednie grne (przypadek Przejazd pojazdu +) dla momentu
My i siy tncej Fz. Kadorazowo po zmianie typu wykresu w zakadce NTM w oknie wyboru
Wykresy naciskamy przycisk Zastosuj. W przypadku gdy proporcje otrzymanego wykresu nie s
waciwe naciskamy przyciski Normalizuj i Zastosuj lub jeli brak opisu charakterystycznych
wartoci, to w zakadce Parametry aktywujemy odpowiednie opcje potwierdzajc to przyci-
skiem Zastosuj. Zaznaczmy jeszcze, e w momencie sporzdzania wykresu obwiedni okno
Skadowa przypadku oczywicie nie dziaa.

Rys. 3.73. Okno Wywietlanie atrybutw z wyborem opcji wizualizacji obcie ruchomych

Rys. 3.74. Okno Skadowa przypadku
56 Przykad nr 2


Rys. 3.75. Wykres momentw My dla ustalonej pozycji pojazdu

Rys. 3.76. Obwiednia momentw My dla obcienia ruchomego
Przykad nr 2 57


Rys. 3.77. Obwiednia si tncych Fz dla obcienia ruchomego
W analizie przypadku obcienia ruchomego dostpna jest rwnie opcja linii wpywu. W
pasku selekcji za pomoc ikony Przypadek powracamy do przypadku Przejazd pojazdu. Z gr-
nego paska menu tekstowego wybieramy Rezultaty >> Zaawansowane >> Linia wpywu (Rys.
3.78). W oknie Linie wpywu z dostpnych zakadek wybieramy NTM lub Wzy. W zakadce
NTM okrelamy wybieramy parametry: Fz (si tnca) i My (moment zginajcy); w wierszach
Element numer elementu (1) i Pozycja (pozycja w rodku belki okrelona wzgldnie 0,5). Po
naciniciu przycisku Wszystko wskazujemy ch uwzgldnienia wszystkich pooe pojazdu.
Przycisk Zastosuj z aktywowan opcj otwrz nowe okno powoduje otwarcie okna widokowego
Linia wpywu w jej wykresem i wartoci linii podane w sposb tabelaryczny (Rys. 3.79).W po-
dobny sposb mona skonstruowa wykres linii wpywu przemieszczenia UZ. Wybranie odpo-
wiedniej pozycji w oknie Linie wpywu spowoduje wygenerowanie wykresu widocznego na
Rys. 3.80. Linie wpywowe wartoci wzowych s dostpne w oknie Linie wpywu w zakadce
Wzy. Okrelamy tam interesujc nas wielko statyczn (np. Fz reakcja pionowa) w wier-
szu Wze okrelamy numer wza dla ktrego chcemy otrzyma dan lini wpywu (tu 1). Po
naciniciu klawisza Zastosuj otrzymujemy wykres pokazany na Rys. 3.81.
58 Przykad nr 2


Rys. 3.78. Okno Linie wpywu

Rys. 3.79. Linie wpywu My i Fz dla przekroju w rodku belki
Przykad nr 2 59


Rys. 3.80. Linia wpywu przemieszczenia UZ dla przekroju w rodku belki

Rys. 3.81. Linia wpywu reakcji FZ lewej podpory (wze nr 1)
60 Przykad nr 2

Krok 10 wyniki oblicze dynamicznych
Wyniki czstoci drga wasnych sprawdzamy w oknie Wyniki dynamiki (Rys. 3.82) Wy-
nik ten moemy uzyska postpujc analogicznie jak opisano w poprzednim przykadzie na str.
29. Warto porwna uzyskan warto pulsacji z wartoci we wzorze (2.33).

Rys. 3.82. Wyniki analizy modalnej
Posta drga wasnych odpowiadajca obliczonej wartoci czstoci drga wasnych mo-
emy przedstawi po przejciu do opcji Rezultaty w oknie Wykresy przechodzimy do zakadki
Deformacja oraz z paska selekcji wybieramy przypadek obcienia Modalna i skadow Posta
1. Po wybraniu opcji otwrz nowe okno i naciniciu przycisku Zastosuj oraz Normalizuj w
oknie Wykresy otrzymujemy wizualizacje postaci drga w oknie Wykresy Deformacja. Zosta
on jeszcze wzbogacony o numery wzw poprzez nacinicie ikony w dolnym lewym
naroniku okna (Rys. 3.83)

Rys. 3.83. Wyniki analizy modalnej posta 1 drga wasnych
Przykad nr 2 61


Rys. 3.84. Definicja wykresu analizy czasowej
Aby przedstawi wykres amplitud drga dowolnego punktu konstrukcji z grnego menu
tekstowego wybieramy Rezultaty >> Zaawansowane >> Analiza czasowa Wykresy. Po akty-
wacji okna Rwnania ruchu wybieramy opcj Dodaj wykres, gdzie okrelamy zmienn i kieru-
nek, ktra bdzie wywietlana na wykresie, patrz Rys. 3.84. Po ustaleniu parametrw w oknie
Definicja wykresu (np. przemieszczenie, Uz, wze 3) naciskamy klawisz Dodaj i Zamknij. Na-
stpnie z lewej kolumny Dostpnych wykresw w oknie Rwnania ruchu za pomoc strzaki
przenosimy dany wykres do kolumny Prezentowane wykresy. Po aktywacji opcji otwrz
nowe okno naciskamy przycisk Zastosuj, ktry aktywuje okno Wykresy rwna ruchu, gdzie
prezentowane s w formie graficznej wykresy analizy dynamicznej. Wyniki analizy czasowej w
formie przemieszcze wza nr 3 w funkcji czasu przedstawione s na Rys. 3.85.

62 Przykad nr 2


Rys. 3.85. Wyniki analizy czasowej
Przykad nr 3 63

3.3 Przykad nr 3 Ukad ramowo-cignowy
Wyznaczy strzak zwisu cigna f oraz poziom warto nacigu H konstrukcji ramowo-
cignowej przedstawionej na Rys. 3.86. Dane: l = 30 m, h = 5 m. Dugo pocztkowa cigna L
0

= 30,2 m wykonanego z liny stalowej o rednicy 20 mm (A = 238 mm
2
). W obliczeniach naley
pomin ciar wasny cigna. Przyj supy wykonane s z dwuteownikw zwykych IN300
(I
1
= 9800 cm
4
) i IN360 (I
2
= 19610 cm
4
). Zaoy w obliczeniach E
s
= 205 GPa dla supw i E
l

= 160 GPa dla liny. Rozpatrzy dwa przypadki obcienia: w pierwszym uwzgldni rozoone
obcienia trjktne i kocowej intensywnoci q = 10 kN/m; w drugim do tego obcienia do-
da si skupion P = 100 kN (Rys. 3.86). Obliczenia przeprowadzi w zakresie nieliniowoci
wynikajcej z wprowadzenia elementu kablowego (wariant 1) i w zakresie w peni geometrycz-
nie nieliniowym (wariant 2).
l
h
q
f
1
2
P
l/2

Rys. 3.86. Schemat statyczny konstrukcji cignowej

Rozwizanie analityczne.
Wyznaczenie sztywnoci konstrukcji wsporczej wyraa si jako [11]

3
3
s
E I
k
h

= , (2.42)
zatem dla poszczeglnych supw otrzymujemy nastpujce wartoci sztywnoci

1
1
3 3
2
2
3 3
3 3 20500 9800
4,8216kN/cm
500
3 3 20500 19610
9, 64812kN/cm
500
s
s
E I
k
h
E I
k
h

= = =

= = =
(2.43)
Sztywno cigna na rozciganie wynosi 38080kN
l
E A = .
64 Przykad nr 3

H
H
d
1
d
2

Rys. 3.87. Wpyw podatnoci konstrukcji wsporczej
Sumaryczne przemieszczenie
1 2
l o o A = + konstrukcji (skrcenie ciciwy cigna) moemy
wyznaczy jako

1 2
1 1 1 1
0, 31105
4,8216 9, 64812
l H H H
k k
| | | |
A = + = + =
| |
\ . \ .
(2.44)
Nastpnie korzystajc z przyblionego rwnania cigna (patrz m.in. [12])

3 2 2
0 0
0
1
2
l
l
l
E A l l
H H E A T dx
L L
( A
+ =
(


}
, (2.45)
gdzie warto caki dla rozpatrywanego przypadku
2 3
2
0
45
l
q l
T dx

=
}
, otrzymujemy kocow
posta rwnania

2 3
3 2
3000 0, 31105 38080 0,1 3000
38080 1
3020 2 3020 45
H
H H
(
+ =
(


(2.46)
z ktrego wyznaczamy warto rozporu poziomego H = 181,66 kN. Maksymaln warto
strzaki zwisu cigna obliczamy z zalenoci

2 2
max
max
10 30 577,35
3,18m
9 3 9 3
M q l
f
H H H H

= = = = =

(2.47)
Uzyskane w ten sposb rozwizanie bdzie porwnywalne z rozwizaniem numerycznym w
wariancie 1.
Rozwizanie numeryczne
Krok 1 definicja geometrii ukadu i nadanie cech materiaowych
Po wyborze w oknie pocztkowym programu typu konstrukcji: Projektowanie ramy pa-
skiej , przechodzimy korzystajc z menu definicji modelu do opcji Prty. W oknie tym wy-
bieramy odpowiedni przekrj prta oraz podajc wsprzdne pocztku i koca supa (Rys.
3.88) definiujemy elementy pionowe konstrukcji. W przypadku braku w bazie podstawowej
dwuteownikw w wierszu Przekrj w oknie Prt naciskamy ikon aktywujc okno Nowy
Przykad nr 3 65

Przekrj, gdzie pobieramy z bazy profili IN300 dla lewego supa i IN360 dla prawego supa
(Rys. 3.89). Dodatkowo definiujemy poziomy element wybierajc przy tym dowolny jego prze-
krj poprzeczny.
Nastpnie przechodzimy do okrelenia materiau z jakiego wykonane s elementy supw.
Po wybraniu w menu definicji modelu opcji Przekroje i Materiay przechodzimy do okna Mate-
ria, w ktrym zaznaczmy profil IN300. Nastpnie z wiersza Materia: po rozwiniciu bazy
materiaw (przycisk ), wybieramy STAL St0S. Dokonany wybr potwierdzamy przyciskiem
Zastosuj. Analogicznie postpujemy z drugim profilem IN360. Niezbdna jest take definicja
nowego materiau, z ktrego wykonany jest kabel, o zaoonym w obliczeniach module spry-
stoci E = 160 GPa. Z grnego paska tekstowego wybieramy Narzdzia >> Preferencje zada-
nia. Po aktywacji okna Preferencje zadania w lewej kolumnie naciskamy Materia oraz po
prawej stronie wciskamy przycisk Modyfikacja, co uruchamia okno Definicja materiau (Rys.
3.90) suce zmianom wartoci parametrw materiaowych. W zakadce Stal w wierszu Na-
zwa: wpisujemy ciegno. Nastpnie zmieniamy warto moduu sprystoci na 160000 (warto
w MPa!) oraz wspczynnika Kirchhoffa na 61500. Po naciniciu przycisku Dodaj i OK oraz
OK w oknie Preferencje zadania koczymy definiowanie nowego materiau.

Rys. 3.88. Definicja elementw
66 Przykad nr 3


Rys. 3.89. Definicja nowych przekrojw
Nastpnie nadajemy poziomemu elementowi cechy geometryczno-materiaowe zaoonego
na wstpie cigna. Wybierajc z menu tekstowego opcj Geometria >> Charakterystyki >> Ka-
ble aktywujemy okno Kable, w ktrym po naciniciu ikony przechodzimy do okna
Nowy kabel. W wierszu Etykieta podajemy nazw np. Cigno, w wierszu Przekrj AX okrela-
my przekrj poprzeczny (2,38 (cm
2
) wielko zadana w przykadzie), jako Materia ciegno
oraz w Parametrach montau okrelamy dugo L cigna (30,2 (m)) (Rys. 3.91). Po nacini-
ciu klawisza Dodaj wracamy do okna Kable, w ktrym w wierszu Prty podajemy numer ele-
mentu (3), ktremu nadajemy cechy konstrukcji cignowej, Rys. 3.92.
W kolejnym etapie naley zdefiniowa podpory. Przechodzimy w tym celu w menu defini-
cji modelu do opcji Podpory otwierajcej okno Podpory, gdzie z listy podpr wybieramy
Utwierdzenie. Aktywujemy ten typ podpory i wskazujemy wzy, w ktrych maj si one znaj-
dowa (Rys. 3.93). Dokonany wybr wza potwierdzamy lewym klikniciem myszy.

Rys. 3.90. Definicja materiau cigno o E=160 GPa
Przykad nr 3 67


Rys. 3.91. Okrelenie cech cigna

Rys. 3.92. Nadanie prtowi nr 3 waciwoci kabla
68 Przykad nr 3


Rys. 3.93. Definicja podpr
Krok 2 definicja obcie
Przechodzc w menu definicji modelu do opcji Obcienia okrelamy w oknie Przypadki
obcie nowy przypadek obcienia o nazwie q i naturze stae. Poniewa program automa-
tycznie doda do tego przypadku obcienie ciarem wasnym, a w zadaniu ciaru wasnego
konstrukcji nie mamy uwzgldnia, musimy je usun. Zaznaczamy w oknie Obcienia wiersz
z definicj tego obcienia i naciskamy na klawiaturze klawisz Del (Delete). Nastpnie wybie-
rajc z grnego paska menu tekstowego opcj Obcienia >> Definicja obcienia lub boczne-
go paska ikony Definicja obcie przechodzimy do okna Obcienie.
Przykad nr 3 69


Rys. 3.94. Przyjcie obcienia q
W zakadce Prt wybieramy typ obcienia Obcienie trapezowe . Podajemy w
oknie Obcienie trapezowe: Typ: Obcienia trapezowe (2p) i odpowiednie wartoci obcie-
nia (p1 = 0.00 oraz p2 = -10.00), sprawdzamy definicj punktu pocztkowego i kocowego
obcienia oraz kierunek jego dziaania, a nastpnie naciskamy klawisz Dodaj (Rys. 3.94). Po
powrocie do okna Obcienie aktywujemy wiersz Zastosuj do wpisujc numer prta, do ktrego
ma by przyoone obcienie. Mona te wskaza dany prt w oknie Widok. Naley wtedy
zwrci uwag na niebieskie strzaki wskazujce, od ktrego wza program rozpoczyna defini-
cj wsprzdnych dla definicji tego obcienia. Przesuwajc si wzdu osi prta poszukujemy
pooenia, w ktrym strzaki skierowane s od wza nr 2 do wza nr 4.
Definicj drugiego przypadku obcienia zaczynamy w oknie Przypadki obcienia defi-
niujc Natur stae, Nazw P i wskazujc przycisk Nowy. Program Robot Structural w przy-
padku wykonywania analizy nieliniowej pierwszy przypadek obcienia traktuje jako przypa-
dek pocztkowy. Oznacza to, e wszystkie obcienia z tego przypadku zostan automatycznie
dodane do wszystkich nastpnych przypadkw obcienia. Dlatego teraz dla przypadku P mu-
simy zdefiniowa tylko si skupion w rodku cigna. Robimy to w sposb typowy wybierajc
z menu bocznego ikon Definicja obcie , a w oknie Obcienie ikony Sia prtowa
. Teraz w oknie Sia prtowa kierujc si rysunkiem 3.95 definiujemy parametry tego
obcienia.
70 Przykad nr 3


Rys. 3.95. Okno Sia prtowa w czasie definiowania siy skupionej na cignie
Krok 3 wybr opcji obliczeniowych i obliczenia wariant 1
W przypadku konstrukcji z elementem kablowym analiza musi by przeprowadzana w za-
kresie geometrycznie nieliniowym. W momencie nadania prtowi 3 cech kable program sam
zmieni typ analizy na Statyka NL. Mona to stwierdzi wybierajc z paska ikon podstawowych
ikon Parametry analizy konstrukcji w oknie Opcje obliczeniowe (Rys. 3.96). Wykonanie
przy takich ustawieniach oblicze odpowiada wymaganiom wariantu 1. Wykonanie oblicze
nastpi po nacinicie przycisku Obliczenia w tym oknie.

Rys. 3.96. Parametry analizy nieliniowej wariant 1
Przykad nr 3 71


Rys. 3.97. Przemieszczenia ukadu cignowo-ramowego (strzaka zwisu cigna) wariant 1

Rys. 3.98. Siy tnce w supach (warto rozporu H) wariant 1
Krok 4 prezentacja rezultatw analizy numerycznej wariant 1
Po przejciu w menu definicji modelu do opcji Rezultaty w oknie Wykresy w zakadce De-
72 Przykad nr 3

formacje aktywujemy opcj Deformacja dokadna dla prtw. Po zaznaczeniu otwrz nowe
okno i wybraniu Zastosuj w nowo otwartym oknie Wykresy otrzymujemy wykres deformacji,
Rys. 3.97 (sprawdzi w pasku selekcji, czy mamy ustawiony przypadek obcienia q). atwo
sprawdzi, e otrzymana warto ugicia odpowiada wartoci z rwnania (2.47). Rnica wyni-
ka z rnic w zastosowanej w programie teorii cigien. Teraz po wyczeniu wykresu deforma-
cji i wybraniu w zakadce NTM opcji Sia Fz i po naciniciu klawisza Zastosuj otrzymujemy
wykresy si tncych, Rys. 3.98. Warto siy tncej odpowiada rozporowi H cigna wyliczona z
(2.46).
Warto jeszcze wyprowadzi tabel si wewntrznych dla obu przypadkw obcienia. Po-
trzebn tabel wygenerujemy wybierajc z menu tekstowego Rezultaty >> Siy. Poniewa zale-
y nam na uporzdkowaniu wynikw w zalenoci od przypadku obcienia, w oknie tabeli
naciskamy prawy klawisz myszy, z menu kontekstowego wybieramy Kolumny i po otwarciu
okna Wybr wielkoci dla prtw wskazujemy zakadk Przypadki obcieniowe. Teraz w cz-
ci Kolejno wybieramy opcj Przypadek, obiekt.

Rys. 3.99. Tabela si wewntrznych wariant 1
Moemy stwierdzi, e mimo i w przypadku obcieniowym 2 zdefiniowalimy tylko si
skupion o wielkoci P = 100 kN suma si normalnych w obu supach wynosi 250 kN (w prcie
1 sia FX = 100 kN, w prcie 2 FX = 150 kN, Rys. 3.99), czyli e zostao w obliczeniach
uwzgldnione obcienia z przypadku 1.
Krok 5 wybr opcji obliczeniowych i obliczenia wariant 2
W drugim wariancie oblicze uwzgldnimy efekty nieliniowe wynikajce z zmiany sztyw-
noci na zginanie w zalenoci od si podunych (efekty drugiego rzdu) i dodatkow sztyw-
no poprzeczn i naprenia powstae przy odksztaceniu (efekty trzeciego rzdu). Bdzie to
wic analiza w peni geometrycznie nieliniowa.
Wybieramy z menu tekstowego Analiza >> Rodzaje analizy . W oknie Opcje oblicze-
niowe naciskamy przycisk Parametry, ktry aktywuje okno Parametry analizy nieliniowej. W
oknie tym aktywujemy opcj Analiza P-delta. Naciskajc klawisz OK zamykamy okno Parame-
Przykad nr 3 73

try analizy nieliniowej i wskazujemy na nastpny przypadek obcienia. Po jego wybraniu ope-
racj powtarzamy (Rys. 3.100). Teraz w oknie Opcje obliczeniowe naciskamy klawisz Oblicze-
nia co w przypadku poprawnego wprowadzenia danych doprowadzi do ukazania si na grnej
krawdzi okna programu Robot informacji Wyniki MES: aktualne.

Rys. 3.100. Parametry analizy nieliniowej wariant 2
Krok 6 prezentacja rezultatw analizy numerycznej wariant 2
Czynnoci potrzebne do przedstawienia wynikw dla wariantu 2 s takie same jak opisano
w Kroku 4 przykadu. Uzyskane wyniki pokazano na Rys. 3.101 Rys. 3.103.

Rys. 3.101. Przemieszczenia ukadu cignowo-ramowego (strzaka zwisu cigna) wariant 2

74 Przykad nr 3


Rys. 3.102. Siy tnce w supach (warto rozporu H) wariant 2

Rys. 3.103. Tabela si wewntrznych wariant 2
Przykad nr 4 75

3.4 Przykad nr 4 Ukad ramowo-kratowy
Dla zadanego ukadu ramowo-kratowego (Rys. 3.104 wedug [8]) zaproponuj stalowe
przekroje poprzeczne speniajce wymagania PN-90/B-03200 (skorzystaj z opcji wymiarowanie
konstrukcji stalowych w programie Robot). Uwzgldnij ciar wasny konstrukcji i jako osobny
przypadek obcienia obcienie si skupion traktujc je jako zmienne eksploatacyjne. W
ramach rozwizania naley:
1. Przyj wstpne stalowe przekroje poprzeczne,
2. Stworzy odpowiednie kombinacje SGN (stanu granicznego nonoci) i SGU (stanu
granicznego uytkowania),
3. Zwymiarowa konstrukcje ze wzgldu na kombinacj SGN, zakadajc e wszystkie
wzy ukady maj zablokowan moliwo przemieszczania si w kierunku prostopa-
dym do paszczyzny ukadu.
4. Po zwymiarowaniu konstrukcji przedstawi wyniki oblicze numerycznych konstruk-
cji: a) wykresy si wewntrznych N, T, M od kombinacji SGN;
b) wykresy ekstremalnych napre w elementach konstrukcji od kombinacji SGN,
c) wykresy deformacji ukadu od kombinacji SGU.
P=80kN
4 4 m
2


Rys. 3.104. Ukad ramowo-kratowy
Rozwizanie numeryczne.
Krok 1 - definicja geometrii ukadu i nadanie wstpnych przekrojw
Po dokonaniu w oknie pocztkowym programu wyboru typu projektowanej konstrukcji
(Projektowanie ramy paskiej) przechodzimy poprzez menu definicji modelu do opcji Prty. W
oknie Prt przyjmujemy Typ prta i Przekrj. Ze wzgldu na fakt, i w dalszej czci zadania
bdziemy wymiarowali konstrukcje z uwagi na SGN przyjmujemy dowolnie wstpne przekroje
poprzeczne np. IPE100 (mona tak zrobi dla ukadw statycznie wyznaczalnych, w przeciw-
nym przypadku naley wybra przekrj zbliony do oczekiwanego). Okrelenie typu prta wi-
e si z analiz moliwoci jego wyboczenia. Wykonamy j zgodnie z norm wg PN-90/B-
03200. Poniewa zaoylimy, e nie ma moliwoci przemieszczania si wzw konstrukcji w
kierunku prostopadym do paszczyzny ukadu, wic wspczynnik dugoci wyboczeniowej w
tym kierunku dla wszystkich prtw powinien wynosi 1,0. W paszczynie ukadu prty po-
ziome powinny mie wspczynnik o wartoci 2.0 (rama jest przesuwna w kierunku piono-
wym), prt pionowy moe mie wspczynnik o wartoci 1.0, natomiast dla prta kratowego
moemy zaoy brak moliwoci wyboczenia, gdy w obu schematach obcienia analiza ob-
cie wskazuje w nim na rozciganie. W zwizku z tym definiujemy nowe typu prtw naci-
skajc w oknie Prt w linii Typ prta na ikon . Otworzy si okno Definicji prta..., w kt-
rym musimy zdefiniowa potrzebne typy prtw.
76 Przykad nr 4

a) b)
Rys. 3.105. Definicja a) parametrw wyboczeniowych; b) parametrw ugi i przemieszcze dla prta
typu Poziomy
a) b)
Rys. 3.106. Definicja a) parametrw wyboczeniowych; b) parametrw ugi i przemieszcze dla prta
typu Pionowy
Przykad nr 4 77

Definiujemy najpierw typ prta o nazwie Poziomy podajc nazw typu w polu Typ prta,
oraz dwa parametry wyboczeniowe (Wsp. dugoci wyboczeniowej mi y: i mi z:) wybierajc
mysz ikon widoczn w tym polu (z otwartego okna Schematy obliczeniowe naley teraz wy-
bra schemat odpowiadajcy potrzebnemu mechanizmowi wyboczenia) lub wpisujc warto
wspczynnika rcznie (Rys. 3.105a) naley te zdefiniowa parametry uytkowania poprzez
wybranie przycisku Uytkowanie i ustawienie odpowiednich parametrw w oknie Uytkowanie
(Rys. 3.105b). Po zamkniciu okna Uytkowanie przyciskiem OK w oknie Definicja prta naci-
skamy przycisk Zapisz. Nastpnie bez zamykania tego okna mona w analogiczny sposb, jak
pokazano na Rys. 3.106, zdefiniowa typ Pionowy. Dla prta kratowego bdzie mona uy
typu predefiniowanego Prt. Przyjte dla tego typu dugoci wyboczeniowe nie bd miay
wpywu na wymiarowanie tego prta, gdy dla wszystkich schematw obcienia wystpuje w
nim rozciganie.
Moemy teraz przystpi do definiowania poszczeglnych prtw, zmieniajc odpowied-
nie parametry prtw w oknie Prt i wskazujc pooenie poszczeglnych wzw w oknie
Widok. Pomocny tu bdzie Rys. 3.107, w ktrym za pomoc ikony z paska ikon wyboru i
atrybutw ustawiono pokazywanie numerw wzw i prtw, lokalnych ukadw wsprzd-
nych i typw prtw.

Rys. 3.107. Definicja prtw ukadu ramowo-kratowego
Nastpnie przechodzimy do okrelenia cech dodatkowych (Rys. 3.108) tak aby elementu nr
4 przenosi tylko siy normalne element kratowy. Dokonujemy tego z wykorzystaniem z menu
tekstowego opcji Geometria >> Cechy dodatkowe >> Charakterystyki zaawansowane prtw.
W oknie Charakterystyki zaawansowane prtw aktywujemy opcj prty kratownicowe dzia-
aj tylko siy podune oraz podajemy w wierszu Lista prtw element (4) ktry otrzymuje
moliwo przenoszenia tylko si normalnych. Po naciniciu przycisku Zastosuj w oknie Wi-
dok pojawi si pod elementem opis Krata.
78 Przykad nr 4


Rys. 3.108. Zamiana elementu belkowego na kratowy

Rys. 3.109. Wprowadzenie przegubu wewntrznego
W nastpnym kroku przechodzimy do definicji przegubu wewntrznego, (Rys. 3.109).
Wybieramy z menu tekstowego opcj Geometria >> Zwolnienia , w oknie Zwolnienie wy-
bieramy typ zwolnienia Utwierdzenie-Przegub oraz numer elementu (1) wpisujc go w wiersz
Aktualna selekcja. Potwierdzajc przyciskiem Zastosuj w oknie Widoku pojawi si schemat
Przykad nr 4 79

przegubu wewntrznego z opisem bbw. Naley pamita, e do kadego wza musi dochodzi
przynajmniej jeden prt, w ktrym zablokowane s moliwoci obrotu! W przykadzie ten wa-
runek spenia prt nr 2.
W kolejnym etapie przechodzc za pomoc menu definicji modelu do opcji Podpory (Rys.
3.110). W oknie Podpory wybierajc odpowiednie typy podpr i wskazujc na wzy, ktre
otrzymuj okrelone warunki podporowe. W wle nr 1 definiujemy podpor przegubow prze-
suwn (UZ) natomiast w wle nr 4 podpor przegubow nieprzesuwn (przegub). W przypad-
ku braku w oknie Podpory odpowiedniego typu podpory naley zdefiniowa now podpor w
oknie Definicja nowej podpory dostpnego po naciniciu ikony . W oknie tym w wierszu
etykieta nadajemy nazw podpory natomiast w kolumnie Zablokowane kierunki: blokujemy
przykadowo dla podpory przegubowo przesuwnej kierunek UZ (stopnie swobody UX i
RY winny by odblokowane )

Rys. 3.110. Definicja podpr wzowych
Krok 2 definicja obcie i kombinacji obcie dla stanw granicznych
Po przejciu do opcji Obcienia poprzez menu definicji modelu, definiujemy nowy sche-
mat obcienia w oknie Przypadki obcie. Wybieramy w tym oknie natur obcienia: ciar
wasny okrelamy nazw cw i po naciniciu klawisza Nowy w tablicy Obcienia pojawi si
przypadek obcienia ciarem wasnym. Program automatycznie wylicza ciar wasny kon-
strukcji na podstawie zdefiniowanych wczeniej cech geometryczno materiaowych elementw
konstrukcji (Rys. 3.111). Nastpnie w oknie Przypadki obcie definiujemy now nazw przy-
padku obcienia wybierajc w wierszu Natura: eksploatacyjne oraz w wierszu Nazwa: P (Rys.
3.112). Przechodzimy nastpnie do okna Definicja obcie poprzez wybranie z menu boczne-
go ikony Definicja obcie . W oknie tym, w zakadce Prt wybieramy opcj Sia prto-
wa . W oknie tym okrelamy warto obcienia wpisujc w kolumnie F (kN) i wierszu
80 Przykad nr 4

X: warto -80 kN. Nastpnie w wierszu W ukadzie: zaznaczamy opcj globalny (ukad, w kt-
rym ma by zdefiniowane obcienie) oraz wsprzdne okrelajce pooenie siy wsprzdna
absolutna wpisujemy liczb 2. Warto 2 oznacza oddalenie o 2 m od wza pocztkowego
elementu. Po naciniciu przycisku Dodaj przechodzimy do okna Widok. Wskazujemy w nim
prt, do ktrego ma by przyoone obcienie. W momencie gdy wskanik na ekranie znajdzie
si nad prtem pojawi si na nim niebieskie strzaki, wskazujce od ktrego wza liczone s
wsprzdne lokalne (pooenie wza pocztkowego prta). Naley tak przesun mysz aby
wskanik w oknie Widok wskazywa prt nr 2 a niebieskie strzaki byy skierowane w d. Po
naciniciu w tym pooeniu lewego przycisku myszy w oknie Widok pokazuje si symbol siy,
a w tabeli Prty zapis wprowadzanego obcienia (Rys. 3.113).

Rys. 3.111. Definicja obcienia ciar wasny

Rys. 3.112. Definicja nowego przypadku obcienia P w oknie Przypadki obcie
Przykad nr 4 81


Rys. 3.113. Definicja obcienia P w oknie Widok
Nastpnie przechodzimy do definicji kombinacji SGN (Rys. 3.114) i SGU (Rys. 3.115).
Wykonujemy to za pomoc okna Definicja/zmiana kombinacji, ktre otwieramy z menu teksto-
wego przez wybranie opcji Obcienia >> Kombinacje rczne lub wskazujc t sam
ikon na bocznym pasku ikon. Po okreleniu w oknie Definicja/zmiana kombinacji nazwy kom-
binacji SGN1(cw+P) i typu kombinacji SGN, po naciniciu przycisku OK przechodzimy do
okna Kombinacje, w ktrym wybieramy numery przypadkw obcienia, majcych tworzy
dan kombinacj.

Rys. 3.114. Definicja kombinacji SGN
W lewym oknie wskazujemy przypadek obcienia (w kolumnie Numer naciskamy na od-
powiedni liczb), nastpnie za pomoc klawisza przenosimy przypadek obcienia do
prawego okna Lista przypadkw w kombinacji. W kombinacji SGN1(cw+P) przenosimy oby-
dwa obcienia do prawego okna. Po zaznaczeniu obcienia w lewym oknie przed przeniesie-
niem obcienia do prawego okna moemy w wierszu Wspczynnik ustali warto wspczyn-
nika inn ni zadan w opcji auto. Po przeniesieniu obcie do prawego okna naciskamy przy-
82 Przykad nr 4

cisk Zastosuj. Nastpnie naciskamy przycisk Nowa, ktry uruchamia ponownie okno Defini-
cja/zmiana kombinacji. W oknie tym ustalamy now nazw kombinacji typu SGU1(cw + P) i
typu kombinacji SGU po naciniciu przycisku OK przechodzimy do okna Kombinacje. Dalsze
kroki postpowania naley wykona jak opisano powyej. Po zdefiniowaniu kombinacji zamy-
kamy okno przyciskiem Zamknij.
W analizowanym przypadku stworzono jedn kombinacj typu SGN i jedn kombinacje
typu SGU, w ktrych uwzgldniono obcienie ciarem wasnym (cw) i si skupion (P).

Rys. 3.115. Definicja kombinacji SGU
Krok 3 wstpna analiza statyczna
Po zdefiniowaniu obcie moemy dokona wstpnej analizy statycznej ustroju. Otrzy-
mane wyniki nie bd ostateczne ze wzgldu na konieczno dobrania przekrojw poprzecz-
nych prtw, co w przypadku ustrojw statycznie niewyznaczalnych prowadzi do zmiany rezul-
tatw statycznych. Analiz wykonujemy wybierajc z paska ikon podstawowych ikon
Rozpoczcie oblicze. Poprawne wykonanie oblicze statycznych bdzie potwierdzone zmian
statusu zadania z Wyniki MES: brak na Wyniki MES: aktualne (na grnej krawdzi okna pro-
gramu). Krok ten jest niezbdny do rozpoczcia wymiarowania konstrukcji.
Krok 4 wymiarowanie konstrukcji stalowej
Przechodzimy poprzez menu definicji modelu do opcji Wymiarowanie Wymiarowanie
stali/aluminium >> Definicje , do okna DefinicjePN-90/B-03200. W zakadce Prty mo-
emy zweryfikowa przyjty typ prta (Rys. 3.116).

Rys. 3.116. Sprawdzenie parametrw prta przed wymiarowaniem w oknie Definicje
Przykad nr 4 83

W wierszu Numer: wybieramy kolejno numery elementw rozwijajc ikon natomiast
w wierszu Typ prta: ukazuje si aktualnie przyjty typ prta. W przypadku korekty niezbdne
jest nacinicie ikony w wierszu Typ prta: oraz wybr stosownego typu prta. Dokonany
wybr akceptujemy poprzez nacinicie przycisku Zapisz.
Po wykonaniu tych czynnoci przechodzimy w oknie DefinicjePN-90/B-03200 do za-
kadki Grupy. Opcja ta suy do grupowania elementw, ktrym w procesie wymiarowania zo-
stan przypisane te same przekroje poprzeczne. Niepraktyczne byoby zaprojektowanie kon-
strukcji skadajcej si z wielu elementw o rnych przekrojw poprzecznych. W zadanym
przykadzie przyjto podzia konstrukcji na 3 grupy elementw. Po naciniciu klawisza Nowy
w zakadce Grupy wpisujemy w wierszu Lista prtw: 1 oraz w wierszu Nazwa: B1. W wierszu
Materia: po naciniciu ikony rozwijamy list materiaw z ktrej przykadowo wybiera-
my STAL 18G2 Niskostop.fd=305, (Rys. 3.117). Ostatnim elementem jest okrelenie rodziny
profili, z ktrych w procesie wymiarowania program bdzie dokona wyboru przekroju po-
przecznego speniajcego wymagania normowe. Odbywa si to po naciniciu okienka Przekro-
je , co otworzy okno Selekcja przekrojw (patrz Rys. 3.118). W oknie tym wybie-
ramy z Bazy danych: np. Rpln_pro . Po dokonaniu wyboru w oknie Rodziny profili
ukazuje si caa gama profili dostpna w tej bazie. Po naciniciu ikony Symetryczny I w
oknie Rodziny profili pozostaj tylko przekroje symetryczne. Z okna Rodziny profili wybieramy
IN . Po naciniciu przycisku OK potwierdzamy dokonany wybr i zamykamy okno. Na-
stpnie aby zapisa dokonane wybory w grupie naley nacisn przycisk Zapisz.
Po naciniciu klawisza Nowy w zakadce Grupy przystpujemy do tworzenia drugiej gru-
py elementw. Na tym etapie zmieniamy nazw podajc np. B2 oraz list prtw wpisujc nu-
mery 2 3. Po naciniciu przycisku Zapisz stworzylimy kolejn grup, dla ktrej w procesie
wymiarowania bd przyjmowane te same przekroje poprzeczne (rodzina IN) z okrelonym
materiaem dla grupy B1, (Rys. 3.117).
Przy tworzeniu trzeciej grupy postpujemy analogicznie, dokonujc zmiany listy prtw i
nazwy grupy. Do tej grupy naley tylko prt nr 4. Zdecydowano si tu zmieni rodzin profili
na PO (prty okrge), zatem po uruchomieniu okna Selekcji przekrojw naciskamy w pierwszej
kolejnoci przycisk Usu wszystkie celem usunicia z okna Wybrane profile poprzedniej rodzi-
ny przekrojw poprzecznych. Nastpnie wybieramy z okna Bazy danych: Rpln_pro .
Po dokonanym wyborze wciskamy ikon Rurowy w oknie Rodziny profili zaznaczamy
PO . Po naciniciu przycisku OK potwierdzamy dokonany wybr i zamykamy okno,
(Rys. 3.118).
Po stworzeniu grup elementw, przechodzimy do okna Obliczenia PN-90/B-03200, w
ktrym przystpujemy do wymiarowania grup (Rys. 3.119). W wierszu Wymiarowanie grup
wpisujemy numery grup 1do3, dokonalimy tym samym wyboru grup, dla ktrych bd przyj-
mowane przekroje poprzeczne. Po naciniciu przycisku Obliczenia w oknie Obliczenia-PN-
90/B-03200 program przeprowadza proces wymiarowania i dobiera przekroje poprzeczne spe-
niajce wymagania normy (Rys. 3.120). Po naciniciu w tym oknie przycisku Zmie wszystkie
nastpuje zmiana przekrojw poprzecznych.
Nastpnie wykonujemy ponownie obliczenia numeryczne wybierajc z paska ikon podsta-
wowych ikon Rozpoczcie oblicze celem uzyskania aktualnych wartoci si wewntrz-
nych (nastpia zmiana ciaru wasnego konstrukcji). W kolejnym kroku ponownie naciskamy
przycisk Obliczenia w oknie Obliczenia-PN-90/B-03200. Kroki te naley powtarza tak dugo
84 Przykad nr 4

a program w procesie wymiarowania nie bdzie zmienia przekrojw poprzecznych prtw,
pamitajc o przeprowadzaniu oblicze numerycznych po kadym kroku wymiarowania.
W oknie PN-90/B-03200 wymiarowanie grup prtw po naciniciu proponowanego
przekroju poprzecznego moemy zapozna si ze szczegowymi wynikami wymiarowania. W
zakadce Rezultaty dokonujc wyboru profilu opisanego jako OK . aktywujemy okno
WYNIKI norma - PN-90/B-03200 (Rys. 3.121). Uywajc przyciskw Zamknij zamykamy
okna suce wymiarowania.
Jeli znamy przekroje prtw (a nie chcemy aby program dokona ich wyboru) moemy
przej do okna weryfikacji prtw (Rys. 3.122), gdzie dla poszczeglnych elementw przed-
stawione s wyniki wyte (stopnia wykorzystania przekroju porzecznego, kolumna Wyt.).
W oknie Obliczenia-PN-90/B-03200 w wierszu Weryfikacja prtw wpisujemy 1do4 oraz naci-
skamy przycisk Obliczenia, ktry uruchamia okno PN-90/B-03200 Weryfikacja prtw.

Rys. 3.117. Tworzenie grup profili

Rys. 3.118. Okno selekcji przekrojw

Przykad nr 4 85


Rys. 3.119. Okno Obliczenia PN-90/przekrojw-03200

Rys. 3.120. Okno wymiarowania grup prtw

Rys. 3.121. Okno wynikw wymiarowania dla poszczeglnych grup elementw
86 Przykad nr 4


Rys. 3.122. Okno weryfikacji prtw
Krok 4 ostateczne wyniki oblicze statycznych
Aby przedstawi wykresy si wewntrznych dla kombinacji SGN, przechodzimy w menu de-
finicji modelu do opcji Rezultaty >> Rezultaty. Niezbdne jest teraz dokonanie wyboru przy-
padku obcienia SGN1(cw+P) na pasku selekcji (rozwijalna ikona Przypadki). W zakadce
NTM w oknie Wykresy wybieramy kolejno Sia Fx, Sia Fz, Moment My oraz naciskajc kado-
razowo przycisk Zastosuj generujc poszczeglne wykresy (Rys. 3.123, Rys. 3.124 i Rys.
3.125).

Rys. 3.123. Wykresy si normalnych Fx dla kombinacji SGN

Przykad nr 4 87


Rys. 3.124. Wykresy si tncych Fz dla kombinacji SGN

Rys. 3.125. Wykresy momentw zginajcych My dla kombinacji SGN
Tworzc pierwszy wykres wybieramy dodatkowo opcj otwrz nowe okno. Aby otrzyma na
wykresach charakterystyczne wartoci naley w zakadce Parametry w oknie Wykresy ustawi
opcj wywietlania opisw (karteczki). Niezbdne moe by take skalowanie wykresu, co wy-
konujemy uruchamiajc w oknie Wykresy opcj Normalizuj. Tabelaryczne zestawienie wartoci
si wewntrznych przestawione na Rys. 3.126 uzyskujemy po naciniciu ikony Siy z
bocznego paska ikon. W pasku selekcji wybieramy obcienia SGN1(cw+P). Po zamkniciu
okna z tabelarycznym zestawieniem si w zakadce NTM okna Wykresy dezaktywujemy
aktualne wybory. Przechodzimy do zakadki Naprenia w ktrej aktywujemy wiersze maksy-
malne - Smax i minimalne Smin. Po naciniciu przycisku Zastosuj w oknie widokowym Wy-
kresy otrzymujemy wykresy napre od kombinacji SGN (Rys. 3.127). Aby otrzyma wykres
w nowym oknie Widok naley przed zastosowaniem przycisku Zastosuj aktywowa opcj
otwrz nowe okno.
Po dezaktywacji opcji w wierszach napre w zakadce Naprenia i naciniciu przyci-
sku Zastosuj przechodzimy do zakadki Deformacja w oknie Wykresy. W pasku selekcji przy-
padkw obciania zmieniamy na SGU1(cw+P) oraz aktywujemy opcj Deformacja dokadna
88 Przykad nr 4

dla prtw. Po uyciu przycisku Zastosuj wykres deformacji ukadu od kombinacji SGU otrzy-
mujemy w nowym oknie widokowym Wykresy (Rys. 3.128).

Rys. 3.126. Siy wewntrzne w elementach dla kombinacji SGN

Rys. 3.127. Wykresy napre dla kombinacji SGN

Rys. 3.128. Deformacja ukadu dla kombinacji SGU

Przykad nr 5 89

4 PRZYKADY ANALIZY UKADW POWIERZCHNIOWYCH
4.1 Przykad nr 5 Analiza stanu napre w rurze grubociennej
Wyznacz wartoci maksymalnych napre obwodowych

o i radialnych
rr
o w ciance
grubociennej rury obcionej rwnomiernym obcieniem p = 200 kPa. Rura o wymiarach
a = 2 m, b = 3 m, wykonana z betonu B30 (Rys. 4.1).
a
p=const
b
r
f
s
rr
s
ff

Rys. 4.1. Geometria ukadu
Rozwizanie analityczne
Dla przyjtego ukadu warunki brzegowe mona okreli w nastpujcy sposb

( )
( ) 0
rr
rr
r b p
r a
o
o
= =
= =
(4.1)
Naprenia w ciance obliczamy z nastpujcych relacji (patrz m.in. [14], [15])

2 2
2 2 2 2
2
2 2
2 2
2 2
1
2 2 0
2
rr
p a b A A
A C C p
b a r r
A A
p b
C C
C
r r
b a

o
o


= = + + =





= + + =
=


(4.2)
otrzymujemy zatem

2 2 2 2
2 2 2 2 2 2
1 , 1
rr
p b a p b a
b a r b a r

o o
| | | |

= = +
| |

\ . \ .
(4.3)
Dla przyjtej geometrii otrzymujemy nastpujce wyniki (Rys. 4.2)

( ) ( )
( ) ( )
2 2 2
2 2 2 2
0 0, 2 MPa
2
0, 72 MPa 0, 52 MPa
rr rr
r a r b p
p b a b
r a r b p
a b a b

o o
o o
= = = = =
+
= = = = = =

(4.4)
90 Przykad nr 5

p a +b a -b ( )/( )
2 2 2 2
p
s
rr
s
ff
0
2 /( ) pb a -b
2 2 2

Rys. 4.2. Wykresy napre
Rozwizanie numeryczne
Krok 1 wybr typu projektowanej konstrukcji
Z dostpnych typw wyboru projektowanej konstrukcji w oknie pocztkowym wybieramy
Projektowanie konstrukcji w paskim stanie odksztacenia (Rys. 4.3). Warto zwrci uwag na
fakt, i po wyborze tej opcji projektowania konstrukcji w programie poprzeczny wymiar jest
zawsze zaoony jako 1 m, niezalenie od ustawienia jednostki dugoci w oknie Preferencje
zadania. Informuje o tym te odpowiedni komunikat programu.

Rys. 4.3. Okno wyboru typu konstrukcji
Krok 2 definicja geometrii ukadu i nadanie cech materiaowych
Geometrie ukadu definiujemy za pomoc polecenia Okrg (Rys. 4.4) dostpnego z grne-
go menu tekstowego Geometria >> Obiekty >> Okrg lub z bocznego paska ikon. Po
uruchomieniu okna Okrg naciskamy przyciski Geometria i Parametry ,
ktre spowoduj rozwinicie dodatkowych okien pomocnych w definicji modelu konstrukcji.
Nastpnie wybieramy w podoknie Metoda tworzenia opcj rodek-promie . W
podoknie Geometria wywietlaj si wiersze Punkt P i Promie, w ktrych podajemy odpo-
wiednio 0;0 (w odniesieniu do rodka okrgu) i 3 (jako promie okrgu). W podoknie Parame-
Przykad nr 5 91

try aktywujemy opcje Dyskretyzacja i w wierszu Liczna krawdzi
ustalamy liczb podziau okrgu na odcinki proste na 60 (Rys. 4.5a). Aktywu-
jemy opcj Panel i po naciniciu przycisku Zastosuj na ekranie pojawi si nam okr-
gy panel o zdefiniowanych cechach. Nastpnie przechodzimy do wycicia otworu w zdefinio-
wanym panelu. W tym celu uywamy tej samej opcji Okrg, w ktrej podajemy w wierszu
Punkt P 0;0 a w wierszu Promie 2. Liczb podziau okrgu wewntrznego na odcinki proste
ustalamy na 40 (liczba krawdzi okrgu wewntrznego zostaa dopasowana do przyjtego ze-
wntrznego podziau tak aby dugoci krawdzi byy w przyblieniu rwne) i aktywujemy opcj
Kontur/otwr (Rys. 4.5b). Po naciniciu przycisku Zastosuj i Zamknij w oknie
Widoku otrzymalimy wizualizacj rury grubociennej. Celem powikszenia widoku konstrukcji
moemy uy ikony Widok pocztkowy dostpnej z paska ikon podstawowych.

Rys. 4.4. Definicja okrgego panelu o okrelonej geometrii
Przechodzc w menu definicji modelu do opcji Waciwoci nadajemy panelowi cechy ma-
teriaowe (Rys. 4.6). W oknie Charakterystyki bry wybieramy z listy zadany materia
. W przypadku braku wymaganego materiau w oknie Charakterystyki bry przecho-
dzimy do zdefiniowania nowego materiau naciskajc ikon Definicja nowej charakterystyki
bryy . W uruchomionym oknie Definicja charakterystyk bry naciskamy przycisk Pobierz z
bazy (Rys. 4.7). W oknie Dostpne materiay w wierszu Materia rozwijamy list
dostpnych materiaw w bazie . Dokonujemy wyboru materiau oznaczonego jako B30
potwierdzajc dokonany wybr przyciskiem OK. Nastpnie w oknie Definicja charakterystyk
bry naciskamy przycisk Dodaj i Zamknij. Po tych czynnociach w oknie Charakterystyki bry
pojawia si oznaczenie materiau . W czci Selekcja okna Charakterystyki bry wpi-
sujemy 1 potwierdzajc dokonany wybr przyciskiem Zastosuj.
92 Przykad nr 5


Rys. 4.5. Okno definicji Okrg: a) definicja panelu, b) definicja otworu wewntrznego

Rys. 4.6. Okrelenie waciwoci materiaowych
Przykad nr 5 93


Rys. 4.7. Definicja materiau
Krok 3 definicja podpr ukadu
Analizowany ukad jest obrotowo symetryczny i jest obciony obcieniem obrotowo
symetrycznym. Musimy jednak zada mu podpory, ktre zapobiegn geometrycznej zmiennoci
ukadu. W pierwszym etapie przechodzimy w menu definicji modelu do opcji Wzy, w ktrej na
krawdziach zewntrznych definiujemy 3 wzy (Rys. 4.8). Wpisujemy w oknie Wze w wier-
szu Wsprzdne: kolejno 0;3 , -3;0 , 3;0 kadorazowo potwierdzajc przyciskiem Dodaj.

Rys. 4.8. Definicja wzw
94 Przykad nr 5


Rys. 4.9. Definicja podpr

Rys. 4.10. Definicja nowych podpr
Po przejciu z pomoc menu definicji modelu do opcji Podpory (Rys. 4.9) definiujemy
(ikona ) podpory przegubowe przesuwne oznaczone jako ux i uz (Rys. 4.10). W oknie
Podpory w zakadce Wzowe wybieramy podpor ux i wskazujemy wze 1 w oknie
Widoku (lub w wierszu Aktualna selekcja wpisujemy 1 i potwierdzamy przyciskiem Zastosuj),
nastpnie wybierajc podpor uz wskazujemy na wzy 2 i 3. Przy okrelaniu podpr
naley zwrci uwag na fakt i zablokowane stopnie swobody nie mog ogranicza moliwych
kierunkw deformacji z uwagi na przyjty model rury grubociennej swobodnej.
Przykad nr 5 95

Krok 4 definicja obcienia
Obcienie o wartoci 200 kN/m
2
definiujemy na krawdzi zewntrznej rury. W tym celu
konieczne jest wprowadzenie dodatkowych dwch polilinii w ksztacie pokrgw na ze-
wntrznej krawdzi rury (Rys. 4.11). Wykorzystujemy w tym celu opcj Polilinia-Kontur
(dostpn z menu tekstowego Geometria >> Obiekty >> Polilinia-Kontur), w ktrej metod
tworzenia okrelamy jako Polilinia . Naley te rozwin pozosta cz okna naci-
skajc przyciski Geometria i Parametry. W podoknie Parametry po aktywacji opcji Dyskrety-
zacja uku w wierszu Liczba krawdzi: wpisujemy 30. W podoknie Geome-
tria wciskamy ikon uk pocztek-rodek-koniec i w oknie Widoku wskazujemy trzy
punkty definiujce pokrg pokrywajce si z utworzonymi wzami nr: 2, 1 i 3. Po tej czyn-
noci w podoknie Geometria powinien pojawi si wskazane wsprzdne . Doko-
nany wybr punktw potwierdzamy przyciskiem Zastosuj. Celem wizualizacji wprowadzonej
polilinii niezbdne jest wybranie z paska menu tekstowego polecenia Widok >> Wywietl . W
uruchomionym oknie Wywietlanie atrybutw przechodzimy do zakadki ES gdzie aktywujemy
opcje Numery i opisy krawdzi. Dokonany wybr potwierdzamy przyciskami Zastosuj i OK.
Wprowadzona polilinia posiada opis 3_Kraw(1). Analogicznie postpujemy z wprowadzeniem
drugiej polilini oznaczonej 4_Kraw(1), ktra wymaga wskazania w oknie Widoku punktw (-
3;0;0) , (0;0;3) oraz (3;0;0).
W opcji Obcienia dostpnej z menu definicji modelu definiujemy przypadek obcienia o
nazwie p = 200kPa. W oknie Przypadki obcie wybieramy w wierszu Natura: stae oraz w
wierszu Nazwa: wpisujemy p=200kPa. Po naciniciu przycisku Nowy na Licie zdefiniowa-
nych przypadkw pojawia si zadana nazwa przypadku. Konieczne moe by usunicie z tabeli
Obcienia automatycznie wygenerowanego ciaru wasnego. Po zaznaczeniu wiersza do usu-
nicia w tabeli Obcienia naciskamy klawisz Del na klawiaturze.

Rys. 4.11. Definicja polinii na zewntrznej krawdzi rury
96 Przykad nr 5



Rys. 4.12. Wprowadzanie obcienia liniowego na krawdzi
Nastpnie wybieramy z menu bocznego ikon Definicja obcie . W nowo otwar-
tym oknie Obcienie przechodzimy do zakadki Powierzchnia i wybieramy typ obcienia
Obcienie liniowe na krawdziach . W oknie Obcienie liniowe na krawdziach usta-
lamy warto obcienia na kierunku Z podajc 200 i aktywujemy opcje W ukadzie: lokalnym
. Po naciniciu przycisku Dodaj w oknie Obcienie wpisujemy w wierszu Zastosuj
do liczb 4 i naciskamy przycisk Zastosuj (Rys. 4.12). Nastpnie wracamy do okna Obcienie
liniowe na krawdziach w ktrym dokonujemy korekty wartoci obcienia wpisujc -
200 (minus) potwierdzajc przyciskiem Dodaj. Po powrocie do okna Obcienie wpisujemy w
wierszu Zastosuj do liczb 3 i naciskamy przycisk Zastosuj i Zamknij.

Krok 5 wybr opcji siatkowania i obliczenia
Przechodzony w menu definicji modelu do opcji Geometria. Uruchamiamy okno Opcje
siatkowania dostpne z grnego menu tekstowego Analiza >> Model obliczeniowy >>
Opcje siatkowania (Rys. 4.13). Okno to moemy otworzy take z paska ikon podstawowych po
naciniciu ikony Opcje generacji siatki ES uruchamia si nowy pasek ikon przydatny w
trakcie generacji siatek elementw skoczonych.
W oknie Opcje siatkowania naciskamy przycisk Opcje zaawansowane, ktry uruchamia
okno Zaawansowane opcje siatkowania. Do wyboru mamy dwie opcje siatkowania: siatkowa-
nie regularne Coonsa i nieregularne Delaunay, (Rys. 4.14). W dalszej analizie wykorzystano
opcje siatkowania Coonsa, w ktrej aktywowano opcje Rozmiar elementu ,
dla ktrej przyjto 0.314 i jako Parametry metody Coonsa Kwadraty w obszarze prostokt-
nym. W siatkowaniu wykorzystano czterowzowe czworoktne elementy powierzchniowe. Po
naciniciu przycisku OK wybieramy ikon Generacja w pasku ikon dodatkowych Opcje
Przykad nr 5 97

generacji siatki ES wygenerowano siatk elementw skoczonych przedstawion na Rys. 4.15.
Po wykonaniu tych czynnoci naciskamy ikon Rozpoczcie oblicze na pasku ikon pod-
stawowych.

Rys. 4.13. Wybr opcji siatkowania

Rys. 4.14. Okno opcji siatkowania
98 Przykad nr 5


Rys. 4.15. Podzia uku 60/40 - siatkowanie Coonsa rozmiar elementu 0,31
Krok 6 wstpne wyniki oblicze
Dla przyjtego w poprzednim kroku podziau konstrukcji na elementy skoczone przed-
stawimy wykresy napre obwodowych i radialnych z wykorzystaniem opcji Przecicia pane-
li.
Po wybraniu w menu definicji modelu opcji Rezultaty >> Rezultaty mapy z bocznego pa-
ska ikon wybieramy: ikon Wykresy w przeciciach paneli lub z grnego menu tekstowe-
go Rezultaty >> Przecicia paneli. W oknie Przecicia paneli (Rys. 4.16) w zakadce Definicja
okrelamy wsprzdne dwch punktw (-3;0;0) i (3;0;0), przez ktre przebiega bdzie prze-
cicie (aktywna opcja ). W zakadce Szczegowe okrelamy interesujc nas war-
to, ktra ma by pokazana na wykresie (np. Naprenia s/xx). Dodatkowo naciskamy przy-
cisk Kierunek X , ktry uruchamia okno Wybr kierunku w ktrym aktywujemy
opcje biegunowy . Nastpnie uruchamiamy opcje punkcie: dotyczc
pocztku promienia wodzcego podajc wsprzdne X = 0 i Z = 0 (Rys. 4.19). Potwierdzamy
dokonany wybr przyciskiem OK. W zakadce Wykresy okna Przecicia paneli aktywujemy
opcje , ktra pozwoli na przedstawienie opisw charakterystycznych wartoci na
wykresie. Ostatecznie po wykonaniu tych czynnoci naciskamy w tym oknie opcj otwrz nowe
okno i wciskamy przycisk Zastosuj, po naciniciu ktrego w nowym oknie
Widok:1 zaprezentowany zostanie wykres napre radialnych w zadanym przekroju (Rys.
4.17). Aby otrzyma wykres napre obwodowych w zakadce Szczegowe w oknie Przeci-
cia paneli aktywujemy w wierszu Naprenia s kolumn yy. Po naciniciu przycisku Zasto-
suj w oknie Widok:1 pojawi si dany wykres (Rys. 4.18). Porwnujc otrzymane wyniki z
rozwizaniem analitycznym trzeba pamita, e wartoci pokazane na wykresach przekrojo-
wych s obliczane dla punktw cakowania elementw i s interpolowane liniowo do krawdzi
elementw. Std do dua rnica w stosunku do rozwizania cisego szczeglnie w przypad-
ku napre radialnych.
Przykad nr 5 99

Duo lepsze bdzie tu porwnanie wartoci analitycznych z wartociami dla map rozkadw
napre. Ustawienia poszczeglnych wykresw przyjmujemy tak jak to opisano powyej dla
przecicia paneli. Wykonujemy je w oknie Mapy (Rys. 4.19). Uzyskan map napre radial-
nych pokazano na Rys. 4.20. Podane w legendzie wartoci maksymalnych i minimalnych na-
pre s zblione do wartoci z rozwizania analitycznego.

Rys. 4.16. Okno Przecicia paneli

Rys. 4.17. Naprenia radialne podzia uku 60/40, Coons, rozmiar elementu 0,314m
100 Przykad nr 5


Rys. 4.18. Naprenia obwodowe podzia uku 60/40, Coons, rozmiar elementu 0,314 m

Rys. 4.19. Przyjcie biegunowego ukadu wsprzdnych
Krok 7 dobr podziau konstrukcji na elementy skoczone
W nastpnym etapie oblicze naley przeprowadzi analiz zbienoci rozwizania ze
wzgldu na podzia konstrukcji na elementy skoczone. Metoda elementw skoczonych jest
metod przyblion, w ktrej w przypadku przyjcia nieodpowiedniego podziau konstrukcji na
elementy skoczone (wielkoci elementu skoczonego) otrzymujemy bdne wyniki. Aby wy-
kluczy wpyw przyjtej wielkoci elementu skoczonego na otrzymane wyniki oblicze prze-
prowadzimy szereg oblicze, w ktrych bdziemy dokonywali zagszczenia podziau siatki
Przykad nr 5 101

MES. W przypadku analizowanej konstrukcji okrelenie odpowiedniej gstoci siatki MES jest
zwizane bezporednio z aproksymacj okrgw zewntrznego i wewntrznego, ktre przybli-
ane s odcinkami prostymi. Naley unika przypadku w ktrym dzielimy ten odcinek na
mniejsze elementy bez zmiany podziau uku.

Rys. 4.20. Mapa rozkadu napre radialnych podzia uku 60/40, Coons, rozmiar elementu 0,314 m
Dla przyjtego na wstpnie podziau okrgw na 60 i 40 odcinkw dugo krawdzi okr-
gu wewntrznego i zewntrznego wynosi ok. 0,314 m. W drugim kroku oblicze zmieniono
podzia okrgw na: 40 i 26, 120 i 80 oraz 240 i 160 odcinkw, co odpowiadao odpowiednio
dugoci krawdzi ok. 0,47 m, 0,15 m i ok. 0,08 m. Kolejne podziay okrgu na krawdzie roz-
poczynamy od usunicia siatki ES (naley uy opcji Lokalne usunicie siatki dostpnej z
grnego menu tekstowego Analiza >> Model obliczeniowy >> Lokalne usunicie siatki). Po
wskazaniu kursorem wewntrznego okrgu naciskamy prawy klawisz myszy. W otwartym
oknie wybieramy polecenie Waciwoci obiektu ktre uruchamia okno Okrg. W oknie Okrg
zmieniamy liczb w wierszu Liczba krawdzi i naciskamy przyciski Zastosuj i Zamknij. W
oknie Widoku winna nastpi zmiana zaokrglenia okrgu. Analogicznie wykonujemy zada-
nie dla okrgu zewntrznego. Dodatkowo niezbdna jest zmiana podziau ukw (dodatkowych
polilinii do ktrych przykadane byo obcienie) tak aby odpowiadao ono przyjtemu nowemu
podziaowi okrgu na krawdzie. W tym celu po wskazaniu kursorem znacznika danego uku
(3_Kraw(1) lub 4_Kraw(1)) naciskamy prawy klawisz myszy i w aktywowanym oknie wybie-
ramy polecenie Waciwoci obiektu ktre uruchamia okno Polilinia-Kontur. W parametrach
dyskretyzacji uku wpisujemy odpowiedni liczb krawdzi. Nastpnie w podoknie Geometria
aktywujemy wiersz w ktrym oprcz wsprzdnych podana jest liczba podziau. Naciskajc
przycisk Modyfikuj i Zastosuj dopasujemy podzia polilinii do podziau okrgu.
W tabeli 1 dokonano porwnania otrzymanych wynikw dla poszczeglnych podziaw z
rozwizaniem analitycznym. Prezentowane wyniki napre z analizy numerycznej zamiesz-
czone w tabeli otrzymano z przecicia panelu uzyskanego tak jak pokazano powyej. Dodatko-
wo na kolejnych rysunkach Rys. 4.21 Rys. 4.26 przedstawiono mapy napre obwodowych i
radialnych dla analizowanych podziaw i wielkoci elementw. Warto zwrci uwag e przy
maych podziaach np. 60/40 i 40/26 na Rys. 4.20 i na Rys. 4.23 brak regularnoci w izoliniach
napre.
102 Przykad nr 5

Tabela 1. Wyniki analizy MES
Podzia okrgw
//wielko elementu
skoczonego
rr
o
MPa

o
MPa
Wynik cisy -0,20 0,00 -0,52 -0,72
40x26//0,47 -0,20 -0,08 -0,51 -0,73
60x40//0,31 -0,18 -0,05 -0,51 -0,74
120x80//0,15 -0,19 -0,02 -0,52 -0,73
240x160//0,08 -0,20 -0,01 -0,52 -0,72


Rys. 4.21. Wykres naprenia radialnych podzia uku 120x80, Coons, rozmiar elementu 0,15

Rys. 4.22. Wykres napre obwodowych podzia uku 120x80, Coons, rozmiar elementu 0,15
Przykad nr 5 103


Rys. 4.23. Mapy napre radialnych i obwodowych podzia uku 40x26, rozmiar elementu 0,47

Rys. 4.24. Mapy napre radialnych i obwodowych podzia uku 60x40, rozmiar elementu 0,31

Rys. 4.25. Mapy napre radialnych i obwodowych podzia uku 120x80, rozmiar elementu 0,15
104 Przykad nr 5


Rys. 4.26. Mapy napre radialnych i obwodowych podzia uku 240x160, rozmiar elementu 0,08
Krok 8 kocowe wyniki analizy MES
Po przeprowadzeniu analizy zbienoci rozwizania przyjto jako miarodajne rozwizanie
dla podziau 240x160 (rozwizanie z najgstsz siatk dalsze zagszczanie siatki nie prowadzi
ju do znaczcej zmiany rezultatw). Kocowe mapy napre wraz z wykresami napre w
przeciciach panelu przedstawiono na Rys. 4.27 i Rys. 4.28.

Rys. 4.27. Rozkad napre

o w ciance rury grubociennej podzia uku 240x160, rozmiar ele-


mentu 0,08
Przykad nr 5 105


Rys. 4.28. Rozkad napre
rr
o w ciance rury grubociennej podzia uku 240x160, rozmiar elemen-
tu 0,08
106 Przykad nr 6

4.2 Przykad nr 6 Pyta
Wyznacz wartoci maksymalnych przemieszcze oraz wykresy momentw zginajcych dla
wolnopodpartej pyty kwadratowej od obcienia rwnomiernie rozoonego na caej po-
wierzchni pyty q = 2 kN/m
2
. Pyta ma wymiar boku a = 4,2 m i jest wykonana z betonu B30 o
gruboci 15 cm.
Rozwizanie analityczne
W rozwizaniu analitycznym pyty skorzystamy z rozwizania typu Naviera za pomoc
podwjnego szeregu Fouriera (patrz m.in. [16], [17]). Dla dowolnej prostoktnej pyty o wy-
miarach a b i dla dowolnego obcienia ( )
1 2
, q x x (Rys. 4.29) moemy je opisa nastpujc
funkcj
( )
1 2
1 2
1 1
, sin sin
mn
m n
m x n x
q x x a
a b
t t

= =

=

(4.5)
gdzie ( )
1 2
1 2 1 2
0 0
4
, sin sin
a b
mn
m x n x
a q x x dx dx
a b a b
t t
=

} }
.


Rys. 4.29 Geometria pyty
Zakadamy w oglnym przypadku rozwizanie rwnania
( )
( )
1 2 4
1 2
,
,
q x x
w x x
D
V = (4.6)
gdzie
3
2
12 (1 )
E h
D
v

=

(sztywno pytowa),
w postaci
( )
1 2
1 2
1 1
, sin sin
mn
m n
m x n x
w x x w
a b
t t

= =

=

(4.7)
speniajce warunki brzegowe swobodnego podparcia. Podstawiajc do rwnania rniczkowe-
go otrzymujemy zwizek
Przykad nr 6 107


2
2 2
mn mn
m n
D w a
a b
t t
(
| | | |
+ = (
| |
\ . \ .
(

(4.8)
Dokonujc przeksztace i podstawie otrzymujemy

( )
( )
1 2
2
2 2
1 2
1 2
4 2
2 2
1 1
,
1
, sin sin
mn
mn
mn
mn
m n
a
w x x
m n
D
a b
a m x n x
w x x
a b D
m n
a b
t t
t t
t

= =
=
(
| | | |
+ (
| |
\ . \ .
(


=

(
| | | |
+ (
| |
\ . \ .
(

(4.9)
Przyjmujc sta warto obcienia ( )
1 2
, q x x q = otrzymujemy
( )
1 2
1 2
6 2
2 2
1 1
16 1
, sin sin
mn
m n
m x n x q
w x x
a b D
m n
m n
a b
t t
t

= =

=

(
| | | |
+ (
| |
\ . \ .
(

(4.10)
dla , 1,3,5,7, m n = .
Wyznaczamy zatem maksymalne przemieszczenie
1 2
,
2 2
a b
w x x
| |
= =
|
\ .


( )
1
2
1 2
6 2
2 2
1 1
1
16
,
2 2
m n
m n
a b q
w x x
D
m n
m n
a b
t
+


= =

| |
= = =
|

\ .
(
| | | |
+ (
| |
\ . \ .
(

(4.11)
Przyjmujc dodatkowo, e a = b, oraz m = n = 1 otrzymujemy

4 4
max 1 2
6
16 1
, 0, 00416
2 2 4
a b q a q a
w w x x
D D t
| |
= = = =
|

\ .
(4.12)
W pracy [18] mona znale inne rozwizanie(zapisane w osiach x
3
, x
2
Rys. 4.29)

3 2
4
2 2 2 3 5 5
( , )
4 1 1
1 2 tgh cosh sinh sin
2 2
2cosh
2
n n
n n n n
n n
w x x
b b qa
x x x x
b
D n
o o
o o o o
o
t
=


( | |
= +
`
| (
\ .

)

(4.13)
gdzie:
1, 3,5
n
n
n
a
t
o = =
108 Przykad nr 6

Dla pyty kwadratowej (a = b) przyjmujc jeden wyraz szeregu (n = 1) daje on warto ugicia
w rodku pyty (
3 2
1
; 0
2
x a x = = ) otrzymuje si z niego warto ugicia

4
max
0, 00406
qa
w
D
= (4.14)
Z rozwizania tego wartoci momentw zginajcych
3
2
3 2
2
2 2 2 3 3 3
2
2 2 2 3 3 3
4 1 1 2
1 tgh cosh sinh sin
1 2 2
2cosh
2
4 1 1 2
tgh cosh sinh sin
1 2 2
2cosh
2
2
x
n n
n n n n
n n
x
n n
n n n n
n n
x x
m
b b qa v
x x x x
b
n
m
b b qa v
x x x x
b
n
m
o o
o o o o
o
t v
o o v
v o o o o
o
t v
=


( | |
= +
`
| (

\ .

)
=


( | |
= +
`
| (

\ .

)
=

( )
2
3
2 2 2 3 3
cos 1
1 1 tgh sinh cosh
2 2
cosh
2
n n n
n n n
n n
x b b qa
x x x
b
n
o o o
v o o o
o
t
( | |
+
| (
\ .

(4.15)
Dla pyty kwadratowej obcionej rwnomiernym obcieniem q warto przsowego momen-
tu zginajcego wynosi

3 2
2
max max
0, 0475
x x
m m qa = = (4.16)
Gwne momenty zginajce mona obliczy ze wzoru

( ) ( ) ( )
3 2 3 2 3 2
2 2
11,22
1 1
4
2 2
x x x x x x
m m m m m m = + + (4.17)
Dla punktw na przektnej pyty kwadratowej gdzie
3 2
x x
m m = otrzymujemy

3 3 2
11,22 x x x
m m m = (4.18)
Wykres momentw zginajcych otrzymanych z powyszego rozwizania przedstawiono na
Rys. 4.30.
Przykad nr 6 109


Rys. 4.30. Momenty zginajce w pycie kwadratowej obcionej rwnomiernie

Dla przyjtego betonu B30 i gruboci pyty h = 0,15 cm sztywno pytowa wynosi

( )
( )
3
3
2
2
31000000 kPa 0,15 m
104625 kNm
9082 kNm
11, 52 12 (1 )
12 1 0, 2
E h
D
v

= = = =


(4.19)
Dla przyjtych wymiarw pyty i obcienia otrzymujemy wyniki

3
4 4
4
max
2 2
max
2 2
11
2 4, 2
0, 00406 0, 00406 2, 78 10 m
9082
0, 0475 0, 0475 2 4, 2 1, 68 kNm
0, 0297 0, 0297 2 4, 2 1, 05 kNm
x
q a
w
D
m q a
m q a


= = =
= = =
= = =
(4.20)
W publikacji [6] dla szeciu rnych schematw podparcia pyt prostoktnych znajdziemy
w tabelach wyniki dla momentw zginajcych i przemieszcze w charakterystycznych punktach
pyty.
Rozwizanie numeryczne
Krok 1 - definicja geometrii
Z dostpnych typw analizy konstrukcji w oknie pocztkowym programu wybrano Projek-
towanie pyty (Rys. 4.31). Po dokonaniu wyboru typu projektowania konstrukcji program auto-
matycznie przechodzi do opcji Geometria dostpnego z menu definicji modelu. Wybierajc iko-
n Obrt, powikszenie, przesunicie (wybran z menu ikon podstawowych) wciskamy
rodkowy klawisz myszy (aktywuje si opcja przesu) i przesuwamy kursor myszy tak aby w
110 Przykad nr 6

lewym prawym roku widoczny by opis podziaki 0.00 dla osi X globalnego ukadu wsprzd-
nych i 0.00 osi Y. Nastpnie krcc rolk myszki (po aktywacji opcji Powiksze-
nie/pomniejszenie) tak aby na osi Y widoczny by zakres od 0.00 do 4.2. Gdy mysz nie ma rolki
mona ten sam efekt uzyska zmieniajc powikszenie. Dokonujemy korekty ustawienia po-
dziaki opcj Przesu. Alternatywnym rozwizaniem moe by okrelenie osi konstrukcji.

Rys. 4.31. Wybr typu konstrukcji
Uruchamiajc ikon Polilinia-Kontur z bocznego paska ikon (lub wybierajc z gr-
nego menu tekstowego Geometria >> Obiekty >> Poliliniakontur) aktywujemy okno Polilinia-
Kontur (Rys. 4.32), w ktrym rozwijamy dodatkowe okno przyciskiem Geometria .
W oknie Polilinia-Kontur winna by wybrana opcja i w czci Geometria opcja Od-
cinek . Wskazujemy nastpnie kursorem myszy w oknie Widok wsprzdne punktw
naronych pyty (potwierdzajc wybrany punkt lewym klawiszem myszy). Po wskazaniu czte-
rech punktw naronych aby stworzy kontur wskazujemy ponownie punkt pocztkowy, (Rys.
4.33).
Wprowadzenie konturu moe odbywa si take w oknie Poliliniakontur (Rys. 4.32) w
ktrym wpisujemy z klawiatury kolejno wsprzdne naronikw pyty 0;0 , 4.2;0 , 4.2;4.2 ,
0;4.2 kadorazowo potwierdzajc par wartoci przyciskiem Dodaj. Po wprowadzeniu wsp-
rzdnych wciskamy przycisk Zastosuj i Zamknij. W oknie Widok pojawi si obrys pyty.

Rys. 4.32. Okno Polilinia-Kontur
Przykad nr 6 111


Rys. 4.33. Definicja konturu
Krok 2 - definicja waciwoci materiaowych i cech geometrycznych
Stworzonemu obszarowi (konturowi) nadajemy cechy materiaowe i geometryczne, (Rys.
4.34). Uruchamiajc okno Panel (dostpne z menu tekstowego po wybraniu Geometria >> Pa-
nele lub bocznego paska ikon ikona Panele ) wybierajmy przycisk w linii Grubo:.
Pozwala nam to na aktywacje okna Nowa grubo. W oknie tym ustalamy grubo pyty na 15
cm (wiersz Gr= wpisujemy 15) oraz przyjmujemy materia z ktrego wykonana jest pyta B30
(w wierszu Materia: naciskamy przycisk , ktry rozwija nam dostpn baz materiaw, z
ktrej wybieramy B30). Po zmianie nazwy (GR15_B30) w wierszu Etykieta: naciskamy w
oknie Nowa grubo przyciski Dodaj oraz Zamknij i przechodzimy ponownie do okna Panel. W
linii Grubo pojawia si nam nazwa ustalonych cech panelu (GR15_B30). Opcj Zbrojenie
pomijamy, gdy nie przewidujemy wyliczania zbrojenia. Jeli korzystamy z programu Robot
Millenium w wersji 2010 to musimy jeszcze ustali waciwy model generowanego panelu. W
wierszu Model: zmieniamy domyl opcj na powoka. W nastpnym etapie nadajemy cechy
geometryczno-materiaowe obszarowi poprzez wykorzystanie w oknie Panel opcji punkt we-
wntrzny , wskazujc mysz dowolny punkt w obrbie zadanego konturu w
oknie Widok (Rys. 4.35). Naciskajc przycisk Zamknij zamykamy okno Panel.
112 Przykad nr 6


Rys. 4.34. Definicja panelu

Rys. 4.35. Nadanie cech geometryczno-materiaowych
Krok 3 przyjcie warunkw brzegowych
Po przejciu do opcji Podpory w menu definicji modelu uruchamiamy ikon Definicja no-
wej podpory ,ktra otwiera okno Definicja podpory. W wierszu Etykieta: wpisujemy uz oraz
w kolumnie Zablokowane kierunki aktywujemy UZ . Naciskajc przyciski Dodaj i Za-
Przykad nr 6 113

mknij wracamy do okna Podpory (Rys. 4.36). Majc aktywn podpor w zakadce
Liniowe wskazujemy w oknie Widok kolejno wszystkie krawdzie pyty.

Rys. 4.36. Definicja podpory
Krok 4 podzia konstrukcji na elementy skoczone
Na tym etapie oblicze niezbdne jest dokonanie podziau konstrukcji na elementy sko-
czone. Uruchamiamy okno Opcje siatkowania dostpne z grnego menu tekstowego Ana-
liza >> Model obliczeniowy >> Opcje siatkowania. W oknie Opcje siatkowania naciskamy
przycisk Opcje zaawansowane, ktry uruchamia okno Zaawansowane opcje siatkowania. W
programie uytkownik ma do dyspozycji dwie metody siatkowania Coonsa (generacja siatek
regularnych) i Delaunaya (generacja siatek nieregularnych). W przypadku analizowanej kon-
strukcji wybieramy opcj siatkowania Coonsa (Rys. 4.37), w ktrej aktywowano wariant Uyt-
kownika i przyjto Podzia 1: i Podzia 2: rwny 2. Wybrano typ podziau obsza-
ru jako Kwadraty w obszarze prostoktnym. W siatkowaniu wykorzystano czterowzowe
czworoktne elementy powierzchniowe. Wykorzystujc opcj Generacja (wybierajc z
menu tekstowego Analiza >> Model obliczeniowy >> Generacja), generujemy siatk MES o
zadanych parametrach metody (Rys. 4.38).
114 Przykad nr 6


Rys. 4.37. Okno - Zaawansowane opcje siatkowania

Rys. 4.38. Generacja siatki metody elementw skoczonych
Krok 5 przyjcie obcie
Deklaracja typu i wartoci obcie odbywa si po wybraniu opcji Obcienia w menu de-
finicji modelu. W oknie Przypadki obcie definiujemy nowy typ obcienia, wybierajc Na-
tura: stae, Numer: 1, Nazwa: q. Po naciniciu Nowy na licie zdefiniowanych przypadkw
obcienia pojawi si nowy zdefiniowany przypadek. (Niezbdne bdzie z tabeli Obcienia
usunicie automatycznie wygenerowanego typu obcienia ciarem wasnym. Wskazujc
wiersz w tablicy Obcienia naciskamy klawisz Del na klawiaturze). Nastpnie przechodzimy
do menu tekstowego i wybieramy Obcienia >> Definicja obcie . Z okna Obcienie
Przykad nr 6 115

wybieramy nastpnie zakadk Powierzchnia oraz ikon Obcienie powierzchniowe jednorod-
ne . W uruchomionym oknie Obcienie jednorodne wprowadzamy dan warto ob-
cienia -2 (znak minus ze wzgldu na zwrot globalnej osi Z) w wierszu Z: oraz naciskamy
klawisz Dodaj. (Rys. 4.39) Po powrocie do okna Obcienie wskazujemy kursorem w oknie
Widok panel do ktrego ma by przyoona zadana warto obcienia lub w oknie Obcienie,
w wierszy Zastosuj do wpisujemy numer panelu 1 i naciskamy klawisz Zastosuj. Po wykonaniu
tych czynnoci przechodzimy poprzez menu definicji modelu do opcji Geometria.

Rys. 4.39. Przyjcie obcienia statycznego
Krok 6 wybr typu analizy i obliczenia
Poniewa mamy wykona standardowe obliczenia liniowe z grnego paska ikon podsta-
wowych wybieramy ikon Obliczenia/parametry analizy . Na grnej krawdzi okna pro-
gramu pojawi si opis Wyniki MES: aktualne.
Krok 7 wstpne wyniki oblicze
Wybieramy w menu definicji modelu opcj Rezultaty >> Rezultaty mapy. W oknie Mapy w
zakadce Szczegowe w wierszu Przemieszczenia u,w aktywujemy kolumn z lub w wierszu
Momenty M kolumn xx. Sporzdzajc pierwsz map zaznaczmy opcj otwrz nowe okno z
pokazan skal. Po naciniciu przycisku Zastosuj w nowym oknie pojawiaj si mapy prze-
mieszcze lub w drugim przypadku momentw zginajcych. W przypadku przemieszcze, z
uwagi na ich mae wartoci, naley jeszcze zwikszy dokadno pokazywania wynikw. Wy-
konujemy to wybierajc z menu tekstowego opcj Narzdzia >> Preferencje zadania.... Na-
stpnie w oknie Preferencje zadania rozwijamy zakadk Jednostki i formaty, wybieramy Inne i
ikon w linii Przemieszczenia liniowe zmieniamy dokadno do czterech cyfr po przecin-
ku.
116 Przykad nr 6


Rys. 4.40. Okno przecicia paneli wykorzystywane zakadki

Rys. 4.41. Mapa i wykres przemieszcze pionowych Coons, podzia 2x2
Przykad nr 6 117

Dodatkowo wykorzystujc opcje Przecicia paneli (dostpna z bocznego paska ikon
) definiujemy nowe przecicie przez panel. W oknie Przecicia paneli (Rys. 4.40) w za-
kadce Definicja okrelamy wsprzdne dwch punktw, przez ktre przebiega bdzie prze-
cicie (aktywna opcja , punkty: 0; 2.1 , 4.2; 2.1). W zakadce Szczegowe okrelamy
interesujc nas warto, ktra ma by pokazana na wykresie. W zakadce Wykresy aktywujemy
opcje , ktra pozwoli na przedstawienie opisw charakterystycznych wartoci na
wykresie. Potwierdzamy dokonany wybr przyciskiem OK. (Rys. 4.41 i Rys. 4.42)

Rys. 4.42. Mapa i wykres momentw zginajcych Mxx Coons, podzia 2x2
Krok 8 - dobr podziau konstrukcji na elementy skoczone
Celem ustalenia kocowych wynikw oblicze naley przeprowadzi analiz zbienoci
wynikw ze wzgldu na podzia konstrukcji na elementy skoczone. Obliczenia numeryczne
przeprowadzono dla siedmiu wariantw (Tabela 2), rnicych si midzy sob stopniem po-
dziau krawdzi, ktry by zwizany bezporednio z liczb elementw skoczonych. W oknie
Zaawansowane opcje siatkowania (Rys. 4.37) zmieniamy kolejno wartoci podziaw w wier-
118 Przykad nr 6

szach Podzia 1: i Podzia 2: po czym generujemy now siatk ES ( Generacja) i wykonu-
jemy obliczenia ( Obliczenia/parametry analizy).
Ostateczne wyniki analiz zebrano w tabeli 2. Graficzn interpretacj krzywych zbienoci
rozwizania przedstawiono na Rys. 4.43 i Rys. 4.44. Liczb elementw skoczonych moemy
odczyta po uruchomieniu opcji z menu tekstowego Analiza >> Raport z oblicze >> Notka
skrcona gdzie w podpunkcie Opis struktury w wierszu Elementy skoczone powierzchniowe:
odczytujemy liczb elementw.
Tabela 2. Wyniki analizy MES Metoda siatkowania Coonsa
Podzia konstrukcji na
elementy skoczone
w
max

[cm]

3
max x
m
[kNm]
m
11
[kNm]
Wynik analityczny 0,0278 -1,68 1,05
2x2 0,0260 -2,02 0,55
4x4 0,0278 -1,64 0,94
8x8 0,0280 -1,59 1,07
16x16 0,0282 -1,58 1,12
32x32 0,0286 -1,59 1,26
64x64 0,0289 -1,60 1,24
128x128 0,0290 -1,60 1,23
liczba elementw skoczonych
0 4000 8000 12000 16000
p
r
z
e
m
i
e
s
z
c
z
e
n
i
e

w

[
c
m
]
0,022
0,024
0,026
0,028
0,030
krzywa zbienoci
rozwizanie teoretyczne

Rys. 4.43. Analiza zbienoci rozwizania przemieszczenia
Przykad nr 6 119

liczba elementw skoczonych
0 4000 8000 12000 16000
m
o
m
e
n
t

M

[
k
N
m
]
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
2,0
2,2
krzywa zbienoci
rozwizanie teoretyczne

Rys. 4.44. Analiza zbienoci rozwizania maksymalny moment przsowy
Krok 9 - rezultaty
Na podstawie przeprowadzonej analizy zbienoci podziau konstrukcji na elementy sko-
czone przyjto jako miarodajny podzia krawdzi na 64x64. Ostateczne wyniki analizy nume-
rycznej przedstawiono na Rys. 4.45 i Rys. 4.46. Wyniki prezentowane s z aktywn opcj Re-
dukcja si nad supami i cianami, patrz Rys. 4.47.

Rys. 4.45. Mapa i wykres momentw zginajcych
3
x
m i m
11
Coons, podzia 64x64
120 Przykad nr 6


Rys. 4.46. Mapa i wykres przemieszcze pionowych Coons, podzia 64x64

Rys. 4.47. Okno Mapy zakadka Parametry
Wybranie tej opcji powoduje spowoduje zmniejszenie wartoci momentu nad podpor do
wartoci momentu na krawdzi ssiadujcego elementu.
Przykad nr 7 121

4.3 Przykad nr 7 Tarcza
Dane jest pasmo tarczowe o schemacie statycznym przedstawionym na Rys. 4.48. Tarcza
wykonana z betonu B30. Przyjmij grubo tarczy t = 20 cm, szerokoci i wysokoci l = h = 4 m
oraz szeroko podpr c = 0,4 m. Warto obcienia rwnomiernie rozoonego przyoonego
na dolnej krawdzi wynosi p = 500 kN/m.
Naley wyznaczy od zadanego obcienia p wykresy i mapy napre normalnych po-
ziomych
x
o i pionowych
y
o w strefie podporowej i przsowej. Generujc siatki MES wyko-
rzystana zostanie metoda siatkowania Coonsa i Delaunaya.
l
c
h

c
p

Rys. 4.48. Pasmo pytowe schemat statyczny
Rozwizanie numeryczne.
Krok 1 definicja geometrii i cech geometryczno materiaowych
Na wstpie dokonujemy wyboru typu projektowanej konstrukcji. W oknie wyboru typu
konstrukcji widocznym po uruchomieniu programu zaznaczamy: Projektowanie konstrukcji w
paskim stanie naprenia . Program automatycznie przechodzi w menu definicji modelu do
opcji Geometria. Z bocznego paska ikon wybieramy ikon Polilinia-Kontur , ktra otwiera
okno Polilinia-Kontur. Po rozwiniciu dodatkowego okna przyciskiem Geometria
sprawdzamy, czy aktywowana jest opcja Odcinek oraz opcja Kontur . W rozpa-
trywanym przypadku mamy do czynienia z pasmem tarczowym, ktre ograniczamy do 4 seg-
mentw o wymiarach 4 m x 4 m (l x h) kady. Po ustawieniu opisanych powyej opcji w oknie
Polilinia-Kontur wskazujemy w oknie Widoku poszczeglne punkty narone stanowice obrysu
poszczeglnych krawdzi tarczy (Rys. 4.49). Uywajc dodatkowo rodkowego klawisza my-
szy (wcinicie klawisza umoliwia przesunicie zakresu podziaki, natomiast obrt rolk
muszki powoduje przyblienie lub oddalenie podziaki) moemy ustawi odpowiednie zakresy
widocznoci w oknie Widok. Mona te alternatywnie zdefiniowa odpowiednie osie konstruk-
cyjne, ktre uatwi narysowanie konturu. Uytkownik na bieco winien kontrolowa wskaza-
ne wsprzdne w oknie Polilinia-Kontur. W przypadku bdne wskazanej wsprzdnej naley
zaznaczy wiersz z tymi wsprzdnymi i nacisn przycisk Usu.
W kolejnym kroku przechodzimy do nadawania cech geometryczno-materiaowych wyod-
rbnionym konturami obszarom. Wykorzystujemy w tym celu ikon Panel dostpn na
bocznym pasku ikon. W wersji programu Robot 2010 zaczynamy od przyjcia modelu panelu.
Naley przyj w wierszu Model opcj powoka . W wersji niszej programu ta opcja jest
122 Przykad nr 7

przyjta automatycznie. Otwieramy teraz okno Nowa grubo (wybierajmy przycisk w
wierszu Grubo:), w ktrym ustalamy nazw schematu gruboci w wierszu Etykieta:
GR20_B30, grubo panelu ma mie 20cm co podajemy w wierszu Gr= i materia B30 (w
wierszu Materia:), (Rys. 4.50). Po ustaleniu nowej gruboci naciskamy przycisk Dodaj i Za-
mknij. Po przejciu do okna Panel aktywowana jest opcja tworzenia poprzez punkt wewntrzny
(Rys. 4.50). Wskazujc nastpnie dowolny punkt wewntrzny w obrbie konturu nadajemy po-
szczeglnym obszarom przypisane cechy geometryczno-materiaowe, (Rys. 4.51).

Rys. 4.49. Definiowanie konturu

Rys. 4.50. Okno Panel (Robot wersja 2010) i Nowa grubo
Przykad nr 7 123


Rys. 4.51. Nadawanie cech geometryczno materiaowych
Krok 2 definicja podpr i obcienia
Pozostajc w opcji Geometria w menu definicji modelu uruchamiamy okno Polilinia-
Kontur (ikona z bocznego paska ikon), w ktrej aktywujemy opcj Linia (Rys. 4.52).
Tworzymy dodatkowe linie, odcinki w miejscach w ktrych znajdowa si bd podpory linio-
we. W podoknie Geometria podajemy kolejno wsprzdne w wierszach Punkt P1 i Punkt P2
wszystkich piciu dodatkowych krawdzi liniowych potwierdzajc kadorazowo wprowadzone
wsprzdne przyciskiem Zastosuj. Celem wizualizacji wprowadzonych linii uruchamiamy
okno Wywietlanie atrybutw (wybierajc z grnego menu tekstowego Widok >> Wywietl),
w ktrym po przejciu do zakadki ES uruchamiamy opcj Numery i opisy krawdzi. W oknie
Widok pojawi si opisy dodatkowych linii 5_Kraw(1), 6_Kraw(1), 7_Kraw(1), 8_Kraw(1),
9_Kraw(1).
Przechodzimy do definicji podpr wybierajc z menu definicji modelu opcj Podpory. W
oknie Podpory w zakadce Liniowe wybieramy podpor przegubow nieprzesuwn oznaczon
jako Przegub . W wierszu Aktualna selekcja wpisujemy 5do9 oraz potwierdzamy
wybr przyciskiem Zastosuj (Rys. 4.53) lub w oknie Widok wskazujemy zdefiniowane linie,
ktre maj suy do umiejscowienia podpr.
W nastpnym kroku przechodzimy przez menu definicji modelu do opcji Obcienia. W
oknie Przypadki obcie definiujemy now nazw przypadku wybierajc odpowiednio Natu-
ra: stae, Nazwa: p. Potwierdzamy dokonany wybr przyciskiem Nowy (jeeli to konieczne z
tabeli Obcienia usuwamy wygenerowany automatycznie przypadek obcienia ciarem wa-
snym). Po aktywacji przypadku obcienia p w oknie zdefiniowanych przypadkw
uruchamiamy okno Obcienie (ikona Definicja obcie w prawym pasku ikon). Prze-
chodzimy do zakadki Powierzchnia i wybieramy opcj Obcienie liniowe na krawdziach
, gdzie w kolumnie P na kierunku Z: wpisujemy warto obcienia -500 (Rys. 4.54). Po
124 Przykad nr 7

naciniciu przycisku Dodaj przechodzimy w oknie Widoku do wskazywania wszystkich dol-
nych krawdzi tarcz, na ktre ma by przyoone obcienie (Rys. 4.55). Po wykonaniu tych
czynnoci przechodzimy w menu definicji modelu do opcji Geometria.

Rys. 4.52. Tworzenie linii w miejscach podpr

Rys. 4.53. Definicja podpr liniowych

Przykad nr 7 125


Rys. 4.54. Definicja obcienia liniowego na krawdzi

Rys. 4.55. Przykadanie obcienia na dolne krawdzie tarcz
Krok 3 dobr podziau konstrukcji na ES
Nastpnym etapem tworzenia modelu jest odpowiednia dyskretyzacja tarcz na elementy
skoczone. Bdziemy testowali dwie dostpne metody tworzenia siatek Coonsa i Delaunaya.
Przed przystpieniem do oblicze naley sprawdzi kierunki lokalnych ukadw wsprzdnych
w panelach, Rys. 4.56. Wybieramy z paska ikon widoku atrybutw ikon Ukady lokalne
lub w po wybraniu ikony w pasku ikon i atrybutw w oknie Wywietlanie atrybutw, w
zakadce Konstrukcja aktywujemy opcj Ukad lokalny paneli i okadzin. W przypadku, gdy
kierunki lokalnych ukadw nie s zgodne, naley dokona korekty orientacji ukadu lokalnego
Rys. 4.57. Uruchamiamy z grnego menu tekstowego Geometria >> Charakterystyki >> Kieru-
nek lokalny paneli okno Orientacja ukadu lokalnego. W oknie tym aktywujemy opcje
Definicja kierunku lokalnej osi X, w kartezjaskim ukadzie wsprzdnych. Nastpnie podajc
wektor kierunkowy nowej osi X (wpisa wsprzdne: 1; 0) i numery paneli lub sowo wszy, w
126 Przykad nr 7

celu zmiany dla wszystkich paneli (w wierszu Panele: wszy), ktrych ma dotyczy zmiana, na-
ciskamy przycisk Zastosuj. Spowoduje to, e w oknie Widok nastpi zmiana kierunku ukadw
lokalnych.
W pierwszej kolejnoci testowana bdzie metoda siatkowania Coonsa. Po wybraniu z gr-
nego paska ikon podstawowych ikony Opcje generacji siatki ES uruchamia si nowy pa-
sek ikon, ktry wykorzystywany bdzie w trakcie generacji siatek ES. Z tego paska wybieramy
ikon , ktra aktywuje okno Opcje siatkowania. Wciskajc przycisk Opcje zaawansowane,
ktry uruchamiamy okno Zaawansowane opcje siatkowania. W oknie tym ustalamy parametry
podziau (Rys. 4.58). Aktywujemy opcj siatkowania Coons , zmieniamy opcje gene-
racji siatki na Uytkownika i wpisujemy w wierszach Podzia 1 i Podzia 2 liczby
20 (przyjty podzia dla pierwszego wariantu oblicze). Wybieramy take opcje Kwadraty w
obszarze prostoktnym oraz opcje Wygadzanie
. W siatkowaniu wykorzystano czterowzowe czworoktne elementy po-
wierzchniowe. Po naciniciu przycisku OK wybieramy z paska ikon Opcje generacji siatki ES
ikon Generacja .

Rys. 4.56. Sprawdzenie kierunkw lokalnych ukadw wsprzdnych

Przykad nr 7 127

Rys. 4.57. Okno zmiany kierunku lokalnego ukadu wsprzdnych

Rys. 4.58. Okno zaawansowanych opcji siatkowania

Rys. 4.59. Siatkowanie Coons podzia 20x20
Z zastosowaniem tych opcji wygenerowano regularn siatk przedstawion na Rys. 4.59.
W kolejnych krokach oblicze zwikszano podzia krawdzi kadorazowo przeprowadza-
jc obliczenia (ikona Rozpoczcie oblicze w pasku ikon podstawowych).
Aby otrzyma wykres napre w dowolnym przekroju, po wybraniu w menu definicji
modelu opcji Rezultaty mapy, z bocznego paska ikon wybieramy ikon Wykresy w przeciciach
paneli . W uruchomionym oknie Przecicia paneli (Rys. 4.16) w zakadce Definicja okre-
lamy wsprzdne dwch punktw, przez ktre bdzie przebiega przecicie (mona okreli
128 Przykad nr 7

wicej ni jeden przekrj ich zestawienie bdzie widoczne w zakadce Przecicia). W zakad-
ce Szczegowe okrelamy interesujc nas warto, ktra ma by pokazana na wykresie (naley
zwrci uwag w jakim ukadzie wsprzdnych bd pokazywane wykresy). W zakadce Wy-
kresy aktywujemy opcj , ktra pozwoli na przedstawienie opisw charakterystycz-
nych wartoci na wykresie, oznaczmy, e wykres ma by generowany w paszczynie paneli
Pooenie wykresu oraz e wygenerowane wykresy maj by wypenione
(Wypenienie ). Po wybraniu dla pierwszego tworzonego wykresu opcji otwrz no-
we okno tworzymy wykres przyciskiem OK. Aby wykresy byy dobrze widoczne likwidujemy
pokazywanie siatki elementw skoczonych wybierajc z ikon widoku atrybutw nowego okna
Widok:1 opcj . Map napre wygenerujemy w tym samym oknie aktywujc w oknie
Mapy w wierszu Naprenia s opcj xx lub yy zalenie od tego ktry wykres by wybrany
przy budowaniu wykresu na przekroju. Wciskamy przycisk Zastosuj, co spowoduje dodanie w
oknie Widok:1 mapy napre. Szczegowe mapy i wykresy dla podziau 20x20 przestawiono
na Rys. 4.60, Rys. 4.61 i Rys. 4.62.

Rys. 4.60. Naprenia
x
o Coons podzia 20x20

Rys. 4.61. Naprenia
y
o Coons podzia 20x20
Przykad nr 7 129


Rys. 4.62. Przemieszczenia pionowe Coons podzia 20x20
Wyniki ekstremalnych wartoci otrzymanych z wykresw w przeciciach podporowym i
przsowym przedstawiono w tabeli 3.
Tabela 3. Metoda siatkowania Coonsa
Podzia
(liczba el.)
Warto podporowa [MPa] Warto przsowa [MPa] Uz [cm]
x
o
y
o
x
o
y
o
Wart. pod-
porowa
Wart. przsowa
20x20
(1600)
-2,07/0,89 -10,34 2,21/-0,67 2,58 -0,0313 -0,0461/-0,0322
40x40
(6400)
-3,33/1,03 -12,34 2,21/-0,68 2,54 -0,0333 -0,0481/-0,0342
60x60
(14400)
-3,78/1,07 -13,03 2,21/-0,68 2,53 -0,0340 -0,0488/-0,0349
80x80
(25600)
-3,84/1,09 -13,43 2,21/-0,69 2,52 -0,0343 -0,0492/-0,0353

Warto zwrci uwag na zgodno wszystkich wynikw dla rnych podziaw z wyjt-
kiem napre w rejonie podpr. Naprenia te nie mog by jednak brane pod uwag przy
ocenie siatki, gdy w punktach gdzie s przyoone siy skupione (a takimi punktami s te
podpory) nastpuje koncentracja napre, ktre o otoczeniu si skupionych d do niesko-
czonoci. Zmniejszanie rozmiaru elementw powoduje stopniowe zblianie si punktw, w
ktrych s liczone naprenia do punktw w ktrych teoretyczna warto naprenia wynosi
nieskoczono. Dlatego pojawia si zjawisko wzrostu naprenia przy zmniejszaniu oczka
siatki elementw.
Dla porwnania przeprowadzono podobny zestaw oblicze generujc siatk metod De-
launay+Kang. Tym razem jako parametr decydujcy o wielkoci elementw przyjto dugo
boku elementu najbliszego emiterowi H0 i zmieniano j zakresie od 0.2 do 0.01 m. Dostp do
opcji generacji siatki uzyskujemy w sposb opisany powyej. W oknie Zaawansowanych opcji
siatkowania aktywujemy opcj . W wierszach Podzia 1 i Podzia 2 wpisujemy 1 i
wybieramy w zakadce Parametry metody Delaunaya opcj Delaunay+Kang
. Aktywujemy opcj automatycznego wstawiania emiterw (W punktach cha-
rakterystycznych paneli i W wzach podporowych). Przyjmujemy pocztkow warto dugoci
boku elementu H0 = 0.2 m, H max = 0.5 m (maksymalna dugo boku elementu) i Q = 1.2
(wspczynnik zwikszajcy rozmiar kolejnych elementw skoczonych) (Rys. 4.63). Po naci-
130 Przykad nr 7

niciu przycisku OK, z grnego menu tekstowego wybieramy Analiza >> Model obliczeniowy
>> Generacja . Wygenerowan siatk dla H0 = 0.2 m przedstawiono na Rys. 4.64.

Rys. 4.63. Parametry metody Delaunay+Kang

Rys. 4.64. Siatkowanie Delaunaya H0 = 0.2 m
Tabelaryczne zestawianie wynikw ekstremalnych wartoci odczytanych z wykresw
przedstawiono w tabeli 4. Szczegowe mapy i wykresy dla H0 = 0,01 m przestawiono na Rys.
4.65, Rys. 4.66 i Rys. 4.67. Porwnanie wynikw dla metody Coonsa w tabeli 3 i dla metody
Delaunaya-Kanga wskazuje, e lepsza dokadno zostaa osignita dla pierwszej metody.
Spowodowane jest to faktem przyjcia duej wartoci maksymalnego boku elementu H max w
tej drugiej metodzie.

Przykad nr 7 131

Tabela 4. Metoda siatkowania Delaunay+Kang
Ho
(liczba el.)
Warto podporowa [MPa] Warto przsowa [MPa] Uz [cm]
x
o
y
o
x
o
x
o
Wart. pod-
porowa
Wart. przsowa
0,20
(452)
-2,05/0,85 -10,21 2,11/-0,58 2,61 -0,0299 -0,0307/-0,0443
0,1
(788)
-3,14/1,01 -11,80 2,11/-0,64 2,61 -0,0317 -0,0326/-0,0462
0,05
(1244)
-3,56/1,05 -13,00 2,17/-0,64 2,60 -0,0331 -0,0349/-0,0477
0,01
(2440)
-3,85/1,14 -13,76 2,14/-0,67 2,61 -0,0334 -0,0485/-0,0348


Rys. 4.65. Naprenie
x
o siatkowanie Delaunay+Kang H0 = 0,01 m

Rys. 4.66. Naprenie
y
o siatkowanie Delaunay+Kang H0 = 0,01 m
132 Przykad nr 7


Rys. 4.67. Przemieszczenia pionowe siatkowanie Delaunay+Kang H0 = 0,01 m
Krok 4 kocowe wyniki oblicze
Z uwagi na opisane powyej niedokadnoci wynikw dla zastosowanej siatki Delaunaya
Kanga postanowiono zmniejszy maksymaln dugo elementu H max do wartoci 0,1 m i
zmniejszy parametr prdkoci zmiany dugoci boku elementu Q na 1,1. Zrezygnowano take
z emiterw w charakterystycznych punktach paneli, a w zamian wprowadzono emitery na ko-
cach odcinkw podporowych. Rozpocz naley od usunicia dotychczasowego siatkowanie
ikon Lokalne usunicie siatki z paska Opcji generacji siatki ES. Zmiany musimy rozpo-
cz od ikony Opcje siatkowania z tego samego paska, ktra aktywuje okno Opcje siat-
kowania. Wciskajc przycisk Opcje zaawansowane, ktry uruchamiamy okno Zaawansowane
opcje siatkowania. Nastpnie korygujemy Parametry metody Delaunaya zgodnie z Rys. 4.68.
Wykonanie tych korekt musi by przed zdefiniowaniem emiterw uytkownika, gdy niektre
parametry (Q, H max) zostan uyte w definicji emeiterw. Po zamkniciu okna przyciskiem
OK z paska Opcji generacji siatki ES wybieramy ikon Definiowanie emiterw . Po uru-
chomieniu okna Emitery wybieramy opcj (wzy, w ktrych
maj powsta emitery powstay w trakcie budowania odcinkw definiujcych podpory), okre-
lamy take wielko pocztkowego elementu H0= 0.01. Rys. 4.68 Po aktywacji wiersza
wprowadzania wsprzdnych (Wsprzdne) zaznaczmy w oknie Widok skrajne punkty podpr
liniowych. Nastpnie naciskamy przycisk Zastosuj i potem przyciskiem Zakocz. Aby w oknie
Widok wywietli wprowadzone emitery wybieramy ikon na pasku ikon i atrybutw i w
oknie Wywietlanie atrybutw w zakadce ES aktywujemy opcj Emitery. Po naciniciu przy-
cisku Zastosuj i OK w oknie widoku pojawi si opisy w miejscach wprowadzonych emiterw
Rys. 4.69. Wygenerowan siatk ES przedstawiono na Rys. 4.70.
Kocowe wyniki oblicze przedstawiono na Rys. 4.71, Rys. 4.72 i Rys. 4.73. Uzyskane
wartoci przemieszcze i napre (z wyjtkiem napre w punktach podporowych) s porw-
nywalne z uzyskanymi w metodzie Coonsa.
Celem przedstawienia trajektorii napre gwnych wykorzystujemy w oknie Mapy za-
kadk Krzye. Aby krzye byy lepiej widoczne przed wykonaniem operacji zaznaczmy jeden z
paneli konstrukcji. Po aktywacji opcji wczone i otwrz nowe okno
wciskamy przycisk Zastosuj. Wygenerowane krzye napre przedstawiono
Przykad nr 7 133

na Rys. 4.74.

Rys. 4.68. Ustawienie parametrw siatkowania i parametrw emiterw uytkownika

Rys. 4.69. Pooenie emiterw
134 Przykad nr 7


Rys. 4.70. Wygenerowana siatka elementw dla poprawionych ustawie metody DelaunayaKanga

Rys. 4.71. Naprenia
x
o
Przykad nr 7 135


Rys. 4.72. Naprenia
y
o

Rys. 4.73. Przemieszczenia pionowe
136 Przykad nr 7


Rys. 4.74. Krzye napre

Przykad nr 8 137

4.4 Przykad nr 8 Ukad pytowy z prtami
Przedmiotem analizy statycznej bdzie ukad pytowy podparty na dwch supach. Geome-
tria ukadu wraz z obcieniami przedstawiona jest na Rys. 4.75.

Rys. 4.75. Geometria ukadu tarczowo pytowego
Ukad stanowi pionowa pyta wykonana z betonu B30 o gruboci 15 cm oraz pyta pozioma
o tej samej gruboci i wykonana z takiego samego materiau. W pycie poziomej znajduje si
otwr o wymiarach 1x1 m. Pyta pionowa jest podparta wzdu dolnej krawdzi na podporze
przegubowej nieprzesuwnej, natomiast pozioma z jednej strony jest poczona z pyt pionow,
a z drugiej na wsparta na dwch supach stalowych wykonanych z dwuteownikw zwykych
IN200, ktrych osie skierowane s wzdu przektnych pyty. Supy take s podparte przegu-
bowo.
W analizie naley uwzgldni cztery schematy:
a) ciar wasny,
b) obcienie pyty poziomej pasmem obcienia rwnomiernie rozoonego o inten-
sywnoci q
1
= 10 kN/m
2
,
c) obcienie pyty pionowej naporem gruntu o kocowej intensywnoci q
2
= 5 kN/m
2

do wysokoci 2,5 m,
d) obcienie pyty pionowej si skupion P = 200 kN w punkcie rodkowym pyty.
Do dyskretyzacji pyty pionowej naley zastosowa siatk Delauneya-Kanga czworokt-
nych (czterowzowych) i trjktnych (trzywzowych) elementw skoczonych. Pyta pozioma
powinna by podzielana na czterowzowe elementy czworoktne siatk Coonsa.
Dla tego zoonego ukadu brak jest rozwiza analitycznych, dlatego aby mie pewno
poprawnoci rozwizania naleaoby i w tym przypadku zastosowa analiz gstoci siatki jak
pokazano w poprzednim rozdziale. Tu, ten fragment analizy zostanie pominity gdy meryto-
rycznie nie wnosi nowych wiadomoci poza ju przedstawionymi.
Rozwizanie numeryczne
138 Przykad nr 8

Krok 1 wybr typu projektowanej konstrukcji
Mimo tego, e w skad analizowanego ukadu wchodz tylko pyty i prty, jako typ kon-
strukcji w pocztkowym oknie programu musimy wybra Projektowanie powoki .
S dwie przyczyny takiego postpowania:
a) element pytowy ma trzy stopnie swobody w wle (translacj w kierunku prostopa-
dym do paszczyzny rodkowej i dwa obroty w kierunkach prostopadych do siebie,
lecych w paszczynie rodkowej pyty). W tej sytuacji nie byoby by moliwoci
poczenia ze sob dwch wzajemnie prostopadych pyt, gdy nie byoby moliwoci
zdefiniowania waciwych stopni swobody we wsplnych wzach.
b) Supy ukadu musz by zdefiniowane jako elementy prtowe typu ramowego, zdefi-
niowane w przestrzeni 3D, posiadajce sze stopni swobody w wle (trzy translacje i
trzy obroty). Nie byoby wic moliwoci poczenia takich elementw z elementami
pytowymi.
Zastosowanie elementu powokowego pozwala na uniknicie tych obu trudnoci, gdy w
takim elemencie mamy zdefiniowane wszystkie sze stopni swobody w kadym wle.
Krok 2 definicja pyty poziomej i pionowej
Definiowanie konstrukcji rozpoczynamy od waciwego ustawienia parametrw widoku w
stosunku do globalnego ukadu wsprzdnych, tak aby kierunek pionowy na ekranie odpowia-
da osi Z (standardowy kierunek dziaania si grawitacji). Po otwarciu programu okno widok
ustawi si w paszczynie XZ, natomiast do narysowania pyty poziomej najdogodniejszy jest
widok paszczyzny XY. W celu zmiany paszczyzny wybieramy w ikon dostpn w
lewym dolnym rogu ekranu, a po otwarciu okna Widok ustawiamy w nim prac 2D na pasz-
czynie XY o wysokoci 3 m (Rys. 4.76).


Rys. 4.76. Okno Widok po ustawieniu parametrw do rysowania pyty poziomej
Po zmianie parametrw widoku okno Widok zamykamy przyciskiem . Przed narysowa-
niem konturu dostosowujemy jeszcze siatk i jej skok. Z grnego tekstowego menu wybieramy
Widok Siatka Definiuj krok. W oknie Definicja kroku siatki ustawiamy oba parametry siat-
kowania Dx i Dy na warto 0,25 m. Po zamkniciu okna definicji skok siatki przyciskami Za-
stosuj i Zamknij niezbdne jest wykorzystanie ikony Obrt, powikszenie, przesunicie z
paska ikon podstawowych celem ustawienia zakresu prezentowanego podziau w oknie Widok.
Po wybraniu ikony Kontur z paska bocznego przechodzimy do rysowania kontur pyty
poziomej i otworu. W tym celu w oknie Polilinia Kontur wybieramy opcj rysowania Kontur
(warto aktywowa take podokno Geometria, w ktrym na bieco mona kontrolowa wpro-
wadzane wsprzdne) i w oknie Widok kolejno wskazujemy wierzchoki odpowiednich prosto-
ktw, pamitajc e rysowanie prostokta koczymy wskazujc ponownie jego pierwszy
wierzchoek (w podoknie Geometria winny pojawi si kolejno wsprzdne 0;0;3 , 5;0;3 ,
5;4;3 , 0;5;3). Po zamkniciu okna Polilinia Kontur przyciskiem Zamknij przechodzimy do
okrelenia cech geometryczno-materiaowych wprowadzonego konturu poprzez definicje pane-
Przykad nr 8 139

lu. Wybieramy z paska bocznego ikon Panel , a w otwartym oknie Panel (Rys. 4.77a)
zmieniamy opcj Model: na powoka
6)
. Parametru Zbrojenie: mona nie ustawia, gdy nie
przewidujemy wymiarowania. W kocu definiujemy now grubo panelu wybierajc ikon
przy opcji Grubo:.
a) b)
Rys. 4.77. a) Okno Panel po dostosowaniu parametrw; b) okno Nowa grubo
W oknie Nowa grubo ustawiamy opcje: Materia: na B30; Gr = na 15 cm, Etykieta na
GR15_B30 (Rys. 4.77b), po czym zamykamy to okno wracajc do okna Panel. Jeli w oknie
tym jest podwietlona na zielono opcja Tworzenie poprzez punkt wewntrzny, to wystarczy
wskaza w oknie Widok dowolny punkt pyty poziomej (poza otworem widocznym na Rys.
4.75!). Wygenerowany zostanie panel, dla ktrego okrelono cechy geometryczno-materiaowe,
wraz z otworem.

Rys. 4.78. Alternatywna metoda zmiany paszczyzny pracy
Zmieniamy teraz widok i paszczyzn robocz na YZ dla X = 0 (m). W przypadku wybrania
innego punktu pocztkowego dla pyty poziomej warto paszczyzny roboczej naley ustali
indywidualnie. Mona zrobi to tak jak to opisano powyej dla paszczyzny XY lub na rodku
dolnej krawdzi okna Widok ustawi parametry zgodnie z Rys. 4.78.

6)
Uwaga w wersji programu Robot Structural 2009 brak jest tej opcji i wszystkie panele s rozu-
miane jako powokowe
140 Przykad nr 8

Postpujc analogicznie jak w przypadku pyty poziomej definiujemy najpierw kontur a
nastpnie panel pyty pionowej.
Przed przystpieniem do dalszej definicji konstrukcji warto na tym etapie zadba o kierun-
ki osi lokalnych ukadw wsprzdnych paneli (ich pierwotne kierunki i zwroty zale od ko-
lejnoci definiowania punkw konturw). Ustalenie zgodnych kierunkw lokalnych ukadw
wsprzdnych pozwoli unikn bdw zwizanych z interpretacj wynikw. W tym celu
zmieniamy widok w oknie Widok na naciskamy prawy przycisk myszy (gdy kursor znajduje si
w oknie Widok) i z menu kontekstowego wybieramy . Moemy teraz odpowiednio
operujc mysz, przy wcinitym lewym przycisku doprowadzi widok do zblionego na Rys.
4.79.


Rys. 4.79. Widok 3D po ustawieniu osi lokalnych paneli
Ikony lokalnych ukadw wsprzdnych stan si widoczne, gdy na pasku dolnym po wy-
braniu ikony w oknie Wywietlanie atrybutw zostanie uaktywniona opcja pokazywania
lokalnych ukadw wsprzdnych (Model Ukady lokalne). Jeli kierunki i zwroty ukadw
nie porywaj si z tymi z Rys. 4.79 (osie Y zgodne z osi Y ukadu globalnego), moemy je
zmieni wybierajc z paska bocznego ikon Kierunek lokalny paneli . Teraz wybierajc
opcje zmiany kierunku osi Z (lub ustalajc kierunek osi X ukadu lokalnego w stosunku do osi
ukadu globalnego poprzez podanie odpowiedniego wektora) doprowadzamy osi lokalne do
pozycji z Rys. 4.79. Przykadowo, aby ustawia o X pyty pionowej zgodnie z osi Z ukadu
globalnego naley poda wektor kierunkowy 0;0;1.
Krok 3 definicja supw i podpr
W celu zdefiniowania supw ustawiamy widok na paszczyzn YZ dla X = 5,0 (m) (po-
dobnie jak na Rys. 4.78), a w menu definicji modelu przechodzimy do sekcji Prty. Przekrj
prta (I200) definiujemy tak jak w wiczeniach dotyczcych ukadw prtowych, a punkty po-
cztkowe i kocowe prtw wskazujemy w oknie Widok. Ze wzgldy na pominicie wymiaro-
wania prtw Typ prta: mona wybra dowolnie. Waciwe kierunki przekroi prtw w sto-
sunku do pyty grnej ustawiamy w oknie Prty w kolumnie Gamma (okno z tabel edycji cech
elementw prtowych). Znajc stosunek dugoci bokw pyty, moemy wyznaczy kt o ktry
naley obrci profile:

0
4 m
0,8 arctan0,8 38, 66
5 m
= = =
Przykad nr 8 141

Uzyskan warto kta wpisujemy jako dodatni lub ujemn do odpowiednich komrek
kolumny Gamma, sprawdzajc poprawno wstawienia w oknie Widok za pomoc widocznych
tam przekroi prtw (przed t operacj warto przej do widoku 3D). Kocowy widok kon-
strukcji na tym etapie definicji pokazano na Rys. 4.80.

Rys. 4.80. Konstrukcja po zdefiniowaniu prtw

Rys. 4.81. Konstrukcja po zdefiniowaniu podpr
Za pomoc menu definicji modelu przechodzimy teraz do definicji podpr. Przed przyst-
pieniem do definicji podpr wyczamy pokazywanie lokalnych ukadw wsprzdnych (naci-
skajc ikon w pasku ikon selekcji atrybutw). W oknie Podpory wybieramy zakadk Li-
niowe, rodzaj podpory Przegub i wskazujemy doln krawd pyty pionowej. Nastpnie wska-
zujemy zakadk Wzowe i po wybraniu rodzaju podpory Przegub zadajemy podpory w obu
dolnych wzach supw. Widok konstrukcji po zdefiniowaniu podpr pokazano na Rys. 4.81.
142 Przykad nr 8

Krok 4 definicja siatek elementw dla paneli
Z menu definicji modelu wybieramy opcj Geometria i rozpoczynamy definicj siatki ele-
mentw skoczonych rozpoczynamy od pyty poziomej (naley dokona wyboru poprzez
wskazanie w oknie Widok tej pyty - wybrana pyta zostanie wyrniona innym kolorem),
przyjmujc, e bdzie ona zdyskretyzowana regularn siatk elementw o wielkoci 0,125m. Z
grnego paska ikon wybieramy ikon Opcje generacji siatki ES . Pojawi si pasek ikon o
tej samej nazwie. Z paska tego wybieramy ikon Opcje siatkowania . Pojawi si okno o tej
samej nazwie, w ktrym wybieramy Opcje zaawansowane Spowoduje to otwarcie okna Za-
awansowane opcje siatkowania (Rys. 4.82), w ktrym ustawiamy Dopuszczalne metody siatko-
wania Coons; Generacja siatki Rozmiar elementu 0,125 m; Parametry metody Coonsa
Kwadraty w obszarze prostoktnym.

Rys. 4.82. Okno Zaawansowane opcje siatkowania po ustawieniu parametrw dla pyty poziomej
Po zamkniciu okna z paska Opcje generacji siatki ES wybieramy ikon Lokalna genera-
cja siatki , co spowoduje wygenerowanie siatki elementw o zadanych parametrach dla
pyty poziomej. W przypadku uycia ikony Generacja (ikony rni si kolorem!) po-
dziaowi na ES poddana bdzie caa konstrukcja.
Generacj siatki dla pyty pionowej rozpoczynamy od zdefiniowania emitera w punkcie, w
ktrym bdzie przyoona sia skupiona za pomoc ikony Definiowanie emiterw . Wy-
branie tej ikony powoduje otwarcie okna Emitery (Rys. 4.83).

Przykad nr 8 143


Rys. 4.83. Okno Emitery
W oknie tym wybieramy wstawienie wza z emiterem; Wsprzdne 0;2;1,5 oraz parametr
(minimalna wielko generowanego elementu) H0 = 0,1m. Naley teraz wybra opcj Zastosuj i
zamkn okno przyciskiem Zakocz. Wybieramy teraz w oknie Widok pyt pionow i powra-
camy do ikony Opcje siatkowania opcja Zaawansowane opcje siatkowania.

Rys. 4.84. Okno Zaawansowane opcje siatkowania po ustawieniu parametrw dla pyty pionowej
W oknie Zaawansowane opcje siatkowania ustawiamy parametry dla siatkowania pyty
pionowej: Dopuszczalne metody siatkowania Delaunay; Generacja siatki Uytkownika
Podzia 1: 1; Podzia 2: 1; Parametry metody Delauneya Delauney + Kang; H0 = 0,125; H
max = 0,5 (Rys. 4.84). Naley zwrci uwag, na to, e przy opcjach siatkowania jak na Rys.
4.84 emitery bd przyjte w naroach pyty, w tym take w naroach grnych, gdzie obie py-
ty maj wspln krawd. W tym miejscu algorytm generowania siatki musi uzgodni siatki dla
144 Przykad nr 8

obu pyt. Poniewa dla pyty poziomej wielko siatki wynosi 0,125m, wic dlatego w pycie
pionowej wielko najmniejszego elementu powinna by zbliona.
Konstrukcj z wygenerowanymi siatkami elementw skoczonych pokazano na Rys. 4.85.


Rys. 4.85. Konstrukcja po wygenerowaniu siatek elementw skoczonych
Krok 5 definicja obcie
Definicj obcie rozpoczynamy od zmiany opcji Geometria w menu definicji modeli na
opcj Obcienia. Definicja obcienia ciarem wasnym przebiega tak jak w poprzednich
wiczeniach (etykieta obcienia STA1). Przystpujc do definicji drugiego schematu obcie-
nia (etykieta obcienia EKSP1) w oknie Przypadki obcie zmieniamy opcje: Natura: eks-
ploatacyjne; Etykieta: EKSP1; potem wybieramy przycisk Nowy, co spowoduje pojawienie
si tego przypadku na Licie zdefiniowanych przypadkw. Aby zdefiniowa obcienie dla tego
przypadku wybieramy z bocznego paska ikon ikon Definicja obcie co spowoduje
pojawienie si okna Obcienie. W oknie tym (Rys. 4.86a) wybieramy zakadk Powierzchnia.
Spord dostpnych w tej zakadce ikon wybieramy Obcienie powierzchniowe jednorodne
co spowoduje otwarcie okna Obcienie jednorodne (Rys. 4.86b). Wpisujemy warto
obcienia Z: -10 (kPa) w globalnym ukadzie wsprzdnych i uaktywniamy opcj Ogranicze-
nia geometryczne (Rys. 4.86c). Jej wybranie umoliwi zdefiniowanie pasma, na ktrym ma
dziaa obcienie. Paszczyzny ograniczajce pasma s rwnolege do paszczyzny YZ global-
nego ukadu wsprzdnych co uzyskujemy wybierajc odpowiedni opcj w czci okna Wy-
br paszczyzny:. W tym momencie musimy zdefiniowa tylko dwa punkty bdce Parametra-
mi paszczyzny cicia. Pierwszy (Punkt 1:) definiuje pocztek pasma mona tu poda dowolny
punkt ktrego wsprzdna X wynosi 1 m (np. 1;0;0). Drugi punkt (Punkt 4:) okrela w ktr
stron jest zdefiniowane pasmo i mona tu posta wsprzdn dowolnego punku o X > 1 m
(np. 2;0;0). Musimy jeszcze uaktywni Grubo d: pasma i poda jego warto 1 m.

Przykad nr 8 145

b) c)
Rys. 4.86. a) Okno Obcienie z zakadk Powierzchnia; b) Okno Obcienie jednorodne; c) Okno
Ograniczenia geometryczne
Naciskamy przycisk Zastosuj potem zamykamy oba okna poprzez przyciski Zamknij i za-
dajemy tak zdefiniowane obcienie dla pyty poziomej (mona wpisa w wierszu Zastosuj do
numer panelu 1). Znowu wybieramy przyciski Zastosuj i Zamknij. W oknie Widok i Obcienia
bdziemy mogli sprawdzi poprawno definicji (pasmo dziaania obcienia jest zaznaczone
kolorem rowym, podczas gdy nieaktywna cz obcienia kolorem czarnym).


Rys. 4.87. Okno programu po zdefiniowaniu przypadku obcienia EKSP1
Aby przej do nastpnego przypadku obcienia wystarczy teraz w oknie Przypadki ob-
cie wybra przycisk Nowy, a oknie Widok wskaza panel odpowiadajcy pycie pionowej.
Teraz ponownie wybieramy z bocznego paska ikon ikon Definicja obcie , a w oknie
Obcienie zakadk Powierzchnia. Jednak teraz w celu zdefiniowania obcienia gruntem
146 Przykad nr 8

wskazujemy ikon Cinienie hydrostatyczne .Podanie waciwej rzdnej kocowej obci-
enia gruntem wymaga przeliczenia wielkoci tego obcienia na sup cieczy o potrzebnej wy-
sokoci. W naszym przypadku poziomem zerowym cieczy ma by poziom Z = 2,5 m , a na
rzdnej Z = 0,0 m obcienie ma osiga warto q
2
= 5 kPa. Musimy na tej podstawie obliczy
ciar waciwy hipotetycznej cieczy, ktra speni ten warunek. Naley zwrci uwag, e ci-
ar waciwy cieczy musi by podany w kG/m
3
, wynika std, e ciar ten wynosi:

2 2
1 0
5
981 981 1962 kG/m
2, 5 (0)
q
h h
= = =


gdzie:
h
1
to rzdna pyty dla ktrego obcienie wynosi q
2
= 5 KN/m
2
,
h
0
to rzdna pyty na poziomie zwierciada cieczy,
981 liczba wynikajca z przeliczenia kN na kG (przy uwzgldnieniu, e przypieszenie
ziemskie wynosi 9,81 m/s
2
).


Rys. 4.88. Okno Cinienie

Rys. 4.89. Niedokadno przyoenia obcienia hydrostatycznego
Tak zdefiniowane obcienie zadajemy teraz na panel pyty pionowej. Jeli okae si, e
zwrot obcienia jest przeciwny do zadanego w danych zadania, to moemy go zmieni w oknie
Obcienia zmieniajc w wierszu dotyczcym tego obcienia na przeciwn GA = -1962
KG/m
3
. Naley te pamita, e obcienie jest przykadane na ca powierzchni kadego ele-
mentu skoczonego, ktrego chocia minimalny fragment wchodzi w zakres podanej wysokoci
grnej krawdzi obcienia, dlatego przy nieregularnej siatce elementw jak mamy na pycie
pionowej w niektrych miejscach (na grnej zerowej krawdzi obcienia) obcienie zmienia
Przykad nr 8 147

znak. Tym niemniej niedokadno tego typu zazwyczaj nie powoduje znaczcego znieksztace-
nia uzyskanych wynikw. W celu uniknicia tego efektu naley stosowa regularn siatk ele-
mentw skoczonych, dobran tak aby krawd elementw bya zgodna z krawdzi obcie-
nia.
Definicj ostatniego przypadku obcienia rozpoczynamy jak poprzednio w oknie Przy-
padki obcie wybierajc opcje: Natura: eksploatacyjne; Etykieta: EKSP3, Nowy; po czym
z paska bocznego ikon wybieramy Definicj obcie . Teraz jednak w oknie Obcienie
wybieramy zakadk Wze i ikon Sia wzowa .


Rys. 4.90. Okno sia wzowa

Rys. 4.91. Okno Widok po zdefiniowaniu przypadku obcienia EKSP3
Poniewa sia dziaa przeciwnie do zwrotu osi X globalnego ukadu wsprzdnych, zada-
jemy w tym oknie warto X: (kolumna F [kN]) warto -200. Nastpnie zamykamy otwarte
okno przyciskiem Dodaj, wskazujemy mysz pole Zastosuj do w oknie Obcienie, potem w
oknie Widok wybieramy zdefiniowany przy zadawaniu emitera rodkowy wze pyty pionowej
i koczymy czynno zadawania obcienia przyciskiem Zastosuj w oknie Obcienie. Potem
okno to zamykamy i sprawdzamy poprawno zadanego obcienia w oknie Widok (Rys. 4.91).
W celu atwiejszego wskazania rodkowego wza pyty pionowej moemy uy ikony Granice
148 Przykad nr 8

powikszenia w pasku ikon podstawowych. Po wskazaniu tej ikony w oknie Widoku za-
znaczamy obszar powikszenia. Warto te po zdefiniowaniu wszystkich obcie sprawdzi ich
poprawno w oknie Obcienia (edytowalna tabela z przypadkami, typami obcienia i warto-
ciami), gdzie kad zdefiniowan warto mona modyfikowa. W przypadku wymiarowania
rzeczywistej konstrukcji niezbdne byoby stworzenie odpowiednich kombinacji stanw gra-
nicznych nonoci i uytkowania, wykorzystujc ikony Kombinacje lub Kombina-
cje normowe z bocznego paska ikon.
Krok 6 obliczenia i analiza wynikw
Obliczenia ukadu wykonujemy poprzez wybranie ikony Rozpoczcie oblicze z
grnego paska ikon (warto przed t czynnoci zapamita wprowadzone dane zadania!).
Analiz wynikw tego zadania ograniczymy tylko do pokazania tych, ktre s istotne ze
wzgldu na przestrzenny charakter konstrukcji i specyfik powokowych elementw skoczo-
nych. Do analizy wynikw przechodzimy zmieniajc menu definicji modelu na Rezultaty >>
Rezultaty Mapy. Nastpnie wybieramy zakadk Szczegowe.
Dla konstrukcji pytowo-powokowych wielkociami dobrze charakteryzujcymi rozkady
si wewntrznych s momenty i cinajce siy przekrojowe (pyty i powoki) i normalne siy
przekrojowe (powoki). W naszym zadaniu ze wzgldu na zastosowanie elementw powoko-
wych moemy sporzdzi wykresy wszystkich tych wielkoci. W rozwaaniach wynikw ogra-
niczymy si do przypadku obcienia EKSP3. Przy sporzdzaniu map wykorzystamy fakt
wczeniejszego uzgodnienia lokalnych ukadw wsprzdnych paneli. Poniewa osie X i Y
lokalnych ukadw s ze sob zgodne, wic moemy zdecydowa si na prezentacj wynikw
w kierunku zdefiniowanym automatycznie przez te lokalne ukady (Kierunek automatyczny).
Dodatkowo warto zapozna si z konwencj znakow przyjt w programie celem poprawnego
interpretowania prezentowanych wynikw (Rys. 4.92)

Rys. 4.92. Konwencja znakowa w elementach powierzchniowych
Zaprezentowana tu zostanie analiza momentw zginajcych Mxx i Myy. W celu otrzymania
rozkadu Mxx zaznaczmy t opcj i opcj otwrz nowe okno z pokazan skal (w ten sposb
unikniemy nakadania si wykresw na pokazywane w oknie Widok parametry konstrukcji,
gdyby zasza konieczno ich modyfikacji). Nacinicie przycisku Zastosuj spowoduje otwarcie
nowego okna z oczekiwanym rozkadem i skal (Rys. 4.93).
Przykad nr 8 149


Rys. 4.93. Rozkad momentw Mxx dla przypadku EKSP3
Jeli rozkad momentw Myy chcemy otrzyma w tym samym oknie, to wystarczy teraz
zmieni w oknie Mapy zaznaczenie z Mxx na Myy. Jeli chcemy ten wykres otrzyma w nowym
oknie to dodatkowo musimy zaznaczy otwrz nowe okno z pokazan skal. W obu przypad-
kach czynno koczymy naciskajc przycisk Zastosuj (Rys. 4.94).

Rys. 4.94. Rozkad momentw Myy dla przypadku EKSP3
-
150 Przykad nr 8


Rys. 4.95. Zmodyfikowany rozkad momentw Mxx dla przypadku EKSP3

Rys. 4.96. Zmodyfikowany rozkad momentw Myy dla przypadku EKSP3
atwo zauway, e oba otrzymane wykresy ze wzgldu na koncentracje si wewntrznych
w punkcie przyaenia si skupionych (punkt rodkowy pyty pionowej i punkty, w ktrych do
pyty poziomej dochodz supy) s mao czytelne. W punktach tych prezentowane siy we-
wntrzne d do nieskoczonoci i automatycznie dobrana skala rozkadw nie oddaje rozka-
du si w pozostaych czciach pyt. Moemy temu zapobiec rezygnujc z odwzorowywania
skrajnych wartoci si i zmieniajc skal rozkadu w zakadce Skala. W przypadku wykresw
Mxx ograniczono prezentowane wartoci do przedziau (Max: 100; Min: -100) kNm/m, a w
przypadku wykresu Myy do przedziau (Max: 50, Min: -50) kN/m. Aby rozkad dostosowa si
do przyjtej skali musimy koniecznie przed naciniciem przycisku Zastosuj wyczy opcj z
normalizacj (Rys. 4.95 i Rys. 4.96).
Przykad nr 9 151

4.5 Przykad nr 9 Powoka sferyczna
Przedmiotem analizy statycznej jest kopua w postaci powki sfery pokazana na Rys. 4.97.
Kopua o promieniu R = 25 m ma zmienn grubo:
- do kta 30
0
wynosi ona h = 60 cm,
- midzy ktem 30
0
i 60
0
grubo powoki zmniejsza si proporcjonalnie do wysokoci
od h = 60 cm, do h = 20 cm
- natomiast grna cz powyej 60
0
ma grubo h = 20 cm.
Przyjto e powoka jest wykonana z betonu B37.
o

Rys. 4.97. Geometria kopuy
Powok poza ciarem wasnym naley obciy obcieniem niegiem i wiatrem zgodnie
z polskimi normami zakadajc lokalizacj kopuy w Gdasku.
Krok 1 geometria ukadu
Po ustaleniu typu konstrukcji na Powoka, analiz kopuy rozpoczynamy od ustalenia g-
stoci siatki MES. Przyjto, e w kierunku rwnolenikowym bdzie ona podzielona na 144
czci (podzia co 2,5
0
). Podobny podzia stosujemy dla wikszoci powoki w kierunku pou-
dnikowym. Dlatego cz powoki do kta 75
0
bdzie podzielona na 60 czci co 2,5
0
(cz o
gruboci h = 60 cm i zmiennej gruboci po 24 elementy oraz cz o gruboci h = 20 cm do kta
75
0
na 12 elementw). Dla czci biegunowej powoki (powyej kta 75
0
) zastosowano podzia
dwa razy gstszy, co 1,25
0
36 elementw. Jest to spowodowane koniecznoci zastosowania
odpowiedniej proporcji stosunku najduszego i najkrtszego boku elementu. Nie powinna ona
przekracza wartoci 3, co wymaga skrcenia dugoci boku elementu w kierunku poudniko-
wym
7)
.
Budowanie geometrii powoki rozpoczynamy od narysowania 4 poudnikowych ukw

7)
Mimo skrcenia dugoci boku elementu, wymaganego stosunku dugoci boku nie uda si za-
chowa dla 4 piercieni elementw najbliej bieguna powoki. Obszar ten jest jednak ju niewielki i nie
spodziewamy si tam koncentracji napre.
152 Przykad nr 9

tworzcych praw cz tworzonej powoki. Z bocznego paska ikon wybieramy ikon
Obiekty, a w pasku ikon Obiekty ikon uk, suc do definiowania ukw. Spowoduje to
otwarcie okna uk, w ktrym rozwijamy cz dotyczc Geometrii i Parametrw naciskajc na
odpowiednie przyciski. Jako metod definicji uku wybieramy . Teraz w
czci Parametry uaktywniamy parametr podziau uku , umoliwi to zdefi-
niowanie odpowiedniej gstoci siatki. Cztery uki tworzce praw cz geometrii kopuy defi-
niujemy podajc w czci Geometria i wsprzdne trzech punktw i w czci Parametry od-
powiedni liczb krawdzi (patrz tabela) Wsprzdne punktw naley wyliczy ze wzorw:

sin
cos
z R
x R
o
o
=
=
(4.21)
Tabela 5. Wsprzdne punktw do rysowania ukw powoki
uk Kt dla P3 Wsp. P1 Wsp. P2 Wsp. P3 Liczba krawdzi
1 0
0
- 30
0
0;0;0 25;0;0 21,65;0;12,5 24
2 30
0
- 60
0
0;0;0 21,65;0;12,5 12,5;0;21,65 24
3 60
0
- 75
0
0;0;0 12,5;0;21,65 6,47;0;24,15 12
4 75
0
- 90
0
0;0;0 6,47;0;24,15 0;0;25 36

Rys. 4.98. Okno uk
Na Rys. 4.98 pokazano okno uk w trakcie definiowania poszczeglnych ukw powoki.
uki tworzce lew cz geometrii powoki tworzymy przez odbicie narysowanych ju ukw
Przykad nr 9 153

przez symetri wzgldem paszczyzny YZ. W tym celu w oknie Widok zaznaczmy wszystkie
narysowane uki (bd wywietlone w kolorze czerwonym). Nastpnie z grne paska ikon wy-
bieramy ikon Edycja. Po otwarciu okna Edycja wybieramy w nim ikon Lustro
pionowe. W otwartym oknie Symetria pionowa zaznaczmy, e uki maj by kopiowe
i okrelamy pooenie paszczyzny symetrii
. Nacinicie przycisku Wykonaj spowoduje wygenero-
wanie ukw. Zamykamy teraz okno Symetria pionowa. Panele tworzce powok tworzymy
wybierajc w oknie Widok wszystkie utworzone uki i z paska ikon Edycje ikon Przekr-
canie. W oknie Przekrcanie definiujemy za pomoc dwu punktw o obrotu (np.(0;0;0) i
(0;0;25)); kt obrotu (180
0
) oraz liczb podziau nowotworzonego obiektu (144/2=72). Prawi-
dowo ustawione parametry obrotu i otrzymane w efekcie operacji panele pokazano na Rys.
4.99.

Rys. 4.99. Okno Przekrcanie i powstae w wyniku operacji w oknie Widok panele
Na rysunku tym pokazano take lokalne ukady wsprzdnych paneli, ktre staj si wi-
doczne po naciniciu ikony na dolnej krawdzi okna Widok. Poprawnie wykonana in-
strukcja rysowania ukw i tworzenia paneli prowadzi do wygenerowania paneli, ktrych
wszystkie osie lokalnych ukadw z s skierowane na zewntrz kopuy, a osie y skierowane s
poudnikowo ku grnemu biegunowi. Jeli tak nie jest moemy ukady uporzdkowa wybiera-
jc z bocznego paska ikon ikon Kierunek lokalny paneli.
Krok 2. okrelenie cech geometryczno materiaowych
Utworzonym w ten sposb panelom nadajemy odpowiednie gruboci i okrelamy materia,
z ktrego s zbudowane. Wybieramy w tym celu z bocznego paska ikon ikon Grubo.
Otworzy si okno Gruboci ES, w ktrym wybieramy ikon tworzenia nowego przekroju .
To z kolei spowoduje otwarcie okna Nowa grubo. Na pokazano jak ustawi w tym oknie pa-
154 Przykad nr 9

rametry dla okrelenia panelu o staej gruboci (h = 60 lub 20 cm) Rys. 4.100a oraz dla panelu o
zmiennej gruboci Rys. 4.100b
a) b)
c)
Rys. 4.100. a) okno Nowa grubo w trakcie definiowania przekroju o staej gruboci; b) okno Nowa
grubo w trakcie definiowania przekroju o zmiennej gruboci c) okno Gruboci ES w trakcie nadawania
gruboci panelom o h = 20 cm
Po zdefiniowaniu potrzebnych gruboci zamykamy okno Nowa grubo, w oknie Widok
zaznaczmy cztery najwysze panele i nadajemy im grubo GR20 w oknie Gruboci ES (lub w
wierszu Panele wprowadzamy numery wybranych paneli i potwierdzamy dokonany wybr
przyciskiem Zastosuj i Zamknij), potem w podobny sposb nadajemy odpowiednie gruboci
pozostaym panelom.
Krok 3 generacja siatki MES
Aby przystpi do zdefiniowania siatki elementw otwieramy pasek ikon Operacje gene-
racji siatki ES wybierajc z grnego paska ikon ikon o tej samej nazwie.
Przed wygenerowanie siatki elementw musimy wszystkim panelom nada model oblicze-
niowy powoka zamiast domylnego strop diafragma podatny. W tym celu wybieramy ikon
Model obliczeniowy panelu i w oknie o tej samej nazwie wybieramy opcj powoka i cz-
Przykad nr 9 155

ci Panele wpisujemy sowo wszy co oznacza wykonanie operacji dla wszystkich paneli
8)
. Ze
wzgldu na to, e wszystkie parametry siatkowania zostay ju zdefiniowane w trakcie definio-
wania ukw i w trakcie operacji Przekr po wybraniu ikony Opcje siatkowania moe-
my w oknie o tej samej nazwie ograniczy si jedynie do wskazania wartoci parametrw jak na
Rys. 4.101. Istotne aby Podzia 1: wynosi 1, tak aby nie spowodowa zagszczenia siatki we-
wntrz ju zaproksymowanych krawdzi kopuy.

Rys. 4.101. Opcje siatkowania dla kopuy
Po wybraniu teraz wszystkich paneli w oknie Widok wskazujemy ikon Generacja,
ktra spowoduje wygenerowania danej siatki elementw skoczonych we wszystkich pane-
lach. Model na tym etapie tworzenia z zaznaczonymi oznaczeniami paneli ( ikona na
dolnej krawdzi okna Widok) pokazano na Rys. 4.102.
Krok 4 podpory
Kolejnym etapem definicji modelu bdzie zadanie warunkw podporowych. Przed zdefi-
niowaniem podpr mona wyczy pokazywanie lokalnych ukadw wsprzdnych oraz
oznacze paneli wybierajc na dolnej krawdzi okna Widok ikony i . Zaleca si te
ustawienie wygenerowanego modelu w oknie Widok w widoku PRZD wybierajc odpowied-
ni ciank na kostce widocznej w prawym grnym rogu okna. Teraz w menu definicji modelu
wybieram opcj Podpory, co spowoduje wywietlenie okien dotyczcych definicji podpr. W
oknie Podpory (sucym do definicji podpr, a nie w oknie o tej samej nazwie z list ju zdefi-
niowanych podpr) wybieramy podpor Utwierdzenie, sprawdzamy czy rzeczywicie spowodu-
je ona zablokowanie wszystkich szeciu stopni swobody, wskazujemy pole Aktualna selekcja i
w oknie Widok zaznaczmy oknem najnisze pasmo wzw powoki (Rys. 4.103).

8)
Czynnoci tej nie trzeba wykonywa w Robot Structural 2009, gdy wszystkie zdefiniowane w
nim panele s traktowane jako powokowe.
156 Przykad nr 9


Rys. 4.102. Kopua po wygenerowaniu siatki ES

Rys. 4.103. Wybieranie oknem wzw do definicji podpr
Po naciniciu w oknie Podpory przycisku Zastosuj podpory zostan zdefiniowane.
Krok 5 definicja obcie
Obcienie ciarem wasnym
Obcienie ciarem wasnym zadajemy w sposb typowy, jak dla wszystkich innych ro-
dzajw konstrukcji. Sposb wykonania tej czynnoci mona znale w poprzednich rozdziaach
i dlatego tu zostanie on pominity
Obcienie niegiem
Obcienie niegiem wykonujemy zgodnie z norm PN-80/B-02010/Az1:2006. Ze wzgl-
Przykad nr 9 157

du na lokalizacj kopuy w okolicach Gdaska charakterystyczna warto obcienia niegiem
wynosi
2
1, 2 kN/m
k
Q = (trzecia strefa obcienia niegiem). Charakterystyczn warto obci-
enia na rzut dachu S oblicz si ze wzoru (pkt. 2.1 (1))

k
S Q C = (4.22)
gdzie wspczynnik C naley przyj zgodnie z zacznikiem Z1-3. Norma przewiduje koniecz-
no rozpatrzenia dwu wariantw tego obcienia:
- obcienie rwnomierne,
- obcienie nierwnomierne.
W obu przypadkach zgodnie z norm nieg bdzie zalega na przekryciu tylko jeli kt
midzy normaln do powierzchni przekrycia a osi pionow bdzie mniejszy od 60
0
, co odpo-
wiada zmiennoci kta
0 0
30 ,150 o e (Rys. 4.97), czyli jeli wysoko analizowanego punktu
przekrycia przekracza Z = 12,5 m. W przypadku obcienia rwnomiernego niegiem warto
wspczynnika wynosi 0,8 C = i otrzymujemy warto obcienia na rzut dachu

2
1, 2 0,8 0, 96 kN/m S = = (4.23)
W przypadku nierwnomiernego obcienia niegiem, ze wzgldu na obrotow symetri
konstrukcji, moemy przyj arbitralnie kierunek wystpowania wartoci ekstremalnych obci-
enia (pod warunkiem uwzgldnienia tak otrzymanych wynikw ekstremalnych si wewntrz-
nych dla wszystkich punktw pooonych na tym samym rwnoleniku powoki). Zgodnie z
zacznikiem Z1-3 normy obcienie w tym przypadku ma charakter dwu obcie typu linio-
wo zmiennych o ekstremalnych wartociach

2
1 2
2
2 2
1, 2 2, 3 2, 76 kN/m
1 1
1, 2 2, 3 1, 38 kN/m
2 2
k
k
S Q C
S Q C
= = =
= = =
(4.24)
Tworzymy teraz oba przypadki obcienia nadajc im nazw odpowiednio nieg1 i nieg2
(natura obcienia nieg). Ustawiamy teraz czerwon strzak wskazujc w oknie Przypadki
obcienia aktualny przypadek obcienia na przypadek nieg1 i z bocznego paska ikon wybie-
ramy ikon Definicja obcie . W oknie Obcienie wybieramy zakadk Powierzchnio-
we i ikon Obcienie powierzchniowe jednorodne. W oknie Obcienie jednorodne
(Rys. 4.104) podajemy teraz warto obcienia (Z = -0,96 kPa) zaznaczmy, e dziaa ono w
ukadzie globalnym i jest rzutowane. Poniewa ukad paneli w naszym zadaniu by tak dobrany
(zalecane!) aby granica midzy panelami wypadaa dla miejsca gdzie koczy si obcienie
niegiem, mona na tym zakoczy definicj tego obcienia i wskaza numery paneli do kt-
rych ma by przyoone (tu: 2 3 5 7 8 10 Rys. 4.102). Jednak gdy tak nie jest to naley jeszcze
zdefiniowa ograniczenia takie aby obcienie byo przyoone tylko do danej czci panel. Z
naszym przypadku chodzi o czci paneli, ktrych rzdna Z jest wiksza od 12,5 m. Mona to
zrobi uaktywniajc w oknie Obcienie jednorodne opcj Ograniczenia geometryczne (Rys.
4.104). Po wybraniu przycisku o tej samej nazwie i otwarciu odpowiedniego okna, zaznaczmy
e paszczyzna ograniczajca ma by rwnolega do paszczyzny XY i ma przechodzi przez
punkt (Punkt 1) o wsprzdnych (0;0;12,5). O wziciu po uwag odpowiedniej pprzestrzeni
zadecyduje wsprzdna Z Punktu 4, ktra w tym przypadku moe mie dowoln warto wik-
158 Przykad nr 9

sz od 12,5 (np. 25). Po takim zdefiniowaniu paszczyzny ograniczajcej nawet po wybraniu na
licie paneli, do ktrych ma by przykadane obcienie wszystkich paneli, obcienie zostanie
przyoone w sposb poprawny (Rys. 4.105).

Rys. 4.104.Okno Obcienie jednorodne i Ograniczenia geometryczne w czasie definiowania obcienia
rwnomiernego niegiem

Rys. 4.105. Zdefiniowane obcienie nieg1
Przykad nr 9 159


Rys. 4.106. Definiowanie obcie w schemacie nieg2

Rys. 4.107. Nierwnomierne obcienie niegiem (nieg2)
Ustawiamy teraz czerwon strzak wskazujc aktualny przypadek obcienia w oknie Przy-
padki obcienia na przypadek nieg2 i w podobny sposb definiujemy nierwnomierne obci-
enie niegiem. Rnica bdzie polega na wybraniu w oknie Obcienie Powierzchniowe
ikony Obcienie powierzchniowe (3p). Po otwarciu okna Obcienie powierzchnio...
definiujemy trzy punkty, w ktrych znane s wartoci obcienia, tak aby otrzyma potrzebn
zmienno obcienia. Tu zdecydowano si na punkty o wsprzdnych P1 (0;21,65;12,5) z
wartoci obcienia Z = -2,76 kPa= S
1
; P2 (25;0;12,5) z wartoci obcienia Z = 0 kPa i P3 (-
25;0;12,5) z wartoci obcienia Z = 0 kPa (Rys. 4.106). Po zaznaczeniu, e obcienie jest
160 Przykad nr 9

zdefiniowane w ukadzie globalnym i e jest rzutowane moemy je doda do paneli nr 2, 3 i 5
panele powyej wysokoci 12,5 m po dodatniej stronie osi Y na Rys. 4.102. W przypadku gdy
obcienie jest przyoone do czci paneli naley zastosowa dodatkowo ograniczenia zdefi-
niowane podobnie jak w przypadku obcienia rwnomiernego niegiem. W analogiczny spo-
sb definiujemy teraz obcienie S
2
= 1,38 kPa dla paneli 7, 8 i 10, zmieniajc jedynie warto
obcienia w punkcie P1 i jego wsprzdne (0;-21,65;12,5). Konstrukcj po zdefiniowaniu
nierwnomiernego obcienia niegiem pokazano na Rys. 4.107.
Obcienie wiatrem
Obliczenia statyczne od obcienia wiatrem przeprowadzono na podstawie normy PN-B-
02011:1977/Az1:2009, zgodnie z ktr charakterystyczn warto obcienia wywoanego
dziaaniem wiatru p
k
mona wyliczy ze wzoru (pkt. 2.2 (1))

k k e
p q C C | = (4.25)
gdzie:
2
0, 42kN/m
k
q = charakterystyczne cinienie prdkoci wiatru (przyjta strefa II obcie-
nia wiatrem)
e
C wspczynnik ekspozycji, ktrego warto zaley od charakterystyki otoczenia kon-
strukcji (zaoono teren A odkryty) i od wysokoci konstrukcji. Zgodnie z Tablic 4 normy
warto tego wspczynnika powinna si zmienia od 0,6 dla wysokoci 2 m do 1,275 na
wysokoci 25 m. Dla uproszczenia przyjto sta, maksymaln warto wspczynnika
1, 275
e
C = .
| wspczynnik poryww wiatru. Poniewa analizowana konstrukcja jest masywn kon-
strukcj elbetow mona przyj zgodnie z norm, e jest ona niepodatna i wspczynnik
1,8 | = .
C wspczynnik aerodynamiczny zaleny od kierunku dziaania wiatru. W przypadku
powoki sferycznej wartoci tego wspczynnika okrela zacznik normy Z1-14. Zgodnie z
nim warto wspczynnika zaley w tym przypadku od kta midzy kierunkiem dziaania
wiatru, a kierunkiem normalnej do powierzchni rodkowej powoki. Jeli zaoymy e wiatr
bdzie wia z dodatniego kierunku osi Y to bdzie to ten sam kt o jak pokazany na Rys.
4.97. Zgodnie z zacznikiem Z1-14 wspczynnik
z
C C = mona wtedy wyliczy ze wzoru:
( )
5
0
cos
n
z n
n
C a n o
=
=
=

(4.26)

0 1 2
3 4 5
0, 2275; 0,1301; 0, 9826;
0,1602; 0, 0562; 0, 0108;
a a a
a a a
= = =
= = =

Wartoci wspczynnika C i odpowiadajc mu warto obcienia p
k
wyliczmy dla wartoci
kta zmieniajcych si co 10
0
dla ktw z przedziau <0
0
, 180
0
>. Otrzymane wartoci zapisano
w Tabeli 6. W tabeli tej podano te wsprzdn Y na ktrej ma si zaczyna i koczy dane
pasmo obcienia, szeroko tego pasma d oraz numery paneli, ktrych dane pasmo obcienia
dotyczy.
Przykad nr 9 161

Tabela 6 Wartoci obcienia wiatrem
Nr Kt [
0
]
C (wg (4.26)
)
p
k
(wg (4.25))
[kN/m
2
]
Y [m] d =Y
i
Y
i+1

[m]
Nr
panelu
1 0 1,09 1,05 25 0,38
1
2 10 1,00 0,96 24,62 1,13
1
3 20 0,74 0,71 23,49 1,84
1
4 30 0,36 0,34 21,65 2,45
1, 2
5 40 -0,08 -0,08 19,15 3,08
1, 2
6 50 -0,50 -0,48 16,07 3,57
1, 2
7 60 -0,85 -0,82 12,50 3,95
1, 2, 3
8 70 -1,08 -1,04 8,55 4,21
1, 2, 3,
5
9 80 -1,17 -1,13 4,34 4,34
1, 2, 3,
5
10 90 -1,15 -1,11 0 4,34
6, 7, 8,
10
11 100 -1,04 -1,00 -4,34 4,21
6, 7, 8,
10
12 110 -0,87 -0,83 -8,55 3,95
6, 7, 8
13 120 -0,65 -0,62 -12,50 3,57
6, 7
14 130 -0,40 -0,39 -16,07 3,08
6, 7
15 140 -0,14 -0,13 -19,15 2,45
6, 7
16 150 0,11 0,11 -21,65 1,84
6
17 160 0,33 0,32 -23,49 1,13
6
18 170 0,48 0,46 -24,62 0,38
6
19 180 0,53 0,51 -25


Definicj obcienia wiatrem zaczynamy od definicji nowego przypadku obcienia o nazwie
Wiatr (Natura: wiatr) w oknie Przypadki obcie. Nastpnie z bocznego paska ikon wybiera-
my ikon Definicja obcie . W oknie Obcienie wybieramy zakadk Powierzchniowe
i ikon Obcienie powierzchniowe (3p). W oknie Obcienia powierzchnio... definiuje-
162 Przykad nr 9

my parametry poszczeglnych pasm obcienia przyjmujc nastpujce zasady:
- Warto obcienia w kierunku Z w punkcie P1 pasma i jest wartoci -p
ki
z Tabeli 6.
Warto Z w punktach P2 i P3 to wartoci -p
ki+1
z tej samej tabeli.
- Wsprzdna punktu A to wsprzdna punktu lecego na globalnej osi Y rozpoczynaj-
cego pasmo Y
i
w Tabeli 6
- Wsprzdne punktw B i C maj wsprzdn Y
i+1
z Tabeli 6, wsprzdne X przyjmu-
jemy zawsze jako 25, a wsprzdn Z zawsze jako zerow.
Zaznaczmy, e obcienia maj charakter lokalny i e wystpi ograniczenia geometryczne.
- Wybieramy przycisk Ograniczenia geometryczne w celu zdefiniowania pasma, w ktrym
bdzie dziaao obcienie

Rys. 4.108. Okno Obcienie powierzchnio... i Ograniczenia geometryc... w trakcie definiowania pierw-
szego pasma obcienia wiatrem.
W oknie Ograniczenia geometryc... wskazujemy, e paszczyzna ograniczajca jest rwnolega
do paszczyzny XZ. Wsprzdn Y Punktu 1 okrela warto Y
i+1
z Tabeli 6. Punkt 4 ma zawsze
te same wsprzdne (0; 25; 0) natomiast Grubo d: (t warto naley aktywowa) odpowiada
wartoci d
i
w Tabeli 6. Definicj ogranicze koczymy naciskajc przycisk Zastosuj, potem
zamykamy okno Ograniczenia geometryc..., a w oknie Obcienie powierzchnio... wybieramy
przycisk Dodaj, w oknie Obcienia w polu Zastosuj do wpisujemy numery obcianych paneli
(na podstawie Tabeli 6) i wybieramy przycisk Zastosuj. Przykad okien definiujcych obcie-
nia dla pierwszego pasma obcienia wiatrem pokazano na Rys. 4.108. Teraz powracamy do
definicji obcienia dla kolejnego pasma wybierajc ponownie ikon Obcienie po-
wierzchniowe (3p). Czynno powtarzamy dla wszystkich osiemnastu pasm obcienia. Wyge-
nerowane obcienie pokazano na Rys. 4.109, do ktrego wygenerowania, w celu zwikszenia
czytelnoci zastosowano paszczyzn tnc rwnoleg do osi X i zwikszono poziom przezro-
czystoci czci niewidocznej posugujc si suwakami widocznymi w prawym dolnym naro-
Przykad nr 9 163

niku okna Widok.

Rys. 4.109. Wygenerowane obcienie wiatrem
Krok 6 obliczenia i analiza wynikw
Obliczenia kopuy wykonujemy poprzez wybranie ikony Rozpoczcie oblicze z
grnego paska ikon (warto przed t czynnoci zapamita wprowadzone dane zadania!). Po-
prawnie wykonane obliczenia zostan potwierdzone komunikatem Wyniki MES: aktualne na
grnej krawdzi okna programu. Za pomoc menu definicji modelu wybieramy Rezultaty >>
Rezultaty mapy. Kopua jest konstrukcj obrotowo symetryczn, dlatego do prezentacji napr-
e najlepiej wybra biegunowy ukad wsprzdnych, wtedy naprenia poudnikowe bd
dostpne jako S
xx
, a naprenia rwnolenikowe jako S
yy
. Zmiany ukadu wsprzdnych do
prezentacji wynikw dokonujemy w oknie Mapy w zakadce Szczegowe wybierajc przycisk
oznaczony w tym momencie jako Kierunek automatyczny. Spowoduje to otwarcie okna Wybr
kierunku, w ktrym zaznaczmy Ukad lokalnych osi: jako biegunowy i wskazujemy pocztek
ukadu w punkcie (0;0;0) wpisujc poszczeglne skadowe w polach widocznych na Rys. 4.110.
Po zamkniciu okna Wybr kierunku w oknie Mapy zmieni si tekst widoczny na przycisku
sucym do zmiany ukadu wsprzdnych na Radialny (wsprzdne) x=0, y=0, z=0. Wskazu-
je to na obowizujcy obecnie ukad wsprzdnych. Zaznaczamy teraz w oknie Mapy w za-
kadce Szczegowe opcj Naprenia s
xx
oraz otwrz nowe okno z pokazan skal. Spowoduje
to, e mapa bdzie pokazywana w nowo otwartym oknie (Rys. 4.110). Przy tworzeniu kolej-
nych map moemy t opcj zaznacza, jeli chcemy aby kady kolejny wykres by tworzony w
nowym oknie lub odznacza jeli chcemy aby nowy wykres zastpi utworzony wczeniej. Ge-
neracja wykresu nastpi po kadorazowym wybraniu przycisku Zastosuj.
164 Przykad nr 9


Rys. 4.110. Okno Wybr kierunku i Mapy w trakcie definiowania map napre dla powoki
Przykadowo wygenerowane mapy napre S
xx
i S
yy
w rodkowej warstwie powoki dla
poszczeglnych schematw obcie pokazano na Rys. 4.111 i Rys. 4.112.
Przykad nr 9 165

a)
b)
Rys. 4.111. Mapy napre dla a) ciaru wasnego; b) schematu nieg1
166 Przykad nr 9

c)
d)
Rys. 4.112. Mapy napre dla a)schematu nieg2; b) schematu Wiatr
Pimiennictwo 167

5 PIMIENNICTWO
[1] Zienkiewicz O. C.: Metoda elementw skoczonych. Arkady, Warszawa 1972.
[2] Zienkiewicz O. C., R.L. Taylor: The Finite Element Method. Sixth Edition. Elsevier,
Oxford 2005
[3] Rakowski G., Kacprzyk Z.: Metoda elementw skoczonych w mechanice konstrukcji.
Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, wyd. 2, Warszawa 2005.
[4] Dacko M., Borkowski W., Dobrociski S., Niezgoda T. Wieczorek M.: Metoda elemen-
tw skoczonych w mechanice konstrukcji. Arkady, Warszawa 1994.
[5] Robot Millenium 21.0 Podrcznik Uytkownika. Tom I i II, Autodesk 2008
[6] Starosolski W.: Konstrukcje elbetowe. Tom II, PWN, Warszawa 1998.
[7] Starosolski W.: Konstrukcje elbetowe. Tom I, PWN, Warszawa 1998.
[8] Branicki Cz.: Zadania z Mechaniki Budowli Tom 1, Ukady statycznie wyznaczalne. Poli-
technika Gdaska Gdask 1975.
[9] Chmielewski T., Zbaty Z.: Podstawy dynamiki budowli. Arkady 1998.
[10] Rucka M., Wilde K.: Dynamika budowli z przykadami w rodowisku MATLAB. Wydaw-
nictwo Politechniki Gdaskiej, Gdask 2008.
[11] Branicki Cz., Ciesielski R., Kacprzyk Z., Kczkowski Z., Rakowski G.: Mechanika Bu-
dowli. Ujcie komputerowe. Tom 1-3, Arkady, Warszawa 1997.
[12] Hajduk J., Osiecki J.: Ustroje cignowe. Teoria i obliczanie. Wydawnictwo Naukowo-
Techniczne, Warszawa 1970.
[13] Newmark N.M., A Method of Computation for Structural Dynamics, Journal of the Engi-
neering Mechanics Division, 85 (1959), pp. 67-94
[14] Walczak J.: Wytrzymao materiaw oraz podstawy teorii sprystoci i plastycznoci.
Tom 1. PWN, Warszawa-Krakw 1978.
[15] Bodaszewski W.: Wytrzymao materiaw z elementami mechaniki konstrukcji T.1, Wy-
dawnictwo Politechniki witokrzyskiej, Kielce 2005.
[16] Kczkowski Z.: Pyty. Obliczenia statyczne, Arkady, Warszawa 2001.
[17] Timoszenko S., Woinowsky-Krieger S.: Teoria pyt i powok, Arkady, Warszawa 1962.
[18] Girkmann K.: Dwigary powierzchniowe, Arkady, Warszawa 1956

You might also like