POCHODNE FUNKCJI

STYCZNA DO WYKRESU FUNKCJI

Rwnanie stycznej do wykresu funkcji
Dla funkcji f okrelonej w otoczeniu U(x0, G) i rniczkowalnej w punkcie x0
Rwnanie stycznej do wykresu funkcji

tg D = f '(x0)

y f(x0) = f '(x0)(x x0)

Kt midzy krzywymi

Dla funkcji f i g okrelonych w otoczeniu U(x0, G) i rniczkowalnych w x0

Kt przecicia wykresw dwch funkcji f ' ( x 0 ) g' ( x 0 ) ----------------------------------------- , 1 + f ' ( x 0 ) g' ( x 0 )

tg M =

gdy f '(x0) g'(x0) z 1 M = 90, gdy f '(x0) g'(x0) = 1

RNICZKOWANIE FUNKCJI
Reguy rniczkowania
Dla funkcji f i g rniczkowalnych w punkcie x X i dla c R
Pochodna sumy funkcji Pochodna rnicy funkcji

[f(x) + g(x)]' = f '(x) + g'(x)

Pochodna iloczynu funkcji f(x) ---------g(x)

[f(x) g(x)]' = f '(x) g'(x)

Pochodna ilorazu funkcji

[f(x) g(x)]' = f '(x) g(x) + f(x) g'(x)

Pochodna iloczynu staej i funkcji

'=

f ' ( x ) g ( x ) f ( x ) g' ( x ) ---------------------------------------------------------- , 2 [g(x)] Pochodna funkcji staej

g(x) z 0

[c f(x)]' = c f '(x)
Pochodna logarytmiczna

c' = 0
Pochodna pierwiastka z funkcji

[ln f(x) ]' =

f '(x) ---------- , f(x)

f(x) z 0

f(x)

'

f '(x) ---------------- , 2 f(x)

f(x) > 0

62

Wzr

Zaoenie

Wzr

Zaoenie 1 -x

(ax + b)' = a (xn)' = nxn 1 (xD)' = DxD 1

a, b R n N, n > 1 x R+, D R

(ln x )' =

xz0

Pochodne funkcji elementarnych wzory

(sin x)' = cos x (cos x)' = sin x

1 --------------2 cos x

(ax2 + bx + c)' = 2ax + b

a, b, c R

(tg x)' =

xz

S -2

+ kS,

kC x z kS, k C

' x =

1 --------2 x

x R+

1 (ctg x)' = ------------2

sin x

a' - x

a = ---2 x

x z 0, a R

(arcsin x)' =

1 ----------------2 1x

x (1; 1)

(ax)' = ax ln a

a R+ \ {1}

1 (arccos x)' = ----------------1x

2

x (1; 1)

(ex)' = ex x z 0, a R+ \ {1}

(arctg x)' =

1 ------------2 1+x

(loga x )' =

1 -----------x ln a

1 (arcctg x)' = ------------2 1+x

Wzr -(sin x)(n) = sin x + n S 2

Zaoenie

Wzr -(cos x)(n) = cos x + n S 2

Zaoenie

Pochodne rzdu n wybranych funkcji wzory

(ax)(n) = ax (ln a)n

a R+ \ {1}

(ex)(n) = ex (ln (1 + x))(n) =

1 - x

(n)

= (1)n

n! ---------n 1 x +

xz0

= (1)n + 1

( n 1 )! -----------------n (1 + x)

x (1; +f)

Dla zoenia f

g i funkcji g rniczkowalnej w punkcie x X oraz funkcji f rniczkowalnej w punkcie g(x)

Pochodna funkcji zoonej

Pochodna funkcji zoonej

[f(g(x))]' = f '(g(x)) g'(x)

63

ZASTOSOWANIA POCHODNEJ
Monotoniczno funkcji
Dla funkcji f majcej pochodn f ' w dowolnym przedziale otwartym X = (a; b) lub w zbiorze X = R
Monotoniczno Warunek Interpretacja geometryczna funkcja f rosnca funkcja f malejca funkcja f staa

f '(x) > 0

f '(x) < 0

f '(x) = 0

Ekstrema lokalne funkcji

Dla funkcji f majcej pochodn f ' w otoczeniu U(x0, G) i f '(x0) = 0

Ekstrema lokalne Warunki Interpretacja geometryczna maksimum minimum

f '(x) > 0 dla x S(x0, G) f '(x) < 0 dla x S+(x0, G)

f '(x) < 0 dla x S(x0, G) f '(x) > 0 dla x S+(x0, G)

Funkcja wypuka i wklsa

Dla funkcji f majcej pochodn f '' w dowolnym przedziale otwartym X = (a; b) lub w zbiorze X = R
Funkcja wypuka Warunki Interpretacja geometryczna Funkcja wklsa

f ''(x) > 0

f ''(x) < 0

Punkt przegicia wykresu funkcji

Dla funkcji f majcej pochodn f '' cig w otoczeniu U(x0, G) i f ''(x0) = 0

Punkt przegicia wykresu funkcji Warunki Interpretacja geometryczna

f ''(x) > 0 dla x S+(x0, G) f ''(x) < 0 dla x S(x0, G)

f ''(x) < 0 dla x S+(x0, G) f ''(x) > 0 dla x S(x0, G)

64

CAKI
Dla funkcji f i g cakowalnych w przedziale X i dla c R
Caka sumy Caka rnicy

Reguy cakowania

[f(x) + g(x)]dx = f(x)dx + g(x)dx

Caka iloczynu staej i funkcji

[f(x) g(x)]dx = f(x)dx g(x)dx

Pochodna caki f(x)dx

[c f(x)]dx = c f(x)dx
CAKOWANIE FUNKCJI

' = f(x)

Dla funkcji f i g majcych pochodne f ' i g' cige w przedziale X

Cakowanie przez czci

Cakowanie przez czci

f(x) g'(x)dx = f(x) g(x) f '(x) g(x)dx

Dla funkcji f cigej w przedziale X i dla funkcji g: T cig w przedziale T
Cakowanie przez podstawienie
na

X majcej pochodn g'

Cakowanie przez podstawienie

f(x)dx = f(g(t))g'(t)dt,

gdzie x = g(t)

Dla funkcji f majcej pochodn f ' cig w przedziale X i C R

Caka pochodnej funkcji Caka pochodnej logarytmicznej Caka pochodnej pierwiastka z funkcji

Caki pochodnych funkcji

f '(x)dx = f(x) + C

----------- dx = ln f(x)

f '(x)

f(x) + C,

f(x) z 0

----------------)- dx = 2 f(x

f '(x)

f ( x ) + C,

f(x) > 0

Dla dowolnych a, p, q, C R, k N+ \ {1} i ' = p2 4q < 0

(------------------ dx = ----------k- (x a) 1 x a)
1 1
k

1k

+C

------------------------- x + px + q- dx = ----------- arctg --------------' ' 1 2

2

2x + p

+C

Caki wybranych funkcji wymiernych i niewymiernych

------------------ dx = ln x +a
1
2

x+

x +a

+C

-------------------- dx = arcsin ----a a x

1 x
2 2

+ C, a z 0

65

Caki nieoznaczone wzory

Wzr

Wzr

0dx = C adx = ax + C,
----------- x dx = D + 1 x 1 1
D D+1

--------------- dx = tg x + C cos x
1
2

a = const

-------------- dx = ctg x + C sin x

1
2

+ C, D z 1

tg xdx = ln ctg xdx = ln ------------ dx = ln a+x

1

cos x + C

--- dx = ln x ---------- dx = 2 x
1

x +C

sin x + C

x +C

a+x +C

a dx = ---------ln a
x

+ C, a > 0, a z 1

-------------- dx = --- ln 2 1x
1 1
2

1+x ----------1x

+C

e dx = e
x

+C

-------------- dx = arctg x + C 1+x

1
2

sin xdx = cos x + C cos xdx = sin x + C

Wzory rekurencyjne na caki wybranych funkcji

------------------ dx = arcsin x + C 1x
1
2

------------------ dx = ln 1+x
1
2

x+

1+x

+C

Wzory rekurencyjne na caki wybranych funkcji

sin

1 xdx = -- sinn 1 xcos x + n

n1 ----------n

sin

n2

xdx, n N+

tg
1
2 n

xdx =

1 ----------- tgn 1 n1

x tgn 2 xdx, n N+ \ {1} +

2n 3 -------------2n 2
(--------------------------- dx, 1+x )

(--------------------- dx = --------------2n 2 1+x )

1

x --------------------------2 n1 (1 + x )

2 n

n N+ \ {1}

x x
n

cos xdx = xn sin x n xn 1sin xdx, n N+

sin xdx = xn cos x + n xn 1cos xdx, n N+

66

ZASTOSOWANIA CAKI OZNACZONEJ

Dla funkcji f cigej w przedziale a; b
Pole figury ograniczonej wykresem funkcji
b

Pole figury ograniczonej wykresem funkcji

P=

f(x) dx

P pole figury ograniczonej wykresem funkcji y = f(x), osi Ox i prostymi x = a i x = b

Dla funkcji f i g cigych w przedziale a; b o wartociach f(x) > g(x)

Pole figury ograniczonej dwoma wykresami funkcji
b

P = [f(x) g(x)]dx
a

Pole figury ograniczonej dwoma wykresami funkcji

P pole figury ograniczonej wykresami funkcji y = f(x) i y = g(x) oraz prostymi x = a i x = b

Dla funkcji f majcej cig pochodn f ' w przedziale a; b

Dugo uku wykresu funkcji
b

Dugo uku wykresu funkcji

l=

1 + [ f ' ( x ) ] dx

l dugo uku AB wykresu funkcji y = f(x)

Dla funkcji f cigej w przedziale a; b o wartociach f(x) > 0

Wsprzdne rodka cikoci figury paskiej
b b

Wsprzdne rodka cikoci figury paskiej

x f ( x ) dx
xS =
------------------------b
a

[f(x)]
yS =
a a

dx

------------------------b 2 f ( x ) dx

f ( x ) dx
a

S rodek cikoci figury ograniczonej wykresem funkcji y = f(x), osi Ox i prostymi x=aix=b

67

Pole powierzchni bocznej bryy obrotowej

Dla funkcji f majcej cig pochodn f ' w przedziale a; b o wartociach f(x) t 0

Pole powierzchni bocznej bryy obrotowej
b

Pb = 2S f(x) 1 + [ f ' ( x ) ] dx
2 a

Pb pole powierzchni bocznej bryy powstaej z obrotu wykresu funkcji y = f(x), x a; b , dookoa osi Ox

Objto bryy obrotowej

Dla funkcji f cigej w przedziale a; b o wartociach f(x) t 0

Objto bryy obrotowej
b

V = S f 2(x)dx
a

V objto bryy powstaej z obrotu wykresu funkcji y = f(x), x a; b , dookoa osi Ox

CAKI EULERA
Funkcje gamma i beta
Dla x, y R+
Caka Eulera II rodzaju

Caka Eulera I rodzaju

1

*(x) = t x 1etdt
0

E(x, y) = t x 1(1 t)y tdt

0

Wasnoci caek Eulera

Wasnoci caek Eulera

*(x + 1) = x *(x), x R+

-*1 = 2

*(n) = (n 1)!, n N+

*(x) * x +

1 -2

S ------------- *(2x), 2x 1 2

x R+

S *(x) *(1 x) = --------------- , x (0; 1) sin Sx

E(x, y) =

*(x) *(y) -------------------------*(x + y)

68