MORALNO

A OBYCZAJOWO

Notatki z wyk adu + Etyka dla my l cych Magdaleny rody Pomi dzy moralno ci a obyczajowo ci granice s p ynne i przesuwaj si epokowo. Def. Moralno ci (wg Magdaleny rody) Moralno , to zachowania, postawy, sposoby post powania, pogl dy zgodne z przyj tymi przez dan jednostk czy spo eczno kryteriami dobra i z a.( ) Moralno jest zjawiskiem, ktre mo na bada , ocenia i uczestniczy w nim. Ka dego cz owieka mo na oceni z punktu widzenia moralno ci, tzn. z punktu widzenia przyj tych kryteriw dobra i z a. Moralno jest najstarszym regulatorem zachowa mi dzyludzkich.

( przyk ad: normy wsplnoty pierwotnej dopuszcza y: ludo erstwo, zabijanie starcw, zabijanie u omnych dzieci; zasady- jeden za wszystkich, wszyscy za jednego; dyscyplina jedzenie za prac ) Moralno przesta a wystarcza od momentu posiadania niewolnikw, wtedy powsta o prawo.

R nice mi dzy normami prawnymi, moralnymi i obyczajowymi: Pochodzenie, Sankcje za ich przekroczenie, Sposb obowi zywania ( wg Marii Osowskiej) Norma moralna: pochodzi z sumienia , kar za jej przekroczenie s tzw. Wyrzuty sumienia, obowi zuje bezwarunkowo i wewn trz cz owieka. - to prawid o wyst puj ce w systemach etycznych pod postaci zakazw i nakazw moralnych. Normy moralne maj posta imperatyww kategorycznych (Kant: Post puj tylko wg takiej maksymy, dzi ki ktrej mo esz za razem chcie , eby si sta a powszechnym prawem), rozka nikw ( nie zabijaj!), imperatyww warunkowych ( Je li chcesz by uczciwy, oddaj po yczon ksi k ). Mog by wyra one przy pomocy s w: Trzeba , nale y itp) Norma obyczajowa: pochodzi od okre lonej grupy spo ecznej, jest g boko zwi zana z tradycj panuj c w danej grupie ; kar za przekroczenie jej nakazw jest o mieszenie, dezaprobata grupy lub wykluczenie z niej. Obowi zuje ona zewn trznie i warunkowo, dotyczy bowiem zachowa wa nych w obr bie grupy, s u cych do jej integracji i odr nianiu si od innych grup. OBYCZAJ wg M. rody Sposoby i normy zachowa , reguluj ce dzia ania zbiorowe w obr bie okre lonej grupy spo ecznej. Dzia ania te z jednej strony spajaj grup , drugiej odr niaj od innych; pe ni te funkcje komunikacyjne. Zachowania zgodne z obyczajem maj najcz ciej charakter rutynowy, u wi cony tradycj , trudno ulegaj zmianom. Norma prawna: pochodzi od jakiego zewn trznego prawodawcy ( w adcy); sankcj za jej przekroczenie jest kara wyznaczona przez kodeks, a obowi zuje w sposb warunkowy ( je li zrobisz to a to, grozi ci to a to ) i zewn trzny; nie dotyczy bowiem sumienia cz owieka, lecz jego czynw i ich konsekwencji. Normy prawne s stanowione, zapisane i obowi zuj nawet wtedy, gdy ich nie znamy,
(definicje wg Magdaleny rody, tabele poni ej wg Dziemidoka)

Normy moralne - powsta y po to, eby si nie krzywdzi nawzajem - zawsze mo na je racjonalnie uzasadni - amanie norm moralnych nara a kogo na cierpienie

Normy obyczajowe - powsta y po to, eby mam by o przyjemnie

-Nie zawsze si da je racjonalnie uzasadni -S bardziej znacznie bardziej konwencjonalny, kulturowo uwarunkowany -Wymagaj tylko zachowania pozorw

Normy moralne Najwi ksza sankcja moralna, to w asne poczucie winy

Normy prawne - musz by zapisane - sztywne - precyzyjne - nie mo na wszystkiego uregulowa prawnie, prby tego rodzaju, to totalitaryzm - przewiduj sankcje - bior pod uwag okoliczno ci agodz ce

Ocena moralna wydaje si najwa niejsza, a poziom moralny spo ecze stwa jest podstawowym wyznacznikiem cywilizacyjnym. Etycy o moralno ci: Kant moralnie dobre jest tylko to, co jest dzia aniem z obowi zku, czyli dzia aniem uzasadnionym szacunkiem dla prawa moralnego. Kotarbi ski moralnie dobre s czyny, ktre minimalizuj cierpienia innych. Mill warto moralnie pozytywna bierze swoje rd o e dzia aniach powi kszaj cych ogln sum dobra i szcz cia na wiecie. Stoicy staro ytni dobro moralne polega przede wszystkim na doskonaleniu samego siebie, na m dro ci i cnocie, Wg religii dobro moralna, to przede wszystkim pos usze stwo Bogu i normom, ktre objawi . Nale y rozr ni refleksj teoretyczn nad moralno ci a faktyczne zachowania moralne, nie okre laj si one ca kiem wzajemnie, cho wywieraj na siebie wp yw. rd a zachowa moralnych cz owieka: Rodzice, wychowawcy, katecheci, osoby publiczne politycy, arty ci, bohaterowie utworw literackich oraz osobiste prze ycia i do wiadczenia . Moralno kszta tuj : autorytety, wra liwo , do wiadczenie, na ladownictwo.

Teorie filozoficzne dotycz ce istoty moralno ci, czy kryteriw wyboru celw moralnych mo e mie wp yw na zachowania i postawy, ale najcz ciej zwi zek mi dzy nimi ma lu ny charakter.

ESTETYZACJA YCIA SPO ECZNEGO Wg ksi ki prof. B. Dziemidoka G wne kontrowersje estetyki wsp czesnej

Najbardziej elementarn postaci potrzeby estetycznej jest potrzeba pi kna ( w r nych odmianach). Mimo r norodno ci, i zmienno ci upodoba estetycznych, we wszystkich kulturach i epokach zauwa alne jest upodobanie do tego, co uchodzi za pi kne, d enie do upi kszania swego wygl du i otoczenia. Najbardziej elementarne i istotne potrzeby estetyczne zaspokajane s przez obcowanie z r nymi odmianami pi kna ( tzn. tym, co za pi kno w danej epoce i kulturze uchodzi ) oraz innymi pozytywnymi warto ciami estetycznymi. /Prby ustalenia uniwersalnych i niezmiennych kanonw pi kna s skazane na niepowodzenie poprzez wielorako i zmienno upodoba i preferencji./ Kultura postmodernistyczna jest kultur konsumpcyjn , zorientowan hedonistycznie. Potrzeby estetyczne cz owieka s zaspokajane, ale te intensyfikowane ustawicznie, eksploatowane i rozwijane. Zaspokajanie potrzeb estetycznych w krajach wysoko rozwini tych jest motorem wzrostu konsumpcji ( bardziej ni zaspokajanie potrzeb utylitarnych). W spo ecze stwie konsumpcyjnym ogromnie wa n rol pe ni reklama, moda i wzornictwo przemys owe. Domy, meble, samochody oraz ubrania i ywno musz poza swoj w a ciw funkcj by jeszcze pi kne i modne, tzn: pi knie zaprojektowane, pi knie wykonane , pi knie opakowane, pi knie wyeksponowane i zareklamowane. Rezultatem tego jest intensywna i systematyczna estetyzacja m. In.: najbli szego rodowiska cz owieka ( dom, ogrd), obrz dw, rytua w , produkcji i dystrybucji dbr konsumpcyjnych, sposobw sp dzania wolnego czasu oraz samego ludzkiego cia a. POZAARTYSTYCNE FORMY SPO ECZE STWIE: ZASPOKAJANIA POTRZEB ESTETYCZNYCH W HEDONISTYCZNYM

- TURYSTYKA obecnie pot ny biznes, ktry intensywnie rozbudza potrzeb sp dzania w ten sposb wolnego czasu ( poprzez reklam ); - Jest dla wielu rd em intensywnych prze y estetycznych - jest rwnoleg ym (obok realizacji celw statutowych) efektem dzia alno ci organizacji ekologicznych, u wiadamiaj one bowiem wa no obcowania z natur . - WIDOWISKA SPORTOWE przygotowane przez profesjonalistw, cz sto maj walory estetyczne ( zarwno gimnastyka artystyczna, czy jazda figurowa na lodzie, ale te gry zespo owe jak np. koszykwka NBA) -IMPREZY ZWI ZANE Z KULTEM PI KNA LUDZKIEGO CIA A konkursy pi kno ci, - kosmetyka, - paraartystyczne aerobik

- parasportowe kulturystka, - paramedyczne chirurgia plastyczna i somatologia, Zmniejszeniu roli sztuki ambitnej w zaspokajaniu potrzeb estetycznych towarzyszy ponadto rozwj r nych form sztuki popularnej oraz paraartystyczne i pseudoartystyczne formy kultury popularnej np. reklama, pokazy mody, wytwory przemys u fonograficznego, widowiska estradowe, videoklipy, pocztwki, kalendarze. Przy tego typu wytworach pojawiaj si w tpliwo ci, czy zaspokajaj one autentyczne potrzeby estetyczne, poniewa sztuka popularna odwo uje si cz sto do potrzeb prymitywnych i wulgarnych gustw. Nie nale y jednak odrzuca adnych form zaspokajania potrzeb estetycznych. Ignorowanie sztuki popularnej i kultury masowej przez estetyk i edukacj estetyczn jest b dem teoretycznym, poniewa mo e prowadzi do sytuacji, kiedy nie b dzie rozwijana wra liwo estetyczna ludzi, poniewa ich potrzeby estetyczne zaspokajane s na niskim poziomie ( ponadto b dem jest ignorowanie faktw). ETYCZNE KONCEPCJE YCIA DOBREGO, ROZUMIANEGO JAKO cz ciowo zbie ne z estetyzacj ycia codziennego. - rzecznicy: R. Rorty i R. Shusterman Rorty - postulat potrzeby ycia estetycznego jako ycia prywatnej doskona o ci (private perfection) i autokreacji (self-creation). Estetyczne aspekty jak: rozwj wewn trzny (self-enlargement), wzbogacenie wewn trzne (self-enrichment) i autokreacja (self-creation) mo na osi gn jedynie uczynieniem ycia ludzkiego na wzr dzie a sztuki, tzn. powinno si ono odznacza radykaln nowo ci poprzez estetyczne poszukiwanie nowych do wiadcze i nowego j zyka . Shusterman - uwa a wizj Rorty ego za ma o realistyczn i zbyt w sk oraz zbyt indywidualistyczn , ( nie zgadza si z absolutyzacj nowo ci jak g . wyznacznika) lecz uznaje potrzeb estetyzacji etyki. ( zainspirowany przez: G.E. MOORA, M. FACOULTA i B. Williamsa) - proponuje bardziej pluralistyczn wizj ycia estetycznego, nie tylko dla intelektualistw. Wizja ta uwzgl dnia potrzeb rozkoszowania si pi knem sztuki, natury, czy cia a ludzkiego, bez koncentrowania si na ustawicznej autokreacji. Jest to koncepcja bardziej realistyczna i mo liwa do realizacji dla zwyczajnych ludzi. YCIE ESTETYCZNE koncepcje