KONSTRUKCJE BETONOWE

Wykady semestr IV - 2008

Zastosowanie betonu i elbetu, istota ich pracy w elementach konstrukcyjnych: BETON sztuczny kamie majcy wiele cech wsplnych z kamieniem naturalnym. Charakteryzuje go wysoka wytrzymao na ciskanie, swoboda nadawania ksztatw, niski koszt skadnikw, wysoka ognioodporno. Powstaje z mieszaniny: cementu 15%; kruszywa 70%; wody 78% (powietrze zajmuje 710%). Istot wykonania jest zaprojektowanie takiej mieszanki, ktra posiada jak najmniejsza zawarto wody i powietrza (w czasie hydratacji i twardnienia woda czciowo wchodzi w reakcje, a czciowo wyparowuje powodujc powstawanie niecigoci w strukturze materiau obnia si wytrzymao i inne waciwoci fizyko - chemiczne). Beton jest materiaem kruchym: fc/fct = 10 12 (dla materiaw kruchych >8) gdzie: fc wytrzymao na ciskanie; fct wytrzymao na rozciganie. Podzia konstrukcji betonowych ze wzgldu na mechanizm pracy: - konstrukcje betonowe; - konstrukcje elbetowe; - konstrukcje sprone. KONSTRUKCJE BETONOWE konstrukcje i elementy betonowe wykonane z betonu lub z betonu i zbrojenia, ktra powierzchnia przekroju poprzecznego As (A area, s - steel): As As min = min b d gdzie: As powierzchnia przekroju poprzecznego zbrojenia; min minimalny stopie zbrojenia elementu elbetowego; b szeroko przekroju poprzecznego elementu; d wysoko przekroju poprzecznego elementu elbetowego. Przykady zastosowania konstrukcji betonowych: - fundamenty (stopy fundamentowe, awy fundamentowe, pyta fundamentowa); - ciany oporowe; - ciany betonowe; - elementy kanalizacyjne; - uki; - tunele; - pyty lotnisk. Rys.1 Przykad belki ciskanej belki elbetowej. Naley wykonywa z niego elementy obciane siami ciskajcymi lub obcieniem wywoujcym naprenia rozcigajce tak, aby wypadkowa sia znajdowaa si w rdzeniu przekroju wywoujc jednoimienne (ciskajce) naprenia w caym przekroju. KONSTRUKCJE ELBETOWE - konstrukcje z betonu zbrojone wiotkimi prtami stalowymi rednicy 4.5 32mm, ktre s zespolone z betonem w ten sposb, e po zarysowaniu strefy rozciganej elementu siy rozcigajce s przejmowane przez stal (prty zbrojeniowe), a siy ciskajce przez beton. Rys.2 Rysunek obrazujcy prac zginanych elementw betonowych i elbetowych. Po osigniciu w strefie rozciganej:

t fct

gdzie: t naprenia rozcigajce;

fct wytrzymao betonu na rozciganie. powstanie w strefie rozciganej betonu rysa, a w strefie ciskanej naprenie: c < fc gdzie: c naprenia ciskajce;
fc wytrzymao betonu na ciskanie. Istota pracy betonu i elbetu: ISTOTA PRACY BETONU W belce betonowej zginanej, w ktrej w dolnych wknach powstaj naprenia rozcigajce t na skutek dziaajcych obcie (i powstaego momentu) beton nie jest w stanie przenie tych napre, poniewa jego wytrzymao na rozciganie fct nie jest wystarczajco wysoka. W momencie, gdy naprenia rozcigajce t w betonie strefy rozciganej belki przekrocz wytrzymao betonu na rozciganie fct powstaje rysa, co jest rwnoznaczne ze zniszczeniem elementu. Podczas, gdy w

strefie rozciganej naprenia rozcigajce t s wiksze od wytrzymaoci betonu na rozciganie fct w strefie ciskanej naprenia ciskajce c s znacznie mniejsze od wytrzymaoci betonu na ciskanie fc.
ISTOTA PRACY ELBETU Aby wykorzysta zapas wytrzymaoci betonu w strefie ciskanej naley w strefie rozciganej zastosowa zbrojenie. Funkcja poszczeglnych prtw w elementach zginanych - belce: - zbrojenie none przenosi naprenia rozcigajce i jest projektowane ze wzgldu na moment zginajcy M; - strzemiona penia funkcj montaowa oraz przenosz naprenia rozcigajce spowodowane dziaaniem siy poprzecznej V; - prty montaowe peni funkcj montaow, pozwalaj stworzy przestrzenny szkielet czcy prty none w strefie rozciganej poprzez strzemiona ze stref ciskan. W elementach elbetowych peni funkcj biern tzn. zaczyna prace w momencie, gdy w strefie rozciganej beton ulegnie zarysowaniu t > fct. ISTOTA PRACY SIATKOBETONU siatkobeton to element skadajcy si z betonu oraz z siatek wykonanych z drutu stalowego o rednicy 0,31,5mm o oczkach 1,5 x 1,55 x 5cm. dmax maksymalna rednica ziarna; w tym przypadku stosuje si beton drobnoziarnisty (piaskowy). Dziki rwnomiernemu rozmieszczeniu stalowych siatek w przekroju elementu powstaje kompozyt bardziej jednorodny ni w przypadku elbetu. Posiada on wiksza wydualno oraz wytrzymao na rozciganie. Konstrukcje z betonu spronego konstrukcje z betonu spronego konstrukcje betonowe, w ktrych w fazie realizacji do strefy, w ktrej podczas eksploatacji pojawi si naprenia rozcigajce wprowadza si naprenia ciskajce poprzez sprenie czyli zastosowanie siy sprajcej Nw (Nv). Sia sprajca jest przekazywana na beton za porednictwem cigien sprajcych poprzez przyczepno (elementy strunobetonowe), poprzez docisk (elementy kablobetonowe). W elementach strunobetonowych stosowane s cigna powstae jako sploty prtw 2,57mm.

W elementach kablobetonowych stosowane s kable powstae z kilkunastu cigien. ISTOTA PRACY ELEMENTW STRUNOBETONOWYCH Wielko projektowanej siy sprajcej Nv powinna wywoywa naprenia ciskajce redukujce warto napre rozcigajcych wywoanych obcieniem eksploatacyjnym (uytkowym). Nv dorana sia sprajca Nw kocowa sia sprajca po uwzgldnieniu strat sprania. Kolejno realizacji: a. nacig cigien. b. betonowanie elementw. c. Nv = 0.8fc28 zwolnienie nacigu. ISTOTA PRACY ELEMENTW KABLOBETONOWYCH Praca cigna betonowego jest paraboliczna, ksztatem zbliona do wykresu momentu. Kolejno realizacji: a. monta osonek z kablami. b. betonowanie elementw. c. Nw = 0.8fc28 nacig sia sprajc oraz przekazanie siy sprajcej Nv na beton poprzez docisk zakotwie do betonu. d. Zainiekcjowanie przestrzeni pomidzy kablem a betonem dziki iniekcji istnieje docisk kabla do betonu. Waciwoci betonu Podstawow cech stanowic kryterium oceny jakoci betonu jest jego wytrzymao na ciskanie. Jej miernikiem jest klasa betonu symbol literowo liczbowy, w ktrym za liter B wystpuje liczba oznaczajca wytrzymao gwarantowan betonu na ciskanie. W normie wystpuje 9 klas od B15B60. Stosowane oznaczenia: fcGcube wytrzymao gwarantowana betonu na ciskanie (na prbkach szeciennych); fcm - wytrzymao rednia betonu na ciskanie; fctm - wytrzymao rednia betonu na rozciganie; fcm 15 x 15 x15 - wytrzymao rednia betonu na ciskanie badana na prbkach szeciennych; fcm 15/30 - wytrzymao rednia betonu na ciskanie badana na prbkach walcowych; fck - wytrzymao charakterystyczna betonu na ciskanie; fctk wytrzymao charakterystyczna betonu na rozciganie; fcd - wytrzymao obliczeniowa betonu na ciskanie; fctd - wytrzymao obliczeniowa betonu na rozciganie. fcGcube wytrzymao gwarantowana betonu na ciskanie 5% kwantyl rozkadu statystycznego wytrzymaoci betonu na ciskanie. Jest to prawdopodobiestwo, e wytrzymao betonu bdzie mniejsza od wytrzymaoci gwarantowanej i wiksza, rwna 5%: P(fc fcGcube) 5% Ze 100 prbek 5 moe mie wytrzymao mniejsz od gwarantowanej. fcGcube odpowiada pracy betonu w trjosiowym stanie napre. Na skutek dziaania stycznych si tarcia pomidzy prbka betonowa i stalowymi pytami dociskowymi krpowane (ograniczane) s odksztacenia poprzeczne prbki na skutek czego nie pracuje ona w jednoosiowym stanie napre, lecz w stanie napre trj osiowym. Gdyby siy tarcia nie istniay to odksztacenie prbki wygldaoby nastpujco:

Obraz zniszcze: Powstaj: - charakterystyczne rysy; - pknicia; - prbka rozpadaby si na pionowe supki. Zaleno pomidzy czstoci a wytrzymaoci (dla prbek szeciennych): Fi sia powodujca zniszczenie kostki; Ai powierzchnia przekroju poprzecznego kostki prostopada do siy dziaajcej F. = fcm 15 x 15 x15 t s f = fcm 15 x 15 x15 1,64 s gdzie: t wielko statystyki (dla kwantyla 5% wynosi 1,64); s odchylenie standardowe (miara rozproszenia); fci pojedynczy wynik badania wytrzymaoci na ciskanie; fcm rednia wytrzymao z 15 prbek. f Wytrzymao charakterystyczna betonu na ciskanie - fck : Jest to 5% kwantyl rozkadu statystycznego wytrzymaoci betonu badanej w wieku 28 dni na prbkach walcowych 15/30. fck = fcm 15/30 b s Beton w konstrukcji pracuje na og w jednoosiowym stanie napre, ktremu odpowiada charakterystyczna wytrzymao betonu na ciskanie - fck. Jest ona wyznaczana dwoma sposobami: I. Poprzez przeliczanie, korzystajc ze znajomoci wytrzymaoci gwarantowanej betonu na ciskanie: fck = 0,8fcGcube II. Warto fck wyznaczana na prbkach walcowych 15/30. Zaleno pomidzy czstoci a wytrzymaoci (dla prbek walcowych): W zwizku z tym, e beton w przypadku badania prbek walcowych w odcinku rodkowym pracuje w jednoosiowym stanie naprenia, wic wytrzymao charakterystyczna fck jest od 10% do 20% mniejsza od gwarantowanej. Obraz zniszcze jest takim jak w przypadku wyeliminowania si tarcia pomidzy pytami dociskowymi a powierzchni betonu. fcm 15/30 = fck = 8 [MPa] Wytrzymao rednia betonu na rozciganie - fctm odpowiada pracy betonu w jednoosiowym stanie napre. Odpowiada prbkom walcowym 15/30:
f ctm =0,33 f ck
2

G c cube G c cube

Wytrzymao charakterystyczna betonu na rozciganie - fctk 5% kwantyl rozkadu statystycznego normalnego wytrzymaoci charakterystycznej na rozciganie. Odpowiada prbkom walcowym 15/30.
f ctk 0 , 05 =0,7 f ctm

Wytrzymaoci charakterystyczne na ciskanie i rozciganie wykorzystywane s przy sprawdzaniu stanw granicznych uytkowalnoci (ugicia i zarysowania). Wytrzymaoci obliczeniowe betonu na ciskanie i rozciganie s wykorzystywane do sprawdzania stanw granicznych nonoci. stan graniczny nonoci to stan okrelajcy moliwo przeniesienia obcie z okrelonym wspczynnikiem bezpieczestwa.

Wytrzymao obliczeniowa betonu na ciskanie fcd i wytrzymao obliczeniowa betonu na rozciganie fctd:

f cd =

gdzie: c - wspczynnik bezpieczestwa wynosi 1,3 dla konstrukcji betonowych; 1,6 dla konstrukcji betonowych. Sytuacja trwaa wystpuje w warunkach zwykego uytkowania konstrukcji. Sytuacja przejciowa wystpuje w warunkach przejciowych takich jak wznoszenie lub naprawa konstrukcji. Sytuacja wyjtkowa wystpuje w takich warunkach, jak np. poar, uderzenie, eksplozja. Obcienie stae zwizane z ciarem wasnym konstrukcji. Obcienie uytkowe obcienie zmienne w zalenoci od przeznaczenia pomieszczenia. W przypadku wyznaczania wytrzymaoci obliczeniowych uwzgldnia si dodatkowo wpyw obcienia dugotrwaego, sposb przyoenia obcie oraz wielko przekroju w supach o maych wymiarach.

f ck

f cd = f ctd

f ck cc c f ct = ctk c

cc = ct = 1 w przypadku nieuwzgldnienia w szczegowych postanowieniach istnienia obcienia

dugotrwaego.

cc = ct = 0,85

w przypadku elementw o wyjtkowym znaczeniu, ktrych zniszczenie pocignoby za sob katastrofalne skutki spoeczne, moralne oraz w przypadku maych przekrojw elementw ciskanych Ai 0,09m2. Wedug europejskich oznacze oznacza si np. C12/15, gdzie 12 to fck, a 15 to fcGcube. Odksztacenia betonu odksztacalno dorana betonu . Beton pod wpywem obcienia ulega odksztaceniu; powstaj odksztacenia spryste i plastyczne. Beton jest materiaem kruchym, wic odksztacenia spryste wystpuj na bardzo krtkim odcinku krzywej obrazujcej zaleno midzy odksztaceniem a napreniem -. Po przekroczeniu odksztace sprystych zaleno ta jest nieliniowa na skutek wewntrznych mikrorys. Jest to spowodowane powstaniem odksztace plastycznych. Korzystajc z zalenoci - ustalane zostaj trzy moduy sprystoci: 1. Ec wspczynnik chwilowy modu Younga; 2. E0 wspczynnik dynamiczny pocztkowy. 3. Ecm wspczynnik redni. W praktyce projektowej wspczynniki te podawane s w normie w zalenoci od klasy betonu.

Zaleno pomidzy odksztaceniem a napreniem c-c betonu:

c1 = 0,4fck cm = tg m c0 = tg 0 c = tg 1

ODKSZTACENIA REOLOGICZNE BETONU zwizane s z czasem i obcieniem, a take warunkami eksploatacji konstrukcji. Niektre powstaj od razu po wykonaniu, a inne dopiero po obcieniu betonu. Skurcz jest to zmniejszenie objtoci betonu przechowywanego w warunkach suchych. Odksztacenia spowodowane skurczem betonu s sum odksztaceniem wywoanych skurczem

waciwym zwizanym z wysychaniem betonu w zwizku z migracj wody przez mas betonu oraz odksztace spowodowanych skurczem pocztkowym tzw. autogenicznym zwizanym z wczesn hydratacj. cs(t,ts) = csd(t,ts) + csa(t) gdzie: cs(t,ts) odksztacenia skurczowe; csd(t,ts) odksztacenia spowodowane skurczem waciwym; csa(t) odksztacenia spowodowane skurczem autogenicznym; t wiek betonu w rozwaanej chwili; ts wiek betonu na pocztku skurczu.