100 dobrych argumentw przeciwko energii atomowej

Inicjatywa przedsibiorstwa energetycznego Elektrizittswerke Schnau

Drodzy polscy Ssiedzi! 100 dobrych argumentw przeciwko energii atomowej informuje o niebezpieczestwach, jakie niesie ze sob energia atomowa poczynajc od wydobycia uranu, poprzez eksploatacj elektrowni atomowych, koczc na utylizacji odpadw radioaktywnych. Maj one te uzmysowi, jakie niebezpieczestwa s bagatelizowane lub przemilczane, w jaki sposb gospodarka jdrowa lekceway ludzkie prawa oraz wykaza, e energi atomowa wcale nie jest tania. Po awarii elektrowni atomowej w Japonii kraju wysoko rozwinitym pod wzgldem technologicznym Niemcy postanowiy zrezygnowa z energii atomowej. Polska jest (jeszcze) w tej dobrej sytuacji, e natychmiast moe zaangaowa si w przyjazne dla rodowiska, dugofalowe zaopatrywanie w energi i nie musi podejmowa nieobliczalnego ryzyka zwizanego z energi atomow. Duy dostp do rde energii odnawialnych w Polsce umoliwia oszczdno energii oraz zwikszenie wydajnoci. Istnieje jeszcze moliwo wycofania si z programu rozwoju energetyki atomowej w Polsce poprzyj ten cel! Z pozdrowieniami penymi soca Ursula Sladek, Elektrownia Schnau

# 111

Paliwo i kopalnictwo uranu

# 1219 & 102

Wartoci graniczne i szkody zdrowotne

# 2041 & 103-107

Ryzyko wypadku i katastrofy

# 42-65 & 108-113

Odpady radioaktywne i utylizacja

# 66-71 & 114

Klimat i prd
# 72-79

Wadza i zyski
# 80-87 & 115

Wolno i demokracja
# 88-93 & 116

Wojna i pokj
# 94-100

Przeom w polityce energetycznej i przyszo

# 1-11

Paliwo i kopalnictwo uranu #1 Zaleno

Uran w caoci musimy importowa. W caej Europie niewielkie iloci uranu wydobywa si jeszcze tylko w kopalniach znajdujcych si w Czechach i Rumunii. W Niemczech praktycznie nie wydobywa si ju uranu od 1991 roku, a we Francji od 2001 roku. Prd wyprodukowany przez elektrownie atomowe nie jest rodzimym" rdem energii. Uzaleniony jest raczej od importu surowcw i wielonarodowych koncernw. Dwie trzecie wiatowej produkcji uranu znajduje si w rkach czterech duych przedsibiorstw grniczych.

#2 Wysiedlenia
Wydobywanie uranu niszczy rodowisko ycia dziesitek tysicy ludzi. Siedemdziesit procent z rud uranu znajduje si na terenach zamieszkaych przez rdzenne grupy ludnoci. Wydobycie uranu niszczy ich wioski, pozbawia ich pastwisk i pl uprawnych oraz zatruwa wod. Sam rzd Nigru w roku 2008 udzieli zagranicznym inwestorom sto dwadziecia dwie koncesje na wydobywanie rud uranu na ogromnym obszarze na pnocy kraju nie zwaajc na yjcych w tym regionie Tuaregw. Jak w wielu regionach wydobywania uranu, rwnie im grozi wywaszczenie i wysiedlenie. Tak jak to miao miejsce 26-go stycznia 1996 roku w indyjskiej wiosce Chatijkocha. W asycie policji buldoery przedsibiorstwa grniczego bez ostrzeenia zrwnay tam z ziemi szaasy, stodoy i pola uprawne, aby przygotowa miejsce pod kopalni uranu.

#3 Marnotrawstwo wody
Wydobycie uranu pozbawia rodowisko cennej wody pitnej. Do wydobycia uranu z rudy niezbdne s due iloci wody. A przecie w wielu obszarach wydobycia woda jest towarem deficytowym. Namibijski dostawca wody firma NamWater obliczy niedawno, e uruchomienie planowanej kopalni uranu spowoduje niedobr wody wynoszcy pidziesit cztery miliony metrw szeciennych rocznie jedenacie razy wicej ni mona pozyska w caej delcie rzeki Omaruru. Ogromne zapotrzebowanie kopalni i zakadw przetwrstwa rud uranu na wod konkuruje z potrzebami wodnymi ludzi, byda i rolnictwa.

#4 Radioaktywne stawy osadowe

Trujce osady powstay na skutek wydobywania uranu s niebezpieczne dla ludzi i rodowiska. Jeli zawarto uranu w rudzie wynosi 0,2%, z kadej jej tony pozostaje dziewiset dziewidziesit osiem kilogramw trujcego osadu, ktry lduje w obnieniach i sztucznych jeziorach. Tak zwane stawy osadowe zawieraj jeszcze 85% radioaktywnoci rudy i wiele substancji trujcych np. arsen. Substancje radioaktywne znajdujce si w tych stawach zanieczyszczaj powietrze i wod gruntow przez tysice lat, a przerwanie zapory lub osunicie ziemi pociga za sob

katastrofalne skutki. Od dziesitek lat ze zbiornika osadowego z kopalni Atlas w miejscowoci Moab (Utah/USA) radioaktywne i trujce substancje wsikaj do wody gruntowej, a stamtd do pyncej w pobliu rzeki Colorado River, ktra dostarcza wody pitnej osiemnastu milionom ludzi. W Kazachstanie py radioaktywny z wyschnitego stawu osadowego zagraa stu pidziesiciu tysicom mieszkacw miasta Aktau. Niezliczone skadowiska odpadw ze wstpnej obrbki uranu w postaci szlamu znajdujce si w wskich dolinach Kirgistanu, zdaniem Stanw Zjednoczonych skrywaj potencja midzynarodowej katastrofy".

# 5 Rak z kopalni
Kopalnictwo uranu jest przyczyn chorb nowotworowych. Radioaktywne i trujce substancje pochodzce z kopalnictwa uranu oraz hady odpadw s przyczyn zachorowa pracownikw i mieszkacw na raka. Liczba przypadkw zachorowa na raka wzrasta. Okoo dziesi tysicy byych pracownikw kopalni uranu Wismut, znajdujcej si we wschodnich Niemczech, na skutek promieniowania zachorowao na raka puc. Mieszkacy kirgiskiej miejscowoci Mailuu-Suu, w ktrej znajduje si kopalnia uranu dwa razy czciej choruj na raka ni ich rodacy zamieszkujcy inne miejscowoci. U pracownikw zatrudnionych w kopalni uranu w Grants (Nowy Meksyk/USA) w latach 1955-1990 badania potwierdziy zwikszon ilo przypadkw zachorowa na raka oraz mierci. Olbrzymie problemy zdrowotne spowodowane wydobyciem uranu udowodniono rwnie u Nawahw w Nowym Meksyku, w Portugalii, w Nigrze oraz na wielu innych terenach, na ktrych wydobywa si uran.

# 6 Martwa ziemia
Kopalnictwo uranu pozostawia po sobie martw ziemi Najbogatsze rudy zawieraj tylko 0,1-1% uranu, niektre nawet jedynie 0,01%. Aby pozyska ton naturalnego uranu, potrzeba zatem pomidzy sto a dziesi tysicy ton rudy. Naley je wydoby, przetworzy, a nastpnie zabezpieczy powstay trujcy osad na setki tysicy lat. Do tego dochodz tony ska, ktre zawieraj zbyt ma ilo uranu. Ten nadkad, wielokrotno wydobywanej rudy uranu, jest przewanie rwnie radioaktywny. Prezydent Stanw Zjednoczonych Nixon, ze wzgldu na stae skaenie ogromnych obszarw, w 1972 roku uzna krajobraz po wydobyciu uranu za teren ofiary narodowej" National Sacrifice Areas.

# 7 Kosztowny brud
Uzdrowienie" terenw wydobycia uranu pochania miliardy o ile w ogle jest moliwe. Kopalnictwo uranu pozostawia po sobie olbrzymie trwae skaenie gruntu: cae jeziora wypeniaj si trujcym, radioaktywnym szlamem, a gry promieniotwrczym gruzem. Przez tysice lat stanowi one zagroenie dla wody gruntowej i pitnej, zatruwaj powietrze, zagraaj zdrowiu. A koncerny grnicze zarabiaj na tym ogromne pienidze. Pniejsze koszty ochrony i uzdrowienia" w przewaajcej czci ponosi og. Przemieszczenie jednego skadowiska szlamu pochodzcego z jednej kopalni uranu w Stanach Zjednoczonych pochania ponad miliard dolarw z kieszeni podatkw. Uzdrowienie" pozostaoci po kopalni uranu z byego NRD kosztuje Niemcy 6,5 miliarda euro pomimo tego, e aby oszczdzi koszty, wykonywane jest ono wg niskich standardw NRD dotyczcych ochrony radiologicznej. Wiele krajw, w ktrych wydobywano uran w ogle nie moe sobie pozwoli na takie wydatki z tytuu uzdrowienia".

# 8 Uranowa luka
Kopalnie uranu ju od dwudziestu lat nie pokrywaj zapotrzebowania elektrowni atomowych. Od 1985 roku elektrownie atomowe zuywaj rocznie znacznie wicej uranu ni wydobywa si go z kopalni. Wszystkie kopalnie uranu w roku 2006 nie wydobyy w sumie nawet dwch trzecich potrzebnej iloci. Braki paliwa elektrownie atomowe uzupeniay dotd z cywilnych i militarnych zapasw. Te zapasy s jednak rwnie na wykoczeniu. Aby zapewni zaopatrzenie dotychczasowych elektrowni atomowych w paliwo, ilo wydobywanego uranu w kolejnych latach musiaaby wzrosn o ponad 50%. W tym celu konieczne byoby uruchomienie nowych kopalni uranu ze wszystkimi szkodliwymi skutkami dla czowieka i rodowiska.

# 9 Ograniczone zapasy
Zapasy uranu skocz si ju za kilka dziesicioleci. Bogate w uran i dobrze dostpne miejsca wystpowania uranu na caym wiecie niedugo wyczerpi swoje zapasy. Coraz wicej skay naley naruszy, aby pozyska tak sam ilo uranu. W ten sposb wzrastaj koszty i szkody na rodowisku. Gdyby wydobyto wszystkie znane nam zapasy uranu, mogyby one zaopatrywa czterysta czterdzieci istniejcych obecnie elektrowni atomowych jeszcze przez nastpnych 45-80 lat. Przy jeszcze wikszej liczbie elektrowni atomowych uran wyczerpaby si ju w krtszym czasie.

# 10 Transport uranu
Wypadek z udziaem szeciofluorku uranu moe mie katastrofalne skutki. Zakady wzbogacania uranu, takie jak w miejscowoci Gronau znajdujcej si w niemieckiej Westfalii, przetwarzaj uran w formie szeciofluorku uranu (UF6). Kadego tygodnia ta trujca, radioaktywna substancja transportowana jest w Europie kolej, samochodami ciarowymi i statkami, rwnie przez centra duych miast i aglomeracje. W razie wypadku lub poaru zbiorniki mog pkn, a promieniotwrcza zawarto skazi rodowisko. Szeciofluorek uranu wchodzi w reakcje z wilgotnoci powietrza, na skutek czego powstaje bardzo trujcy i rcy kwas fluorowodorowy: miertelne zagroenie dla czowieka i rodowiska w obrbie wielu kilometrw.

# 11 Fracht plutonu
Na europejskich drogach kadego roku przewozi si wiele ton czystego, zbrojeniowego plutonu sucego do produkcji prtw paliwowych. Wiele elektrowni atomowych stosuje tak zwane elementy paliwowe MOX mieszank tlenku uranu i tlenku plutonu. Ten ostatni pochodzi przewanie z przerobu wypalonych elementw paliwowych. Ju okoo siedmiu kilogramw plutonu wystarcza do zbudowania bomby atomowej, a kilka mikrogramw we wdychanym powietrzu wystarczy, aby wywoa raka. Fabryki elementw paliwowych MOX we Francji i Bugarii transportuj tony czystego tlenku plutonu rocznie samochodami ciarowymi po autostradach.

# 12-19 & 102

Wartoci graniczne i szkody zdrowotne # 12 Ryzyko zachorowania na raka

Elektrownie atomowe s przyczyn chorb nie tylko u dzieci. Im bliej elektrowni atomowej mieszka dziecko, tym wiksze jest prawdopodobiestwo jego zachorowania na raka. W odlegoci piciu kilometrw od niemieckich elektrowni atomowych dzieci poniej pitego roku ycia 60% czciej choruj na raka ni wynosi rednia krajowa dla Niemiec. Przypadki zachorowa na biaaczk s nawet dwa razy czstsze (+120%). Biaaczka (choroba nowotworowa ukadu krwiotwrczego) w bardzo atwy sposb wywoywana jest przez promieniowanie radioaktywne. Dane ze Stanw Zjednoczonych podaj, e rwnie doroli mieszkajcy w pobliu elektrowni atomowych czciej choruj na raka.

# 13 Emisje
Elektrownie atomowe wydzielaj substancje radioaktywne, ktre wydostaj si przez komin oraz dostaj do wody. Kada elektrownia atomowa posiada komin wylotowy i rur ciekow: odprowadzane s tam radioaktywne materiay takie jak tryt, wgiel, stront, jod, cez, pluton, krypton, argon i ksenon. Roznosz si one w powietrzu, trafiaj do wody i gleby. Osadzaj si, gromadz, s wchaniane przez organizmy, czciowo nawet zagniedaj si w komrkach ustrojowych. Tam mog wywoa raka i uszkodzi genom. Urzdy pozwalaj na odprowadzanie substancji promieniotwrczych do powietrza i ciekw. Zezwolenie obejmuje zazwyczaj jeden biliard bekereli radioaktywnych gazw szlachetnych i wgla, 50 bilionw bekereli trytu, 30 miliardw bekereli radioaktywnych zawiesin koloidalnych i okoo 10 miliardw bekereli radioaktywnego jodu-131. Oczywicie rocznie i na elektrowni atomow. W celu kontroli przeprowadzane s regularne pomiary pomiarw dokonuje sam eksploatator elektrowni atomowej.

# 14 Niewystarczajce wartoci graniczne

Wartoci graniczne ochrony radiologicznej bior pod uwag uszkodzenia popromienne. Nawet dzi dopuszczalne emisje elektrowni atomowych obliczane s na podstawie fikcyjnego punktu odniesienia. Osobnik jest zawsze mody, zdrowy i rodzaju mskiego. Ludzie starsi, kobiety, dzieci oraz embriony s w duej mierze bardziej podatne na promieniowanie radioaktywne, ale ten fakt si pomija. Midzynarodowe i krajowe wartoci graniczne ochrony radiologicznej od pocztku bray pod uwag uszkodzenia popromienne ludnoci. Chodzio o to, aby zapewni rozsdne pole manewru dla ekspansji programw energii atomowej".

# 15 Niskie dawki promieniowania

Niskie dawki promieniowania s bardziej niebezpieczne ni to oficjalnie przyjto. Ju bardzo niskie dawki promieniowania powoduj problemy zdrowotne. Potwierdzaj to wyniki szeregu bada przeprowadzonych w rnych krajach, midzy innymi wrd pracownikw

elektrowni atomowych. Badania obalaj oglnie przyjte zaoenie, e niskie dawki promieniowania s nieproporcjonalnie nisko szkodliwe, wcale nie s szkodliwe lub nawet, e maj pozytywny wpyw. Nawet uchodzca za konserwatywn, Narodowa Akademia Nauk National Academy of Science w Stanach Zjednoczonych potwierdzia w midzyczasie, e niskie dawki promieniowania s szkodliwe. Mona w ten sposb uzasadni te wiksz liczb przypadkw zachorowa na raka wrd dzieci mieszkajcych w pobliu elektrowni atomowych.

# 16 Tryt
Radioaktywne odpady z elektrowni atomowych zagniedaj si nawet w DNA. Elektrownie atomowe odprowadzaj due iloci radioaktywnego wodoru (trytu) do powietrza i wody. Ludzie, zwierzta i roliny wchaniaj go wraz z wdychanym powietrzem i poywieniem. Ciao wchania tryt i wod trytow jak normalny wodr i normaln wod do organizmu, nawet bezporednio do genw. Tam jego promieniowanie moe wywoa chorob oraz uszkodzenia genw.

#17 Gorce rzeki

Ciepe cieki z elektrowni atomowej pozbawiaj ryby powietrza. Elektrownie atomowe marnuj energi swoimi ciekami o temperaturze do trzydziestu trzech stopni nagrzewaj przede wszystkim rzeki. Ryby w ten sposb trac oddech podwjnie. Po pierwsze ciepa woda w rzece przewodzi mniej tlenu ni zimna. Po drugie w ciepej wodzie obumiera wicej rolin i maych zwierzt, ktrych biomasa rwnie zuywa tlen w procesie rozkadu. Tego tlenu brakuje pniej rybom.

# 18 Promienne posady
Tysice pomocnikw zaatwia brudn robot w elektrowniach atomowych czsto bez wystarczajcej ochrony radiologicznej. Pracuj oni w firmach serwisowych i czsto musz wkracza wtedy, gdy sytuacja staje si gorca". Tysice pomocnikw zarabia pienidze sprztajc, likwidujc zanieczyszczenia i wykonujc prace naprawcze w najbardziej skaonych promieniotwrczo obszarach elektrowni atomowych. Wedug statystyki Federalnego Ministerstwa Ochrony rodowiska z roku 1999, ci pracownicy naraeni s na dawki promieniowania czterokrotnie wysze ni pracownicy zatrudnieni na stae w elektrowni atomowej. We Francji mwi si: karma radioaktywna". Pracownicy donosz o pkajcych i pylcych workach na odpady radioaktywne, o przerwach na kaw obok promieniotwrczych pojemnikw i pracy bez penej ochrony w rodku kota reaktora. Niektrzy odkadaj wtedy swoje dawkomierze. Poniewa po osigniciu maksymalnej dawki, nie mog ponownie wkracza do strefy zamknitej. A nikt nie chce w kocu straci pracy.

# 19 Samoobrona
Szefowie koncernw energetycznych prywatnie trzymaj si z dala od elektrowni atomowych. Subowo prezesi zarzdw niemieckich firm EnBW, E.ON, RWE i Vattenfall staj w obronie energii atomowej. Prywatnie szefowie koncernw trzymaj si raczej z dala od nich. Hans-Peter Villis, Jrgen Gromann i Tuomo Hatakka mieszkaj z dala od swoich elektrowni atomowych.

# 102 Czarnobyl
Wybuch reaktora w Czarnobylu zniszczy ycie setek tysicy osb. Zwizek Radziecki, po awarii elektrowni atomowej w Czarnobylu (na Ukrainie), wysa okoo 800 000 likwidatorw do prac majcych na celu zabezpieczenie miejsca po katastrofie oraz sprztanie jej skutkw. Ponad 90% z nich jest teraz inwalidami. Dwadziecia lat po awarii reaktora siedemnacie tysicy ukraiskich rodzin otrzymao wsparcie od pastwa na skutek mierci ojca, ktry bra udzia w likwidacji. Liczba przypadkw zachorowa na raka na Biaorusi wzrosa w latach 1990-2000 o 40%. wiatowa Organizacja Zdrowia prognozuje, e w samym rejonie homelskim ponad 50 000 dzieci zachoruje w cigu swojego ycia na raka tarczycy. Liczba poronie, przedwczesnych i martwych porodw po katastrofie drastycznie wzrosa. Trzysta pidziesit tysicy ludzi, ktrzy mieszkali w pobliu reaktora, musiao na zawsze opuci swoj ojczyzn. Jeszcze w oddalonej o tysic kilometrw Bawarii u trzech tysicy noworodkw stwierdzono wady wrodzone spowodowane promieniowaniem. Podwyszona miertelno wrd noworodkw w wielu pastwach europejskich bdca skutkiem katastrofy w Czarnobylu, kosztowaa ycie okoo pi tysicy ofiar: Obcienia kolejnych pokole wadami genetycznymi oraz wieloma innymi skutkami wypadku nie daj si nawet oszacowa. Pewnym jest, e katastrofa z 1986 roku jeszcze dugo nie dobiegnie koca.

# 20-41 & 103-107

Ryzyko wypadku i katastrofy # 20 Brak bezpieczestwa

adna z siedemnastu elektrowni atomowych w Niemczech nie dostaaby dzisiaj zezwolenia na eksploatacj. Brak osony, niesprawna instalacja elektryczna czy krucha stal. Ani jedna elektrownia atomowa w Niemczech pod wzgldem bezpieczestwa nie jest zgodna z aktualnym stanem wiedzy technicznej, wymaganym przez Federalny Trybuna Konstytucyjny. Nie pomoe tutaj nawet dodatkowe wyposaenie warte miliony euro. Jako nowa budowla, ze wzgldu na skandaliczne braki bezpieczestwa, dzi adna z siedemnastu elektrowni atomowych w Niemczech nie uzyskaaby ponownie zezwolenia na eksploatacj.

#21 Ryzyko wynikajce ze starzenia si

Im duej eksploatuje si elektrowni atomow, tym mniej jest ona bezpieczna. Dobry stan techniczny i stan elektroniki nie trwaj wiecznie. A ju na pewno nie w elektrowni atomowej. Rury staj si kruche, sterowanie ulega awarii, zawory i pompy zawodz. Pknicia pogbiaj si, a metale ulegaj korozji. W elektrowni atomowej Davis Besse (Ohio/USA) w zbiorniku cinieniowym reaktora, wykonanym z 16-centymetrowej stali, w niezauwaony sposb powstaa dziura. Tylko cienka warstwa stali szlachetnej po wewntrznej stronie zapobiega wyciekowi.

Im duej elektrownia atomowa pracuje i jest starsza, tym bardziej ryzykowna jest jej eksploatacja. Potwierdzenie tego znajduje si rwnie w statystykach zdarze podlegajcych obowizkowi zgaszania. Stare reaktory takie jak niemieckie Biblis i Brunsbttel pojawiaj si tam znacznie czciej ni nowe.

#22 Zdarzenia podlegajce obowizkowi zgoszenia

W niemieckiej elektrowni atomowej co trzy dni dochodzi do istotnego dla bezpieczestwa zdarzenia. Miejsce zgaszania usterek w Federalnym Urzdzie ds Ochrony Radiologicznej odnotowuje co roku pomidzy 100 a 200 przypadkw usterek w niemieckich elektrowniach atomowych, ktre w znaczcy sposb naruszaj bezpieczestwo techniki jdrowej od 1965 roku w sumie ok. szeciu tysicy. Kadego roku niektre z tych zdarze podlegajcych obowizkowi zgoszenia s potencjalnymi rdami powanego wypadku. To, e w Niemczech nie doszo jeszcze do najwikszej hipotetycznej awarii elektrowni atomowej jest tylko kwesti przypadku i ogromnego szczcia.

#23 Brak czci zamiennych

Podczas prac naprawczych w elektrowniach atomowych bardzo szybko mog pojawi si nowe bdy. Elektrownie atomowe w Niemczech znajdujce si obecnie w eksploatacji zostay podczone do sieci w latach 1974-1989. Wielu elementw konstrukcyjnych, z ktrych zostay zbudowane obecnie ju si nie produkuje. Dlatego, w celu naprawy, naley wykona nowe czci zamienne. Ryzykowne dziaanie, poniewa jeli czci zamiennie nie zachowuj si we wszystkich sytuacjach identycznie jak oryginalne czci, moe to pociga za sob bardzo powane skutki.

#24 Technologia z epoki kamienia upanego

Trzydziestoletnia technika nadaje si wycznie na zom! Pocztek budowy dziaajcych jeszcze niemieckich elektrowni atomowych mia miejsce w latach 1970-1982. Nikt rozsdny nie uwaaby, e auto takie jak VW-411 z roku 1970 byoby dzisiaj jeszcze bezpieczne pod wzgldem technicznym i zgodne z aktualnym stanem wiedzy" nawet jeli w midzyczasie wymieniono amortyzator, hamulce i wyposaono w pasy bezpieczestwa. Kady, kto oznajmiby, e chce dostosowa swj komputer Commodore C64 (rok produkcji 1982-93) do aktualnych standardw, zostaby gono wymiany. Tylko w przypadku elektrowni atomowych, zdaniem ich wacicieli, wiek nie stanowi adnego problemu ...

# 25 Zagroenie trzsieniem ziemi

Elektrownie atomowe nie s wystarczajco zabezpieczone przed trzsieniem ziemi. Fessenheim w pobliu Freiburga, Philippsburg w pobliu Karlsruhe i Biblis w pobliu Darmstadt wszystkie trzy elektrownie atomowe znajduj si w Rowie Grnego Renu, najbardziej aktywnej strefy sejsmicznej Niemiec. Pomimo tego, tak jak wszystkie reaktory w Niemczech, s bardzo sabo zabezpieczone przed trzsieniem ziemi. Elektrownia atomowa Fessenheim tylko wtedy wytrzymaaby trzsienie takie, ktre w 1356 roku zniszczyo Bazyle, jeli epicentrum oddalone byoby co najmniej o trzydzieci kilometrw. Ale

czy siy dziaajce w ziemi trzymaj si tego? Elektrownia atomowa Biblis zabezpieczona jest jedynie przed przyspieszeniem ziemskim wynoszcym 1,5 m/s. Sejsmolodzy spodziewaj si pomidzy Mannheim a Darmstadt znacznie silniejszych wstrzsw. A w wapiennym gruncie elektrowni atomowej Neckarwestheim woda gruntowa wymywa rocznie do tysica metrw szeciennych nowych przestworw.

#26 Katastrofa lotnicza

Elektrownie atomowe nie s zabezpieczone przed katastrofami lotniczymi. adna z elektrowni atomowych w Niemczech nie przetrwaaby rozbicia si zatankowanego do pena samolotu pasaerskiego. Wyjawio to niemieckie Stowarzyszenie ds. Bezpieczestwa Jdrowego w pierwotnie tajnej ekspertyzie sporzdzonej dla Federalnego Ministerstwa Ochrony rodowiska. Siedem reaktorw ma nawet tak cienkie ciany betonowe, e ju rozbicie odrzutowca wojskowego lub atak z uyciem broni przeciwpancernej mgby doprowadzi do katastrofy.

#27 Zawalajce si nowe budowle

Nawet nowe typy reaktorw nie s bezpieczne. Rwnie w przypadku rzekomo bardzo nowoczesnego Europejskiego Reaktora Cinieniowego (EPR), nad ktrym pracuje obecnie francuski koncern jdrowy AREVA w Finlandii i Francji, moliwe s powane wypadki i nie mona wykluczy stopienia si rdzenia reaktora. Due iloci substancji radioaktywnych mog dosta si do otoczenia. System sterowania reaktorem, ktry w razie awarii mona bezpiecznie wyczy, fiski, brytyjski i francuski dozr jdrowy uwaaj za tak ryzykowny, ze protestuj przeciwko niemu, skadajc wspln deklaracj. Rzekomo super bezpieczny nowy reaktor nie jest zabezpieczony nawet przed rozbiciem si samolotu. Zamiast zatrzyma jego budow, rzd francuski przypiecztowa kontrowersyjn ekspertyz jako militarn spraw poufn.

#28 Ochrona ubezpieczeniowa

Pidziesit samochodw razem wzitych jest lepiej ubezpieczonych ni jedna elektrownia atomowa. Najwiksza hipotetyczna awaria elektrowni atomowej w Niemczech powoduje szkody zdrowotne, rzeczowe i majtkowe w wysokoci 2 500-5 500 miliardw euro. Oblicze dokonaa firma Prognos AG w 1992 roku w ekspertyzie dla Federalnego Ministerstwa Gospodarki kierowanego przez Woln Parti Demokratyczn (FDP). Ubezpieczenie od odpowiedzialnoci cywilnej wszystkich wacicieli elektrowni atomowych razem wzitych pokrywa 2,5 miliarda euro a wic 0,1% szacowanych szkd. Pidziesit samochodw razem wzitych na parkingu elektrowni atomowej jest lepiej ubezpieczonych ni sama elektrownia!

#29 Najwiksza hipotetyczna awaria elektrowni atomowej

Najwiksza hipotetyczna awaria elektrowni atomowej moe si wydarzy kadego dnia. Niemieckie badanie zagroe powodowanych przez elektrownie atomowe, Faza B Deutsche Risikostudie Kernkraftwerke Phase B przeprowadzone w roku 1989 okrelio

prawdopodobiestwo wystpienia najwikszej awarii w elektrowni atomowej w zachodniej czci Niemiec z przyczyn technicznych na 0,003% rocznie. Brzmi niewiele. Ale w samej Unii Europejskiej znajduje si (stan na koniec 2007 roku) sto czterdzieci sze elektrowni atomowych. W przypadku eksploatacji elektrowni przez czterdzieci lat doszoby tutaj do najwikszej hipotetycznej awarii z prawdopodobiestwem powyej 16%. W ogle nie uwzgldnia si wielu moliwych scenariuszy awarii oraz niebezpiecznych usterek wynikajcych ze starzenia si elektrowni. Tak samo nie uwzgldnia si wypadkw, ktre wydarzyy si, poniewa zawid czowiek jak to miao miejsce w Harrisburgu i Czarnobylu.

#30 Ranking bezpieczestwa

Niemieckie elektrownie atomowe s niebezpieczne nawet w porwnaniu midzynarodowym. Czy niemieckie elektrownie atomowe nale do najbezpieczniejszych na wiecie"? Nic podobnego! W midzynarodowym porwnaniu przeprowadzonym przez Organizacj Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w roku 1997 referencyjna niemiecka elektrownia atomowa (Biblis B) wypada najgorzej pod wzgldem odpornoci na stopienie si rdzenia reaktora. Eksperci uznali, e szczeglnie naley si liczy z wybuchami wodoru, a stalowy zbiornik bezpieczestwa jest wyjtkowo niestabilny. W Biblis niebezpieczestwo jest tak wysokie, e w przypadku stopienia si rdzenia reaktora dojdzie do uwolnienia ogromnej radioaktywnoci".

#31 Niepogoda
Nawet burza moe oznacza koniec. Awaria prdu w elektrowni atomowej, tak zwana rozlega awaria zasilania, naley do najbardziej niebezpiecznych sytuacji w reaktorze. Bez sprawnego zasilania awaryjnego nastpuje awaria chodzenia, co grozi stopieniem si rdzenia reaktora. Przyczyn moe by po prostu niepogoda. W latach 1977-2004 piorun albo burza w elektrowni atomowej w zachodniej czci Niemiec omiokrotnie doprowadziy do awarii wanych przyrzdw, awarii prdu albo nawet, jak 13 stycznia 1977 roku w elektrowni atomowej Gundremmingen A, do szkody cakowitej. Niebezpieczestwo wystpuj rwnie w przypadku powodzi. We francuskiej elektrowni atomowej Blayais, na wybrzeu Oceanu Atlantyckiego, awarii ulegy regularne elementy systemu chodzenia.

#32 Uzalenienie od zyskw

Ostatecznie, rwnie w elektrowni atomowej obowizuje zasada: zysk jest waniejszy od bezpieczestwa nawet po wybuchu. Grupa inspektorw bladych jak trupy" na pocztku 2002 roku wychodzi z elektrowni atomowej Brunsbttel. Bezporednio obok zbiornika cinieniowego reaktora wystawiali oni opini na temat przewodu rurowego a dokadniej mwic tego, co z niego zostao: dwadziecia pi szcztek. 14 grudnia 2001 roku wybuch wodoru rozerwa rur o gruboci dziesiciu centymetrw (grubo cianki 5 do 8 milimetrw) na kawaki na odcinku trzech metrw. Byy waciciel elektrowni HEW (dzi: Vattenfall) zgosi samoistny przeciek", zablokowa przewd i pozwoli reaktorowi dalej pracowa. W kocu bya zima, a ceny prdu na giedzie rekordowo wysokie. Dopiero gdy kiloskie Ministerstwo Spraw Spoecznych wywaro ogromny nacisk, elektrownia HEW wyczya w poowie lutego reaktor, aby umoliwi przegld. Elektrownia atomowa musiaa zosta odczona od sieci na trzynacie miesicy.

#33 Zagroenie bezpieczestwa czynnik ludzki

Ludzie popeniaj bdy w elektrowni atomowej skutki tego s fatalne. Za obsuga zaworu, przeoczenie sygnau ostrzegawczego, zapomnienie funkcji przecznikw, niezrozumienie polece, bdna reakcja s dziesitki przypadkw, gdzie za niebezpieczne sytuacje w elektrowni atomowej odpowiedzialny jest czowiek, a nie technika. Nie da si oszacowa ryzyka, jeli chodzi o czowieka. Wanie czowiek, zaoga zakadowa, powinna w razie awarii wykonywa wane, odbiegajce od normalnego sposobu eksploatacji czynnoci awaryjne, aby zapobiec stopieniu si rdzenia reaktora. Energia atomowa wymaga ludzi nieomylnych. Ale tacy nie istniej a ju na pewno nie w tak stresowych sytuacjach, jak jest awaria elektrowni atomowej.

#34 Kwas borowy

Wielu wacicieli elektrowni atomowych przez wiele lat systematycznie nie przestrzegao regulaminu zakadowego. Przez siedemnacie lat elektrownia atomowa Philippsburg uruchamiana bya bez wystarczajcego stenia boru w zbiornikach z powietrzem awaryjnym. Ich zawarto powinna zatopi rdze reaktora w razie awarii. Jeli w wodzie przeznaczonej do awaryjnego zatapiania rdzenia reaktora brakuje boru, powoduje to efekt taki, jak przy dolewaniu benzyny do ognia. Wacicielom jednak to nie przeszkadzao. Celowo nie zwaali oni na przepisy znajdujce si w podrczniku eksploatacji. Z dochodzenia wynika, e rwnie w innych elektrowniach atomowych przez wiele lat system chodzenia awaryjnego nie by w peni sprawny ze wzgldu na zbyt ma ilo boru.

#35 Pltanina kabli

Bdy w instalacjach elektrycznych w elektrowniach atomowych s powszechne a ich skutki s niezwykle powane. W lecie 2006 roku Europa jest o krok od katastrofy. Z powodu bdnie zaplanowanego okablowania, w szwedzkiej elektrowni atomowej Forsmark, po zwarciu i awarii prdu nie uruchamiaj si awaryjne zespoy prdotwrcze. Tylko minuty dziel od stopienia si rdzenia reaktora. Nie jest to odosobniony przypadek. Elektrownia atomowa Brunsbttel (Niemcy), z powodu bdu w instalacji elektrycznej, od uruchomienia reaktora w roku 1976 nie dysponowaa wystarczajcym zasilaniem systemw awaryjnych ani dochadzania. A elektrownia atomowa Biblis musiaa od razu zgosi nieprawidowe, lune i niedbale wykonane okablowanie.

#36 Gorzej ni w Czarnobylu

Najwiksza hipotetyczna awaria tutejszej elektrowni atomowej miaaby jeszcze gorsze skutki ni w Czarnobylu. W rdzeniu reaktora niemieckich elektrowni atomowych nie ma grafitu, ktry mgby wyapa ogie jak w Czarnobylu. Dlatego radioaktywna chmura nie dostaaby si po wybuchu w tak wysokie warstwy powietrza. Za to obcienie radioaktywne znacznie wzrosoby w promieniu kilku setek kilometrw. Niemcy s siedmiokrotnie gciej zaludnionym regionem ni region wok Czarnobyla, a region Ren-Men ok. trzydzieci razy gciej. Zatem znacznie wicej ludzi zostaoby obcionych jeszcze wyszymi dawkami promieniowania.

#37 Rak dla milionw

W przypadku najwikszej hipotetycznej awarii elektrowni atomowej w Niemczech miliony ludzi musiayby si liczy z cikimi szkodami zdrowotnymi. Badania na zlecenie Federalnego Ministerstwa Gospodarki z uwzgldnieniem dowiadcze z Czarnobyla oszacoway moliwe szkody zdrowotne na skutek powanej awarii elektrowni atomowej w Niemczech. W razie najwikszej hipotetycznej awarii elektrowni atomowej Biblis naley si liczy z 4,8 milionami dodatkowych zachorowa na choroby nowotworowe. Do tego dochodz rne bezporednie i porednie szkody zdrowotne spowodowane promieniowaniem, ewakuacj i utrat ojczyzny.

#38 Utrata ojczyzny

W przypadku najwikszej hipotetycznej awarii elektrowni atomowej dziesitki tysicy kilometrw kwadratowych nie nadawayby si do zamieszkania przez bardzo dugi czas. Po najwikszej hipotetycznej awarii niemieckiej elektrowni atomowej miliony ludzi nie mogyby wrci do swoich domw, mieszka, zakadw pracy. Gdzie maj y, pracowa, gdzie maja si podzia? Kto zatroszczy si o ich zdrowie? Kto poniesie odpowiedzialno za ich szkody? Koncerny energetyczne na pewno nie wtedy bd ju dawno bankrutami.

#39 Ewakuacja
Ewakuacja caego regionu w cigu kilku godzin jest niemoliwa. Plany elektrowni atomowych na wypadek katastrofy zakadaj, e chmur radioaktywn po wypadku mona przytrzyma w reaktorze jeszcze przez kilka dni jest to czas, ktry pozwoli na ewakuacj ludnoci. Co jednak, gdy samolot, trzsienie ziemi lub inny wybuch zniszczy elektrowni atomow? Albo jeli, zbiornik bezpieczestwa przetopi si w cigu kilku minut, czego nie mona wykluczy w Krmmel (Niemcy)? Wtedy, w zalenoci od pogody, pozostaje tylko kilka godzin na ewakuacj caego regionu. Nowe obliczenia dotyczce rozprzestrzenienia si wykazuj, e nawet w odlegoci dwudziestu piciu kilometrw, nie opuszczajc domu, w cigu kilku godzin skaenie radiacyjne jest tak wysokie, e w poowie przypadkw prowadzi do mierci. Chmura radioaktywna na pewno si tam nie zatrzyma. Bardziej oddalone tereny w ogle nie posiadaj planw ewakuacji.

#40 Brak jodu

Jod w tabletkach nic nie daje, jeli trzeba opuci dom, aby je zdoby. Jod w tabletkach, w razie wypadku jdrowego, powinien zmniejszy obcienie promieniowaniem przez radioaktywny jod. Jednak tylko w najbliszym promieniu od elektrowni atomowych gospodarstwa domowe zostay przezornie zaopatrzone w tabletki. We wszystkich innych obszarach s one skadowane w ratuszu lub trzeba je dopiero przetransportowa samolotem. Odbir bdzie trudny, poniewa plan elektrowni atomowych na wypadek katastrofy zaleca, aby nie opuszcza domu.

#41 Zapa gospodarcza

Najwiksza hipotetyczna awaria elektrowni atomowej prowadzi do zaamania ekonomicznego. Najwiksza hipotetyczna awaria elektrowni atomowej w kraju takim jak Niemcy spowodowaaby szkody w wysokoci od 2,5 do 5,5 biliona euro. Wyliczya to ju dwadziecia lat temu firma Prognos AG w badaniu przeprowadzonym dla Federalnego Ministerstwa Gospodarki. Po uwzgldnieniu inflacji suma byaby dzi na pewno jeszcze wysza. Dla porwnania: pakiety wsparcia koniunktury dwudziestu najwikszych krajw gospodarczych wiata do zagodzenia aktualnego kryzysu gospodarczego dysponuj w sumie kwot 3,5 biliona euro.

#103 Filc w rdzeniu

Oderwane materiay izolacyjne mog zatka kanay chodzce w reaktorze. 28 lipca 1992 roku may wyciek w szwedzkiej elektrowni atomowej Barsebck prawie doprowadzi do najwikszej hipotetycznej awarii elektrowni atomowej. Wypywajca woda porywa materia izolacyjny, a drobne wkna zatykaj sita ssce, przez ktre woda powinna by z powrotem pompowana do reaktora. Okazuje si, e w sytuacji awaryjnej problem z sitem" mgby rwnie w innych reaktorach sparaliowa chodzenie rdzenia. Eksperymenty wykazuj jeszcze bardziej niepokojce sytuacje. W szczeglnoci drobne wkna mog przenika przez sita do rdzenia reaktora i tam tworzy filc, ktry zatyka cienkie kanay chodzce. Pod koniec 2008 roku niemiecka Komisja Ekspercka do spraw Bezpieczestwa Reaktorw ogosia, e wieloletnie prby rozwizania tego problemu spezy na niczym. Pomimo tego wszystkie elektrownie atomowe nadal przyczone s do sieci.

# 104 Muszle i licie

Ju kilka resztek rolin moe by przyczyn stopienia si rdzenia reaktora. Czciowe zatkanie" systemu chodzenia pod koniec 2009 roku zmusio alzack elektrowni atomow Fessenheim do wyczenia awaryjnego. Wiksza ilo resztek rolin z Renu dostaa si gboko do systemu rurowego obiegu chodzenia. Urzd Nadzoru Radiologicznego i Nuklearnego powoa sztab kryzysowy. Na krtko przed tym wydarzeniem, przedmioty wyrzucane przez rzek Rodan sparalioway ju system chodzenia elektrowni atomowej Cruas. Jeszcze gorszy jest ma Corbicula fluminea. Przywleczony z Dalekiego Wschodu ma rozmnaa si w rodkowo-europejskich rzekach w bardzo szybkim tempie. Jego mini larwy przedostan si przez kady filtr. Szwajcarscy waciciele elektrowni atomowej sigaj po myjki wysokocinieniowe. W Stanach Zjednoczonych w 1980 roku z powodu skorupiakw trzeba byo ju unieruchomi elektrowni atomow.

#105 Partacka robota

Na placu budowy reaktora w Finlandii panuj gorsze warunki ni przy budowie sieci metra w Kolonii. Cztery tysice trzystu pracownikw z szedziesiciu krajw majsterkuje przy prototypie Europejskiego Reaktora Cinieniowego" (EPR) w fiskim Olkiluoto. Warunki na placu budowy s skandaliczne. W elbecie brakuje elementw zbrojenia, brygadzici nie mwi w jzyku wsppracownikw, spawy zrywaj si, a inspektorzy zarzdzaj, aby wadliwe miejsca zala

betonem. Do tego 16-godzinne zmiany, dumpingowe wynagrodzenia, zasada hire and fire reaktor niewolnikw". Fiski Urzd Nadzoru Radiologicznego i Nuklearnego zarejestrowa ju ponad trzy tysice wad budowlanych od nieprawidowego betonu w fundamencie do rur systemu chodzcego przyspawanych niezgodnie z przepisami.

#106 Szybko powikszajce si pknicia

Podstawowe rury w elektrowniach atomowych pkaj, a nikt tego nie zauwaa. Dla elektrowni atomowej Wrgassen oznaczay one koniec, w reaktorze w Stade przyspieszyy koniec, a reaktory atomowe w Krmmel i Brunsbttel byy z tego powodu wyczone przez wiele lat. Mowa jest o pkniciach rur, zbiornikw, spoin i osprztu. W ubiegych latach eksperci potwierdzili odporno na pkanie najrniejszych rodzajw stali, te prognozy jednak cigle okazuj si bdne. Prawd jest, e nawet niewielkie rysy mog si powikszy w bardzo szybkim tempie. Gro pknicia rur i przecieki najlepsze warunki dla stopienia si rdzenia reaktora. Szczeglnie niepokojce jest, e wikszo pkni odkryto przez przypadek np. gdy reaktor w Krmmel by unieruchomiony przez duszy czas. Nie ma przecie czasu na kompleksowe kontrole.

#107 Doposaanie
Nawet niemiecka Unia Chrzecijasko Demokratyczna (CDU) przyznaje, e prastare reaktory wykazuj znaczne deficyty bezpieczestwa. Trzy dni po wyborach do Bundestagu w 2009 roku wczeni premierzy rzdw krajowych partii CDU Koch (Hesja) i Oettinger (Badenia-Wirtembergia) przesali reprezentantom Unii Chrzecijasko Demokratycznej i Unii Chrzecijasko Spoecznej (CDU i CSU) kompleksowy dokument Strategia i etapy rozwoju energetyki jdrowej", ktry mia wyznacza drog duszych czasw eksploatacji elektrowni atomowych. Dokument ten okrela te istotne dla bezpieczestwa rnice", wyjawia deficyty starszych reaktorw, z ktrymi nie mona sobie w aden sposb poradzi. Raczej poprzez dostpn koncepcj elektrowni ustanowiono granice doposaenia".

# 42-65 & 108-113

Odpady radioaktywne i utylizacja #42 Hady odpadw radioaktywnych

Energetyka jdrowa wytwarza ogromne iloci odpadw radioaktywnych. Niemieckie elektrownie atomowe wyprodukoway dotd dwanacie i p tysica ton wysoko radioaktywnych wypalonych elementw paliwowych. Kadego roku dochodzi do tego kolejne piset ton. Plus tysice metrw szeciennych sabo- i rednioaktywnych odpadw. Plus wszystko to, co trafia do powietrza i wody. Plus odpady z procesu przetwarzania surowcw wtrnych. Plus hady odpadw z kopalnictwa uranu. Plus zuboony uran z zakadu wzbogacania. Plus same elektrownie atomowe, poniewa kiedy musz rwnie zosta zutylizowane".

#43 Kamstwo na temat utylizacji

Jeszcze ani jeden gram odpadw radioaktywnych nie zosta zutylizowany w bezpieczny sposb. Maj one suy do utrzymywania wieoci artykuw spoywczych" tak obietnic w poowie lat pidziesitych eksperci zbyli pytania odnonie utylizacji odpadw radioaktywnych. Bez zwaania na problem utylizacji budowali jeden reaktor za drugim. Z tych wielu milionw ton promieniotwrczych odpadw do dzi jeszcze ani jeden gram nie zosta zutylizowany w sposb bezpieczny. Z prawnego punktu widzenia, w Niemczech w ogle nie mona eksploatowa elektrowni atomowej, dopki nie zabezpieczy si utylizacji odpadw radioaktywnych. Za dowd zabezpieczenia utylizacji suyo do wyboru nieszczelne i zagroone zawaleniem si skadowisko odpadw Asse II, rozpoznanie w wysadzie solnym w Gorleben, budowa kontrolowanego skadowiska przejciowego wypalonych elementw paliwowych w zbiornikach do przechowywania i transportu materiaw (Castor) radioaktywnych w nadziemnych halach.

#44 Technicznie nie do rozwizania

Problem skadowania nie zosta jeszcze rozwizany z technicznego punktu widzenia. Siedemdziesit lat od odkrycia rozszczepienia jdra nie wiadomo jeszcze, w jaki sposb naleaoby skadowa wysoko radioaktywne odpady, aby nie stanowiy one zagroenia dla ludzi i rodowiska a co dopiero, gdzie. Inaczej ni chce sdzi lobby atomowe, na wiele pyta odnonie bezpieczestwa i skadowania nie ma nadal odpowiedzi. Dlatego w Stanach Zjednoczonych, z powodu powanego zagroenia dla czowieka i rodowiska, niedawno zdystansowano si do projektu skadowania odpadw radioaktywnych w grach Yucca. Szwedzka koncepcja skadowania odpadw radioaktywnych w magmowej skale grafitowej rwnie jest bliska wykluczenia (patrz rwnie # 61). A jeli chodzi o wysad solny w Gorleben, w duej mierze jest on zalany wod gruntow. Po kilkakrotnym wtargniciu wody na skadowisko odpadw radioaktywnych Asse II, zbyteczne powinny by dalsze dyskusje na temat nadawania si Gorleben do skadowania odpadw radioaktywnych.

#45 Milion lat

Odpady radioaktywne stanowi zagroenie przez milion lat. Do momentu wzgldnego zaprzestania promieniowania odpadw radioaktywnych z elektrowni atomowych musi min mniej wicej milion lat. Tak dugo odpady atomowe naley trzyma z dala od ludzi i rodowiska. Gdyby Neandertalczycy trzydzieci tysicy lat temu eksploatowali elektrownie atomowe i zakopali gdzie odpady radioaktywne, jeszcze dzi nastpowaoby miertelne promieniowanie a my musielibymy wiedzie, e pod adnym pozorem nie moemy tam kopa.

#46 Skadowisko odpadw radioaktywnych Asse II

Eksperymentalne skadowisko odpadw radioaktywnych Asse zatonie ju za dwadziecia lat. Przemys atomowy i badacze atomu w latach 1967-1978 prawie za darmo zutylizowali sto dwadziecia sze tysicy beczek odpadw radioaktywnych na eksperymentalnym skadowisku odpadw radioaktywnych" Asse II. Eksperci zapewniali, e bya kopalnia soli bdzie bezpieczna przez tysice lat, wykluczajc wtargnicie wody.

Dwadziecia lat pniej do sztolni codziennie wpywa dwanacie tysicy litrw wody. W midzyczasie pierwsze beczki stay si nieszczelne, a kopalni grozi zawalenie. Aby unikn skaenia duego obszaru, naley wszystkie odpady znowu wydosta. Koszty tego a mowa jest nawet o czterech miliardach euro musz ponie nie sprawcy, ale podatnicy. Dlatego partie CDU i SPD w roku 2009 specjalnie zmieniy ustaw o energii atomowej. Asse II uchodzio oficjalnie za projekt pilotaowy" dla zaplanowanego wielkiego skadowiska w wysadzie solnym Gorleben.

#47 Brak skadowiska

Do dzi na caym wiecie nie ma bezpiecznego skadowiska odpadw o wysokiej radioaktywnoci. Skadowisko odpadw radioaktywnych musiaoby by przez bardzo dugi czas miejscem stabilnym pod wzgldem geologicznym. Jego otoczenie nie mogoby wchodzi w reakcje chemiczne ze skadowanymi odpadami ani zbiornikami. Miejsce musiaoby znajdowa si z dala od biosfery, potencjalnych rde surowcw i wpyww czowieka. Teren nie mgby odprowadza wody do morza. Dotd nie znaleziono takiego miejsca na Ziemi. A jego istnienie jest bardziej ni wtpliwe.

#48 wity Florian

Nikt nie chce odpadw radioaktywnych. Od 2005 roku wypalone elementy paliwowe lduj w halach ze zbiornikami do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych znajdujcych si bezporednio przy elektrowniach atomowych. Wpdzio i wpdza to wielu fanw energii atomowej mieszkajcych pomidzy Brunsbttel a Ohu w sytuacj, w ktrej trudno znale dobre argumenty popierajce energetyk jdrow. Domagaj si oni, aby odpady radioaktywne w adnym wypadku nie byy skadowane w ich ssiedztwie. Tylko reaktor (pienidze pyn do kasy gminy), musi koniecznie nadal pracowa ... Rwnie Unia Chrzecijasko-Spoeczna (CSU) opowiada si za energi atomow jednak odpady radioaktywne w adnym razie nie mog si znale w pobliu Bawarii. Dyskusj na temat ewentualnych miejsc skadowania odpadw radioaktywnych rozpalimy ca Republik", ostrzega CSU.

#49 Sztuczki ze zbiornikami do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych

Zbiorniki na odpady radioaktywne nie s przetestowane w wystarczajcy sposb. Mwi si, e zbiorniki do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych s bezpieczne. Ale nie kady model poddawany jest realnym testom. Czsto do testw uywa si tylko pomniejszonych modeli. Albo przeprowadzane s tylko symulacje. Czasami jednak ich wyniki nie maj wiele wsplnego z rzeczywistoci. Tak jak to miao miejsce wiosn 2008 roku z nowym typem zbiornika do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych. Producent wprowadzi dowolne parametry", aby praktyczne i teoretyczne wyniki pomiarw lepiej si pokryway. Tego byo ju za wiele nawet dla Federalnego Instytutu Bada nad Materiaami. Odmwiono na razie udzielenia zezwolenia. Dlatego w 2009 roku nie wypuszczono adnego transportu zbiornikw do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych.

# 50 Kamstwo dotyczce procesu przetwarzania I

Tak zwane przetwarzanie elementw paliwowych powoduje, e z odpadw radioaktywnych powstaje jeszcze wicej odpadw radioaktywnych. Zakad przetwarzania brzmi troch jakby stacja do recyklingu. W rzeczywistoci tylko jeden procent przetwarzanych odpadw radioaktywnych wykorzystywanych jest do ponownego uycia w nowych elementach paliwowych: pluton. Generalnie rzecz biorc po przetworzeniu mamy do czynienia z jeszcze wiksz iloci odpadw radioaktywnych ni przed przetworzeniem. We Francji zakady przetwarzania nazywa si dlatego po prostu usine plutonium fabryka plutonu. Zakady przetwarzania s zatem najwikszymi radioaktywnymi fabrykami wiata. Tak zwane elementy paliwowe MOX (z plutonem pochodzcym z przetwarzania) podczas produkcji, transportu i zastosowania w elektrowniach atomowych s znacznie bardziej niebezpieczne ni nowe elementy paliwowe skadajce si wycznie z uranu. Oprcz tego fabryka plutonu jest rwnie dostawc surowca do budowy bomb atomowych.

#51 Odpady radioaktywne na play

Zakady przetwarzania s promieniotwrczymi trucicielami rodowiska. Zakady przetwarzania w La Hague (Francja) i Sellafield (Wielka Brytania) odprowadzaj ogromne iloci radioaktywnych materiaw do powietrza, kanau La Manche i Morza Irlandzkiego. W pobliu zakadu ilo przypadkw zachorowa na nowotwory ukadu krwiotwrczego (biaaczk) u dzieci i modziey jest do dziesiciu razy wysza ni rednia krajowa. Czonkowie organizacji Greenpeace, kilka lat temu pobrali prbki osadw z rury ciekowej w Sellafield. W drodze powrotnej niemieckie urzdy niezwocznie skonfiskoway je w kocu chodzio o odpady radioaktywne.

#52 Kamstwo dotyczce procesu przetwarzania II

Przy zakadach przetwarzania we Francji i Wielkiej Brytanii skadowane s jeszcze olbrzymie iloci odpadw radioaktywnych z Niemiec. Waciciele elektrowni atomowych przetransportowali w ubiegych latach wiele tysicy ton wypalonych elementw paliwowych do zakadw przetwarzania w La Hague i Sellafield. Tylko niewielka cz tych odpadw wrcia dotd w zbiornikach do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych do Niemiec. Caa reszta zalega nadal za granic tworzc hady odpadw.

#53 Skadowisko odpadw radioaktywnych Morsleben

Koncerny atomowe z zachodnich Niemiec bez skrupuw wyrzucay odpady na skadowisko Morsleben znajdujce si w byej NRD. Pod koniec lat 80-tych przy elektrowniach atomowych znajdujcych si w zachodnich Niemczech pitrzyy si gry beczek z odpadami radioaktywnymi. Na szczcie doszo do zjednoczenia i pojawia si Federalna Minister Ochrony rodowiska Angela Merkel. Wraz z kierownikami dziau Walterem Hohlefelderem i Geraldem Hennenhferem pozwolia koncernom atomowym na wyrzucanie odpadw promieniotwrczych za miesznie nisk cen na znajdujce si w byej NRD skadowisko Morsleben. Z biegiem czasu grozi ono zawaleniem, remont kosztuje podatnikw ponad dwa miliardy euro.

Merkel zostaa kanclerzem Niemiec, Hohlefelder szefem firmy E.ON i prezydentem zwizku lobbingowego Niemieckiego Forum Atomowego. Hennenhfer od koca 2009 roku jest znowu szefem Federalnego Dozoru Jdrowego.

#54 Skadowisko odpadw radioaktywnych w szybie Konrad

Dokadnie pod miejscowoci Salzgitter miao by kiedy skadowane osiemset szedziesit pi kilogramw plutonu. Federalny Urzd Ochrony Radiologicznej chce umieci w byej kopalni rudy elaza, szybie Konrad pod miastem Salzgitter ponad trzysta tysicy metrw szeciennych sabo- i rednioaktywnych odpadw wraz z osiemset szedziesicioma picioma kilogramami bardzo trujcego plutonu. Decyzje wykorzystania szybu Konrad jako skadowiska, byy zawsze polityczne. Nigdy nie odbyo si porwnanie rnych lokalizacji wedug jasnych kryteriw. Konrad by atrakcyjny z perspektywy przemysu jdrowego przede wszystkim z powodu bardzo duego rozmiaru szybu wydobywczego, ktry mgby rwnie przyda si na nuklearne odpady wielkogabarytowe. Dugoterminowa prognoza dla szybu Konrad opiera si w znacznej mierze na zaoeniach czysto teoretycznych. Obliczenia modelowe wedug przestarzaych metod nie odpowiadaj aktualnemu stanowi wiedzy.

#55 Skadowisko przejciowe

Bardzo radioaktywne odpady skaduje si lepszych stodoach na ziemniaki. Poniewa odpady radioaktywne w zbiornikach do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych silnie promieniuj, s one bardzo gorce. Hale do skadowania przejciowego w Gorleben, Ahaus i przy elektrowniach atomowych maj dlatego szczeliny powietrzne (aby powietrze mogo si przedostawa pomidzy zbiornikami). Jeli ktry ze zbiornikw straci szczelno, radioaktywno dostanie si bez adnych przeszkd do powietrza.

#56 Promieniowanie zbiornikw do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych

Zbiorniki do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych emituj promieniowanie radioaktywne. Podczas transportu zbiornikw do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych jesieni 2008 roku ekolodzy zmierzyli przy przejedajcym pocigu przewocym odpady radioaktywne alarmujce wartoci promieniowania. Urzdy zrezygnoway z kompleksowych pomiarw kontrolnych podczas przeadunku zbiornikw. Nie mieli nawet wasnych przyrzdw pomiarowych. A firma GNS zajmujca si przejciowym skadowaniem nie chciaa niepotrzebnie naraa swoich pracownikw na promieniowanie".

#57 Krtkotrwaa utylizacja

Zbiorniki do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych oficjalnie powinny wytrzyma czterdzieci lat. Zgodnie z ustaw elektrownie atomowe mog by eksploatowane wycznie wtedy, gdy zapewniona jest nieszkodliwa utylizacja ich odpadw. Odpady radioaktywne promieniuj jeszcze

przez wiele milionw lat. Zbiorniki do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych, ktre maj je izolowa od rodowiska, wytrzymuj rzekomo czterdzieci lat. Oficjalnie wszystko jest w porzdku.

#58 Kaganiec dla ekspertw

Aby umoliwi skadowanie przejciowe w Gorleben, rzd federalny zaoy swoim geologom kaganiec. Profesor Helmut Rthemeyer, jeden z wyszych szczeblem pastwowych ekspertw do spraw skadowania, po niezliczonej iloci wykonanych odwiertw prbnych w 1983 roku doszed do wniosku, e przebiegajcy przez ska rw z czasw epoki lodowcowej nad wysadem solnym w Gorleben nie jest w stanie trwale powstrzyma skaenia biosfery". Wraz z kolegami zalecili dlatego dodatkowe rozpoznanie innych lokalizacji. Rzd z CDU/FPD na czele interweniowa i pod ich naciskiem zalecenie znikno z ekspertyzy. Do dzi CDU, FDP i lobby atomowe uwaaj, e wysad solny w Gorleben nadaje si do skadowania odpadw radioaktywnych.

#59 Woda w Gorleben

W wysadzie solnym w Gorleben rwnie znajduje si woda. Nie tylko w byym skadowisku eksperymentalnym" Asse II woda otacza beczki z odpadami radioaktywnymi. W wysadzie solnym w Gorleben rwnie nie jest sucho. Podczas budowy kopalni rozpoznawczej" w Gorleben wiele razy doszo do wtargnicia wody i ugw. Federalny Instytut Nauk Geograficznych i Surowcw wykry zbiornik z ugami mieszczcy nawet milion metrw szeciennych. Poniewa nad sol brakuje warstw ochronnych skadajcych si z gliny (dlatego, e przebiega tutaj wypeniona otoczakami rynna o gbokoci trzystu metrw), ma ona bezporedni kontakt z wod gruntow. W przeciwiestwie do Asse II w Gorleben odpady radioaktywne nie dostay si jeszcze pod ziemi dziki oporowi uparcie stawianemu przez ludno.

#60 Odpady radioaktywne niszcz skadowisko

Radioaktywno powoduje rozkad skay solnej. Promieniowanie radioaktywne powoduje rozkad skay solnej. Udowodni to profesor z Groningen Henry Den Hartog. Skutki skadowania odpadw radioaktywnych w soli (co planowano w Gorleben) mog by katastrofalne. Waciwe organy nie wycigny z tego tytuu jeszcze adnych konsekwencji. Sl jest sporna rwnie z innych powodw. Plastyczna skaa ciska komory skadowiska w taki sposb, e zbiorniki pkaj, cigle wznosi si do gry na skutek cinienia i bardzo atwo rozpuszcza si w wodzie. Karnalit, skaa solna znajdujca si w wysadzie solnym w Gorleben, zaczyna si topi ju w trzystu stopniach w temperaturze, ktra na skadowisku jest cakiem moliwa.

#61 Pknicia w granicie

Nawet granit jest zbyt ruchliwy dla odpadw radioaktywnych. Szwedzka koncepcja skadowiska, ktra uchodzia dotd na wiecie za wiodc, okazuje si w prawdziwym tego sowa znaczeniu krucha. W rzekomo stabilnej od 1,6 miliona lat skale magmowej geolodzy stwierdzili lady trzsienia ziemi. Tylko w zeszych dziesiciu tysicach lat

ziemia trzsa si tam pidziesit osiem razy i to z si do omiu w skali Richtera. Na szczcie w grze nie byo wtedy jeszcze odpadw radioaktywnych.

#62 Radioaktywne garnki

Z elektrowni atomowych powstaj garnki. Byem elektrowni atomow takie haso mogoby zdobi kiedy garnki i patelnie. Aby zmniejszy koszty utylizacji elektrowni atomowych, czerwono-zielony Rzd Federalny Niemiec uproci Rozporzdzenie w sprawie ochrony radiologicznej. Wiksz cz radioaktywnego materiau z wyburzenia reaktorw mona teraz utylizowa i poddawa recyklingowi jak odpadki domowe. Smacznego!

#63 Odpady uranu dla Rosji

Zakad wzbogacania uranu w Gronau rozadowuje swoje odpady w Rosji. Zakady wzbogacania uranu firmy Urenco z Gronau utylizoway wiele tysicy ton zuboonego uranu w Rosji. Oficjalnie deklarowane jako paliwo jdrowe" promieniotwrcze odpady ldoway w Zakazanych Miastach w Uralu, gdzie rdzewiejce zbiorniki leay pod goym niebem. Za rzekome surowce wtrne rosyjska firma jdrowa Tenex nie musiaa nic paci. O wiele wicej pacia firma Urenco za to, e moga pozby si mieci.

#64 Fantazje ksiycowe

Ksiyc jest za daleko. Na pocztku panowao przekonanie, e odpady radioaktywne wcale nie stanowi problemu. Pniej naukowcy wpadli na coraz to wspanialsze pomysy na utylizacj: Wsikanie w ziemi. Zabagnianie w jeziorach atomowych". Wprowadzanie do wody gruntowej. Odprowadzanie do rzek. Zatapianie w morzu. Odkadanie na pustyni. Pogrzebywanie w ziemi. Skadowanie w starych bunkrach. Pakowanie w zaspawane skrzynie metalowe. Zamraanie w lodzie arktycznym. Wystrzelenie w kosmos albo na Ksiyc. Ten ostatni by zbyt daleko, dlatego pomys podupad. Kilka innych pozostao i nadal jest stosowanych.

#65 Nuklearna alchemia

Rwnie transmutacja nie rozwizuje problemu odpadw radioaktywnych. Jako cudowny rodek do usuwania odpadw radioaktywnych niektrzy wychwalaj transmutacj. Neutrony maj przeksztaca dugotrwae izotopy w krtkotrwae lub niewykazujce radioaktywnych waciwoci elementy. Warunkiem byoby rozdzielenie bardzo radioaktywnego koktajlu w bardzo precyzyjny i staranny sposb na poszczeglne skadniki. Nastpnie naleaoby kady element podda specjalnemu, pochaniajcemu du ilo energii zabiegowi w skonstruowanych specjalnie do tego celu reaktorach. Wniosek: wymaga to bardzo duych nakadw, jest niebezpieczne i drogie, techniczna moliwo realizacji stoi pod znakiem zapytania. Poza tym nie pozbywamy si odpadw radioaktywnych.

#108 Zimna wojna

Gorleben byo zemst Dolnej Saksonii na NRD za nieszczelne skadowisko w Morsleben. Po przejciu na emerytur zatrudniony do poszukiwania skadowiska w latach 70-tych geolog prof. dr Gerd Lttig poinformowa, dlaczego premier Dolnej Saksonii Albrecht (CDU) obra wysad solny w Gorleben na miejsce skadowania, pomimo e ze specjalistycznego punktu widzenia by to dopiero trzeci wybr": bya to zemsta na bloku wschodnim" za skadowanie odpadw radioaktywnych w pobliskiej miejscowoci w byym NRD, na skutek ktrego rwnie w Dolnej Saksonii grozio skaenie. Motto Albrechta: Teraz my im pokaemy!"

#109 Trupy w piwnicy

Przemys jdrowy utylizowa w Asse nawet czci cia skaonych promieniotwrczo pracownikw. Na eksperymentalne" skadowisko odpadw radioaktywnych Asse II wdrowao waciwie wszystko, czego chcia si pozby przemys jdrowy. A wic nawet skaone czci ciaa obu pracownikw, ktrzy zginli w wypadku w elektrowni atomowej Gundremmingen A 19 listopada 1975 roku poddane kremacji i zapakowane w beczki w spalarni odpadw radioaktywnych Centrum Bada Jdrowych w Karlsruhe.

#110 Kamstwo w sprawie rozpoznania

Rozpoznanie" wysadu solnego w Gorleben jest tylko przykrywk dla budowy skadowiska. Rzd federalny w tajnych rozmowach w roku 1982 zgodzi si nie tylko (jak oficjalnie podaje si) na rozpoznanie", ale zarazem na budow skadowiska w Gorleben. Szyby i sztolnie w Gorleben s dlatego dwa razy wiksze ni wymaga tego kopalnia dowiadczalna. Dodatkowe koszty wynosz do tej pory to osiemset milionw euro. Za pomoc tego triku rzd ju wtedy obszed procedury prawne niezbdne dla budowy skadowiska. Rwnie Minister rodowiska Norbert Rttgen (CDU) chce wykorzysta stary ramowy plan eksploatacji z roku 1983 dla rozbudowy sztolni poniewa tylko w ten sposb mona unikn udziau publicznoci.

#111 Licencja na zabijanie

Skadowisko odpadw radioaktywnych nie musi by szczelne, zadecydowa Minister Ochrony rodowiska. Skadowisko odpadw radioaktywnych uchodzi za bezpieczne nawet wtedy, gdy nie utrzymuje radioaktywnoci z dala od biosfery. Tak stanowi wymagania odnonie bezpieczestwa skadowisk, ktre opublikowa Federalny Minister Ochrony rodowiska Gabriel (SPD) w 2009 roku. Co wicej, co tysiczny mieszkaniec moe na skutek wystpujcej radioaktywnoci zachorowa na nowotwr lub cierpie z innych powanych problemw zdrowotnych. Poniewa promieniotwrcze substancje rozprzestrzeniaj si w wodzie gruntowej na duych powierzchniach, do wiele ludzi naley zaliczy do mieszkacw zwaszcza w cigu najbliszego miliona lat.

#112 Pkajce szko

Oszklona zupa atomowa moe pkn. Odpady, ktre powstaj podczas przetwarzania wypalonych elementw paliwowych s wysoko radioaktywne, cieke, wybuchowe i mocno si nagrzewaj. Aby mona byo atwiej obsugiwa zup atomow przetapiana jest ona w szko rzekomo bardzo stabilne poczenie pod wzgldem chemicznym. Chemicy zwracaj jednak uwag na to, e rwnie wlewnice szka w kontakcie z wod w pewnych okolicznociach mog pkn, a bardzo niebezpieczne substancje zosta wypukane. Skadowisko nie pozostaje przez cay czas suche!

#113 Wygodne dopasowanie

Poniewa w Gorleben nad wysadem solnym nie ma ochronnej warstwy gliny, nagle staje si ona dla skadowiska zbdna. W 1995 roku Federalny Instytut Nauk Geograficznych i Surowcw (BGR) zbada czterdzieci jeden wysadw solnych znajdujcych si w zachodniej czci Niemiec pod ktem nadawania si na skadowisko odpadw radioaktywnych. Badania dokadnie wykazay znaczenie funkcj bariery nadkadu", ktry musi chroni przed wod znajdujcy si poniej wysad solny. Wysad solny w Gorleben, przez ktry przebiega rynna z wod, nie zosta uwzgldniony natychmiast ponisby porak.

# 66-71 & 114

Klimat i prd #66 Bezpieczestwo dostaw

Elektrownie atomowe nie dostarczaj prdu w niezawodny sposb. Prd z atomu szybko oznaczaby brak wiata. Ze wzgldu na niewystarczajce bezpieczestwo niemiecka elektrownia atomowa Biblis A w roku 2007 nie wyprodukowaa ani jednej kilowatogodziny prdu. Rwnolegle Biblis B rwnie przez trzynacie i p miesica bya unieruchomiona. Na pocztku 2009 roku oba reaktory wznowiy eksploatacj na trzynacie lub dziewi miesicy. Elektrownia atomowa Krmmel od trzech lat jest odczona od sieci, podobnie Brunsbttel W 2007 i 2009 roku przez duszy czas siedem z siedemnastu reaktorw byo unieruchomionych ze wzgldu na wykonywane naprawy. A latem elektrownie atomowe i tak s bezuyteczne. Ich wydajno naley regularnie zmniejsza ze wzgldu na przegrzanie rzek.

#67 Nadmierna zdolno produkcyjna

Elektrownie atomowe s zbdne. Nawet w roku 2007 i 2009, gdy chwilowo siedem z siedemnastu elektrowni atomowych byo unieruchomionych, Niemcy eksportoway du ilo prdu. Federalny Urzd Ochrony rodowiska i Federalne Ministerstwo Gospodarki potwierdziy niezalenie od siebie, e nie ma brakw w dostawie prdu, wiato nie zganie z powodu rezygnacji z energii atomowej. Elektrownie atomowe mona wymieni na odnawialne rda energii, oszczdno prdu i gospodark energetyczn skojarzon.

#68 Efekt cieplarniany

Prd z elektrowni atomowej nie jest pozbawiony CO2. Wydobywanie, przetwarzanie i wzbogacanie uranu powoduje dostanie si do rodowiska znacznych iloci szkodliwych dla niego gazw cieplarnianych. Ju dzisiaj prd z elektrowni atomowych ma z tego powodu gorszy bilans CO2 ni prd wyprodukowany z energii wiatru, a nawet prd z niewielkich elektrowni blokowych napdzanych gazem. W przyszoci bilans bdzie jeszcze gorszy. Im mniejsza zawarto uranu w rudzie, tym wicej (kopalnej) energii pochania wydobycie uranu.

#69 Ochrona rodowiska

Energia atomowa nie ratuje klimatu. Energia atomowa pokrywa jedynie dwa procent wiatowego zuycia energii. Za pomoc tak niszowej technologii nie ratuje si rodowiska. Wrcz przeciwnie: energia atomowa blokuje rozwj odnawialnych rde energii, uniemoliwia przeom w polityce energetycznej, zachca do marnotrawstwa prdu i inwestuje kapita, ktry niezbdny jest dla przyszociowych i dugotrwaych systemw energetycznych.

#70 Wydajno? Jaka wydajno?

Energia atomowa jest czystym marnotrawstwem prdu. Ze wzgldw fizycznych elektrownie atomowe mog przeksztaci tylko jedn trzeci uwolnionej podczas rozszczepienia jdra energii w prd. Pozostae dwie trzecie ogrzewaj w sposb szkodliwy dla rodowiska rzeki i atmosfer. Nawet elektrownie wglowe maj lepsz skuteczno.

#71 Marnotrawstwo prdu

Energia atomowa zachca do marnotrawstwa prdu. Elektrownie atomowe opacaj si tylko wtedy, jeli pracuj bez przerwy. W nocy nie wykorzystuje si jednak tyle prdu. Nic dziwnego, e koncerny atomowe przez dziesiciolecia zachcaj do elektrycznego ogrzewania akumulacyjnego. Dziaa ono jednak przede wszystkim zim. Dokd zatem trafia prd z elektrowni atomowej w lecie? Francuski koncern atomowy lectricit de France (EdF), pionier w brany, opracowa genialny pomys, a mianowicie zachca do uywania klimatyzacji.

#114 Iluzja reakcji termojdrowej

Syntez jder mona ju dzi wykorzystywa w formie energii sonecznej. Synteza jder chce pozyska energi na skutek przetopienia jder atomu. Problem: niezbdne s do tego temperatury nawet sto pidziesit milionw stopni, dziesi razy wysze ni temperatura Soca. Jedynym przykadem reakcji termojdrowej dokonanej przez czowieka jest dotd bomba wodorowa. Nie ma widokw na ziemsk elektrowni termojdrow", obiecywan ju w latach 60tych, pomimo wielu miliardw przeznaczonych na badania. Gdyby takowa istniaa, potrzebne byyby tony elementw paliwowych z zbudowanych z radioaktywnego trytu i produkowane byyby nowe odpady radioaktywne. Wysoko na niebie pracuje najwiksza elektrownia termojdrowa naszego ukadu planetarnego Soce. Dostarcza ono dziesitki razy wicej energii ni potrzebujemy. I mona j ju dzisiaj wykorzystywa w peni bezpieczny sposb.

#72 Subwencje
Brana energetyki atomowej kasuje miliardowe subwencje. Badania i rozwj technologii atomowej w znacznej mierze opacane s przez pastwo. Nawet budowa pierwszych elektrowni atomowych bya wspfinansowana z pienidzy podatnikw tak samo jak pniejsze burzenie ruin. Do tego dochodz ulgi podatkowe, zapomogi, koszty uzdrawiania" odpadw radioaktywnych, kredyty pastwowe i porczenia eksportowe. Od 1950 do 2008 roku daje to kwot bezporednich i porednich subwencji wynoszc sto szedziesit pi miliardw euro, a ju teraz mona przewidzie kolejne dziewidziesit trzy miliardy. Europejska Wsplnota Energii Atomowej (EURATOM) wypacia czterysta miliardw euro na przemys atomowy. A kadego roku pynie dwiecie milionw euro z pienidzy podatnikw na nowe projekty zwizane z energi atomow i badaniami nad ni.

#73 Nieopodatkowane paliwo

Wykorzystywanie uranu nie podlega opodatkowaniu. Jako jedyne paliwo uran nie zosta dotd opodatkowany: prezent dla koncernw atomowych o wartoci wielu miliardw euro rocznie. Rwnie dla emisji gazu cieplarnianego powstajcego podczas produkcji paliwa atomowego koncerny nie musz kupowa adnych certyfikatw CO2.

#74 Nieopodatkowane rezerwy

Koncerny atomowe nie musz paci podatku od swoich miliardowych wpyww. Od dziesicioleci waciciele elektrowni atomowych odnosz korzyci z hojnych nieopodatkowanych rezerw przeznaczonych na rozbirk elektrowni atomowych i skadowanie radioaktywnych materiaw. Nie musz paci podatku nawet od odsetek. Pienidze, obecnie dwadziecia osiem miliardw euro, wykorzystuj tymczasem jako rezerwy na skup innych przedsibiorstw i inwestycji w nowe gazie biznesu. Na skutek zwolnienia z podatku Federalne Ministerstwo Finansw stracio wpywy w wysokoci 8,2 miliarda euro.

#75 Hamulec dla bada

Ruiny elektrowni atomowych pochaniaj miliardy przeznaczone na badania. Reaktory badawcze i naukowe, elektrownie eksperymentalne i demonstracyjne, szybkie reaktory powielajce, gorce komrki, pilotaowe zakady przetwarzania od roku 1950 Niemcy wyoyy w badania nad energi atomow i technologi wiele miliardw euro. Od dawna unieruchomione promieniotwrcze ruiny pochaniaj mas pienidzy przeznaczon na badania. Do tych trzech miliardw euro Federalne Ministerstwo ds. Bada musiao zapaci za rozbirk, odkaanie i utylizacj, jeszcze raz tyle przybdzie w cigu nastpnych lat pienidze, ktrych brakuje na nauk i badania.

#76 Przeduenie wpyww

Z duszych czasw eksploatacji elektrowni atomowych czerpi korzyci koncerny energetyczne. Wszystkie niemieckie elektrownie atomowe s ju dawno zamortyzowane. Dziki temu mona obecnie tanio wytwarza prd, zwaszcza e bez ubezpieczenia od odpowiedzialnoci cywilnej,

bez podatku paliwowego i z nieopodatkowanymi rezerwami. Tylko e my konsumenci wcale tego nie zauwaamy. Poniewa cena prdu powstaje na giedzie energii i dostosowuje si do cen szczytowego obcienia. Elektrownie atomowe nigdy go nie wytworz, poniewa s za mao elastyczne. Skutek: korzyci z prdu wytwarzanego przez elektrownie atomowe odnosz wycznie koncerny energetyczne im duej elektrownie pracuj, tym wiksze. Od 2002 do 2007 roku firmy EnBW, E.ON, RWE i Vattenfall potroiy swoje zyski. A czy ceny prdu kiedykolwiek spady?

#77 Ceny prdu

Prd wytwarzany przez elektrownie atomowe napdza wzrost cen. Ceny prdu rosn od lat pomimo prdu produkowanego przez elektrownie atomowe. Decydujcym powodem tego jest wadza rynkowa czterech wielkich koncernw energetycznych, ktre zdominoway dostaw prdu na giedzie energii w Lipsku. Od 2002 do 2008 roku firmy EnBW, E.ON, RWE i Vattenfall osigny zysk prawie sto miliardw euro. W tym samym czasie ceny prdu wzrosy o ponad 50%. Elektrownie atomowe umacniaj wadz koncernw na rynku i zabezpieczaj im milionowe zyski. Natomiast odnawialne rda energii ju dzi uwaane s za obniajce zwyki cen. Dziki energii wiatru konsumenci kadego roku oszczdzaj wiele miliardw euro (efekt merit order). Gdyby zrezygnowano z teraniejszych ogromnych ulg dla energii atomowej np. poprzez realn sum pokrycia ubezpieczenia od odpowiedzialnoci cywilnej dla elektrowni atomowych, opodatkowanie rezerw, podatek paliwowy, energia atomowa przestaaby si opaca. Firma Prognos AG z Bazylei wyliczya ju w 1992 roku realn sum wynoszc dwa euro na kilowatogodzin.

#78 Brak zdolnoci do utrzymania si na rynku

Nowe elektrownie atomowe nie s zdolne do utrzymania si na rynku. W ubiegych dwudziestu latach, gdzie panowaa gospodarka rynkowa, nie ruszya budowa ani jednej elektrowni atomowej pomimo e instalowana wydajno elektrowni w tym samym czasie zwikszya si o wiele setek tysicy megawatw. Jest to dowodem na to, e nowe elektrownie atomowe ju si nie licz. Nie zmieni tego rwnie oba najnowsze place budowy reaktorw w Finlandii i Francji. Reaktor w Finlandii by dumpingow ofert o subwencjonowanej staej cenie (dotowan midzy innymi przez Bawari, umoliwiajc udzielenie korzystnych kredytw przez bawarski bank Bayerische Landesbank). Koszty ju dawno wzrosy. A we Francji przemys atomowy (AREVA) i monopolista energetyczny (EdF) s w rkach pastwa przemylenia z zakresu gospodarki rynkowej odgrywaj tutaj niewielk rol. Pewien menader firmy E.ON przyzna otwarcie: Bez pastwowych pienidzy nie ma energii atomowej".

#79 Wadza koncernu

Energia z elektrowni atomowych umacnia centraln struktur zaopatrzenia w energi i wadz koncernw energetycznych. Cztery wielkie koncerny energetyczne opanoway rynek energetyczny w Niemczech. Nale do nich sieci energetyczne, eksploatuj one elektrownie, ustalaj ceny prdu i w niewiarygodnym

wymiarze kieruj nawet polityk energetyczn. Energia atomowa wzmacnia wadz koncernw. Decentralne, bardzo wydajne i przyjazne dla rodowiska elektrownie w rkach obywateli i gmin pozbawiaj koncerny wadzy. Dlatego waciciele elektrowni atomowych prbuj za wszelk cen uniemoliwi takim zakadom egzystencj.

# 80-87 & 115

Wolno i demokracja #80 Pozbawienie wolnoci

Energia atomowa okrada nas z wolnoci i ogranicza nasze podstawowe prawa. Jeli planowane s demonstracj przeciwko transportowi zbiornikw do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych, urzdy ograniczaj prawo do wolnoci organizowania zgromadze, rozpdzaj protesty przy uyciu wadzy policyjnej. Blokady drogowe blokuj cae regiony. Ludzie godzinami trzymani s w minusowych temperaturach, czciowo bez toalet. Urzdy latami szpieguj i ledz przeciwnikw energii atomowej jak terrorystw. Podsuchuj ich rozmowy telefoniczne, przeszukuj mieszkania. Tysice demonstrantw policja zamyka bezprawnie, bez sdowej kontroli w celach, koszarach, garaach, halach sportowych lub nawet w metalowych klatkach, czasem caymi dniami. Czyje prawo jest tutaj narzucane wbrew naszym podstawowym prawom?

#81 Prawo do ycia

Energia atomowa narusza podstawowe prawo do ycia. Elektrownie atomowe zagraaj naszemu podstawowemu prawu do ycia i nietykalnoci cielesnej. Federalny Trybuna Konstytucyjny w wyroku w sprawie niemieckiej elektrowni Kalkar" podpi eksploatacj elektrowni atomowej z tego powodu pod dynamiczn ochron podstawowych praw". Zgodnie z tym rodki bezpieczestwa musz by zawsze zgodne z aktualnym stanem wiedzy technicznej. Po drugie reaktory musz by zabezpieczone przed wszystkimi moliwymi zagroeniami. Ani jedno ani drugie nie ma miejsca. Pomimo tego jeszcze aden organ nadzorujcy nie odwoa ani jednego zezwolenia na eksploatacj elektrowni atomowej.

#82 Wadza policyjna

Aby wstrzyma protesty przeciwko energii atomowej, pastwo siga po przemoc. Komu brakuje dobrych argumentw, temu pozostaje jedynie przemoc. Dziesitki tysicy obywateli i obywatelek zostao poszkodowanych przez policj na skutek uycia paek, armatek wodnych, sprayw pieprzowych i granatw gazowych, kopniakw, ciosw pici, chwytw nokautujcych. W tym dwie osoby straciy ycie. A co takiego zrobili? Demonstrowali przeciwko energii atomowej.

#83 50 lat niezgody

Energia atomowa od dziesicioleci dzieli spoeczestwo. Od kiedy w latach 50-tych w Niemczech rozpoczto budow pierwszych reaktorw atomowych, cignie si o to spr. Poniewa energia atomowa jest niebezpieczna dla ycia. Do dzi nic si nie zmienio w tej kwestii. Dlatego tylko ostateczna i rzeczywista rezygnacja z energii atomowej moe zakoczy ten konflikt. 15 czerwca 2000 roku koncerny energetyczne w tak zwanym konsensusem w sprawie energetyki jdrowej" zgodziy si na stopniow rezygnacj z energii atomowej i przypiecztoway to swoimi podpisami. Jako wyraz wdzicznoci otrzymali szereg ustpstw. Jeli EnBW, E.ON, RWE i Vattenfall nadal dziaaj, ami w ten sposb konsensus i nie dotrzymuj swoich umw.

#84 Polityka koncernw

Wpyw koncernw energetycznych na polityk jest duo za duy. W prawie adnej innej brany przemys i polityka nie s tak cile powizane i od siebie zalene jak w sektorze energetycznym. Wielu urzdnikw na wysokich stanowiskach uprawia polityk zorientowan na koncerny, co umoliwia im otrzymanie lukratywnych stanowisk lub zlece: Wolfgang Clement, Joschka Fischer, Gerald Hennenhfer, Walter Hohlefelder, Joachim Lang, Otto Majewski, Werner Mller, Gerhard Schrder, Alfred Tacke, Bruno Thomauske, Georg Freiherr von Waldenfels. Rwnie posowie (Rezzo Schlauch, Gunda Rstel i in.) yj z koncernw energetycznych lub ich crek spek. Wadza koncernw szkodzi demokracji.

#85 Ogupienie spoeczestwa

Bajk Bez atomu zgasn wiata" koncerny energetyczne opowiadaj ju od ponad trzydziestu lat Soce, woda czy wiatr nie moe dugotrwale pokry nawet 4 % naszego zapotrzebowania na prd". Tak teori wygosiy niemieckie koncerny energetyczne jeszcze w roku 1993 w oglnokrajowych ogoszeniach prasowych. Rzeczywisto wyglda w nastpujcy sposb: w roku 2009 ponad 16% prdu zuywanego w Niemczech pochodzio w odnawialnych rde energii, w roku 2020 mogo to by ju prawie 50%. Do poowy tego stulecia moliwe jest zaopatrzenie w prd w 100% z odnawialnych rde energii. Nie zwaajc na to koncerny energetyczne, ktre walcz o dusze czasy eksploatacji elektrowni atomowych, chtnie jeszcze dzi opowiadaj bajk o rzekomo grocych wielodniowych awariach prdu". Kto ma w to jeszcze uwierzy?

#86 Niepodane
Nikt nie chce mieszka w pobliu elektrowni atomowych. Jeli wierzy zainicjowanym przez Niemieckie Forum Atomowe ankietom, energia atomowa wkroczy niedugo na salony. Bardziej szczere i wymowne s prawdopodobnie odpowiedzi, ktre otrzyma Instytut Badania Opinii Emnid w poowie 2008 roku. Ponad dwie trzecie ankietowanych nie zgadza si na budow nowej elektrowni atomowej w ich miejscu zamieszkania nawet gdyby za to przez cae ycie nie musieli paci za prd.

#87 Etyka
Wykorzystywanie energii atomowej jest nieetyczne. Elektrownie atomowe wykorzystuje tylko niewielki procent spoeczestwa i to przez krtki okres czasu, a zagraaj one yciu i zdrowiu wielu ludzi. Pozostawiaj one odpady, ktre przez setki tysicy lat musz by skadowane w bezpieczny sposb niewyobraalna hipoteka dla przyszych czterdzieci tysicy pokole.

#115 Bezbronno
Przysze pokolenia nie otrzymaj przed sdem adnej ochrony przed niebezpieczestwem wynikajcym z energii atomowej. Jeli skadowisko jest nieszczelne, szkodzi to przede wszystkim przyszym pokoleniom. W kadym razie nikt nie ma podstaw do sdzenia si, jeli urzdy dzi nie dbaj o oszacowanie dugotrwaego bezpieczestwa. Poniewa dzisiejsi nie s sami dotknici skutkami powodzi, jeli promieniotwrczy brud uderzy ponownie za tysic lat. A nie mona dochodzi przed sdem roszcze dla kolejnych pokole. Tak zadecydowa Wyszy Sd Administracyjny w trakcie sporu o zaplanowane skadowisko w szybie Konrad, co potwierdzi Federalny Trybuna Konstytucyjny. Zapamitaj sobie: odpady radioaktywne s przyczyn upadku pastwa prawa.

# 88-93 & 116

Wojna i pokj #88 Kamufla

Nie da si oddzieli cywilnego i militarnego wykorzystania energii atomowej. Zakad wzbogacania uranu moe produkowa rwnie wysoko wzbogacony uran do produkcji bomb. Reaktor moe te wytworzy wyjtkowo duo plutonu. Gorca komrka reaktora moe te suy do wytwarzania bomb. Zakad przetwarzania wydobywa z odpadw z elektrowni atomowych materia do budowy bomb pluton. Wiele pastw pod paszczykiem wytwarzania cywilnej energii atomowej opracowuje bro atomow niektre bardzo skutecznie. Im wicej elektrowni atomowych istnieje, tym wiksze jest zagroenie militarnym lub terrorystycznym naduyciem.

#89 Szybkie reaktory powielajce

Szybkie reaktory powielajce" potguj zagroenie rozprzestrzenianiem broni atomowej. Elektrownie atomowe typu szybkie reaktory powielajce s troch bardziej niebezpieczne ni zwyke reaktory i maj wiksze ryzyko wypadku. Abstrahujc od tego, nie wykorzystuj one uranu, lecz pluton jako paliwo. W przypadku zastosowania szybkich reaktorw powielajcych na du skal ogromne iloci plutonu znajdowayby si w obiegu jako dobro gospodarcze. Nie byoby trudne podebranie z tego kilku kilogramw do zbudowania bomby.

#90 Brudne bomby

Radioaktywne materiay z elektrowni atomowych mog zosta wykorzystane do budowy brudnych bomb. Niewielka ilo radioaktywnych produktw rozszczepienia z jakiejkolwiek elektrowni atomowej, zmieszana ze zwykym materiaem wybuchowym, wystarczy do zbudowania tak zwanej brudnej

bomby. Jej wybuch rozproszyby i roznisby materia rozszczepialny i dodatkowo skazi radioaktywnie otoczenie fatalny potencja zagroenia.

#91 Cel ataku

Elektrownie atomowe s celami atakw. Aby okaleczy albo zabi miliony ludzi lub te sprawi, e cae regiony nie bd nadaway si do zamieszkania, nie ma potrzeby konstruowania wasnej bomby atomowej. Wystarczy atak na elektrowni atomow. W przypadku cile tajnego eksperymentu z symulatorem samolotu wykonanego na zlecenie rzdu federalnego, przy co drugiej prbie testerom udao si skierowa samolot Jumbo Jet na reaktor atomowy. Jak apeluje Federalny Urzd Kryminalny, naley wreszcie wzi pod uwag" atak na elektrowni atomow.

#92 Amunicja z uranu

Z odpadw wzbogacania uranu powstaje radioaktywna amunicja. Wiele armii, midzy innymi Stanw Zjednoczonych, stosuje amunicj ze zuboonego uranu. Podczas zderzenia rozpyla si ona, wybucha i powoduje skaenie caej okolicy. Radioaktywne czsteczki powoduj powane szkody zdrowotne u onierzy i cywili. Oficerowie zwracaj uwag na wysok si przebicia ekstremalnie gstego materiau. A przemys atomowy czerpie korzyci z niskich kosztw pozbycia si promieniotwrczych odpadw.

#93 Wojna o uran

Deficyt uranu w przemyle atomowym podsyca konflikt. Wystpowanie uranu w krajach afrykaskich od dziesicioleci odgrywa rol w tamtejszych konfliktach. Im wicej elektrowni atomowych istnieje, tym wiksze jest uzalenienie od promieniotwrczego surowca. Uran od dawna jest obiektem spekulacji. Jeli bdzie go brakowa, wojna o uran jest tak samo realna jak wojna o olej.

#116 Materia na bomb w kampusie

Uniwersytet Techniczny w Monachium gromadzi uran, ktry nadaje si do celw zbrojeniowych jako paliwo do reaktora. Pomimo midzynarodowych protestw monachijski uniwersytet obstaje przy swoim reaktorze badawczym, do ktrego jako paliwo potrzebny jest wysoko wzbogacony, nadajcy si do celw zbrojeniowych uran. Nawet czterysta kilogramw tego kontrowersyjnego materiau skaduje kampus w Garching. Nawet pitnacie kilogramw wystarczy pocztkujcej osobie do zbudowania bomby atomowej. Nawet z wypalonych elementw paliwowych z Garching (Niemcy) mona jeszcze wyprodukowa bro atomow. Gdzie monachijski uniwersytet techniczny przechowuje te niebezpieczne odpady? W niewystarczajco zabezpieczonych halach ze zbiornikami do przechowywania i transportu materiaw radioaktywnych w Ahaus.

# 94-100

Przeom w polityce energetycznej i przyszo #94 Odnawialne rda energii

Moliwe jest zaopatrzenie w energi w 100% z odnawialnych rde energii. Ju dzi odnawialne rda energii pokrywaj ponad jedn szst wiatowego zuycia energii. Olej, gaz, wgiel i uran kocz si, ocieplenie ziemi wzrasta. Soce, wiatr, woda, biomasa i geotermia bd istnie tak dugo, jak dugo bdzie istnie Ziemia. Liczne, w tym rwnie pastwowe badania wykazuj, e przejcie na stuprocentowe zaopatrywanie w energi z odnawialnych rde energii jest moliwe. Jest to te jedyna szansa, ktra nam zostaa.

#95 Brak kompatybilnoci

Energia atomowa i odnawialne rda energii nie toleruj si wzajemnie. Niedawno koncerny energetyczne E.ON i lectricit de France (EdF) zagroziy brytyjskiemu rzdowi, e nie bd inwestowa w nowe elektrownie atomowe, jeli Londyn bdzie wspiera odnawialne rda energii. Poniewa drogie elektrownie atomowe opacaj si tylko wtedy, gdy bez przerwy bd mogy sprzedawa swj prd. Do poczenia z odnawialnymi energiami nadaj si tylko elektrownie, ktre szybko i atwo mona regulowa. Poniewa one maj tylko uzupenia przyjazny dla rodowiska prd wyprodukowany przez soce, wiatr i wod. Elektrownie atomowe, ze wzgldw technicznych, s niezwykle mao elastyczne. Energia atomowa i energia odnawialna nie s dlatego jednym zespoem, lecz przeciwnikami. Kto buduje elektrownie atomowe, utrudnia rozwj odnawialnych rde energii. I na odwrt, patrz powyej.

#96 Przeszkoda inwestycyjna

Energia atomowa utrudnia rozwj w innowacyjne rozwizania i uniemoliwia inwestycje. Odnawialne rda energii s jednymi z najbardziej dynamicznych i przyszociowych bran na caym wiecie. Dziki boomowi na odnawialne rda energii w Niemczech wiele krajowych firm inwestuje w badania i rozwj. W wielu branach zalicz si one dzi do technologicznej wiatowej czowki ze znakomitymi perspektywami. Wirniki silnika wiatrowego, turbiny siowni wodnych, biogazownie i moduy solarne made in Germany s hitem eksportowym. Co trzecia elektrownia wiatrowa na wiecie w 2008 roku pochodzia z Niemiec. Inwestycje w odnawialne rda energii wzrosy w 2009 roku, nie zwaajc na wiatowy kryzys, o jedn pit: do osiemnastu miliardw euro. Przeduenie okresu eksploatacji elektrowni atomowych pozbawia odnawialne rda energii bezpieczestwa inwestycji. Utrudnia to badania i innowacje. Kto opowiada si za energi atomow, na setki lat podcina skrzyda najbardziej przyjaznej dla rodowiska brany, ktrej produkty s hitem eksportowym.

#97 Technologia dwuprocentowa

Energia atomowa w aden znaczcy sposb nie moe si przyczyni do zaopatrzenia w energi. Wszystkie czterysta trzydzieci osiem elektrowni atomowych na wiecie pokrywa swoj produkcj prdu tylko niewiele powyej dwch procent caego wiatowego zapotrzebowania na energi. Jest to miesznie maa ilo. Jeli chcielibymy zwikszy udzia tylko do dziesiciu procent, przy jednakowym zapotrzebowaniu na energi, musielibymy wybudowa dodatkowych tysic szeset elektrowni atomowych. Rezerwy uranu skoczyyby si wtedy po dziesiciu latach. Pniej musielibymy szuka alternatyw na przykad odnawialnych rde energii.

#98 Model na wykoczeniu

W skali wiatowej energia atomowa jest na wykoczeniu. W Europie z czterdziestu szeciu pastw tylko osiemnacie wykorzystuje energi atomow. Tylko w dwch z nich budowane s nowe reaktory. W obrbie dwudziestu piciu krajw czonkowskich UE liczba reaktorw oraz udzia energii atomowej w produkcji prdu spada. Na caym wiecie w cigu ostatnich dziesiciu lat trzydzieci pi reaktorw o cznej mocy dwudziestu szeciu gigawatw zostao podczonych do sieci. Z obecnie czterystu trzydziestu omiu reaktorw trzysta czterdzieci osiem (o cznej mocy dwustu dziewidziesiciu trzech gigawatw) ma ju ponad dwadziecia lat. Aby tylko wymieni te elektrownie atomowe, od teraz do roku 2030 naleaoby podcza do sieci co 18,5 dnia nowy reaktor. A do tego daleka droga.

#99 Miejsca pracy

Energia atomowa naraa na niebezpieczestwo miejsca pracy. Odnawialne rda energii s najwikszym silnikiem napdowym miejsc pracy w kraju. W cigu kilku lat stworzono w tej brany ponad trzysta tysicy przyszociowych, dugofalowych miejsc pracy, z tego pidziesit tysicy w cigu dwch ostatnich lat i to pomimo kryzysu gospodarczego. Przemys jdrowy w sumie zatrudnia trzydzieci pi tysicy ludzi. Prognozy licz si z dwustoma tysicami nowych miejsc pracy do 2020 roku, o ile ekologiczny prd bdzie mia pierwszestwo w sieci energetycznej. Dusza eksploatacja elektrowni atomowych albo cakowite wycofanie si z rezygnacji z energii atomowej zagraaj przeomowi w polityce energetycznej a tym samym setkom tysicy miejsc pracy.

#100 Przeom w polityce energetycznej

Energia atomowa blokuje przeom w polityce energetycznej Energia atomowa torpeduje wszystkie wysiki majce na celu modyfikacj naszego sposobu zaopatrywania w energi. Energia atomowa inwestuje kapita, blokuje przewody doprowadzania prdu, utrudnia rozwj odnawialnych rde energii. Przede wszystkim jednak zapewnia miliardowe zyski i wpywy wanie tym koncernom, ktre dokadajc wszelkich stara od dziesicioleci utrudniaj wprowadzanie odnawialnych rde energii oraz oszczdzanie energii.

#101 Masz racj!

Brakuje jeszcze jednego dobrego argumentu. Na pewno istnieje jeszcze wiele innych dobrych argumentw przeciwko energii atomowej. Dlatego mamy punkt 101. Ten argument jest zarezerwowany dla Ciebie. Jeli zatem znasz inny dobry argument, przelij go do nas na adres info@100-gute-gruende.de, nie zapominajc o podaniu danych rdowych.

Elektrizittswerke Schnau Vertriebs GmbH Friedrichstrasse 53/55, 79677 Schnau 2009 info@ews-schoenau.de www.ews-schoenau.de www.100-gute-gruende.de